Phân lập và tuyển chọn các chủng bacillus ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HỒ CHÍ MINH
ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP
PHÂN LẬP VÀ TUYỂN CHỌN CÁC CHỦNG BACILLUS
ỨNG DỤNG TRONG SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP
Ngành: CÔNG NGHỆ SINH HỌC
Chuyên ngành: CÔNG NGHỆ SINH HỌC
Giảng viên hướng dẫn : TS. Nguyễn Thị Hai
Sinh viên thực hiện : Quách Hồng Thúy
MSSV: 1411100668 Lớp: 14DSH03
TP. Hồ Chí Minh, 2018

Phân lập và tuyển chọn các chủng Bacillus ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp
1
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là đồ án nghiên cứu của riêng tôi được thực hiện trên cơ sở lý
thuyết, tiến hành nghiên cứu thực tiễn dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Thị Hai. Các
số liệu, kết quả nêu trong đồ án là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ
công trình nghiên cứu nào khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan này.
Tp. Hồ Chí Minh, ngày …… tháng …… năm……
Sinh viên
Quách Hồng Thúy

2
LỜI CÁM ƠN
Trước hết, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám Hiệu Trường Đại học
Công Nghệ Tp. Hồ Chí Minh, quý thầy cô giảng dạy tại Viện Khoa Học Ứng Dụng
cùng tất cả các thầy cô đã truyền dạy những kiến thức quý báu cho em trong suốt
những năm học vừa qua.
Qua đây em xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến cô Nguyễn Thị Hai, người đã
định hướng nghiên cứu, quan tâm, tận tình hướng dẫn và giúp đỡ em trong suốt thời
gian làm khoá luận tốt nghiệp. Bên cạnh đó em xin cảm ơn các thầy cô ở Phòng Thí
nghiệm Viện Khoa Học Ứng Dụng cùng các anh chị, bạn bè đã nhiệt tình giúp đỡ và
tạo mọi điều kiện thuận lợi để em hoàn thành tốt đề tài của mình.
Cuối cùng, con xin gửi lời cảm ơn đến gia đình đã luôn bên cạnh, động viên con những
lúc khó khăn, nản lòng trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu cũng như trong cuộc
sống
Tp. Hồ Chí Minh, ngày …… tháng …… năm……
Sinh viên
Quách Hồng Thúy

i

i
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU…………………………………………………………………………… 1
1. Tính cấp thiết của đề tài…………………………………………………….. 1
2. Phương pháp nghiên cứu………………………………………………………… 1
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu……………………………………………….. 2
4. Ý nghĩa đề tài khoa học………………………………………………………….. 2
5. Các kết quả đạt được của đề tài…………………………………………………...3
6. Kết cấu của đồ án tốt nghiệp:……………………………………………………. 3
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU……………………………………………. 4
1.1 Tổng quan về chủng Bacillus spp………………………………………………. 4
1.1.1 Lịch sử nghiên cứu……………………………………………………………. 4
1.1.2 Phân loại……………………………………………………………………… 5
1.1.3 Đặc điểm sinh thái học phân bố trong tự nhiên………………………………. 5
1.1.4 Đặc điểm hình thái học……………………………………………………….. 6
1.1.5 Đặc điểm sinh hóa…………………………………………………………….. 6
1.1.6 Đặc điểm tế bào và khả năng sinh bào tử…………………………………….. 8
1.1.7 Khả năng đối kháng nấm bệnh của các chủng Bacillus spp………………….. 10
1.1.8 Mức độ an toàn sinh học……………………………………………………… 16
1.2 Tổng quan về các chủng nấm gây bệnh đốm trắng trên thanh long……………. 16

ii
1.2.1 Giới thiệu về bệnh đốm trắng………………………………………………… 16
1.2.2 Tác hại của bệnh đốm trắng: ………………………………………………….19
1.2.3 Giới thiệu về chủng nấm gây bệnh…………………………………………… 19
1.2.4 Phân loại……………………………………………………………………… 21
1.2.6 Lịch sử nghiên cứu…………………………………………………………… 22
1.3 Nấm gây bệnh héo vàng trên cây ớt (Fusarium sp.)…………………………… 25
1.3.1 Giới thiệu về bệnh héo vàng trên cây ớt……………………………………… 25
1.3.2 Giới thiệu về chủng nấm gây bệnh chủ yếu…………………………………... 25
1.3.3.Lịch sử nghiên cứu……………………………………………………………. 27
1.3.4 Phân loại……………………………………………………………………… 27
1.3.5 Đặc điểm sinh thái học phân bố trong tự nhiên………………………………. 27
1.4 Giới thiệu về enzyme ngoại bào……………………………………………….. 29
1.4.1 Tổng quan về Enzyme Chitinase……………………………………………... 29
1.4.2 Tổng quan về Enzyme Cellulase……………………………………………... 32
1.5 Phân giải lân khó tan trong đất………………………………………………….35
1.5.1 Khái niệm…………………………………………………………………….. 35
1.5.2 Sự chuyển hóa lân trong đất………………………………………………….. 36
1.5.3 Vi sinh vật phân giải lân khó tan……………………………………………... 37

iii
1.6 Khả năng sinh IAA……………………………………………………………... 39
1.6.1 Lịch sử nghiên cứu IAA……………………………………………………… 40
1.6.2 Khái niệm…………………………………………………………………….. 41
1.6.3 Vi khuẩn vùng rễ kích thích sinh trưởng cây trồng (PGPR)…………………. 42
1.6.4 Các chủng vi khuẩn vùng rễ kích thích sinh trưởng cây trồng (PGPR)……… 44
1.7 Tình hình nghiên cứu sử dụng Bacillus spp. ứng dụng vào sản xuất nông
nghiệp………………………………………………………………………………..45
1.7.1 Nghiên cứu nước ngoài……………………………………………………….. 45
1.7.2 Nghiên cứu trong nước……………………………………………………….. 46
CHƯƠNG 2: VẬT LIỆU NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU… 48
2.1Thời gian và địa điểm nghiên cứu………………………………………………. 48
2.2 Vật liệu nghiên cứu……………………………………………………………... 48
2.2.1 Vật liệu……………………………………………………………………….. 48
2.2.2 Hóa chất………………………………………………………………………. 48
2.2.3 Môi trường……………………………………………………………………. 49
2.3.Thiết bị và dụng cụ……………………………………………………………... 50
2.3.1 Thiết bị……………………………………………………………………….. 50
2.3.2 Dụng cụ………………………………………………………………………. 51
2.4 Bố trí thí nghiệm………………………………………………………………... 52
2.5 Phương pháp nghiên cứu……………………………………………………….. .54

iv
2.5.1 Phương pháp lấy mẫu54
2.5.2 Phương pháp pha loãng………………………………………………………. 55
2.5.3 Phương pháp phân lập chủng vi khuẩn……………………………………….. 55
2.5.4 Phương pháp tăng sinh………………………………………………………... 56
2.5.5 Phương pháp quan sát hình thái tế bào……………………………………….. 57
2.5.6 Phương pháp xác định đặc điểm sinh hóa…………………………………… 58
2.5.7 Phương pháp cấy chuyển để bảo quản giống…………………………………. 65
2.5.8 Phương pháp bảo quản giống bằng giữ lạnh…………………………………. 65
2.5.9 Phương pháp khảo sát khả năng sinh enzyme ngoại bào (cellulase, chitinase) của
các chủng vi khuẩn…………………………………………………………………. 66
2.5.10 Phương pháp xác định mật độ vi khuẩn……………………………………... 69
2.5.11 Khả năng phân giải phosphate khó tan……………………………………... 75
2.5.12 Khả năng sinh IAA………………………………………………………….. 77
2.5.13 Phương pháp đối kháng nấm……………………………………………….. 78
2.5.13 Đánh giá khả năng phòng trừ nấm bệnh trên trái thanh long……………….. 79
2.5.14 Đánh giá khả năng phòng trừ nấm bệnh trên cây ớt………………………… 81
CHƯƠNG III: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN……………………………………… 83
3.1 Kết quả phân lập các chủng Bacillus spp. từ đất nông nghiệp…………………. 83
3.1.1. Đặc điểm hình thái của các chủng…………………………………………… 83
3.1.2 Kết quả kiểm tra đặc điểm sinh hóa của các chủng…………………………... 89

v
3.2. Khả năng sinh enzyme ngoại bào của các chủng………………………............ 90
3.2.1 Khả năng sinh enzyme chitinase……………………………………………... 90
3.2.2 Khả năng sinh enzyme cellulase....................................................................... 92
3.3 Khả năng đối kháng nấm của các chủng……………………………………….. 95
3.3.1. Khả năng đối kháng nấm Fusarium sp……………………………………… 95
3.3.2. Khả năng đối kháng nấm Neoscytalidium dimidiatum gây bệnh đốm trắng thanh
long…………………………………………………………………………………..97
3.4. Khả năng phân giải lân khó tan của các chủng………………………………… 100
3.5 Khả năng sinh IAA của các chủng……………………………………………… 102
3.9 Đánh giá khả năng ức chế nấm bệnh của các chủng vi khuẩn đối với thanh long ứng
dụng bảo quản sau thu hoạch……………………………………………………… 105
3.10 Kết quả hiệu quả đối kháng nấm Fusarium sp. gây chết cây ớt………………. 110
3.11 Định danh các chủng có triển vọng…………………………………………… 117
CHƯƠNG IV: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ……………………………………….. 120
4.1. Kết luận …………………………………………………………………………120
4.2. Kiến nghị……………………………………………………………………….. 120
TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………………………. 122
PHỤ LỤC………………………………………………………………………… 1

vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
NB: Môi trường Nutrient Broth
NA: Môi trường Nutrient Agar
NMSL: Nước muối sinh lý
PDA: Môi trường Potato D-glucose Agar
PDB: Môi trường Potato D- glucose Broth
LBNT: Lây bệnh nhân tạo

vii
DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1: Đặc điểm hình thái và khuẩn lạc Bacillus spp. trên môi trường NA theo
Malarkodi Chelladurai et al (2013)
Hình 1.2: Triệu chứng bệnh khi xuất hiện trên thân, cành thanh long (Nguồn: Viện bảo
vệ thực vật, 2014)
Hình 1.3: Triệu chứng bệnh trên quả thanh long chin (Nguồn: Viện bảo vệ thực
vật,2014)
Hình 1.4 Hình thái nấm Scytalidium dimidiatum dưới kính hiển vi ở vật kính 40X.
Hình 1.5: Đặc điểm hình thái vi nấm Fusarium oxysporum (Jeon CS et al, 2013)
Hình 2.1: Sơ đồ bố trí thí nghiệm
Hình 2.2 Sơ đồ bố trí thí nghiệm khảo sát khả năng phân giải cellulase của các chủng
Bacillus spp.
Hình 2.3 Sơ đồ bố trí thí nghiệm khảo sát khả năng phân giải chitinase của các chủng
Bacillus spp.
Hình 2.4: Sơ đồ bố trí thí nghiệm xác định mật độ vi khuẩn – dựng đường chuẩn tế
bào
Hình 2.5: Sơ đồ bố trí thí nghiệm xác định mật độ nấm – dựng dường chuẩn nấm
Hình 3.1.: Kết quả nhuộm gram của các chủng vi khuẩn. Quan sát ở 100x
Hình 3.2: Kết quả nhuộm bào tử của các chủng vi khuẩn. Quan sát 100X
Hình 3.3: Đường kính vòng phân giải chitin (cm)
Hinh 3.4: Đường kính vòng phân giải CMC (cm)
Hình 3.5: Hiệu lực ức chế nấm bệnh Fusarium sp.của các chủng Bacillus spp.

