Khái niệm về sản xuất và chi phí trong kinh tế vi mô_ Kinh tế vi mô, Nhập môn kinh tế học

1. Trường ĐH Kinh tế - ĐH Quốc Gia HN
--- Khoa Kinh tế phát triển---
BÀI GIẢNG MÔN HỌC
KINH TẾ VI MÔ

2. Chương
SẢN XUẤT VÀ CHI PHÍ

3. Nội dung chủ yếu của chương
Sản xuất
Chi phí
Lựa chọn đầu ra tối ưu
Lựa chọn đầu vào tối ưu

4. 4.1. Sản xuất
ĐẦU VÀO
(lao động, đất, vốn, công
nghệ, quản lý..)
QUÁ TRÌNH
SẢN XUẤT
ĐẦU RA
(hàng hóa, dịch vụ)
Hình 4.1 Sơ đồ quá trình sản xuất của doanh nghiệp

5. 4.1. Sản xuất
Hàm sản xuất phản ánh mối quan hệ kỹ thuật giữa các yếu tố
đầu vào và lượng sản phẩm đầu ra của một quá trình sản xuất.
Q = f (các yếu tố đầu vào)
Nếu một công ty sử dụng K đơn vị vốn và L đơn vị lao động (các
đầu vào khác cố định) thì hàm sản xuất có dạng:
Q = f (K, L)
4.1.1 Hàm sản xuất

6. 4.1. Sản xuất
Hàm Cobb – Douglas:
Q = A. Kα.Lβ
A: hằng số
α và β là những hằng số cho biết
tầm quan trọng tương đối của K
và L trong quá trình sản xuất.

7. Ngắn hạn
Dài hạn
4.1. Sản xuất

8. 4.1. Sản xuất
4.1.2. Sản xuất trong ngắn hạn với một yếu tố biến đổi (L)
Năng suất bình quân của một
đầu vào biến đổi (lao động) là
lượng sản phẩm đầu ra tính bình
quân trên một đơn vị đầu vào
biến đổi đó.
Ví dụ: Cần 4 lao động để sản xuất 40 bộ quần áo trong một ngày
thì năng suất bình quân trong ngày của một lao động sẽ là ?

9. 4.1. Sản xuất
4.1.2. Sản xuất trong ngắn hạn với một yếu tố biến đổi (L)
Năng suất cận biên (Sản
phẩm biên) của một đầu vào
biến đổi (lao động) là thay đổi
của sản lượng (∆Q) khi sử
dụng thêm một đơn vị đầu vào
biến đổi (∆L) đó
Ví dụ: Ba người lao động đầu tiên sản xuất được 4 bộ quần áo
trong một ngày, doanh nghiệp thuê thêm 1 lao động thì cả 4 lao
động sản xuất được 7 bộ quần áo trong một ngày. Vậy năng suất
cận biên của người lao động thứ 4 là ?

10. 4.1. Sản xuất
4.1.3. Quy luật năng suất cận biên (sản phẩm biên) giảm dần
Lao động
(L)
Sản lượng
(Q)
Năng suất bình quân
(APL)
Năng suất cận biên
(MPL)
1 10 10,00 10
2 30 15,00 20
3 60 20,00 30
4 80 20,00 20
5 95 19,00 15
6 105 17,50 10
7 110 15,70 5
8 110 13,75 0
9 107 11,88 -3
10 100 10,00 -7

11. 4.1. Sản xuất
Quy luật năng suất cận biên (sản phẩm biên) giảm dần
Mối quan hệ giữa năng suất bình quân
(APL) và năng suất cận biên (MPL)
Quan hệ APL và MPL L APL
MPL > APL tăng APL tăng
MPL < APL tăng APL giảm
MPL = APL APL max

12. 4.1. Sản xuất
 Hàm sản xuất trong ngắn hạn
Q = f(L)
 Hàm sản xuất trong dài hạn
 Q = f(K,L)
4.1.4. Sản xuất trong dài hạn
F(nK,nL) > n.F(K,L)
hiệu suất tăng dần theo quy mô
F(nK,nL) < n.F(K,L)
hiệu suất giảm dần theo quy mô
F(nK,nL) = n.F(K,L)
hiệu suất không đổi theo quy mô

13. 4.2. Chi phí
 4.2.1. Các khái niệm về chi phí
Chi phí tài nguyên là chi phí các nguồn lực tính bằng hiện
vật để sản xuất ra sản phẩm.
Ví dụ: Một hãng muốn sản xuất ra quần áo thì phải có diện
tích mặt bằng, nhà xưởng, máy may, nguyên liệu (vải), lao động…
Người nông dân muốn sản xuất phải có đất, nước, cây giống, phân
bón, thuốc trừ sâu… Những chi phí cho những hiện vật đó được gọi
là chi phí tài nguyên.

