Interne opleiding voor iedereen die beter wil leren schrijven in brieven, e-mails, het infoblad, de website, brochures…

1. SCHRIJVEN VOOR DE LEZER
Interne opleiding voor iedereen die beter wil leren schrijven in
brieven, e-mails, het infoblad, de website, brochures…
Zwijndrecht | 2012-02-14

2. 11.00 u. Toegankelijke taal
11.45 u. Schrijven volgens de huisstijl
12.30 u. Broodjeslunch
13.15 u. Bij elke tekst hoort een communicatiedoelstelling
13.45 u. Structuur van een tekst
14.30 u. Pauze
14.45 u. Schrijven voor correspondentie
15.30 u. Schrijven voor publicaties
16.00 u. Einde
OP HET MENU VANDAAG

3. Een gewaarschuwd man is er twee waard!
De vele kleine groenzones op het grondgebied van onze gemeente zijn een zegen voor de inwoners en de bezoekers
en worden vaak gebruikt voor een recreatief uitje in de gezonde buitenlucht. Gelukkig wordt de natuur in onze
gemeente nog met een grote N geschreven. Een wandeling in de natuur is een zegen voor de gezondheid en verdrijft
stress en negatieve gedachten. Ook onze huisdieren worden graag op een wandeling meegenomen. Vaak worden
inwoners opgemerkt met honden die worden uitgelaten. Dit heeft niet altijd zo‟n fijne consequenties voor de andere
wandelaars voor wie een wandeling het equivalent wordt van een hindernissenparcours. Vele wandelwegen zijn
immers gepolueerd met uitwerpselen. Het zijn natuurlijk niet de honden die daarvoor mogen worden geculpabiliseerd,
maar wel de baasjes, die een duidelijk gebrek aan respect tonen jegens andere wandelaars. In het politiereglement
van de gemeente wordt nochtans duidelijk vermeld dat recreatieve wandelaars steeds moeten uitgerust zijn met een
hondenpoepzakje en dat hondenuitwerpselen steeds moeten worden opgeruimd en gedeponeerd in de daartoe
voorziene hondenpoepbakjes. Het niet naleven van deze bepaling kan aanleiding geven tot een GAS die kan oplopen
tot 250 €. Het achterlaten van hondenpoep op de wandelpaden wordt immers gezien als asociaal gedrag dat niet
wenselijk is. Wie hardleers is en volhard in de boosheid moet dus bezinnen eer hij begint. Uiteindelijk heeft iedere
inwoner recht op zuivere wandelpaden en kan het niet dat enkelingen afbreuk doen aan hun wandelplezier.
Een tekst voor het infoblad
Binnen 5 minuten graag jouw mening

4. Een gewaarschuwd man is er twee waard!
De vele kleine groenzones onze gemeente zijn een zegen voor de inwoners en de bezoekers
en vaak gebruikt voor een recreatief uitje in de gezonde buitenlucht. Gelukkig de natuur in onze
gemeente nog met een grote N geschreven. Een wandeling in de natuur is een zegen voor de gezondheid en verdrijft
stress en negatieve gedachten. Ook onze huisdieren graag op een wandeling meegenomen. Vaak
inwoners opgemerkt met honden die uitgelaten. Dit heeft niet altijd zo‟n fijne voor de andere
wandelaars voor wie een wandeling het van een hindernissenparcours. Vele wandelwegen zijn
immers met uitwerpselen. Het zijn natuurlijk niet de honden die daarvoor mogen ,
maar wel de baasjes, die een duidelijk gebrek aan respect tonen jegens andere wandelaars. In het politiereglement
van de gemeente wordt nochtans duidelijk vermeld dat recreatieve wandelaars steeds moeten uitgerust zijn
met een hondenpoepzakje en dat hondenuitwerpselen steeds moeten opgeruimd en in
de daartoe voorziene hondenpoepbakjes. Het niet naleven van deze bepaling kan aanleiding geven tot een
die kan oplopen tot . Het achterlaten van hondenpoep op de wandelpaden immers gezien als
gedrag dat niet wenselijk is. Wie hardleers is en in de boosheid moet dus bezinnen eer hij begint. Uiteindelijk
heeft iedere inwoner recht op zuivere wandelpaden en kan het niet dat enkelingen afbreuk doen aan hun
wandelplezier.
Een tekst voor het infoblad
Lange zinnen Afkortingen
Passieve zinnen Uitroeptekens
Dreigende taal DT-fout
Moeilijke woorden Het helpt niet 

5. Toegankelijke taal
Schrijf persoonlijk
Schrijf actief
Vermijd stadhuistaal
Vermijd technische termen en afkortingen
Vermijd naamwoordstijl
Vermijd verwijzingen
Schrijf korte, duidelijke zinnen

6. Personen die tijdens de verkiezingen Als je tijdens de verkiezingen in het
in het buitenland verblijven, kunnen buitenland verblijft, kun je per
per volmacht stemmen. volmacht stemmen.
U kan uw identiteitskaart afhalen op Je kunt je identiteitskaart afhalen bij
de dienst Bevolking. de dienst Bevolking.
Men kan online inschrijven. Je kunt online inschrijven.
Schrijf persoonlijk
Gebruik de tweede persoon = je (uitzondering brieven: u)
De lezer voelt zich aangesproken (men = onpersoonlijk)

7. Volgende maand start het
project.
Je kunt de toelage aanvragen bij
de dienst Sociale Zaken.
De dienst Ruimtelijke Ordening
zal uw klacht behandelen.
Het college gunt de opdracht aan
de firma Peeters.
Schrijf actief
Passieve zinnen geven zware zinsconstructies.
Actieve zinnen geven een directe communicatie.

