1. Sistem Elektronik Kenderaan
Penderia ( Sensor )
Penderia merupakan sejenis pemindah. Penderia petunjuk lansung
sepertitermometer merkuri, boleh dibaca oleh manusia. Penderia lain
sepertitermogandingan hanya menghasilkan output voltan atau elektrik lain yang
perlu
ditafsirkan oleh alat lain (seperti komputer). Kebanyakan penderia adalah elektrik
atau elektronik, namun ada juga penderia jenis lain. Bagi mencapai kejituan
mutlak, pententukuran harus digunakan.
Penderia digunakan dalam alat-alat kegunaan harian seperti butang penaik peka
sentuh atau lampu yang digelap atau diterang dengan menyentuh tapaknya.
Aplikasi penderia termasuk dalam pembinaan automotif, mesin, aeroangkasa,
perubatan, industri dan robotik.
Kesensitifan penderia menunjuk beberapa banyak output penderia itu berubah
apabila kuantiti yang diukur berubah. Sebagai contoh, kalau merkuri dalam dalam
termometer bergerak 1 cm apabila suhu berubah 1 °, kesensitifannya ialah 1
cm/1°. Penderia yang mengukur perubahan yang sangat kecil mesti mempunyai
kesensitifan yang tinggi.
Kemajuan dalam teknologi membolehkan lebih banyak penderia dihasilkan pada
skala mikroskop seperti teknologi MEMS. Kebanyakan penderia mikroskop
mencapai kepantasan dan kesensitifan yang lebih tinggi berbanding dengan
penderia makroskop.

2. Jenis Penderia
Penderia Kadar Aliran Udara
Penderia kadar aliran udara digunakan bagi mengetahui kadar udara yang
memasuki suntikan bahanapi enjin pembakaran dalaman. Maklumat kadar udara
diperlukan bagi unit kawalan enjin ("engine control unit - ECU") untuk
mengimbangi dan menghantar kadar bahan api yang betul kepada enjin. Udara
bertukar kepadatannya ketika ia mengembang dan mengucup dengan tekanan dan
suhu. Bagi pengunaan kereta, kepadatan udara berbeza dengan suhu luaran,
altitude, dan kegunaan pengecaj turbo dan ini merupakan penggunaan sesuai bagi
penderia kadar.
Terdapat dua jenis biasa penderia kadar aliran udara yang digunakan dalam enjin
kereta. Ia adalah meter vane dan wayar panas. Tidak satupun menggunakan
teknologi yang mengujur jisim udara secara langsung. Bagaimanapun, dengan
tambahan satu atau dua penderia, kadar aliran kadar udara ke enjin boleh
ditentukan dengan tepat.
Kedua-dua pendekatan digunakan hampir sepenuhnya bagi enjin pancutan
bahanapi eletronik. Kedua-dua reka bentuk penderia memiliki output 0.0- 5.0 volt
atau isyarat modulasi luas denyutan ("pulse-width modulation - PWM") yang
berkadar dengan kadar aliran kadar udara, dan kedua penderia memiliki bukaan
masuk penderia suhu udara ("intake air temperature - IAT") disepadukan ke
dalam kerangkanya.Apabila MAF digunakan bersama dengan penderia oksijen,
kadar udara/bahanapi enjin dapat dikawal dengan amat tepat. Penderia MAF
membekalkan maklumat jangkaan aliran udara sensor (aliran udara yang diukur)
litar-buka kepada ECU, dan penderia oksijen membekalkan suap balas litar tutup
bagi pembetulan kecil kepada jangkaan kadar udara.
Penderia Jenis Meter Vane Penderia Jenis Wayar Panas
Penderia Radiator Fan(Radiator Fan Sensor)
Berindak sebagai suis kepada kipas radiator. Sensor ini akan berfungsi bila cecair
telah mencapai suhu kendalian tertentu dan akan menhidupkan kipas radiator.
Akan 'off' bila suhu cecair mencapai suhu kendalian yang minimum.

3. Penderia Throttle Body
Pada mesin kereta, ada beberapa sensor yang berfungsi untuk mengawal bahanapi
semasa sistem pembakaran. Diantara banyak sensor yang ada di kenderaan, ada
sensor input iaitu sensor throttle body yang menyediakan maklumat di sudut
throttle yang menetapkan jumlah udara yang masuk ke intake manifold. Pedal
kelajuan terhubung dengan plat pendikit yang dihubungkan dengan kabel
pemecut. Saat anda menginjak pedal kelajuan dan melepas injakan pada pedal
kelajuan, plat pada throttle akan membuka dan menutup, dan ini adalah fungsi
dari Throttle Position Sensor iaitu mengukur sudut buka dan tutup throttle lalu
menghantar data tersebut ke PCM / ECU merupakan isyarat DC Volt.