14. 4.2. Chi phí
 4.2.1. Các khái niệm về chi phí
Chi phí tính toán là chi phí thực chi bằng tiền của các đầu vào
đã sử dụng trong quá trình sản xuất để sản xuất ra sản phẩm.
Ví dụ: Một cửa hàng may quần áo, khi hạch toán chỉ tính các
khoản mục chi phí: tiền thuê cửa hàng, thuê lao động, tiền điện,
nước, tiền nguyên vật liệu, khấu hao máy khâu, tiền thuế… Tổng
các khoản chi phí trên được gọi là chi phí tính toán

15. 4.2. Chi phí
 4.2.1. Các khái niệm về chi phí
Ví dụ: chi phí của cửa hàng may đó còn chưa tính tới việc công
của người chủ bỏ ra, tiền mà ông chủ có thể kiếm được nếu làm
việc khác không phải tự mở cửa hàng, lãi suất tiền vốn mà người
chủ bỏ ra có thể làm việc khác thay vì đầu tư vào cửa hàng…
Chi phí kinh tế là toàn bộ các chi phí bằng tiền để sản xuất
ra sản phẩm gồm có chi phí tính toán và chi phí cơ hội.

16. 4.2. Chi phí
4.2.2. Chi phí trong ngắn hạn
Tổng chi phí (TC) là toàn bộ các tài nguyên tính theo giá thị
trường để sản xuất sản phẩm.

17. 4.2. Chi phí
4.2.2. Chi phí trong ngắn hạn
Chi phí cố định (FC) là chi phí không thay đổi khi sản lượng thay
đổi (chi phí không phụ thuộc vào sản lượng).

18. 4.2. Chi phí
4.2.2. Chi phí trong ngắn hạn
Chi phí biến đổi (VC): là chi phí tăng cùng với mức tăng của
sản lượng và ngược lại. Đây là chi phí phụ thuộc vào sản lượng

19. 4.2. Chi phí
4.2.2. Chi phí trong ngắn hạn
TC = FC + VC
TC = FC khi Q = 0

20. 4.2. Chi phí
4.2.2. Chi phí trong ngắn hạn
Chi phí bình quân là chi phí tính cho một đơn vị sản phẩm.
Tổng chi phí bình quân (ATC): là tổng chi
phí sản xuất tính trên một đơn vị sản phẩm
Chi phí cố định bình quân (AFC): là chi
phí cố định tính trên một đơn vị sản phẩm
Chi phí biến đổi bình quân (AVC): là chi phí
biến đổi tính trên một đơn vị sản phẩm.

21. 4.2. Chi phí
4.2.2. Chi phí trong ngắn hạn
Chi phí cận biên (MC): là thay đổi của tổng chi phí (hay
chi phí bổ sung) khi sản xuất thêm một đơn vị sản phẩm

22. 4.2. Chi phí
4.2.2. Chi phí trong ngắn hạn
Chi phí cận biên (MC): là thay đổi của tổng chi phí (hay
chi phí bổ sung) khi sản xuất thêm một đơn vị sản phẩm
Q 0 10 20 30 40 50 60
TC 1500 2500 3400 4300 5100 6100 7300
MC - 100 90 90 80 100 120
Có hàm tổng chi phí là: TC = 0,1Q2 + 10Q + 32.500 thì MC =?
MC = 0,2Q + 10

23. 4.2. Chi phí
4.2.2. Chi phí trong ngắn hạn
Q FC VC TC AFC AVC ATC MC
0 90 0 90 - - - -
1 90 50 140 90 50 140 50
2 90 80 170 45 40 85 30
3 90 90 180 30 30 60 10
4 90 130 220 22,5 32,5 55 40
5 90 190 280 18 38 56 60
6 90 270 360 15 45 60 80

24. 4.2. Chi phí
4.2.2. Chi phí trong ngắn hạn
Quan hệ giữa ATC và MC ATC
MC < ATC ATC giảm dần
MC > ATC ATC tăng dần
MC = ATC ATC min

25. 4.2. Chi phí
4.2.3. Các chi phí trong dài hạn
Tổng chi phí để sản xuất một đầu ra nhất định là tổng của
chi phí về lao động và chi phí về vốn của doanh nghiệp.
LTC = wL + rK
w = PL là giá của đơn vị lao động
r = PK là giá thuê đơn vị vốn

