1. Εκφοβιςμόσ και
Βία ςτο ςχολείο
Ειςόγηςη: Ειρόνη Πιτταρϊκη

2. Οριςμόσ
Ενδοςχολικό βύα εύναι η εςκεμμϋνη,
απρόκλητη,
ςυςτηματικό
και
επαναλαμβανόμενη βύα και επιθετικό
ςυμπεριφορϊ με ςκοπό την επιβολό,
την
καταδυνϊςτευςη
και
την
πρόκληςη ςωματικού και ψυχικού
πόνου ςε μαθητϋσ από ςυμμαθητϋσ
τουσ, εντόσ και εκτόσ ςχολεύου.

3. Μορφζσ εκφοβιςμοφ
•
•
•
•
•
•
•
΢ωματικόσ
Λεκτικόσ
Εκφοβιςμόσ με εκβιαςμό
Έμμεςοσ ό κοινωνικόσ
Ηλεκτρονικόσ
Ρατςιςτικόσ
΢εξουαλικόσ

4. Βαςικά γνωρίςματα πράξεων
εκφοβιςμοφ και βίασ ςτο ςχολείο
1.
2.
3.
Η ανιςορροπύα τησ δύναμησ
Η πρόθεςη πρόκληςησ πόνου
Η επανϊληψη

5. Συχνότθτα του προβλιματοσ
Στην Ελλϊδα ςτατιςτικϊ:
• Το 10-15 % των μαθητών πϋφτει θύμα
διαφόρων μορφών εκφοβιςμού και βύασ ςτο
ςχολεύο.
• Οι μαθητϋσ που αςκούν εκφοβιςμό και βύα
ςτο ςχολεύο υπολογύζεται ότι ξεπερνούν το
5% του ςυνόλου των μαθητών.

6. • Τα αγόρια εμπλϋκονται περιςςότερο ςε
περιςτατικϊ ςωματικόσ βύασ, ενώ τα
κορύτςια ςε περιςτατικϊ λεκτικόσ βύασ.
• Τα αγόρια εμπλϋκονται πιο ςυχνϊ ςε
περιςτατικϊ βύασ ςε ςχϋςη με τα
κορύτςια, ςε αναλογύα 3 προσ 1.
• Οι μιςού από τουσ μαθητϋσ που δϋχονται
επιθϋςεισ εκφοβιςμού και βύασ ςτο ςχολεύο
δεν αναφϋρουν πουθενϊ το γεγονόσ, ενώ
οι υπόλοιποι μιςού ςυνόθωσ το
αναφϋρουν
ςε
φύλουσ
τουσ
και
ςπανιότερα ςτουσ εκπαιδευτικούσ ό τουσ
γονεύσ τουσ.

7. Για ποιουσ λόγουσ ζνα παιδί μπορεί
να δζχεται επικζςεισ εκφοβιςμοφ
΢τόχοσ γύνεται το “διαφορετικό”, το οπούο
μπορεύ να αφορϊ ςε οποιοδόποτε ανθρώπινο
γνώριςμα, εύτε εξωτερικό εύτε εςωτερικό. Με
την ϋννοια αυτό ο καθϋνασ μπορεύ να γύνει
ςτόχοσ
εκφοβιςτικών
και
βύαιων
ςυμπεριφορών ςε κϊποια φϊςη τησ ζωόσ του.
 τα ιδιαύτερα γνωρύςματα εύναι και αυτϊ
που τον κϊνουν ξεχωριςτό και μοναδικό.

8. Το παιδί που βιώνει εκφοβιςμό
Προφίλ
● Διαφϋρει με κϊποιον τρόπο από τα υπόλοιπα
(εύναι από ϊλλη χώρα, ϋχει ϊλλη θρηςκεύα,
φορϊει ςιδερϊκια γενικϊ παιδύ που διαφϋρει
από τη μϋςη εικόνα ενόσ μαθητό)
● Δύςκολα θα το βοηθόςει κϊποιοσ (παιδιϊ
μοναχικϊ που δεν κϊνουν εύκολα φύλουσ)
● Εύναι «λιγότερο» δυνατό (ςωματικϊ,
ςυναιςθηματικϊ
:
υπερευαύςθητα,
πιο
εύθραυςτα)

9. Το παιδί που εκφοβίηεται βιώνει:
● ΥΟΒΟ
● ΘΤΜΟ
● ΝΣΡΟΠΗ
● ΕΝΟΦΗ
● ΜΟΝΑΞΙΑ
Ο ςυνδυαςμόσ αυτών των ςυναιςθημϊτων
οδηγούν τα παιδιϊ να μην λϋνε ςε κανϋνα αυτό
που τουσ ςυμβαύνει και ςυνεπώσ να μην ζητϊνε
βοόθεια

10. Συμβουλζσ ςε παιδί που βιώνει
εκφοβιςμό
Απλϊ να θυμϊςαι:
1. Για αυτό που ςυμβαύνει δεν φταισ εςύ.
Δεν υπϊρχει καμύα πραγματικό αιτύα για να
ςε χτυπόςει κϊποιοσ ό για να μιλόςει ϊςχημα
για ςϋνα.
2.
Πολλϊ παιδιϊ ςτα ςχολεύα βιώνουν
τϋτοιεσ καταςτϊςεισ.
3. Εύμαςτε περόφανοι για τον εαυτό μασ.
Δεν ντρεπόμαςτε εμεύσ για κϊτι ϊςχημο που
ϋκανε κϊποιοσ ϊλλοσ.

11. 4.
Εϊν μασ ςυμβεύ κϊτι το
μοιραζόμαςτε με τουσ δαςκϊλουσ και
τουσ γονεύσ μασ. Δεν μαρτυρϊμε το ϊλλο
παιδύ, βοηθϊμε τον εαυτό μασ.
5.
Οι δυςκολύεσ δεν εξαφανύζονται
ποτϋ από μόνεσ τουσ. Εϊν ςυμβεύ μια
φορϊ εύναι πολύ πιθανό να ξαναςυμβεύ.

12. 6. Η απομόνωςη δεν εύναι η λύςη.
Και ϊλλα παιδιϊ μπορεύ να ϋχουν
ενοχληθεύ από τη ςυμπεριφορϊ
εκφοβιςμού. Μοιρϊςου την εμπειρύα
ςου.
7. Η αδιαφορύα δεν εύναι λύςη. Η
δρϊςη ναι.
8.
Το να απαντόςεισ με τον ύδιο
τρόπο, δεν θα ςε βοηθόςει. Απλϊ θα
κϊνεισ κϊτι που ϋτςι και αλλιώσ ςε
ενοχλεύ.

13. 9.
Εύςαι πολύ ςημαντικόσ για
πολλούσ ανθρώπουσ. Εϊν κοιτϊξεισ
γύρω ςου θα τουσ βρεισ, και αυτού οι
ϊνθρωποι μπορούν να ςε βοηθόςουν.
10. Κϊλεςε ςτην Εθνικό Τηλεφωνικό
Γραμμό
για
τα
Παιδιϊ
SOS
1056, δωρεϊν και ανώνυμα, για να
μιλόςεισ με κϊποιον ψυχολόγο.

14. Για ποιουσ λόγουσ ζνα παιδί
αναπτφςςει εκφοβιςτικζσ
ςυμπεριφορζσ;
•
•
μπορεύ ςε ϊλλο χώρο ό χρόνο να όταν ό
και να εύναι ακόμα και τώρα αποδϋκτεσ
εκφοβιςτικών
και
βύαιων
ςυμπεριφορών.
για να νιώςουν ανώτεροι από τουσ
ϊλλουσ καθώσ αντλούν ιςχύ και δύναμη
από
τη
ςυγκεκριμϋνη
μορφό
ςυμπεριφορϊσ.

15. •
•
να τραβόξουν την προςοχό, να
τύχουν αποδοχόσ και να γύνουν
περιςςότερο δημοφιλεύσ από ότι όταν
ςτο παρελθόν
ςυναιςθόματα ζόλιασ που μπορεύ να
νιώθει το παιδύ που εκφοβύζει για τον
αποδϋκτη
τησ
εκφοβιςτικόσ
ςυμπεριφορϊσ.
Ο εκφοβιςμόσ δεν ϋχει ωσ αύτιο τη
“διαφορετικότητα” του παιδιού που
εκφοβύζεται, αλλϊ αντύθετα ϋχει ωσ ςημεύο
εκκύνηςησ τα παιδιϊ που εκφοβύζουν

16. Το παιδί που εκφοβίηει - Προφίλ
● Ανϊγκη για κυριαρχύα πϊνω ςε ϊλλουσ
● Αδυναμύα ελϋγχου παρορμόςεων
● Μειωμϋνη ικανότητα αυτοελϋγχου
● Αδυναμύα τόρηςησ κανόνων και
ορύων
● Αςυνόθιςτα χαμηλό ϊγχοσ
● Διογκωμϋνη αυτοεικόνα
● Έλλειψη αύςθηςησ του μϋτρου

17. ● Η δημοτικότητα τουσ βρύςκεται ςτο
μϋςο όρο ό κϊτω από αυτόν και
χαμηλώνει καθώσ προχωρούν ςτισ
εκπαιδευτικϋσ βαθμύδεσ
● Εύναι εχθρικό απϋναντι ςτο
περιβϊλλον του (ιδιαύτερα ςε γονεύσ και
εκπαιδευτικούσ)
● Απόλυτη ϋλλειψη ενςυναύςθηςησ
● Εύναι δυνατό να περιβϊλλονται από
ϊλλουσ ςυμμαθητϋσ τουσ οι οπούοι δεν
εκφοβύζουν ϊμεςα αλλϊ ενιςχύουν το
παιδύ που εκφοβύζει

18. Συμβουλζσ ςε παιδί που εκφοβίηει
Αν κϊποιοσ ςυμμαθητόσ
ςασ πει ότι
τον εκφοβύζετε ό αν ςασ το πουν οι
εκπαιδευτικού
ςασ, μην αντιδρϊςετε
κατευθεύαν αλλϊ:
1. Παρατηρόςτε τη ςυμπεριφορϊ ςασ
απϋναντι ςτο παιδύ
2. Θυμηθεύτε ότι εύναι ϊλλο να μην
ςυμπαθώ ϋνα παιδύ και ϊλλο να το
εκφοβύζω

19. 3. Προςπαθεύτε να βρεύτε την δικό
ςασ ευθύνη ςτο πρόβλημα του
ςυμμαθητό ςασ
4. Εϊν όντωσ ϋχετε εμπλοκό ςκεφτεύτε
το γιατύ ϋχετε εμπλοκό. Γιατύ το
κϊνετε αυτό
5. Σε καμύα περύπτωςη δεν θα
λυπηθεύτε ϋνα παιδύ…. Προςπαθόςτε
απλϊ να καταλϊβετε πωσ αιςθϊνεται

20. 6. Κανεύσ δεν θα ςασ κατηγορόςει εϊν
ζητόςετε τη βοόθεια του. Μιλόςτε ςε
ανθρώπουσ που εμπιςτεύεςτε όπωσ οι
γονεύσ ςασ ό οι δϊςκαλού ςασ
7. Κϊλεςε ςτην Εθνικό Τηλεφωνικό
Γραμμό για τα Παιδιϊ SOS 1056, δωρεϊν
και ανώνυμα, για να μιλόςεισ με κϊποιον
ψυχολόγο.

21. Ο ρόλοσ των παιδιών κεατών
΢ημεύο - κλειδύ ςτην εμφϊνιςη του
φαινόμενου αποτελούν τα παιδιϊ – θεατϋσ.
Με την ςυμπεριφορϊ τουσ διευκολύνουν ό
λειτουργούν αναςταλτικϊ ςτην εμφϊνιςη
του φαινόμενου.

22. Οι αναμενόμενεσ αντιδρϊςεισ
υπόλοιπων παιδιών εύναι:
των
● Να γελϊςουν
● Να χαμογελϊςουν
● Να αδιαφορόςουν
● Να μιλόςουν ςτο διπλανό τουσ και να
ςχολιϊςουν αυτό που γύνεται εύτε θετικϊ
εύτε αρνητικϊ
● Να κοιτούν και να μην κϊνουν
απολύτωσ τύποτε

23. Επίδραςθ ςτο παιδί που αςκεί βία
•
•
Με το να γελϊςουν / χαμογελϊςουν οι
υπόλοιποι ό να ςχολιϊςουν το γεγονόσ
ενιςχύουν την ςυμπεριφορϊ του παιδιού
που αςκεύ βύα καθώσ ϋχει επιτύχει να
κερδύςει την προςοχό τουσ.
Με την αδιαφορύα / απραξύα εύτε δεν δύνει
ςημαςύα εύτε εντεύνει την επιθετικό
ςυμπεριφορϊ προσ το παιδύ προκειμϋνου
να «κερδύςει» και αυτούσ.

24. Επίδραςθ ςτο παιδί που δζχεται
εκφοβιςμό
•
•
Το γϋλιο, το χαμόγελο, η αδιαφορύα και
η απραξύα ενιςχύουν τη μοναξιϊ του
παιδιού και ςε ϋνα δεύτερο επύπεδο την
επιβεβαύωςη τησ πρϊξησ του παιδιού που
εκφοβύζει και ϊρα ενιςχύει την ενοχό του
παιδιού.
Επύςησ ο ςχολιαςμόσ του γεγονότοσ
ενιςχύει με τη ςειρϊ του και την ντροπό
που βιώνει το παιδύ και τη μοναξιϊ του.

25. Συμβουλζσ ςε παιδιά - κεατζσ
Σκεφθεύτε:
1. Όλοι
ϋχουμε δικαύωμα να εύμαςτε
διαφορετικού.
2. Πόςο ςοβαρό εύναι αυτό που ςυμβαύνει ςτο
ςυμμαθητό μασ.
3. Πώσ μπορεύ να αιςθϊνεται όταν εςεύσ
γελϊτε ό δεν κϊνετε κϊτι
4. Το να εύςτε φιλικού με το παιδύ μπορεύ να το
κϊνει να αιςθανθεύ καλύτερα

26. 5. Το να μιλόςετε ςε κϊποιον (γονϋα εκπαιδευτικό) δεν εύναι «κϊρφωμα».
Εύναι βοόθεια και ςτα δυο παιδιϊ
6. Ενημερωθεύτε
για
το
ςχολικό
εκφοβιςμό.
7. Μην επιτρϋπετε με γϋλια και
κουβϋντεσ να ςυνεχύζεται αυτό η
κατϊςταςη
8. Κϊλεςε ςτην Εθνικό Τηλεφωνικό
Γραμμό για τα Παιδιϊ SOS 1056, δωρεϊν
και ανώνυμα, για να μιλόςεισ με κϊποιον
ψυχολόγο