Punim nga lenda e TIK-ut

1. Universiteti”Ukshin HOTI”Prizren
Fakulteti Edukim
Programi:Parashkollor
Punim Seminari
Lënda:TIK në edukim
Tema:Siguria e femijeve ne internet
Emri profesorit/Asistentit : Punuan : Agnesa Gashi
Prof. Asoc. Dr. Samedin Krrabaj Mirlinda Berisha
PhD.c Mërgim H. Hoti
Prizren,2021

2. Përmbajtja
Hyrje ......................................................................................................................................... 3
Qëllimi i punimit...................................................................................................................... 3
Rëndësia dhe arsyeshmëria e punimit ................................................................................... 3
1.Fëmijët dhe interneti ............................................................................................................ 4
1.1 Ndikimi në zhvillimin fizik, emocional, kognitiv ........................................................... 4
1.2 Përdorimi i internetit........................................................................................................ 5
2.Siguria e femijeve ne internet.............................................................................................. 6
2.1 Rreziqet në internet.......................................................................................................... 6
2.2 Mbrojtja e femijeve.......................................................................................................... 7
Disa këshilla për të mbajtur të sigurtë fëmijët: ................................................................ 7
Konkluzione dhe rekomandime ............................................................................................. 7
Konkluzione........................................................................................................................... 7
Rekomandime ........................................................................................................................ 7
Kontributi i punimit ............................................................................................................... 8

3. Hyrje
Me zhvillimin e hovshëm të teknologjisë vërehet edhe rritja e dukshme e qasjes së fëmijëve
në internet, përfshirë ata të moshave shumë të reja. Krahas rritjes së vazhdueshme të numrit të
fëmijëve që përdorin internetin, rriten edhe mundësitë për të mësuar gjëra të reja. Padyshim se
përdorimi i kujdesshëm i internetit ndihmon fëmijët të mësojnë më shumë për botën. Mirëpo,
nëse nuk përdoret në mënyrë të kujdesshme qasja e fëmijëve në internet mund të rezultojë e
dëmshme. Inkurajimi i përdorimit të sigurt të internetit si dhe njohuritë mbi rreziqet
potenciale janë hapa të rëndësishëm drejt ndërtimit të një platforme të menaxhimit të rrezikut
për të mbajtur fëmijët të sigurt. (Zymeri, Gashi, & Latifi, Save the Children Kosovo, 2016a)
Qëllimi i punimit
Qëllimi i këtij punimi është në njohjen e përdorimit të internetit nga fëmijët, rreziqet me të
cilat ata mund të perballen çdo ditë si dhe sa janë ata të sigurtë në të. Përveç fëmijëve janë
edhe prindërit ata të cilët mund të marrin disa rekomandime me të drejtat e tyre prindërore si
në rregullimin e kohes së fëmijëve në kompjuter, vendosjen e kompjuterit në hapsirë ku edhe
prindërit mund t’i percjellin ata gjatë kohes që ata kalojnë në të si dhe shumë gjëra tjera me
rëndësi.
Rëndësia dhe arsyeshmëria e punimit
Pasi që interneti luan rol të rëndësishëm në të gjitha fushat ka edhe një rëndësi të madhe për
zhvillimin dhe rritjen e fëmijëve pasi që është pjesë e tyre. Ndihmon në njohjen, të mësuarin
si dhe lojën e tyre përmes tij duke ndikuar në zhvillimin fizik, emocional e kognitiv. Rëndësia
e këtij punimi është në aftësimin dhe informimin rreth rreziqeve që faqet e internetit mund të
përmbajnë si dhe mbrojtjen nga prindërit në shtëpi si dhe të mësuesit në shkolla.Sot qasja e
tyre është shumë e madhe prandaj edhe duhet të jemi të informuar rreth tyre.

