การฝึกลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ ท่ายืน การใช้มือ เป็นต้น

1. 1. การฝกลูกเสือ
ความมุงหมายของการฝกอบรมลูกเสือ
1. เพื่อใหลูกเสือเกิดความกระตือรือรนตอเครื่องหมายวิชาพิเศษ
2 เพื่อใหลูกเสือแสดงความสามารถตามวิชาพิเศษที่ลูกเสือมีความถนัด
3 เพื่อสงเสริมใหลูกเสือมีความชํานาญตอวิชาพิเศษ และสามารถนําไปใชในชีวิต
ประจําวัน
4 เพื่อใหมีความสามารถพิเศษ จนไดรับเครื่องหมายสายยงยศ หรือลูกเสือหลวงอัน
เปนเครื่องหมายเชิดชูเกียรติอยางสูงของลูกเสือ
การเขารับการฝกและสามารถทํางานฝกลูกเสือดวยตนเอง
ลูกเสือที่เลือกเรียนวิชาการฝกเปนผูนํา จะตองมีความรู ความสามารถและมีทักษะในวิชาที่
เปนพื้นฐานในการทํางานฝกลูกเสือดวยตนเอง ดังนี้
1. การฝกบุคคลทามือเปลา
2. การจัดแถว
3. การเดินสวนสนาม
การฝกบุคคลทามือเปลา
1. ทาตรง
คําบอก “แถว-ตรง”
การปฏิบัติ ยืนใหสนเทาชิดกันและอยูในแนวเดียวกันปลายเทาแบะออกขางละเทา ๆ กัน
หางกันประมาณ 1 คืบ (ทํามุม 45 องศา) เขาเหยียดตึงและบีบเขาหากัน ลําตัว
ยืดตรงอกผายไหลเสมอกันแขนทั้งสองหอยอยูขางตัวและเหยียดตรงพลิกศอก
ไปขางหนาเล็กนอย จนไหลตึง นิ้วมือเหยียด และชิดกันนิ้วกลางติดขาตรง
กึ่งกลางประมาณแนวตะเข็บกางเกงเปดฝามือออกเล็กนอย ลําคอยืดตรง ไป
ยื่นคาง ตาแลตรงไป ขางหนาไดระดับนํ้าหนักตัวอยูบนเทาทั้งสองเทา ๆ
กัน และนิ่ง (รูปที่ 3)
หมายเหตุ 1. ทาตรงเปนทาเบื้องตนและเปนรากฐานของการปฏิบัติทาอื่น ๆ
2. ใชเปนทาสําหรับแสดงการเคารพไดทาหนึ่ง

2. รูปที่ 3 ทาตรง
2. ทาพัก
ก.พักตามปรกติ
คําบอก “ พัก“
การปฏิบัติ หยอนเขาขวากอน ตอไปจึงหยอนและเคลื่อนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายและ
เปลี่ยนเขาพักไดตามสมควร แตเทาทั้งสองคงอยูกับที่ หามพูดเมื่อไดยินคําบอกวา
“ แถว“ ใหยืดตัวตรง นอกจากเขาขวา ครั้นเมื่อไดยินคําบอกวา “ ตรง“ ใหกระตุก
เขาขวาโดยเร็วและแข็งแรงกลับไปอยูในลักษณะของทาตรง (รูปที่ 4)
รูปที่ 4 ทาพักตามปรกติ

3. ข. พักตามระเบียบ
คําบอก “ ตามระเบียบ,พัก“
การปฏิบัติ แยกเทาซายออกไปทางซายประมาณ 30 ซม. (หรือประมาณเกือบครึ่งกาวปกติ)
อยางแข็งแรงและองอาจ พรอมกับจับมือไขวหลังใหหลังมือเขาหาตัว มือขวาทับ
มือซายนิ้วหัวแมมือขวาจับนิ้วหัวแมมือซาย หลังมือซายแบบติดลําตัวในแนว
กึ่งกลางหลัง และอยูใตเข็มขัดเล็กนอย ขาทั้งสองตึง นํ้าหนักตัวอยูบนเทาทั้ง
สองเทา ๆ กันและนิ่ง (รูปที่ 5)
รูปที่ 5 ทาพักตามระเบียบ
เมื่อไดยินคําบอกวา “ แถว-ตรง“ ใหชักเทาซายชิดเทาขวาอยางแข็งแรง พรอมกับมือทั้ง
สองกลับไปอยูในลักษณะทาตรงตามเดิม
ค. พักตามสบาย
คําบอก “ ตามสบาย,พัก“
การปฏิบัติ หยอนเขาขวากอนเชนเดียวกับ “ พัก“ ตอไปจึงเคลื่อนไหวรางกายอยางสบายและ
พูดจากันไดแตเทาขางหนึ่งตองอยูกับที่ ถามิไดรับอนุญาตใหนั่งจะนั่งไมได
เมื่อไดยินคําบอกวา “ แถว-ตรง“ ใหปฏิบัติอยางเดียวกับทาพักตามปรกติ
ง. พักนอกแถว
คําบอก “ พักแถว“
การปฏิบัติ ตางคนตางแยกออกจากแถวทันที แตตองอยูในบริเวณใกลเคียงนั้น และไมทําเสียง
อึกทึกเมื่อไดยินคําบอกวา “ แถว “ ใหรีบกลับมาเขาแถวตรงที่เดิมโดยเร็ว
ในรูปแถวเดิม และเมื่อจัดแถวเรียบรอยแลวใหอยูในทาตรงจนกวาจะมีคําบอก
คําสั่งตอไป