viii
Hình 3.6: Hiệu lực ức chế nấm bệnh Neoscytalidium dimidiatum của các chủng
Bacillus spp.
Hình 3.7: Hàm lượng photphat khó tan do các chủng Bacillus sp.p. phân giải (Trong đó
A: thí nghiệm; B: đối chứng)
Hinh 3.8: Lượng photphat các chủng Bacillus spp. phân giải theo thời gian
Hình 3.9: Khả năng sinh IAA của các chủng vi khuẩn. (Trong đó A: Bổ sung
tryptophan, B: là không bổ sung tryptophan)
Hình 3.10: Khả năng sinh IAA của các chủng Bacillus spp.
Hình 3.11: Chỉ số bệnh hại trên thanh long sau 7 ngày
Hình 3.13: Chiều cao cây qua các nghiệm thức
Hình 3.14: Chiều dài rễ qua các nghiệm thức
Hình 3.15: Số lá qua từng nghiệm thức
Hình 3.16: Kết quả giải trình tự gen 16S của mẫu BPS6
Hình 3.17: Kết quả tra cứu trên BLAST SEARCH (NCBI) của chủng BPS6
Hình 3.18: Kết quả giải trình tự 16S của chủng BTA7
Hình 3.19: Kết quả tra cứu trên BLAST SEARCH (NCBI) của chủng BTA7

ix
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1: Một số thử nghiệm sinh hóa đặc trưng ở Bacillus spp.
Bảng 1.2: Các chất kháng sinh được tổng hợp ở một số loài Bacillus spp. (M. Dworkin,
The Prokaryotes, 2006)
Bảng 3.1 : Hình dạng khuẩn lạc của các chủng vi khuẩn phân lập được
Bảng 3.2 : Kết quả thử nghiệ sinh hóa của các chủng vi khuẩn phân lập được.
Bảng 3.3: Khả năng sinh enzyme chitinase của các chủng sau 24 giờ
Bảng 3.4: Khả năng sinh enzyme cellulase của các chủng vi khuẩn phân lập
Bảng 3.5: Hiệu quả ức chế nấm Fusarium sp. của các chủng vi khuẩn
Bảng 3.6: Hệu lực ức chế nấm bệnh sau 3 ngày, 5 ngày (%)
Bảng 3.7: Khả năng phân giải photphate khó tan sau các khoảng thời gian (𝜇𝑔/𝑚𝑙)
Bảng 3.8: Khả năng sinh IAA của các chủng Bacillus spp. sau 5 ngày
Bảng 3.9: Chỉ số bệnh đốm trắng trên thanh long ở các nghiệm thức
Bảng 3.10: Tỷ lệ (%) nảy mầm, tỷ lệ (%) sống sót, chiều dài rễ, chiều cao cây, số lá
trên cây.

1
MỞ ĐẦU
Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm gần đây, nền nông nghiệp Việt Nam ngày càng được nhiều nước
trên thế giới biết đến với những mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực như: lúa, gạo, cà
phê, hồ tiêu, ớt, thanh long, vú sữa... Đáp ứng được những tiêu chí về chất lượng của
các nước trên thế giới. Tuy nhiên, nông nghiệp ở nước ta vẫn còn dựa chủ yếu vào
phân bón và thuốc bảo vệ thực vật hóa học. Hệ quả, nông dân không chỉ tốn nhiều chi
phí cho hóa chất mà sự đa dạng hệ vi sinh vật đất và chất lượng đất bị suy giảm nghiêm
trọng. Vì vậy, biện pháp sinh học được tập trung nghiên cứu và thay thế dần các biện
pháp hóa học. Các kết quả nghiên cứu cho thấy các loài vi khuẩn Bacillus có khả năng
đối kháng với nhiều loài nấm gây bệnh có thể bảo vệ cây trồng, chống lại các vi sinh
vật gây bệnh, đồng thời tạo điều kiện cho cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt
(Dunlap et al, 2013; Jamil Shafi et al., 2017; Radhakrishnan et al., 2017). Do đó, nhiều
chủng Bacillus đã được sản xuất thành chế phẩm ở nhiều nước trên thế giới. Ở Việt
Nam, việc nghiên cứu sử dụng Bacillus để tạo phân bón vi sinh đã được quan tâm và
triển khai (Phạm Văn Toản, 2002). Tuy nhiên, việc sử dụng Bacillus để trừ bệnh hại
vẫn còn khá hạn chế, chủ yếu là nhập chế phẩm từ nước ngoài. Mặt khác, hiệu lực đối
kháng bệnh của các chủng Bacillus vẫn khá biến động. Xuất phát từ những lý do trên,
sinh viên tiến hành đề tài: “Phân lập và tuyển chọn các chủng Bacillus ứng dụng trong
sản xuất nông nghiệp.”
2. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp tổng hợp tài liệu:
+ Thu thập, tìm hiểu các tài liệu tham khảo, sách, giáo trình và internet liên quan đến
đề tài.
+ Tổng hợp, lựa chọn các tài liệu liên quan đến mục tiêu của đề tài.

2
- Phương pháp nghiên cứu:
+ Phân lập các chủng vi khuẩn có khả năng sinh enzyme ngoại bào và tuyển chọn các
chủng có khả năng sinh enzyme mạnh nhất từ các nguồn đất.
+ Thực hiện một số khảo sát về hình thái, thử nghiệm sinh hóa đặc trưng cho các chủng
Bacillus spp. để tuyển chọn chủng mong muốn, loại các vi sinh vật có nguy cơ gây
bệnh.
+ Bố trí các thí nghiệm khảo sát tương ứng từng thí nghiệm
- Phương pháp thu thập và xử lý số liệu:
+ Ghi nhận số liệu trực tiếp từ các thí nghiệm bố trí khảo sát.
+ Xử lý số liệu bằng phần mềm Statistical Analysis System (SAS) và Microsoft Excel
2013.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng: Nghiên cứu thử nghiệm trên các chủng vi khuẩn có khả năng ức chế nấm
bệnh từ các nguồn đất khác nhau.
- Phạm vi giới hạn đề tài: Vi khuẩn Bacillus spp. được phân lập từ đất.
4. Ý nghĩa đề tài khoa học
- Ý nghĩa khoa học:
Phân lập được chủng vi khuẩn Bacillus spp. có khả năng ức chế nấm bệnh đạt hiệu quả
cao, góp phần xác định một số đặc điểm về hình thái tế bào và hình thái khuẩn lạc của
một số chủng vi khuẩn nhóm Bacillus subtilis.
- Ý nghĩa thực tiễn:

3
Dựa trên kết quả thí nghiệm nghiên cứu thu được để góp phần tìm ra chủng vi khuẩn
có khả năng ức chế nấm bệnh mạnh ứng dụng để tạo ra các chế phẩm bảo quản sau thu
hoạch thanh long, các loại phân bón sinh học góp phần nâng cao sự phát triển ở cây
trồng, thay thế dần các sản phẩm hóa học góp phần bảo vệ môi trường.
5. Các kết quả đạt được của đề tài
-Phân lập được 8 chủng vi khuẩn, từ kết quả phân lập sau khi định danh sơ bộ bằng các
phản ứng test sinh hóa đặc trưng của Bacillus subtilis thì trùng khớp.
-Kết quả khả năng ức chế nấm bệnh được thực hiện cho các chủng vi khuẩn phân lập
được làm cơ sở sản xuất chế phẩm sinh học.
-Bước đầu ứng dụng vi khuẩn phân lập tuyển chọn được vào quá trình bảo quản sau
thu hoạch thanh long và nâng cao sự phát triển ở cây ớt
6. Kết cấu của đồ án tốt nghiệp:
- Phần Mở đầu.
- Chương 1: Tổng quan tài liệu - nội dung chương đề cập đến các nội dung liên quan
đến tài liệu nghiên cứu.
-Chương 2: Vật liệu và phương pháp nghiên cứu - nội dung chương đề cập đến các
dụng cụ, thiết bị và các phương pháp nghiên cứu trong đồ án.
-Chương 3: Kết quả và thảo luận - nội dung chương đưa ra những kết quả mà đề tài
thực hiện được và đưa ra những thảo luận, biện chứng cho kết quả thu được.
-Phần Kết luận và đề nghị: nội dung tóm lại những kết quả mà đề tài đạt được và đề
nghị cho những hướng cần cải thiện thêm trong đề tài.

4
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1 Tổng quan về chủng Bacillus spp.
1.1.1 Lịch sử nghiên cứu
Từ bacillus nhằm miêu tả hình dáng của một nhóm vi khuẩn khi được quan sát dưới
kính hiển vi. Nó xuất phát từ tiếng Latin có nghĩa là hình que. Do đó, một số nơi gọi là
khuẩn que hoặc trực khuẩn.
Tuy nhiên, Bacillus (viết hoa và in nghiêng) là tên của một chi gồm các vi khuẩn
hình que, Gram dương, hiếu khí thuộc về họ Bacillaceae trong Firmicutes.
Chi Bacillus được đặt tên vào năm 1835 bởi Christian Gottfried Ehrenberg, có chứa
vi khuẩn hình que (trực khuẩn). Ông đã có bảy năm trước đó được đặt tên là chi
Bacterium. Bacillus sau đó đã được Ferdinand Cohn sửa đổi để mô tả thêm chúng như
là bào tử hình thành bào tử, vi khuẩn Gram dương, hiếu khí hoặc vi khuẩn kỵ khí.
Giống như các chi khác liên quan đến lịch sử vi sinh vật như Pseudomonas và Vibrio,
267 loài Bacillus có mặt khắp nơi. Chi này có sự đa dạng 16S ribosome rất lớn và đa
dạng về môi trường.
Bacillus subtilis được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1835 do Christion Erenberg và
tên của loài vi khuẩn này lúc bấy giờ là “Vibrio subtilis”. Gần 30 năm sau, Casimir
Davaine đặt tên cho loài vi khuẩn này là “Bacteridium”. Năm 1872, Ferdimand Cohn
xác định thấy loài trực khuẩn này có đầu vuông và đặt tên là Bacillus subtilis. Năm
1941, Bacillus subtilis được phát hiện trong phân ngựa bởi tổ chức y học Nazi của
Đức. Lúc đầu, chúng được dùng chủ yếu để phòng bệnh lị cho các binh sĩ Đức chiến
đấu ở Bắc Phi. Năm 1949 – 1957, Henry và cộng sự tách được các chủng thuần khiết
của Bacillus subtilis. Gần đây, Bacillus subtilis đã được nghiên cứu, sử dụng rộng rãi
trên thế giới. Từ đó, thuật ngữ “Subtilis therapy” ra đời. Bacillus subtilis được sử dụng
ngày càng phổ biến và được xem như sinh vật phòng và trị các bệnh về rối loạn đường

5
tiêu hóa, các chứng viêm ruột, viêm đại tràng, tiêu chảy… Ngày nay, Bacillus subtilis
đã và đang được nghiên cứu rộng rãi với nhiều tiềm năng và ứng dụng hiệu quả trong
chăn nuôi, công nghiệp, xử lý môi trường…
1.1.2 Phân loại
Theo phân loại của Bergey (1974), Bacillus thuộc:
Kingdom: Bacteria
Division: Firmicutes
Class: Bacilli
Order: Bacillales
Family: Bacillaceae
Genus: Bacillus
1.1.3 Đặc điểm sinh thái học phân bố trong tự nhiên
Vi khuẩn Bacillus thuộc nhóm vi sinh vật hiếu khí hay kỵ khí tùy nghi. Chúng phân
bố hầu hết trong môi trường tự nhiên, phần lớn cư trú trong đất và rơm rạ, cỏ khô nên
được gọi là “trực khuẩn cỏ khô”, thông thường đất trồng trọt có khoảng 106– 107 triệu
cfu/g. Đất nghèo dinh dưỡng ở vùng sa mạc, đất hoang thì sự hiện diện của chúng rất
hiếm.
Bacillus subtilis có khả năng dùng các hợp chất vô cơ làm nguồn carbon trong khi
một số loài khác như Bacillus haericus, Bacillus cereus cần các hợp chất hữu cơ là
vitamin và amino acid cho sự sinh trưởng. Đặc biệt các loài như Bacillus popilliae,
Bacillus lentimobus có nhu cầu dinh dưỡng phức tạp, chúng không phát triển trong môi
trường nuôi cấy vi khuẩn thông thường như: Nutrient Agar (NA), Nutrient Broth (NB)
theo Hiroshi Fujikawa và Mitsugu Matsushita (2007).

