Wystawa powstała w ramach
XXI Małopolskich Dni
Dziedzictwa Kulturowego.
Z dreszczykiem
Parafia pw.
Podwyższenia Krzyża
Świętego w Iwkowej
Gmina Iwkowa
Gminna Biblioteka Publiczna
w Iwkowej
Gminny Ośrodek Kultury
w Iwkowej
Koncepcja wystawy: Paulina Kasprzycka | Opracowanie graficzne:
Maciej Grochot | Korekta: Ewelina Korostyńska | Materiały źródłowe:
Dzieje Gminy Iwkowa. Fotografią malowane, oprac. B. Klimek,
A Mikołajczyk, Iwkowa 2011 | Piechota J., Dzieje Iwkowej: 1325–1960,
oprac. B. Klimek, Z. Klimek, Iwkowa 1995. | Szot S., Dzieje Gminy Iwkowa.
Iwkowskie Role, oprac. B. Klimek, Iwkowa 2014.
dnidziedzictwa.plOrganizator: Gospodarz: Współorganizatorzy:
Pamiątki z przeszłości
u góry
Eksponaty zgromadzone przez ks. Jana Piechotę – dawnego proboszcza parafii w Iwkowej, które znajdują
się w Muzeum parafialnym im. ks. Piechoty w Iwkowej, za: dokumentacja konserwatorska, 1976, skany
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie – delegatura w Tarnowie
po lewej
Widok na portal wejściowy zwieńczony łukiem tzw. oślim grzbietem i prezbiterium kościoła pw. Nawiedzenia
NMP w Iwkowej, 1905–1915, skan Pracownia Fotograficzna Muzeum Narodowego w Krakowie
MUZEUM NARODOWE W KRAKOWIE, MNK XX-f-4808

Iwkowa, malowniczo położona wśród pa-
górków i lasów Pogórza Wiśnickiego, za-
chwyca swoja historią i atmosferą. Wieś
powstała z połączenia dwóch osad – star-
szej, o nazwie Wola Ywona, i młodszej
– dzisiejszego Nagórza. Pierwsze histo-
ryczne wzmianki o starszej części wsi po-
chodzą z 1325 roku, zaś młodsza została
założona w 1334 roku.
O bogatym dziedzictwie kulturowym Iw-
kowej świadczą nie tylko jej materialne
pamiątki, ale przede wszystkim liczne
opowieści i wspomnienia przekazywane
przez kolejne pokolenia mieszkańców.
Fragment mapy katastralnej Iwkowej z 1847 r.
ARCHIWUM NARODOWE W KRAKOWIE

Pamiątką, która zachowała się już tylko na foto-
grafiach, jest kościół pw. Podwyższenia Krzyża
Świętego. Do 1952 roku stał on w miejscu obec-
nego murowanego kościoła parafialnego. Była
to drewniana świątynia wybudowana w nowej
części Iwkowej w drugiej połowie XVI wieku. Zo-
stał przypadkowo spalony podczas prac prowa-
dzonych przy konserwacji polichromii.
Rysunki wykonane w kościele pw. Podwyższenia Krzyża
Świętego w Iwkowej, S. Wąs, skan Pracownia Fotograficzna
Muzeum Narodowego w Krakowie
MUZEUM NARODOWE W KRAKOWIE
1 Rzut kościoła (MNK III-Pl-1591/1-2)
2 Drzwi z przedsionka do nawy (MNK III-Pl-1592)
3 Fragment belki tęczowej (MNK III-Pl-1593/1-2)
Nieistniejący drewniany kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Iwkowej, 1905–1915,
skan Pracownia Fotograficzna Muzeum Narodowego w Krakowie
MUZEUM NARODOWE W KRAKOWIE, MNK XX-f-4840
1
2
3

Drewniany kościół pw. Nawiedzenia NMP w Iwkowej, otoczony malowniczym
starodrzewiem, dziś pełni funkcję kaplicy cmentarnej. We wnętrzu tej gotyc-
kiej budowli pochodzącej z około 1518 roku obejrzymy wspaniałe, elektryzu-
jące zarówno formą jak i treścią, niedawno odnowione malowidła figuralne
i patronowe, niektóre nawet z początku XVII wieku.
Kościół w Iwkowej oraz portal prowadzący z przedsionka do nawy w jego wnętrzu, fot. K. Schubert, MIK 2019 ©

po lewej
Jedna z rzeźb w ołtarzu głównym
po prawej
Ołtarz główny z obrazem Nawiedzenia NMP
z 1688 r.
u dołu
Część nastawy ołtarzowej z wizerunkiem
fundatora Błażeja Jasnowicza z rodziną.
W centralnej części ołtarza znajduje się
drewniane tabernakulum, fot. K. Schubert,
MIK 2019 ©