4. 1.Fëmijët dhe interneti
Teknologjia, kur përdoret si duhet, në të vërtetë mund të ketë një efekt shumë pozitiv në
zhvillimin e fëmijës. Përdorimi i teknologjisë mund të qoj në përmirësimin e koordinimit
të syve, të duarve, në shumë detyra dhe në kohën e reagimit. Kur koha e ekranit nuk
kontrollohet si duhet, mund të ketë efekte negative të teknologjisë në zhvillimin e fëmijës.
Zhvillimi i hapësirës së vëmendjes ndikohet nga faktorët e mjedisit. Me format e
ndryshme të teknologjisë në dispozicion, fëmijët shpesh janë më të shpërqendruar dhe
kanë më pak të ngjarë të përqendrohen në diçka tjetër kur ajo është e pranishme.
Gjithashtu, kur ka shumë stimuj vizualë dhe, kjo mund të ndikojë në zhvillimin e
imagjinatës së fëmijës. Për t'iu kundërvënë kësaj, është e rëndësishme që fëmijët të kenë
mundësinë të eksplorojnë lojë imagjinare të modës së vjetër dhe të lënë imagjinatën e tyre
në libra me histori. Si prindërit ashtu edhe fëmijët duhet të kuptojnë se teknologjia duhet
të përdoret si një mjet mësimi për ta dhe nuk duhet të zëvendësojë ndërveprimet e botës
reale. (Moloney, 2020)
1.1 Ndikimi në zhvillimin fizik, emocional, kognitiv
Koha e kaluar me teknologjinë do të thotë koha e kaluar ulur. Duke pasur parasysh sasinë
e madhe të kohës që fëmijët thuhet se po kalojnë me teknologji tani, kjo gjithashtu do të
thotë që koha aktive e lojës brenda ose në natyrë tani është zëvendësuar kryesisht nga kjo
veprimtari e ulur. Në raste ekstreme, fëmijët madje mund të heqin dorë nga aktivitete të
tjera jetësore, me gjasë të hanë ose të flenë, kur merren me një lojë video. Për fëmijët e
vegjël, ndikimi mund të ndihet pasi koha e ekranit zëvendëson kohën e kushtuar më parë
për të luajtur, ndërveprimin dhe eksplorimin e bashkëmoshatarëve, të cilat mendohet se
nxisin ndjeshmërinë, aftësitë për zgjidhjen e problemeve, kuriozitetin, inteligjencën dhe
aftësitë e dëgjimit, thotë Catherine Steiner-Adair, një psikologe klinike e Harvard-it.
(Stainer-Adair, 2015)
Në fëmijët, truri është ende në proces të zhvillimit gjë që e bën trurin më të ndjeshëm
ndaj ndikimeve mjedisore.Sipas hulumtimit, duke luajtur video lojëra çliron dopaminë dhe
prodhon efekte që janë të ngjashme me dëshirat e drogës të cilat mund të rezultojnë në
varësi. (Albarado-Ortiz, 2017)

5. Figura 1: Fëmijët duke luajtur në paisje kompjuterike Figura 2: Fëmijët duke parë televizion
Burimi: https://geekingsimply.wordpress.com/2013/01/23/parents-on-internet-kids-on-youtube/ Burimi: https://raisingchildren.net.au/toddlers/play -learning/screen-time-
media/advertising-children
1.2 Përdorimi i internetit
Interneti tanimë pothuajse përdoret nga të gjitha moshë. Gjatë viteve 2014-2016 fëmijët
kanë deklaruar se e përdorin internetin dukshëm më shumë se sa prindërit e tyre. Përgjatë
kësaj periudhe krahasuese, mund të shihet se përdorimi i internetit nga fëmijët është rritur
dukshëm.
Figura 1:Përdorimi i internetit nga fëmijët dhe prindërit
Burimi:https://resourcecentre.savethechildren.net/node/15082/pdf/raporti_siguria_e_fe
mijeve_ne_internet_2016.pdf
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
Fëmijët Prindërit
2014 2016

6. Sa i përket orëve të shpenzuara në internet nga fëmijët që kanë qasje çdo ditë, vërehet
një rritje e kohës së qëndrimit online. (Zymeri, Gashi, & Latifi, Save the Children
Kosovo, 2016b)
Figura 2 :Sa shpesh e përdorin fëmijët internetin ?
Burimi :https://resourcecentre.savethechildren.net/node/15082/pdf/raporti_siguria_e_femijeve
_ne_internet_2016.pdf
2.Siguria e femijeve ne internet
2.1 Rreziqet në internet
Përpos lehtësirave dhe avantazheve që Interneti ofron, edhe numri i keqpërdoruesve është
i madh. Përdorimi i internetit nga fëmijët është rritur dhe në këtë aspekt, kërkime të
ndryshme kanë gjetur se fëmijët që e përdorin internetin më shumë, kanë mundësi që të
mësojnë më shumë dhe të ekspozohen ndaj rreziqeve më shumë. Edhe pse ka rreziqe në
internet, fëmijët nuk mund të kufizohen nga përdorimi i internetit, sepse në ditët e sotme
përdorimi i internetit është një pjesë e zhvillimit të fëmijëve. (iSigurt.al, 2016)
Më poshtë janë listuar disa nga rreziqet më të hasura online :
 Përmbajtja e paligjshme dhe e papërshtatshme
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
çdo ditë ose gati çdo
dy ditë
një ose dy herë në
javë
një ose dy herë në
muaj
më rrallë
2014 2016