6
1.1.4 Đặc điểm hình thái học
Hình 1.1: Đặc điểm hình thái và khuẩn lạc Bacillus spp. trên môi trường NA theo
Malarkodi Chelladurai et al (2013)
Bacillus spp. là trực khuẩn gram dương, hai đầu tròn, phản ứng catalase dương
tính, chúng có khả năng tạo bào tử để tồn tại trong môi trường khắc nghiệt. Các chủng
Bacillus spp. có các roi giúp chúng di chuyển, vì vậy chúng có khả năng di chuyển
nhanh chóng trong chất lỏng. Kích thước tế bào của chúng khoảng 0,5-0,8µm × 1,8-3
µm. Khi gặp điều kiện bất lợi, Bacillus spp. sẽ hình thành bào tử để vượt qua điều kiện
bất lợi, nếu gặp điều kiện thuận lợi bào tử Bacillus spp. sẽ nảy mầm và phát triển như
một tế bào mới với chu kỳ sống mới. Bào tử Bacillus subtilis có hình bầu dục, kích
thước khoảng 0,6 - 0,9 µm. Phân bố không theo quy tắc chặt chẽ nào, lệch tâm, gần
tâm nhưng không chính tâm theo Hong et al (2009).
1.1.5 Đặc điểm sinh hóa
Bacillus spp. có một số test sinh hóa đặc trưng sau: Lên men nhưng không sinh hơi
các loại đường glucose, maltose, mannitol, sucrose, xylose; Indol (-); VP (+); nitrate

7
(+); H2S (-); NH3 (+); catalase (+); amylase (+); casein (+); citrate (+); có khả năng di
động và hiếu khí.
Bảng 1.1: Một số thử nghiệm sinh hóa đặc trưng ở Bacillus spp.
Phản ứng sinh hóa Kết quả
Catalase +
Indol -
MR +
VP +
Citrate +
Nitrate +
Gelatin +
Di động +
Amylase +
Arabinose +
Xylose +
Saccharose +
Mannitol +
Glucose +
Lactose -

8
Maltose +
(Theo Holt,1992, trích từ Lý Kim Hữu,2005)
1.1.6 Đặc điểm tế bào và khả năng sinh bào tử
1.1.6.1 Đặc điểm tế bào
Tế bào Bacillus spp. thường có hình que, là tế bào gram dương, chúng có khả năng
sinh ra bào tử để tồn tại qua thời điểm khó khăn, điều kiện môi trường khắc nghiệt như
nhiệt độ tăng cao, môi trường dinh dưỡng cạn kiệt, khô hạn. Thành phần hóa học chủ
yếu của vách tế bào là lớp peptidoglycan dày mang điện tích dương đóng vai trò là duy
trì cấu trúc của vách tế bào theo McKenney et al(2013).
1.1.6.2 Cấu tạo bào tử
Bacillus spp. sinh bào tử, chiều ngang bào tử không vượt quá chiều ngang của tế
bào vi khuẩn nên không làm thay đổi hình thái tế bào mang bào tử. Bào tử là một cấu
trúc hình thành do sự biến đổi của tế bào sinh dưỡng trong một giai đoạn nào đó của
quá trình sinh trưởng của vi khuẩn như điều kiện môi trường không thuận lợi, tế bào
phát triển đến một giai đoạn nhất định. Hai chủng vi khuẩn gram dương có khả năng
tạo bào tử là Bacillus và Clostridium. Bào tử vi khuẩn là một cấu trúc rất phức tạp bào
tử có nhiều lớp màng bao bọc, lớp ngoài cùng gọi là lớp màng khá mỏng và đó là lớp
vỏ của tế bào mẹ, ngay dưới đó là lớp áo bào tử, lớp áo bào tử gồm nhiều lớp protein
mỏng và không có tính thấm, lớp áo bào tử này đảm bảo tính kháng của bào tử. Vỏ của
bào tử gồm nhiều lớp peptidoglycan chiếm một thể tích khá lớn, ít cầu nối nội peptide
và ít liên kết chéo. Trong cùng của bào tử là lõi bào tử được vách bào tử bao bọc có cấu
trúc như một tế bào bình thường nhưng đang trong tình trạng bất hoạt theo McKenney
et al (2013).
1.1.6.3 Đặc điểm của bào tử

9
Bào tử ở Bacillus spp. không phải là hình thức sinh sản như ở nấm mà chúng là
dạng cấu trúc đặc biệt có tính kháng chuyên biệt giúp chủng loài tồn tại qua giai đoạn
điều kiện sống bất lợi. Bào tử không chỉ có khả năng lưu tồn tốt trong những điều kiện
khó khăn của môi trường sống mà chúng còn có khả năng sống rất lâu (bào tử trong
xác sinh vật cổ đại 1000 năm hoặc dưới đáy băng hà 3000 năm hoặc trong quặng mỏ
250 triệu năm đến nay vẫn còn sống theo Hong et al (2009). Nhiệt độ 1000C, bào tử
của một số loài Bacillus có thể chịu đựng được từ 2,5 - 20 giờ. Ngoài việc chịu được
nhiệt độ khô cao, bào tử có thể chịu được khô hạn cũng như tác động của nhiều loại
hóa chất cũng như các loại tia sáng.
Quá trình hình thành bào tử: các tế bào sinh bào tử trong những điều kiện thiếu thức
ăn hoặc có tích lũy các sản phẩm trao đổi chất có hại sẽ bắt đầu thực hiện quá trình
hình thành bào tử. Trong bào tử nước liên kết chiếm đến 40% và chứa nhiều ion Ca2+.
1.1.6.4 Sự nảy mầm của bào tử
Khả năng tạo bào tử: theo Bùi Thị Phi (2007) thì một trong những đặc điểm quan
trọng nhất của Bacillus subtilis là khả năng sinh bào tử trong những điều kiện nhất
định. Bacillus subtilis hình thành bào tử theo chu kỳ sống hay khi gặp điều kiện bất lợi.
Theo Bùi Thị Phi (2007) sự tạo bào tử diễn ra gồm nhiều giai đoạn và mất đến 8 giờ để
hoàn tất. Quá trình chuyển từ trạng thái nghỉ sang tế bào sinh dưỡng của vi khuẩn được
gọi là quá trình nảy mầm của bào tử. Quá trình gồm 3 giai đoạn là: hoạt hóa, nảy mầm
và sinh trưởng.
Nảy mầm
Protein chứa nhiều cystenin trong áo bào tử hóa xốp lên làm tăng tính thấm, xúc tiến
sự hoạt động của enzyme protease. Khi đó lượng protein trong áo bào tử giảm xuống.
Các cation bên ngoài có thể xâm nhập vào lớp vỏ bào tử và làm trương lớp vỏ bào tử
lên, sau đó làm tan ra và tiêu đi. Khi đó, nước bên ngoài sẽ xâm nhập vào lớp vỏ bào

10
tử, làm cho lõi trương to lên, các loại enzyme bắt đầu được hoạt hóa, bắt đầu quá trình
tổng hợp thành tế bào.
Trong quá trình nảy mầm, các đặc tính chịu nhiệt, tính chiết quang,... bắt đầu giảm dần,
lượng dipicolinate-canxi, acid amin, polypeptide dần dần mất đi, bắt đầu việc tổng hợp
DNA, RNA và protein trong vỏ bào tử. Bào tử chuyển thành tế bào sinh dưỡng.
Khi nảy mầm, bào tử có thể đâm ra theo phía cực hoặc đâm ngang. Lúc đó thành tế bào
còn rất mỏng và chưa hoàn chỉnh, do đó nâng cao khả năng tiếp nhận thêm DNA ngoại
lai để thực hiện quá trình biến nạp.
Sức đề kháng của bào tử
Bào tử có sức đề kháng cao đối với các yếu tố vật lý và hóa học như: nhiệt độ, tia cực
tím, áp suất và chất sát trùng.
Bào tử có sức đề kháng cao và sống lâu là do các yếu tố:
Nước trong bào tử phần lớn ở trạng thái liên kết, do đó không có khả năng làm biến
tính protein khi tăng nhiệt độ.
Do bào tử có khối lượng lớn ion Ca2+ và acid dipicolinic, protein của bào tử kết hợp
với dipicolinate canxi thành một phức chất có tính ổn định cao đối với nhiệt độ.
Các enzyme và các hoạt chất sinh học khác chứa trong bào tử đều tồn tại dưới dạng
không hoạt động, hạn chế sự trao đổi chất của bào tử đối với tế bào bên ngoài.
Với cấu trúc có nhiều màng bao bọc và tính ít thẩm thấu của các lớp màng làm cho các
chất hóa học và chất sát trùng khó có thể tác động tới bào tử.
1.1.7 Khả năng đối kháng nấm bệnh của các chủng Bacillus spp.
Bacillus spp. là một tác nhân sinh học đầy tiềm năng trong việc phòng trừ bệnh hại cây
trồng. Chúng có khả năng đối kháng các loại vi nấm gây bệnh với phổ tác động rộng,

11
không gây hại cho con người và cây trồng. Mặt khác, có thể phân hủy các thành phần
thực vật già cõi, hệ sợi nấm đã chết của các loài nấm khác nhau thành các hợp chất hữu
cơ nhỏ hơn, theo thời gian tạo thành lớp mùn cho đất (Markovich và Kononova, 2003;
Narasimhan và Shivakumar, 2012). Vi khuẩn Bacillus subtilis nằm trong nhóm vi
khuẩn có khả năng đối kháng với một số nấm gây bệnh cho cây. Trong các vi sinh vật
đối kháng, vi khuẩn Bacillus được chứng minh có khả năng đối kháng với nhiều loại
nấm như: Rhizoctonia, Sclerotinia, Fusarium, Pythium và Phytopthora và một số vi
khuẩn khác nhờ vào khả năng sinh ra các chất kháng sinh (Lê Đức Mạnh và cộng sự,
2003; Nguyễn Văn Thanh, Nguyễn Thu Hoa, 2005; Nguyễn Xuân Thành và cộng sự,
2003; Võ Thị Thứ, 1996).
Tính đối kháng với các nấm hại này bằng cách cạnh tranh dinh dưỡng và tiết kháng
sinh. Cạnh tranh không gian sống giữa vi khuẩn và nấm. Do vi khuẩn phát triển nhanh
hơn (trong 24 giờ) sẽ sử dụng phần lớn các chất dinh dưỡng trong môi trường, đồng
thời tạo ra một số kháng sinh nên sự sinh trưởng của nấm bị ức chế (Nguyễn Lân Dũng
và Hoàng Đức Thuận, 1976).
Các chuyên gia tại Đại Học Havard, Mỹ cho biết: khi chất dinh dưỡng bắt đầu cạn kiệt,
các vi sinh vật đối phó bằng cách chuyển sang tình trạng “ngủ đông”, hay nghỉ ngơi
trong một thời gian dài. Bacillus subtilis thực hiện điều đó bằng cách tạo ra bào tử, có
thể duy trì trạng thái sống tiềm tàng trong nhiều năm, thậm chí hàng thế kỉ. Tuy nhiên
trong thí nghiệm này, nhóm nghiên cứu nhận thấy ở giai đoạn rất sớm của sự hình
thành bào tử, một vài tế bào Bacillus subtilis đã tạo ra kháng sinh để giết chết những tế
bào vi khuẩn ở bên cạnh chưa bắt đầu quá trình này. Chất kháng sinh sẽ phá vỡ màng
tế bào vi khuẩn bị tấn công, giải phóng chất dinh dưỡng và được tế bào đang hình
thành bào tử tiêu thụ.
Theo các nhà nghiên cứu trên, quá trình tạo bào tử tiêu tốn một lượng lớn năng lượng,
phải mất vài giờ và khi đã bắt đầu thì không thể đảo ngược. Do đó, vi khuẩn sẽ cố gắng

12
tránh thời điểm đó càng lâu càng tốt. Đặc biệt, khi dinh dưỡng trong môi trường đã cạn
kiệt, vi khuẩn Bacillus subtilis sẽ tiết ra các chất kháng sinh tiêu diệt vi khuẩn bên cạnh
để hút chất dinh dưỡng và kéo dài thời kì chờ đợi này, cho đến khi phải chuyển sang
sống tiềm sinh (Nguyễn Thị Công Dung, 2004).
Chủng vi sinh vật có thể tiết ra chất kháng sinh, cạnh tranh về dinh dưỡng hoặc tấn
công trực tiếp lên tơ nấm gây bệnh, hay tiết ra những chất kích thích sinh trưởng giúp
cho cây trồng tăng khả năng kháng bệnh.
* Tiết kháng sinh:
- Chi vi khuẩn Bacillus tiết các loại kháng sinh kanosamine (Milner et al., 1996),
bacillomycin (Volpon et al., 1999), iturin A2 (Yoshida et al., 2002), prodigrosin và (+)-
(S)- dihydroaeruginoic acid (Carmi et al., 1994; Nguyễn Thị Thu Nga, 2003). Theo
Carmi et al. (1994) thì DAPG, PRN, PLT và (+)-(S) dihydroaeruginoic acid có khả
năng hạn chế các nấm gây bệnh cây như Sclerotium rolfsii, Colletotrichum
gloeosp.orioides và Rhizoctonia solani. Trong các loại kháng sinh trên, DAPG và
PRN được phát hiện khá nhiều ở các chi vi khuẩn đối kháng. Có loại kháng sinh có phổ
ức chế rộng như DAPG, nó có thể ức chế được cả nấm, vi khuẩn và tuyến trùng gây hại
(Nguyễn Thị Thu Nga, 2003).
Bảng 1.2: Các chất kháng sinh được tổng hợp ở một số loài Bacillus spp. (M. Dworkin,
The Prokaryotes, 2006)
Loài TÁC DỤNG CỦA CÁC LOẠI KHÁNG SINH
Đối kháng
vi khuẩn
Gram
Ức chế
quá trình
tạo sợi
Kháng sinh
phổ rộng
Đối kháng
nấm
Đối
kháng
vi

