2. Polecana miejscowość Pilzno
Pilzno – miasto w woj. podkarpackim, w powiecie dębickim, w Dolinie Dolnej Wisłoki.
Położone jest w historycznej ziemi sandomierskiej w Małopolsce. Miejscowość jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej Pilzno. 31 grudnia 2018
Pilzno liczyło 4943 mieszkańców.
Za czasów I Rzeczypospolitej było miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego. Od połowy XV w. do 1772 stolica powiatu pilźnieńskiego w
województwie sandomierskim. W 1764 r. na krótko miasto stało się siedzibą sądów grodzkich. Przed 1945 Pilzno należało do województwa
krakowskiego, po zakończeniu II wojny światowej weszło w skład nowo utworzonego województwa rzeszowskiego. Miasto było pod zaborem
austriackim w czasie rozbiorów Polski. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa tarnowskiego.
WSB
5. Co warto zobaczyć w Pilźnie?
Najtrwalszym śladem przeszłości, tradycji, historycznych wydarzeń związanych ze skrawkiem tej Ziemi są zabytki architektury.
Najcenniejsze z nich znajdują się w samym Pilźnie, którego centrum stanowi malowniczy rynek. Wiele parterowych i
jednopiętrowych usytuowanych wokół niego domów i kamienic pamięta XVII i XVIII wiek. Będąc w rynku należy zwrócić
uwagę na stojącą w jego centralnej części kamienną Figurę Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia z 1883 roku. Ponad
dachami pilźnieńskiej zabudowy wybijają się dwa kościoły: farny i karmelicki.
WSB
7. Obraz Matki Bożej w Pilźnie
Obraz mieści się w późnorenesansowym ołtarzu północnej kaplicy kościoła klasztoru pw. Świętych Katarzyny i
Barbary (kiedyś pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny). Został namalowany w 1665 r. Jego autorem był
lokalny artysta o nazwisku Brzeziński. Malarz wzorował się na wcześniejszym wizerunku Matki Bożej, który
został zniszczony podczas najazdu wojsk Jerzego II Rakoczego.
Obraz przedstawia Maryję z Dzieciątkiem Jezus w złotych koronach. Matka odziana w srebrne szaty trzyma na
lewym ręku Syna, a drugą wskazuje na serce. Dzieciątko Jezus przyodziane jest w złote szaty, prawą rękę wznosi
ku górze na znak błogosławieństwa.
Już w XI w. wizerunek Najświętszej Maryi Panny czczony był w tzw. kaplicy basztowej znajdującej się w miejscu,
gdzie obecnie stoi kościół klasztorny. Wyrazem wdzięczności za otrzymane łaski za przyczyną Pani Pilzna są
liczne wota składane przez wiernych. Wśród tablic znajdujących się w kaplicy Matki Bożej na szczególną uwagę
zasługuje ta, która upamiętnia dziękczynienie za wielowiekową opiekę Matki Bożej nad Pilznem. Została ona
złożona dla uczczenia ofiar poniesionych w czasach niewoli hitlerowskiej i komunistycznej. Tablicę tę
ufundowały organizacje walczące o wolną i katolicką Polskę.
WSB
8. Santkuarium w Pilźnie
Początek powstania placówki kościelnej datuje się na dzień 3 marca 1403 r. Król Władysław Jagiełło podpisał wówczas dokument zezwalający
zakonowi augustianów wybudowanie w tym miejscu kościoła. Zagospodarowanie nowego miejsca wiązało się ze znacznymi nakładami
finansowymi. Pomoc okazał sam król i pomógł w fundacji nowej świątyni i klasztoru. Siedzibą zakonników był drewniany klasztor stojący obok
murowanego kościoła w stylu gotyckim, który był niewielką, jednonawową budowlą z prezbiterium. Następne stulecia zapisały się w historii
klasztoru licznymi nadaniami. Znaczniejszego wsparcia udzielali liczni darczyńcy. Hojne datki wzbudzały zawiść, zaostrzając sprzeczki władz
miejskich z klasztorem. Król Władysław IV ujął się za klasztorem w 1642 r. Wkrótce magistrat doszedł do wniosku, że grunty klasztorne trzeba
opodatkować, bo niegdyś należały do mieszczan. Król Michał Korybut Wiśniowiecki skarcił mieszczan, uwolnił od powinności i zrekompensował
straty, dając pozwolenie na wyszynk trunków i browar piwny, które zostały zwolnione od podatku czopowego. Znawca pilzneńskich perypetii z
przeszłości ks. Karol Szczeklik napisał między innymi, że w 1675 r. z okazji morowego powietrza wybuchły wielkie zamieszki w mieście, wśród
których zabity został burmistrz Wojciech Podraza. Potem tłum napadł na klasztor, zabito jedną z osób,, drugą zaś strącono do więzienia i
spalono trzy domy klasztorne. Zakonnicy zaskarżyli miasto przed sądem kapturowym województwa sandomierskiego, miasto zostało oczywiście
ukarane i zakończono spór układem. Od 1841 r. kościołem opiekują się ojcowie karmelici.
Po wcieleniu w życie ustaw cesarza austriackiego Józefa II. część budynków klasztornych w 1807 r. zajęło wojsko. Wkrótce w 1811 r. Pilzno
nawiedził groźny pożar, który pochłonął augustiański kościół. Z powodu braku finansów dopiero w 1826 r. ukończono remont kościoła. Budowlę
przykryto dachem gontowym, a zrujnowane ogniem części sklepienia naprawiono tarcicami. Pojawiły się nowe drzwi zdobione tzw. ćwiekami
kowalskimi. Pomalowano na nowo ołtarze. Odnowiono chór i sprawiono organy. Architektoniczny wygląd ukształtował się po kolejnym pożarze
w 1865 r. i w zasadniczej formie trwa do dzisiaj. Budowla nosi cechy stylu eklektycznego. Gotyckiego charakteru nadają mu szkarpy
wzmacniające ściany od zewnątrz, stromy trójkątny szczyt fasady, okna w prezbiterium oraz kształt kruchty. Okno frontu charakterystyczne jest
dla XVII stulecia, zaś okrągły otwór (zw. okulus) zdaje się przywoływać renesansowe rozwiązania. U góry fasady widać również arkadkowy fryz
neoromański. Dach siodłowy posiada zgrabną wieżyczkę – sygnaturkę.
W 1866 r. dobudowano do kościoła wieżę dzwonniczą na planie czworoboku, w szczytowych partiach przechodzącą w ośmiobok nakryty
ostrosłupowym daszkiem. Wieżyca czterokondygnacyjna otrzymała pseudoromańskiego okienka. Wewnątrz zawieszony jest duży dzwon odlany
w firmie Szwabe w Białej koło Bielska, który ozdobiony został ornamentyką roślinną i figuralną (Najświętszej Maryi Panny i prorok Eliasz). Z
czasów baroku pochodzą dwa mniejsze dzwony. Wieżę uszkodzoną przez wichurę poddano remontowi w 1985 i 1989 r., kiedy wymieniano w
niej spróchniałe belkowania do zawieszania dzwonów. Od strony północnej przylega do kościoła zakrystia, która posiada w pobliżu wejścia herb
karmelitów. Kościół remontowany był ostatnio w latach 1995-96.
W 2006 r. ordynariusz tarnowski Wiktor Skworc wydał dekret nadający kościołowi karmelitów status sanktuarium maryjnego.
WSB
9. Z pytaniem
W jakim województwie leży Gmina Pilzno?
WSB
Małopolskie
Pomorskie
Podkarpackie