1. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Θ Κεςςαλονίκθ μια ςφγχρονθ και μεγάλθ πόλθ, με 1 εκατομμφριο κατοίκουσ,
είναι το μεγαλφτερο αςτικό κζντρο του Νομοφ. Για να γίνει όμωσ θ πόλθ που
προςελκφει τα διεκνι βλζμματα, προθγείται μία περίοδοσ 2300 χρόνων.
Η ίδρυςη τησ πόλησ
Θ ίδρυςθ τθσ πόλθσ ζγινε κατά τθν ελλθνιςτικι εποχι, θ οποία ςυμπίπτει
με μια κρίςιμθ φάςθ ςτθν ιςτορία του Μακεδονικοφ Βαςιλείου. Θ εποχι
αυτι ξεκινά από τον πρόωρο κάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με τθν
διεκδίκθςθ του κρόνου του Μακεδόνα Βαςιλιά από τουσ επιγόνουσ του. Ο
ςτρατθγόσ Κάςςανδροσ για να μπορζςει να διεκδικιςει τον κρόνο τθσ
Μακεδονίασ, παντρεφτθκε τθν ετεροκαλι αδερφι του Μεγάλου Αλεξάνδρου,
κόρθ του Φιλίππου Β’ και τθσ πζμπτθσ ςυηφγου του τθσ Κεςςαλισ , τθν
Θεςςαλονίκη. Ωσ βαςιλιάσ πλζον, ο Κάςςανδροσ, ίδρυςε τθ Κεςςαλονίκθ το
315-316 π.Χ. ςτθν περιοχι τθσ αρχαίασ ελλθνικισ κωμόπολθσ «Κζρμθ», ςε
ζνα λιμάνι το οποίο προχπιρχε, ςυγκεντρϊνοντασ πολίτεσ από 26 περίπου
γειτονικά χωριά Επζλεξε να δϊςει ςτθν πόλθ ζνα όνομα ςθμαντικό για
εκείνον, το όνομα τθσ ςυηφγου του, ετεροκαλοφσ αδερφισ του Μεγάλου
Αλεξάνδρου.
Από τα πρϊτα χρόνια τθσ Κεςςαλονίκθσ άρχιςε ο ανταγωνιςμόσ τθσ με
τθ Μακεδονικι αποικία τθσ Δθμθτριάδοσ ςτον Παγαςθτικό κόλπο. Ζφταςε
ςτο ςθμείο να ξεπεράςει ςε Αίγλθ και δόξα τθν Πζλλα. ΢τθν ελλθνιςτικι
Κεςςαλονίκθ υπιρχαν οι φυλζσ : Αντιγόνισ , Διονυςίασ , Αςκλθπιείασ και οι
διμοι Βουκεφαλεία και Κεκροπίσ. Θ εμπορικι ςθμαςία τθσ πόλθσ προκάλεςε
από νωρίσ το ενδιαφζρον ςε πολλοφσ λαοφσ όπωσ ιταν οι ΢φριοι, οι Λουδαίοι ,
οι Αιγφπτιοι και πολλοί άλλοι. Ακόμα διατθροφςε εμπορικζσ επαφζσ με όλα
τα λιμάνια τθσ Ανατολισ. Θ πόλθ διζκετε μόνιμθ φρουρά Γαλατϊν
μιςκοφόρων. Οι αρχαίοι Μακεδόνεσ πίςτευαν πωσ τθν πόλθ τθν
προςτάτευαν οι κεοί του Ολφμπου.
Θ ωραία κζςθ τθσ πόλθσ ςτον μυχό του Κερμαϊκοφ αλλά και άλλεσ
ιςτορικζσ ςυγκυρίεσ ςυντζλεςαν ςτθν μετζπειτα ανάπτυξθ τθσ πόλθσ και
ςτθν εξζλιξι τθσ, αρχικά, ωσ επίνειο τθσ Πζλλασ , ςτθ ςυνζχεια ςε
πρωτεφουςα του βόρειου ελλθνιςμοφ και τζλοσ ςε <<Πρόφραγμα>> του
ελλθνιςμοφ τθσ χερςονιςου τθσ Αίμου.

2. Θ Κεςςαλονίκθ κερδίηει ςφντομα τθ φιμθ τθσ «Μθτζρασ όλθσ τθσ
Μακεδονίασ» και ενδφεται τον μανδφα ενόσ κομβικοφ εμπορικοφ κζντρου με
ςυνδζςεισ προσ όλουσ τουσ λιμζνεσ τθσ ανατολισ, αναπτφςςοντασ παράλλθλα
μια ξεχωριςτι πολιτιςτικι ταυτότθτα.
Η ιςτορία του ονόματοσ τησ πόλησ
Σο όνομα Κεςςαλονίκθ, ζχει τθν ίδια θλικία με τθν πόλθ. Προζρχεται από τθ
ςφνκεςθ των λζξεων <<Κεςςαλϊν>> και <<Νίκθ>> , ςε ανάμνθςθ τθσ νίκθσ των
Μακεδόνων και του Κοινοφ των Κεςςαλϊν, ζναντι του τυραννικοφ κακεςτϊτοσ
των Φερϊν ςτο πλαίςιο του Γ’ Λεροφ πολζμου.
Θ Κεςςαλονίκθ δεν άλλαξε κατά τθ διάρκεια τθσ πολφχρονθσ ιςτορίασ τθσ
ςτο ςτόμα των Ελλινων κατοίκων τθσ. Σο όνομα Κεςςαλονίκθ(Θετταλονίκθ)*
αν και αυτό είναι το αρχικό και όχι το Κεςςαλονικζια (Κετταλονικεία)* όπωσ
πολλοί υποςτθρίηουν, ζμεινε το ίδιο ςε όλθ αυτι τθν περίοδο των 2.300 χρόνων
τθσ πολφπακθσ και δοξαςμζνθσ ιςτορίασ τθσ .Ζτςι, θ πόλθ δεν υπιρχε με πολλά
ονόματα , απλϊσ με διάφορουσ τφπουσ του ίδιου ονόματοσ. Σο όνομα
Κεςςαλονίκθ ςε όλο αυτό το διάςτθμα από το 316 π.Χ ζωσ και ςιμερα
παρουςίαςε μόνο μια αξιοπρόςεκτθ αλλαγι που τθ χρθςιμοποιοφμε μζχρι και
ςιμερα. Πρόκειται για τον τφπο ΢αλονίκθ, ο οποίοσ προιλκε από τον αρχικό
τφπο Κεςςαλονίκθ, με αποβολι τθσ πρϊτθσ ςυλλαβισ του ονόματοσ” Κε”. Ο
τφποσ ΢αλονίκθ μαρτυρείται από τθν Μεςαιωνικι εποχι.