7.  Cyberbullying
 Lojërat Online
 Varësia nga internet
2.2 Mbrojtja e femijeve
Disa prej hapave që duhet ndjekur:
 Edukimi
 Caktoni disa rregulla themelore
 Kompjuteri në vend qendror
 Vendosni kufizim kohor
 Mësoni fëmijët për sjellje të përgjithshme dhe të sigurt online
(Nuraj, 2016)
Disa këshilla për të mbajtur të sigurtë fëmijët:
 Flisni hapur me fëmijën tuaj për aktivitetin e tij në internet
 Mbani ekranet dhe pajisjet aty ku mund t'i shihni
 Njihni kontrollet tuaja prindërore
 Të dini kush janë miqtë në internet të fëmijëve tuaj dhe cili është kontakti me ta
(Easterbrook, 2018)
Konkluzione dhe rekomandime
Konkluzione
Nga i gjithë punimi dalim në konkluzion se interneti ka rëndësi shumë të madhe në jetën e
fëmijëve sot, prandaj edhe përdorimi i tij luan rol të madh në jeten e tyre në ndikimin
varesisht se si përdoret. Prindërit janë ndër faktorët kryesorë në raportin me internetin
përshkak se ata duhet të kujdesen për të gjitha gjërat rreth tij për fëmijët. Po ashtu nxjerrim në
përfundim edhe rëndësinë në zhvillimin e tërësishëm të fëmijës të drejtuar nga interneti, ku
ndikimi i tij aq i madh verehet edhe te disa fëmijë të cilët edhe ushqehen duke parë në paisje
teknologjike.
Rekomandime
Do t’u remakondoja të gjithë prindërve dhe atyre që do behen prindër që kujdesi ndaj
fëmijëve kundrejt internetit të jetë më i madh dhe për këtë të jeni në kërkim gjatë tërë kohës

8. për mënyrat më të mira të përdorimit të tij si dhe mënyra e perdorimit të tij të jetë më efikase,
pasi që ndër faktorët kryesorë është faza e rëndësishme e zhvillimit të tyre faza e fëmijërisë
dhe me shumë gjëra të cilat ata mësojnë në të tashmen bashkë me kompjuterin do të jenë pjesë
e tyre në të ardhmen, andaj sa më shumë kujdes në fëmijëri për një të ardhme më të
suksesshme.
Kontributi i punimit
Prej këtij punimi të gjithë mund të informohen më shumë sa i përket internetit, përdorimit të
tij, ndikimit në zhvillimin e fëmijëve, rreziqeve dhe mbrojtjes. Punimi konsiston në vetëdijen
e prindërve, familjes dhe shoqërisë për efektin e teknologjisë në jetën e të vegjëlve tanë. Se sa
shumë është e rëndësishme dhe sa shumë efekte pozitive ka përdorimi i drejtë i tij por edhe e
kundërta. Besojmë që me anë të këtijm punimi kemi arritur të paraqesim qëllimin që e kemi
paraqitur në fillim të punimit.
Referencat
Albarado-Ortiz,A.(2017,April 19). GoSanAngelo.RetrievedfromNegative effectsof technologyon
children:https://www.gosanangelo.com/story/life/wellness/2017/04/19/sound-mind-
negative-effects-technology-children/99872132/
Easterbrook,L.(2018). Queensland Government.Retrievedfrom10thingseveryparentcan do to
keeptheirkidssafe online:https://www.childrens.health.qld.gov.au/blog-10-things-keep-
kids-safe-online/
iSigurt.al.(2016, January18). RetrievedfromSiguriae femijevene internet:
https://www.isigurt.al/sites/default/files/Siguria%20ne%20Internet%20femijet.pdf
Moloney, A.(2020). The TOT. RetrievedfromTECHNOLOGYIMPACTON CHILD GROWTH &
DEVELOPMENT: https://ww/w.thetot.com/baby/the-impact-of-technology-on-behavior
Nuraj,A.(2016). Mbrojtja ete drejtavete femijeve.RetrievedfromFemijetdhe Interneti:
https://sites.google.com/site/sitimbrojmefemijet1/si-ti-mbrojme-femijet-nga-interneti
Stainer-Adair,C.(2015, July8). Florida Tech. RetrievedfromHow technologyaffectschild
development:https://www.floridatechonline.com/blog/psychology/how-technology-affects-
child-development/
Zymeri,T.,Gashi,A.,& Latifi,L. (2016a). SavetheChildren Kosovo.RetrievedfromSiguriae femijeve
ne internet:
https://resourcecentre.savethechildren.net/node/15082/pdf/raporti_siguria_e_femijeve_ne
_internet_2016.pdf
Zymeri,T.,Gashi,A.,& Latifi,L. (2016b). Savethe Children Kosovo.RetrievedfromSiguriae femijeve
ne internet:
https://resourcecentre.savethechildren.net/node/15082/pdf/raporti_siguria_e_femijeve_ne
_internet_2016.pdf