8. te allen tijde, met betrekking tot, reeds, altijd, over, al, maar, in
slechts, te Zwijndrecht, immers Zwijndrecht, toch
Deze maatregel gaat in per 1 mei 2012.
Deze maatregel gaat in vanaf 1
mei 2012.
tot beloop van diens verlof
tot het einde van zijn/haar
verlof
De aanvrager dient zich voorzien van een Kom met je identiteitskaart
geldig identiteitsbewijs aan te bieden bij
de dienst Bevolking. naar de dienst Bevolking.
Vermijd stadhuistaal
Uitdrukkingen kunnen vaak in één woord.
Voorkeur voor spreektaal.
Te veel woorden maken je tekst omslachtig.

9. BPA
bijzonder plan van aanleg
KB koninklijk besluit
AC administratief centrum
1 april as. 1 april aanstaande
t.e.m. tot, tot en met
Vermijd technische termen en afkortingen
Niet iedereen weet waar afkortingen voor staan.

10. Spaarlampen dragen bij tot het dalen Spaarlampen zorgen ervoor dat je
van je energieverbruik. minder energie verbruikt.
Hij verleent zijn medewerking aan Hij werkt mee aan
Je krijgt subsidies voor de plaatsing Je krijgt subsidies als je
van zonnepanelen. zonnepanelen laat plaatsen.
Hij levert een inspanning om tot Hij spant zich in om zijn positie te
verbetering van zijn positie te komen. verbeteren.
Vermijd naamwoordstijl
Geef voorkeur aan de werkwoorden in plaats van aan de
zelfstandige naamwoorden die daarvan afgeleid zijn.
Vaak -ing, -schap, -atie, -heid, maar ook het + infinitief.

11. Hiernavolgende
richtlijnen De richtlijnen
Bovengenoemd bedrag Dit bedrag
Het in de rand
vermelde probleem
Dit probleem
Vermijd verwijzingen

12. Het project van de vzw Met dit project wil de
Natuur heeft als doelstelling vzw natuur onnodige
het vermijden van onnodige verplaatsingen
verplaatsingen, waarbij vermijden. Mensen
mensen vaak de auto gebruiken hiervoor
gebruiken in plaats van de vaak de auto in plaats
fiets en hiermee bovendien van de fiets. Bovendien
extra CO2 in de atmosfeer blazen ze hiermee extra
blazen. CO2 in de atmosfeer.
Schrijf korte duidelijke zinnen.
Als je twijfelt of je een zin zou splitsen, splits hem dan.
Eén idee per zin.

13. Toegankelijke taal
Schrijf persoonlijk
Schrijf actief
Vermijd stadhuistaal
Vermijd technische termen en afkortingen
Vermijd naamwoordstijl
Vermijd verwijzingen
Schrijf korte, duidelijke zinnen

14. Vragen?

15. Schrijven volgens de
huisstijl
Waarom Binnormen?
Do's-and-don'ts
Lettergebruik
Juist schrijven
Hulplijn nodig?

16. Huisstijl is meer dan logo's, lettertypes en kleuren
Eenheid en herkenbaarheid
Toegankelijkheid van de informatie
Professioneel: imago, visitekaartje
Binnormen zijn algemeen erkend en goed gedocumenteerd
Waarom Binnormen?
zie huisstijlhandboek op www.zwijndrecht.be

17. 03/250.48.00
03 250 48 00
(03) 250 48 00
0032(0)475 92 48 10 +32 3 475 92
0032 (0)475.92.48.10 48 10
Do's-and-don'ts
Telefoonnummers

18. 1/6/2012 17 juni 2010
in tekst
17-06-12
2010-06-17
17.06.2012 In kenmerkenregel
Do's-and-don'ts
Datum

19. 08h30 / 8u30 8.30 u. of 8.30 uur
8 u. of 8 uur in tekst
8.00 uur
van 10.00 tot 12.30 u.
van 10.00 u. tot 12.30 u.
08.30 – 12.00 u. theorie
8u30 tot 12 u. theorie
13.00 – 15.30 u. praktijk
13 tot 15.30 u. praktijk in opsomming
Do's-and-don'ts
Tijdsaanduiding

20. 123.456
123 456
1.234
1 234
1234
6543210 6 543 210
6.543.210
12,34
12.34
123.456,7 123 456,70
Do's-and-don'ts
Getallen