*Οι τφποι με ΤΤ είναι τθσ αρχαίασ Αττικισ διαλζκτου –γνϊριςμα που το πιραν
από τουσ Ακθναίουσ οι Βοιωτοί-. Ιταν φυςικό όμωσ να επικρατιςει ο τφποσ τθσ
Μακεδονικισ διαλζκτου, με δφο ΣΣ όπωσ δθλαδι πρόφεραν το όνομά τθσ οι
κάτοικοι τθσ πόλθσ.
Η ΘΕ΢΢ΑΛΟΝΙΚΗ ΑΠΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ΢ ΑΠΟΨΕΩ΢.
Θ Κεςςαλονίκθ κατόρκωςε να αναπτυχτεί πάρα πολφ οικονομικά, παρά τισ
τόςεσ δυςκολίεσ που αντιμετϊπιηε ειδικά από τθν κακι λειτουργία τθσ
διοικιςεωσ, από τθν ζναρξθ τθσ παρακμισ τθσ Βυηαντινισ Αυτοκρατορίασ.
Θ ανάπτυξθ και θ διατιρθςθ τθσ Κεςςαλονίκθσ από οικονομικισ απόψεωσ
οφείλεται :

3. ΢τθν εξαιρετικι τθσ κζςθ από απόψεωσ των χερςαίων και των
καλάςςιων ςυγκοινωνιϊν, προσ το εςωτερικό και το εξωτερικό.
΢τισ πολφ εφπορεσ πεδιάδεσ τθσ χϊρασ.
΢τθν επιμζλεια και τθν δραςτθριότθτα των εκάςτοτε κατοίκων τθσ
πόλθσ.
΢τθν ικανότθτα να εκμεταλλεφονται αποτελεςματικά τθσ
παρεχόμενεσ υπθρεςίεσ και γενικότερα τθ φφςθ, και
΢τθν εργατικότθτα των κατοίκων τθσ Κεςςαλονίκθσ.
Μια «ελεφκερθ πόλθ» κατά τθ διάρκεια τθσ ρωμαϊκισ εποχισ, ςυνδζεται με τθν
ανατολι και τθ δφςθ μζςω τθσ Εγνατίασ οδοφ, θ οποία ςυμβάλλει καταλυτικά ςτθν
ανάπτυξθ και τθν ευθμερία τθσ.
Ρωμαϊκή περίοδοσ
΢τθ Ρωμαϊκι περίοδο θ Κεςςαλονίκθ εξελίχκθκε ςε ακμαία πόλθ για να γίνει
γριγορα πρωτεφουςα τθσ ρωμαϊκισ επαρχίασ το 279 μ.χ.. Μετά τθν ιττα του
τελευταίου βαςιλιά τθσ Μακεδονίασ Περςζα από τουσ Ρωμαίουσ του Ύπαττου
Αιμίλιου Παφλου ςτθν Πφδνα το 168 π.Χ. και τθν ίδια τφχθ του Ανδρίςκου το 148
π.Χ. θ Μακεδονία περιιλκε ολοκλθρωτικά ςτουσ Ρωμαίουσ. Όλθ τότε θ περιοχι τθσ
χωρίςτθκε ςε 4 τμιματα και θ Κεςςαλονίκθ ζγινε πρωτεφουςά του 2 τμιματοσ για
χρονικό διάςτθμα 20 χρόνων. Μετά το 148 π.Χ οι 4 επαρχίεσ ενοποιικθκαν ςε μία ,
για να δθμιουργθκεί θ επαρχία τθσ Μακεδονίασ με πρωτεφουςα τθ Κεςςαλονίκθ.
΢τθν επαρχία αυτι ςυμπεριλιφκθκε ςε λίγο και νότια Ελλάδα, για να ιςχφςει αυτό
το κακεςτϊσ 120 χρόνια ωσ τθν εποχι του Αυγοφςτου (27 π.Χ.) όπου αποςπάςτθκε
θ νότια Ελλάδα. Θ μεγαλφτερθ ακμι τθσ πόλθσ ςε αυτιν τθν περίοδο ςθμειϊνεται
ςτα χρόνια του Καίςαρα Γαλζριου, ο οποίοσ όταν ζγινε κυβερνιτθσ ολόκλθρθσ τθσ
Βαλκανικισ ,του Λλλυρικοφ όπωσ λεγόταν, ζκανε τθ Κεςςαλονίκθ ζδρα τθσ εξουςίασ
του(αρχζσ 4 αιϊνα).΢τθν πόλθ καταςκευάςτθκαν ανάκτορα και μεγάλα κτιριακά
ςυγκροτιματα από δθμόςια κτίρια μερικά από τα οποία ζχουν διαςωκεί και
μαρτυροφν τον πλοφτο τθσ πόλθσ.
Πνευματικοί και θρηςκευτικοί ηγζτεσ ςτην πόλη
Σθ Κεςςαλονίκθ κατά καιροφσ επιςκζφτθκαν πολλοί κρθςκευτικοί και πνευματικοί
άνκρωποι από όλο τον κόςμο όπου ο κακζνασ από αυτοφσ άφθςε το ςτίγμα του. Θ
πνευματικι τθσ αναγζννθςθ ςτθρίηεται ςε μια ςειρά από ςθμαντικοφσ ριτορεσ,
κεολόγουσ, φιλοςόφουσ, νομικοφσ και αγιογράφουσ με ςθμαντικό ζργο εκείνθ τθν

4. περίοδο.Ο Γρθγόριοσ Παλαμάσ, ο Νικόλαοσ Καβάςιλασ, ο νομικόσ Κωνςταντίνοσ
Αρμενόπουλοσ, ο Κωμάσ Μάγιςτροσ και ο αγιογράφοσ Εμμανουιλ Πανςζλθνοσ
βρίςκονται εδϊ και δθμιουργοφν. Ενδεικτικά αναφζρουμε μερικοφσ από τουσ πιο
ςθμαντικοφσ.
Φίλιπποσ ε’
Σο 197 π.Χ κατζφυγε ςτθν Κεςςαλονίκθ ο Φίλιπποσ Ε’ μετά από τθν ιττα του από
τουσ Ρωμαίουσ. Ο Φίλιπποσ Ε' βαςίλεψε ςτθ Μακεδονία κατά τθν περίοδο 221
π.Χ. – 179 π.Χ. και ζπαιξε ςθμαντικό ρόλο ςτισ πολιτικζσ εξελίξεισ τθσ εποχισ του.
