1. Ε΢ΓΑΣΙΑ: ΢ΕΥΜΑΤΟΕΙΔΘΣ Α΢Θ΢ΙΤΙΔΑ ΣΤΘΝ Τ΢ΙΤΘ
ΘΛΙΚΙΑ
ΦΟΙΤΘΤ΢ΙΑ: ΣΙΑΜΡΑΝΘ ΑΙΚΑΤΕ΢ΙΝΘ
ΕΙΣΘΓΘΤ΢ΙΑ: κ. ΡΟ΢ΦΥ΢ΙΑΔΟΥ ΑΝΘΘ
ΤΜΘΜΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕ΢ΑΡΕΙΑΣ
ΕΞΑΜΘΝΟ: Θ’
ΘΜΕ΢ΟΜΘΝΙΑ: 27/4/2012

2. ΢ΕΥΜΑΤΟΕΙΔΘΣ Α΢Θ΢ΙΤΙΔΑ
Θ ρευματοειδισ αρκρίτιδα είναι μια
χρόνια ςυςτθματικι αυτοάνοςθ
πάκθςθ θ οποία προκαλεί
φλεγμονι των αρκρϊςεων αλλά
μερικζσ φορζσ μπορεί να
προςβάλει και άλλα όργανα
προκαλϊντασ ςυςτθματικζσ
εκδθλϊςεισ. Το αποτζλεςμα των
ανοςολογικϊν πακολογικϊν
μθχανιςμϊν που ενεργοποιοφνται
κατά τθ νόςο είναι θ πάχυνςθ τθσ
μεμβράνθσ που περιβάλλει
εςωτερικά τισ αρκρϊςεισ (αρκρικόσ
υμζνασ), θ διάβρωςθ των οςτϊν
και θ καταςτροφι των αρκρϊςεων
αν δεν υπάρξει εγκαίρωσ θ
κατάλλθλθ κεραπεία.
To αρχικό αίτιο που τθν προκαλεί
παραμζνει άγνωςτο.

3. Ρ΢ΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΡΑ΢ΑΓΟΝΤΕΣ ΤΘΣ ΢.Α.
 Θ εμφάνιςθ τθσ νόςου ζχει ςυνδυαςτεί με γενετικζσ
προδιακζςεισ, δθλαδι με κλθρονομικι επιβάρυνςθ του ατόμου, θ
οποία χρειάηεται όμωσ και κάποιον περιβαλλοντικό παράγοντα για
τθν εκδιλωςθ του νοςιματοσ.
 Στθ λευκι φυλι θ ρευματοειδισ αρκρίτιδα ζχει ςυςχετιςκεί με τθν
παρουςία ενόσ κοινοφ γονιδιακοφ επιτόπου (HLA-DR1 ι DR4).
Ωςτόςο θ νόςοσ δεν μπορεί να χαρακτθριςκεί κακαρά
κλθρονομικι αφοφ οι γενετικοί παράγοντεσ κακορίηουν μόνο το
50% τθσ ευπάκειασ ςε αυτιν, αφινοντασ ςθμαντικό χϊρο ςε
περιβαλλοντικοφσ παράγοντεσ ι τυχαία γεγονότα ακροιηόμενα
κατά τθ διάρκεια τθσ ηωισ.

4. Ρ΢ΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΡΑ΢ΑΓΟΝΤΕΣ ΤΘΣ ΢.Α.
 Από τουσ περιβαλλοντικοφσ παράγοντεσ μόνο το κάπνιςμα ζχει
ενοχοποιθκεί με βεβαιότθτα, επειδι αυξάνει τθν παραγωγι
αυτοαντιςωμάτων (αντι-CCP). Ο ρόλοσ των ορμονϊν δεν ζχει
διευκρινιςκεί αν και θ νόςοσ είναι ςυχνότερθ ςτισ γυναίκεσ,
βελτιϊνεται ι/και εξαφανίηεται κατά τθν κφθςθ και επιδεινϊνεται
ι εμφανίηεται για πρϊτθ φορά μετά τον τοκετό.
 Διάφορα μικρόβια και ιοί που ςυχνά αναφζρονται ανάμεςα ςτισ
πικανζσ αιτίεσ τθσ νόςου φαίνεται ότι ςυμμετζχουν μόνον ζμμεςα
ςτθν παραγωγι τθσ αρκρίτιδασ διεγείροντασ τθ φυςικι ανοςία και
μεγεκφνοντασ τθν ανοςολογικι απάντθςθ.