13
dương khuẩn
Gram
âm
Bacillus
subtilis
Subtilin
Bacilysin
Surfactin Difficidin
Oxydifficidin
Bacillomycin
F
Mycobacillin
Bacillus
brevis
Gramicidin
S
Lincar
Gramicidin
Tyrocidin
Bacillus
licheniformis
Bacitracin
Surfactin
Công thức cấu tạo C53H93N7O13, là chất hoạt động bề mặt rất mạnh, thường được sử
dụng như một loại kháng sinh, bao gồm heptapeptides vòng (L-asparagin, acid
glutamic, L-leucine, L-valine và hai D-leucines) (Marc Ongena, Guillaume Henry,
Philipe Thonart, 2010, Chapter 5).
Nó là một lipopeptide vòng tạo ra do các vi khuẩn hình thành nội bào tử gram dương
như Bacillus subtilis. Do có hoạt tính bề mặt rất mạnh, nó có tính đối kháng mạnh với
vi khuẩn, virus, kháng các tế bào ung thư, chống mycoplasma và tan huyết, tuy nhiên ít
tác động đối với nấm. Một chuỗi acid béo kỵ nước dài 13-15 carbon cho phép nó xâm

14
nhập vào màng tế bào. Tác động của surfactin làm ức chế các kênh chuyển ion trên
trong lớp màng lipid kép, đồng thời ức chế hoạt tính của enzyme cylic AMP
phosphodiesterase theo Isaac S., (1992).
Iturin
Iturin có công thức hóa học C55H86N14O16 (Hiradate et al và Yu et al, 2002), iturin có
tính đối kháng mạnh với nấm và nấm men, có khả năng làm tan huyết tuy nhiên kháng
khuẩn hạn chế và không có khả năng kháng virus (Nakano, Michiko M., Zuber, Peter,
1998).
Trong số các kháng sinh nhóm iturin, đại diện là iturin A, mycosubtilin và
bacillomycin thường được nghiên cứu nhiều nhất cho hoạt động kiểm soát sinh học.
Đây là những heptapeptides với một acid béo β-amino. Iturin A là lipopeptide chống
nấm đặc trưng bởi sự hiện diện của các đồng phân fl-Aminoacid tan trong chất béo.
Iturin tác động lên màng tế bào chất, làm tan màng và tạo những lỗ thủng trên đó để
làm mất tính thẩm thấu chọn lọc của màng (Marc Ongena, Guillaume Henry, Philipe
Thonart, 2010, Chapter 5).
Iturin A là một lipopeptide chống nấm đặc trưng bởi sự hiện diện của các đồng phân fl-
Aminoacid tan trong chất béo (Pyoung Tl Kim, Jaewon Ryu, Young Hwan Kim, Youn
Tae Chi, 2010).
Fengycin
Theo Vanittanakom et al (1986), fengycin có khả năng làm tan huyết kém hơn iturin và
sucfactin, tuy nhiên tính đối kháng với nấm tốt hơn và có một số tác dụng kìm hãm đối
với vi khuẩn E.coli (M. Dworkin, 2006). Fengycin được tổng hợp nhiều trong pha tăng
trưởng, đạt nồng độ cực đại ở cuối pha tăng trưởng và duy trì ở nồng độ thấp với hàm
lượng ổn định trong pha cân bằng (Tsuey-Pin Lin, Chyi-Liang Chen, Li-Kwan Chang,
Johannes Scheng-Ming Tschen và Shih-Tung Liu, 1999).

15
Fengycin là một lipodecapeptide vòng, chứa một acid béo β-hydroxy với chiều dài
chuỗi 16-19 nguyên tử carbon. Fengycin ở dạng bột, không màu, tan trong các dung
môi hữu cơ phân cực: methanol, ethanol và dimetyl formamit, ít tan trong
dichloromethane và tert-butanol, không hòa tan trong nước, acetone, diethylether
(Tsuey-Pin Lin, Chyi-Liang Chen, Li-Kwan Chang, Johannes Scheng-Ming Tschen và
Shih-Tung Liu, 1999).
Bacilysocin
Bacilysocin là phospholipid có tính kháng khuẩn mạnh đối với nấm, được tổng hợp khi
bắt đầu pha cân bằng sau đó thì giảm dần. Bacilysocin là kháng sinh có bản chất
phospholipid được phát hiện đầu tiên trên Bacillus subtilis. Cấu trúc của bacilysocin là
1-(12-methyltetradecanoyl)-3-phosphoglyceroglycerol. Bacilysocin được tổng hợp từ
tiền chất là phosphatidylglycerol, là một phospholipid chủ yếu của Bacillus subtilis.
Quá trình chuyển phosphatidylglycerol thành bacilysocin được thực hiện bởi enzyme
lysophospholypase được mã hóa bởi gene ytpA (Norimasa Tamehiro, Yoshiko
Okamoto-Hosoya, Susumu Okamoto, Makoto Ubukata, Masa Hamada, Hiroshi
Naganawa và Kozo Ochi, 2002).
* Tiết ra các enzym phân huỷ vách tế bào
Vách tế bào nấm gồm nhiều thành phần như glucan, chitin, protein (Phạm Văn Kim,
1999). Theo Nielsen và cộng sự năm 1997 thì vi khuẩn đối kháng có khả năng tiết ra
các enzyme phân huỷ các thành phần glucan hay chitin hoặc thành phần protein của
vách tế bào nấm gây bệnh. Các dòng vi khuẩn Paenibacillus polymyxa, Bacillus
pumilus, Bacillus spp. có khả năng tiết enzyme thuộc nhóm glucan như cellulase,
mannase và xylanase và các enzyme phân hủy protein của vách tế bào nấm Aphamyces
cochlioides gây bệnh thối rễ trên cây củ cải đường. Vi khuẩn Bacillus cereus strain 65
có khả năng tạo enzyme chitinase có khối lượng phân tử 36Kda, chitinase này giúp
phân giải diacetylchitodibose. Khi áp dụng Bacillus cereus strain 65 trực tiếp vào đất

16
thì bảo vệ cây bông vải con khỏi bệnh thối rễ do nấm Rhizoctonia solani (Pleban,
1997); Nguyễn Thị Thu Nga, 2003).
1.1.8 Mức độ an toàn sinh học
Bacillus subtilis là chủng vi khuẩn probiotic thể hệ mới có tính an toàn cao đối với con
người.
Bacillus subtilis là loài vi khuẩn đã được sử dụng phổ biến ở Nhật Bản trong các món
ăn cổ truyền từ hàng nghìn năm trước và là thực phẩm an toàn đối với con người.
Hiện nay ở châu Âu và ở Mỹ, vi khuẩn này được chỉ định là đủ điều kiện về an toàn
thực phẩm, tiếng Anh gọi là QPS (Qualified Presumption of Safety) hay GRAS
(Generally Regarded As Safe).
Bacillus subtilis đã được các nhà khoa học chứng minh là rất an toàn và không hề có
tác dụng phụ với liều uống lên đến 1×1011 CFU/ngày (Hong et al, 2008). Bacillus
subtilis cũng đã được nghiên cứu tính chất, sự an toàn và khả năng tồn tại và phát triển
ở ruột (Hong et al, 2009).
Theo hướng dẫn của Cộng đồng châu Âu và Mỹ, đề xuất bởi tổ chức Lương thực Quốc
tế (FAO) và Tổ chức Y tế thế giới (WHO) (FAO/WHO, 2002), Cơ quan An toàn Thực
phẩm châu Âu EFSA (European Food Safety Authority, EU) và Cục An toàn Thực
phẩm và Thuốc của Mỹ FDA (Food & Drug Administration, USA), Bacillus subtilis đã
được định danh tên chủng bằng công nghệ gen.
1.2 Tổng quan về các chủng nấm gây bệnh đốm trắng trên thanh long
1.2.1 Giới thiệu về bệnh đốm trắng
Bệnh đốm trắng (đốm nâu) là một loại bệnh nguy hiểm trên thanh long, bệnh hại
trên cành và quả gây thiệt hại kinh tế lớn cho nhiều vùng trồng thanh long của bà con.
Dựa vào triệu chứng gây hại mà bà con địa phương thường có những tên gọi khác nhau

17
như bệnh nấm tắc kè, bệnh đốm nâu, bệnh đốm trắng (do trong quá trình phát sinh,
phát triển biểu hiện của bệnh thường thay đổi liên tục theo từng giai đoạn diễn tiến của
bệnh). Bệnh đốm trắng thanh long do nấm Neoscytalidium dimidiatum gây ra. Loại
nấm này có bào tử sinh trưởng khỏe, khả năng lây lan nhanh, chống chịu tốt với nhiều
loại thuốc hóa học đặc trị nấm nói chung (có tính kháng thuốc mạnh) do đó hiện nay
chưa có một loại thuốc hóa học nào có khả năng đặc trị loại bệnh này (bệnh đốm trắng;
đốm nâu). Bào tử nấm gây bệnh bằng cách nảy mầm trên bề mặt thân cành, quả thanh
long, sau đó xâm nhập vào trong mô gây hoại tử.
Bệnh đốm trắng hiện nay được xem là vấn nạn của bà con tại các vùng trồng thanh
long. Bệnh phát triển mạnh và lây lan rộng tại các tỉnh trồng thanh long (Bình Thuận –
Long An - Tiền Giang – Vĩnh Long...). Hiện nay các nhóm thuốc hóa học gần như
không có tác dụng triệt đề, nhiều bà con chia sẻ rằng khi phun các loại thuốc được xem
là đặc trị bệnh nhưng chỉ có tác dụng “cầm bệnh” một thời gian sau đó chúng lại phát
triển mạnh trở lại (tái nhiễm bệnh) (Viện bảo vệ thực vật, 2014).
Triệu chứng bệnh biểu hiện trên cành: Khi bệnh mới phát sinh vết bệnh thường là
những chấm nhỏ (đốm nhỏ) hình tròn màu trắng. Lúc đầu vết bệnh có biểu hiện hơi
lõm xuống so với bề mặt xung quanh, gặp điều kiện thuận lợi (ẩm cao) vết bệnh phát
triển to dần và có xu hướng phát triển lồi lên (giống như mụn ghẻ nhô lên) có màu
vàng gỉ sắt đến nâu. Khi bệnh nặng số lượng vết bệnh tăng lên và chúng liên kết với
nhau tạo thành những vết loang sần sùi nhô lên có màu nâu giống như da con tắc kè
nên bà con nhiều nơi gọi là nấm tắc kè. Trong thời kỳ phát triển bệnh nếu gặp mưa ẩm
vết bệnh có thể bị thối nhũn (Viện bảo vệ thực vật, 2014).

18
Hình 1.2: Triệu chứng bệnh khi xuất hiện trên thân, cành thanh long (Nguồn: Viện bảo
vệ thực vật, 2014)
Triệu chứng bệnh biểu hiện trên quả: Tương như trên cành, các vết bệnh nằm rải
rác trên bề mặt quả, vết bệnh là những đốm tròn lồi trên bề mặt quả ảnh hưởng đến
chất lượng quả.