4. หมายเหตุ สําหรับทาพัก
ทาพัก เปนทาที่เปลี่ยนอิริยาบถจากทาตรง เพื่อผอนคลายความเครงเครียดตาม
โอกาสตาง ๆ คือ
1. พักตามปรกติใชพักในโอกาสระหวางฝก-สอนเพื่ออธิบายหรือแสดงตัวอยางแก
ลูกเสือ
2. พักตามระเบียบ ใชพักในโอกาสเกี่ยวกับพิธีการตาง ๆ เชน ตรวจพล
สวนสนามหรืออยูในแถวกองเกียรติยศ ฯลฯ
3. พักตามสบาย ใชพักในโอกาสที่ตองรอรับคําสั่ง เพื่อปฏิบัติตอไปเปนระยะเวลา
สั้น ๆ เชน เมื่อ ผูควบคุมแถวตองไปรับคําสั่งของผูบังคับบัญชา เปนตน
4. พักนอกแถว ใชพักในโอกาสที่ตองรอรับคําสั่ง เพื่อปฏิบัติตอไปนี้เปนระยะเวลา
นาน ๆ
3. ทาเคารพ
1. วันทยหัตถ
ก. การหัดขั้นตน
คําบอก “วันทยหัตถ “ และ“มือลง “
การปฏิบัติ ยกมือขวาโดยเร็วและแข็งแรง จัดนิ้วอยางเดียวกับทารหัสของลูกเสือใหปลายนิ้วชี้
แตะขอบลางของหมวก คอนไปขางหนาเล็กนอยในแนวหางตาขวา มือเหยียดตาม
แนวแขนขวาทอนลาง นิ้วเหยียดตรงและเรียงชิดกันขอมือไมหัก เปดฝามือขึ้น
ประมาณ 30 องศา แขนขวาทอนบนยื่นไปทางขาง อยูประมาณแนวไหล เมื่ออยูที่
แคบ ๆ ใหลดขอศอกลงไดตามความเหมาะสม รางกายสวนอื่นตองไมเสียลักษณะ
ทาตรง (รูปที่ 6-10)
เมื่อไดยินคําบอก “ มือลง“ ใหลดมือลงอยูในทาตรงโดยเร็วและแข็งแรง
หมายเหตุ ก. ทาวันทยหัตถ โดยปรกติตอจากทาตรงเปนคาเคารพ เมื่ออยูตามลําพังนอกแถว
ของลูกเสือทุกประเภท สําหรับลูกเสือสํารองใหทําวันทยหัตถ 2 นิ้ว คือ ยกมือขวาขึ้นแยก นิ้วชี้
กับนิ้วกลางออกจากเหยียดตรง (รูปตัววี) และเมื่อจําเปนก็ให ทําจากทานั่งได

5. รูปที่ 6 ทาวันทยหัตถ (สวมหมวกทรงกลมมีกระบังหนาหมวก)
รูปที่ 7 ทาวันทยหัตถ (สวมหมวกปกกวาง)
รูปที่ 8 ทาวันทยหัตถ (สวมหมวกทรงหมอตาล)

6. รูปที่ 9 ทาวันทยหัตถ (สวมหมวกทรงออน)
รูปที่ 10 ทาวันทยหัตถ (สวมหมวกทรงกลาสี)
ข. ผูบังคับบัญชาลูกเสือ เขาแถวแสดงการเคารพดวยทาวันทยหัตถ(สวมหมวก)
ค. ลูกเสือจะสวมหมวกหรือมิไดสวมหมวก ใหทําวันทยหัตถได ถาไมไดสวมหมวกให
ปลายนิ้วชี้แตะที่หางคิ้วขวา
ง. เมื่อมีผูรับการเคารพ
คําบอก “ ทางขวา,(ทางซาย, ตรงหนา) วันทยหัตถ
การปฏิบัติ สะบัดหนาไปยังผูรับการเคารพ พรอมกับยกมือทําวันทยหัตถ กอนถึงผูรับการ
เคารพ 3 กาว ตามองจับผูรับการเคารพและหันหนาตามจนผูรับการเคารพผานพน
ไปแลว 2 กาว ใหสะบัดหนากลับพรอมกับลดมือลงเอง ถาผูรับการเคารพอยูตรง
หนาก็ปฏิบัติโดยไมตองสะบัดหนา (รูปที่ 11)
ในการหัด เมื่อผูรับการเคารพไมเคลื่อนที่ผานก็ใหสะบัดหนากลับพรอมกับลดมือ
ลงตาม คําบอกวา “ มือลง“

7. รูปที่ 11 ทาทางขวา , วันทยหัตถ (อยูกับที่)
รูปที่ 11 ทาทางขวา , วันทยหัตถ (เคลื่อนที่)
2. แลขวา แลซาย-ทํา
คําบอก “แลขวา(ซาย) - ทํา“
การปฏิบัติ สะบัดหนาไปทางขวา(ซาย) ประมาณกึ่งขวา(ซาย) กอนถึงผูรับการเคารพ 3 กาว
ตามองจับตาผูรับความเคารพหันหนาตามจนผูรับการเคารพผานพนไปแลว 2 กาว
แลวสะบัดหนากลับที่เดิม (รูปที่ 12) ในการหัด เมื่อผูรับการเคารพไมเคลื่อนที่ผาน
ก็สะบัดหนากลับที่เดิมตามคําบอกวา “แล-ตรง“
หมายเหตุ ทาแลขวา (ซาย) เปนทาแสดงการเคารพ เมื่อลูกเสืออยูในแถว มือเปลาหรือถือ
อาวุธ ที่ทําทาวันทยาวุธไมได และเปนทาแสดงการเคารพตามลําพัง นอกแถวของลูกเสือในเมื่อไม
สามารถแสดงการเคารพตามลําพัง นอกแถวของลูกเสือ ในเมื่อไมสามารถแสดงการ เคารพดวย
ทาวันทยหัตถได

8. รูปที่ 13 ทาแลขวา (อยูในแถว)
รูปที่ 14 ทาแลขวา (อยูตามลําพังนอกแถว)
ขอแนะนํา สําหรับทาเคารพ
ก. การแสดงการเคารพ ในเวลาเคลื่อนที่แขนตองไมแกวงคงเหยียดตรงตลอดปลายนิ้ว
และหอยอยูขางตัว (มือไมติดขาเหมือนอยางอยูกับที่)
ข. รัศมีแสดงการเคารพ ถือระยะที่มองเห็นเครื่องหมายหรือจําไดเปนเกณฑ
ค. ถาเขาแถวรวมกับลูกเสือ ถืออาวุธเมื่อไดยินคําบอกวา “ทางขวา (ทางซาย) ระวัง,
วันทยา –วุธ ” ใหทําทาแลขวา(ซาย)พรอมกับผูที่ทําทาวันทยาวุธ และทําทา ”แลตรง”
เมื่อขาดคําบอกวา ”เรียบ-อาวุธ” พรอมกับผูที่ทําทาเรียบอาวุธ
ง. ในเวลาเคลื่อนที่ เมื่อจะตองทําการเคารพโดยวิธีหยุดกอนที่ผูรับการเคารพ จะมา
ถึง ระยะการแสดงการเคารพใหทําทาหันในเวลาเดิน ไปทางทิศที่ผูรับการเคารพจะ
ผานมา โดยหยุดชิดเทาอยูในทาตรงแลว แสดงการเคารพไปยังผูรับการเคารพ เมื่อ