5. ΣΥΧΝΟΤΘΤΑ ΤΘΣ ΢.Α.
 Θ ρευματοειδισ αρκρίτιδα παρουςιάηει παγκόςμια κατανομι και
προςβάλλει όλεσ τισ εκνικζσ ομάδεσ. Θ ςυχνότθτά τθσ ςτθν Ελλάδα
ανζρχεται επιςιμωσ ςτο 0,67% του ενιλικου γενικοφ πλθκυςμοφ,
υπολογίηεται όμωσ ότι ςυνολικά πάςχουν (μαηί με τισ άτυπεσ
μορφζσ) περιςςότεροι από 100.000 Ζλλθνεσ με αναλογία
γυναικϊν-ανδρϊν=3:1.
 Θ νόςοσ μπορεί να εμφανιςκεί ςε οποιαδιποτε θλικία (ακόμα και
παιδιά μπορεί να προςβλθκοφν από νεανικι ρευματοειδι
αρκρίτιδα), αλλά θ ςυχνότθτά τθσ αυξάνεται με τθν θλικία με τθ
μεγαλφτερθ πικανότθτα εμφάνιςθσ να τοποκετείται μεταξφ τθσ
4θσ και τθσ 6θσ δεκαετίασ τθσ ηωισ.

6. ΣΥΜΡΤΩΜΑΤΑ ΤΘΣ ΢.Α.
 Θ ΢.Α. ςυνικωσ αρχίηει από τισ αρκρϊςεισ των χεριϊν (καρποί,
δάκτυλα) ι/και τισ αρκρϊςεισ των ποδιϊν (δάκτυλα, αςτράγαλοι,
γόνατα).
 Οι αρκρϊςεισ εμφανίηουν:
 πόνο,
 διόγκωςθ,
 αυξθμζνθ κερμοκραςία και
 δυςκαμψία, θ οποία είναι πιο ζντονθ κατά τισ πρωινζσ ϊρεσ.
 Θ επακόλουκθ καταςτροφι των αρκρϊςεων μπορεί να οδθγιςει
ςε ςοβαρι αναπθρία επθρεάηοντασ όλεσ τισ πλευρζσ τθσ κινθτικισ
λειτουργίασ από το περπάτθμα μζχρι τισ λεπτζσ κινιςεισ του
χεριοφ.

7. ΣΥΜΡΤΩΜΑΤΑ ΤΘΣ ΢.Α.
 Στθν πορεία μπορεί να
προςβλθκεί οποιαδιποτε
άρκρωςθ. Στισ περιςςότερεσ
περιπτϊςεισ κατά τθν ζναρξθ
θ προςβολι είναι
πολυαρκρικι και ςυμμετρικι
αλλά μπορεί να προςβλθκεί
και μία μόνον άρκρωςθ ςτο
25% των περιπτϊςεων. Επίςθσ
ςυνοδεφεται από αίςκθμα
αδυναμίασ, εφκολθ κοφραςθ,
ανορεξία και ςπανιότερα από
δεκατικι πυρετικι κίνθςθ.

8. ΡΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΘΣ ΢.Α.
 Πταν ξεκινά θ φλεγμονι οδθγεί ςε μεγάλθ αφξθςθ ροισ του
αίματοσ ςτθν άρκρωςθ με επακόλουκθ κερμότθτα, ακολοφκωσ ο
αρικμόσ των αιμοφόρων αγγείων ςτθν ινϊδθ επζνδυςθ
πολλαπλαςιάηεται, διαιωνίηοντασ τθ κερμότθτα τθσ άρκρωςθσ. Θ
εςωτερικι επζνδυςθ τθσ άρκρωςθσ αποτελείται από κφτταρα που
ονομάηονται ςυνοβιοκφτταρα. Τα μιςά από αυτά τα κφτταρα
παράγουν τθ λίπανςθ και τθν τροφικι δίνοντασ αρκρικό υγρό το
οποίο ςχθματίηει ζνα λεπτό παχφρευςτο ςτρϊμα ςε μια
φυςιολογικι άρκρωςθ. Σε φλεγμονι τα ςυνοβιοκφτταρα
αυξάνουν ςε μζγεκοσ και αρικμό και θ παραγωγι του αρκρικοφ
υγροφ αυξάνεται ςθμαντικά.
 Αυτόσ ο ςυνδυαςμόσ τθσ αφξθςθσ του αρκρικοφ υγροφ και του
πολλαπλαςιαςμοφ τθσ αρκρικισ μεμβράνθσ προκαλεί πριξιμο τθσ
άρκρωςθσ που δθμιουργεί μια βαλτϊδθσ αίςκθςθ ςτθν
ψθλάφθςθ.

9. ΡΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΘΣ ΢.Α.
 Ζνασ αρικμόσ υποδοχζων του πόνου υπάρχει ςτουσ μαλακοφσ
ιςτοφσ και ςτο οςτό γφρω από τθν άρκρωςθ και θ διζγερςι τουσ
με τθ διόγκωςθ και άλλα ερεκιςτικά νεφρα οδθγοφν ςε πόνο. Είναι
ο ςυνδυαςμόσ του πόνου και του οιδιματοσ που οδθγεί ςε
αδυναμία των γφρω μυϊν και απϊλεια τθσ λειτουργίασ.
 Θ κφρια προτεραιότθτα για μθ ειδικοφσ είναι να αναγνωρίηουν τθν
υμενίτιδα το ςυντομότερο δυνατόν. Κάποιεσ αρχζσ ζχουν
προτείνει εάν ςυμπιζηοντασ μετακαρπιοφαλλαγγικζσ ι
μεταταρςιοφαλλαγγικζσ αρκρϊςεισ είναι ευαίςκθτεσ αυτό αρκεί
για να προκαλζςει ανθςυχία.

10. Ο΢ΓΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΜΡΟ΢ΕΙ ΝΑ
ΕΡΘ΢ΕΑΣΤΟΥΝ ΑΡΟ ΤΘ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΘ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
 ξθρότθτα των ματιϊν και του
ςτόματοσ (Sjögren’s syndrome)
 οηίδια (ςκλθρά εξογκϊματα
πάνω από τισ επιφάνειεσ των
εκτεινόντων μυϊν) που
επθρεάηουν το 1/3 των
αςκενϊν.
 Ριο ςθμαντικζσ φλεγμονϊδεισ
εκδθλϊςεισ μπορεί να
οδθγιςουν ςε:
 ίνωςθ ςτουσ πνεφμονεσ,
 υπεηωκοτικι και περικαρδιακι
ςυλλογι υγροφ
 αγγειίτιδα και
 αμυλοείδωςθ

11. ΕΞΑ΢ΣΕΙΣ ΚΑΙ ΥΦΕΣΕΙΣ
Στισ εξάρςεισ υπάρχει ζντονοσ πόνοσ ςτισ αρκρϊςεισ,
 πρωινι δυςκαμψία για διάςτθμα μεγαλφτερο τθσ μιασ ϊρασ,
 αίςκθμα κόπωςθσ και
 πικανόν πυρετόσ, που δεν ξεπερνά τουσ 38o C.
Ο αςκενισ πρζπει:
 Πταν το νόςθμα είναι ςε ζξαρςθ να ξεκουράηεται και να λαμβάνει
τθ κεραπευτικι αγωγι που του ζχει χορθγθκεί. Ακόμθ και ςτθν
ζξαρςθ όμωσ δεν πρζπει να απζχει από τισ κακθμερινζσ του
δραςτθριότθτεσ.
 Πταν είναι ςε φφεςθ όπου δεν υπάρχει ζντονοσ πόνοσ ςτισ
αρκρϊςεισ, δεν υπάρχει το αίςκθμα καταβολισ και δεν υπάρχει
ςθμαντικι πρωινι δυςκαμψία κα πρζπει ο αςκενισ να ηει
φυςιολογικά, χωρίσ όμωσ να κουράηεται υπερβολικά και να κάνει
αςκιςεισ που κα βελτιϊνουν τθν κινθτικότθτα των αρκρϊςεϊν
του.

12. ΕΡΙΡΛΟΚΕΣ ΢.Α.
 Θ φλεγμονι των αρκρϊςεων μπορεί επίςθσ να είναι απειλθτικι
για τθ ηωι όταν επθρεάηει τον αυχζνα, προκαλϊντασ ενδεχομζνωσ
αςτακείσ διαρκρϊςεισ μεταξφ των οςτϊν.
 Θ οςτεοπόρωςθ είναι ωςτόςο πιο ςυχνι λόγω τθσ μειωμζνθσ
κινθτικότθτασ, φλεγμονισ και μερικζσ φορζσ λόγω των φαρμάκων
(ιδιαίτερα τα ςτεροειδι).

