100 jaar Tsjechoslowakije en de rol van de legioenen. Bijeenkomst WFA Nederland 21 april 2018. Jacques Duivenvoorden, Den Haag. jacquesduivenvoorden@ziggo.nl

1. 100 jaar Tsjechoslowakije en
de rol van de legioenen
Bijeenkomst WFA Nederland
21 april 2018
Jacques Duivenvoorden
jacquesduivenvoorden@ziggo.nl

2. Viering 100 jaar Tsjechoslowakije in Darney

3. Verhaallijnen in mijn presentatie
• Eigen ontdekkingstocht
• Historie koninkrijk Bohemen in vogelvlucht
• Nationale bewustzijn 19e eeuw
• Lobby van Masaryk, Beneš, Stefánik voor onafhankelijkheid
• Rol van de legioenen
• Veldslagen
• Belangrijke militairen
• Tsjechoslowaakse leger 1918 tot 1926

4. Waar is mijn
vaderland?

5. Eigen ontdekkingstocht (1)
• Zoon van een Nederlandse vader en een Tsjechische moeder
• Verzamelen Tsjechoslowaakse postzegels vanaf 7 jaar oud

6. Eigen ontdekkingstocht (2)

7. Eigen ontdekkingstocht (3)
• De enige foto: mijn Tsjechische grootvader Josef Křížek (in het midden
met baret en onderscheidingen) bij de begrafenis in 1933 in Plavy van
Josef Šilhan (legionair in Frankrijk) uit de Eerste Wereldoorlog.

8. Eigen ontdekkingstocht (4)
• Het verhaal van mijn moeder over haar vader als legionair:
• Gevangengenomen eind 1914 in Servië
• Overgelopen naar het Servische leger
• Via Italië in Frankrijk terechtgekomen
• Na de oorlog veel in uniform zijn verhaal verteld op scholen
• In Tweede Wereldoorlog hadden zijn zonen zijn uniform verborgen
• Begraven in 1945 in zijn uniform van Tsjechoslowaaks legionair

9. Eigen ontdekkingstocht (4)
• Op vakantie in 1994 in de Vogezen: bezoek aan Darney

10. Geschiedenis koninkrijk Bohemen (1)
• Vratislav II eerste koning van Bohemen vanaf 1085
• Přemysl Otakar I ontvangt Gouden Siciliaanse Bul 1212 (erfelijke koning)
• Karel IV (naamgever Karelsuniversiteit in Praag: gesticht 1348)
• Verbranding Jan Hus 6 juli 1415 (Concilie van Konstanz)
• Hussitische oorlogen met leider generaal Jan Žižka (vanaf 30 juli 1419)
• Bohemen onder Habsburg 1526 (koning Ferdinand)
• Slag bij de Witte Berg (verlies autonomie Boheemse adel) 1620
• Staten Generaal heeft Boheemse leger financieel gesteund (Staatse leger)
• Winterkoning Frederik V van de Palts (kleinzoon van Willem van Oranje,
neef van prins Maurits en prins Frederik Hendrik) gevlucht naar Den Haag

11. Geschiedenis koninkrijk Bohemen (2)
Magister Jan Hus Generaal Jan Žižka Koningskroon

12. Nationalisme in 19e eeuw
• Nationaal Tsjechisch bewustzijn ontwaakt eind 18e eeuw en in de 19e
eeuw (wedergeboorte)
• Invloed Franse revolutie en opstand in 1848 (Wenen /Praag)
• Identiteitsoorlog als reactie op germanisering vanuit Habsburgregime
• Tsjechische taal in de literatuur: Božena Němcová, Karel Havlicek
• Tsjechische (volks)muziek: Bedřich Smetana, Antonín Dvořák, Leoš
Janáček
• Oprichting sport- en scoutingbeweging Sokol in 1862 in Praag door
Miroslav Tyrš en Jindřich Fügner (symbool: valk)
• Nationaal theater in Praag 1881 geopend