27. 4.2. Chi phí
4.2.3. Các chi phí trong dài hạn
Chi phí trung bình dài hạn là tổng chi phí dài hạn tính trên
đơn vị sản phẩm.
Chi phí cận biên dài hạn là thay đổi trong tổng chi phí dài
hạn chia cho thay đổi trong số lượng sản phẩm

28. 4.2. Chi phí
4.2.3. Các chi phí trong dài hạn

29. 4.2. Chi phí
 Thứ nhất, để sản xuất doanh nghiệp luôn luôn phải bắt đầu bằng việc sử dụng
một số lượng tối thiểu các yếu tố đầu vào không thể phân chia được nào đó.
 Thứ hai, quy mô sản lượng lớn hơn cho phép doanh nghiệp khai thác được lợi
thế của việc chuyên môn hóa.
 Thứ ba, trong nhiều trường hợp, việc chế tạo một chiếc máy có công suất gấp
đôi lại rẻ hơn việc chế tạo hai chiếc máy có công suất nhỏ bằng một nửa chiếc
máy trên
 Thứ tư, quy mô sản lượng lớn cho phép doanh nghiệp tiết kiệm được nhiều chi
phí giao dịch.
4.2.4. Tính kinh tế của quy mô
Lợi thế kinh tế theo quy mô: thể hiện khoảng sản lượng mà
ở đó, càng tăng sản lượng thì chi phí bình quân dài hạn
càng giảm

30. 4.2. Chi phí
 Thứ nhất, sản xuất hết dư thừa công suất, thêm sản lượng phải đầu tư thêm
yếu tố đầu vào
 Thứ hai, quy mô sản lượng lớn hơn kéo theo chi phí quản lý lớn hơn
4.2.4. Tính kinh tế của quy mô
Bất lợi thế theo quy mô thể hiện khoảng sản lượng mà
ở đó chi phí bình quân dài hạn sẽ tăng lên nếu sản
lượng tăng.

31. 4.2. Chi phí
4.2.4. Tính kinh tế của quy mô
Giữa hai miền lợi thế và bất lợi thế theo quy mô, có
thể tồn tại một khoảng sản lượng mà ở đó chi phí bình
quân dài hạn không đổi khi sản lượng tăng. Miền sản
lượng này được gọi là miền hiệu suất không đổi theo
quy mô.

32. 4.2. Chi phí
4.2.4. Tính kinh tế của quy mô

33. 4.3. Lựa chọn đầu ra tối ưu
4.3.1. Doanh thu, lợi nhuận
Tổng doanh thu (TR): là số tiền thu
được khi bán một số lượng đầu ra
nhất định
TR = P * Q

34. 4.3. Lựa chọn đầu ra tối ưu
4.3.1. Doanh thu, lợi nhuận
Doanh thu bình quân (AR): là doanh
thu tính trên một đơn vị sản phẩm
Doanh thu cận biên (MR): là sự thay
đổi của tổng doanh thu (doanh thu bổ
sung) khi sản xuất và bán thêm một
đơn vị sản phẩm
P

35. 4.3. Lựa chọn đầu ra tối ưu
4.3.1. Doanh thu, lợi nhuận
Lợi nhuận (π) là phần chênh lệch
giữa tổng doanh thu (TR) và tổng
chi phí sản xuất (TC) hay bằng lợi
nhuận đơn vị sản phẩm nhân với
số sản phẩm bán ra
Lợi nhuận kinh tế = Tổng doanh thu – tổng chi phí kinh tế
Lợi nhuận kế toán = Tổng doanh thu – tổng chi phí tính toán
π = TR – TC = (P – ATC) - Q
*

36. 4.3. Lựa chọn đầu ra tối ưu
4.3.2. Lựa chọn đầu ra tối đa hoá lợi nhuận
Quan hệ MR và MC Q Lợi
nhuận
MR > MC Tăng Tăng
MR < MC Tăng Giảm
MR = MC Xác
định Q
tối ưu
Tối đa

37. 4.3. Lựa chọn đầu ra tối ưu
4.3.2. Lựa chọn đầu ra tối đa hoá lợi nhuận
πmax= (TR – TC)’Q = 0
(TR)’Q – (TC)’Q = 0  MR – MC = 0  MR = MC

38. 4.3. Lựa chọn đầu ra tối ưu
4.3.3. Lựa chọn đầu ra tối đa hoá doanh thu
MR = 0 hay EDP = 1
TRmax= (TR)’Q = 0

39. Bài tập
 Một doanh nghiệp chi phối được sản phẩm trên thị
trường có đường cầu sản phẩm là: P = 100 – 0,01Q và
TC = 30.000 + 50Q
 Hãy tính:
 P, Q, TR, TC, π để doanh nghiệp tối đa hoá lợi nhuận
 P, Q, TR, TC, π để doanh nghiệp tối đa hoá doanh thu

