1. KOD & NAMA KURSUS
SRK3013 : PENGHANTAR KIMIA
SEMESTER 5 SESI 2013
KUMPULAN : UPSI05( A122PJJ )
DISEDIAKAN OLEH :
NAMA NO. MATRIK NO. TELEFON
AMINAH BINTI RAHMAT D20102042743 0179097084
NAMA PENSYARAH : DR NORHAYATI BINTI HASHIM
TARIKH SERAH: 17.05.2013
TUGASAN 3
SEJARAH PERKEMBANGAN JADUAL
BERKALA
2. ISI KANDUNGAN
i) PENGENALAN……………… i-ii
a) SEJARAH PERKEMBAGAN JADUAL BERKALA …….. 1-2
b) SUMBANGAN AHLI SAINS…………... 3-7
c) JADUAL BERKALA MODEB……….. 8
d) KEDUDUKAN UNSUR DALAM JADUAL BERKALA UNSUR …9-25
e) PENUTUP………………….. 26-29
f) RUJUKAN ………………….. 30
3. Pengenalan
Jadual berkala unsur kimia adalah himpunan paparan berkaitan unsur kimia yang
diketahui dalam bentuk jadual. Unsur ini disusun menurut struktur elektron agar kebanyakan sifat
kimia berubah secara tetap sepanjang jadual. Setiap unsur disenaraikan menurut nombor ataom
dan simbil kimia.
Jadual ini mula-mulanya diperkenalkan oleh Dmitri Mendeleev, seorang ahli kimia dari
Rusia yang menghimpunkan unsur-unsur untuk menunjukkan ciri-ciri unsur iu yang berulang
(“berkala”) mengikut jadual. Jadual ini telah diperbaiki mengikut peredaran masa, selaras dengan
penemua unsur baru serta penghasilan teori baru mengenai unsur-unsur.
Jadual piawaian membekalkan asas yang diperlukan. Terdapat juga kaedah lain
memaparkan unsur kimia untuk lebih terperinci atau sudut pandangan lain.
Terdapat 117 unsur kimia yang diketahui pada masa kini. Jadual Berkala Unsur
membolehkan kita mempelajari serta mengingati sifat kimia dan sifat fizik bagi semua unsur
dengan lebih sisematik dan lebih mudah.
Di dalam Jadual berkala dinyatakan:
Simbol
Struktur hablur
Sifat-sifat asid atau bes
Keelektronegatifan
Haba pengewapan
Haba pelakuran
Kekonduksian terma
Muatan haba tertentu
Isipadu atom
Jejari atom
Jejari ion
Jejari kovalen
i
4. Dalam Jadual Berkala, unsur-unsur disusun mengikut tertib nombor ataom menaik secara
mengufuk. Setiap turus tegak dalam jadual berkala dipanggil kumpulan manakala setiap turus
mengufuk dipanggil kala.
Unsur-unsur yang mempunyai bilangan elektron di petaala terluar yang sama, iaitu
mempunyai sifat-sifat kimia yang sama, disusun dalam kumpulan yang sama.
Walaupun sifat-sifat kimia adalah sama, tetapi sifat-sifat unsur berubah secara beraansur-
ansur apabila menuruni sesuatu kumpulan.
Jadual Berkala mengandungi lapan kumpulan iaitu:
Kumpulan l - Logam alkali
Kumpulan ll - Logam bumi beralkali
Kumpulan lll
Kumpulan lV
Kumpulan V
Kumpulan Vl
Kumpulan Vll - Halogen
Kumpulan Vlll - Gas adi
Antara Kumpulan ll dan Kumpulan lll iaitu terletak di tengah-tengah Jadual Berkala
terletak Satu blok unsur-unsur berasingan yang dipanggil unsur-unsur peralihan.
Jadual Berkala mempunyai 7 kala iaitu dari Kala 1 hingga Kala 7. Kala menunjukkan
jumlah petala elektron dalam atom unsur. Kala 1 (1 petala elektron) mengandungi 2 unsur iaitu
Hidrogen (H) dan Helium (He). Kala 2 dan 3 masing-masing mempunayi 8 unsur. Kala 4 dan Kala
5 mempunyai 18 unsur manakala Kala 6 mempunyai 32 unsur. Kala 7 mempunyai 23 unsur.
ii
5. Sejarah Perkembangan Jadual Berkala
Sejak abad ke – 18 lagi, beberapa orang ahli sains telah bertungkus lumus cuba
mengelaskan unsur-unsur sehingga terhasilnya Jadual Berkala Unsur yang digunakan sekarang.
Banyak unsur-unsur yang dikenali hari ini telah ditemui antara tahun 1800 hingga 1900. Ahli kimia
mengetahui bahawa beberapa unsur-unsur mempunyai sifat kimia yang sama. Misalan, klorin,
bromin dan iodin, kalium, natrium dan litium dan magnesium dan kalsium mempunyai sifat kimia
yang sama. Ahli kimia kemudian mengelaskan unsur-unsur dengan sifat kimia yang sama dalam
satu kumpulan yang sama. Yakni bermulanya perkembangan Jadual Berkala Unsur. Pengelasan
secara sistematik unsur-unsur dengan sifat kimia yang sama dalam satu kumpulan membantu
kita:
a) Memahami dan meramal sifat-sifat kimia dan fizikal sesuatu unsur dalam kumpulan yang
sama.
b) Meramal kedudukan sesuatu unsur dalam Jadual Berkala jika sifat kimianya diketahui.
c) Mengenal dan membandingkan unsur-unsur daripada kumpulan yang berlainan.
d) Meramal sifat kimia dan fizikal suatu unsur yang baru daripada suatu kumpulan.
Ahli-ahli kimia yang telah menyumbangkan kepada Perkembangan Jadual Berkala adalah:
Antoine Lavoisier (1743 – 1794)
John Dalton ( 1766 – 1844)
Johann W. Dobereiner ( 1780 – 1849)
John Newlands (1830 – 1898)
Lother Meyer (1830 – 1895)
Dmitri Mendeleev (1839 – 1907)
H.J.G. Moseley ( 1887 – 1915)
1
6. SUMBANGAN AHLI SAINS DALAM SEJARAH PERKEMBANGAN JADUAL BERKALA
UNSUR
Antoine Lavoisier (1743-1794)
Antoine Lavoisier adalah seorang ahli kimia berbangsa Perancis. Beliau adalah orang
yang pertama yang mengelaskan unsur-unsur mengikut kumpulan tertentu. Beliau juga
merupakan orang yang memberikan nama kepaada oksigen pada tahun 1774. Perkataan
“oksigen” terdiri daripada dua perkataan Greek, oxus (asid) dan gennan (menghasilkan).
