1. Աթենք

2. Աթենք քաղաքը
Աթենքը (հունարեն՝ Αθήνα) Հունաստ
անի մայրաքաղաքն էֈ Գտնվում
է Ատտիկաթերակղզու
հարավում, Եգեյան ծովի ափի
մոտֈՀին Հունաստանը (հունարեն՝
Αρχαία Ελλάδα) անտիկ պետություն
էր, որը ընդգրկել էԷգեյան ծովն իր
կղզիներով, թերակղզու հարավային
մասը և Փոքր Ասիայի արևմտյան
ափըֈ Երկիրը բաժանվել է երեք
գլխավոր մասի՝ հյուսիսային, միջին,
որոնք կոչվել են Հելլադա, և
հարավային, որ կոչվել է
նաև Պելոպոնես։ մասերից
Այս
յուրաքանչյուրն իր հերթին ունեցել է
իր աշխարհագրական
ստորաբաժանումներըֈ Հյուսիսային
Հունաստանը բաժանվել է երկու
մասի, որոնցից մեկը կոչվել
է Թեսալիա, մյուսը՝ Էպեյրոս։ Միջին
Հունաստանը բաղկացած էր մի շարք
շրջաններից, որոնց մեջ նշանավոր են
եղել Ատտիկան և Բեովտիան, իսկ
Հարավային Հունաստանը՝ մի քանի
մասերից, որոնց մեջ նշանավոր են
եղել Արգոլիսը, Լակոնիան(Սպարտա
մայրաքաղաքով), Արկադիան և այլնֈ

3. Հունաստանի տարածքը
բնակեցված է եղել դեռևս հին քարի
դարի ժամանակաշրջանում:
Բնակչությունը զբաղվել է պարզ
հողագործությամբ և
անասնապահությամբ,վարել
նստակյաց կյանք: Բրոնզե
գործիքների օգտագործումը
նպաստել է արտադրողական
ուժերի զարգացմանը: Զարգացել է
գյուղատնտեսությունը, արհեստնե
րը, մշակույթը, շինարարությունը:
Երկաթե դարը մեծ ազդեցություն
ունեցավ
տնտեսության, արհեստների
զարգացման վրա: Լայն տարածում
գտավ ստրկատիրական
աշխատանքի շահագործումը:

4. Աթենքին պատմությունը
Ժամանակակից քաղաքի տեղում
առաջին բնակավայրերը երևան են
եկել մթա 16-13 դարերում։
Քաղաքի հունարեն անվանումն
է Աթենա։ Հին հույները քաղաքի
անվանումը կապում էին
աստվածուհի Աթենաս
Պալլասի անվան հետ, որին
համարում էին քաղաքի
հովանավորուհին։
Ոմանք, սակայն, ենթադրում են, որ
անվանումն ունի նախահունական
ծագում, հիմքում ընկած
է պելասգերեն(պելասգ ցեղն
ապրել է Բալկանյան թերակղզու
հարավում մթա 4-3-րդ
հազարամյակում)
«բլուր, բարձրավայր» նշանակող
արմատըֈ Հին
ՀունաստանումԱթենքը եղել
է քաղաք-պետություն։ [1]

5. Աթենքի հիմնադրումը
Աթենքի Վահանը հիմնվել է
1991թ հույն համայնքին և
հատկապես կանանց
ընտանեկան և ամուսնական
բռնության վերաբերյալ
տեղեկատվություն
տրամադրելու համար: 1992-
1994 թվն Վահանը սկսեց
բռնության գաղափարի
ընդունումը, որի նպատակն է
տեղեկատվություն
տրամադրել համայնքներին և
զոհերին՝ իրենց մայրենի
լեզուներով: Հաջողությունը
պոտենցիալ է առաջացնում
այլ համայնքմերի մոտ:

6. Աթենքի զարգացման փուլերը
Մշակույթը
Զարգացման վաղ փուլերում հին
հունական դիցաբանական կերպարները
հրեշակերպ էին և տգեղ, այսինքն՝
դիցաբանությանը հատուկ էր
քթոնականությունըֈ Աստիճանաբար
ձևավորվում է օլիմպոսյան
դիցաբանությունը, որն առավելապես
զարգանում է մ.թ.ա. 2-րդ
հազարամյակումֈ Աստվածներից
յուրաքանչյուրը օժտված է խիստ
որոշակի ֆունկցիաներով և ենթարկվում
է գլխավոր աստծունֈ Օլիմպոսյան
դիցաբանությանը հատուկ է խիստ
արտահայտված մարդակերպությունըֈ
Երևան են գալիս նաև հերոսների մասին
առասպելներըֈ Հետագայում
աստվածները զրկվում են մարդակերպ
որակներից և պատկերվում են ավելի
վերացականֈ Դիցաբանության
զարգացմանը զուգընթաց ձևավորվում է
հունական կրոնը՝ ամրացված
պաշտամունքների և ծեսերի
համակարգովֈ Պաշտամունքը
հիմնականում հանգում էր
զոհաբերությունների և աղոթքների,
որոնք որպես կանոն կատարվում էին այս
կամ այն աստվածությանը նվիրված
տաճարումֈ

7. Ճարտարապետությունը և
կերպարվեստը
Հունաստանի ճարտարապետների
և քանդակագործների
ստեղծագործությունները դարեր
շարունակ ամենատարբեր
ժողովուրդների համար դարձել են
գեղեցկության, ներդաշնակության,
բարձր ճաշակի չափանիշֈ
Հունական արվեստը ձեռք է բերել
մարդկայնության խոր գծերֈ Բուն
հունական արվեստը
սկզբնավորվել է Միկենյան
մշակույթի ընդերքումֈ Այս
արվեստների ժառանգական կապը
նկատելի է նկարազարդ
խեցեգործության և
ճարտարապետության մեջֈ Հին
հունական արվեստը
ժամանակագրական առումով
ստորաբաժանվում
է հոմերոսյան, արխաիկայի, դասա
կան և հելլենիզմի։

8. Հոմերոսյան
դարաշրջանում (մ.թ.ա. 11-9-րդ դդ.)
տարածում է գտել նկարազարդ
խեցեգործությունըֈ Ստեղծվել են
կենցաղային անոթներ և որպես
մահարձան ծառայող դիպիլոնյան
սափորներֈ Զարդապատկերները
աչքի են ընկնում հստակ
ռիթմաշարով, արտահայտիչ
գծանկարովֈ Այս ոճով ստեղծվել
են նաև թրծակավե արձանիկներ և
քանդակազարդ անոթներֈ
Արխաիկ դարաշրջանը (մ.թ.ա. 8-6-
րդ դդ.) բնորոշվում է պոլիսների
կազմավորմամբ, քաղաքների
ստեղծումովֈ Քաղաքաշինական
կառուցվածքի հիմնական
տարրերն են սրբավայրը
(ակրոպոլիս) և առևտրա-
հասարակական կենտրոնը
(ագոռա), որոնց շուրջը
տեղավորվում էին բնակելի
թաղամասերը: Առաջնակարգ տեղ
էին գրավում տաճարները.
աստվածների բնակարանը`
ներսում կանգնեցված արձանով:

9. Սկզբում կառուցվել են
փայտից, սկսած մ.թ.ա. 6-րդ
դարից` կրաքարից, հետագայում
ավելի հաճախ` մարմարից: Քարի
կիրառմանը անցնելու հետ
ստեղծվեցին օրդերների (կրող
սյուների)
տիպեր. դորիական օրդերով
(կոպիտ էին` նման տղամարդու
մարմի) են կառուցված
Հերայի, Ապոլլոնի, Արտեմիսի
տաճարները: Հոնիական օրդերը
ստեղծվել է Փոքր Ասիայի
հունական քաղաներում: Այս
օրդերն իր նրբաճաշակ
խոյակով, սլացիկ
համամասնություններով
տարբերվում էր դորիականից: Այն
կիրառվել է հսկայական և
բազմասյուն
դիպտերոսներում: Կորընթական օ
րդերները նման էին
հոնիականին, բուսական
մոտիվներ են: Քարարձանները
մարմնավորել են մարտնչող
աստվածներին և հերոսներին:

10. Այս շրձանում ստեղծվել են մերկ
տղամարդկանց (կուրոս) և
երկարազգեստ կանանց (կորա)
կերտվածքներ: Կուրոսներում
ամբողջական կերպով
արտացոլվել են մարդու
ֆիզիկական կատարելության
մասին արխաիկայի
գեղագիտական
պատկերացումները, պոլիսի
պաշտպանի քաջարի կերպարը...
Անշարժ մարմնաձևերին
հաղորդվել են շարժման
պայմանական նախանշաններ:
Քանդակագործները դիմախաղը`
այսպես կոչված արխաիկ ժպիտը,
քիչ են կիրառել: Այս շրջանում
վերջնականապես ձևավորվել են
հին հունական սափորների
տարատեսակները` ամֆորա,
կրատեր, կիլիկ, հիդրիա... 7-րդ
դարի վերջից - 6-րդ դարը
սափորանկարչությունում
արմատանում է սևափայլ ոճը:

11. Դասական դարաշրջանում (մ.թ.ա.
5-4-րդ դարեր) կազմավորվեց
կանոնավոր հատակագծման
համակարգը: Հաղթահարելով
արխաիկայի ոճաձևային
պայմանականությունը, ստեղծել
են իրականությանը ավելի մոտ
կերպարներ, կատարյալ ձևով
վերապատկերել մարդկային
մարմինն ու նրա շարժումը: Այս
շրջանին բնորոշ <խիստ ոճը>
հստակորեն կիրառվել է
հատկապես
սափորանկարճության մեջ:
Կարմրափայլ տեխնիկայով
աշխատող վարպետները ստեղծել
են թե' դիցաբանական, թե'
կենցաղային թեմաներով
սափորներ: Մ.թ.ա. 5-րդ կեսին
դասական արվեստը իր
բարձրագույն ծաղկմանն է հասել:
Գլխավոր քաղաքական և
գեղարվեստական կենտրոն է
դարձել Աթենքը: Հույն -
Պարսկական պատերազմի
ժամանակ պարսիկների ավերած
Ակրոպոլիսում սկսում են
կառուցել նոր տաճարներ:

12. Այդ թվում և Պարթենոնը` ողջ
տոնական կերպարում
մարմնավորելով հույն-
պարսկական պատերազմում
տարած հաղթանակի փառքը:
Մ.թ.ա. 4-րդ դարի սկզբից`
հունական դեմոկրատիայի
ճգնաժամի շրջանում մեծ
ուշադրություն է դարձվել արդեն
ոչ թե պաշտամունքային
շենքերին, այլ անհատի
կենցաղային պահանջների հետ
կապված կառույցներին`
գիմնազիաներին, թատրոններին...
Այս ժամանակաշրջանում
առաջացել է մեմորիալ
նշանակության կառույցներին
միջոցով անհատի հավերժացման
միտումը: Վերելք է ապրել
դիմաքանդակը: Հելլենիստական
դարաշրջանը (մ.թ.ա. 4-րդ դարից
առաջին դար) բնորոշվում է
հունական մշակույթի
փոխազդեցությամբ` Ալեքսանդր
Մակեդոնացու տիրապետության
մեջ մտնող երկրների
ժողովուրդների մշակույթի հետ:

13. Աթենքը դադարում է
գեղարվեստական կյանքի
գլխավոր կենտրոն լինելուց:
Աննախադեպ թափ է
ստանում շինարարությունը:
Ներդաշնակ մարդ-
քաղաքացու իդեալի
փոխարեն մեծարվել են
տիրակալները, ստեղծվել
աստվածների վիթխարի
կերպարներ: Հունաստանը
Հռոմի կողմից նվաճվելուց
հետո հելլենիստական
արվեստը զարգացել է
նվաճողների մշակույթի
ոլորտում` այն հարստացրել
իր բազմադարյան
ավանդույթներով, սակայն
ավելի ու ավելի կորցնելով
ինքնուրույն բնույթը:

21. ՎԵՐՋ