4. Penderia Suhu Penyejukan Enjin
Sensor suhu penyejuk adalah alat dua sambungan kecil yang melaporkan suhu
enjin kembali ke ECM. Sensor ini biasanya mempunyai Suhu Pekali Negatif
(NTC), yang bermaksud bahawa rintangan komponen mengurangkan apabila
suhu bertambah. Suhu Pekali Positif (PTC) sensor seperti biasa sebagai NTC dan
rintangan bertindak balas kepada suhu dengan cara yang bertentangan.
Untuk meningkatkan driveability kenderaan rintangan boleh diubah dengan
mengira dan memasukkan perintang dalam siri dengan sensor suhu penyejuk,
bagaimanapun, rintangan ini perlu dikira sebelum kemasukan itu.Perintang itu
tidak patut dimasukkan dalam siri apabila Coolent Temperature Sensor( CTS )
adalah alat NTC. Ia juga harus diperhatikan bahawa perintang tidak perlu
diletakkan selari, kerana ini akan mengurangkan rintangan
keseluruhan. Pengubahsuaian ini tidak boleh, bagaimanapun, akan dilaksanakan
pada enjin dilengkapi dengan penukar pemangkin sebagai mengisi tambahan ini
akan menjejaskan sifat pembetulan daripada sensor oksigen.
Sensor adalah pengeluar khusus dan output berubah secara mendadak walaupun
sensor mungkin kelihatan serupa. Sebarang sambungan yang lemah di litar ini
akan memperkenalkan rintangan tambahan dalam siri dan akan memalsukan
bacaan yang ECM melihat - bacaan rintangan di ECM multi-plug akan
mengesahkan ini.
Penderia Suhu Enjin
Yang sensor suhu penyejuk digunakan untuk mengukur suhupenyejuk
enjin daripada proses pembakaran bahanapi dan udara. Bacaan dari sensor ini
kemudian dihantar ke unit kawalan enjin (ECU). Data dari sensor yang
kemudiannya digunakan untuk melaraskan suntikan bahan api.Pada sesetengah

5. kenderaan sensor itu boleh digunakan untuk menghidupkan kipas penyejukan
elektronik. Data juga boleh digunakan untuk menyediakan bacaan bagi suhu tolok
penyejuk pada melontarkan yang. Sensor suhu penyejuk berfungsi menggunakan
rintangan. Sebagai suhu tertakluk kepada sensor meningkatkan perubahan
rintangan dalam.Bergantung kepada jenis sensor rintangan sama ada akan
meningkat atau menurun.

6. Sistem Elektronik Kenderaan
( Relay )
Binaan Relay
Aliran biasa melalui litar pengawal di mana wayar pengalir membaluti
mengelilingi batang besi.Batang besi akan menguatkan medan magnet. Medan
magnet menarik titik sesentuh dibahagianatas dan menariknya ke bawah dan
menyentuh titik sesentuh. Sentuhan titik sesentuh inimembenarkan kuasa dari
punca kuasa.
1. Control Coil
2. Switch Contact points
3. Iron Core
4. Terminal
Binaan sesebuah relay
Kedudukan Relay

7. Kedudukan Relay Pada Kotak Fius
Jenis - jenis Relay
Jenis – jenis Relay
a. Normally Open Relay (NO)
Relay ini mempunyai suis atau sesentuh yang sentiasa terbuka sehingga
diaktifkan di manaterdapatnya pengaliran arus melalui litar utama relay.

8. b. NORMALLY CLOSED RELAY (NC)
Relay ini adalah sama sahaja seperti normally open relay (NO) tetapi
pergerakkannyaterbalik. Apabila litar utama tidak dialirkan arus elektrik, titik
sesentuh relay akan sentiasa tertutup.Apabila terdapat pengaliran arus titik
sesentuh tersebut akan terpisah.
Operasi Relay
Relays ialah alat kawalan suis elektrik yang dikawal oleh suis yang lain seperti
horn switch ataukomputer seperti dalam modul kawalan kuasa. Relays
membolehkan pengaliran litar kecil untukmengawal litar besar. Sesetengah
rekabentuk relays biasa digunakan 3-pin, 4-pin, 5-pin dan 6-pin,suis ‘single’ atau
suis berkembar.
Contoh horn litar yang menggunakan relay
Semua relays beroperasi menggunakan prinsip asas yang sama. Contoh dibawah