Pada tahun 1789, Antoine Lavoisier mengelaskan unsur-unsur, cahaya, haba, dan
beberapa sebatian, ke dalam empat kumpulan seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 1.1. Empat
kumpulannya adalah terdiri daripada gas, logam, bukan logam dan oksida logam.
Namun, klasifikasi beliau kurang tepat kerana haba dan cahaya dan beberapa sebatian
yang belum dapat diuraikan pada ketika itu seperti kapur, silika, alumina, barita dan magnesia
turut dikelaskan dalam kumpulan. Lebih-lebih lagi, terdapat unsur-unsur dalam kumpulan yang
sama yang tidak menunjukkan sifat kimia yang sama.
kumpulan I Kumpulan II Kumpulan II Kumpulan IV
Oksigen Sulfur Arsenik Kalsium oksida
Nitrogen Fosforus Bismut Barium oksida
Hidrogen Karbon Kobalt Silikon (IV) oksida
Cahaya Klorin Plumbum Magnesium oksida
Haba Fluorin Zink, Nikel, Stanum,
Argentum
Aluminium
Jadual 1.1 Jadual Berkala Lavoisier
2
7. John Dalton (1766 – 1844)
John Dalton berusaha menentukan jisim atom relatif pelbagai jenis unsur. Dengan adanya
jisim atom relatif unsur-unsur, ahli-ahli sains telah dapat mencari hubungan antara jisim atom
relatif sesuatu unsur dengan sifat-sifatnya dan juga hubungannya antara unsur yang baru ditemui
dengan unsur lama.
Usaha Dalton ini memainkan peranan yang penting dalam perkembangan Jadual Berkala
Unsur. Pada tahun 1808, john Dalton telah memperkenalkan teori Dalton yang mengatakan
atom-atom yang mempunyai unsur sama adalah sama.
Johann W. Dobereiner (1780-1849)
Dobereiner adalah seorang ahli kimia Jerman yang mendapati pada tahun 1829 bahawa
unsur boleh dibahagikan kepada beberapa kumpulan. Beliau telah mengelaskan unsur-unsur
yang mempunyai sifat kimia yang sama kepada beberapa kumpulan. Setiap kumpulan terdiri
daripada tiga unsur yang beliau namakan triad. Beliau mendapati jisim atom relative unsur di
tengah triad adalah hamper sama dengan purata jisim atom relatif dua unsur yang lain (Jadual
1.2). Hukum triad Dobereiner telah menunjukkan perhubungan di antara jisim atom relatif
unsur-unsur dengan sifat kimianya. Walau bagaimanapun, hukum ini tidak boleh digunakan
untuk kesemua unsur yang diketahui. Hukum traid yang dikemukakan oleh beliau telah
mencadangkan satu perhubungan antara sifat kimia dan jisim atom unsur untuk perkembangan
Jadual Berkala Unsur pada masa kini.
Unsur dalam
triad
Litium (Li) Natrium (Na) Kalium (K) Purata jisim atom
relative Li dan K
ialah
= 23
Jisim atom relatif 7 23 39
Unsur dalam
triad
Klorin (CI) Bromin (Br) Iodin (I) Purata jisim atom
relative CI dan I
ialah
=81
Jisim atom relatif 35 80 127
Jadual 1.2 Triad
3
8. John Newlands (1837-1898)
Pada tahun 1864, seorang ahli kimia British bernama John Newlands telah menyusun
semula unsur-unsur dalam baris mendatar menurut pertambahan nombor nukleon. Setiap
barisan terdiri daripada tujuh unsur. Beliau mendapati sifat kimia dan fizikal unsur berulang pada
setiap unsur kelapan dalam susunan selanjutnya. Pola ini menyerupai not oktaf muzik. Oleh itu,
susunan unsur ini dikenali sebagai Hukum Oktaf (makna oktaf ialah 8)
Jadual 4.3 menunjukkan susunan unsur yang dikemukakan oleh Newlands.
Klasifikasi unsur oleh Newlands kurang Berjaya kerana
a) Hukum Oktaf hanya dipatuhi oleh 16 unsur yang pertama (dari Li hingga Ca)
b) Jadual beliau tidak meninggalkan tempat kosong bagi unsur-unsur yang masih belum
ditemui.
Namun begitu, Newlands merupakan ahli kimia yang pertama yang menunjukkan kehadiran satu
corak berkala bagi unsur-unsur iaitu ulangan sifat kimia yang serupa pada unsur kelapan.
Ulangan sifat unsur secara berkala ini telah digunakan sebagai salah satu asas perkembangan
Jadual Berkala Unsur seterusnya.
.
Li Be B C N O F
Na Mg AI Si P S CI
K Ca
Jadual 1.3 Klasifikasi unsur-unsur oleh Newlands (Hukum Oktaf)
4
9. Lothar Meyer (1830-1895)
Pada tahun 1870, Lothar Meyer seorang ahli kimia Jerman telah menentukan isi padu atom
sesuatu unsur dengan menggunakan formula berikut:
Kemudian beliau memplot graf isi padu atom melawan jisim atom relatif unsur itu. Graf
yang diperoleh ditunjukkan dalam rajah 1.1
Rajah 1.1 Graf isi padu atom melawan jisim atom relatif Meyer
Daripada lengkung graf Meyer, didapati bahawa unsur-unsur yang menduduki kedudukan
setara mempunyai sifat kimia yang sama. Misalnya,
a) Li, Na, K dan Rbyang terletak di puncak lengkung mempunyai sifat kimia yang sama.
b) Be, Mg, Ca, dan Sr yang terletak selepas titik maksimum juga mempunyai sifat kimia yang
sama.
Seperti Newlands, Meyer juga membuktikan sifat unsur yang berulang secara terbuka.
5
Jisim atom relatif
Isi padu atom
10. Dmitri Mendeleev (1834-1907)
Dmitri Mendeleev adalah seorang profesor kimia ari Rusia. Mendeleev telah menyusun unsur-
unsur menurut tertib pertambahan nombor jisim unsur (nombor nukleon). Jadual 1.4
menunjukkan Jadual Berkala yang dikemukakan Mendeleev. Beliau mengesyorkan Hukum
Berkala yang menyatakan sifat kimia berulang secara berkala menurut jisim atom. Perbezaan
Jadual Berkala Mendeleev berbanding Jadual Berkala Newlands adalah:
a) Beliau meninggalkan ruang kosong dalam Jadual Berkala bagi unsur-unsur yang belum
ditemui. Apabila unsur baru ditemui, beliau mengisinya dalam „ruang kosong‟ Jadual
Berkalanya.
b) Sesungguhpun unsur-unsur disusun menurut pertambahan jisim atom beliau menyusun
semula kedudukan unsur sekiranya sifat kimianya berbeza. Hanya unsur yang
mempunyai sifat kimia yang sama disusun dalam baris menegak yang sama.