13. Straatnamen Praag in 19e eeuw in het Duits

14. Begin van de 1e Wereldoorlog
• Boheemse (Tsjechische) troepen binnen het KuK-leger
• Eerste gevechten aan het oostelijke front: Servië en Galicië
• Slag bij Kolubara eind 1914 grote verliezen KuK-leger en veel
krijgsgevangenen van Tsjechische origine in Servische handen
• Geheim verzet georganiseerd in Tsjechische Maffia
(https://cs.wikipedia.org/wiki/Maffie )
• Rol van Sokol als ondergrondse politieke organisatie onder leiding van
Judr. Josef Scheiner

15. Sokol en de Eerste Wereldoorlog
JUDr. Josef Scheiner (1861-
1932) voorzitter Sokol
tijdens WWI
50 jaar Sokol in Držkov
Afbeelding op standbeeld
van mede-oprichter
Miroslav Tyrš

16. Intermezzo 1: recrutering
Kuk-leger in Bohemen
• Recruteringsplaats: Beroun
• Josef Křížek
• Geboren: 17 maart 1882
• Geboorteplaats: Nesvačily
• Streek: Hořovice / Beroun
• Godsdienst: katholiek
• Indeling vanaf 1903: LIR 7 Pilsen
• Rang: korporaal

17. Intermezzo 2: krijgsgevangenen van 1914-
1918
• Internering 25.000 Oostenrijks-Hongaarse krijgsgevangenen op
Italiaans eiland Asinara (bij Sardinië)

18. Intermezzo 3: krijgsgevangenen van 1914-
1918
• Tsjechische krijgsgevangenen in juni 1916 vanaf Asinara overgevaren
naar Frankrijk en daar tewerkgesteld in de landbouw tot begin 1918,
bijvoorbeeld vanuit interneringskamp Montargis

19. Lobby van Masaryk, Beneš, Stefánik voor
onafhankelijkheid van Tsjechoslowakije (1)
• Optie 1: Onafhankelijk land binnen federatie als voortzetting van alle
landen binnen het keizerrijk Oostenrijk-Hongarije
• Optie 2: Onafhankelijk land binnen federatie met landen van
voormaligtsaristisch Rusland
• Optie 3: Geheel onafhankelijk land erkend door de Volkenbond
• Lobby verschoof gedurende WWI geheel naar optie 3

20. Lobby van Masaryk, Beneš, Stefánik voor
onafhankelijkheid van Tsjechoslowakije (2)
Tomáš Garrigue Masaryk
1850-1937
Edvard Beneš
1884-1948
Milan Rastislav Štefánik
1880-1919

21. Lobby van Masaryk, Beneš, Stefánik voor
onafhankelijkheid van Tsjechoslowakije (3)
• Boek "Nova Europa", 1918/1920, Masaryk

22. Rol van de legioenen
• Vrijwilligers, krijgsgevangen en gedeserteerde Tsjechen en Slowaken
laten participeren in de strijd van de Entente tegen de Centrale
mogendheden
• Als onderdeel van de reguliere strijdkrachten in Rusland, Italië en
Frankrijk
• Aantonen dat Tsjechen en Slowaken bereid zijn te vechten voor
onafhankelijkheid
• Basis creëren voor het toekomstige staande leger
van Tsjechoslowakije
• De waarden uitdragen van Jan Hus: Pravda vítězí
(de waarheid zal overwinnen)

23. Ontstaan van het Russische legioen
• Grote hoeveelheid krijgsgevangen Tsjechen en Slowaken uit het KuK-
leger
• Overlopers uit het KuK-leger "Hej Slovane"
• Commandant Generaal Maurice Janin
• Begin militaire loopbaan Jan Syvorý
(in 1938 minister president
Tsjechoslowakije)
• Omvang legioen: 92.000 man