Κατά τθ διάρκεια τθσ βαςιλείασ του, ο ελλθνικόσ κόςμοσ ζγινε μάρτυρασ μιασ
περαιτζρω ανάπτυξθσ τθσ Μακεδονίασ, αλλά και τθσ ανόδου τθσ Ρϊμθσ, που
αποκτά ςθμαντικι επιρροι ςτον ελλθνικό χϊρο. Σο 187 π.χ. θ πόλθ ζκοψε το πρϊτο
νόμιςμα με τθν επιγραφι «Κεςςαλονίκθσ» και απεικονιηόταν ο Διόνυςοσ , ο Ερμισ ,
ο Πιγαςοσ , θ αίγα κι ο τράγοσ.
Θεόδωροσ Κομνηνόσ Δοφκασ
Σο 1223, ζξι χρόνια μετά το μεγάλο του κατόρκωμα να καταλάβει τθν Ιπειρο και τθ
Κεςςαλία, ο Κεόδωροσ Κομνθνόσ Δοφκασ, εκμεταλλευόμενοσ τον πόλεμο μεταξφ
τθσ λατινικισ αυτοκρατορίασ τθσ Κωνςταντινοφπολθσ και τθσ ελλθνικισ
αυτοκρατορίασ τθσ Νίκαιασ, φτάνει ζξω από τθ Κεςςαλονίκθ. Θ φρουρά των
Λατίνων, μετά από γενναία αντίςταςθ πολλϊν μθνϊν, αποφαςίηει τελικά, ςτα τζλθ
του 1224, να παραδοκεί, κι ζτςι ο Κεόδωροσ Δοφκασ μπαίνει κριαμβευτικά ςτθ
Κεςςαλονίκθ, επικεφαλισ του ςτρατοφ του. Ολόκλθρθ θ βόρεια Ελλάδα (Κεςςαλία,
Ιπειροσ, Μακεδονία) είναι ςτθν κατοχι του και όλα δείχνουν ότι αργά ι γριγορα
κα καταφζρει να κερδίςει και τον αυτοκρατορικό κρόνο τθσ Κωνςταντινοφπολθσ. Σο
1225 ι 1227 ο Κεόδωροσ Κομνθνόσ Δοφκασ ςτζφεται ςτθ Κεςςαλονίκθ
“Αυτοκράτωρ των Ρωμαίων”. Ο Κεόδωροσ μάλιςτα υιοκζτθςε τθ βυηαντινι
αυτοκρατορικι ςτολι με τα κόκκινα υποδιματα. Όμωσ θ αυτοκρατορία τθσ Νίκαιασ
δεν αναγνϊριςε τον νζο αυτοκράτορα κι άρχιςε ζτςι θ ςφγκρουςθ μεταξφ των δφο
ελλθνικϊν αυτοκρατοριϊν, τθσ Νίκαιασ και τθσ Κεςςαλονίκθσ.
Απόςτολοσ Παφλοσ
Σο 50 μχ ο απόςτολοσ Παφλοσ με τθ ςυνοδεία του Σιμόκεου του ΢ίλα, ίςωσ και
του Λουκά, εμφανίςτθκε ςτθ Κεςςαλονίκθ. Ο Απόςτολοσ Παφλοσ ζγινε δεκτόσ
με ψυχρότθτα αλλά κατάφερε να μπει ςτο πνεφμα τουσ και κιρυξε τθν τάξθ,

5. τθν εργαςία και τθν καλι ςυμπεριφορά απζναντι ςτουσ ειδωλολάτρεσ. Επίςθσ
θ εκκλθςία τθσ Κεςςαλονίκθσ ζγινε υπόδειγμα και θ καλι τθσ φιμθ απλϊκθκε
παντοφ. Επιπλζον ο Απόςτολοσ Παφλοσ , ίδρυςε τθ δεφτερθ χριςτιανικι
εκκλθςία ςτθν ευρωπαϊκι ιπειρο, όπου προετοίμαςε και απζςτειλε τισ
περίφθμεσ επιςτολζσ «προσ Κεςςαλονικείσ», οι οποίεσ κεωροφνται από τα
πλζον ςθμαντικά κείμενα τθσ χριςτιανικισ πίςτθσ.
Άγιοσ Δημήτριοσ
Ζνα πολφ ςθμαντικό γεγονόσ που ςυνζβθ ςτθ Κεςςαλονίκθ ιταν θ γζννθςθ του
Αγίου Δθμθτρίου το 260 μΧ. Θ οικογζνειά του ιταν εφπορθ κακϊσ οι γονείσ του
ιταν ευγενείσ και ο πατζρασ του ιταν Μακεδόνασ ΢τρατθγόσ τθσ Ρωμαϊκισ
Αυτοκρατορίασ. Ο Άγιοσ Δθμιτριοσ όμωσ δεν ξεχϊριςε μόνο για τθν ευγενικι του
καταγωγι αλλά και για τθν ευπρζπειά του, τθν αρετι του, τθν ευγζνεια τθσ ψυχισ
του και για τθν ςτρατιωτικι του ικανότθτα, με αποτζλεςμα ςε θλικία 22 ετϊν να
φζρει το βακμό του χιλίαρχου, που εκείνθ τθν εποχι κεωροφνταν πολφ ςθμαντικι.
Μάλιςτα ο ίδιοσ ζφταςε ςαν ςτρατιωτικόσ ςτο αξίωμα του Δοφκα, ξεπερνϊντασ τθ
δόξα του πατζρα του και ζγινε ςτρατθγόσ όλθσ τθσ Κεςςαλίασ.
Σο 296 ι το 306 μΧ ο τότε τετράρχθσ και μετζπειτα αυτοκράτορασ Γαλζριοσ
Μαξιμιανόσ ςυνζλαβε τον άγιο Δθμιτριο και τον κρατοφςε φυλακιςμζνο ςε ζνα
δθμόςιο λουτρό κοντά ςτον ιππόδρομο, επειδι ο άγιοσ πίςτευε ςτθ χριςτιανικι
πίςτθ και κιρυττε φζρνοντασ κοντά ςτο Χριςτό πολλοφσ ειδωλολάτρεσ. Θ
φυλάκιςι του ζγινε εξαιτίασ ενόσ διατάγματοσ που είχε εκδϊςει ο αυτοκράτορασ
Διοκλθτιανόσ και ουςιαςτικά ξεκινοφςε άλλον ζναν διωγμό κατά των Χριςτιανϊν.
