1. COÄNG HÖÔÛNG TÖØ
KHÔÙP VAI - KHÔÙP GOÁI
BS PHAN CHAÂU HAØ
Boä moân Chaån ñoaùn hình aûnh ÑHYDTPHCM

2. NOÄI DUNG
1. Caáu taïo maùy MRI
2. Nguyeân lyù hoaït ñoäng
3. Caùc chuoãi xung, maët caét thöôøng duøng
khaûo saùt khôùp vai-goái
4. MRI khớp gối
5. MRI khớp vai

3. CAÁU TAÏO MAÙY CHT
• Nam chaâm:
Đoä lôùn töø tröôøng: 0,2 T – 2.0 T ; > 3 T
• Caùc cuoän cheânh töø
• Boä phaän phaùt/ thu tín hieäu soùng RF
• Heä thoáng xöû lyù tín hieäu

4. NGUYEÂN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG
o - Ñaët beänh nhaân vaøo töø tröôøng
o - Gôûi ñeán 1 soùng radio: Nguyeân töû Hydro haáp
thu naêng löôïng soùng radio.
o - Taét soùng radio: Nguyeân töû Hydro phoùng thích
naêng löôïng. Moâ khaùc nhau haáp thuï vaø phoùng
thích naêng löôïng khaùc nhau Beänh nhaân phaùt
ra tín hieäu.
o - Thu nhaän tín hieäu, xöû lyù vaø taùi taïo hình aûnh

5. o - Ñieàu chænh caùc thoâng soá (vd thôøi gian
laëp laïi xung, thôøi gian thu tín hieäu, kieåu
xung…) => thu ñöôïc nhöõng hình aûnh khaùc
nhau, vôùi teân caùc hình aûnh töông öùng teân
caùc xung: T1W, T2W, Proton density,
…=> choïn xung toái ưu ñeå xem caáu truùc
caàn khaûo saùt.
o - Moät caáu truùc coù ñaëc ñieåm tín hieäu khaùc
nhau treân caùc chuoãi xung khaùc nhau giuùp
chaån ñoaùn toát hôn baûn chaát toån thöông
treân phim coäng höôûng töø.

6. CAÙC CHUOÃI XUNG, MAËT CAÉT THÖÔØNG
DUØNG KHAÛO SAÙT KHÔÙP VAI-GOÁI
• Caùc chuoãi xung thöôøng duøng:
-T1W : TR, TE ngaén (TR<500, TE<30) xem
tuyû xöông,…
-T2W, T2FS: TR, TE daøi (TR>1500, TE>80)
xem daây chaèng, gaân cô…
- Pd :TR daøi, TE ngaén xem suïn cheâm, suïn
khôùp, suïn baùnh cheø
- Med 3d xem suïn
- T1FS sau tieâm Gadolinium xem suïn vieàn

7. Caùc maët caét thöôøng duøng:
o Khôùp vai:
- Axial, Coronal Oblique, Sagittal
Oblique
o Khôùp goái:
- Axial, Coronal, Sagittal

8. PROTOCOL CHUÏP KHÔÙP GOÁI
• Axial TIRM, PdFS
• Sagittal T2W, PdFS
• Coronal T2FS, Med3d
• Ñoä daøy laùt caét # 4mm (tröø med3d 1.5mm-20%)
• Dist. Factor # 10%

9. PROTOCOL CHUÏP KHÔÙP VAI
* Khoâng tieâm thuoác töông phaûn noäi khôùp:
- Axial + Coronal Oblique + Sagittal Oblique T2FS,
PdFS
- Coronal T1W
- Ñoä daøy laùt caét # 3mm
- Dist. Factor # 10%
* Coù tieâm thuoác töông phaûn noäi khôùp:
- Axial + Coronal Oblique + Sagittal Oblique T2FS,
T1FS
- Coronal T1W
- Ñoä daøy laùt caét # 3mm
- Dist. Factor # 10%

10. Sag
Med3d
Sag
Pd
Cor T2FSSag T2WSag T1W

11. Ax T2FS

12. MRI KHÔÙP GOÁI

13. GIAÛI PHAÃU BÌNH THÖÔØNG

14. ACL & PCL

15. ACL PCL

16. ACL PCL

17. SUÏN BAÙNH CHEØ

18. ACL PCL

19. LCL
MCL, ITB

20. ITB PT

21. SUÏN CHEÂM

23. TOÅN THÖÔNG KHÔÙP GOÁI

24. TOÅN THÖÔNG DAÂY CHAÈNG CHEÙO
- Daây chaèng coù höôùng ñi baát thöôøng, maát lieân tuïc moät
phaàn, coù tín hieäu dòch cao treân T2W beân trong, daây
chaèng phuø daøy leân (toån thöông caáp) hay khoâng daøy (toån
thöông maïn).
- Maát lieân tuïc hoaøn toaøn, khoâng thaáy daây chaèng treân
phim.