19
Hình 1.3: Triệu chứng bệnh trên quả thanh long chín (Nguồn: Viện bảo vệ thực vật
,2014)
1.2.2 Tác hại của bệnh đốm trắng:
Bệnh đốm trắng trên thanh long diễn biến rất phức tạp, lây lan nhanh trên diện rộng,
phát triển mạnh vào mùa mưa. Ở một số vườn thanh long mới trồng, bệnh đốm trắng
đã xuất hiện trên cành với tỷ lệ bệnh dao động từ 1-5%. Trên một số vườn thanh long
kinh doanh, bệnh nặng hơn với tỷ lệ bệnh dao động từ 10-50%. Bệnh phát triển mạnh
trên cành non và trên quả gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng sản
phẩm. Nếu không bị bệnh, trọng lượng quả đạt ≥600g/quả. Nếu như quả bị bệnh, hoặc
trọng lượng quả <500 g/quả, dẫn đến thua lỗ. Việc thâm canh quá mức, bón phân và sử
dụng thuốc BVTV không đúng cách có thể sẽ gây ảnh hưởng đến tình hình dịch hại và
ngày càng khó kiểm soát (Viện bảo vệ thực vật, 2014)
1.2.3 Giới thiệu về chủng nấm gây bệnh

20
Hình 1.4 Hình thái nấm Scytalidium dimidiatum dưới kính hiển vi ở vật kính 40X.
A: Tản nấm trên môi trường CMA sau 7 ngày nuôi cấy.
B, C, D, E, F, G: các dạng bào tử đốt
( Nguồn: Trung tâm kiểm dịch sau nhập khẩu II, 6/2013)
Dựa vào đặc điểm hình thái bào tử, cành bào tử, kích thước bào tử và hình thái tản
nấm dựa vào khóa phân loại của Ellis (1976) đã xác định tác nhân gây bệnh đốm trắng
trên Thanh long là do nấm Scytalidium dimidiatum (B. Sutton & Dyko, 1989), hiện nay
nấm còn được gọi tên là Neoscytalidium dimidiatum (Crous & Slippers, 2006).
Neoscytalidium dimidiatum thuộc ngành nấm túi (Ascomycota), Ascomyta có thể
sinh dưỡng dạng sợi đa bào, phân nhánh phức tạp có vách ngăn một tế bào thường có
một nhân đôi khi có nhiều nhân, dạng chuyển hóa dạng sợi bắt đầu đứt đoạn ra tạo

21
thành cơ thể đơn bào hình tròn, bầu dục, chứa nhiều nhân hay một nhân. Vách tế bào
được cấu tạo bằng chitin hay glucan đa số hoại sinh gây mục gỗ, hoại sinh trên đất,
trong nước trên cạn, thực vật, động vật, một số loại ký sinh gây bệnh trên thực vật,
động vật đơn bội chiếm ưu thế và người gây ra những thiệt hại lớn.
Ascomyta sinh sản sinh dưỡng bằng sự chia đôi tế bào nảy chồi, đứt đoạn sợi nấm,
bào tử áo, bào tử màng dày, sinh sản vô tính bằng bào tử đỉnh (conidia) và sinh sản hữu
tính bằng bào tử túi. Các bào tử khác tính (+; -) sợi nấm đơn bội, phân nhánh thành hệ
sợi nấm hình thành các cặp cơ quan sinh sản, giao phối sinh chất, hình thành sợi sinh
túi đa bào sau đó phân chia nguyên nhiễm kết hợp thành nhân lưỡng bội rồi giảm
nhiễm tạo thành bào tử túi.
Chu trình sống của Ascomyta gồm 3 giai đoạn: giai đoạn đơn bội, giai đoạn song
hạch, giai đoạn lưỡng bội, trong đó giai đoạn đơn bội chiếm ưu thế.
Một số Ascomyta hình thành quả thể trong đó có quả thể kín, quả thể mở lổ và quả
thể hở.
1.2.4 Phân loại
Đặc điểm phân loại của nấm N. dimidiatum (Rous & Slippers., 2006)
Kingdom: Fungi
Division: Ascomycota
Class: Dothideomycetes
Order: Botryosphaeriales
Family: Botryosphaeriaceae
Genus: Neoscytalidium

22
Species: N. dimidiatum
Tản nấm mọc rất nhanh trên môi trường PDA, 3 ngày sau khi cấy đã mọc đầy đĩa.
Tản nấm ban đầu có màu xám trắng sau 10 ngày nuôi cấy có màu xám đen đến màu
đen, mặt sau tản nấm có màu đen, không có vòng đồng tâm. Sợi nấm có màu nâu đen
đến màu nâu đậm, vươn cao như bông gòn trên bề mặt môi trường. Cành bào tử sinh ra
trực tiếp từ bề mặt của môi trường nuôi cấy, cành bào tử đơn lẻ, thẳng hoặc hơi cong.
Bào tử đốt có màu nâu nhạt đến nâu sậm, hầu hết không có vết ngăn, bào tử hình thành
rất nhanh chỉ sau 2 ngày nuôi cấy. Bào tử dạng chuỗi hoặc đơn lẻ có nhiều hình dạng
khác nhau như hình que, hình tròn, hình quả lê, hình trứng, hình trụ. Kích thước trung
bình của bào tử khoảng 9.17𝜇𝑚 - 21.2 𝜇𝑚*4.05𝜇𝑚 -7.75𝜇𝑚.
1.2.6 Lịch sử nghiên cứu
1.2.6.1 Tình hình nghiên cứu ngoài nước:
Thanh long là cây ăn quả phổ biến và được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới. Vì vậy,
việc nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm đang được quan tâm, đã có rất nhiều
nghiên cứu về tình hình bệnh hại trên Thanh long. Thanh long bị gây hại bởi một số
bệnh như bệnh thối đầu cành (Alternaria sp.), bệnh đốm nâu trên cành (Gleosporium
agaves), bệnh đốm xám hay còn gọi là nám cành (Sphaceloma sp.). Tuy nhiên những
năm gần đây Thanh long lại bị gây hại nặng bởi nấm Neoscytalidium dimidiatum đây là
một bệnh có ảnh hưởng lớn đến năng suất chất lượng sản phẩm gây thiệt hại lớn cho
người trồng Thanh long. Trước vấn đề cấp thiết trên, nhiều nhà khoa học trên thế giới
đã nghiên cứu tìm hiểu về nấm Neoscytalidium dimidiatum.
Theo báo cáo đầu tiên về nấm N. dimidiatum trên cây có múi tại Italya (G. Polizzi et al,
2008) vào tháng 9 năm 2008 một căn bệnh mới đã được phát hiện và chú ý ở phía
Sicily, Italy trong vườn cây có múi như cam ngọt (Citrus sinensis (L.) Osbeck cv.

23
Tarocco Scires) 2 tuổi đã xuất hiện một bệnh mới với triệu chứng điển hình là chồi
kém phát triển và thối trên thân, cành, gốc ghép, vết thối chảy gôm.
Theo báo cáo đầu tiên về nấm N.dimidiatum và N.novaehollandiae trên cây xoài tại
Australia của ( J. D. Ray, T. Burgess và V. M. Lanoiselet. 2010), N.dimidiatum là loài
nấm có phạm vi phân bố và có nhiều ký chủ: cây dương mai, hạt sung, vả, cây có múi,
chuối, mận và nhiều cây trồng khác ở Mỹ (Farret al., 1980). N.dimidiatum còn gây hại
trên xoài (Reckhaus 1987) và nhất là trên Thanh long (Brown 2012). N.dimidiatum gây
nên các triệu chứng như héo cành, chết mầm, thối, chảy gôm và làm cây chết. Yếu tố
quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự phát triển của nấm N.dimidiatum là độ ẩm
(Punithalingam and Waterson 1970; Reckhaus 1987; Elshafie and Ba-Omar 2001).
N.dimidiatum được báo cáo lần đầu tiên tại Australia liên quan đến bệnh chết mầm của
xoài (2010). Tại Australia đã tiến hành khảo sát về sức khỏe cây trồng do Bộ nông
nghiệp và thực phẩm Tây Australia kết hợp với kiểm dịch viên Australia thực hiện.
Tháng 8 năm 2008 trong cuộc khảo sát này các nghiên cứu đã tiến hành phân lập các
triệu chứng chết mầm trên cây xoài và rễ cây sung, sau khi tiến hành phân lập đã phát
hiện nguyên nhân gây bệnh làm chết mầm, thối rễ, thối cây… là do nấm
Neoscytalidium dimidiatum gây ra. Neoscytalidium dimidiatum tiếp tục được phân lập
và tiến hành giải trình tự một phần DNA của từng vùng ITS kết quả xác định là do
Neoscytalidium gây ra. Trong cuộc khảo sát, N.dimidiatum cũng được phân lập từ các
mẫu xoài lấy tại Derby, trong tháng 9 năm 2008, Broome vào tháng 9 năm 2008 và
Đảo Bathurst, Northen Territory vào tháng 10 năm 2008. Sau khi phân lập, các nhà
khảo sát đã tiến hành lây bệnh nhân tạo và tái phân lập theo quy tắc Kock đã thu được
kết quả tốt. Tiến hành kiểm tra lại các chủng thu thập với các cuộc điều tra trước
(2005) các nhà khảo sát đã phát hiện rằng N.dimidiatum đã xuất hiện và gây hại tại
Australia trong thời gian dài trước đó (phân lập từ cây có múi (Torula dimidiate 1914)).
Theo báo cáo này, yếu tố nhiệt độ có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển gây hại của bệnh.

24
Trước đây N.dimidiatum có nhiều tên gọi khác nhau như: Fusicoccum dimidiatum,
Scytalidium dimidiatum, Scytalidium lignicola, Hendersonula toruloidea, (Crous et al,
2006).
Theo nghiên cứu của Mohd et al (2013), viện nghiên cứu sở nông nghiệp, Đại học quốc
gia Đài Loan, Trung Quốc, vào tháng 9 năm 2009 và 2010 bệnh đốm trắng đã xuất hiện
ở một số cây Thanh long tại Đài Loan. Triệu chứng của bệnh là các vết nhỏ, tròn, vết
bệnh lõm, màu cam. Bệnh được xác định do nấm N.dimidiatum gây ra.
1.2.6.2. Tình hình nghiên cứu trong nước:
Hiện nay tại Việt Nam có rất ít thông tin về nấm gây bệnh đốm trắng trên cây Thanh
long, chỉ có thông tin nghiên cứu của Viện nghiên cứu cây ăn quả Miền nam (2011)
rằng bệnh đốm trắng do nấm Neoscytalidium dimidiatum gây ra. Nấm này còn có tên
khác là Scytalidium dimidiatum, Scytalidium lignicola, Hendersonula toruloidea,…
bệnh chủ yếu xuất hiện và tấn công mạnh và mùa mưa, nhiệt độ thích hợp cho nấm
phát triển từ 20-300C. Ẩm độ càng cao càng tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh tấn công
và lây lan mạnh. Bệnh lây theo gió và nguồn nước nhiễm bệnh. Qua theo dõi thấy bệnh
hại nặng ở những vùng có mực nước ngầm cao, những vườn vệ sinh kém, rậm rạp và bị
che mát nhiều, vườn sử dụng nhiều phân đạm hay phân bón phân chuồng chưa ủ hoai,
vườn sử dụng nhiều chất kích thích tăng trưởng hay vườn bón thiếu trung vi lượng đều
có tỉ lệ bệnh cao hơn bình thường và khi có bệnh thì khó phòng trừ hơn. Vết bệnh ban
đầu là những đốm tròn nhỏ màu trắng, hơi lõm, về sau chuyển sang màu vàng cam và
khi bệnh phát triển nặng đốm bệnh trở thành vết loét có màu nâu, hơi nổi lên và gây
ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây, năng suất và giá trị thương phẩm của quả. Bệnh
thường gây hại trên bẹ non, nụ bông, quả non và giai đoạn chuẩn bị thu hoạch.
Theo Võ Thị Thu Oanh và cộng sự (2014) khi so sánh trình tự vùng gen ITS-RADN
của mười một mẫu phân lập nấm Neoscytalidium dimidiatum tại Viện Nghiên Cứu
CNSH và Môi Trường - trường Đại học Nông Lâm TP.Hồ Chí Minh cho thấy các mẫu