΢τθ Κεςςαλονίκθ, τθν εποχι τθσ φυλάκιςθσ του αγίου γινόντουςαν αγϊνεσ ςτον
ιππόδρομο. Ζνασ από τουσ ςυμμετζχοντεσ, άνκρωποσ του Μαξιμιανοφ, που
ονομάηονταν Λυαίοσ, χλεφαηε τουσ χριςτιανοφσ καλϊντασ τουσ να αναμετρθκοφν
μαηί του. Ζνασ νεαρόσ ςτρατιϊτθσ και κρυφόσ μακθτισ του Δθμθτρίου, που
ονομάηονταν Νζςτoρασ επιςκζφκθκε το Δθμιτριο ςτθ φυλακι και του ηιτθςε να
προςευχθκεί για να τον βοθκιςει ο Κφριοσ μασ να αντιμετωπίςει τον Λυαίο. Ο
άγιοσ αφοφ προςευχικθκε του είπε: "Ύπαγε και τον Λυαίο κα νικιςεισ και υπζρ
Χριςτοφ κα μαρτυριςεισ". Ο Νζςτoρασ τότε παρουςιάςτθκε ςτο ςτάδιο και
ηιτθςε να αναμετρθκεί με τον Λυαίο. Σον πλθςίαςε και του κατάφερε ζνα φοβερό
χτφπθμα με το ςπακί ςτθ καρδία και αυτόσ αμζςωσ ςωριάςτθκε νεκρόσ.
Ο Μαξιμιανόσ αφοφ πλθροφορικθκε τα γεγονότα κεϊρθςε υπεφκυνο τον
Δθμιτριο και διζταξε να τουσ ςκοτϊςουν και τουσ δφο αμζςωσ. Ζτςι ο άγιοσ
Νζςτορασ αποκεφαλίςτθκε ζξω από τθ λεγόμενθ Χρυςι Πφλθ. Ο Δθμιτριοσ που
βρίςκονταν ακόμα ςτο λουτρό φυλακιςμζνοσ μόλισ είδε τουσ ςτρατιϊτεσ να
ζρχονται ςικωςε το δεξί του χζρι και οι ςτρατιϊτεσ τον λόγχευςαν ςτθν πλευρά,

6. ζτςι ζμοιαςε ςτον
Κφριο μασ, που και αυτόσ είχε λογχευκεί ςτθν πλευρά. Ζτςι πζκανε ο άγιοσ
Δθμιτριοσ δεχόμενοσ το μαρτυρικό ςτεφάνι. Κάποιοι ευλαβείσ χριςτιανοί ιρκαν
κρυφά και ενταφίαςαν το ςϊμα του αγίου ςτον ίδιο τον τόπο
του μαρτυρίου, ςτο βρωμερό λουτρό που ζμελε πλζον να γίνει ιατρείο ψυχϊν και
ςωμάτων. Λζγεται μάλιςτα πωσ ςε εκείνο το ςθμείο άρχιςε να αναβλφηει μφρο και
ζτςι ο άγιοσ πιρε το όνομα Μυροβλφτθσ. ΢ε εκείνο το ςθμείο χτίςτθκε αργότερα ο
ναόσ του αγίου. Λζγεται επίςθσ πωσ με το πανωφόρι και το δαχτυλίδι του Αγίου
ζγιναν πολλά καφματα. Ζνα από αυτά είναι εκείνο του 1823 που οι τοφρκοι ιταν
κλειςμζνοι ςτα τείχθ τθσ ακρόπολθσ και ετοιμάηονταν να χτυπιςουν τουσ ζλλθνεσ οι
οποίοι ιταν κλειςμζνοι ςτο ναό του αγίου Δθμιτριου με πυρομαχικά. Ο άγιοσ όμωσ
ζκανε το καφμα του και θ πυρίτιδα ζςκαςε ςτα χζρια των τοφρκων με αποτζλεςμα
να καταςτραφεί ζνα τμιμα του μνθμείου του Παρκενϊνα. Για να κυμοφνται αυτό
το καφμα, ο ναόσ λζγεται από τότε Άγιοσ Δθμιτριοσ ο Λουμπαρδιάρθσ , από τθ
λουμπάρδα δθλαδι το κανόνι των τοφρκων που καταςτράφθκε. Ο άγιοσ Δθμιτριοσ
απεικονίηεται αγιογραφικά ςτθν εικόνα του πάνω ςε καφζ ι κόκκινο άλογο να
ςκοτϊνει ζναν ειδωλολάτρθ, τον Λυαίο. Θ μνιμθ του τιμάται ςτισ 26 Οκτωβρίου.
Θρηςκευτικά κινήματα ςτην πόλη
Μζχρι ςτθν πόλθ να επικρατιςει μία ςτακερι λατρεία υπιρξαν πολλζσ αναταραχζσ
που επθρζαςαν ςθμαντικά τουσ κατοίκουσ τθσ Κεςςαλονίκθσ αλλά και τθν ίδια τθν
πόλθ. Σα ςθμαντικότερα από αυτά είναι δφο: το κίνθμα των ηθλωτϊν και το
θςυχαςτικό κίνθμα.
Ζηλωτζσ
Όπωσ αναφζραμε , το επαναςτατικό κίνθμα των Ηθλωτϊν εμφανίςτθκε ωσ μια
πρωτότυπθ δθμοκρατικι ιδζα ςτο μεςαιωνικό κόςμο, όπου ο θγεμονιςμόσ και ο
διαχωριςμόσ των ευγενϊν από το λαό και θ διοίκθςθ αποτελοφςαν τα απόλυτα
δεδομζνα που δεν μποροφςαν να παραβιαςτοφν (κζςφατα). Αφορμι του κινιματοσ
υπιρξε θ ςφγκρουςθ ανάμεςα ςτο δοφκα Αλζξιο Απόκαυκο και τον Λωάννθ
Κατακουηθνό, για τθν κυριαρχία τθσ επιρροισ ςτο βυηαντινό κρόνο. Θ διαπάλθ αυτι
οδιγθςε τθν Αυτοκρατορία ςε εμφφλιο πόλεμο. Ωσ αποτζλεςμα είχαν τθ
δθμιουργία χιλιάδων οικονομικϊν προςφφγων που ςυνωςτίηονταν ςε μεγάλα
αςτικά κζντρα όπωσ θ πόλθ μασ. Ο Κατακουηθνόσ εξζφραηε τα ςυμφζροντα των
μεγάλων γαιοκτθμόνων και θ άλλθ παράταξθ, που κατείχε το Παλάτι και τθν
Κωνςταντινοφπολθ, εξζφραηε τα ςυμφζροντα του λαοφ. Ο λόγοσ που το κίνθμα των

7. Ηθλωτϊν κράτθςε τόςα χρόνια ιταν ακριβϊσ ότι είχε τθ ςτιριξθ (πολιτικι και
ςτρατιωτικι) του Παλατιοφ. Θ δυςαρζςκεια των λαϊκϊν τάξεων ζναντι των
ευγενϊν, που υποςτιριηαν τον Κατακουηθνό, ζφερε τθ ςτάςθ των Ηθλωτϊν το 1342.
