1. JENIS-JENIS PENGHIDUP MOTOR
1. DIRECT ON LINE ( DOL)
 Ia juga disebut sebagai Penghidup Terus ke Talian atau Direct On Line Starter ( D.O.L starter ).
 Penghidup ini kebiasaannya disambungkan pada motor yang kecil iaitu keupayaan 0.373kw
hingga 3.73kW.( ½ h.p hingga 3 h.p )
 Susunan komponen pada litar kawalan ada umum dan boleh diubah kemana-mana kedudukan
dengan syarat semua komponen tersebut dalam keadaan siri di antara satu sama lain.
 Arus mula bagi motor yang menggunakan penghidup jenis ini adalah 6 hingga 8 kali ganda
daripada arus kendalian.
 Jika sesebuah motor mempunyai arus kendalian normal 8 amp maka arus mula yang akan wujud
pada motor adalah 48 amp hingga 64 amp dan ini berlaku hanya beberapa saat sahaja.
 Penghidup Talian terus biasanya digunakan bagi beban-beban seperti motor penghawa dingin,
penghembus udara dan sebagainya.
 Beban tersebut mestilah tidak melebihi 3 k.k.
 Beban tidak boleh melebihi kerana arus mulanya adalah besar iaitu 6 hingga 8 kali ganda arus
kendalian dan boleh mengganggu sumber bekalan ke beban yang lain.
 Tetapi kes ini tidak terdapat di stesen janaelektrikdimana motor-motornya adalah berkeupayaan
hingga beratus kali kuasa kuda masih digunakan.
 Ia adalah kerana sumber bekalan yang banyak boleh didapati dalam stesen itu sendiri dan tidak
mengganggu bekalan yang lain.
 Penghidup Talian Terus adalah dimana sistem bekalan dikenakan terus pada motor tanpa apa-
apa alat perantaran untuk mengurangkan arus atau voltan ke motor.
 Dalam sistem penghidup motor kendalian automatik, alat digunakan untuk menggantikan suis
tiga kutub adalah sesentuh-sesentuh dari penyentuh.
 Pada penghidup ini geganti haba digunakan untuk melindungi motor daripada lebihan beban /
beban lampau.
 Motor 3 fasa yang sesuai bagi penghidup jenis ini adalah motor jenis sangkar tupai( squirrel cage
motor )
 Mengikut peraturan 25 kaedah elektrik 1949, penghidup talian terus hanya digunakan bagi
motor yang mempunyai keupayaan tidak melebihi 3 kuasa kuda atau 2.2 k.k

2. PRINSIP KENDALIAN
 Apabila punat tekan hidup ditekan,arus akan mengalir masuk litar kawalan penghidup talian
terus.
 Arus ini akan mengalir melalui gegelung seterusnya gegelung ini akan menghasilkan medan
magnet/bertenaga.
 Medan magnet ini akan menarik semua sesentuh tambahannya c1 dari keadaan terbuka kepada
keadaan tertutup.( off-on )
 Apabila sesentuh tambahan ini menjadi tertutup ia akan membenarkan arus dalam talian fasa
melaluinya terus ke motor seterusnya ke talian neutral dan motor terus berputar.
 Apabila punat tekan hidup dilepaskan, motor masih lagi berputar kerana gegelung masih
menghasilkan medan magnet kerana adanya sesentuh tambahan yang selari dengan punat
tekan hidup.
 Sesentuh tambahan ini membenarkan arus talian melalui litar kawalan ini walaupun punat tekan
hidup dilepaskan.
 Apabila punat tekan henti dilepaskan,arus tidak dapat memasuki litar kawalan dan litar utama
terutama gegelung seterusnya tidak dapat menghasilkan medan magnet.
 Ini akan menyebabkan motor tidak berputar kerana sesentuh tambahan pada talian telah
menjadi seperti asal iaitu sentiasa terbuka.
 Motor juga berhenti berputar sekiranya beban lampau.Semasa beban lampau arus meningkat
dan meyebabkan suis beban lampau terbuka .Ini akan menyebabkan seluruh litar tidak
berfungsi.
 Kadaran peratus arus hendaklah disetkan pada beban lampau iaitu 125% daripada arus
kendalian motor.
 Punat tekan hidup dan punat tekan henti boleh dipasang seberapa banyak yang boleh tetapi
hendaklah mengikut konsepnya.
 Punat tekan hidup – dipasang selari diantara satu sama lain.
 Punat tekan henti – dipasang sesiridiantara satu sama lain.

