1. Хэмжээт эрхт хаант засаглалт
Монгол улсын гадаад бодлого
9­р анги

2. Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгал гарах
нөхцөл бүрдсэн нь
Гадаад хүчин зүйл
Октябр­н хувьсгал
20­р зууны эхэнд ОУХ­ны түүхэнд тохиолдсон томоохон
үйл явдал бол Европийн олон орныг хамарсан дэлхийн 1­р
дайн 1917 оны оросын Октябр­н хувьсгал юм.
1914 оны 7 сард Хаант Орос дэлхийн 1­р дайнд татагдан
орсон 1917 онд хаант засаглалыг түлхэн унагаж
коммунист байгуулал тогтоосон нь Орос орныг гүнзгий
хямралд хүргэсэн.

3. Колчакийн ЗГ
1918.11.18­нд Омскт
Колчакийн ЗГ
байгуулагдав. Япон, АНУ,
Англи, Франц зэрэг
орнууд Колчакийн ЗГ­г
дэмжиж байсан ч 1919.11
сар болоход Колчакийн ЗГ
байр сууриа алдаж,
улмаар Англи, Францын
тал 1919.12 сард, АНУ
1920.01 сард Сибирээс
цэргээ татаж авсан.

4. Алс дорнодод өөрийн байрыг бэхжүүлэх
гэсэн Японы бодлого /Нармай Монгол/
­ Окябрын хувьсгалын дараа Японы
цэргийнхэн Сибирийн төмөр замын
зангилаа газруудад цэргийн тагнуулаа
явуулж мэдээлэл цуглуулж эхэлсэн. Тэдний
зорилго бол, Японтой хамтан ажиллаж,
большвекийн эсрэг байр суурь бүхий
тоглоомын ЗГ­г Алс Дорнодод байгуулахад
тусламж үзүүлэх явдал байв.

5. ­ Семенов Японы дэмжлэгийг ашиглан Нармай
Монголын хөдөлгөөнийг дэвэргэх оролдлого
хийсэн.
­ Тэрээр Их Монгол улс байгуулах санаа
өвөртлөн Чита хотноо 1919.02.25­03.06­нд Өвөр
Монгол, Барга, Буриадаас ирсэн 16 төлөөлөгчийг
ололцуулсан хуралдаан хийж, өвөр монголын
Нэйс ноёноор толгойлуулсан Их Монгол улсын
Түр ЗГ­г байгуулж, өөрөө зөвлөх нь болсон.Мөн
түр ЗГ­т сард 1 сая рублийн тусламж үзүүлэхээр
амлажээ.

6. Дотоод хүчин зүйл:
­ 1919 оны 11 сард Монголын автономит статус устсан
хэдий ч энэ нь Монголчуудын тусгаар тогтносон улс
болох гэсэн хүсэл эрмэлзлийг мөхөөж чадаагүй, харин
ч улам хүчтэй болгосон юм. Энэ үеэс нийслэл хүрээнд
эх оронч нууц бүлэглэлүүд үүссэн нь Консулын болон
Хүрээний бүлэг байлаа. Консулын бүлгийг Д.Бодоо,
Хүрээний бүлгийг С.Данзан нар толгойлж байв.
Консулын бүлэгт: Х.Чойбалсан, гүн Жамъян, Д.Лосол,
Д.Чагдаржав, А.Жигмэддорж, бага Данзан, Алтангэрэл,
Бавуу нар байв.
Хүрээний бүлэгт: Д.Сүхбаатар, Д.Догсом, М.Дугаржав,
О.Дэндэв,Галсан, Тогтох, Цэнд, Даш нар байв.

7. Дээрх 2 бүлгэм 1920 оны 6 сарын
25­нд хуралдаж Монгол Ардын
Нам /МАН/­ыг байгууллаа.
Хуралдаанаар монголын тусгаар
тогтнолыг сэргээхэд ЗО­с тусламж
эрэхээр төлөөлөлөгч явуулахаар
шийдсэн.

8. Төлөөлөгчдийн бүрэлдэхүүнд
Бодоо Чагдаржав Догсом
Сүхбаатар Лосол Чойбалсан
Данзан

9. 1921.03.13 “Монгол ардын Засгийн эрхийг бүгд
түр шийтгэх газар” нэртэйгээр Ардын түр ЗГ­г
байгуулж, цагаан оросыг хөөн зайлуулахад ЗО
тусламж үзүүлэхийг удаа дараа гуйж байв.
Хүсэлтийн дагуу ЗО­н цэргүүд 1921 оны 6 сарын
сүүлчээр Монголд орж ирж, 07.06­нд Нийслэл
хүрээнд орж ирж, 07.10­нд автономитийн 5
яамыг татан буулгаж, эрх мэдлийг Ардын түр
ЗГ­н мэдэлд шилжүүлсэн.

10. 07.16­нд Ардын ЗГ­г байгуулж, Ерөнхий сайд
бөгөөд Гадаад яамны сайдаар Д.Бодоог
томилжээ
Богдыг хэмжээт эрхт хаан байлгахаар
шийдвэрлэсэн бөгөөд 11.01­ны “Тангарагын
гэрээ” бичигт Богдын эрхийг зөвхөн шашин
төрийн тэргүүн байхаар хязгаарлан зааж өгсөн
байна.
Энэ үеэс эхлэн гадаад бодлогын чиг шугамыг
ЗГ ба МАН­н ТХ, түүний төлөөлөгчид
тодорхойлох болсон. ЗГ­н зохион байгуулалт
нь Богдын үеийнхтэй адил, 5 яамтай, Гадаад
яам нь умард, өмнөд, ерөнхий гэсэн 3­н хэсгээс
бүрдэж байсан /29 хүний бүрэлдэхүүнтэй/

11. Ардын ЗГ­н гадаад бодлын гол зорилго нь
Монголын тусгаар тогтнолыг бататгах ,бусад улсуудаар
хүлээн зөвшөөрүүлэх, тэдгээртэй найрсаг харилцаа
тогтоох явдал байв.
Ардын ЗГ нь байгуулагдсаныхаа дараагаас өөрийн тусгаар
тогтнолыг дэлхий дахинд тунхаглан зарлах ажлыг хийж
эхэлсэн. Ж: 7 сард 2 хөрш болох ЗО, ДИУ­д мэдэгдсэн.
Монголын ЗГ ДИУ­тай харилцаагаа зохицуулах үүднээс
ЗОУ­д хандан зуучилж өгөх хүссэн ноот бичгийг ерөнхий
сайд Бодоо 1921.09.10­нд ЗОУ­н Ардын комиссар
Чичеринд явуулжээ. ЗОУ үүний хариуд 09.21­нд талархан
хүлээн авч байгаагаа мэдэгдсэн хариу ноот ирүүлсэн.

12. мжээт эрхт хаант засгийг халж, БН засаг тогтоох ший

13. 1924 оны 5 сарын 20­нд
8­р Богд Жавзандамба
хутагт таалал
төгссөнөөр, 06.07­нд
Намын ТХ­ны 3­р бүгд
хурлаас Хэмжээт эрхт
хаант засгийг халж,
БН засаг тогтоох
шийдвэр гаргасан.
1924.11.26­нд
БНМАУ­г тунхаглан,
анхны ҮХ­г баталж,
улсын нэрийг
Улаанбаатар гэж