΢τισ αρχζσ του 1342 ο λαόσ τθσ Κεςςαλονίκθσ, κακοδθγοφμενοσ από τουσ Ηθλωτζσ,
λεθλάτθςε τα ςπίτια του διοικθτι τθσ πόλθσ και των εφπορων ευγενϊν. Αφοφ
επιβλικθκαν απόλυτα μζςα ςτθν πόλθ, οι Ηθλωτζσ ανζλαβαν τθν εξουςία. Αυτι θ
κίνθςθ διεκδίκθςθσ κυριάρχθςε μζχρι το 1249 όταν θ αντεπανάςταςθ ανζτρεψε
τουσ Ηθλωτζσ και επανζφερε τθν πόλθ ςτθν αυτοκρατορικι «νομιμοφροςφνθ»
Οι Ηθλωτζσ ςυγκζντρωςαν τθν εξουςία ςτα χζρια τουσ και διοίκθςαν δικτατορικά.
Κατάργθςαν τθν παλιά νομοκεςία και το παλιό νομικό ςφςτθμα και δθμιοφργθςαν
νζουσ διοικθτικοφσ κεςμοφσ. Κατζςτειλαν κάκε πνευματικι μορφι καταπίεςθσ. Οι
Ηθλωτζσ, επικρατϊντασ: ςκότωςαν τουσ ευγενείσ που αντιδροφςαν και τουσ
υποςτθριχτζσ τουσ. Διμευςαν (υπζρ του διμου) τισ περιουςίεσ των ευγενϊν.
Κακιζρωςαν εκλογι ςτα αξιϊματα από το λαό. Ζκλεψαν τθν εκκλθςιαςτικι και
μοναςτθριακι περιουςία.
Ηςυχαςτικό κίνημα και Γρηγόριοσ Παλαμάσ
Κφριοσ εκφραςτισ του θςυχαςτικοφ κινιματοσ ιταν ο Γρθγόριοσ Παλαμάσ. Ο
Γρθγόριοσ Παλαμάσ γεννικθκε το 1296 μΧ. ςτθν Κωνςταντινοφπολθ. Θ οικογζνειά
του ιταν εφπορθ και ζλαβε τθν καλφτερθ δυνατι μόρφωςθ. ΢ε θλικία 20 ετϊν , ο
Γρθγόριοσ αποφάςιςε να ακολουκιςει το μοναχικό βίο όπου αςκιτευε για 2 χρόνια
ςτθ Λαφρα. Ο κίνδυνοσ όμωσ από τισ επιδρομζσ των Λςμαθλιτϊν τον ανάγκαςε το
1326 μ.Χ να πάει ςτθ Κεςςαλονίκθ. ΢τθ Κεςςαλονίκθ, προσ τα 1326 μ.Χ ςτθν θλικία
των 30 ετϊν, ο Γρθγόριοσ χειροτονικθκε Λερζασ. Ο Γρθγόριοσ Παλαμάσ ςυνζταξε, με
τθν ευκαιρία των γραφτϊν τοφ Καλαβρία φιλοςόφου, ςτο ερθμθτιριο του Αγίου
΢άββα, ζπειτα ςτθ Κεςςαλονίκθ, τισ περίφθμεσ Τριάδεσ για τθν υπεράςπιςθ των
αγίων θςυχαςτϊν. Ζμεινε για κάποιο διάςτθμα ςτθ Κεςςαλονίκθ όπου ζγινε μζλοσ
ς' ζνα είδοσ πνευματικοφ κφκλου, που κφριοσ εμπνευςτισ του ιταν ο Λςίδωροσ. ΢το
κίνθμα αυτό ο Γρθγόριοσ Παλαμάσ ζκανε μεγάλο αγϊνα κατά του μετζπειτα
Λατίνου Επιςκόπου Βαρλαάμ. Ο Βαρλαάμ ιταν μοναχόσ και λόγιοσ από τθν
Καλαβρία τθν Νότιασ Λταλίασ με Ελλθνικι καταγωγι. Όταν ιρκε ςτθν
Κωνςταντινοφπολθ προςπάκθςε να καταδικάςει μερίδα των μοναχϊν του Αγίου
Όρουσ ωσ αιρετικοφσ. Οι ςυγκεκριμζνοι αυτοί μοναχοί , ονομάηονται Θςυχαςτζσ και
υποςτιριηαν ότι με τθ ςυνεχι νθπτικι προςευχι ο πιςτόσ που ζχει αγνι καρδιά
μπορεί να ζρκει ςε κοινωνία με το Άκτιςτο Φωσ του Κεοφ , το φωσ που ζλαμψε ςτο
όροσ Καβϊρ κατά τθ μεταμόρφωςθ του ΢ωτιρoσ. Με τθ ςυνεχι καρδιακι
προςευχι και τθ νθςτεία, με τθ ςυγκζντρωςθ του πνεφματοσ ςτθν καρδιά και τθν
απομάκρυνςθ του από οτιδιποτε δεν ζχει ςχζςθ με τον Κεό οι Θςυχαςτζσ
καταφζρνουν να δουν το Άκτιςτο Φωσ. Ο Θςυχαςμόσ αποτελεί ςυνζχεια κζςεων

8. Ελλινων Πατζρων τθσ αρχαίασ εκκλθςίασ με πρϊτο τον Άγιο Διονφςιο τον
Αρεοπαγίτθ που υποςτιριηε τθν φπαρξθ ενόσ κρυφοφ φωτόσ το οποίο βλζπουνε οι
άξιοι. Ο Βαρλαάμ, όμωσ πιγε ςτθν Κωνςταντινοφπολθ και ςυκοφάντθςε τον
Γρθγόριο και ζτςι ξεκίνθςε θ ςφνοδοσ για τθν υπόκεςθ ςτθν οποία ο ίδιοσ καλείται
να απολογθκεί. Ο Βαρλαάμ αφοφ καταδικάςτθκε από τθ ςφνοδο του 1341 π.Χ.,
επιςτρζφει ςτθ Ρϊμθ όπου γίνεται επίςκοποσ το 1342.Οι ορκόδοξθ ςφνοδοσ 1341