40.  P = 100 – 0,01Q
 TC = 30.000 + 50Q
 Tối đa hoá lợi nhuận khi MR = MC
 TR = P*Q = (100 – 0,01Q)*Q = 100Q – 0,01Q2
 MR = 100 – 0,02Q
 MC = 50
 MR = MC = 100 – 0,02Q = 50 => Q = 2500, P = 75
 TR = 2500* 75 = 187.500; TC = 30000+50*2500 =
155.000
 π = TR – TC = 187.500 – 155.000 = 32.500

41.  P = 100 – 0,01Q
 TC = 30.000 + 50Q
 Tối đa hoá doanh thu khi MR = 0
 TR = P*Q = (100 – 0,01Q)*Q = 100Q – 0,01Q2
 MR = 100 – 0,02Q = 0
 => Q = 5000, P = 50
 TR = 5000* 50 = 250.000;
 TC = 30000+50*5000 = 280.000
 π = TR – TC = 250.000 – 280.000 = -30.000

42. Ví dụ tối đa hóa doanh thu
 Một doanh nghiệp có đường cầu P = - Q + 72
 Tổng chi phí TC = 2 + 5Q2
 Tính P, Q, TR, TC, π để doanh nghiệp tối đa hoá lợi
nhuận
 Tính P, Q, TR, TC, π để doanh nghiệp tối đa hoá
doanh thu
 Thu nhập 1,5 triệu đồng/tháng, Px = 15k, Py =
5k. Hàm tổng lợi ích: TU = 2XY. Tính số lượng X
và Y để tối đa hoá lợi ích người tiêu dùng

43.  P = Q +72
 TC = 2+ 5Q2
 MR=-2Q+72=MC=10Q
 Q=6; P=66; TR=396, TC=182, π=214
 MR = 72 – 2Q = 0
 Q=36; P=36; TR=1296, TC=6482, π=-5186

44. 4.4. Lựa chọn đầu vào tối ưu
 Đường đẳng phí (Đường đồng phí)
Đường đồng
phí là đường
biểu thị tất cả
các kết hợp yếu
tố sản xuất (K,
L) có cùng một
mức chi phí

45. 4.4. Lựa chọn đầu vào tối ưu
 Đường đẳng lượng (Đường đồng lượng)
Đường đồng lương
là đường biểu thị tất
cả các kết hợp yếu
tố sản xuất (K,L) có
thể sử dụng để sản
xuất ra cùng một
mức sản lượng (Q)

46.  Sự thay thế các đầu vào – Tỷ lệ thay thế kỹ thuật cận biên (MRTS)
Tỷ lệ thay thế kỹ thuật cận biên của lao động cho vốn (MRTSLK)
là số lượng tư bản giảm đi bao nhiêu (∆K) khi sử dụng thêm một
đơn vị lao động (∆L) để mức sản lượng không đổi

47.  Sự thay thế các đầu vào – Tỷ lệ thay thế kỹ thuật cận biên (MRTS)
Số sản phẩm tăng thêm do sử
dụng thêm lao động là ∆QL = ∆L.MPL
Số sản phẩm giảm đi do giảm
sử dụng vốn là:
∆QK = ∆K.MPK
Vì sản lượng không đổi nên ∆L.MPL = - ∆K.MPK

48. Trường hợp đặc biệt của đường đồng lượng

49. Lựa chọn các yếu tố sản xuất tối ưu –
Kết hợp đường đồng phí – đồng lượng

50. Bài tập
 Hãng A sản xuất quần áo và phải lựa chọn hai đầu vào là L –
số nhà tạo mẫu và K – số phút quảng cáo truyền hình
 Giả sử mối quan hệ giữa X, Y và Q như sau: Q = L.K – 2K
 Chi phí cho một nhà tạo mẫu là w=5000
 Chi phí cho một phút quảng cáo là r = 5000
 Hãng có tổng ngân sách là TC=100.000
 a. Nếu tổng ngân sách tăng gấp đôi thì việc lựa chọn X và Y
được thực hiện như thế nào để hiệu quả nhất?
 b. Nếu giá quảng cáo tăng lên là 8000 và ngân sách chi tiêu
giữa nguyên thì lựa chọn X và Y như thế nào để hiệu quả?

51. Bài giải
 K=TC/w-
 K=200.000/5000-5000/5000*L
 <=> K=40-L
 K/5000= (L-2)/5000 =>K=L-2
 40-L=L-2 => L=21; K=19
 TC=wL+rK => K=TC/r-w/r*L
 MPL/w=MPK/r