2. Սպարտայում հնագույն ժամանակներից ապրում
էին աքայացիները: Սակայն Ք.Ա. 7-րդ դարում
դորիական ցեղերը գրավեցին երկրամասը:
Սպարտայի հասարակությունը բաժանվում է
երկու դասերի Սպարտիատների և Հելոտների:
Սպարտիատները դորիացիներն էին, որոնք
իրավունքներով հավասար էին: Հողը
պատկանում էր համայնքին, սակայն ոչ մի
սպարտիատ չէր զբաղվում երկրագործությամբ
և արհեստներով: Նրանք զինվոր էին և
ժամանակի մեծ մասը նվիրում էին
մարմնակրթությանը:
3. Ամեն մի սպարտիատի տրամադրվում էր
հողակտոր այնտեղ ապրող Հելոտներով:
Վերջիններս պարտավոր էին մշակել հեղը և
սպարտիատին սահմանված չափով հարկ
վճարեին՝ բնամթերքով: Հելոտները գրավված և
ստրկացված աքայացիներն էին, որոնք ունեին
իրենց ընտանիքը, թոքր տնտեսությունը և զուրկ
էին տարրական իրավունքներից:
4. Սպարտայում համատեղ կառավարում էին երկու
արքա: Նրանք ըստ ավանդույթի սերում էին
հերոս Հերակլեսից: Նրանց իշխանությունը
ժառանգական էր:
Կար նաև ծերակույտ, որը մեր ժամանակվա
ազգային ժողովն է: Այն բաղկացած էր 28
հոգուց: Նրանք արքաների հետ միասին
կազմում էին պետական կառավարման
գերագույն մարմինը:
5. Սպարտայում ամիսը մեկ անգամ հրավիրվում էր
աշխարհաժողով, որին մասնակցում էին բոլոր
չափահաս սպարտիատները: Սպարտայի
հզորության գլխավոր հիմքը բանակն էր: Հզոր
բանակի և մարտունակ զինվորների շնորհիվ
Սպարտան իր տիրապետությունը տարածեց
հարավային Հունաստանի վրա (պելոպոնես):
Սպարտայի կողմն անցան հունական այնպիսի
զարգացած պոլիսներ, ինպիսիք էին Կորընթոսը
և Մեգարան:
6. Հույն-պարսկական պատերազմի ժամանակ
Հույները ծուղակ են պատրաստում
պարսիկների համար: Սկզբնական զորքը, որը
բաղկացած էր 300 սպարտիատներից
հարձակվեց պարիկների ճակատից իսկ
հիմնական զորքը հարձակվեց կողքերից և
շրջապատեց նրանց: Այսպես պարսիկների մեծ
մասը զոհվեցին, իսկ մույս մասը նահանջեցին:
