VOORMALIGE GEVANGENIS TRANSFORMEERT NAAR AANTREKKELIJK LEEFGEBIED. De ‘Noordsingel’ is een uniek complex in de stad Rotterdam en in de geschiedenis van het gevangeniswezen inNederland. Het vrijkomen van het terrein, verrassend open en ruim, de markante bebouwing en intrigerendegeschiedenis betekenen een unieke kans om een nieuw stuk stad met een sterk en eigen karakter toe te voegenaan het dicht bebouwde Oude Noorden.Het doorbreken van de gevangenismuren is symbolisch voor de herontwikkeling van het Noordsingelcomplexzoals Ontwikkelcombinatie Tuin van Noord voor ogen heeft. Door nieuwe functies toe te voegen en demonumentale en karakteristieke kenmerken van de voormalige gevangenis te behouden en nieuwe enthousiastebewoners te trekken, creëren we een aantrekkelijk leefgebied waar gewoond en gewerkt wordt en waar men zichkan ontspannen in een nieuwe stadstuin. Een transformatie van een gesloten en sobere omgeving, waar menniet vrijwillig verblijft, naar een open, groene en uitnodigende ‘Tuin van Noord’ die mensen met elkaar verbindt.

3. VERSIE augustus 2012│ INHOUDSOPGAVE
paginanr:
Voormalig gevangeniscomplex transformeert naar aantrekkelijk leefgebied 5
Belangrijkste uitgangspunten voor de herontwikkeling 7
Programma 11
Gerechtsgebouw 13
Notarieel archief 15
Cellenvleugels & Kerkje 17
Renovatie / Wonen 19
Nieuwbouw 21
Tuin 23
Verwachte planning 25
Disclaimer 26
Colofon 27
Contact 27

4. 4

5. VOORMALIGE GEVANGENIS TRANSFORMEERT NAAR AANTREKKELIJK LEEFGEBIED
De‘Noordsingel’is een uniek complex in de stad Rotterdam en in de geschiedenis van het gevangeniswezen in
Nederland. Het vrijkomen van het terrein, verrassend open en ruim, de markante bebouwing en intrigerende
geschiedenis betekenen een unieke kans om een nieuw stuk stad met een sterk en eigen karakter toe te voegen
aan het dicht bebouwde Oude Noorden.
Het doorbreken van de gevangenismuren is symbolisch voor de herontwikkeling van het Noordsingelcomplex
zoals Ontwikkelcombinatie Tuin van Noord voor ogen heeft. Door nieuwe functies toe te voegen en de
monumentale en karakteristieke kenmerken van de voormalige gevangenis te behouden en nieuwe enthousiaste
bewoners te trekken, creëren we een aantrekkelijk leefgebied waar gewoond en gewerkt wordt en waar men zich
kan ontspannen in een nieuwe stadstuin. Een transformatie van een gesloten en sobere omgeving, waar men
niet vrijwillig verblijft, naar een open, groene en uitnodigende ‘Tuin van Noord’die mensen met elkaar verbindt.
5

6. 6

7. BELANGRIJKSTE UITGANGSPUNTEN VOOR DE HERONTWIKKELING
Transformatie van monumentale waarde
Aan de Noordsingel liggen twee belangrijke justitiële gebouwen. Het gevangeniscomplex uit 1872 is aan het
zicht onttrokken door het uit 1899 daterende gerechtsgebouw (Rijksmonument) met notarieel archief (Rijks-
monument). Het gevangeniscomplex is bereikbaar via een poort in het gerechtsgebouw en bestaat uit de
strafgevangenis met kapel en administratiegebouw, het huis van bewaring en een aantal woningen.
In de‘Tuin van Noord’krijgen de meeste bestaande gebouwen een nieuwe bestemming; ze worden herontwikkeld
ten behoeve van verschillende vormen van wonen, werken en ontspanning. Ze worden waar nodig bewerkt, en
enkele ervan worden gesloopt om het gevangeniscomplex open te breken. Met de keuze voor behoud blijft de
herinnering aan de gevangenis in het collectieve geheugen bewaard en wordt er tegelijkertijd gekozen voor een
maatschappelijk verantwoorde oplossing. Door herontwikkeling en transformatie kunnen we het gebied op een
duurzame manier revitaliseren.
Door de bestaande monumentale en karakteristieke kwaliteiten, waaronder het groen, van het Noordsingel-
complex toegankelijk te maken en te versterken wordt het gebied aantrekkelijk voor verschillende gebruikers
en bewoners. Buurtbewoners hebben de toekomst van het gebied al verbeeld in een afbeelding die tegen de
gevangenismuur is geplaatst. Hierop is een doorbraak in de muur te zien, waar achter een prachtig groene
enclave zichtbaar is. Hieruit spreekt de wens dat het gevangeniscomplex een levendig onderdeel gaat worden
van de stad. Door het openbreken van de gevangenismuren ontstaat er een plek voor allerlei nieuwe activiteiten
die ook van betekenis kunnen zijn voor de wijk. Hiermee creëert de herontwikkeling ook meerwaarde voor de
bewoners van het Oude Noorden.
7

9. Tuin voor iedereen
De penitentiaire inrichting Noordsingel kenmerkt zich door zijn stervormige structuur gericht op efficiënte bewaking
in een symmetrisch en monumentaal complex. Het geheel is omringd door een muur die zelf weer omgeven is
door woningen. Het resultaat is een hermetisch gesloten en naar binnen gekeerd complex in overeenstemming
met het oorspronkelijke en huidige gebruik. Wanneer het complex binnenkort zijn functie verliest, zal het terrein
een nieuw stuk stad worden dat in schaal duidelijk afwijkt van het dichtbebouwde Oude Noorden, wat goed te
zien is op luchtfoto’s van het gebied.
De ruimte tussen de gebouwen in wordt omgevormd tot een omsloten, openbare en veilige stadstuin waar verschillende
bewoners, gebruikers en omwonenden kunnen genieten van ruimte, groen en stilte. Het nu nog afgesloten
gevangeniscomplex wordt openbaar toegankelijk door nieuwe poorten en doorgangen aan te brengen.
Het verscholen, intieme karakter blijft behouden als kwaliteit voor deze nieuwe stadstuin die daarmee een
aanvulling is op bestaande buitenruimten in het Oude Noorden.
9

10. 10

11. PROGRAMMA
Wonen is de belangrijkste functie in de‘Tuin van Noord’. In de bestaande gebouwen en in nieuwbouw
worden verschillende collectieve en individuele woonvormen gerealiseerd voor uiteenlopende doelgroepen.
Geïnspireerd op en gebruikmakend van de afzonderlijke kwaliteiten per gebouw. Eigentijds wonen in de
gebouwen wordt mogelijk door een aantal krachtige maar gedoseerde ingrepen.
Maatschappelijke functies aangevuld met bedrijfs- en kantoorruimtes en een restaurant maken het gebied niet
alleen aantrekkelijk om te wonen maar ook om het te bezoeken en er korter of langer te verblijven. Er ontstaat
een bijzondere plek met een nieuwe gelaagde betekenis die met haar gemengde programma onderdeel is van
het stedelijk leven in het Oude Noorden en haar onlosmakelijk verbindt met haar verleden.
Deelplannen
Het programma bestaat in hoofdlijnen uit de volgende deelplannen:
1. Gerechtsgebouw
2. Notarieel archief
3. Cellenvleugels en kerkje
4. Nieuwbouw
5. Renovatie
6. Tuin
11

12. 12

13. GERECHTSGEBOUW
Functie: Maatschappelijk en kantoor
Omschrijving: Het gerechtsgebouw dateert uit 1899 en is sinds 1998 officieel een Rijksmonument. Tot 1996
zetelde hier de arrondissementsrechtbank en het kantongerecht. Momenteel is het een bedrijfsverzamelgebouw.
Het karakteristieke gebouw, direct aan de Noordsingel gelegen en daarmee het“gezicht”van het Noordsingel-
complex, behoudt zijn hoge kwaliteit en indeling.
Omvang nieuwe situatie: ca. 7.650 m2 bvo
Potentiële gebruikers: We zijn in gesprek met de huidige huurders en daarnaast met een aantal partijen die
actief zijn in de zorgsector, waaronder Medisch Maatwerk Nederland.
13

14. 14

15. NOTARIEEL ARCHIEF
Functie: Horeca
Omschrijving: Het voormalige notarieel archief vormt samen met het voormalige gerechtsgebouw aan de
Noordsingel een mooi ensemble. Door middel van een plein rondom het Notarieel archief komt het gebouw vrij
te staan en wordt het bijzondere karakter benadrukt. Het plein biedt onder andere ruimte aan een
toekomstig terras.
Omvang nieuwe situatie: Ca. 850 m2 bvo
Potentiële gebruikers: Er wordt gedacht aan een kwaliteitsrestaurant.
15

16. 16

17. CELLENVLEUGELS & KERKJE
Functie: Wonen en maatschappelijk, bijeenkomstruimte (kerkje)
Omschrijving: De Penitentiaire Inrichting Noordsingel, een cellulaire vleugelgevangenis die in 1872 in gebruik
werd genomen, blijft grotendeels bewaard. Een niet originele vleugel wordt gesloopt. In de drie originele
cellenvleugels worden appartementen gemaakt. Via het centraal gelegen‘panopticum’worden de 3 vleugels
ontsloten.
Het kerkgebouw krijgt een multifunctionele bestemming voor sociaal/maatschappelijk gebruik zoals ontmoeting,
cultuur, educatie en dergelijke. De huidige verbinding met de zuidoostelijke cellenvleugel
verdwijnt waardoor de kerk rondom vrij komt te liggen. De kerk wordt verdekt voorzien van installaties voor
techniek en klimaat waarmee deze geschikt gemaakt kan worden voor een wisselend en flexibel programma.
De ruimte kan op uiteenlopende manieren worden ingevuld, maar wordt in principe niet opgedeeld.
Omvang nieuwe situatie: Ca. 8.450 m2 + ca. 410 m2 bvo
Potentiële gebruikers: Stichting Ravenbosch wenst de cellenvleugels en de kerk af te nemen t.b.v. een woon-
groep, eigen gebruik en wil tevens delen beschikbaar stellen voor de buurt.
17