του μ.Χ. καταδίκαςε τον Βαρλαάμ. Σον Μάιο του 1347, ο ςοφόσ θςυχαςτισ ανα-
κθρφχκθκε αρχιεπίςκοποσ Κεςςαλονίκθσ. Θ πιο ςπουδαία ςφνοδοσ ςυνιλκε τον
Λοφλιο του 1351 και καταδίκαςε τον τελευταίο αντίπαλο του Παλαμά, το φιλόςοφο
Νικθφόρο Γριγορα. Θ Κεςςαλονίκθ, το ΛΔ' αιϊνα, ζγινε το κζατρο αλθκινισ
κοινωνικισ επανάςταςθσ. Ο Παλαμάσ κατόρκωςε να επιβάλει τθν προςωπικότθτα
του ςτουσ κεςςαλονικείσ. ΢τθ διάρκεια ενόσ καλαςςινοφ ταξιδιοφ του άπ' τθν
Κεςςαλονίκθ ςτο Βυηάντιο, θ γαλζρα που μετζφερε τον αρχιεπίςκοπο ζπεςε ςτα
χζρια των Σοφρκων. Οι επιβάτεσ αναγκαςκικανε να παραμείνουν ςχεδόν ζνα
ολόκλθρο χρόνο ςτθ Μικρά Αςία, που είχαν ιδθ κατακτιςει οι Σοφρκοι. Εκεί, κατά
τθ διάρκεια τθσ αιχμαλωςίασ του δίδαξε πολλοφσ χριςτιανοφσ αλλά και
μουςουλμάνουσ. Όταν κάποιοι χριςτιανοί πλιρωςαν τελικά τα λφτρα που ηθτοφςαν
οι τοφρκοι ο Γρθγόριοσ ελεφκεροσ πιγε ςτθν Κωνςταντινοφπολθ. Αν και είχε τθ
δυνατότθτα να ηει με κάκε πολυτζλεια αυτόσ ςυνζχιςε τθ ςωματικι και πνευματικι
άςκθςθ. Ο Γρθγόριοσ Παλαμάσ τελικά απεβίωςε ςτισ 14 Νοεμβρίου του 1359 μΧ ςε
θλικία 65 ετϊν. Θ εκκλθςία μασ τιμάει τθ μνιμθ του τθν ίδια μζρα και τθ β’ Κυριακι
τθσ ςαρακοςτισ.
Επιδρομζσ και καταλήψεισ τησ πόλησ
Σθν Κεςςαλονίκθ κατά καιροφσ τθν πολιόρκθςαν και τθν κατζλαβαν διάφοροι ξζνοι
επιδρομείσ και κατακτθτζσ, όπωσ πχ Οι Ρωμαίοι το 148 π.Χ , οι Γότκοι το 263 π.Χ ,
οι ΢λάβοι-Άβαροι τον 8ο-6ο αιϊνα π.Χ κ. ΢τα νεότερα χρόνια θ Κεςςαλονίκθ ζγινε το
καταφφγιο του ελλθνιςμοφ των αλφτρωτων πατρίδων του Πόντου , τθσ Μικρά Αςίασ
, τθσ ΢ερβίασ , τθσ Βουλγαρίασ κ.α ,<< Θ πρωτεφουςα των προςφφγων>> όπωσ τθν
χαρακτιριςε ο αλθςμόνθτοσ Γιϊργοσ Λωάννου. Οι κυριότεροι επιδρομείσ τθσ πόλθσ
ιταν οι:
΢λάβοι
Από τα τζλθ του 6ου αιϊνα οι ΢λάβοι που ιταν εγκατεςτθμζνοι ςτα Βόρεια του
Δοφναβθ μαηί με τουσ Αβάρουσ άρχιςαν επιδρομζσ ςτθ νότια Βαλκανικι. Αργότερα

9. μερικά ςλαβικά φφλα μπικαν ςτον ελλθνικό χϊρο και εγκαταςτάκθκαν κυρίωσ ςε
ορεινά μζρθ. Είχαν τθν υποχρζωςθ να πλθρϊνουν φόρο ςτο βυηαντινό κράτοσ και
να υπθρετοφν τον ςτρατό. Όταν οι φόροι ιταν μεγάλοι , ξεςθκωνόταν και
δθμιουργοφςαν ταραχζσ. Σότε επενζβαινε ο βυηαντινόσ ςτρατόσ να τουσ θςυχάςει.
Οι ΢λάβοι ιρκαν ςε επαφι με τον πολιτιςμό, τθν νομοκεςία κα τθν τζχνθ των
Βυηαντινϊν και εντυπωςιάςτθκαν. ΢ιγά- ςιγά εκχριςτιανίςτθκαν και αφομοιϊκθκαν
από τουσ Ζλλθνεσ. Σον 9ο αιϊνα ο θγεμόνασ του ΢λαβικοφ κράτουσ τθν Μοραβίασ (
Βόρεια του Δοφναβθ ) ηιτθςε να πάνε ςτθ χϊρα του Βυηαντίου ιερείσ και δάςκαλοι
για να διδάξουν τον χριςτιανιςμό.
Εκεί πιγαν ο Κφριλλοσ και ο Μεκόδιοσ , δυο αδζρφια από τν Κεςςαλονίκθ που
είχαν μεγάλθ μόρφωςθ και γνϊριηαν ανάμεςα ςτισ άλλεσ γλϊςςεσ ςτθν ΢λάβικθ.
Επειδι θ ΢λάβικθ γλϊςςα δεν είχε άλλθ γραφι, ο Κφριλλοσ και ο Μεκόδιοσ
δθμιοφργθςαν το ΢λαβικό αλφάβθτο , χρθςιμοποιϊντασ τα κεφαλαία Ελλθνικά
γράμματα. ΢το αλφάβθτο αυτό ζγραψαν και το Ευαγγζλιο, που το είχαν μεταφράςει
ςτα ΢λάβικα και αργότερα τουσ νομοφσ του Βυηαντίου. Δθμιοφργθςαν ζτςι τθν
γραπτι ΢λάβικθ γλϊςςα.