3. 2. STAR- DELTA STARTER
 Ia juga dikenali sebagai Star-Delta starter.
 Terdapat empat jenis asas Penghidup Bintang Delta yang dapat diadakan bersama-sama dengan
alat bantu tambahan iaitu :
i. Penghidup bintang delta tanpa perintang.
ii. Penghidup bintang delta tanpa perintang. ( kendalian mara dan songsang )
iii. Penghidup bintang delta berperintang.
iv. Penghidup bintang delta berperintang. ( kendalian mara dan songsang )
 Alat bantu tambahana adalah seperti suis penghad,suis aras/terapung, suis tekanan, geganti-
geganti dan sebagainya.
 Kaedah menghidup motor secar bintang-delta bermula dengan bintang dan kemudian bertukar
ke delta semasa kendalian.
 Arus pada masa sambungan bintang adalah dikecilkan sehingga 58% atau 1/ 3 dari arus mula.
 Mengikut peraturan 25 kaedah elektrik 1949, penghidup cara ini hanya digunakan bagi motor
yang mempunyai keupayaan 10 k.k.
 Penghidup ini biasanya didapati :
i. Injap motor
ii. Pam elektrik
iii. Pengangkut panggul ( converyor belt )
iv. Sistem penghawa dingin dan sebagainya.
 Bagi penghidup motor bintang-delta berperintang , perintangnya disambungkan ke bahagian
delta dan tidak dibahagian bintang.
 Tujuannya adalah bagi mengecilkan arus sebaik sahaja ia bertukar ke sambungan delta.
 Kebaikan penghidup bintang-delta berperintang daripada penghidup tanpa perintang ialah ia
dapat mengurangkan enjutan ( jerking ) ketika penukaran daripada bintang ke delta.

4. 3. PENGHIDUP ALATUBAH-AUTO
 Ia juga dikenali sebagai Auto-transformer starter.
 Penghidup pengubah-auto adalah penghidup yang popular digunakan bagi menghadkan voltan
bagi sesebuah motor semasa dimulakan.
 Voltan yang tersambung di gegelung stator boleh dihadkan sehingga beberapa peratus apabila
ia disambung dalam sambungan bintang.
 Semasa permulaan alatubah auto yang mempunyai had yang rendah adalah pada lilitan utama
yang disambungkan pada bekalan dan lilitan bahagian sekunder disambung pada gelung stator.
Dengan ini ia dapat mengurangkan supaya semasa mula dihidupkan , arus mengalir kepada
motor adalah pada tatah 70% alatubah-auto
 Iaitu hanya 70% dari voltan penuh dikenakan pada motor tersebut dimana arus mula telah
dapat dikurangkan kepada nilai yang berpatutan.
 Ketika ini, perhatian hendaklah diberikan pada alatubah auto, dimana ia hendaklah berada
didalam sambungan bintang dan tidak berlakunya litar terbuka di bahagian sambungan
bintangnya.
 Jika terdapat litar terbuka disambungan bintangnya pada ketika ia mula dihidupkan, alatubah
auto akan mengalami kesan voltan tinggi yang membahayakan.
 Kemudiannya ia akan dikendalikan tanpa alatubah -auto iaitu alatubah- auto akan dipintaskan
melalui penyetuh secara kawalan automatik.
 Mengikut peraturan 25 kaedah Elektrik 1949, penghidup cara ini hanya digunakan bagi motor
yang mempunyai keupayaan 3 k.k. hingga 10 k.k.
 Alatubah-auto yang digunakan boleh terdiri dari tiga alatubah-auto satu fasa atau alatubah-auto
tiga fasa.
 Bagi penghidup jenis ini, alatubah-auto boleh ditatahkan kepada nilai peratus yang berlainan
dan boleh diadakan lebih dari satu tatah bergantung kepada jenis beban.
 Penghidup ini digunakan apabila kita memerlukan pelarasan daya kilas permulaan bagi motor
tiga fasa yang membawa beban-beban yang berlainan keupayaannya.
 Pelarasan daya kilas permulaan ini dapat dilakukan dengan mengurangkan voltan yang
dibekalkan ke motor.
 Iaitu melalui tatah-tatah alatubah auto yang di padankan dengan keupayaan beban yang hendak
dipusingkan.
 Secara tidak langsung cara ini dapat mengurangkan arus permulaan motor dan motor akan
berputar dengan selamat mengikut keupayaan beban.
 Setelah motor berputar dan kelajuannya hampir mencapai kelajuan penuh, alatubah auto akan
diputuskan dari motor tersebut dan motor akan mendapat voltan bekalan sepenuhnya
 Biasanya belitan tatah alatubah-auto mempunyai tiga tatah iaitu 40 %, 60 % dan 75 % daripada
voltan talian

5. 4. PENGHIDUP MOTOR RINTANGAN ROTOR
 Penghidup ini juga dipanggil penghidup motor rotor berperintang.
 Ia hanya digunakan untuk motor jenis rotor berlilit (Slip ring).
 Pada asasnya bahagian stator disambung terus kepada penghidup talian terus sementara
bahagian rotornya disambung melalui gelang gelincir ke alat rintangan.
 Apabila motor dihidup rintangan rotor berada pada nilai maksima.
 rintangan ini akan akan mengurangkan arus mula di rotor secara beransur ansur
 Penurunan nilainya adalah selaras dengan pertambahan kelajuan sahingga apabila motor
mencapai kelajuan maksima dan ketiga tiga lilitan dilitarpintaskan.
 Ia biasanya digunakan di rumah pam, pemampat udara, sistem hawa dingin (kerja berat) dan
sebagainya.
 Iaitu motor-motor yang terdiri lebih daripada 25 k.k .
 Mengikut peraturan Elektrik ( Bekalan Lembaga ) 1949, Penghidup secara rotor berperintang
boleh digunakan untuk motor-motor melebihi 25 k.k.
 Bagi penghidup secara rotor berperintang,ia perlu menggunakan perintang yang sesuai dan
dilengkapi dengan pelepas tiada- voltan.
 Fungsi perintang di rotor ialah untuk mengurangkan arus mula di rotor.
 Ia juga boleh digunakan untuk mengawal kelajuan motor.