25. Toån thöông caáp ACL

26. Ñöùt ACL

27. Toån thöông maïn ACL

28. ĐỨT HOAØN TOAØN ACL

29. ĐỨT HOAØN TOAØN ACL

30. ĐỨT MOÄT PHAÀN ACL

31. ĐỨT MOÄT PHAÀN ACL

32. ĐỨT HOAØN TOAØN PCL

33. ÑÖÙT MOÄT
PHAÀN PCL

34. ĐỨT HOAØN TOAØN PCL

35. TOÅN THÖÔNG DAÂY CHAÈNG BEÂN
Ñoä 1: Taêng tín hieäu/ T2W ôû moâ phía trong daây chaèng
(giaõn daây chaèng möùc ñoä nheï).
Ñoä 2: Taêng tín hieäu/ T2W ôû moâ phía trong daây chaèng
vaø beân trong daây chaèng (giaõn daây chaèng möùc
ñoä trung bình) hay ñöùt moät phaàn daây chaèng.
Ñoä 3: Daây chaèng ñöùt hoaøn toaøn.

36. Toån thöông ñoä I MCL

37. Toån thöông ñoä II LCL

38. Toån thöông ñoä III LCL

39. TOÅN THÖÔNG SUÏN

40. SUÏN CHEÂM HÌNH ÑÓA
• Bình thöôøng, thaân suïn cheâm daøy # 5-13mm
• Suïn cheâm hình ñóa: ≥ 3 laùt caét qua thaân suïn
cheâm treân Sagittal (beà daøy laùt caét # 4-5mm).

41. SUÏN CHEÂM HÌNH ÑÓA

42. SUÏN CHEÂM HÌNH ÑÓA
(Discoid meniscus)

43. THOAÙI HOÙA SUÏN CHEÂM
Taêng tín hieäu beân trong suïn cheâm khoâng lieân quan
ñeán maët khôùp treân vaø döôùi.

44. Thoaùi hoaù suïn cheâm

45. Thoaùi hoaù suïn cheâm

46. RAÙCH SUÏN CHEÂM
- Taêng tín hieäu beân trong suïn cheâm lieân
quan ñeán maët khôùp treân vaø döôùi.
- Chaån ñoaùn raùch suïn cheâm vaø daïng ñöôøng
raùch treân 3 maët phaúng Axial, Sagittal Pd
FS vaø Coronal Medic 3d. Xem suïn khôùp
treân 3 maët phaúng naøy, ñaëc bieät neân khaûo
saùt thaân suïn cheâm treân maët phaúng Coronal
beân caïnh Sagittal.

47. Thoaùi hoaù suïn cheâm •Raùch suïn cheâm

48. MRI giuùp xaùc ñònh vò trí suïn raùch vaø daïng ñöôøng
raùch:
- Vò trí raùch suïn: 1/3 trong, giöõa hay ngoaøi
- Daïng raùch:
o Horizontal tear
o Longitudinal tear
o Radial tear
o Flap tear
o Bucket handle tear
o Meniscocapsular separation

49. Horizontal tear

50. Longitudinal
tear

51. Flap tear

52. Flap tear

53. Radial tear

54. Radial tear

55. Bucket handle tear

56. Bucket handle tear

57. Bucket handle
tear

58. Bucket handle
tear

59. Bucket handle tear

60. Meniscocapsular
separation

61. NANG
SUÏN CHEÂM

62. NANG
SUÏN CHEÂM

63. NHUYEÃN SUÏN BAÙNH CHEØ

64. Toån thöông
suïn khôùp

65. OCD

66. TOÅN THÖÔNG KHAÙC

67. Vieâm hoaït maïc

68. VIEÂM
HOAÏT MAÏC

69. PLICA

70. PLICA

71. Daäp tuyû xöông

72. Baker’s cyst

73. VIEÂM BAO KHÔÙP GOÁI

74. Toån thöông gaân baùnh cheø

75. KHAÛO SAÙT KHÔÙP GOÁI SAU MOÅ
- Tín hieäu, söï lieân tuïc cuûa daây chaèng
- Höôùng daây chaèng
- Seïo xô, Cyclops lesion