΢αρακηνοί
Σο 904 μΧ. θ Κεςςαλονίκθ δζχκθκε επιδρομι από τουσ ΢αρακθνοφσ Άραβεσ
πειρατζσ τθσ δφςθσ από τθν οποία επζηθςε. Οι ΢αρακθνοί πειρατζσ τθσ Κριτθσ και
τθσ Σρίπολθσ τθσ ΢υρίασ λυμαίνονταν από καιρό τισ κάλαςςεσ και λεθλατοφςαν τισ
παραλιακζσ πόλεισ. Παρά τισ νίκεσ των Βυηαντίων κατά των πειρατϊν, τον 9ο αιϊνα
κατζςτθ αδφνατον να νικιςουν οριςτικά. ΢τισ αρχζσ του 10ου αιϊνα, ζνασ
χριςτιανόσ αρνθςίκρθςκοσ, ο Λζων ο Σριπολίτθσ, οδιγθςε ζνα τρομερό ςτόλο
΢αρακθνϊν. Όταν ζφταςε θ είδθςθ ςτθν Κεςςαλονίκθ ότι πλθςιάηουν οι εχκροί, το
πλικοσ που κατοικοφςε ςτα περίχωρα ηιτθςε καταφφγιο μζςα ςτθν πόλθ.
Δυςτυχϊσ θ φρουρά που είχε τθν ευκφνθ τθσ άμυνασ ιταν ολιγάρικμθ και θ
αιφνιδιαςτικι επίκεςθ των ΢αρακθνϊν δεν επζτρεψε τθν ζγκαιρθ άφιξθ των
Βυηαντινϊν ενιςχφςεων. Εν τω μεταξφ ςτθν Κωνςταντινοφπολθ ο βαςιλιάσ που είχε
ενθμερωκεί για τα ςχζδια των ΢αρακθνϊν ςχετικά με τθν Κεςςαλονίκθ ζςτειλε εκεί
ςτρατθγό ο οποίοσ πρϊτοσ ζφερε ςτθν πόλθ τθν είδθςθ ότι πλθςιάηει ο εχκρόσ.
Μετά από μεγάλεσ προςπάκειεσ τουσ να καταςτρζψουν τθν πόλθ οι ΢αρακθνοί
λεθλάτθςαν τα πάντα, αναχϊρθςαν παίρνοντασ μαηί τουσ περίπου 22.000
αιχμάλωτουσ, ανάμεςα τουσ και τον ςτρατθγό Νικιτα. Όλο το πλικοσ αποτελοφςαν
προσ πάντων παιδιά, ζφθβοι και γυναίκεσ, από το οποίο μόνο μικρό μζροσ
εξαγοράςκθκε ζγκαιρα από τουσ γονείσ, που ζςπευςαν μπροςτά ςτον εχκρικό
ςτόλο, ςτθν ζξοδο του Κερμαϊκοφ κόλπου, ςτθν χερςόνθςο τθσ Παλλινθσ. Οι
υπόλοιποι δυςτυχιςμζνοι ρίχκθκαν άτακτα ςτα βάκθ των αμπαριϊν των ΢αρακθνϊν
πλοίων. Μόνο ζνα δζχκθκε 800 αιχμαλϊτουσ. ΢τοιβαγμζνοι ςαν κτινθ ςε πολφ

10. περιοριςμζνο χϊρο, χωρίσ νερό χωρίσ τροφι, χωρίσ αζρα, όλοι εκείνοι οι
αξιοκρινθτοι άνκρωποι ιταν εκ των προτζρων καταδικαςμζνοι ςε κάνατο.
Πράγματι μεγάλοσ αρικμόσ πζκαναν κατά το τρομερό ταξίδι από τθν Κεςςαλονίκθ
ςτο Χάνδακα (Θράκλειο) τθσ Κριτθσ που ιταν ο πρϊτοσ ςτακμόσ. Θ πόλθ όμωσ
αναςυντάχκθκε και αναςυγκροτικθκε να αντιμετωπίςει τισ επιδρομζσ των
Βουλγάρων που κράτθςαν πάνω από 100 χρόνια (904-1065).
Νορμανδοί
Σο 1185 οι Νορμανδοί πολιόρκθςαν τθν πόλθ από ςτεριά και κάλαςςα. Ύςτερα από
πολφ προςπάκεια και μεγάλο αγϊνα θ πόλθ δεν κατάφερε να ςωκεί και
λεθλατικθκε βάναυςα. Θ Λατινοκρατία κράτθςε μόνο 20 χρόνια (1282-1328).
Καταλανοί
Σο 1308 θ πόλθ λεθλατείται από τουσ Καταλανοφσ. Σθ μεγαλφτερθ ανάπτυξθ τθσ
αυτιν τθν εποχι τθν γνϊριςε τον 14 αιϊνα που χαρακτθρίςτθκε χρυςόσ αιϊνασ τθσ
πόλθσ. Θ ιδιότυπθ αυτονομία και αυτοδιοίκθςθ που κατακτικθκε από τουσ
κατοίκουσ τθσ μετά από αγϊνεσ αιϊνων, δθμιοφργθςε ιδανικό πλαίςιο για τθν
ελεφκερθ ανάπτυξθ των γραμμάτων, των τεχνϊν, του εμπορίου, τθσ βιοτεχνίασ και
τθσ βιομθχανίασ.
Βενετοί
Ζνα άλλο γεγονόσ που ςυγκλόνιςε τθν πόλθ ιταν θ πολιορκία
τθσ Κεςςαλονίκθσ μεταξφ του 1422 και του 1430 από τουσ Βενετοφσ. Ιταν μια
επιτυχθμζνθ ςτρατιωτικι απόπειρα τθσ οκωμανικισ αυτοκρατορίασ υπό τθν θγεςία
του Μουράτ Β' να καταλάβουν τθν βυηαντινι πόλθ τθσ Κεςςαλονίκθσ. Αρχικά, ο
΢ουλτάνοσ επικυμοφςε να κυριεφςει τθν πόλθ για να τιμωριςει τθν βυηαντινι
δυναςτεία των Παλαιολόγων για τισ απόπειρεσ τουσ να γίνουν αυτουργοί μιασ
επανάςταςθσ ςτουσ κόλπουσ των Οκωμανϊν αξιωματοφχων. Κακϊσ πλθςίαηε το
τζλοσ, ο Μουράτ Β' πολιόρκθςε το λιμάνι τθσ Κεςςαλονίκθσ το 1422. Σο 1423, οι
Βυηαντινοί ποφλθςαν τθν πόλθ ςτθν Γαλθνότατθ Δθμοκρατία τθσ Βενετίασ, που
ανζλαβε το βάροσ τθσ υπεράςπιςθσ τθσ. Οι Οκωμανοί ςυνζχιςαν τον ναυτικό
αποκλειςμό τουσ μζχρι το 1430, όταν επιτζκθκαν και κατζλαβαν τθν πόλθ. Οι
Βενετοί δεν είχαν ςυνειδθτοποιιςει το τεράςτιο αμυντικό κόςτοσ τθσ πόλθσ.