9. เลิกแสดงการ เคารพแลวใหทําทาหันไปในทิศทางเดิม และกาวเทาหลังเคลื่อนที่
ตอไปโดยไมตองชิดเทา
จ. ในโอกาสที่ผูรับการเคารพอยูกับที่ ผูแสดงการเคารพไมตองหยุดแสดงการเคารพ
ฉ. การแสดงการเคารพ ประกอบกับการรายงาน เชน ในหนาที่เวรยาม ใหวิ่งเขาไป
รายงาน และหยุดแสดงการเคารพหางจากผูรับการเคารพ 3 กาว หลังจากรายงาน
จบ หรือภายหลังจากซักถามเสร็จแลว (จากวันทยหัตถหรือวันทยาวุธ) ใหลดมือลด
หรือเรียบอาวุธ แลวปฏิบัติหนาที่ตอไป
4. ทาหันอยูกับที่
1. ขวาหัน
คําบอก “ ขวา - หัน“
การปฏิบัติ ทําเปน 2 จังหวะคือ
จังหวะ 1 เปดปลายเทาขวา และยกสนเทาซาย ทันใดนั้นใหหันตัวไปทางขวาจน
ได 90 องศา หมุนเทาทั้งสองไปโดยใหสนเทาและปลายเทาซึ่งเปนหลักนั้น ติดอยูกับพื้น
นํ้าหนักตัวอยูที่เทาขวาขาซายเหยียดตึง ปดสนเทาซายออกขางนอกพอตึง
จังหวะ 2 ชักเทาซายมาชิดเทาขวาในลักษณะทาตรงโดยเร็วและแข็งแรง (รูปที่
15)
รูปที่ 15 ทาขวาหันอยูกับที่ (จังหวะ 1)
2. ซายหัน
คําบอก “ซาย - หัน”
การปฏิบัติ ทําเปน 2 จังหวะ อยางเดียวกับทาขวาหันโดยเปลี่ยนคําวา “ ขวา” เปน ”ซาย”

10. 3. กลับหลังหัน
คําบอก “ กลับหลัง-หัน“
การปฏิบัติ ทําเปน 2 จังหวะคือ
จังหวะ 1 ทําเชนเดียวกับทาขวาหันจังหวะ 1 แตหันเลยไปจนกลับหนาเปนหลัง
ครบ 180 องศา และใหปลายเทาซายไปหยุดอยูขางหลังเฉียงซายประมาณครึ่งกาว และ
ในแนวสนเทาขวา
จังหวะ 2 ทําเชนเดียวกับทาขวาหันจังหวะ 2 (รูปที่ 16)
รูปที่ 16 ทาขวาหันอยูกับที่ (จังหวะ 2)
รูปที่ 17 ทากลับหลังหันอยูกับที่ (จังหวะ 1)

11. รูปที่ 18 ทากลับหลังหันอยูกับที่ (จังหวะ 2)
4. กึ่งขวา (ซาย) หัน
คําบอก “ กึ่งขวา(ซาย)-หัน“
การปฏิบัติ ทําเปน 2 จังหวะใหเหมือนกับขวาหัน ,ซายหัน แตหันไปเพียง 45 องศา
5. ทาเดิน
1. เดินตามปกติ
คําบอก เดินตามปกติ
การปฏิบัติ โนมนํ้าหนักตัวไปขางหนา พรอมกับกาวเทาซายออกเดินกอน ขาเหยียดตึง
ปลายเทางุม สนเทาสูงจากพื้นประมาณ 1 คืบ เมื่อจะวางเทาและกาวเทาตอไป
ใหโนมนํ้าหนักตัวไปขางหนาตบเต็มฝาเทาอยางแข็งแรง ทรงตัวและศีรษะอยูใน
ทาตรง แกวงแขนตามธรรมดาเฉียงไปขางหนาและขางหลังพองาม เมื่อแกวงแขน
ไปขางหนาขอศอกงอเล็กนอย เมื่อแกวงแขนไปขางหลังใหแขนเหยียดตรงตาม
ธรรมชาติหันหลังมือออกนอกตัวแบมือใหนิ้วมือเรียงชิดติดกัน (รูปที่ 19)
รูปที่ 19 ทาเดินตามปกติ

12. ความยาวของกาว 40-60 เซนติเมตร (นับจากสนเทาถึงสนเทา) รักษาความยาวของ
กาว ใหคงที่ อัตราความเร็วในการเดินนาทีละ 90-100 กาว
2. เดินตามสบาย
คําบอก “ เดินตามสบาย“
การปฏิบัติ เปลี่ยนจากเดินตามปกติเปนเดินตามสบาย ระยะกาวเชนเดียวกับการเดินตามปกติ
อัตราความเร็วในการเดินนาทีละ 120-150 กาว แตไมตองรักษาทาทางใหเครงครัด
ถาเดินทางเปนหนวยก็ได ตองเดินพรอมพรา ลูกเสืออาจจะพูดกันไดเวนแตจะมี
คําสั่งหาม
ถาจะเปลี่ยนใหเดินพรอมกันและ ใหกลับมาอยูในทาเดินตามปกติใหใชคําบอกวา
“เดินเขาระเบียบ” หรือจะบอกแถวหยุดเสียกอนแลวจึงบอกใหออกเดินทางใหมก็ได จากทาเดิน
ตามสบายเมื่อจะบอกแถวหยุด จะตองบอกใหลูกเสือเดินเขาระเบียบเสียกอนเสมอ
รูปที่ 20 ทาเดินตามสบาย
3. เปลี่ยนเทา
คําบอก “ เปลี่ยนเทา“
การปฏิบัติ ใหกาวเทาไปขางหนาอีก 1 กาว ยั้งตัวพรอมกับกาวเทาหลังใหปลายเทาหลัง
ชิดสนเทาหนา และกาวเทาหนาออกเดินตอไป (รูปที่ 21,22)