21. van één tot twintig De gemeente kocht drie bestelwagens.
tientallen tot honderd De gemeente verkocht dertig fietsen.
honderdtallen tot duizend De groendienst plantte driehonderd
bomen.
duizendtallen tot tienduizend
De drieduizendste bezoeker ontving een
miljoen, miljard en biljoen. prijs.
Uitzonderingen: 14 februari 2012, 03 250 49 21, Kerkstraat
50, 20 mm, 250 g salami, -13 °C,
- Datums, jaartallen, telefoonnummers,
huisnummers, maten, gewichten, graden, 25,50 euro
bedragen De gemeente verkocht 3 bestelwagens,
- Opsomming met verschillende getallen. 45 fietsen en 216 houten palen
- Rangtelwoorden 1e verdieping, 25e jaargang
Do's-and-don'ts
Getallen voluit schrijven in tekst

22. 15,50 euro
15,50 EURO voorkeur in tekst
15,50 EUR
financiële notatie
15,50 € € 15,50
Do's-and-don'ts
Munteenheden

23. Teken voor na Voorbeeld
. 0 1 Jan is ziek._Hij komt niet werken.
. (afk.) 0 0/1 Dr._Janssens / d.w.z.
? en ! 0 1 Wil je dat boek even geven?_Ik heb het nu nodig!
, 0 1 Ik verbind je door,_een ogenblikje alstublieft.
: 0 1 De voordelen:_het is leuk en je leert bij.
() en [] 1/0 0/1 Op energiekosten_(20 %)_willen we besparen.
' ' en " " 1/0 0/1 Ze zei:_"Wees_'in', ga uit".
Do's-and-don'ts
Spatiëringsregels

24. Teken voor na Voorbeeld
´ 1/0 0 Auto's kunnen 's_avonds de parking vrij in-_en uitrijden.
% 1 1 Het OCMW kreeg 10_%_korting voor de aankoop.
° (temp.) 1 0 De thermometer geeft -10_°C aan.
° (graad) 0 1 Een hoek van 90°_is een rechte hoek.
§ 1 1 Artikel 17_§_2 van de Grondwet.
& 1 1 Het duo Nicole_&_Hugo bracht enkele meezingers.
Do's-and-don'ts
Spatiëringsregels
• nog meer spatiëringsregels in het huisstijlhandboek.

25. Arial 10 pt
Links uitlijnen
Lettergebruik

26. Je kan / kan je Je kunt (stam + t)/ kun je
Op de personeelsdienst Bij de personeelsdienst
Dranken aan 1,50 euro Dranken tegen 1,50 euro
Communicatiedienst communicatiedienst
Dienst sociale zaken dienst Sociale Zaken
email e-mail (email bestaat ook)
Gans de bevolking Heel de bevolking
Juist schrijven
Enkele vaak voorkomende fouten.

27. Groene boekje: www.woordenlijst.org
Algemene Nederlandse spraakkunst:
www.let.ru.nl/ans/e-ans/
Taaldatabank van de vrt: vrttaal.net
www.vlaanderen.be/taaltelefoon
Taalunieversum van de Nederlandse Taalunie:
www.taaladvies.net
Hulplijn nodig?

28. Schrijven volgens de
huisstijl
Waarom Binnormen?
Do's-and-don'ts
Lettergebruik
Juist schrijven
Hulplijn nodig?

29. Vragen?

30. OPDRACHT
Herschrijf de paragraaf.

31. Vanaf 1 januari 2011 werken het OCMW en de
gemeente samen voor communicatie, ICT en
financiën. Om onze ICT-omgeving aan te passen
aan deze ontwikkelingen, moeten we de
netwerken van beide organisaties aan elkaar
koppelen. Hierdoor komen we in de toekomst tot
een gemeenschappelijke ICT-omgeving en
ondersteunen we ook de diensten van het OCMW.
Dit vraagt ingrijpende aanpassingen aan het
netwerk. Al onze computers, softwarepakketten
en printers hangen aan dit netwerk. Het is dus
mogelijk dat je daar hinder van ondervindt. We
voeren de aanpassingen uit tussen Kerstmis en
Nieuwjaar, een rustige periode.
OPLOSSING
Herschrijf de paragraaf.

33. Teksten die werken
BIJ ELKE TEKST HOORT EEN
COMMUNICATIEDOELSTELLING

34. Jij bent onbelangrijk
Niemand leest een tekst omdat jij hem geschreven hebt.

35. De lezer is de baas
Hij mag kiezen of hij je tekst leest of niet.

36. En hij heeft VEEL keuze

37. Jongeren van
Zwijndrecht worden
Organisatiedoelstelling geïnformeerd over
Van doelstelling het jeugdbeleid en
de jeugdwerking.
naar tekst
Zorgen voor een
Communicatiedoelstelling toegankelijke bron
van jeugdinformatie
De jeugddienst
publiceert
Communicatieactie wegwijsinformatie
op de gemeentelijke
website.
Jongeren kunnen
met levensvragen
Boodschap terecht bij de
consulent van CAW
De Terp
X % van de jongeren
is op de hoogte van
Effect
het aanbod van CAW
De Terp