77. ÑÖÙT ACL

78. BAÃY NGAÀM

79. Laàm raùch söøng tröôùc suïn cheâm ngoaøi vôùi phaàn daây
chaèng ngang baùm vaøo phía tröôùc suïn cheâm.

80. Aûnh giaû raùch suïn cheâm do maïch ñaäp cuûa ÑM khoeo

81. Giaû raùch söøng tröôùc suïn cheâm ngoaøi: suïn cheâm
ngoaøi loám ñoám do caùc sôïi cuûa ACL baùm vaøo.

82. Laàm raùch söøng sau suïn cheâm ngoaøi vôùi phaàn
daây chaèng suïn cheâm-ñuøi baùm vaøo suïn cheâm.

84. Magic-angle phenonenon: do söøng sau suïn
cheâm ngoaøi doác leân 55 ñoä.

85. Giaû raùch söøng sau suïn cheâm ngoaøi do laàm vôùi
gaân cô khoeo.

86. MRI KHÔÙP VAI

87. MRI arthrography

88. - MRI laø phương tieän quan troïng, höõu ích
trong chaån ñoaùn caùc toån thöông vuøng vai.
- MR Arthrography laø KT khaûo saùt thöông
toån khôùp vai hieäu quaû, phoå bieán hieän nay
treân theá giôùi.

89. - 1992, Traughber và Goodwin :
MRI kinh điển / rách bán phần gân cơ chóp
xoay (có kiểm chứng bằng nội soi khớp) : ñoä
nhaïy laø 56-72%, ñoä ñaëc hieäu là 83-85%.
- William B. Stetson:
Độ nhạy của MR Arthro. / rách bán phần
chóp xoay là 91%. Điều này cũng được
khẳng định qua nhiều tác giả hàng đầu về
khớp vai và MRI xương khớp như Joe Bush,
Joel Lipman và David Stoller

90. MR Arthrography
• - Khớp căng ra tách bao khớp, dây chằng ra
khỏi các cấu trúc khác bộc lộ rõ chỗ rách.
• - Gadolinium pha loãng xâm nhập sâu vào chỗ
rách (độ nhớt thấp hơn dịch khớp) tăng ñoä
nhaïy của việc phát hiện chỗ rách (***rách bán
phần gân chóp xoay)
MR Arthrography với Gadolinium được ưa
dùng hơn NS vì giúp bộc lộ rõ các chi tiết giải
phẫu trên T1W.
• - Xung Fat Suppression càng giúp tăng độ nhạy
phát hiện chỗ rách.

91. • - Dùng 10-15ml dung dịch NS&Gadolinium
2mmol/l
(20ml NS + 0.08ml Gadolinium 0.5mmol/ml )
• - Kỹ thuật tiêm: Tiêm khớp dựa trên các mốc
giải phẫu vì kỹ thuật đơn giản, không phụ
thuộc trang thiết bị hướng dẫn, không nhiễm
xạ, nhưng cần naém vững về giải phẫu học
vùng vai và kinh nghiệm

93. • - BN ngồi, tay để trên đùi
tư thế trung tính.
• - Sờ xác định mốc giải
phẫu, vẽ trên da đánh
dấu ngõ vào.
• - Ngõ vào: Phía sau, là
điểm dưới góc sau
ngòai mỏm cùng vai
1,5-2cm, vào trong 1-
1,5cm.

94. • - Sát trùng, và vô cảm vùng tiêm (da và phần
mềm) bằng 6ml Lidocain 1% pha với 6ml nước
cất.
• - Đâm kim 20G vào khớp với mũi kim hướng về
mỏm quạ.

96. 3. Phía sau
Ngõ vào phía sau gặp ít khó khăn do co cơ.

97. Đường vào khớp vai:
1.Phía trước kinh điển (A)
2.Phía trước cải biên (B)
Ngõ vào phía trước: dễ làm tổn thương + tạo ảnh
giả trên sụn viền trước, dây chằng ổ chảo-cánh
tay, cơ dưới vai và trên gai.

98. • - Xác định kim vô khớp bằng cảm giác kim thụt
vào, đôi khi hút thấy dịch khớp chảy ra, bơm
dịch vào khớp thấy nhẹ tay hay thấy dịch bơm
vào dội ngược ra chuôi kim.
• - Lượng dịch: 10-15ml dung dịch, hoặc bơm
đến khi thấy nặng tay.