I II III IV V VI VII VIII
1 H
2 Li Be B C N O F
3 Na Mg Al Si P A CI
4 K Ca ( ) Ti V Cr Mn Fe, Co.
Ni
5 Cu Zn ( ) ( ) As Se Br
6 Rb Sr Y Zr Nb Mo ( ) Ru, Rh,
Pd
Jadual 1.4 Jadual Berkala Mendeleev
( ) Ruang kosong ditinggalkan untuk unsur yang masih belum ditemui
6
11. Henry G. J. Moseley (1887-1915)
Moseley adalah seorang ahli fizik berbangsa british yang menkaji frekuensi, f sinar-x yang
dibebaskan oleh pelbagai logam. Kemudian beliau memplot √ yang dihasilkan olh logam
melawan nombor proton logam itu dan graf berbentuk garis lurus diperolehi beliau.
Rajah 1.2
Maka daripada nilai √ sinar-x yang dibebaskan oleh sesuatu logam yang tidak diketahui,
nilai nombor proton logam itu boleh diperoleh daripada graf. Selepas memperoleh nombor proton
bagi logam-logam, beliau menyusun logam-logam itu dalam Jadual Berkala menurut
pertambahan nombor proton. Seperti Mendeleev, Moseley juga meninggalkan ruang kosong ()
bagi unsur yang belum ditemui Beliau mencadangkan setiap unsur harus mempunyai nombor
proton tersendiri. Moseley Berjaya meramal empat unsur yang belum ditemui. Unsur-unsur itu
kemudian ditemui: teknetium, promethium, hafnium dan renium.
7
12. Jadual Berkala Moden
Terdapat 118 unsur yang telah dikenali pada masa kini. Kebanyakkan unsur-unsur ini wujud
semulajadi. Sebilangan kecil unsur dibuat dalam reaktor nuklear. Dalam Jadual Berkala Moden
unsur-unsur disusun menurut tertib pertambahan nombor proton unsur secara mengufuk.
Susunan unsur ini juga ada kaitan dengan susunan elektron unsur-unsur. Dalam jadual berkala,
unsur-unsur yang mempunyai sifat kimia yang sama digolongkan dalam kumpulan yang
sama. Dengan cara begini kajian ke atas unsur-unsur menjadi lebih sistematik. Setiap baris
menegak dalam Jadual Berkala dipanggil kumpulan. Terdapat 18 kumpulan dalam Jadual
Berkala. Unsur-unsur dalam satu kumpulan mempunyai sifat kimia yang sama sungguhpun sifat
fizikalnya seperti ketumpatan, takat lebur dan warna berubah secara beransur-ansur apabila
menuruni kumpulan itu.
Unsur Kumpulan 1 dinamakan logam alkali (Li, Na, K, Rb, Cs, Fr). Unsur Kumpulan 2
dinamakan logam alkali bumi (Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra). Unsur Kumpulan 17 dinamakan
halogen (F, CI, Br, I, At). Unsur Kumpulan 18 dinamakan gas adi (He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn). Di
antara unsur kumpulan 2 dan kumpulan 13, terdapat satu blok unsur-unsur yang dinamakan
unsur peralihan. Unsur-unsur kumpulan 1, 2, 13 dan unsur peralihan adalah logam, manakala
unsur-unsur kumpulan 15, 16, 17 adalah unsur bukan logam. Unsur-unsur kumpulan 14 terdiri
daripada unsur logam dan bukan logam, iaitu dua unsur di atas (karbon dan silikon) adalah unsur
bukan logam,germanium adalah unsur separa logam (metalloid) manakala dua unsur yang
bawah (stanum dan plumbum) adalah unsur logam. Setiap baris mengufuk dalam Jadual
Berkala dipanggil kala. Terdapat tujuh kala.
a) Kala 1 terdiri daripada dua unsur sahaja iaitu hidrogen dan helium.
b) Kala 2 dan 3 masing-masing mempunyai lapan unsur. Tiga kala pertama ini dikenali
sebagai kala pendek.
c) Kala 4 dan 5 masing-masing mempunyai 18 unsur dan dikenali sebagai kala panjang.
d) Kala 6 terdiri daripada 32 unsur. Oleh kerana tidak kesemua unsur boleh disenaraikan
dalam baris mengufuk yang sama, unsur dngan nombor proton 58 hingga 71 telah
diasingkan di bawah Jadual Berkala Unsur. Unsur-unsur dipanggil Siri Lantanida.
e) Kala 7 terdiri daripada 32 unsur dan tidak kesemua unsur boleh disenaraikan dalam baris
mengufuk yang sama. Oleh itu unsur dengan nombor 90 hingga 103 disenaraikan secara
berasingan di bawah Jadual Berkala dan dipanggil Siri Aktinida.
8
13. Kedudukan Unsur dalam Jadual Berkala Unsur berdasarkan Susunan Elektron
Dalam suatu atom, bilangan electron adalah sama dengan bilangan protonnya. Elektron di
susun dalam petala yang mengelilingi nukleus. Bilangan elektron maksimum yang boleh
dimasukkan ke dalam setiap petala adalah menurut formula di mana n ialah nombor petala.
Nombor petala, n Bilangan elektron maksimum yang boleh
dimasukkan
1 2 × 1 × 1 = 2
2 2 × 2 × 2 = 8
3 2 × 3 × 3 = 18
Jadual 1.5 Bilangan elektron maksimum yang boleh diisi dalam petala.
Elektron diisi dalam petala yang paling dekat kepada nukleus dahulu sebelum
dimasukkan ke dalam petala seterusnya. Petala ketiga boleh menerima maksimum 18 elektron.
Akan tetapi bagi unsur dengan nombor proton yang kurang daripada 20 (iaitu mengandungi 20
elektron), atom mencapai kestabilan apabila 8 elektron dimasukkan ke dalam petala ketiga.
Jadual 1.6 menunjukkan susunan elektron bagi 20 unsur yang petama dalam Jadual Berkala
Unsur.