9. menunjukkanrelay 4-pin digunakan. Relays mempunyai 2 litar iaitu
litarkawalan(merah) dan juga litar load(hijau). Litar kawalan mempunyai dawai
penebat yang kecil manakala litar ‘load’ mempunyai suis.Dawai penebat
mengawal operasi suis.
Gambarajah Litar Di Dalam Relay
Relay Energized ( ON )
Relay Energized (On)Pengaliran biasa melalui litar kawalan (pin 1 dan 3)
menghasilkan medan magnet yang kecil dimana akan mengakibatkan suis
tertutup antara pin 2 dan 4. Suis adalah sebahagian daripada litar‘load’ digunakan
untuk mengawal litar elektrik yang mungkin disambungkan dengannya.
Aliranbiasa yang berlaku melalui pin 2 dan 4 apabila relay diaktifkan Relay yang
telah diaktifkan
Gambarajah Relay Yang Telah Diaktifkan
Relay De-Energized ( OFF )
Relay De-Energized (OFF)Apabila arus berhenti mengalir melalui litar kawalan
pada pin 1 dan pin 3, relay menjadi tidak aktif.Tanpa kehadiran medan magnet,
sius atau titik sesentuh akan terbuka dan menghalang arusmelalui pin 2 dan pin 4.

10. Gambarajah Relay yang tidak diaktifkan
Relay 5 Kaki
Relay ini terdapat 5 kaki. Dua kaki untuk disambungkan ke terminal voltan bagi
menggerakkannya.Tiga kaki lagi untuk keluaran, sebagai suis. Tiga kaki yang
bertindak sebagai suis mempunyai tiganama yang biasa digunakan pada mana-
mana relay. Antara nama tersebut adalah NO (normallyopen), NC (normally
close) dan C (center). Ketiga-tiga nama ini sebenarnya terdiri dari dari asassatu
suis dua hala. Simbol C adalah tengah, iaitu terminal tengah yang mesti
disambung dan perludigunakan untuk penyambungan dengan litar lain. NC
adalah kedudukan suis pada keadaansediakala adalah bersentuhan dengan C. Jika
diukur keterusan antara C dan NC denganmultimeter pada julat OHM, terdapat
bacaan atau meter akan naik. Bermakna, C dan NC terdapatsambungan. NO
adalah terminal yang pada keadaan asalnya tiada sentuhan dengan mana-
manaterminal. Jika diukur dengan multimeter pada julat Ohm antara NO dengan
C, tiada bacaanditunjukkan. Bermakna NO tidak bersentuh dengan C.
Gambarajah Operasi relay 5 kaki
Apa akan jadi jika voltan dikenakan pada dua terminal masukan voltan? Jika
voltan masukdikenakan, plat sesentuh yang pada asalnya berada pada C dan NC,
akan bergerak kepada NO.Jadi, pada keadaan voltan dikenakan, ia menjadi C dan

11. NO bersentuhan dan manakala C dan NCtidak bersentuhan lagi.Jika ingin
membuat penyambungan dengan litar lain seperti litar kipas atau lampu,
bahagianterminal mana yang mesti disambungkan. Jawapannya adalah terminal C
dan NO. Apabila voltanmasukan dikenakan, C dan NO akan bersentuhan dan
seterusnya mengaktifkan litar kipas ataulampu. Bagaimana pula caranya untuk
mematikan litar lain seperti lampu atau kipas.Jawapannyadalah dengan
penyambungan antara C dan NC. Pada keadaan sedia, tiada voltan
masukdikenakan, litar lampu atau kipas akan aktif atau ON. Apabila voltan
masukan relay dikenakan, suisdalam relay akan bergerak dan mematikan lampu
atau kipas tersebut.
Seperti gambarajah di atas ini menunjukkan pada keadaan pertama iaitu keadaan
sedia tanpakemasukan voltan, NC dan C bersentuhan. Pada gambarajah kedua
apabila voltan kemasukandikenakan, plat sesentuh akan bergerak dan C dan NO
pula bersentuhan.Fungsi diod yang dipasang adalah sebagai melindungi relay.
Jika tiada diod dipasang, relay masihboleh berfungsi. Hanya apa yang perlu
adalah perlindungan sahaja.Apa yang ditunjukkan di atas tadi merupakan asas
binaan dan kendalian relay yang sebenar.Terdapat juga relay yang mempunyai
lebih dari lima kaki seperti lapan kaki. Walau banyak mana pun kaki yang ada,
asasnya tetap sama cuma bilangan NO,NC dan C mungkin bertambah.