38. Wat wil je met je tekst bereiken?
Informeren Werven Gedragsverandering

39. Aandacht voor de “call to action”

40. Hedendaagse kinderen hebben het te druk, volgens de Stichting Ideële Reclame (Sire). Ze hollen van
balletles naar hockey, van knutselclub naar muziekschool. Zo rennen ze in alle haast hun kindertijd
voorbij. Daarom is Sire een campagne begonnen, gericht op de ouders, zodat die beseffen wat ze hun
kinderen aandoen door ze van hot naar haar te slepen. Met de campagne 'Kinderen hebben het
druk...' wil Sire voorkomen dat kinderen slaaf worden van hun eigen agenda. Of erger, de planning van
hun ouders. Het is de vraag of de verontrusting van de campagnemakers terecht is. Harde cijfers
leveren ze er niet bij. Wellicht laten de bedenkers zich een beetje meeslepen door wat ze waarnemen
in hun eigen blanke, randstedelijke omgeving. En speelt het gesignaleerde vooral onder de gegoeden,
met genoeg geld voor al die clubjes, en een auto-met-achterbank om de kinderen erheen te brengen.
Niettemin raakt Sire een gevoelige snaar. Het gemiddelde kinderleven is wel degelijk de laatste
decennia ingrijpend gewijzigd - al was het maar doordat het doorsnee Nederlandse gezin nog maar 1,6
kind telt. De druk op die kinderen lijkt daardoor omgekeerd evenredig toegenomen. Het schaarse
nageslacht moet getalenteerd, sportief, muzikaal, in één woord: perfect zijn. Geestelijke of
lichamelijke imperfectie wordt nauwelijks meer gedoogd. Ouders willen dat het beste uit hun kind
wordt gehaald - net zoals ze zichzelf maximaal willen ontplooien. En over hoe meer geld ze
beschikken, des te gemakkelijker kunnen ze die verlangens verwezenlijken. Dat ouders hun kinderen
zo'n tot in de puntjes geregeld leven voorschotelen, is overigens niet alléén een kwestie van ambitie.
De verloedering en (verkeers)onveiligheid in de publieke ruimte zorgen ervoor dat jonge kinderen
nauwelijks meer zonder toezicht kúnnen spelen. Acties voor minder verkeer en meer speelruimte in
de buurt stuiten tot nu toe steevast op grote onverschilligheid van overheidswege. Niet zo gek, dat
ouders zich vaak gedwongen voelen op zoek te gaan naar alternatieven. In een kinderbestaan waarin
alles vastligt is hoe dan ook te weinig ruimte voor spontaniteit en fantasie. Verontrustender: in zo'n
bestaan leren kinderen niet hoe ze zichzélf moeten vermaken. Hoe ze een saaie woensdagmiddag op
eigen kracht te lijf moeten gaan. Geen ouder, hoe drukbezet hijzelf ook is, zou dus zijn kinderen
daarom het recht op verveling moeten ontnemen.
De boodschap
Wat moet de lezer weten?

41. De doelgroep
Wie gaat je tekst lezen?

42. De doelgroep
Wie gaat je tekst lezen?

43. De keuze van het juiste kanaal

44. Welk soort communicatie wil je?
Ergens tussenin: het publiek betrekken
behouden/onderhouden
Ondersteunen:
geheugensteun, meer
Overtuigen diepgaande info,
inschrijvingsmodaliteiten
Informeren
In de belangstelling brengen /
aandacht trekken
©Memori - Lessius Hogeschool Mechelen

45. Bij elke communicatie
past een kanaal
Elk communicatiemedium heeft een specifiek
“communicatievermogen”: vermogen om in
de belangstelling te brengen, te informeren
(kwantiteit & kwaliteit), te overtuigen, te
ondersteunen.
Voor elk niveau zijn verschillende
communicatiekanalen meer/minder geschikt
©Memori - Lessius Hogeschool Mechelen

46. Bij elke communicatie
past een kanaal
Enkele voorbeelden
• In de belangstelling brengen
• → website ongeschikt
• Overtuigen en ondersteunen
• → infoblad ongeschikt
©Memori - Lessius Hogeschool Mechelen

47. • Doelstelling
• Doelgroep
• Boodschap
• Welk communicatievermogen nodig?
• Welk kanaal gebruiken?
Analyseer de tekst

48. STRUCTUUR VAN EEN TEKST

49. Voor structuur is een mindmap
heel geschikt

50. Leesvolgorde
Wat lees je eerst?
En daarna …
En daarna …
En als je niet alles leest, wanneer
haak je af?
En wat heb je dan al gelezen?
Was dat het belangrijkste?