25
phân lập tương đồng rất cao với trình tự của loài Neoscytalidium dimidiatum đã được
định danh về hình thái.
1.3 Nấm gây bệnh héo vàng trên cây ớt (Fusarium sp.)
1.3.1 Giới thiệu về bệnh héo vàng trên cây ớt
Bệnh héo vàng do nấm Fusarium sp. gây ra là một trong những bệnh nguy hiểm
gây thiệt hại lớn ở nhiều nước châu Âu, châu Á, châu Mỹ và châu Đại Dương. Bệnh
thường thấy nhiều ở thời vụ có thời tiết nóng, nhiệt độ trong vụ trồng cà chua trên
250C. Ở những nước có nhiệt độ mát mẻ thường thấy bệnh trong nhà kính. Theo Binder
và Hutchinson (1959) cà chua bị bệnh héo vàng do nấm Fusarium sẽ chết nhanh và
thiệt hại lớn khi cùng bị tuyến trùng (Meloidogine incognita) xâm nhập vì tuyến trùng
làm giảm tính chống bệnh của cà chua đối với nấm Fusarium.
Trên cây ớt, bệnh thường gây hại giai đoạn cây con đến ra hoa, quả.
Triệu chứng điển hình là lá biến vàng và héo dần từ lá dưới gốc lên lá trên ngọn, cây
sinh trưởng kém, cuối cùng toàn cây bị héo và chết. Gốc và rễ cây bệnh có vết nâu rồi
khô dần, bó mạch trong thân cây hóa nâu. Phần gốc gần mặt đất teo tóp nhỏ lại và đôi
khi có lớp tơ mỏng màu trắng bao phủ. Lá cây chết có màu vàng và khô. Thời gian từ
khi cây có biểu hiện bệnh đến khi cây chết kéo dài hàng tháng.
1.3.2 Giới thiệu về chủng nấm gây bệnh chủ yếu

26
Hình 1.5: Đặc điểm hình thái vi nấm Fusarium oxysporum (Jeon CS et al, 2013)
(A): tản nấm sau 2 ngày nuôi cấy trên môi trường PDA; (B) : tản nấm sau 7 ngày nuôi
cấy (C): tản nấm sau 7 ngày nuôi cấy mặt dưới đĩa) (D), (E): bào tử vi nấm, (F): cuống
bào tử vi nấm.
Nấm Fusarium equiseti gây bệnh thối bầu bí khi quả tiếp xúc với đất (Burgess et al,
1988). Nấm Fusarium oxysporum gây bệnh thối nõn ngô (Nelson et al, 1988) và gây
thối nõn dứa (Bolkan et al, 1974). Cũng theo Burgess et al (1998) nấm Fusarium
oxysporum là tác nhân gây bệnh héo và thối rễ, thân, mầm cây. Theo Binder và
Hutchison (1959) cà chua bị bệnh sẽ bị chết nhanh hơn và thiệt hại nhanh hơn khi cùng
bị tuyến trùng (Meloidogin incognita) xâm nhập vì tuyến trùng đã làm giảm khả năng
chống bệnh của cây gây ra bệnh thối rễ và lở cổ rễ ở cây bí ngô là do nấm. Ngoài ra,
theo R.H.Stover ở vùng nhiệt đới loài nấm Fusarium oxysporum còn gây hại trên nhiều
ký chủ khác nhau như thuốc lá, cà chua, khoai lang, khoai tây, cây hoa huệ, cây ớt…
Đây là những bệnh có tác hại kinh tế lớn trong sản xuất.

27
1.3.3.Lịch sử nghiên cứu
Các loài nấm Fusarium sp. đã được nghiên cứu từ khoảng đầu thế kỷ XIX. Đến nay
đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về nấm Fusarium đã được công bố và có ý nghĩa
lớn trong sự phát triển của khoa học kỹ thuật. Nấm Fusarium thuộc
lớp Hyphomycetes., nhóm nấm bất toàn Fungi imperfecti, đây là loại nấm có thành
phần rất phong phú và đa dạng, trong đó sự biến động của một số loài phụ thuộc cơ bản
vào đặc điểm khí hậu ở các vùng khác nhau trên thế giới. Loài nấm này gây hại nhiều
loại cây trồng trên tất cả các bộ phận đặc biệt bộ phận gốc, rễ của cây.
1.3.4 Phân loại
Ngành: Ascomycota
Lớp: Deuteromycetes
Họ: Tuberaulariaceae
Bộ: Moniliales
Chi: Fusarium
1.3.5 Đặc điểm sinh thái học phân bố trong tự nhiên
Nấm Fusarium là loại nấm tồn tại chủ yếu trong đất xâm nhiễm gây bệnh bên trong
bó mạch thông qua bộ rễ do rễ làm nhiệm vụ hút nước và chất dinh dưỡng.
Nấm Fusarium có 2 giai đoạn tồn tại trong đất: giai đoạn sinh trưởng tích cực và
giai đoạn tiềm sinh (giai đoạn ngủ nghỉ). Ở điều kiện thích hợp, môi trường có đầy đủ
chất dinh dưỡng, nấm sẽ sinh trưởng tích cực. Ngược lại, khi gặp điều kiện bất lợi,
lượng dinh dưỡng trong đất còn rất ít thì nấm sẽ chuyển sang giai đoạn tiềm sinh. Lúc
này, các loài Fusarium sẽ hình thành cấu trúc tiềm sinh là bào tử hậu. Cũng trong giai
đoạn này, cường độ hô hấp và nguồn dinh dưỡng dự trữ được tích lũy trong hệ sợi nấm

28
sẽ được các loài Fusarium sử dụng ở mức thấp nhất, nhằm đảm bảo sự tồn tại của
chúng trong thời gian dài. Một số loài Fusarium không sản sinh bào tử hậu thì chúng sẽ
tiếp tục tồn tại bằng cách làm chậm lại các hoạt động hoại sinh hay ký sinh trong cơ thể
vật chủ. Vì thế, sau khi thu hoạch vụ mùa với các cây bị bệnh do Fusarium thì khả
năng trong đất còn sót lại Fusarium là rất cao.
Nấm Fusarium oxysporum có dạng bào tử lớn trong suốt, có nhiều vách ngăn, bào tử
hình trăng khuyết, một đầu thắt lại hình bàn chân. Dạng bào tử nhỏ, đơn hoặc đa bào
hình cầu hoặc hình bầu dục. Một số loài Fusarium oxysporum có bào tử nhỏ, bào tử
hậu và quả thể hoặc không có bào tử hậu. Theo Booth (1977 -1979) đã chú ý vào bản
chất tế bào phân sinh mà từ đó sinh ra bào tử nhỏ, là một trong những chỉ tiêu đầu tiên
để phân loại nấm trên cơ sở đó ông cho rằng nấm Fusarium oxysporum có số lượng 90
loài. Gần đây Burgess et al (1993) đã đưa ra cơ sở phân loại nấm Fusarium
oxysporum gồm các chỉ tiêu như sau:
+Hình thành bào tử lớn.
+Hình thành bào tử nhỏ.
+Hình dạng và kiểu bào tử nhỏ.
+Kích thước của bào tử nhỏ.
Fusarium sp. là chi lớn nhất trong Tuberculariaceae, chúng hoại sinh hoặc ký sinh
trên nhiều cây trồng, cây ăn trái và rau. Nó là nguyên nhân chính làm héo rũ cây chủ.
Hệ sợi nấm lan toả khắp mô mạch và lấp kín mạch gỗ. Sự lấp mạch gỗ sẽ cản trở quá
trình chuyển vận nước làm héo cây, Fusarium sp. cũng sản xuất một số chất độc tiết
vào mạch dẫn cây chủ cũng có thể gây héo rũ, nhiều loài thực vật bị Fusarium sp. tấn
công. Hệ sợi nấm phân nhánh, có vách ngăn, sợi nấm thường không màu, chuyển màu

29
nâu khi già. Hệ sợi nấm sản sinh độc tố tiết vào hệ mạch gây héo cây chủ. Cơ thể dinh
dưỡng dạng sợi đa bào, phân nhánh phức tạp, vách ngăn có lỗ thủng đơn giản ở giữa.
Trong một tế bào có một nhân hoặc nhiều nhân. Vách tế bào bằng chitin, glucan. Nấm
sống hoại sinh hoặc ký sinh trên thực vật, gặp phổ biến trong đất, cũng gặp trên các vật
liệu cellulose. (Nguyễn Lân Dũng, Bùi Xuân Đồng, Lê Đình Lương, 1982)
Nấm Fusarium sp. phát triển nhanh chóng trên môi trường PDA ở nhiệt độ 250C và
hình thành tản nấm có hình thể tơi xốp như bông hoặc bằng phẳng hoặc lan rộng trên
môi trường nuôi cấy. Mặt trên của tản nấm có thể có màu trắng, kem, vàng, vàng cam,
đỏ, tím hồng hoặc tím. Mặt dưới nó có thể không màu, vàng cam, màu đỏ, màu tía sẫm,
hay màu nâu.
1.4 Giới thiệuvề enzyme ngoại bào
1.4.1 Tổng quan về Enzyme Chitinase
1.4.1.1 Khái niệm
Chitinase (EC 3.2.1.14), còn gọi là [poly β-1,4-(2-acetamido-2-deoxy)-D-glucosid
glucanohydrolase]) là enzyme thủy phân chitin thành các đơn phân N-
acetylglucosamine, chitobiose hay chitotriose qua việc xúc tác sự thủy giải liên kết β-
1,4-glycoside giữa C1 và C4 của hai phân tử N-acetylglucosamine liên tiếp nhau trong
chitin. Enzyme này có ở nhiều loài khác nhau như thực vật, động vật không xương
sống, động vật có vú, côn trùng, chân khớp, nấm, vi khuẩn và virus. Chân khớp và nấm
cần chitinase trong sự phân chia tế bào để tăng trưởng. Chitinase được tạo thành trong
suốt quá trình sinh trưởng của nấm.
Đối với nấm sợi, chitinase tham gia nhiều chức năng như phân giải thành tế bào,
nảy mầm bào tử, phát triển khuẩn ty và tự phân khuẩn ty, biệt hóa bào tử, đồng hóa
chitin và ký sinh. Ở vi khuẩn, chitinase được tạo ra để sử dụng chitin làm nguồn
carbon.

30
1.4.1.2 Phân loại chitinase
Dựa vào cấu trúc phân tử: Chitinase được sắp xếp vào 2 họ Glycohydrolase (enzyme
thủy phân đường):
- Họ glycohydrolase18: là họ chitinase lớn nhất với khoảng 180 chi, có cấu trúc xác
định gồm 8 xoắn α/β cuộn tròn, được tìm thấy ở nhiều loại sinh vật như vi khuẩn, nấm,
thực vật, côn trùng, hữu nhũ và virus. Họ này bao gồm chủ yếu là enzyme chitinase,
ngoài ra còn có các enzyme khác như chitodextrinase, chitobiase và N-
acetylglucosaminidase.
- Họ glycohydrolase 19: họ này gồm hơn 130 chi, thường thấy chủ yếu ở thực vật như
cà chua (Solanum tuberosum), cải (Arabidopsis thaliana), đậu Hà Lan (Pisum
sativum), ngoài ra còn có ở xạ khuẩn Streptomyces griceus, vi khuẩn Haemophilus
influenzae… Chúng có cấu trúc hình cầu có cuộn giống lysozyme (EC 3.2.1.17) của
động vật và phage, bao gồm motif cuộn α + β và hoạt động thông qua cơ chế nghịch
chuyển. Thực vật và vi sinh vật như Streptomyces tạo chitinase thuộc cả 2 họ, trong khi
côn trùng và hầu hết sinh vật khác chỉ tạo chitinase thuộc họ glycohydrolase 18.
• Dựa vào trình tự amino acid: Dựa vào trình tự đầu amin (N), sự định vị của enzyme,
điểm đẳng điện, peptid nhận biết và vùng cảm ứng, người ta phân loại enzyme
chitinase thành 5 nhóm:
- Nhóm I: là những đồng phân enzyme trong phân tử có vùng đầu N giàu cysteine chứa
khoảng 40 acid amin (giống với vùng đầu N ở hevein và các enzyme khác có ái lực đối
với chitin hay N-acetylglucosamine) nối với tâm xúc tác thông qua một đoạn giàu
glycin hoặc prolin ở đầu carboxyl (C)(peptid nhận biết). Vùng giàu cysteine có vai trò
quan trọng đối với sự gắn kết enzyme và cơ chất chitin nhưng không cần cho hoạt động
xúc tác. Các vùng gắn chitin này không phải luôn đóng vai trò quan trọng trong việc
tăng cường hoạt tính xúc tác enzyme mà chúng cần để tạo các đặc tính sinh học riêng