Kumpulan
Kala
1 2 13 14 15 16 17 18
1 H
1
He
2
2 Li
2.1
Be
2.2
B
2.3
C
2.4
N
2.5
O
2.6
F
2.7
Ne
2.8
3 Na
2.8.1
Mg
2.8.2
Al
2.8.3
Si
2.8.4
P
2.8.5
S
2.8.6
CI
2.8.7
Ar
2.8.8
4 K
2.8.8.1
Ca
2.8.8.2
Jadual 1.6 Susunan jadual elektron 20 unsur pertama dalam Jadual Berkala Unsur
Semua unsur dalam kumpulan yang sama mengandungi bilangan elektron valens
yang sama. Elektron valens adalah elektron di petala yang terluar.
a) Unsur Kumpulan 1 (Li, Na, K) masing-masing mempunyai 1 elektron valens. 9
14. b) Unsur Kumpulan 2 (Be, Mg, Ca) masing-masing mempunyai 2 elektron valens.
c) Unsur Kumpulan 17 (F, CL, Br) masing-masing mempunyai 7 elektron valens.
Bilangan elektron valens dalam kumpulan 1 dan 2 adalah sama dengan nombor
kumpulannya. Kecuali unsur helium, bagi unsur-unsur yang mempunyai lebih daripada
dua elektron valens (unsur kumpulan 13 hingga 18),
Nombor kumpulan unsur = 10 + (bilangan elektron valens)
Misalan, unsur aluminium mempunyai 3 elektron valens.
Maka nombor kumpulan aluminium = 10+3=13
Nombor kumpulan klorin ialah 17.
Maka bilangan elektron valens klorin ialah 17-10=7
Jadual Berkala
10
15. Nombor kala unsur adalah sama dengan bilangan petala yang terisi elektron.
a) Unsur-unsur dalam Kala 1 (H dan He) masing-masing mempunyai satu petala
yang terisi dengan elektron.
b) Unsur-unsur dalam Kala 2 (Li, Be, B, C, N, O, F, dan Ne) masing-masing
mempunyai dua petala yang terisi dengan elektron.
c) Unsur-unsur dalam Kala 3 (Na, Mg, Al, Si, P, S, Cl, dan Ar) masing-masing
mempunyai tiga petala yang terisi dengan elektron.
d) Unsur-unsur dalam Kala 4 (K, dan Ca) masing-masing mempunyai empat petala
yang terisi dengan elektron.
Unsur-unsur dalam kala yang sama mempunyai bilangan petala elektron yang sama yang
terisi elektron.
Unsur Kumpulan 18
Unsur Kumpulan 18 dikenali sebagai gas adi atau gas lengai. Kumpulan 18 terdiri
darpada 8 unsur iaitu helium (He), neon (Ne), argon (Ar), kripton (Kr), xeon (Xe) dan
radon (Rn). Jejari atom semakin bertambah apabila menuruni kumpulan kerana
apabila bilangan elektron bertambah, bilangan petala elektron yang diperlukan untuk
mengisi elektron-elektron turut bertambah.
He
Ne
Ar
Kr
Xe
Rn
Rajah 1.3 Unsur-unsur Kumpulan 18
11
16. Sifat fizikal
Semua gas adi tidak boleh larut dalam air dan tidak boleh mengkonduksi
elektrik. Semua gas adi mempunyai takat lebur dan takat didih yang rendah kerana
unsur-unsurnya wujud sebagai monatom yang ditarik oleh daya van der waals yang
lemah. Akan tetapi takat lebur dan takat didih semakin bertambah apabila menuruni
kumpulan dari He ke Rn. Apabila menuruni kumpulan, saiz atom semakin besar yakni
daya van der Waal menjadi semakin kuat. Lebih haba diperlukan untuk mengatasi daya
van der waals.
Semua gas adi mempunyai ketumpatan yang rendah kerana atom-atomnya
berjauhan di antara satu sama lain. Akan tetapi ketumpatannya bertambah apabila
menuruni kumpulan kerana jisim atom relatif unsur semakin bertambah dari He ke Rn.
Sifat kimia
Gas adi adalah lengai iaitu ia tidak reaktif secara kimia. Gas adi tidak bertindak
balas dengan unsur-unsur yang lain. Gas adi wujud sebagai monatom. Gas adi adalah
lengai kerana petala elektron terluarnya telah diisi penuh dengan elektron. Maka ianya
telah mencapai susunan elektron yang stabil. Helium mempunyai genap dua elekron
dalam petala elektron yang pertama. Ia telah mencapai susunan elektron duplet yang
stabil. Maka gas adi tidak perlu menerima, menderma atau berkongsi elektron dengan
unsur-unsur yang lain dan wujud sebagai monatom. (semua tindakbalas kimia melibatkan
sama ada penerimaan, pendermaan atau perkongsian elektron di antara unsur-unsur).
12
17. Unsur Kumpulan 1
Unsur kumpulan 1 dikenali sebagai logam alkali. Logam alkali terdiri daripada
litium (Li), natrium (Na), kalium (K), rubidium (Rb), sesium (Cs) an Fransium (Fr).
Semua unsur Kumpulan 1 adalah logam yang lembut. Logamnya berwarna kelabu dan
berkilauan apabila logam itu baru dipotong, sebelum ia teroksida dalam udara menjadi
kelabu semula.
Li
Na
K
Rb
Cs
Fr
Rajah 1.4 Unsur Kumpulan 1
Sifat fizikal
Semua unsur Kumpulan 1 adalah logam. Maka ianya boleh mengkonduksi
elektrik dan haba. Jejari atom semakin bertambah apabila menuruni kumpulan.
Apabila menuruni kumpulan bilangan petala elektron yang terisi elektron bertambah,
maka jarak di antara nukleus dan petala elektron yang terluar bertambah jauh.
Ketumpatan semakin bertambah apabila menuruni kumpulan. Ketumpatan Li, Na dam K
adalah lebih rendah daripada air, maka logam-logam ini terapung di atas permukaan air.
Takat lebur berkurang apabila menuruni kumpulan kerana ikatan logam antara atom-atom
menjadi semakin lemah apabila jejari atomnya berambah besar. Keelektropositifan logam
semakin bertambah apabila menuruni kumpulan. Keelektropositifan logam semakin
bertambah apabila menuruni kumpulan. Keelektropositifan adalah suatu ukuran
kecenderungan sesuatu atom logam kehilangan (membebas) elektron dan membentuk
ion bercas positif.
M M+
+ e-
[ M= Li, Na, K, Rb, Cs, Fr]
13
18. Apabila menuruni kumpulan jejari atom bertambah besar. Maka daya tarikan di
antara proton dalam nukleus dan satu elektron valens menjadi semakin lemah.