51. Lezers zijn lui
Bouw dus geen drempels in je tekst

52. Boost je profiel op LinkedIn
Zoek je werk? Dan is de zakelijke, sociale netwerksite LinkedIn een goed hulpmiddel. Er zijn immers heel
Serveer de lezers geen wat werkgevers op aanwezig. Ze stellen zichzelf voor, publiceren vacatures en zoeken geschikte profielen.
Hoe zorg je ervoor dat jouw profiel opvalt? Netwerkexpert Jan Vermeiren geeft tips. Kies een professionele
tekstomelet profielfoto. Een recente foto waarop alleen je hoofd te zien is, is een prima keuze. Dit helpt mensen om je te
herkennen, en geeft aan dat je LinkedIn serieus neemt. Vakantiekiekjes met kroost of hond, zijn hier niet op
Integendeel, zorg voor structuur
hun plaats. Kies een duidelijke „Professionele titel‟. De „Professionele titel‟ verschijnt op je profiel, meteen
achter je naam. Na een zoekopdracht in LinkedIn, is dit vaak het enige wat mensen te zien krijgen. De
beschrijving moet stimuleren om verder te lezen, en je woordkeuze bepaalt of je al dan niet gevonden wordt.
Gebruik dus woorden die mensen gebruiken wanneer ze op zoek zijn naar iemand met jouw profiel.
Voorbeeld: met de melding „Expert marketing en communicatie‟ achter je naam, zal je profiel vaker als
zoekresultaat verschijnen, dan met het hippere -maar minder duidelijke- „Marcom expert‟. Benoem de
websites die je toevoegt. Aan je profiel kan je websites of blogs koppelen. Zorg ervoor dat ze verschijnen
met de juiste benaming, en niet met de standaardmeldingen van LinkdIn, zoals: bedrijfswebsite, blog,
persoonlijke website… Hoe doe je dat? Kies -wanneer je een site toevoegt-, in de uitklaplijst voor „Ander:‟.
Dan krijg je een extra veld waar je de naam van je site kan invullen. Zo zal op je profiel geen link naar
„Persoonlijke website‟ te zien zijn, maar wel naar „De passie van Adriaan‟. Klinkt uitnodigender, niet? Vul de
„Samenvatting‟ in. Velen laten deze rubriek momenteel links liggen. Onterecht, want hier heb je de kans om
voluit te schrijven over jezelf. Zo wordt je profiel méér dan een opsomming van waar je werkt en hebt
gewerkt (rubriek „Ervaring‟), wat je studeert of hebt gestudeerd (rubriek „Opleiding‟), of van welke
organisaties je lid bent. Weet je niet hoe te beginnen? Met een kort en krachtig antwoord op de volgende
vragen ben je goed op weg: Wie ben ik? Wat doe ik, of wat wil ik doen? Hoe ben ik gekomen waar ik nu sta?
Wat drijft mij? Wat heb ik anderen te bieden, wat is mijn expertise? Zorg ook hier voor een heldere
woordkeuze. Zo zal je profiel in de zoekresultaten verschijnen van werkgevers die zoeken naar mensen met
jouw expertise. Dit is nog maar het topje van de ijsberg. Wil je nog meer tips om je profiel op LinkedIn
optimaal te gebruiken? Volg dan onze webcursus „LinkedIn om een job te vinden‟. Deze cursus is gratis. Of
download gratis het boek „Hoe LinkedIn nu ECHT gebruiken‟ van Jan Vermeiren en Bert Verdonck.

53. Structuur van een tekst

54. Structuur van een tekst
• Chapeau
Geeft een nadere toelichting op de
titel.

55. Structuur van een tekst
• Chapeau
• Titel
Geeft aan waar de tekst over gaat
en zet aan tot verder lezen.

56. Structuur van een tekst
• Chapeau
• Titel
• Inleiding
• Waar gaat dit over?
• Wat heb ik er aan?
Inleiding op de rest van het artikel.
Kan heel exact aangeven waar de
tekst over gaat. Kan interesse
opwekken. In de meeste gevallen
springt de inleiding eruit omdat ze vet
of iets groter gedrukt is.

57. Structuur van een tekst
• Chapeau
• Titel
• Inleiding
• Waar gaat dit over?
• Wat heb ik er aan?
• Paragrafen
• Eén gedachte per paragraaf
Het eigenlijke verhaal, verdeeld in
tekstblokken. Elke paragraaf is een
afgewerkt stuk informatie dat visueel als
een eenheid wordt gepresenteerd.
Paragrafen maken de informatie
overzichtelijk.

58. Structuur van een tekst
• Chapeau
• Titel
• Inleiding
• Waar gaat dit over?
• Wat heb ik er aan?
• Paragrafen
• Eén gedachte per paragraaf
• Tussentitels
Geven aan waar het volgende tekstblok over
gaat. Kan stimuleren tot verder lezen.
Tussentitels zijn kort.

59. Structuur van een tekst
• Chapeau
• Titel
• Inleiding
• Waar gaat dit over?
• Wat heb ik er aan?
• Paragrafen
• Eén gedachte per paragraaf
• Tussentitels
• Slot
• Hier komt de call to action
• Aanduiden dat de tekst gedaan is
Kan de tekst van het artikel
samenvatten en alsnog aanzetten tot
lezen van het artikel.

60. Structuur van een tekst
• Chapeau
• Titel
• Inleiding
• Waar gaat dit over?
• Wat heb ik er aan?
• Paragrafen
• Eén gedachte per paragraaf
• Tussentitels
• Slot
• Hier komt de call to action
• Aanduiden dat de tekst gedaan is
• Afbeeldingen
Trekken de aandacht en kunnen contact met
de lezer tot stand brengen en hierdoor
aanzetten tot lezen.
Geschikt om sfeer op te roepen, essentiële
onderdelen van de tekst te benadrukken en
informatie te positioneren.

61. Structuur van een tekst
• Chapeau
• Titel
• Inleiding
• Waar gaat dit over?
• Wat heb ik er aan?
• Paragrafen
• Eén gedachte per paragraaf
• Tussentitels
• Slot
• Hier komt de call to action
• Aanduiden dat de tekst gedaan is
• Afbeeldingen
• Bijschriften bij afbeeldingen
Verklaren de illustratie wanneer deze niet voor
zichzelf spreekt. Geschikt om informatie te
beklemtonen of uit de tekst te lichten. Kunnen
aanzetten tot lezen.

62. Structuur van een tekst
• Chapeau
• Titel
• Inleiding
• Waar gaat dit over?
• Wat heb ik er aan?
• Paragrafen
• Eén gedachte per paragraaf
• Tussentitels
• Slot
• Hier komt de call to action
• Aanduiden dat de tekst gedaan is
• Afbeeldingen
• Bijschriften bij afbeeldingen
• Kader
Apart omlijnd stuk tekst, los van het artikel.
Vooral bedoeld om de interesse van de lezer
voor het artikel op te wekken. Kan een
interessant detail naar voor halen of iets in de
rand toelichten. Geen samenvatting van het
artikel.

63. Groep A: Inleiding
Groep B: Paragrafen
Groep C: Slot
Allen: Titel en subtitels
Structureer deze tekst

65. Correspondentie
Brieven en e-mail

66. Brieven zijn een efficiënt communicatiemiddel
En de overheid is in het voordeel

67. Dankzij ons logo wordt de brief altijd geopend
Bij bedrijven is dat lang niet zo

68. Als deze hindernis voor
ons niet bestaat, waar
moet je dan op letten?
Dankzij ons logo wordt de brief altijd geopend
Bij bedrijven is dat lang niet zo

69. “Ik” of “Wij”, in
Ambtelijk of
plaats van “U”
administratief
taalgebruik
Klantonvriendelijk
Ingewikkelde taalgebruik
zinsconstructies
Teleurstelling over de inhoud van de envelop!

70. • Moeilijk is niet hetzelfde als
Tips voor betere geloofwaardig
brieven • Het is moeilijker een brief te
1. Gebruik begrijpelijke taal
schrijven die iedereen begrijpt
dan een brief die niemand
begrijpt.
• Niet iedereen is hoogopgeleid
• Niet iedereen heeft Nederlands
als moedertaal

71. • Gebruik geen jargon
Tips voor betere “De reiniging van de straatkolken”
brieven “Hemelwaterputten”
1.
2.
Gebruik begrijpelijke taal
Ga ervan uit dat de lezer van
• Afkortingen de eerste keer voluit
het onderwerp niets afweet
• Moeilijk woorden uitleggen

72. • Spreek de mensen aan in de brief
Tips voor betere • Naam in de aanspreking
brieven
1. Gebruik begrijpelijke taal
2. Ga ervan uit dat de lezer van
het onderwerp niets afweet
3. Wees vriendelijk i.p.v.
afstandelijk

73. • Hoe sterker de structuur, hoe
Tips voor betere langer de brief kan zijn
brieven • Maak een lijstje van de inhoud in
1. Gebruik begrijpelijke taal
2. Ga ervan uit dat de lezer van
trefwoorden
het onderwerp niets afweet
• Zet ze in de juiste volgorde
3. Wees vriendelijk i.p.v.
afstandelijk • Begin dan pas te schrijven
4. Schrijf gestructureerd
• Lengte is geen probleem, maar
niet “zwammen”

74. • Niet: “De gemeente start met de heraanleg van de
straat.”
Tips voor betere Wel: “Binnenkort woont u in een veilige straat.”
brieven • Niet: “De prijs van de OCMW-maaltijden verhoogt
met 1 euro.”
1. Gebruik begrijpelijke taal
Wel: “Het is belangrijk dat u lekker kunt blijven
2. Ga ervan uit dat de lezer van
het onderwerp niets afweet
eten, ondanks stijgende voedselprijzen. Daarom
…”
3. Wees vriendelijk i.p.v.
afstandelijk Denk aan het voordeel voor de burger
4. Schrijf gestructureerd
5. Spreek over de burger en niet
over jezelf

75. • Niet een maand nadien
• Is een vorm van respect voor de burger
Tips voor betere
brieven
1. Gebruik begrijpelijke taal
2. Ga ervan uit dat de lezer van
het onderwerp niets afweet
3. Wees vriendelijk i.p.v.
afstandelijk
4. Schrijf gestructureerd
5. Spreek over de burger en niet
over jezelf
6. Schrijf tijdig