Malowidła na parapecie chóru z przedstawieniem
Sądu Ostatecznego oraz XVII-wieczne
zakrycie (antependium) stołu ołtarzowego
z przedstawieniem Matki Boskiej Bolesnej
w ołtarzu bocznym w kościele w Iwkowej,
fot. K. Schubert, MIK 2019 ©

Po pożarze drewnianego kościo-
ła parafialnego pw. Podwyższenia
Krzyża Świętego dzięki staraniom
ówczesnego proboszcza ks. Jana
Piechoty i mieszkańców Iwko-
wej już w 1953 roku rozpoczęto
budowę nowej świątyni. Projekt
wykonał krakowski architekt inż.
Roman Łomnicki. Konsekracji no-
wego kościoła dokonano w 1956
roku, a swój wystrój zawdzięcza
krakowskim artystom: Jarosławo-
wi Sowińskiemu i Włodzimierzowi
Kuntzowi. Najcenniejszą pamiąt-
ką po starym kościele jest urato-
wany z pożaru XVII-wieczny obraz
Matki Bożej i nadpalony krzyż mi-
syjny, znajdujący się w przedsion-
ku kościoła.
Mieszkańcy Iwkowej
podczas budowy nowego
kościoła, lata 50. XX w.,
za: Piechota J., Gawędy
iwkowskie, Kraków 2006
Prace przy budowie nowego kościoła
w Iwkowej ok. 1955 r., fot. ks. J. Piechota,
za: Dzieje Gminy Iwkowa. Fotografią
malowane, oprac. B. Klimek, A. Mikołajczyk,
Iwkowa 2011
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża
Świętego w Iwkowej, 2010,
fot. P. Opioła. WIKIPEDIA

Historyczną pamiątką i symbolem iw-
kowskiej tożsamości są nazwy gruntów
ich dawnych właścicieli. Środkiem wsi
płynie rzeka Bela, a równolegle do niej
biegnie główna droga. Wyznacza ona oś
wsi, od której odchodzą pasy ziemi nale-
żące do mieszkańców. Nazwy dawnych
ról stanowią ciekawą formę językową,
odzwierciedlającą się m.in. w zmianie
rodzaju. Istniejący Rejestr zapisów grun-
towych wsi Iwkowa 1804–1876 to dosko-
nałe źródło wiedzy o historii wsi i jej daw-
nych mieszkańcach.
Tablice z nazwami ról w Iwkowej wykonane w ramach projektu
Szlakiem Iwkowskich ról, fot. K. Schubert, MIK 2019 ©

Jedną z ważniejszych postaci w Iwkowej, które przyczyniły się do propagowania wiedzy o miejscowości
i zachowania jej wielu pamiątek, był proboszcz ks. Jan Piechota (1909–1987). W 1946 roku został administra-
torem parafii w Iwkowej, a rok później jej proboszczem. Funkcję tę pełnił aż do 1979 roku. W trakcie swojej
posługi kapłańskiej bardzo aktywnie działał na rzecz lokalnej społeczności, gromadząc opowieści i różne
artefakty. Jako historyk, etnograf, folklorysta, literat-pasjonat jest autorem kilku publikacji, m.in.: monogra-
fii Iwkowej, Gawęd Iwkowskich, Komedyj Iwkowskich: gadki i klechdy. Przede wszystkim był jednak twórcą
muzeum parafialnego, które dziś nosi jego imię. Przez długie lata muzeum mieściło się w wieży kościoła pw.
Nawiedzenia NMP w Iwkowej. Z przyczyn technicznych musiało zmienić lokalizację. Obecnie trwają starania
na rzecz jego adaptacji w nowym miejscu i konserwacji zgromadzonych zbiorów.
u góry
Ksiądz Jan Piechota, za: Piechota J.,
Gawędy iwkowskie, Kraków 2006
u góry, po prawej
Komitet budowy kościoła parafialnego w Iwkowej
w 1956 r., za: Dzieje Gminy Iwkowa. Fotografią
malowane, oprac. B. Klimek, A. Mikołajczyk,
Iwkowa 2011

Panorama Iwkowej z drewnianym kościołem pw.
Podwyższenia Krzyża Świętego w tle, 1938–1945,
za: Dzieje Gminy Iwkowa. Fotografią malowane,
oprac. B. Klimek, A. Mikołajczyk, Iwkowa 2011
Śniadanie podczas polowania na zające w Iwkowej, 1914
NARODOWE ARCHIWUM CYFROWE
Budynek dawnej szkoły w Iwkowej, 1905–1915, skan Pracownia Fotograficzna Muzeum Narodowego w Krakowie
MUZEUM NARODOWE W KRAKOWIE, MNK XX-f-5300
Dom rodziny Gryzów na roli Midowskiej w Iwkowej,
lata 70. XX w., fot. J. Piechota, za: Dzieje Gminy
Iwkowa. Fotografią malowane, oprac. B. Klimek,
A. Mikołajczyk, Iwkowa 2011