Maka unsur di bawah kumpulan lebih cenderung kehilangan satu eletron valesnya dan
membentuk ion unipositif.
Jadual 4.8 menunjukkan sifa fizikal unsur Kumpulan 1.
Unsur Nombor
proton
Susunan
elektron
Jejari
atom
(nm)
Ketumpatan
(g cm-
3)
Kekonduksia
n elektrik
Takat
lebur
(o
C)
keelektropositifan
Li 3 2.1 0.15 0.53 Boleh 181
Na 11 2.8.1 0.16 0.97 Boleh 98
K 19 2.8.8.1 0.23 0.86 Boleh 63
Rb 37 2.8.18.8.1 0.25 1.53 Boleh 39
Cs 55 2.8.18.18.8.1 0.26 1.87 Boleh 29
Fr 87 2.8.18.32.18.8.1 0.29 - Boleh 27
Jadual 1.8 Sifat fizikal unsur Kumpulan 1
Kereaktifan
Semua unsur Kumpulan 1 adalah sangat reaktif. Akan tetapi kereaktifan
semakin bertambah apabila menuruni kumpulan. Unsur kumpulan 1 masing-masing
mempunyai satu elektron valens. Semasa tindak balas kimia, atom Kumpulan 1 akan
menderma satu elektron valesnya supaya mencapai susunan elektron duplet atau
oktet yang stabil. Seterusnya ia membentuk ion bercas +1.
Kereaktifan unsur Kumpulan 1 bergantung kepada kecenderungan kehilangan
(membebas) eletron valens. Apabila menuruni Kumpulan 1 dari Li ke Fr, jejari atom
Bertambah
19. bertambah besar. Jarak di antara nukleus dan elektron valens menjadi semakin jauh.
Maka daya tarikan elektrostatik di antara proton dalam nukleus dan eletron valens
menjadi semakin lemah dan membolehkan melepaskan eletron valesnya. Oleh itu
kereaktifan bertambah apabila menuruni Kumpulan 1.
Sifat kimia
Semua logam alkali mempunyai sifat kimia yang sama kerana masing-masing mempunyai
satu eletron valens. Unsur Kumpulan 1 bertindak balas dengan
-air sejuk menghasilkan larutan alkali dan gas hidrogen.
-oksigan membenuk oksida logam.
-halogen menghasilkan garam logam halida.
Unsur Kumpulan 17
Unsur Kumpulan 17 juga dikenali sebagai Halogen. Unsur kumpulan ini terdiri
daripada Fluorin (F), Klorin (Cl), bromin (Br), iodin (I) dan astatin (At). Halogen adalah
unsur-unsur yang sangat reaktif dan kebanyakan daripada mereka wujud semula jadi
sebagai garam halida. Halogen wujud sebagai molekul dwiatom.
F
Cl
Br
I
At
Rajah 1.5 Unsur Kumpulan 17
14
20. Sifat fizikal
Semua halogen adalah unsur logam. Maka ia tidak boleh mengkonduksi
elektrik dan haba. Jejari atom semakin bertambah apabila menuruni kumpulan.
Apabila menuruni kumpulan bilangan petala eletron yang terisi elektron bertambah, maka
jarak di antara nukleus dan petala elektron yang terluar bertambah jauh.
Ketumpatan semakin bertambah apabila menuruni kumpulan kerana jisim molekul
relatif bertambah dari fluorin ke astatin. Takat didih halogen adalah rendah kerana daya
tarikan antara molekul-molekulnya adalah lemah.
Takat lebur dan takat didih halogen semakin bertambah apabila menuruni kumpulan dari
flurorin ke astatin. Apabila menuruni kumpulan , saiz molekul bertambah besar. Apabila
saiz molekul semakin besar, daya tarikan di antara molekul menjadi semakin kuat.
Lebih haba diperlukan untuk mengatasi daya tarikan antara molekul. Dua unsur yang
pertama iaitu fluorin dan klorin wujud sebagai gas, bromin wujud sebagai cecair
manakala iodin dan astatin wujud sebagai pepejal pada suhu bilik.
Warna halogen menjadi semakin gelap apabila meneruni kumpulan. Fluorin adalah gas
tak berwarna, klorin adalah gas berwarna hijau kekuningan, bromin adalah cecair
berwarna perang manakala iodin adalah pepejal berwarna hitam
Keelektronegatifan halogen adalah tinggi. Keelektronegatifan adalah suatu ukuran
kecenderungan sesuatu unsur menarik elektron. Keelektronegatifan halogen semakin
berkurang apabila menuruni kumpulan dari fluorin ke oidin. Apabila menuruni kumpulan,
jejari atom bertambah besar. Maka daya tarikan di antara proton dalam nukleus dan
elektron valens menjadi semakin lemah. Keelektronegatifan turut berkurang.
15
21. Halogen Nombor
proton
Jejari
atom
(nm)
Takat
lebur
(oC)
Takat
didih
(oC)
Keadaan
fizikal pada
suhu bilik
Keelek-
tronegatifan
warna
Klorin 17 0.099 -101 -35 Gas 3.0 Kuning
kehijauan
Bromin 35 0.114 -7 58 Cecair 2.8 Cecair perang
Iodin 53 0.133 114 183 Pepejal 2.5 Pepejal hitam
Jadual 1.9 Sifat-sifat fizikal klorin, bromin dan iodin
Sifat kimia
Sifat kimia semua halogen adalah sama kerana masing-masing mempunyai tujuh
elektron valens. Unsur Kumpulan 17 (halogen) bertindak balas dengan
a. Air mengahasilkan dua jenis asid dan air,
b. Logam menghasilkan logam halida,
c. Natrium hidroksida menghasilkan dua jenis garam dan air
Kereaktifan
Semua halogen adalah reaktif, akan tetapi kereaktifan berkurang apabila
menuruni kumpulan. Halogen mempunyai tujuh elektron velens. Semasa tindak balas
kimia, ia perlu menerima satu eletron supaya mencapai susunan eletron oktet yang
stabil. Selepas menerima satu elektron ia membentuk ion negatif dengan cas -1.
16
22. Kereaktifan halogen bergantung kepada kecenderungan unsur itu menerima
elektron. Apabila meneruni kumpulan dari klorin ke bromin, jejari atom bertambah
besar. Maka daya tarikan elektrostatik di antara proton dalam nukleus dengan elektron
menjadi semakin lemah. Oleh itu, kecendungan halogen untuk menerima satu
elektron untuk mencapai susunan elektron oktet turut berkurang daripada klorin ke iodin.
Maka kereaktifan berurang apabila menuruni kumpulan darpada klorin ke iodin.