13. รูปที่ 21 ทาเปลี่ยนเทา (จังหวะ 1) รูปที่ 22 ทาเปลี่ยนเทา (จังหวะ 2)
4. เดินครึ่งกาว
คําบอก “ครึ่งกาว-เดิน”
การปฏิบัติ กาวเทาเดินเชนเดียวกับการเดินตามธรรมดา แตลดระยะกาวลงเหลือเพียง
ครึ่งกาวการเดินตามปกติ จังหวะกาวตามจังหวะของทาเดินครั้งนั้น
ถาจะใหเดินเต็มกาวตอไป ใหใชคําบอกวา “หนา-เดิน” สวนทาหยุดจาก
ทาเดินครึ่งกาวคงปฏิบัติอนุโลม เชนเดียวกับทาหยุดจากทาเดินตามปกติ
5. ซอยเทา
คําบอก “ ซอยเทา-ทํา”
การปฏิบัติ เมื่อหยุดอยูกับที่ ถาไดยินคําบอกวา “ ซอยเทาทํา“ ใหยกเทาขึ้นลงสลับกันอยูกับที่
ตามจังหวะเดินในครั้งนั้น โดยยกเทาซายขึ้นกอนเทาที่ยกขึ้นนั้นใหพื้นรองเทา
สูงจากพื้นประมาณ 1 คืบ ลักษณะมือและการแกวงแขนคงเปนไปตามทาเดิน
ครั้งนั้น
ถากําลังเดิน เมื่อไดยินคําวา “ “ซอยเทา-ทํา” ไมวาเทาใดจะตกถึงพื้นก็ตาม
ใหเดินตอไปอีก 1 กาว แลวกาวเทาหลังใหสนเทาหลังเสมอแนวเดียวกับสนเทา
หนา และยกเทาเดิมนั้นขึ้นกอน ตอไปเปนการปฏิบัติเชนเดียวกับเมื่อหยุดอยูกับที่
(รูปที่ 23)
ทั้งสองโอกาสดังกลาวแลว ถาจะใหเดินตอไปก็ใชคําบอกวา “หนา-เดิน”
เมื่อเทาซายตกถึงพื้น ซอยเทาขวาอยูกับที่แลวกาวเทาซายออกเดินตอไป หรือจะ
ใหหยุดก็ให ใชคําบอกวา “แถว-หยุด” เชนเดียวกับทาหยุดในเวลาเดิน
หมายเหตุ ในการฝกถาลูกเสือคนใดซอยเทาผิด ใหซอยเทาซํ้าเทาเดิมอีกหนึ่งครั้ง

14. รูปที่ 23 ทาซอยเทา
6. เดินเฉียง
คําบอก “เฉียงขวา(ซาย),ทํา “
การปฏิบัติ เมื่อขาดคําบอกวา “ทํา“ ในขณะที่เทาขวา(ซาย)ตกถึงพื้นใหกาวเทาซาย(ขวา) ออก
เดินตอไปพรอมกับปดปลายเทา และหันตัวไปทางกึ่งขวา(ซาย) แลวกาวเทาหลัง
เดินไปในทางทิศใหมที่เปนมุม 45 องศา กับทิศทางเดิมโดยตอเนื่อง ไมมีการหยุด
ชะงัก จังหวะกาวเปนไปตามจังหวะของทาเดินครั้งนั้น
ถาจะใหกลับมาเดินในทิศทางเดิม ก็ใชคําบอกวา “เดินตรง” ลูกเสือกาวเทา
ทํากึ่งซาย (ขวา) แลวเดินตรงไปขางหนาตอไป คําบอกตองบอกใหขณะที่เทาซาย
(ขวา) ตกถึงพื้น
6. ทาหยุด
คําบอก “แถว-หยุด”
การปฏิบัติ ในขณะที่กําลังเดินตามปกติ เมื่อไดยินคําบอกวา “แถว-หยุด” ไมวาเทาขางใด
ขางหนึ่งจะตกถึงพื้นก็ตาม ใหปฏิบัติเปน 2 จังหวะคือ จังหวะ 1 กาวเทาตอไปอีก
1 กาว จังหวะ 2 ชักเทาหลังไปชิดเทาหนาในลักษณะทาตรงอยางแข็งแรง
หมายเหตุ 1. ทาหยุดโดยธรรมดา ผูบอกแถวควรบอกใหตกเทาขวา
2. เมื่อใชคําบอกวา “แถว” ลงเทาใดใหบอกคําวา “หยุด” ลงเทานั้นในกาวตอไป
เชน บอก “แถว” ลงเทาขวา เมื่อกาวเทาซายตอไปและลงเทาขวาอีกเปนครั้งที่ 2
จึงบอกคําวา “หยุด”

15. 7. ทากาวทางขาง
คําบอก “กาวทางขวา(ซาย),ทํา”
การปฏิบัติ ยกสนเทาทั้งสอง แลวกาวเทาขวา(ซาย)ไปทางขวา(ซาย) 30 ซม. (หรือประมาณ
เกือบกาวปกติ) แลวชักเทาซาย (ขวา) ไปชิดอยางแข็งแรงระหวางใชเทาเคลื่อนที่
เขาทั้งสองตองตึง สนเทายกและกาวทางขางตอไปในจังหวะเดินตามปกติ
ถาจะใหหยุดจากทากาวทางขาง ใหใชคําบอกวา “แถว-หยุด” ขณะเมื่อเทา
ทั้งสองมาชิดกัน ปฏิบัติโดยกาวไปทางขวา (ซาย) อีก 1 กาว และหยุดดวยการ
กาวเทาขางหนึ่งไป ชิด และใหอยูในลักษณะของทาตรงทันที
หมายเหตุ 1. ทากาวทางขางใชสําหรับหัดใหลูกเสือรูจักวิธีปฏิบัติถูกตอง เพื่อนําไปใชตาม
ลําพังในแถว
2. ทานี้ใชในโอกาสเมื่อมีการจัดหรือ รน แถวในระยะสั้น ๆ ซึ่งตองการความเปน
ระเบียบเรียบรอย เชน การปฏิบัติการของแถวขบวนสั้นๆ หรือในพิธีตรวจพล
สวนสนาม เปนตน
3. ถากําหนดจํานวนกาวใหแล ลูกเสือคงกาวเทาไปตามจํานวนกาวที่กําหนดแลว
หยุดเองไมตองใชคําบอกวา “แถว – หยุด”
รูปที่ 24 ทากาวทางซาย (เริ่ม) รูปที่ 25 ทากาวทางซาย (ตอ)