13. Ηϊντασ με ΢.Α.
Θ ΢.Α. ζχει αντίκτυπο ςε κάκε τομζα τθσ ηωισ του αςκενι. Θ
διαγνωςτικι ετικζτα ςυχνά ζρχεται ςαν ςοκ και τα άτομα που
ζχουν προςβλθκεί μπορεί να ανθςυχοφν για τθν πικανότθτα
αφξθςθσ τθσ αναπθρίασ για μια ηωι. Εάν ςτα άτομα με ΢.Α.
ηθτοφνταν να ξεχωρίςουν ζνα ςφμπτωμα που προκαλεί τθν
περιςςότερθ δυςκολία είναι ο πόνοσ. Αυτό μπορεί να είναι
δφςκολο για τουσ άλλουσ ανκρϊπουσ να το κατανοιςουν
ιδιαίτερα ςτα αρχικά ςτάδια τθσ νόςου, όταν οι εξωτερικζσ
εμφανίςεισ μπορεί να είναι ελάχιςτεσ και επομζνωσ μπορεί να
οδθγιςει ςε ςυναιςκιματα απομόνωςθσ και κατάκλιψθσ.

14. ΢ΟΛΟΣ ΦΥΣΙΚΟΘΕ΢ΑΡΕΙΑΣ
 Οι φυςικοκεραπευτζσ παίηουν πρωταγωνιςτικό ρόλο ςτθ μθ
φαρμακολογικι διαχείριςθ τθσ ΢.Α. Βοθκοφν τουσ αςκενείσ με ΢.Α
να αντιμετωπίςουν τον χρόνιο πόνο και τθν αναπθρία μζςω του
ςχεδιαςμοφ προγραμμάτων που κατευκφνουν τθν ελαςτικότθτα,
αντοχι και δφναμθ, τθν ακεραιότθτα των οςτϊν, το ςυντονιςμό,
τθν ιςορροπία που ζχει ςαν αποτζλεςμα τθν αφξθςθ τθσ
ικανότθτασ των αςκενϊν να εκτελοφν δραςτθριότθτεσ τθσ
κακθμερινισ ηωισ. (Maura D. et al. 2010)
 Ζνα πρόγραμμα αςκιςεων του χεριοφ βελτιϊνει τθ δφναμθ και τθ
λειτουργία του χεριοφ ςε αςκενείσ με ΢.Α. (Sofia Brorsson et al.
2009).

15. ΜΥΙΚΘ ΑΔΥΝΑΜΙΑ
 Θ αδυναμία των μυϊν και θ απϊλεια μυικισ μάηασ που
παρατθρείται ςτθν ΢.Α. μπορεί να μθν οφείλεται ςτθν αχρθςία που
προκφπτει από τθν αςκζνεια τθσ άρκρωςθσ. Εικάηεται ότι οι αλλαγζσ
αυτζσ μπορεί να είναι το αποτζλεςμα τθσ άμεςθσ ςυμμετοχισ των
μυϊν ςτθν ΢.Α. που οδθγεί ςε υποξία των μυϊν. Οι μφεσ του
κζναροσ, του οπιςκζναροσ και του αντιβραχίου ζχουν περιςςότερθ
υποξία.
 Οι αρκρϊςεισ, οι τζνοντεσ και τα ςυςχετιηόμενα με τθ ςυνοβιακι
μεμβράνθ ςε χζρια με ΢.Α. είναι ςτακερά υποξικά. (Akhavani MA et
al. 2011).