31
biệt cho chitinase ở nhiều loài khác nhau. Ở nấm men, vùng gắn chitin nằm ở đầu C
giúp định vị chitinase trên thành tế bào nấm men, đóng vai trò trong việc phân tách tế
bào mẹ khỏi các tế bào chị em. Ở thuốc lá và nhiều loài thực vật khác, các chitinase
này nằm trong không bào và được cảm ứng từ sự nhiễm nấm, vi khuẩn hay virus.
Chitinase nhóm I của thuốc lá có vùng đầu C giàu cystein đóng vai trò là vùng gắn
chitin.
- Nhóm II: là những đồng phân enzyme trong phân tử chỉ có tâm xúc tác có trình tự
amino acid tương tự ở chitinase nhóm I, thiếu đoạn giàu cysteine ở đầu N và peptide
nhận biết ở đầu C. Chitinase nhóm II có ở thực vật, nấm và vi khuẩn. Chúng được cảm
ứng bởi các tác nhân bên ngoài. Ở thực vật, các protein nhóm II thuộc loại protein
kháng bệnh và được tế bào tiết ra dưới nhiều điều kiện stress khác nhau.
- Nhóm III: Trình tự amino acid hoàn toàn khác với chitinase nhóm I và II, nhưng rất
giống về trình tự với lysozyme ở Hevea brasiliensis, vì thế chúng mang hoạt tính
lysozyme. Ở thực vật, các chitinase nhóm III là các protein kháng bệnh và được tiết ra
ngoại bào.
- Nhóm IV: là những đồng phân enzyme chủ yếu có ở lá cây hai lá mầm, 41-47% trình
tự amino acid ở tâm xúc tác của chúng tương tự như chitinase nhóm I và khá giống với
chitinase vi khuẩn. Trong phân tử cũng có đoạn giàu cysteine nhưng kích thước phân
tử nhỏ hơn đáng kể so với chitinase nhóm I.
- Nhóm V: dựa trên những dữ liệu về trình tự, người ta nhận thấy vùng gắn chitin
(vùng giàu cysteine) có thể đã giảm đi nhiều lần trong quá trình tiến hóa ở thực vật bậc
cao.
• Dựa vào phản ứng phân cắt:

32
Enzyme phân giải chitin bao gồm: endochitinase, chitin-1,4-β- chitobiosidase, N-
acetyl-β-D-glucosaminidase (exochitinase) và chitobiase.
Endochitinase là enzyme phân cắt nội mạch chitin một cách ngẫu nhiên tạo các
đoạn oligosaccharide, đã được nghiên cứu từ dịch chiết môi trường nuôi cấy nấm mốc
Trichoderma harzianum (2 loại endochitinase: M1=36kDa, pI1=5,3±0,2 và
M2=40kDa, pI2=3,9), Gliocladium virens (M=41kDa, pI=7,8).
Chitin-1,4-β-chitobiosidase là enzyme phân cắt chitin (exochitinase) từ đầu không
khử tạo thành các sản phẩm chính là các chitobiose, cụ thể enzyme này được thu từ
Trichoderma harzianum (M=36kDa, pI=4,4±0,2).
N-acetyl-β-D-glucosaminidase (exochitinase) (EC 3.2.1.30) là enzyme phân cắt
chitin từ một đầu cho sản phẩm chính là các monomer N-acetyl-D- glucosamin.
Chitobiase là enzyme phân cắt chitobiose thành 2 đơn phân N-acetyl-D-
glucosamin. Ngoài ra, đối với chitosan - dẫn xuất deacetyl hóa của chitin, chitosanase
(EC 3.2.2.132) xúc tác thủy phân chitosan tạo thành các oligosaccharide tương ứng.
1.4.2 Enzyme Cellulase
1.4.2.1 Khái niệm
Enzyme cellulase là một phức hợp enzyme có tác dụng thủy phân cellulose thông
qua phân cắt liên kết 1,4-D–glucoside trong cellulose tạo sản phẩm glucose cung cấp
cho công nghiệp lên men. Nguồn thu cellulase lớn nhất hiện nay là vi sinh vật.
Hệ cellulase gồm:
+ endo -(1,4)–β-D-glucanase (EC.3.2.1.4)
+ exo-(1,4)-β-D-glucanase (EC.3.2.1.91)
+ β-glucosidases (EC.3.2.1.21)

33
Hoạt động phối trộn thủy phân cellulose thành glucose.
1.4.2.2 Cơ chế tác động của enzyme Cellulase
Cellulose là enzyme phức tạp xúc tác sự phân giải cellulose thành sản phẩm cuối cùng
là glucose. Gồm ba giai đoạn chủ yếu:
Giai đoạn 1: dưới tác động của cellulose và các tác nhân của môi trường làm thay
đổi tính chất lý hóa của cellulose, làm cho phân tử cellulose từ dạng tinh thể thành
dạng hoạt động. Khi phân tử cellulose ở dạng hoạt động, các endocellulose dễ dàng tác
động và phân giải chúng thành cellulose hòa tan (polysaccharide), cellotetrose,
cellobiose, glucose, mà chủ yếu của giai đoạn này là tạo thành các cellulose hòa tan.
Giai đoạn thứ 2: Cellulose biến đổi sau giai đoạn 1 bị phân giải các cellobiose
(disaccharide) và cellotetrose dưới tác dụng của exocellulase. Giai đoạn cuối cùng:
dưới tác dụng của cellobiose (β-1,4-glucosidase), các đoạn cellobiose bị thủy phân
thành glucose, β-1,4-glucosidase là những enzyme rất đặc hiệu thủy phân cellobiose
thành D-glucose.
1.4.2.3. Phân loại và đặc điểm của enzyme Cellulase
Theo Wood và Mc.Cral (1979), enzyme cellulase được phân chia theo chức năng thành
3 nhóm:
Exocellulase (exobiohydrolase; 1,4-β-D-glucan cellobiohydrolase).
Endocellulase (endoglucanase; 1,4-β-D-glucan-4-glucanohydrolase).
β-glucosidase (cellbiase; β-D-glucoside glucohydrolase).
Hoạt tính của hệ enzyme cellulase đạt cao nhất khi nhiệt độ nằm trong khoảng từ 40-
600C, pH nằm trong khoảng 4 – 7. Cellulase bị ức chế bởi những sản phẩm phản ứng

34
của nó như glucose, cellobiose. Hg2+ ức chế hoàn toàn cellulose, trong khi các ion như
Mn2+, Ag+, Cu2+ và Zn2+ chỉ ức chế nhẹ.
Hoạt tính của chế phẩm cellulase bị mất hoàn toàn sau 10 – 15 phút ở 800C.
Exocellulase được tổng hợp bởi Trichoderma reesei và đã được các nhà khoa học
nghiên cứu rất kỹ. Chúng bao gồm hai loại: exocellulase kiểu I và exocellulase kiểu II.
Exocellulase kiểu I chiếm 60% lượng protein có trong dịch nuôi cấy Trichoderma
reesei. Chúng có phân tử lượng khoảng 66.000 Da, điểm đẳng điện là 4,4(PI = 4,4).
Loại enzyme này tác dụng cả lên cellulose vô định hình và cellulose kết tinh. Nhưng
chúng lại không tác đến cellulose biến tính như carboxylmethyl cellulose (CMC) hay
hydroxyethycellulose, cellohexaose β-nitrophenyl, β-glucoside hay β- glucan.
Exocellulase kiểu I chứa khoảng 496 amino acid.
Exocellulase kiểu II có phân tử lượng 53.000 Da, PI = 5,0. Chúng cũng không tác
động lên CMC, chúng có khả năng tác động đến cellulose hòa tan và cả cellulose
không hòa tan. Exocellulose kiểu II chưa khoảng 471 amino acid. Exocellulase của
Cellulomonas fimi có một số tính chất khác biệt so với của Trichoderma reesei.
Exocellulase của Cellomonas fimi có chứa 443 amino acid. Enzyme này có ba
cầu nối disulfide. Hai cầu nối disulfide nằm trong trung tâm hoạt động còn một cầu nối
nằm ngoài trung tâm hoạt động. Exocellulase của Clostridium thermocellum có phân tử
lượng 68.000 – 75.000 Da.
Endoglucanase có nhiều trong dịch nuôi cấy Trichoderma reesei. Các nhà khoa
học chia chúng thành hai loại endoglucase kiểu I và endoglucanase kiểu II.
Endoglucanase kiểu I chứa 459 amino acid, phân tử lượng khoảng 48.121 Da.
Endoglucanase kiểu II chứa 418 amino acid, phân tử lượng 42.200 Da. Các enzyme
này có thể hoạt động ở nhiệt độ khá cao.

35
Ngoài ra endoglucanase còn được tìm thấy ở Clostridium themocellum,
Cellulomonas fimi và các vi sinh vật khác. Các endoglucanase của các vi sinh vật khác
thường không khác biệt nhiều.
β-glucosidase là nhóm enzyme khá phức tạp, chúng có khả năng hoạt động trong
pH rất rộng (pH từ 4,4 – 8,4), phân tử lượng 50.000 – 98.000 Da, PI (isoeletric point)
8,4 và có thể hoạt động ở nhiệt độ cao. β-glucosidase của Trichoderma reesei chứa đến
713 amino acid với phân tử lượng là 75.340 Da. Trong dịch chiết, chúng chiếm 1% so
với tổng lượng protein thu được. β-glucosidase của Clostridium thermocellum được
chia làm hai loại β-glucosidase A và β-glucosidase B. β-glucosidase A chứa khoảng
448 amino acid và có phân tử lượng 51.82 Da. Chúng hoạt động mạnh ở pH 6,0 – 6,5
và ở nhiệt độ 600C. Chúng tham gia thủy phân cellobiose nhưng không thủy phân
CMC.
1.5 Phân giải lân khó tan trong đất
1.5.1 Khái niệm:
Lân là chất dinh dưỡng thiết yếu cho sự tăng trưởng của cây trồng, khi không cung
cấp đủ lân, cây sẽ sinh trưởng, phát triển chậm, do đó giảm năng suất (Sawyer và
Creswell, 2000). Lân có thể ở dạng hòa tan, có giá trị sử dụng đối với cây trồng, cây
trồng có thể hấp thu để sử dụng hoặc ở dạng khó tan, cây trồng không thể hấp thu được
(Lê Huy Bá, 2000).
Lân hòa tan hay còn gọi là lân dễ tan sẽ nhanh chóng bị cố định thành dạng khó tan
trong đất chua. Lân khó tan chiếm tới 95-99% tổng lượng lân có trong đất. Tỷ lệ lân dễ
tan và lân khó tan trong đất được quyết định bởi thành phần và tính chất của đất, thành
phần hữu cơ có trong đất, độ chua, độ kiềm của đất. Hoạt động của các cation kim loại
(Ca, Fe, Mg,…) và các hợp chất oxide của các kim loại này trong đất cũng làm lân dễ
tan bị cố định. Vì vậy, để cây trồng sử dụng lân sẵn có trong đất đạt hiệu quả vẫn là

36
một thách thức lớn với nền nông nghiệp. Trong đất, lân tồn tại ở hai hình thức: vô cơ
và hữu cơ. Mỗi hình thức là một dãy liên tục nhiều hợp chất của lân, tồn tại ở các giai
đoạn khác nhau và luôn trong trạng thái cân bằng động với nhau (Sharpley, 2006).
1.5.1.1 Lân vô cơ
Lân vô cơ tồn tại ở dạng muối phosphate của những nguyên tố Ca, Fe, Al, Mg… Ở đất
trung tính và đất kiềm thì phosphate canxi là chủ yếu, còn ở đất chua thì phosphate sắt,
nhôm là chủ yếu. Có thể phân loại lân vô cơ theo tính tan như sau:
- Lân vô cơ khó tan (Ca3(PO4)2, AlPO4, FePO4, Mg3(PO4)2,…): là các muối phosphate
khó tan trong nước, cây không thể hấp thu được.
- Lân vô cơ dễ tan (Na2HPO4, K2HPO4, MgHPO4, Al2(HPO4)3, CaHPO4, KH2PO4,
NaH2PO4, …): cây trồng dễ dàng sử dụng các loại muối phosp.hate này.
Trong thực tế, lân dạng (H2PO4)− là dạng cây trồng dễ hấp thu nhất. Phosphate canxi dễ
được huy động để làm thức ăn cho cây hơn là phosphate sắt, phosphate nhôm.
1.5.1.2 Lân hữu cơ
Lân hữu cơ tồn tại ở các chất có nguồn gốc động vật, thực vật. Từ xác bã của động vật,
thực vật qua sự phân giải của vi sinh vật trong đất tạo thành dạng chất mùn. Lân hữu
cơ trong đất chủ yếu ở trong thành phần mùn và vật liệu hữu cơ. Đất càng giàu mùn thì
càng giàu lân hữu cơ (Trần Kong Tấu, 2009).
1.5.2 Sự chuyển hóa lân trong đất
Trong tự nhiên, lân tham gia vào các quá trình chuyển đổi vật chất bằng cả con
đường hóa học và sinh học. Sự xuất hiện, tồn tại và chuyển hóa của lân trong tự nhiên
diễn ra theo 3 quá trình sau:
Khoáng hóa: Là quá trình chuyển hóa lân dạng hữu cơ thành lân dạng vô cơ.