16. 8. ทากาวถอยหลัง
คําบอก “ กาวถอยหลัง, ทํา “
การปฏิบัติ เอนตัวไปขางหลังเล็กนอย พรอมกับกาวเทาซายถอยหลัง กอนวางเทาลงบนพื้น
ตามธรรมดาใหปลายเทาลงกอนแกวงแขน เชนเดียวกับทาเดินตามปกติ ความยาว
ของกาว 30 ซม. หรือครึ่งกาวปกติ จังหวะกาวเชนเดียวกับทาเดินตามปกติ
(รูปที่ 26)
ถาจะใหหยุดจากทางกาวถอยหลัง ใหใชคําบอกวา “แถว-หยุด” ไมวาเทา
ขางใดจะตกถึงพื้น ใหกาวถอยหลังไปอีก 1 กาว แลวชักเทาที่อยูขางหนาไปชิด
สันเทาที่อยูขางหลังและอยูในลักษณะทาตรง
หมายเหตุ 1. ทากาวถอยหลังใชสําหรับหัด ใหลูกเสือรูจักวิธีปฏิบัติที่ถูกตองเพื่อนําไปใชตาม
ลําพังในแถวหรือในความควบคุมตามคําบอก เชน “กาวถอยหลังสาม (สี่) กาว,
ทํา”
2. ทานี้ใชในการจัดแถวเมื่ออยูกับที่ และทําในระยะสั้น ๆ เทานั้น
3. ถากําหนดจํานวนกาวใหแลว ลูกเสือคงกาวเทาไปตามจํานวนกาวที่กําหนดแลว
หยุดเองไมตองใชคําบอกวา “แถว-หยุด”
รูปที่ 26 ทากาวถอยหลัง
9. ทาวิ่ง
1.การวิ่ง
คําบอก “วิ่ง,หนา-วิ่ง”
การปฏิบัติ ออกวิ่งดวยเทาซายกอน วางปลายเทาลงบนพื้นงอเขาเล็กนอย โนมตัวไปขางหนา
ขาหลังไมตองเหยียดตึง ปลายเทายกสูงจากพื้นพอสมควรพรอมกันนั้นยกมือขึ้น

17. เสมอราวนม กํามือและหันฝามือเขาหาตัว ยืดอกและศีรษะตั้งตรง ขณะวิ่งแกวง
แขนที่งอตามจังหวะกาวได พอสมควร (รูปที่ 27) ความยาวของกาว 50-60 ซม.
รักษาความยาวของกาวใหคงที่ อัตราความเร็วในการวิ่งนาทีละ 150-160 กาว
หมายเหตุ ก. ทาวิ่ง ใชในโอกาสตองการความรวดเร็วในการเคลื่อนที่ซึ่งปกติเปนระยะใกล ๆ
หรืออีกประการหนึ่งเพื่อการออกกําลังกายของลูกเสือ
ข. ทานี้เริ่มไดทั้งเมื่อเวลาอยูกับที่และขณะกําลังเดิน สําหรับกําลังเดิน สิ้นคําบอก
เมื่อตกเทาใดก็ตาม ใหกาวตอไปอีก 1 กาวแลวเริ่มวิ่งทันที
(ปกติควรบอกตกเทาขวา)
2. การหยุด
คําบอก “แถว-หยุด”
การปฏิบัติ เมื่อสิ้นคําบอก โดยเทาใดตกถึงพื้นก็ตาม ใหคงวิ่งดวยอาการยั้งตัวตอไปขางหนา
อีก 3 กาวและทําทาหยุด เชนเดียวกับการหยุดในเวลาเดิน
3. เปลี่ยนเปนเดิน
คําบอก “เดิน-ทํา”
การปฏิบัติ เมื่อสิ้นคําบอก โดยเทาใดตกถึงพื้นก็ตาม ใหคงวิ่งดวยอาการยั้งตัวตอไปขางหนา
อีก 3 กาวแลวทําทาเดินตามปกติ
4. เปลี่ยนเทา
คําบอก “เปลี่ยนเทา”
การปฏิบัติ ตามปกติใหใชคําบอก ในขณะที่เทาซายและขวาตกถึงพื้น ในลําดับติดตอกัน
ปฏิบัติโดยกาวเทาไปขางหนาอีก 2 กาว (ซาย ขวา) ครั้นแลวกระโดดกาวซํ้าเทา
ขวาไปขางหนาอีกประมาณ 1 กาว (60 ซม.) และกาวเทาซายวิ่งตอไปตามระยะ
กาวปกติทานี้ทําเปนจังหวะเดียว
หมายเหตุ ก. ทาเปลี่ยนเทาในเวลาวิ่งนี้ ปกติเปนทาที่ใชสําหรับหัดใหลูกเสือรูจักวิธีปฏิบัติที่
ถูกตองแลวนําไปใชตามลําพังในแถว
ข. ทานี้โดยทั่วไปใชในโอกาสเปลี่ยนเทาใหพรอมกับสวนรวมของแถว

18. 10. ทาหันในเวลาเดิน
1.ขวาหัน
คําบอก “ขวา-หัน”
การปฏิบัติ ใหบอกคําวา “ขวา”และ”หัน” เมื่อเทาขวาจดถึงพื้น ในลําดับติดตอกันปฏิบัติเปน
2 จังหวะ ดังนี้
จังหวะ 1 กาวเทาซายไปทางหนาในแนวปลายเทาขวาประมาณครึ่งกาว พรอมกับ
บิดปลายเทาใหไปทางกึ่งขวาดวย ขณะเดียวกันยกสนเทาขวาและหมุนตัวดวย
สะโพก โดยใชปลายเทาทั้งสองเปนหลักไปทางขวาจนได 90 องศา
จังหวะ 2 กาวเทาขวาออกเดินตอไปตามจังหวะการเดินเดิมในทิศทางใหมโดย
ตอเนื่อง (รูปที่ 28,29,30)
รูปที่ 28 ทาขวาหันเวลาเดิน (เริ่ม)
รูปที่ 29 ทาขวาหันเวลาเดิน (ตอ)