76. • Is ook een vorm van respect voor de burger
• Doel: het richten van reacties <-> ongeleide
Tips voor betere projectielen
brieven • “Wenst u te reageren, bel … of e-mail …”
1. Gebruik begrijpelijke taal
2. Ga ervan uit dat de lezer van
het onderwerp niets afweet
3. Wees vriendelijk i.p.v.
afstandelijk
4. Schrijf gestructureerd
5. Spreek over de burger en niet
over jezelf
6. Schrijf tijdig
7. Laat ruimte voor reactie

77. • Op zijn minst een vriendelijk standaardbriefje
“Dank u voor uw reactie.”
Tips voor betere “We zullen uw brief bespreken.”
brieven • Liefst individueel
1. Gebruik begrijpelijke taal
2. Ga ervan uit dat de lezer van
het onderwerp niets afweet
3. Wees vriendelijk i.p.v.
afstandelijk
4. Schrijf gestructureerd
5. Spreek over de burger en niet
over jezelf
6. Schrijf tijdig
7. Laat ruimte voor reactie
8. Reageer indien mogelijk

78. • Slecht nieuws is altijd slecht nieuws
– Bied een oplossing
Tips voor betere – Bied aan te luisteren (u kunt bellen, e-mailen,
brieven langskomen…)
1. Gebruik begrijpelijke taal • Eerlijk zijn is ook informeren zonder de
2. Ga ervan uit dat de lezer van loftrompet over jezelf te steken.
het onderwerp niets afweet
3. Wees vriendelijk i.p.v.
afstandelijk
4. Schrijf gestructureerd
5. Spreek over de burger en niet
over jezelf
6. Schrijf tijdig
7. Laat ruimte voor reactie
8. Reageer indien mogelijk
9. Wees eerlijk

79. Tips voor betere
brieven
1. Gebruik begrijpelijke taal
2. Ga ervan uit dat de lezer van
het onderwerp niets afweet
3. Wees vriendelijk i.p.v.
afstandelijk
4. Schrijf gestructureerd
5. Spreek over de burger en niet
over jezelf
6. Schrijf tijdig
7. Laat ruimte voor reactie
8. Reageer indien mogelijk
9. Wees eerlijk
10. Gebruik de huisstijltips!

80. Fouten die vaak voorkomen
Nietszeggende begin- en slotalinea's
Gevolggevend aan uw schrijven van 23
dezer kunnen wij u het volgende
mededelen.
Wij ontvingen uw brief van 23 mei waarin
u ons vraagt om meer informatie over de
organisatie van de braderij.
Wij hopen uw vraag hiermee voldoende
beantwoord te hebben en verblijven
inmiddels

81. Lettergebruik
• lettertype Arial 10 punt
→ alle tekst behalve drukwerk
• links uitlijnen

82. Standaardformuleringen
• standaard: de geadresseerde is gekend
Geachte heer Geachte mevrouw Mevrouw
• onbekende geadresseerde: gebruik de dubbele aanspreking
Geachte mevrouw Mevrouw NIET: Beste
Geachte heer Geachte heer Geachte
• aanspreking met naam/functie (indien gekend)
Geachte mevrouw Peeters Mevrouw Peeters
Geachte heer voorzitter Mijnheer de voorzitter
Mevrouw de voorzitter Mevrouw de gouverneur
• collectieve aanspreking
Geacht college
Beste projectgroep
• vertrouwelijke aanspreking of bij jongeren
Beste Suzie
Beste collega
• de geaddresseerde bekleedt een officiële functie, maar is een goede kennis
(niet in officiële brieven)
Mijnheer de voorzitter
Beste Jan

83. E-mail, de oplossing voor alle correspondentie?

84. Wie krijgt er te veel e-mailberichten?

85. Wie kent er dit computerspel nog?

86. • Kort en concreet
• Woorden in volgorde van belangrijkheid
“Communicatieplan: eerste voorstellen van
Beter e-mailen ontwerp”
i.p.v.
1. De onderwerpregel
“Eerste voorstellen voor het ontwerp van een
nieuwe communicatieplan”
• “Ter info” wanneer het bericht enkel informatief is
en er geen reactie wordt verwacht
• Gebruik kernwoorden: “dringend”, “belangrijk”,
“graag reactie”, “ter herinnering”, “help”
• Voor of na het schrijven van het bericht?

87. • Begin met een beleefde aanspreking
“Beste collega”, “Geachte mevrouw” …
• Sluit ook beleefd af
Beter e-mailen “Met vriendelijke groeten”, “Beste groeten”
1. De onderwerpregel • E-mailhandtekening volgens de huisstijl
2. Begin en einde

88. • Gebruik de structuur van een brief.
• Een e-mailbericht moet kort en duidelijk zijn. Bij
voorkeur op één scherm te lezen.
Beter e-mailen • Belangrijkste zaken vooraan
1. De onderwerpregel • Zorg dat de bestemmeling weet wat er van hem
2. Begin en einde wordt verwacht. Weet hij wat hij moet doen en
3. Formuleringen tegen wanneer?
• Bij het antwoorden is het interessant om de
gestelde vraag te herhalen.
• Opletten met hoofdletters. Wordt geïnterpreteerd
roepen.