99. - BN cử động khớp vai 1 phuùt sau tiêêm.
- Chụp MRI sau tieâm trong voøng 30 phuùt.
- Tư thế: Bệnh nhaân nằm ngửa, tay để dọc
thaân, tư thế trung tính.
- Maùy Siemens Avanto 1,5Tesla, duøng Shoulder
array coil, duøng maët phaúng Axial, Oblique
Coronal, Oblique Sagittal

100. -FOV: 160mm
-Bề dày lát cắt: 3mm
-Matrix: 256 x 320
-Thời gian tổng cộng hoàn tất MR Arthrography : 60 phút
Các chuỗi xung thực hiện:
T1W, T1FS
T2W, T2FS
Med 3D

101. • - T2FS là xung tốt nhất để khảo sát tổn
thương rách chóp xoay.
• - T1FS và Med 3D là xung tốt nhất để
khảo sát tổn thương sụn viền

102. 1
Sau tieâm noäi khôùp: Gaân
treân gai raùch roõ raøng so
vôùi phim tröôùc tieâm

103. GIAÛI PHAÃU KHÔÙP VAI

109. AXIAL

110. 1. Mỏm cùng vai
2. Đầu xa xương đòn
3. Cơ trên gai.

111. 1. Cơ trên gai 2. Cơ delta

112. 1. Cơ dưới gai
2. Cơ delta
3. Đầu xương cánh tay
4. Ổ chảo
5. Gân cơ trên gai
6a,b. Cơ & gân cơ dưới vai
7a,b. Sụn viền trước & sau
8. Cơ quạ cánh tay và đầu ngắn cơ nhị đầu.

113. 1. Cơ dưới gai
2. Cơ tròn bé
3. Cơ delta
4. Đầu xương cánh tay
5. Ổ chảo
6. Cơ dưới vai
7a. Sụn viền trước
7b. Sụn viền sau
8. Gân cơ nhị đầu (đầu dài)
9. Cơ quạ cánh tay và đầu ngắn cơ nhị đầu.

114. CORONAL

115. 1. Ổ chảo
2. Mỏm cùng vai
3. Đầu xương cánh tay
4. Cơ dướI vai
5. Cơ delta
6. Gân cơ nhị đầu (đầu dài)
7. Cơ trên gai
8. Cơ thang
9. Gân cơ trên gai
10. Sụn viền trên

116. 1. Ổ chảo
2. Mỏm cùng vai
3. Đầu xương cánh tay
4. Cơ dướI vai
5. Cơ delta
6. Gân cơ nhị đầu (đầu dài)
7. Cơ trên gai
8. Cơ thang
9. Gân cơ trên gai
10. Sụn viền trên

117. 1. Ổ chảo
2. Mỏm cùng vai
3. Đầu xương cánh tay
4. Cơ dướI gai
5. Cơ delta

118. 1. Ổ chảo
2. Mỏm cùng vai
3. Đầu xương cánh tay
4. Cơ dưới gai
5. Cơ delta

119. SAGITTAL

120. 1. Đầu xa xương đòn
2. Mỏm cùng vai
3. Mỏm quạ
4. ổ chảo
5. Cơ trên gai
6. Cơ dướI gai
7. Cơ tròn bé
8. Cơ dướI vai
9. Cơ quạ cánh tay và
đầu ngắn cơ nhị đầu

121. 1. Đầu xa xương đòn
2. Mỏm cùng vai
3. Đầu xương cánh tay
4. Cơ/gân cơ trên gai
5. Cơ dướI vai
6. Cơ tròn bé
7. Cơ / gân cơ dướI vai

122. Tổn thương chóp xoay
- Raùch gaân hoaøn toaøn
- Raùch gaân moät phaàn:
o+ Raùch maët khôùp
o+ Raùch maët hoaït dòch
o+ Raùch noäi gaân

123. Rách chóp xoay hoàn toàn
• - Khuyết gân lan đến cả hai mặt.
• - Tín hiệu dịch trong vùng khuyết trên T2W

124. Vị trí rách
- Gân cơ trên gai là vị trí thường gặp nhất
- Rách lớn lan đến gân cơ dưới gai. Rách đơn
độc gân cơ dưới gai hiếm.
- Gân cơ dưới vai bị tổn thương trong trường
hợp rách nhiều hoặc chấn thương nặng
- Hiếm khi tổn thương cơ tròn bé
- Tìm tổn thương gân cơ nhị đầu, đặc biệt khi
rách lớn

125. Raùch hoaøn toaøn gaân cô treân gai

126. Raùch maët hoaït dòch
gaân treân gai
Raùch mặt khớp
gaân treân gai

127. Raùch
toaøn beà
daøy gaân
treân gai

128. Vieâm gaân
• Gaân khoâng giaûm beà daøy, taêng tín hieäu
treân T2W beân trong gaân, möùc ñoä tín hieäu
taêng ít hôn tín hieäu dòch khôùp.