18. 18

19. RENOVATIE / WONEN
Functie: Wonen
Omschrijving: Het betreft de renovatie van diverse gebouwen naar woningen:
- De hofwoningen achter het gerechtsgebouw (ca. 1740 m2 bvo)
- De vrouwenvleugel (ca. 670 m2 bvo);
- De voormalige directievilla’s aan de Noordsingel (ca. 1010 m2 bvo, kantoorfunctie ook mogelijk);
- Gebouw‘Bergstraat’(ca. 800 m2 bvo);
- De twee bewaarderswoningen op de hoeken van de muur (ca. 380 m2 bvo).
Omvang nieuwe situatie totaal: Ca. 4.600 m2 bvo
Potentiële gebruikers: Particulieren en woongroepen.
19

20. 20

21. NIEUWBOUW
Functie: Maatschappelijk / bedrijfs onroerend goed / wonen / zorg / parkeren
Omschrijving: Het nieuwbouwprogramma omvat mogelijk de volgende twee onderdelen:
- De parkeergarage, bereikbaar vanuit de Bergstraat;
- Nieuwbouw ter plaatse van het voormalige huis van bewaring; hier wordt gedacht aan een combinatie van
bedrijfs onroerend goed en/of een maatschappelijk programma in de plint met daarboven wonen.
Omvang nieuwe situatie: Ca. 5.000 m2 bvo
Potentiële gebruikers: Een mogelijke invulling met particuliere woonzorg wordt onderzocht.
21

22. 22

23. TUIN
Functie: Openbare stadstuin
Omschrijving: De tuin heeft voornamelijk een openbaar karakter. De woningen in de vrouwenvleugel en de
twee villa’s krijgen een privé-tuin. Achter de nieuwbouw aan de tuinzijde is eveneens een privé buitenruimte
gesitueerd. In de tuin zullen een pergola met banken rondom de vijver en een speeltuin als ontmoetingsplekken
fungeren. In de omsloten tuin kan men dwalen langs de muur en langs de omloop. Op verschillende plaatsen zal
de muur opengebroken worden waardoor de omloop achter de muur betrokken wordt bij de tuin.
Beoogde sfeer: In de tuin is de stilte ervaarbaar en kan je in de zon genieten van de bloeiende planten en de
vogels in de bomen.
Omvang nieuwe situatie: Ca. 25.000 m2
Potentiële gebruikers: Bewoners, gebruikers en omwonenden.
23

24. 24

25. VERWACHTE PLANNING
In 2012 zal het programma verder worden ingevuld en het ontwerp worden uitgewerkt.
In 2013 zal het bestemmingsplan in nauw overleg met de gemeente worden gewijzigd naar het nieuwe plan.
Bouwaanvraag en start verkoop vindt plaats in 2013.
In januari 2014 zal de feitelijke levering plaatsvinden en daarna kan gestart worden met de bouw. Er zal sprake
zijn van een gefaseerde uitvoering.
Vermoedelijke oplevering is bij een continu proces mogelijk in 2016.
25

26. Disclaimer / Wijzigingen voorbehouden
Dit document is zo nauwkeurig mogelijk samengesteld. Het ontwikkelen van een bouwplan is echter een
voortdurend proces, waarbij naarmate dit proces vordert steeds verdere verfijning en bijstelling van het programma
en het ontwerp plaatsvindt. Uitdrukkelijk wijzen wij erop dat dit document geen juridische werking heeft. Aan dit
document, inclusief beeldmateriaal, tekeningen en plattegronden, kunnen geen rechten worden ontleend.
26

27. COLOFON
Ontwikkelcombinatie Tuin van Noord
Een samenwerking van HD
en BAM Woningbouw Rotterdam, Rotterdam
Visie‘Tuin van Noord’tot stand
gekomen in samenwerking met Wessel de Jonge architecten, Rotterdam
Quadrat, Rotterdam
Parc Makelaars, Rotterdam
CONTACT
Ontwikkelaars Mark Logtenberg, HD
E-mail m.logtenberg@hdgroep.nl
Telefoon 010 414 86 67
Pedro van Zundert, BAM Woningbouw Rotterdam
E-mail p.van.zundert@bamwoningbouw.nl
Telefoon 010 436 86 57
Makelaar BOG Ingrid Huisman, Parc Makelaars
E-mail huismanvanbaaren@parc.nl
Telefoon 010 436 57 00
Projectwebsite www.tuinvannoord.nl
Fanpage www.facebook.com/tuinvannoord.rotterdam
27