19. รูปที่ 30 ทาขวาหันเวลาเดิน (ตอ)
2. ซายหัน
คําบอก “ซาย-หัน”
การปฏิบัติ ใชคําบอกวา “ซาย”และ “หัน” เมื่อเทาซายจดถึงพื้น ในระดับติดตอกันปฏิบัติเปน
2 จังหวะเชนเดียวกับขวาหัน โดยเปลี่ยนคําวาขวาเปนซายเทานั้น
หมายเหตุ สําหรับทาขวาและซายหัน
1. ทาขวาและซายหัน เมื่อปฏิบัติเปดจังหวะตองไมหยุดชะงักและมือคงแกวงตาม
จังหวะกาวติดตอเรื่อยไป
2. ทาทั้งสองนี้ใชในโอกาสที่ตองการเปลี่ยนทิศหรือหนาแถวระหวางการเดิน
3. กลับหลังหัน
คําบอก “กลับหลัง-หัน”
การปฏิบัติ ใชคําบอกวา “ กลับหลัง” และ “หัน” เมื่อเทาซายจดถึงพื้น ในลําดับติดตอกัน
ปฏิบัติเปน 3 จังหวะดังนี้
จังหวะที่ 1 กาวเทาขวาไปขางหนา 1 กาว
จังหวะที่ 2 ชักเทาซายไปขางหนาเฉียงขวา และตบลงกับพื้นดวยปลายเทาใน
แนวทางขวา ของปลายเทาขวาเล็กนอยพอเขาซายตึง ทันใดนั้นยกสนเทาขวาและ
หมุนตัวดวยสะโพกโดยใชปลายเทาทั้งสองเปนหลัก ไปขางหลังจนได 180 องศา
ขณะหมุนตัวนิ้วมือทั้งสองติดอยูกับขางขา
จังหวะที่ 3 กาวเทาซายออกเดินพรอมกับยกมือและแกวงแขนตามจังหวะของ
ทาเดินครั้งนั้นตอไป (รูปที่ 31,32)

20. หมายเหตุ ทาหันในเวลาเดินเปนทาที่มีจังหวะ ดังนั้นการหัดในขั้นแรกๆ จึงควรให
ลูกเสือนับจังหวะดวยเสียงดังกอนจนปฏิบัติไดชํานาญแลวจึงใหนับในใจ
รูปที่ 31 ทากลับหลังหันเวลาเดิน (เริ่ม)
รูปที่ 32 ทากลับหลังหันเวลาเดิน (ตอ)
11. ทาหันในเวลาวิ่ง
1. ขวา(ซาย-หัน)
คําบอก “ขวา(ซาย)-หัน”
การปฏิบัติ ใชคําบอกวา “ขวา(ซาย)” และ “หัน” เมื่อเทาขวา (ซาย) จดถึงพื้น การปฏิบัติเปน
4 จังหวะดังนี้
จังหวะที่ 1 กาวเทาซาย(ขวา) ไปขางหนา 1 กาวเพื่อยั้งตัว
จังหวะที่ 2 กาวเทาขวา(ซาย)ไปขางหนาอีก 1 กาว พรอมกับหมุนตัวไปทางกึ่งขวา
(ซาย)

21. จังหวะที่ 3 กาวเทาซาย (ขวา) ไปอยูหนาปลายเทาขวา(ซาย)พรอมกับหมุนตัวไป
ทางขวา (ซาย) จนได 90 องศา จากทิศทางเดิม
จังหวะที่ 4 กาวเทาขวา(ซาย) ออกวิ่งตอไปตามจังหวะเดิม (รูปที่ 33,34)
หมายเหตุ 1. ทาขวา(ซาย) หันเวลาวิ่ง ใชในโอกาสตองการเปลี่ยนทิศทางในเวลาวิ่ง
2. ทานี้เมื่อปฏิบัติเปดจังหวะตองไมหยุดชะงักและแกวงแขนที่งอขึ้นนั้นตาม
จังหวะกาวโดยตอเนื่องกัน
รูปที่ 33 ทาขวาในหันเวลาวิ่ง
2. กลับหลังหัน
คําบอก “กลับหลัง-หัน”
การปฏิบัติ ใชคําบอกวา “กลับหลัง” และ “หัน” เมื่อเทาซายจดพื้นในลําดับติดตอกันปฏิบัติ
เปน 4 จังหวะดังนี้
จังหวะ 1 กาวเทาขวาไปขางหนา 1 กาว เพื่อยั้งตัว
จังหวะ 2 กาวเทาซายไปขางหนาอีก 1 กาวพรอมกับหมุนตัวไปทางขวาประมาณ
90 องศา
จังหวะ 3 กาวเทาขวาไปอยูหนาปลายเทาซายพรอมกับหมุนตัวไปทางขวาอีก
ประมาณ 90 องศาจากทิศทางเดิม
จังหวะ 4 กาวเทาซายออกวิ่งตอไปตามจังหวะเดิม
หมายเหตุ ทาหันในเวลาวิ่งเปนทาที่มีจังหวะเชนเดียวกับในเวลาเดิน ดังนั้นการหันใน
ขั้นแรกๆ จึงควรใหนับจังหวะดวยเสียงดังกอน จนปฏิบัติไดชํานาญแลวจึงให
นับแตเพียงในใจ