129. Viêm gân cơ trên gai

130. Viêm gân cơ dưới vai

131. Toån thöông suïn vieàn
- Bình thöôøng, suïn vieàn coù tín hiệu thấp
treân tất cả caùc chuỗi xung.
- Raùch suïn vieàn: bieán daïng suïn vieàn, coù
ñöôøng tín hieäu dòch beân trong suïn vieàn.
- Löu yù bieán theå bình thöôøng cuûa suïn vieàn.

132. • - MRI thường quy khoù ñaùnh giaù toån thương
suïn vieàn. Toån thương suïn vieàn tröôùc: ñoä nhaïy
44-95% , ñoä ñaëc hieäu 67-86%.
• - MR Arthrography coù ñoä nhaïy 90% vaø ñoä
ñaëc hieäu 95%.
Toån thöông suïn vieàn

133. SLAP lesion

136. Bieán theå bình thöôøng cuûa suïn vieàn

137. Bieán theå bình thöôøng cuûa suïn vieàn

139. Bankart lesion

140. Trước tiêm
Sau tiêm
Toån thương Bankart

141. ALPSA lesion
(Anterior Labroligamentous Periosteal Sleeve
Avulsion)

142. GLAD lesion
( Glenoid Labrum Articular Disruption )

143. Raùch suïn vieàn sau

144. Nang suïn vieàn

145. Toån thöông daây chaèng oå chaûo-caùnh tay
Caùc daây chaèng oå chaûo-caùnh tay treân-giöõa-döôùi coù theå
quan saùt roõ treân hình MR Arthrography.

146. Rách dây chằng ổ chảo-cánh tay dưới
Bình thường Rách dải trước

147. Sau tiêmTrước tiêm
Sạn khớp

148. THOAÙI HOÙA KHÔÙP CUØNG ÑOØN
Gai xöông, maët khôùp keùm ñeàu, bao khôùp daøy, dòch
khôùp, taêng tín heäu tuyû xöông treân T2FS.

149. Thoái hóa khớp cùng - đòn

150. MOÛM CUØNG VAI

151. Type I

152. Type II

153. Type III

154. Type IV

156. Moûm cuøng vai vò trí bình thöôøng

157. Moûm cuøng vai doác xuoáng
(downsloping)

158. Mỏm cuøng vai nghieâng xuoáng döôùi ngoaøi
(inferolateral tilt)

159. Moûm cuøng vai naèm thaáp (low-lying)

160. Caùc toån thöông khaùc

161. Viêm gân chóp xoay vôi hoá

162. Ñöùt ñaàu daøi gaân nhò ñaàu

164. Trước tiêm
Sau tiêm
Sạn khớp

165. Hill-Sachs lesion

166. Hill-Sachs lesion

167. Vieâm bao hoaït dòch döôùi cô delta- döôùi moûm cuøng

168. Vieâm bao hoaït dòch
cô döôùi vai

169. Vieâm bao khôùp vai

170. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Kaplan. Musculoskeletal MRI.
2. Edelman. Clinical Magnetic Resonance Imaging, Vol 3, 2006.
3. Gregory R.Applegate. Chronic labral tears: Value of MR Arthrography
in evaluating the glenoid labrum and labral-bicipital Complex.
Arthroscopy: The Journal of Arthroscopic and Related Surgery ,
20(9): 959-963, 2004.
4. Martin Vahlensieck. MRI of the Musculoskeletal system.
5. Phillip F.J.Tirman. Saline MR Arthrography in Evaluation of
Glenohumeral Instability Arthroscopy: The Journal of Arthroscopic
and Related Surgery 9(5):550-559, 1993.
6. Thomas H.Berquist. MRI of the Musculoskeletal System, 5th edition,
2006.
7. Wesley M.Nottage. Saline MR Arthrography of the Shoulder
Arthroscopy: The Journal of Arthroscopic and Related Surgery 8(3):
394-414, 1992.
8. William B.Stetson. The Use of MR Arthrography to Detect Partial-
thickness Rotator Cuff Tears. Journal of Bone and Joint Surgery Am
87: 81-88, 2005.