89. • Verwijs steeds naar de bijlage.
• Voordeel: Documenten moeten niet meer op
papier verspreid worden.
Beter e-mailen • Nadeel: Er is een extra toepassing nodig.
1. De onderwerpregel • Nadeel: Smartphone-onvriendelijk
2. Begin en einde • Nadeel: Vermenigvuldiging van het aantal
3. Formuleringen bestanden
4. Bijlagen en links • Een link is vaak een goede oplossing als iedereen
er aan kan.

90. • Mailberichten moeten niet meteen beantwoord
worden.
• Binnen 48 uur volstaat.
Beter e-mailen • Zuinig met “antwoord allen”
1. De onderwerpregel • Afwezigheidsassistent bij langere afwezigheden
2. Begin en einde • Opletten met mailstaarten
3. Formuleringen
4. Bijlagen en links
5. Beantwoorden

91. Vragen?

92. Schrijven voor
publicaties
Website
Infoblad / Zwiepers / brochure
In de lay-out denken

93. De lezer is anders
De lezer wil niet lezen, maar wil wel
klikken, zappen, spelen.
Een scherm leest 25 % trager.
Schermlezen is vermoeiender en je
onthoudt minder achteraf.
Lezer leest scannend.
Website
Het verschil met papier

94. Het medium is anders
Je kunt het niet goed vastnemen.
De resolutie is anders.
Er staat concurrentie op.
Andere tekst, links, afbeeldingen, menubalken…
Het ene scherm is het andere niet.
Website
Het verschil met papier

95. Drie mogelijkheden
Niet aanpassen
Beetje aanpassen
Opnieuw schrijven
Website
Teksten aanpassen?

96. In sommige gevallen
(Officiële) documenten
Lijsten
Brochure in pdf
> Bij voorkeur als download
Website
Niet aanpassen

97. Witregels toevoegen
Alinea’s opsplitsen: vier tot zes regels
Links leggen voor extra informatie
Extra tussenkopjes: hoofdidee
Nog kortere zinnen: 10 tot 15 woorden
Bulletlists werken beter dan op papier
Website
Beetje aanpassen

98. Afhankelijk van basismateriaal
Afhankelijk van tijd en mankracht
Vaak beter dan beetje aanpassen
Website
Opnieuw schrijven

99. Niet aanbodgericht, maar vraaggericht
Meer dialoogstijl dan op papier
Menselijker schrijven (vermijd stadhuistaal)
Kies voor persoonlijke woorden (meer jij dan ik)
Kies voor positieve woorden.
Begin met een heel korte zin.
Website
Stijl moet levendiger

100. Interview
Getuigenis
Geef reliëf aan je tekst.
Infoblad / Zwiepers / brochures…
Geef niet enkel beschrijvingen.

101. Begin eens met een vraag. Fietst u ook wel eens langs de Oeverkant?
Onvolledige zinnen En toch. Zeker weten. Heel graag.
“Mensen helpen, daar draait het om bij
Citaten ons”.
Bel me dan gerust op
Aansporingen (gebiedende wijs)
Infoblad / Zwiepers / brochures…
Zinnen die zin geven

102. Loze woorden, een aantal, dan ook, dus,
eigenlijk, het is een feit
stopwoorden dat, in feite, met name…
Werkwoorden Hebben, zijn, worden,
zullen, kunnen, willen
die niet ‘werken’
Infoblad / Zwiepers / brochures…
Schrijven is schrappen.

103. Maak van je opsommingen 1-2-3’tjes.
Spelen, plezier en vrienden maken, daar
draait het om bij het speelplein.
Een condensatieketel biedt enkel voordelen:
je energiekosten dalen, het milieu vaart er
wel bij en het is compleet veilig.
Infoblad / Zwiepers / brochures…
1-2-3‟tjes

104. Zuinig met het uitroepteken en …
Hou het beknopt, verwijs eventueel naar
website.
Namen zijn heilig.
Gebruik harde returns enkel als je een
nieuwe alinea begint.
Contactgegevens steeds onderaan, niet in
een zin.
Infoblad / Zwiepers / brochures…
Enkele aandachtspunten

105. Schrijf enkel 'wij', als je hiermee de gemeente of het
OCMW bedoelt.
gemeente / gemeentebestuur
Vanaf = datum in de toekomst
Sinds = datum in het verleden
Straatnamen voluit schrijven.
De woorden data/uren/voor wie/waar/prijs zijn
overbodig.
Infoblad / Zwiepers / brochures…
Enkele aandachtspunten

106. Kort: essentie
samengebald
Geen leestekens, geen
cijfers
Maximaal twee regels
In de lay-out denken
Titels

107. Liever één sprekend beeld, dan tien slechte
foto's.
Mensen
Auteursrechten
Gratis beeldbanken: www.sxc.hu of
www.morguefile.com
Onderschriften
In de lay-out denken
Aandacht voor beelden

108. Fototoestel op grootste formaat
Portretten op neutrale achtergrond
Liever enkele mensen dan een grote groep
Gezichten, geen ruggen
Perspectief
In de lay-out denken
Zelf beelden maken

109. Vragen?