16. ΢ΣΟΦΟ΢ ΥΤ΢ΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ΢
 Θ φυςικοκεραπεία ςτοχεφει ςε:
 μείωςθ του πόνου και
 τθσ δυςκαμψίασ,
 πρόλθψθ παραμόρφωςθσ
 μεγιςτοποίθςθ λειτουργίασ
 ανεξαρτθςία και
 ποιότθτα ηωισ.
 Θ εκπαίδευςθ και θ άςκθςθ είναι τα βαςικά ςυςτατικά και μζχρι
πρόςφατα ο φόβοσ τθσ επιτάχυνςθσ τθσ βλάβθσ των αρκρϊςεων είχε
περιορίςει τισ δραςτθριότθτεσ ςτο εφροσ κίνθςθσ και τισ ιςομετρικζσ
αςκιςεισ. Ωςτόςο τισ προθγοφμενεσ 2 δεκαετίεσ ςθμειϊκθκε μια
παραδειγματικι ςτροφι προσ τισ δυναμικζσ αςκιςεισ προετοιμαςίασ
που τροφοδοτοφνται εν μζρει από μελζτεσ που δείχνουν ότι οι
αςκενείσ με ΢.Α. είναι ανενεργοί και ςε υψθλότερο κίνδυνο για
καρδιαγγειακζσ αςκζνειεσ και οςτεοπορωτικά κατάγματα ςε ςχζςθ με
τον πλθκυςμό που δεν ζχει ΢.Α.

17. ΦΥΣΙΚΟΘΕ΢ΑΡΕΥΤΙΚΘ ΡΑ΢ΕΜΒΑΣΘ
 Θ φυςικοκεραπεία αποτελείται από ςυνδυαςμό τθσ εκπαίδευςθσ,
τθσ άςκθςθσ και από παράγοντεσ ανακοφφιςθσ του πόνου με
ποικίλεσ εμφάςεισ ανάλογα με τθν κλινικι ανάγκθ και τουσ
ςτόχουσ που ςυμφωνικθκαν μεταξφ φυςικοκεραπευτι και
αςκενι.
 Το πρόγραμμα περιλαμβάνει:
 Ραροχι και εκπαίδευςθ τθσ χριςθσ των βοθκθτικϊν ςυςκευϊν,
(βοθκιματα βάδιςθσ, νάρκθκεσ, ορκϊςεισ, εςωτερικά πζλματα).
 διαχείριςθ των εξάρςεων,
 manual therapy
 μυοπεριτονιακι απελευκζρωςθ (myofascial release),
 κεραπεία trigger point,
 βελονιςμό,
 μάλαξθ,

18. ΦΥΣΙΚΟΘΕ΢ΑΡΕΥΤΙΚΘ ΡΑ΢ΕΜΒΑΣΘ
 υδροκεραπεία,
 αερόβιεσ αςκιςεισ,
 αςκιςεισ ευελιξίασ και
 ενδυνάμωςθσ των μυϊν,
 αποκατάςταςθ τθσ ιςορροπίασ,
 προϊκθςθ φυςικισ δραςτθριότθτασ ςτον τρόπο ηωισ,
 εκπαίδευςθ των αςκενϊν και αυτό-διαχείριςθ
 ςτρατθγικζσ προςταςίασ τθσ άρκρωςθσ,
 διατιρθςθ τθσ ενζργειασ/διαχείριςθ τθσ κοφραςθσ,
 εκπαίδευςθ υγιοφσ φπνου,

19. ΦΥΣΙΚΟΘΕ΢ΑΡΕΥΤΙΚΘ ΡΑ΢ΕΜΒΑΣΘ
 ςτρατθγικζσ ανακοφφιςθσ του πόνου,
 αςκιςεισ χαλάρωςθσ,
 Θερμοκεραπεία-κρυοκεραπεία,
 παραφίνθ και
 υπζρυκρεσ ακτινοβολίεσ.
 Θλεκτροκεραπεία (TENS),
 υπεριχουσ.
 Ραλμικι θλεκτρομαγνθτικι ενζργεια (PEME) και
 λζιηερ.

20. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ
 Muscle hypoxia in rheumatoid hands: does it play a role in ulnar drift?
Akhavani MA, Paleolog EM, Kang N.
J Hand Surg Am 2011 April36(4):677-85
 A SIX-WEEK HAND EXERCISE PROGRAMME IMPROVES STRENGTH AND
HAND FUNCTION IN PATIENTS WITH RHEUMATOID ARTHRITIS Sofia
Brorsson, PhD, Marita Hilliges, PhD, Christer Sollerman, PhD and Anna
Nilsdotter, PhD J Rehabil Med 2009; 41: 338–342
 Predictors of the Use of Physical Therapy Services Among Patients
With Rheumatoid Arthritis Maura D. Iversen, Ritu K. Chhabriya and
Nancy Shadick PHYS THER November 11, 2010
 RHEUMATOID ARTHRITIS
National clinical guideline for management and treatment in adults
The National Collaborating Centre for Chronic Conditions
Published by ROYAL COLLEGE OF PHYSICIANS