24. Belangrijkste veldslagen in Rusland (1)
• Slag bij Sborov (Oekraïne) eerste belangrijke overwinning
• Kerensky offensief Russische leger
• Juli 1917
• Tsjechoslowaakse brigade
• Omvang: 3530 man
• Commandant Russische kolonel Vyacheslav
Platonovich Trojanov
• Vijand: KuK-leger, IR 6, 35, 75 and 86, 12.000 man
• Luitenant Stanislav Čeček startte de succesvolle aanval
• Ruim 3000 KuK-krijgsgevangenen en materieel
in beslag genomen

25. Belangrijkste veldslagen in Rusland (2)
• Hoofdrolspelers slag bij Zborov: Rudolf Medek, Otokar Husák, Václav
Šidlík (na 1918 allen brigade-generaal in het Tsjechoslowaakse leger)

26. Slag bij Zborov in het Nederlandse nieuws
24 september 1938
benoeming Jan Syrový tot
minister president van
Tsjechoslowakije
Commandant in 1917 van
de compagnie Jan Hus (1e
IR Tsjechoslowaakse
legioen) bij de slag bij
Zborov

27. Belangrijkste veldslagen in Rusland (3)
• Slag bij Bachmač
• 8 – 13 maart 1918
• Oekraïne
• Duitse bezettings-
macht
• Tsjechoslowaaks
Legioen
• Doel: spoorweg-
verbinding naar oosten

28. Ontstaan van het Italiaanse legioen
• 21 april 1918 akkoord gesloten namens de Tsjechoslowaakse Nationale
Raad door generaal Milan Rastislav Štefánik over een Tsjechoslowaakse
militaire eenheid (6e divisie) in Italië met Vittorio Eugene Orlando,
minister-president en voorzitter van het Nationale Congres en luitenant-
generaal Vittorio Italico Zupelli, minister van Oorlog
• De overhandiging van het korpsvaandel door de burgemeester van Rome
Prins Colonna op 24 mei 1918 aan de bevelhebber generaal Andrea
Graziani op de Piazza Venezia in Rome voor het monument van Victor-
Emmanuel
• Omvang ca. 24.000 man
• November 1918 6e divisie omgezet in een legercorps met 6 IR

29. Belangrijkste veldslagen in Italië (1)
• Slag bij Dosso Alto
• 6e divisie Tsjechoslowaaks legioen 31 / 34 IR in Italië olv generaal
Graviani
• Overwinning op 21 september 1918 bij Dosso Alto (Alpen, 700 m;
oostelijk van het Gardameer)
• Felicitaties van premier Orlando in de dagorder op 21 september
1918

30. Ontstaan van het Franse legioen
• Vrijwilligers in Frankrijk van Tsjechische herkomst
• Rol van de Franse Sokol-afdeling in Parijs
• Groepering gevormd eind 1914 regiment Nazdar binnen het Marokkaanse
vreemdelingenlegioen
• Slag bij Arras mei 1915 met grote verliezen bij regiment Nazdar
• In 1916 Nationale Tsjechoslowaakse Raad gevestigd in Parijs
• In 1917 afspraken Nationale Tsjechoslowaakse Raad met Franse regering
over Tsjechoslowaakse militaire eenheid (brigade) binnen het Franse leger
• Start Tsjechoslowaakse brigade met 21e regiment in Cognac maart 1918
• Omvang: 12.000 man (sterkte op einde oorlog 1918)

31. Tsjechische officieren van Rusland naar
Frankrijk
• Diverse Tsjechische officieren uit het Russische legioen zijn na de slag
bij Sborov via Archangel naar Frankrijk verplaatst en opgenomen in
het 21e regiment
• Kapitein Otokar Husák (later brigade generaal in Tsjechoslowaakse
leger en minister) commandant 21e regiment
• Kapitein Václav Šidlík (later brigade generaal in Tsjechoslowaakse
leger) commandant 1e bataljon 21e regiment