22. รูปที่ 34 ทากลับหลังหันในเวลาวิ่ง
12. การนับ
คําบอก “นับ”
การปฏิบัติ ลูกเสือคนที่อยูหัวแถว สะบัดหนาไปทางซายพรอมกับนับ “หนึ่ง” แลวสะบัดหนา
กลับมาอยูในทาตรงโดยเร็ว ลูกเสือคนอื่น ๆ นับเรียงไปตามลําดับเชนเดียวกับ
คนหัวแถวเวนคนอยูทายแถวใหสะบัดหนามาทางขวา “นับสอง(สาม ฯลฯ)”
คําบอก “นับสอง (สาม ฯลฯ)”
การปฏิบัติ ลูกเสือนับตามจํานวนที่บอกเริ่มจากหัวแถวเชนเดียวกับการนับตามธรรมดา เชน
นับสองลูกเสือคงนับหนึ่ง สอง หนึ่ง สองเรียงตอไปตามลําดับจนสุดแถว
หมายเหตุ 1. นับใหใชสําหรับหนากระดานแถวเดียว แตถาหนากระดานหลายแถวก็ใหนับ
เฉพาะแถวหนาหรือ หากมีความประสงคจะใหแถวใดนับก็ใชคําบอกวา “แถวที่
สอง (สาม……) นับ”
2. การนับใชหัดใหลูกเสือออกเสียงใหถูกตองตามลักษณะของลูกเสือ
3. การนับเมื่อแถวมีการแยกคูขาดใหคนที่อยูทายแถวสุดของแถวหลังสุด ขาน
จํานวนที่ขาดใหทราบโดยขานวา “ขาดหนึ่ง” (สอง สาม ฯลฯ) แลวแตการ
เขาแถวครั้งนั้น
13. ทาถอดหมวก
1.ถอดหมวก
คําบอก “ถอดหมวก”

23. การปฏิบัติ ก.แบมือซายและงอศอกจนแขนทอนลางไดฉากกับแขนทอนบนนิ้วหัวแมมือตั้ง
ขึ้นขางบนพรอมกันนั้นใชมือขวา จับที่กะบังหนาหมวก (หมวกทรงกลมที่มีกะบัง
หนาหมวก, หมวกทรงหมอตาล) จับที่ปกหมวกดานหนา (หมวกปกกวางพับขาง
และไมพับขาง) จับที่หมวกดานขวา (หมวกทรงออน) จับที่ขอบหมวกบนดานหนา
(หมวกกลาสี)
ข. ถอดหมวกออกจากศีรษะ วงครอบหัวแมมือซาย ใหหนาหมวกหันไปทางขวา
ขอบหมวกดานนอกอยูระหวางนิ้วหัวแมมือกับนิ้วชี้
ค. ลดมือขวาลงมาอยูในทาตรงพรอมกับมือซายจับหนาหมวกดวยนิ้วหัวแมมือ กับ
นิ้วอื่นทั้งสี่ (รูปที่ 35,36,37)
รูปที่ 35 ทาถอดหมวก รูปที่ 36 ทาถอดหมวก
(หมวกทรงออน) จังหวะ 1 (หมวกทรงออน) จังหวะ 2
รูปที่ 37 ทาถอดหมวก
(หมวกทรงออน) จังหวะ 3

24. 2. สวมหมวก
คําบอก “สวมหมวก”
การปฏิบัติ ก. ใชมือขวาจับหมวกที่อยูในมือซาย เชนเดียวกับการถอดหมวก
ข. ยกหมวกขึ้นสวมศีรษะ มือซายชวยจัดหมวกก็ได
ค. ลดมือทั้งสองลงมาอยูในทาตรงอยางแข็งแรง (รูปที่ 38,39,40)
รูปที่ 38 ทาสวมหมวก รูปที่ 39 ทาสวมหมวก
(หมวกทรงออน) จังหวะ 1 (หมวกทรงออน) จังหวะ 2
รูปที่ 40 ทาสวมหมวก (หมวกทรงออน) จังหวะ 3
หมายเหตุ 1. ทาถอดหมวกใชในโอกาสเกี่ยวกับพิธีสงฆหรือทางศาสนา เชน พิธีสวนสนามที่
มีการประพรมนํ้าพระพุทธมนต เปนตน
2. การหัดในขั้นแรก ควรกระทําเปนตอน ๆ (หมายอักษรละตอน) เมื่อลูกเสือมี
ความเขาใจดีแลว จึงหัดโดยเปดตอน

25. 3. ถาลูกเสือถือไมพลองหรือไมงาม กอนทําทาถอดหมวกและสวมหมวก ใหนํา
อาวุธมาไวระหวางปลายเทาทั้งสอง แลวพิงทอนบนไวกับแขนซาย ครั้นแลวจึง
ปฏิบัติตามขั้นตอนตางๆ ตอไปและเมื่อถอดหรือสวมหมวกเรียบรอยแลว จึงนํา
ไมพลองหรือไมสามงามไปอยูในทาเรียบอาวุธตามเดิม
14. การถวายราชสดุดี
คําบอก “ถอดหมวก,นั่ง”
การปฏิบัติ เมื่อสั่ง ”ถอดหมวก” เวนระยะไวพอสมควร เมื่อลูกเสือทุกคนถอดหมวกเรียบรอย
แลวใหสั่ง “นั่ง” เมื่อลูกเสือไดยินคําสั่งวา “นั่ง” ใหกาวเทาซายไปขางหนาครึ่งกาว
คุกเขาขวาลงตั้งเขาซาย นั่งลงบนสนเทาขวา มือขวาแบควํ่า วางลงบนเขาขวามือ
ซายที่ถือหมวกวางพาดบนเขาซาย และตั้งฉากกับเขาซาย
เมื่อรองเพชงราชสดุดี ใหกมหนาเล็กนอย และใหเงยหนาขึ้นตามเดิมเมื่อเพลงจบ
เมื่อสั่งวา “ลุก” ใหลูกเสือลุกขึ้น โดยดึงเทาซายที่กาวออกไปกลับมาชิดเทาขวา
และเมื่อสั่ง “สวมหมวก” ใหลูกเสือสวมหมวกโดยเร็ว แลวอยูในทาตรง
หมายเหตุ ในกรณีที่ลูกเสือมีไมพลองหรือไมงาม ใหถอดหมวกในทาที่มีอาวุธเสียกอน แลว
จึงนั่งโดยนําไมพลองหรือไมสามงามไปวางไวตามยาว ชิดขาขวาทางขวามือขวา
คงแบควํ่าวางบนเขาตามปกติ
รูปที่ 41 การถวายราชสดุดี