Unsur Dalam Kala 3
Na Mg Al Si P S Cl Ar
Rajah 1.6 Unsur dalam Kala 3
17
23. Kala 3 terdiri daripada unsur-unsur natrium (Na), magnesium (Mg), aluminium (Al), silikon (Si),
fosforus (P), sulfur (S), klorin (Cl) dan argon (Ar). Sifat fizikal dan kimia berubah secara
beransur-ansur apabila merentasi Kala 3.
Kumpulan 1 2 13 14 15 16 17 18
Unsur Na Mg Al Si P S Cl Ar
Nombor proton 11 12 13 14 15 16 17 18
Susunan elektron 2.8.1 2.8.2 2.8.3 2.8.4 2.8.5 2.8.6 2.8.7 2.8.8
Bilangan elektron
valens
1 2 3 4 5 6 7 8
Jejari atom (nm) 0.156 0.136 0.125 0.117 0.111 0.104 0.099 0.094
Keelektronegatifan 0.9 1.2 1.5 1.8 2.1 2.5 3.0 -
Takat lebur (o
C) 98 649 660 1410 590 119 -101 -189
Takat didih (o
C) 883 1107 2467 2355 Nyala 445 -35 -186
Jenis unsur Logam Logam Logam Metaloid Bukan
logam
Bukan
logam
Bukan
logam
Bukan
logam
Formula oksida Na2O MgO Al2O3 SiO2 P4O10 SO2,SO3 Cl2O7 Tiada
Ciri oksida unsur Bes Bes Amfoterik Asid Asid Asid Asid -
Jadual 1.7 Sifat-sifat fizikal unsur kala 3
Ciri unsur merentasi kala 3
Perubahan jejari atom unsur
Jejari atom menjadi kecil apabila merentasi kala. Unsur-unsur Kala 3 masing-masing mempunyai
tiga petala yang terisi elektron. Akan tetapi nombor proton bertambah sebanyak satu unit
daripada satu unsur ke unsur yang lain apabila merentasi kala dari kiri ke kanan. Apabila
bilangan proton bertambah, daya tarikan elektrostatik di antara proton dan elektron menjadi
semakin kuat. Elektron-elektron akan ditarik lebih dekat kepada nukleus. Maka jejari atom
nerkurang / menjadi semakin kecil apabila merentasi kala dari kiri ke kanan.
18
24. Elektron valens
Apabila merentasi kala, nombor proton unsur bertambah sebanyak 1. Maka bilangan elektron
valens bertambah dengan 1 juga apabila merentasi kala.
Keelektronegatifan
Keelektronegatifan bertambah apabila merentasi kala. Keelektronegaifan adalah satu ukuran
keupayaan suatu unsur menarik elektron. Jejari atom menjadi semakin kecil apabila
merentasi kala. Bilangan proton dalam nukleus bertambah merentasi kala. Penambahan
bilangan proton dan mengecilan jejari atom menyebabkan daya tarikan di antara proton dalam
nukleus dan eletron menjadi semakin kuat. Maka keelektronegatifan bertambah apabila
merentasi kala.
Takat lebur dan takat didih
Takat lebur dan takat didih Kala 3 semakin bertambah apabila merentasi kala daripada
natrium ke silikon, kemudian berkurang semula. Natrium, magnesium dan aluminium adalah
logam dan atom-atomnya ditarik oleh ikatan logam yang kuat. Maka takat lebur dan takat
didihnya tinggi. Kekuatan ikatan logam semakin bertambah kuat apabila bilangan elektron valens
bertambah menurut tertib: Na < Mg < Al.
Takat lebur dan takat didih silikon adalah sangat tinggi kerana atom-atom silikon diikat
oleh ikatan kovalen dan membentuk satu struktur raksasa 3-dimensi. Banyak haba diperlukan
untuk memecahkan ikatan-ikatan yang begitu banyak dalam struktur ini.
Fosforus (P40, slfur (S8) dan klorin (CI2) wujud sebagai molekul kecil. Manakala argon
wujud sebagai monatuom. Molekul-molekul fosforus, sulfur, klorin dan atom-atom argon ditarik
oleh daya vander Waals yang lemah. Molekul-molekul ini mudah dipisahkan apabila sedikit
haba dibekalkan.
19
25. Sifat kelogaman
Apabila merentasi kala, unsur berubah daripada logam kepada logam atau metaloid dan
seterusya kepada sifat bukan logam. Tiga unsur di kiri kala (Na, Mg, K) adalah logam .
Silikon mempunyai sifat logam dan bukan logam. Ia adalah konduktor elektrik yang lemah
tetapi ia mempunyai ciri unsur bukan logam iaitu ia rapuh. Silikon dikenali sebagai melatoid atau
separa logam. Empat unsur di kanan kala iaitu fosforus sulfur, klorin dan argon adalah unsur
bukan logam.
Ciri oksida unsur
Oksida unsur berubah daripada bersifat bes kepada amfoterik and seterusnya kepada
bersifat asid. Oksida unsur logam bersifat bes. Ia bertinda balas degan larutan asid
menghasilkan garam dan air.
Oksida unsur bukan logam bersifat asid. Oksida unsur bukan logam yang bersifat asd
boleh bertindak balas dengan larutan alkali menghasilkan garam dan air. Misalan gas sulfur
trioksida bertindak balas dengan larutan natrium hidroksida menghasilkan garam natrium sulfar
dan air.
Oksida amfoterik adalah oksida unsur yang boleh bertindak balas dengan kedua-dua
larutan asid dan alkali. Aluminium oksida, stalum(II) oksida dan plumbum (II) oksida adalah sau
contoh oksida amfoterik. Argon telah mencapai susunan elekftron oktet yang stabil dan tidak
membentuk oksida.
20
26. Unsur Peralihan
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn
Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd
La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg
Rajah 1.15 Unsur peralihan dalam Jadual Berkala
Unsur peralihan adalah satu blok unsur yang berada di antara Kumpulan 2 dan
Kumpulan 13 Jadual Berkala. Terdapat 10 unsur dalam setiap siri. Unsur peralihan dalam Kala 4
adalah skandium, titanium, vanadium, kromium, mangan, ferum, kobalt,nikel,kuprum dan zink.