32. Kapitein Otokar Husák later brigade-generaal
en minister (1885-1964)

33. Kapitein (later brigade generaal) Václav Šidlík
(1884-1952)
• Commandant 1e bataljon 21e regiment oktober 1918 Aisne

34. Belangrijkste veldslagen in Frankrijk (1)
• Slag bij Vouziers
• Offensief Maarschalk Foch
• 4e leger, 53e divisie
• 21e en 22e regiment Tsjechoslowaakse
Brigade inzet bij 9e Corps d'Armée
• Vanaf 14 oktober 1918 tussen Voncq en Vrizy ten noorden van
Vouziers
• 20 okt Compagnie kapitein Václav Šidlík 1e bataillon 21e regiment
start bevrijding Terron

35. Belangrijkste veldslagen in Frankrijk (2)
• Verzet van de vijand 21 oktober
• Ferme Macquard
• Commandant Otokar Husák krijgt opdracht het dorp Terron opnieuw
in te nemen
• Bombardementen van de vijand op 22 en 23 oktober
• Inzet van de compagnieën Pliva, Maticka, Vlasak
• Op 23 oktober 3e bataillon 21e regiment commandant Maudhuyt
inzet in ravijn ten westen van Clairefontaine
• 22e regiment wordt ingezet van 21 tot 27 oktober

36. Belangrijke militairen (1)
• Generaal Maurice Pellé (1863-1924) chef staf Tsjechoslowaakse leger
van 1918-1920

37. Belangrijke militairen (2)
• Generaal Henri Goraud Commandant 4e Franse leger 1867-1946
commandant 21e regiment tot juni 1918 later commandant
Tsjechoslowaakse brigade tot einde WWI daarna commandant divisie
in Tsjechoslowaakse leger

38. Belangrijke militairen (3)
• Generaal Eugène Mittelhauser (1873-1949) chef staf
Tsjechoslowaakse leger van 1920 tot 1926

39. Belangrijke militairen (4)
• Commandant kolonel Armand Charles Philippe (1869-1940) 53e
brigade, 21e regiment chasseurs, later brigade-generaal
Tsjechoslowaakse brigade

40. Belangrijke militairen (5)
• Maarschalk Ferdinand Foch,
Opperbevelhebber van het Franse Leger
(Maarschalk vanaf 6 augustus 1918)

41. Tsjechoslowaakse leger 1918 tot 1926
• De functie van chef staf van het Tsjechoslowaakse leger werd tot 1926
vervuld door een Franse generaal
• Generaal Maurice Pellé chef staf Tsjechoslowaakse leger van 1918-
1920
• Generaal Eugène Mittelhauser chef staf Tsjechoslowaakse leger van
1920-1926
• Generaal Jan Syrový chef staf Tsjechoslowaakse leger vanaf 1926
• Inval Hongarije (Bela Kun) in Slowakije mei 1919
• Met hulp van Frankrijk verdreven uit Slowakije juni 1919

42. Literatuur (1)
• "L'Armée Tchéchoslovaque", Charles-Henry,
chef-adjoint du Cabinet du Ministre de la Guerre,
en F. de Méans, uitgever Charles-Lavauzelle,
Parijs (zonder jaartal, ca. 1928)

43. Literatuur (2)
• "The Army Without a Country",
Edwin P. Hoyt, publisher MacMillan,
1 oktober 1967

44. Literatuur (3)
• "Tsjechoslowakije. Het hart van Europa",
W. Valk, uitgeverij Jacob van Campen,
Amsterdam, 1947

45. Literatuur (4)
• "Fundamentals of Czech History", Petr Čornej,
vertaling Todd Morath, uitgeverij Práh, 1992

46. Literatuur (5)
• "Gesprekken met Masaryk", Emil Ludwig,
vertaalduit het Duits door Titia Jelgersma,
uitgever Van Loghum Slaterus, Arnhem, 1935

47. Literatuur (6)
• Overzicht van Tsjechoslowaakse legionairs
uit de regio Prachatice, Prachatice, 2000

48. Het wapen van Tsjechoslowakije