26. 15. การถอดหมวกเพื่อสวดมนต - สงบนิ่ง
ก. หมวกลูกเสือสํารอง หมวกทรงกลมมีกะบังหนาหมวก
ใชมือขวาจับที่กะบังหนาหมวก แลวถอดหมวกพรอมกับยกมือซายอยูขางบน
กะบังหมวกอยูระหวางฝามือทั้งสอง และหนีบหมวกไว
เวลาสงบนิ่ง ใหลดมือขวาที่ถือกะบังหนาหมวกไปอยูกึ่งกลางลําตัว แขนเหยียด
ตรงพรอมกับวางฝามือซายทับลงบนหลังมือขวา กมหนาเล็กนอย สงบนิ่งอยูประมาณ 1 นาทีแลว
เงยหนาขึ้นสวมหมวก
รูปที่ 42 หมวกทรงกลมมีกะบังหนาหมวก
(สวดมนต - สงบนิ่ง)
รูปที่ 43

27. ข. หมวกลูกเสือสามัญ หมวกปก กวางพับขาง
ใชมือขวาจับที่ปกหมวกดานหนาแลวถอดหมวกพรอมกับยกมือซายขึ้นมาประกบ
กับมือขวาในทาพนมมือใหดานในของหมวกหันไปทางซาย ดอกจันหันไปดานหนา ใหปกหมวก
อยูระหวางฝามือทั้งสอง และหนีบหมวกไว
เวลาสงบนิ่ง ใหปฏิบัติเชนเดียวกับหมวกลูกเสือสํารอง
รูปที่ 44 หมวกผูบังคับบัญชาลูกเสือ หมวกปกกวางไมพับขาง
(สวดมนต - สงบนิ่ง)
รูปที่ 45 รูปที่ 46 รูปที่ 47
ค. หมวกผูบังคับบัญชาลูกเสือ หมวกปกกวาง ไมพับขาง
ใชมือขวาจับที่ปกหมวกดานหนาแลวถอดหมวกพรอมกับยกมือซายขึ้นมาประกบ
มือขวาในทาพนมมือ ใหดานในของหมวกหันไปทางซาย หนาหมวกอยูขางบน ใหปกหมวกอยู
ระหวางฝามือทั้งสอง และหนีบหมวกไว
เวลาสงบนิ่ง ใหปฏิบัติเชนเดียวกับหมวกลูกเสือสามัญ

28. ง. หมวกทรงออน (เบเรห)
ใชมือขวาจับที่หมวกดานขวาแลวถอดหมวกพรอมกับยกมือซายขึ้นมาประกบกับ
มือขวาในทาพนมมือใหดานในของหมวกหันไปทางซายหนาหมวกหันเขาหาตัว ใหหมวกอยู
ระหวางฝามือทั้งสอง และหนีบหมวกไว
เวลาสงบนิ่ง ใหปฏิบัติเชนเดียวกับหมวกลูกเสือสามัญ
จ. หมวกกลาสี
ใชมือขวาจับที่หมวกดานหนาแลวถอดหมวกพรอมกับยกมือซายขึ้นมาประกบกับ
มือขวาในทาพนมมือ ใหดานในของหมวกหันไปทางซาย หนาหมวกอยูขางบน ใหหมวกอยู
ระหวางฝามือทั้งสอง และหนีบหมวกไว
เวลาสงบนิ่ง ใหปฏิบัติเชนเดียวกับหมวกทรงออน
ฉ. หมวกทรงหมอตาล
ใชมือขวาจับที่กะบังหนาหมวกแลวถอดหมวกพรอมกับยกมือซายขึ้นมาประกบ
กับมือขวาในทาพนมมือ ใหดานในของหมวกหันไปทางซาย หนาหมวกอยูขางบน ใหกะบังหนา
หมวกอยูระหวางฝามือทั้งสอง และหนีบหมวกไว
เวลาสงบนิ่ง ใหปฏิบัติเชนเดียวกับหมวกกลาสี
16. ทาหมอบ
1. หมอบ
คําบอก “หมอบ”
การปฏิบัติ ก. กาวเทาซายไปขางหนาประมาณ 1 กาว นํ้าหนักตัวใหอยูบนเทาทั้งสอง แขนทั้ง
สองในขณะนี้ยังคงอยูที่เดิม
ข. ทรุดตัวคุกเขาขวา และเขาซายตามลําดับลงจดพื้น พรอมกับกมตัวลงไปขาง
หนาและเหยียดแขนทั้งสอง ใชมือยันพื้น เพื่อรับนํ้าหนักตัว แลวเหยียดขาขวา
ตึง เงยหนาตามองตรงไปขางหนา
ค. เหยียดเทาซายใหสนเทาชิดกัน (ถึงแคโคนนิ้ว) ฝามือทั้งสองควํ่าลงกับพื้น แนว
กึ่งกลางระหวางมือทั้งสองอยูประมาณหนาผาก (เวลากมหนา) กางศอกทั้งสอง
ออกเต็มที่ทําศีรษะใหตํ่า และเงยหนา

29. รูปที่ 48 ทาหมอบ
2. ลุก
คําบอก “ลุก”
การปฏิบัติ ก. ชักมือทั้งสองขางเขาหาตัว พรอมกับยันพื้นยกตัวขึ้น แลวชักเทาขวาคุกเขา
ข. คุกเขาซาย แลวยกตัวขึ้นยืนโดยเร็ว และนํามือทั้งสองมาไวขางขา
ค. ชักเทาขวามาชิดเทาซายตอไปอยูในลักษณะทาตรง ถาเปนการเคลื่อนที่ใน
ภูมิประเทศหรือจะตองเดินตอไปไมตองชักเทาขวาชิด คือเมื่อยืนขึ้นแลวก็ออก
เดินไดเลยทีเดียว
หมายเหตุ ก. ทาหมอบมือเปลา ใชในโอกาสเมื่อลูกเสือจะปฏิบัติ โดยมิไดถือไมพลองหรือ
ไมงามกําหนดไว เพื่อใหเปนแนวปฏิบัติอันเดียวกัน
ข. การหัดในขั้นแรก ควรกระทําเปนตอน ๆ (หมายอักษรละตอน) เมื่อลูกเสือมี
ความเขาใจดีแลว จึงหัดโดยเปดตอน และใหปฏิบัติดวยความรวดเร็วตอ
รูปที่ 49 ทาลุก