Παρόλα αυτά, θ άμυνα κράτθςε παρά τθν δριμφτατθ πείνα που επικράτθςε μζςα
ςτθν πόλθ. Ο Μουράτ Β' ςυμμετείχε ςε πολυάρικμεσ μάχεσ με τουσ Βενετοφσ, τουσ

11. Καραμάνογλου και πολλοφσ άλλουσ διεκδικθτζσ τθσ πόλθσ. Όταν όλοι είχαν πλζον
υποταχκεί, ζνασ τεράςτιοσ ςτρατόσ ςτάλκθκε ςτθν Μακεδονία και θ πόλθ
υποβλικθκε ςε τριιμερο κακεςτϊσ λεθλαςίασ και καταςτροφισ μετά τθν άλωςθ
τθσ το 1430. Μετά από τθν ταραχϊδθ περίοδο του τζλουσ του 14ου αιϊνα και τθ
ςφντομθ βενετικι κατοχι (1423-1430) θ πόλθ με τθν προςάρτθςι τθσ τελικά ςτο
κράτοσ του Μουράτ Β' (1430) ειςζρχεται ςε μια νζα περίοδο. Αξιοςθμείωτο γεγονόσ
κατά τθ βενετικι κατοχι είναι αυτό που ο ναόσ τθσ Αγίασ ΢οφίασ (1204-1224) ζγινε
κακεδρικόσ των Λατίνων. Μετά τθν παλινόρκωςθ τθσ βυηαντινισ κυριαρχίασ ςτθν
πόλθ αποτζλεςε και πάλι τθν ορκόδοξθ επιςκοπικι ζδρα τθσ Κεςςαλονίκθσ ζωσ το
1523-1524, επί Μακτοφλ Λμπραιμ Παςά, οπότε και μετατράπθκε ςε τηαμί.
Σοφρκοι
Σο 1430, θ Κεςςαλονίκθ πολιορκοφνταν από ξθρά και κάλαςςα, από τον ςουλτάνο
Μουράτ τον Β’ χωρίσ αποτζλεςμα, κακϊσ οι κάτοικοι αντιςτζκονταν ςκεναρά. Σθ
λφςθ ςε αυτιν τθν κατάςταςθ αποφάςιςαν να δϊςουν οι καλόγεροι τθν Μονισ
Βλατάδων που βριςκόταν εντόσ τθσ πόλεωσ, λειτουργϊντασ ςαν «πζμπτθ
φάλαγγα». Σα κίνθτρά τουσ ιταν: είτε το «μπαξίςι» που ζδινε ο ςουλτάνοσ ςε
όποιον βοθκοφςε να καταλάβει τθν πόλθ, είτε θ διαίςκθςι τουσ πωσ αργά ι
γριγορα οι Οκωμανοί κα γινόταν κφριοι τθσ πόλθσ και τθσ περιοχισ, ι και τα δφο.
Ζτςι κεϊρθςαν «φρόνιμο» να εξαςφαλίςουν τα «κεκτθμζνα» τουσ, προςφζροντασ
«γθ και φδωρ» για να μθν τουσ ςτεριςει ο ςουλτάνοσ τθν περιουςία τουσ. Σότε οι
καλόγεροι τθσ μονισ Βλατάδων υπζδειξαν ςτον Μουράτ Β’ τουσ υπόγειουσ αγωγοφσ
του υδραγωγείου τθσ πόλθσ και του ςυνζςτθςαν να κόψει το νερό ϊςτε να
παραδοκοφν οι κάτοικοι ευκολότερα. Μετά τθν προδοςία των καλόγερων, οι
Κεςςαλονικείσ πιάςτθκαν πολφ εφκολα. Θ Κεςςαλονίκθ ζπεςε ςτισ 29 Μαρτίου
1430. Ο Μουράτ Β’ εκτίμθςε αρκετά τθν πολφτιμθ ςυνεργαςία των καλόγερων,
δίνοντασ προνόμια ςτο μοναςτιρι που ονομάςτθκε και «Σςαοφσ Μοναςτιρ»
εξαιτίασ τθσ φρουράσ (τςαοφςθδεσ) που διζκεςε ο ςουλτάνοσ για τθν προςταςία
των μοναχϊν. ΢φμφωνα με άλλθ εκδοχι, «τςαοφςθδεσ» ορίηονταν από τον
ςουλτάνο, κάποιοι απ’ τουσ ίδιουσ τουσ καλόγερουσ για λογαριαςμό των Σοφρκων
αξιωματικϊν, εξαςφαλίηοντασ ζτςι τθν προςταςία του μοναςτθριοφ, με τθν δφναμθ
που ζδινε ο οκωμανικόσ ςτρατιωτικόσ βακμόσ. ΢φμφωνα και με τον ιςτορικό Παφλο
Καρολίδθ, λζγεται ότι το ςτρατόπεδο του Μουράτ Β’, επιςκζφκθκαν εκείνεσ τισ
θμζρεσ και οι καλόγεροι του Αγίου Όρουσ, προκειμζνου να δθλϊςουν υποταγι και
να διαςφαλίςουν κι αυτοί τα προνόμιά τουσ, διακρίνοντασ τθν επικείμενθ
επικράτθςθ των Σοφρκων. Σο 1430 μΧ. καταλαμβάνεται από τουσ Σοφρκουσ του
Μουράτ Β’. Χιλιάδεσ Κεςςαλονικείσ ςφαγιάηονται ι οδθγοφνται ςτα
ςκλαβοπάηαρα. Παρά τθν ζνταςθ όμωσ του τοφρκικου ηυγοφ θ Κεςςαλονίκθ
καταφζρνει να διατθριςει τθν θκικι και εκνικι τθσ δφναμθ, που θ πόλθ είχε

12. κλθρονομιςει από τον ιςτορικό τθσ πολιτιςμό. Μετά τουσ διωγμοφσ του
Φερδινάνδου και τθσ Λςαβζλλασ ςτθν Λςπανία χιλιάδεσ Εβραίοι καταφεφγουν ςτθ
Κεςςαλονίκθ το 1492 και γίνονται φορείσ οικονομικισ και πολιτιςτικισ ανάπτυξθσ
για τθν πόλθ.
΢υνεπϊσ, θ Κεςςαλονίκθ ιταν μία από τισ ςθμαντικότερεσ πόλθσ τθσ Ελλάδασ.
Παρ’ όλεσ τισ επιδρομζσ που δζχτθκε, κατάφερε να “ςτακεί ςτα πόδια τθσ” και να
κρατιςει τθ μεγάλθ φιμθ που απζκτθςε, διατθρϊντασ τθν μζχρι τισ μζρεσ μασ, που
αμφιςβθτοφνται τα πάντα από τουσ άλλουσ λαοφσ.