Jadual 1.13 menunjukkan beberapa sifat fizikal unsur peralihan kala 4. Semua unsur peralihan
adalah logam dengan ciri-ciri:
a. Ketumpatan tinggi
b. Kekerasan tinggi
c. Kekonduksian elektrik dan haba yang tinggi
d. Kekuatan regangan yang tinggi
e. Permukaan berkilau
f. Mudah ditempa kepada pelbagai bentuk
g. Mulur iaitu mudah ditarik menjadi wayar halus
h. Takat lebur dan takat didih yang tinggi
21
27. Jejari atom dan keelektronegatifan unsur peralihan adalah hampir sama.
Unsur Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn
Jejari atom (nm) 0.162 0.147 0.134 0.130 0.135 0.126 0.125 0.124 0.128 0.138
Takat lebur (o
C) 1539 1668 1900 1875 1245 1536 1495 1453 1083 419
Takat didih
(o
C)
2730 3260 3450 2665 2150 3000 2900 2730 2959 419
Ketumpatan (g
cm-3
)
3.0 4.51 6.1 7.19 7.43 7.86 8.9 8.9 8.96 7.14
Keelektronegatifan 1.3 1.5 1.6 1.6 1.5 1.8 1.8 1.8 1.9 1.6
Kekerasan (Moh) Lembut 6.0 7.0 8.5 6.0 4.0 5.0 4.0 3.0 2.3
Jadual 1.13 Sifat fizikal unsur peralihan
[perhatian: Kekerasan diukur menurut skala Moh. Intan adalah bahan yang paling keras. Skala
Moh intan ialah 10.0]
Ciri-ciri khas unsur peralihan
Unsur peralihan menunjukkan lebih daripada satu nombor pengoksidaan dalam
sebaiannya
Unsur kumpulan utama Jadual Berkala hanya mempunyai satu nombor pengoksidaan. Nombor
pengoksidaan suatu ion adalah cas yang dibawa ion itu. Misalan, unsur Kumpulan 2 Jadual
Berkala seperti magnesium hanya membentuk satu jenis ion (Mg2+
) dengan nombor
pengoksidaan +2. Unsur Kumpulan 1 jadual Berkala seperti natrium hanya membentuk satu jenis
ion (Na+
) dengan nombor pengoksidaan +1. Unsur peralihan seperti ferum boleh membentuk ion
Fe2+
(nombor pengoksidaan +2) dan ion Fe3+
(nombor pengoksidaan +3)
Nombor Rumawi digunakan untuk mewakili nombor pengoksidaan unsur peralihan itu.
22
28. Jadual 1.14 menunjukkan nombor pengoksidaan unsur peralihan dalam sebatiannya.
Sebatian unsur peralihan Formula kimia Nombor pegoksidaan unsur peralihan
Kuprum (I) oksida Cu2
O +1
Kuprum (II) oksida CuO +2
Ferum (II) sulfat FeSO4 +2
Ferum (III) klorida FeCl3 +3
Nikel (II) sulfat NiSO4 +2
Nikel (III) klorida NiCl3 +3
Mangan (II) oksida MnO +2
Mangan (III) oksida Mn2O3 +3
Mangan (IV) oksida MnO2 +4
Jadual 1.14 Nombor pengoksidaan unsur peralihan
Unsur peralihan membentuk ion sebatian yang berwarna
Sebatian kumpulan utama Jadual Berkala membentuk sebatian berwarna putih. Manakala
sebatian unsur peralihan adalah berwarna. Misalan sebatian NaCl dan MgSO4 berwarna putih
manakala sebatian ferum (II) sulfat berwarna hijau. Larutan akueus unsur utama adalah jernih
kerana ionnya tidak berwarna. Manakala larutan akuens unsur peralihan adalah berwarna.
Jadual 1.15 menunjukkan warna beberapa jenis ion unsur peralihan.
Nama ion unsur peralihan Formula ion unsur peralihan Warna ion unsur peralihan
Ion kromat (VI) CrO4
2-
Kuning
Ion dikromat (VI) Cr2O7
2-
Jingga
Ion manganat (VII) MnO4
-
Ungu
lon kuprum (II) Cu2+
Biru
lon ferum (II) Fe2+
Hijau
lon ferum (III) Fe3+
Perang
lon kromium (III) Cr3+
Hijau
lon kobalt (II) CO2+
Merah jambu
Jadual 1.15 warna beberapa jenis ion unsur peralihan
23
29. Unsur-unsur dan sebatiannya mempunyai ciri-ciri pemangkinan
Mangkin adalah suatu bahan kimia yang boleh mempercepatkan suatu tindak balas kimia.
Selepas tindak balas berakhir sifat kimia mangkin itu tidak berubah. Mangkin tidak menambahkan
peratusan hasil tindak balas, ia hanya meninggikan kadar tindak balas itu suaya hasil cepat
dihasilkan. Jadual 1.16 menunjukkan jenis unsur peralihan atau sebatiannya yang diguna dalam
industri kimia.
Unsur peralihan atau
sebatiannya
Proses industri yang menggunakan mangkin
Platinum Proses Ostwald dalam pembuatan asid nitrik.
Nikel Industri pembuatan marjerin. Nikel memangkinkan penghidrogenan
minyak sawit cecair kepada minyak tepu yang pejal.
Serbuk ferum Proses Haber di man serbuk ferum memangkinkan tindak balas di
antara gas nitrogen dengan gas hidrogen kepada gas ammonia.
N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g)
Vanadium (V) oksida
(V2O5)
Pembuatan asid sulfurik dalam proses Sentuh. Serbuk vanadium
(V) oksida memangkinkan tindak balas di antara gas sulfur dioksida
dengan gas oksigen kepada gan sulfur trioksida.
2SO2(g) + O2(g) 2SO3(g)
Jadual 1.16 jenis unsur peralihan atau sebatiannya yang diguna dalam industri kimia.
Unsur-unsur peralihan boleh membentuk ion kompleks
Ion kompleks terdiri daripada satu ion logam di pusat dengan ligan-ligan yang terikat kepadanya.
Jadual 1.17 menunjukkan beberapa contoh ion kompleks.
Ion kompleks Formula
Tetraaminkuprum (II) Cu (NH2) +
Heksaaminkromium (III) Cr (NH3) +
Heksasianoferat (II) Fe (CN) -
Heksasianoferat (III) Fe (CN) -
Jadual 1.17 contoh ion kompleks
24
30. Tindak balas Larutan Akueus Unsur Peralihan dengan Larutan Natrium Hidroksida dan
larutan Ammonia
Larutan akueus natrium hidroksida dan ammonia (ammoniun hidroksida) diguna untuk
mengesahkan kehadiran ion unsur peralihan. Ion unsur peralihan bertindak balas dengan ion
hidroksida (OH-
) daripada larutan alkali menghasilkan mendakan/pepejal logam hiroksida yang
berwarna.