37
Cố định sinh học (Immobilization): Là quá trình tái sử dụng lân vô cơ nhờ VSV và
qua đó chuyển đổi lân vô cơ thành lân hữu cơ trong protoplasm của VSV.
Cố định hóa học (Fixation): Là quá trình chuyển đổi lân dạng tan sang dạng khó tan
dưới tác dụng của các phản ứng hóa học giữa ion (PO4)3- và cation kim loại.
Trong đất có nhiều loại VSV khoáng hóa được lân hữu cơ. Các VSV này tiết ra các
enzyme khử phosphoryl đồng thời giải phóng ion phosphate. Phản ứng enzyme nhanh
khi hợp chất lân hữu cơ vừa mới bón vào đất và sau đó xảy ra chậm khi lân đã bị cải
biến (tức là lân đã tạo các phức liên kết với Fe, Al, các chất hữu cơ phân tử lượng cao
và bị giữ chặt trên các phần tử sét).
Khi bón phân lân vào đất, trong vòng vài giờ, độ ẩm của đất sẽ bắt đầu hòa tan các
hạt phân tạo thành các ion orthophosphate (H2PO4)−, (HPO4)2− mà cây trồng có thể sử
dụng được (Schulte và Kelling, 1996).
1.5.3 Vi sinh vật phân giải lân khó tan
Vi sinh vật phân giải lân khó tan là những VSV (nấm men, nấm mốc, vi khuẩn, xạ
khuẩn) trong quá trình sinh trưởng, phát triển tiết ra các hợp chất có khả năng phân giải
các hợp chất phosphate vô cơ khó tan trong đất thành dạng hòa tan mà cây trồng có thể
sử dụng. Có nhiều VSV trong đất có khả năng phân giải lân khó tan trong đất thành
dạng dễ tan có giá trị sử dụng cho cây trồng (Antoun et al, 1998). Trong đất, các VSV
là trung tâm của chu trình chuyển hóa lân và đóng vai trò trung gian quan trọng trong
việc chuyển hóa lân vô cơ và hữu cơ, giải phóng lân có giá trị cung cấp cho cây trồng
(McLaughlin, 1988; Oberson, 2001).
Có hai loại lân được giải phóng bởi VSV:
- Lân được giải phóng bởi các quá trình hòa tan (Rodríguez và Fraga, 1999).

38
- Lân giải phóng từ tích lũy trong sinh khối của VSV (Oehl, 2001). Trong quần thể
VSV đất, các VSV phân giải lân có thành phần loài khác nhau và thay đổi tùy từng loại
đất (Banik và Dey, 1982; Kucey et al, 1989).
Mật độ VSV phân giải lân thay đổi khác nhau ở các loại đất của các khu vực địa lý
khác nhau. Mật độ VSV hòa tan lân cũng thay đổi theo từng vùng đất, tập trung nhiều
nhất ở vùng đất có rễ cây (Brown và Rovira, 1999).
Các VSV có khả năng hòa tan lân có thể tồn tại cả trong đất giàu lân hoặc nghèo
lân tổng số (Oehl, 2001). Các VSV phân giải lân có thể kể đến là Pseudomonas,
Bacilllus, Flavobacterium, Aspergillus, Rhizobium, Fusarium, Achromobacter,
Agrobacterium.
Các chủng đã được dùng trong thương mại: Bacillus megaterium, Bacillus
circulans, Bacillus subtilis, Bacillus polymyxa, Bacillus sircalmous, Pseudomonas
striata, một số Penicillium sp., Aspergillus awamori (Nguyễn Thu Hà, 2013). Theo
Babenko et al (1984), lượng lân hòa tan tăng tuyến tính cùng với sự tăng trưởng của vi
khuẩn trong môi trường nuôi cấy, lượng lân hòa tan tăng tại các điểm khác nhau trong
những giai đoạn tăng trưởng (không phải trong suốt thời gian nuôi cấy).
1.5.3.1. VSV phân giải lân vô cơ
Goldstein (1986) đã nghiên cứu đánh giá khả năng của các vi khuẩn khác nhau khi
hòa tan các hợp chất lân vô cơ khó tan như canxi phosp.hate và quặng apatit. Các vi
khuẩn Goldstein xác định có khả năng này là Pseudomonas, Bacillus, Rhizobium,
Burkholderia, Achromobacter, Agrobacterium, Microccocus, Aereobacter,
Flavobacterium và Erwinia.
Khả năng phân giải các loại lân vô cơ của các vi khuẩn khác nhau là khác nhau.
Theo nhiều nghiên cứu thì có thể thấy Bacillus, Rhizobium, Pseudomonas là một trong

39
những vi khuẩn có khả năng phân giải lân vô cơ mạnh nhất (Arora và Gaur, 1979;
Illmer và Schinner, 1992; Halder và Chakrabartty, 1993; Rodríguez và Fraga, 1999).
Phân tích dịch nuôi cấy của các VSV có khả năng hòa tan lân đã cho thấy sự hiện
diện của số lượng các acid hữu cơ như malic, glyoxalic, succinic, fumaric, tartaric,
alpha keto butyric, oxalic, citric, acid 2-ketogluconic và gluconic (Lapeyrie et al, 1991;
Cuningham và Kuaick, 1992; Illmer et al, 1995; Fasim et al, 2002; Kim et al, 1997).
Trong số đó, acid gluconic có vẻ là tác nhân thường gặp nhất của quá trình hòa tan lân
vô cơ. Các vi khuẩn sinh acid gluconic đã được báo cáo là Pseudomonas sp. (Illmer và
Schinner, 1992), Erwinia herbicola (Liu et al, 1992), Pseudomonas cepacia (Goldstein
et al, 1993). Chủng vi khuẩn Bacillus liqueniformis và Bacillus amyloliquefaciens đã
được xác định là có khả năng sản xuất hỗn hợp các acid lactic, isovaleric, isobutyric,và
acid acetic có vai trò tham gia vào quá trình hòa tan lân vô cơ khó tan (Rodríguez và
Fraga, 1999).
1.5.3.2 VSV phân giải lân hữu cơ
Sự tồn tại của các vi khuẩn sinh enzyme phosphatase khoáng hóa được lân hữu cơ
trong đất đã được nhiều công trình nghiên cứu đề cập đến (Greaves và Webley, 1965;
Raghu và MacRae, 1966; Bishop et al, 1994; Abd-Alla, 1994).
Qua nghiên cứu hoạt động phân giải lân hữu cơ của các enzyme phosphatase khác
nhau ở vùng rễ ngô, lúa mạch, lúa mì, Burn (1983) đã nhận thấy hoạt tính của các
phosphatase mạnh nhất ở đất chua đến trung tính.
Các vi khuẩn sinh enzyme phosp.hatase có vai trò quan trọng để phân giải lân hữu
cơ có thể kể đến là Rhizobium (Abd-Alla, 1994), Pseudomonas (Gügi và et al, 1991),
Bacillus (Skrary và Cameron, 1998).
1.6 Khả năng sinh IAA

40
1.6.1 Lịch sử nghiên cứu IAA
Darwin (1880) khảo sát hiện tượng quang hướng động, ông thấy ngọn diệp tiêu
hướng về phía có ánh sáng và khi che ngọn lại thì không có hiện tượng này, từ đó ông
cho rằng có một chất gì đó ở ngọn diệp tiêu điều khiển sự vân động này.
Paal (1914- 1919) đã khảo sát ảnh hưởng tương quan giữa đỉnh diệp tiêu và thân
diệp tiêu:
Nếu cắt ngọn diệp tiêu thì thân diệp tiêu không kéo dài
Nếu cắt ngọn diệp tiêu thì thân diệp tiêu sẽ dài ra
Nếu gắn ngọn diệp tiêu lệch một bên thì bên đó sẽ kéo dài bên còn lại thì không
Như vậy, có một chất gì đó ở ngọn diệp tiêu và di chuyển xuống dưới điều khiển sự
kéo dài thân diệp tiêu phần bên dưới.
Boysen-Jensen (1913) ngăn cách chớp diệp tiêu bằng miếng mica hoặc kim loại thì
thân diệp tiêu cũng không dài ra. Nếu thay miếng mica bằng một miếng agar mỏng thì
thân diệp tiêu sẽ dài ra và nếu lấy miếng agar có gắn chớp diệp tiêu đặt lên trên một
diệp tiêu khác đã bị cắt chớp thì diệp tiêu sau này cũng dài ra. Ông khẳng định một lần
nữa là có một chất gì đó ở ngọn diệp tiêu và di chuyển xuống dưới điều khiển sự kéo
dài thân diệp tiêu phần bên dưới.
Went (1926) đặt chớp diệp tiêu lên khối agar sau đó lấy khối agar đặt lại trên thân
diệp tiêu thì thân cũng vươn dài. Nếu miếng agar đặt lệch thì thân diệp tiêu cũng phát
triển lệch. Thí nghiệm này một lần nữa chứng minh giả thuyết trên là đúng. Went đặt
tên cho chất đó là Auxin.
Koll (1934) đã xác định được công thức hóa học của Auxin và gọi tên là Indole
acetic acid (IAA). Auxin tồn tại trong cây bằng nhiều hình thức khác nhau như: Auxin
tự do, tiền auxin và auxin liên kết (Lê Văn Bé, 2008).

41
1.6.2 Khái niệm:
Auxin là hormone tăng trưởng thực vật hiệu quả nhất và IAA là loại auxin phố biến
nhất. IAA được tổng hợp từ tiền chất L-tryptophan. Sự sinh tổng hợp IAA của hệ vi
sinh vùng rễ đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của cây. Một số loài của các
giống Azospirillum, Gluconacetobacter và Pseudomonas là những vi khuẩn cố định
đạm nhưng nhờ vào khả năng tổng hợp IAA của chúng cũng nên cũng được xem là vi
khuẩn vùng rễ kích thích sinh trưởng thực vật, góp phần làm tăng sản lượng cây trồng
(Kloepper et al, 1989).
Auxin có tác dụng sinh lý đến quá trình sinh trưởng của tế bào, hoạt động của tầng
phát sinh, sự hình thành rễ, hiện tượng ưu thế ngọn, tính hướng của thực vật, sự sinh
trưởng của quả và tạo quả không hạt. Auxin kích thích sự sinh trưởng giãn của tế bào,
đặc biệt giãn theo chiều ngang của tế bào làm tế bào to về chiều ngang, vì vậy làm cho
các bộ phận của cây to về bề ngang.
IAA (acid indole-3- acetic), trong thực vật IAA có thể tồn tại ở dạng tự do hoặc liên
kết với glucose hay peptide. IAA và các dẫn xuất của nó thường được gọi là auxin hay
hormone sinh trưởng, đây là hormone thực vật được biết sớm nhất.
Ở thực vật bậc cao, IAA tập trung nhiều trong các chồi, là đang sinh trưởng, trong
tầng phát sinh, trong hạt đang lớn, trong phấn hoa. IAA được tổng hợp tại đỉnh sinh
trưởng của thân. Trong cây IAA di chuyển từ đỉnh xuống gốc với tốc độ 10-15mm/giờ.
IAA (acid indole-3- acetic) thuộc nhóm phytohormones và thường được gọi là
nguồn gốc quan trọng nhất trong nhóm auxin. Nó hoạt động như một phân tử tín hiệu
quan trọng trong việc điều tiết sự phát triển thực vật bao gồm cả sinh cơ quan, đáp ứng
với môi trường, phản ứng của tế bào chẳng hạn như tăng kích thước của tế bào, phân
chia, phân biệt và điều hòa gen (Ryu và Patten, 2008). Có rất nhiều loài vi khuẩn có
khả năng tạo ra IAA - hormone thực vật nhóm auxin. Con đường sinh tổng hợp tạo ra

Phân lập và tuyển chọn các chủng bacillus ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp

Phân lập và tuyển chọn các chủng bacillus ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Phân lập và tuyển chọn các chủng bacillus ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp

Similar to Phân lập và tuyển chọn các chủng bacillus ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp (20)

More from TÀI LIỆU NGÀNH MAY

More from TÀI LIỆU NGÀNH MAY (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Phân lập và tuyển chọn các chủng bacillus ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp