Ιστορία Κατεύθυνσης Γ΄ Λυκείου

1. Β. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΑΙΩΝΑ
2. Η εμπορική ναυτιλία

2. 18ος αιώνας: λόγοι ανάπτυξης
ναυτιλίας
σημαντική ναυτιλιακή-εμπορική δραστηριότητα στα νησιά και την
παραλιακή Ελλάδα - ευνοϊκές συγκυρίες:
Ρωσία
• έξοδος στη Μαύρη Θάλασσα
• ανάπτυξη εμπορίου στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας και της
Μεσογείου
• συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (1774), Ρωσία – Οθωμανική
Αυτοκρατορία: τα ελληνικά πλοία προστατεύονται από τους Ρώσους
γεγονός που οδηγεί σε ανάπτυξη
Γαλλική Επανάσταση - Ναπολεόντειοι Πόλεμοι
• διάσπαση ηπειρωτικού αποκλεισμού που είχαν επιβάλλει οι Αγγλοι στα
γαλλικά λιμάνια
• εξαφάνιση γαλλικών πλοίων από την Ανατολική Μεσόγειο το κενό
κάλυψαν οι Έλληνες

3. Αποτελέσματα Επανάστασης
• ο εμπορικός στόλος μετατράπηκε σε πολεμικό
• οι δρόμοι του εμπορίου έκλεισαν
• τα παραδοσιακά ναυτικά κέντρα
καταστράφηκαν ή παρήκμασαν
απομένουν:
• η προδιάθεση για τη θάλασσα
• η γνώση των ναυτικών υποθέσεων

4. Η Σύρος
• ισχυρότατο ναυτιλιακό κέντρο (ακόμη και για τα ευρωπαϊκά
πρότυπα)
• στην Επανάσταση δέχτηκε πρόσφυγες κυρίως από τη Χίο
Λόγοι ανάπτυξης:
η στρατηγική θέση του νησιού
• στο κέντρο του Αιγαίου
• στους εμπορικούς δρόμους που συνδέουν τα Στενά, τη Μαύρη
Θάλασσα και τη Μεσόγειο
παρουσία και η δραστηριότητα των ελληνικών παροικιών στα
κυριότερα εμπορικά κέντρα της περιοχής
• λιμάνια Νότιας Ρωσίας
• εκβολές Δούναβη
• Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη
• Αίγυπτος (αργότερα)

5. Περίοδοι και ρυθμοί ανάπτυξης της
ναυτιλίας τον 19ο αιώνα
ανοδική πορεία παρά:
• τις περιόδους κρίσεως
• τον ανταγωνισμό των ατμόπλοιων
αύξηση αριθμού και χωρητικότητας πλοίων
1840: 100.000 τόνους
1860: 300.000 τόνους
έντονες αυξομειώσεις την περίοδο
αντικατάστασης των ιστιοφόρων με ατμόπλοια

6. Έργα Υποδομής
• κατασκευή λιμανιών
• κατασκευή συστήματος φάρων =
ασφαλέστερη ναυσιπλοΐα

7. Η εποχή του ατμού στην Ελλάδα
• οι συγκροτημένες προσπάθειες ξεκίνησαν στα μέσα του 19ου
αιώνα
• ανάγκη σημαντικών κεφαλαίων για:
κατασκευή και αγορά ατμόπλοιων
οδηγεί σε:
ανατροπή παραδοσιακών εφοπλιστικών σχέσεων
αναζήτηση κεφαλαίων μέσω εταιρειών και επιχειρηματικών
σχημάτων
συντήρηση
• στις πρωτοβουλίες συμμετέχουν:
το Κράτος
οι Τράπεζες (κυρίως η Εθνική)
οι εκτός συνόρων ομογενείς

8. Η εποχή του ατμού στην Ελλάδα
• ανασταλτικοί παράγοντες:
περιορισμένη διαθεσιμότητα κεφαλαίων
αυξημένος επιχειρηματικός κίνδυνος
• αισθητή παρουσία των ατμόπλοιων την τελευταία δεκαετία του 19ου
αιώνα
1890: 97
1901: 191
1912: 389
κυριαρχία Ελλήνων στο Δέλτα του Δούναβη
κυριαρχία Ελλήνων στην κίνηση στο ίδιο το ποτάμι
• Α’ Παγκόσμιος Πολέμιος:
καταστροφές
οικονομικές και πολιτικές μεταβολές στα κράτη του Εύξεινου Πόντου
• 1919: υποδιπλασιασμός του ελληνικού εμπορικού στόλου σε σχέση με το
1914

9. Άποψη της Ερμούπολης και της Άνω
Σύρου.

15. Ερωτήσεις Πανελληνίων
• Στη διάρκεια του 19ου αιώνα η ελληνική ναυτιλία ακολούθησε
ανοδική πορεία. ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ (μον. 2) ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΛΥΚΕΙΑ 2001
• Στη διάρκεια του 19ου αιώνα η ελληνική ναυτιλία ακολούθησε
καθοδική πορεία. ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ (μον. 2) ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΛΥΚΕΙΑ 2003
• Το 1919 ο ελληνικός εμπορικός στόλος είχε υπερδιπλασιαστεί, σε
σχέση με το 1914. ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ (μον. 2) ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΛΥΚΕΙΑ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ 2003
• Με τη Γαλλική Επανάσταση ευνοήθηκε ιδιαίτερα η ελληνική
ναυτιλία. ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ (μον. 2) ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΛΥΚΕΙΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ 2003
• Η Γαλλική Επανάσταση και οι Ναπολεόντειοι πόλεμοι ευνόησαν
ιδιαίτερα την ελληνική ναυτιλία. ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ (μον. 2) ΗΜΕΡ ΕΠΑΝ 2004
• Στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης η Σύρος δέχτηκε κύματα
προσφύγων, κυρίως από τη Χίο. ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ (μον. 2) ΗΜΕΡ ΕΠΑΝ 2005

16. Πηγή
Αντλώντας στοιχεία από το κείμενο που
ακολουθεί και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας
γνώσεις:
α. Να αιτιολογήσετε την άποψη ότι «η παρακμή
πόλεων του ελληνικού χώρου ήταν ένα σχεδόν
γενικευμένο φαινόμενο». Μονάδες 12
β. Να αναφέρετε τους λόγους, εξαιτίας των
οποίων η Ερμούπολη αναδείχτηκε σε κέντρο
του διαμετακομιστικού εμπορίου. Μονάδες 12

17. (Κ. Τσουκαλάς, Εξάρτηση και αναπαραγωγή,
Αθήνα, εκδ. Θεμέλιο, 1977, σ. 176)
«Με λίγα λόγια, η παρακμή πόλεων του ελληνικού
χώρου ήταν ένα σχεδόν γενικευμένο φαινόμενο. Για
πολλαπλούς λόγους, με την ελληνική ανεξαρτησία, όλες
οι τοπικές αστικές δραστηριότητες εξολοθρεύονται.
Τα μόνα αστικά κέντρα που δημιουργήθηκαν και
αναπτύχθηκαν από τότε, εκτός από την πρωτεύουσα,
υπήρξαν η Ερμούπολη, κέντρο διαμετακομιστικού
εμπορίου, και τα λιμάνια εξαγωγών.
Και στις δυο περιπτώσεις, οι δραστηριότητές τους
συνδέονται με τις οικονομικές σχέσεις που είχε ο
ελληνικός χώρος με το εξωτερικό. Τα υπόλοιπα αστικά
κέντρα μένουν στάσιμα ή παρακμάζουν οριστικά».