Ion Larutan akueus natrium hidroksida Larutan akueus ammonia/ ammonium
hidroksida
Fe2+
Mendakan hijau ferum(II) hidroksida
dihasilkan. Mendakan tidak larut
dalam NaOH(ak) berlebihan.
Fe2(ak) + 2OH-
(ak) Fe(OH)2(p)
Mendakan hijau
Mendakan hijau ferum(II) hidroksida
dihasilkan. Mendakan tidak larut dalam
NH3(ak) berlebihan
Fe2(ak) + 2OH-
(ak) Fe(OH)2(p)
Mendakan hijau
Fe3+
Mendakan perang ferum(III)
hidroksida dihasilkan. Mendakan
tidak larut dalam NaOH(ak)
berlebihan.
Fe3+(
ak) + 3OH-
(ak) Fe (OH)3(p)
Mendakan perang
Mendakan perang ferum(III) hidroksida
dihasilkan. Mendakan tidak larut dalam
NH3(ak) berlebihan.
Fe3+(
ak) + 3OH-
(ak) Fe (OH)3(p)
Mendakan perang
Cu2+
Mendakan biru kuprum(II)
hidroksida dihasilkan. Mendakan
tidak larut dalam NaOH(ak)
berlebihan.
Cu2+(ak)+ 2OH-(ak) Cu(OH)2(P)
Mendakan biru
Mendakan biru kuprum(II) hidroksida
dihasilkan.
Cu2+(ak)+ 2OH-(ak) Cu(OH)2(P)
Mendakan biru
Mendakan larut dalam larutan
ammonia berlebihan membentuk ion
kompleks teraaminkuprum(II) yang
berwarna biru tua.
Cu(OH)2(p) + 4NH3(ak) Cu (NH2) +
+
2OH-
(ak)
25
31. PENUTUP
Mensyukuri kewujudan unsur dan sebatiannya
Bumi kita dikurniakan dengan 118 unsur. Jadual 1.18 menunjukkan nama ahli sains yang
menemui beberapa usur tersebut. Jadual 1.19 menunjukkan kegunaan beberapa unsur yang
terdapat dalam bumi kita.
unsur simbol Ahli sains Tahun ditemui
Hidrogen H Henry Cavendish 1766
Nitrogen N Daniel Rutherford 1772
Oksigen O Carl Wilhelm Scheel 1774
Natrium Na Sir William Ramsay 1807
Kalium K Sir Humphrey Davy 1807
Magnesium Mg Sir Humphrey Davy 1808
Aluminium Al Hans Christian orsted 1825
Uranium U Eugene Melchior Peligot 1841
helium He Sir William Ramsay 1895
Radium Ra Pierre Curie dan Marie
Curie
1898
Jadual 1.18 tahun unsur ditemui
27
32. Unsur Formula Kegunaan
Hidrogen H2 Diguna dalam penghidrogenan
minyak sawit kepada minyak
tepu dalam industri pembuatan
marjerin. Diguna dalam
pembuatan ammonia.
Aluminium Al Diguna untuk membuat aloi
duralumin iaitu sejenis aloi
yang kuat tetapi ringan. Aloi ini
sesuai diguna untuk membuat
rangka kapal terbang dan
rangka basikal lumba.
Silikon Si Diguna untuk membuat
mikrocip.
Sulfur S8 Diguna untuk membuat
mancis,bunga api dan asid
sulfurik.
Klorin Cl2 Membunuh kuman dalam air
minuman dan air kolam
renang.
Ferum Fe Diguna untuk membuat keluli
Kuprum Cu Dawai diguna untuk membuat
motor elektrik, dinamo,
sebagai dawai kondukto
elektrik dan membuat aloi
kupronikel.
Kobalt-60 Co Sinaran gama yang
dibebaskan Co-60 diguna
untuk membunuh sel-sel
kanser.
Jadual 1.19 kegunaan unsur
28
33. Unsur-unsur boleh bertindak balaskan untuk membentuk sebatian yang diguna dalm kehidupan
harian kita.
Sebatian Formula kimia kegunaan
Magnesium oksida MgO Sebagai ubat antacid untuk merawat pesakit asid.
Digunakan sebagai peenawar keracunan asid.
Natrium bikarbonat NaHCO3 Digunakan sebagai tepung penaik
Argentum bromida AgBr Membuat filem fotografi
Urea CO(NH2)2 Digunakan sebagai baja bernitrogen.
Vinil klorida CH2CHCI Membuat paip air, baju hujan dan alat permainan
kanak-kanak.
Natrium borat Na2B4O7 Igunakan sebagai racun tikus dan lipas.
Natrium perborat NaBO3.4H2O Digunakan sebagai agen peluntur dalam serbuk
pencuci.
Ethanol C2H5Oh Pembuatan minuman keras dan perisa makanan.
Ammonia NH3 Membuat urea, bahan letupan dan asid nitrik.
Asid etanoik CH3COOH Mengawet (menjeruk) buah-buahan dan membuat ubat
aspirin.
Natrium Hidroksida NaOH Membuat sabun.
Asid sulfurik H2sO4 Digunakan sebagai elektrolit dalam akumulator,
membuat baja dan bahan letupan.
Jadual 1.20 Kegunaan sebatian dalam kehidupan.
Unsur peralihan telah menjadikan alam kita sangat menarik dengan membentuk
sebatian yang berwarna. Banyak pigmen cat atau pensil warna mengandungi sebatian unsur
peralihan. Malahan batu permata terdiri daripada sebatian unsur peralihan. Kebanyakan unsur
atau sebatian diperolehi daripada kerak bumi kita. Selepas dilombong, unsur atau sebatian ini
tidak dapat diperbaharui. Oleh itu, kita harus mengendalikan bahan kimia dengan bijaksana
supaya tidak kehabisan dan generasi akan datang menikmatinya. Oleh demikian, kita harus
mengitar semula bahan-bahan seperti bekas minuman aluminium, plastik dan kaca.
29
34. RUJUKAN
Chang, R (2007). Chemistry, New York: McGraw-Hill.
Ibrahim, R (2001). Asas kimia. Malaysia: Uni-Ed Publications Sdn.Bhd.
Low Swee Neo, Lim Yean Ching, Eng Nguan Hong.Chemistry Form 4.Tan Lee Ling.
Tan On Tin, Loh Wai Leng. Eksplorasi Kimia Tingkatan 4. Oxford Fajar Sdn.Bhd
Tan Pek Soo. SPM Bilingual Chemistry From 4. Arah Pendidikan.
Wan Noor Afifah Wan Yusoff. Modul Bilingual Chemistry From 4. Nilam Publication
30
