SlideShare a Scribd company logo
1 of 51
Download to read offline
PERLINDUNGAN DATA
PRIBADI DI INDONESIA:
PROBLEM DAN USULAN SSO
(SINGLE SIGN ON)
Ismail Fahmi, Ph.D.
Director Media Kernels Indonesia (Drone Emprit)
Lecturer at the University of Islam Indonesia
Ismail.fahmi@gmail.com
DISKUSI PDP BAPPENAS
16 Agustus 2021
KEMENTERIAN PPN/
BAPPENAS
2
1992 – 1997 S1, Teknik Elektro, ITB
2003 – 2004 S2, Information Science, Universitas Groningen, Belanda
2004 – 2009 S3, Information Science, Universitas Groningen, Belanda
2000 – 2003 Inisiator IndonesiaDLN (Digital Library Network pertama di Indonesia)
Mengembangkan Ganesha Digital Library (GDL)
Mendirikan Knowledge Management Research Group (KMRG) ITB
Membangun Digital Library ITB
2009 – Sekarang Engineer di Weborama, Perusahaan berbasis big data (Paris/Amsterdam)
2014 – Sekarang Founder PT. Media Kernels Indonesia, a Drone Emprit Company
2015 – Sekarang Konsultan Perpustakaan Nasional, Inisiator Indonesia OneSearch
2017 – Sekarang Dosen Tetap Magister Teknik Informatika Universitas Islam Indonesia
Ismail Fahmi, Ph.D.
Ismail.fahmi@gmail.com
Lahir: Bojonegoro, 1974
Founder Media Kernels Indonesia
AGENDA
• Definisi Data Pribadi
• Kondisi perlindungan data pribadi di Indonesia
• Kebocoran data di Indonesia
• Praktek perlindungan data pribadi di berbagai negara
• Usulan upaya perlindungan data pribadi di Indonesia
3
DEFINISI
PASAL 3 RUU PDP
1. Data Pribadi terdiri atas:
a. Data Pribadi yang bersifat umum; dan
b. Data Pribadi yang bersifat spesifik.
2. Data Pribadi yang bersifat umum
sebagaimana dimaksud pada ayat (1) huruf a
meliputi:
a. nama lengkap;
b. jenis kelamin;
c. kewarganegaraan;
d. agama; dan/atau
e. Data Pribadi yang dikombinasikan
untuk mengidentifikasi seseorang.
3. Data Pribadi yang bersifat spesifik
sebagaimana dimaksud pada ayat (1) huruf b
meliputi:
a. data dan informasi kesehatan;
b. data biometrik;
c. data genetika;
d. kehidupan/orientasi seksual;
e. pandangan politik;
f. catatan kejahatan;
g. data anak;
h. data keuangan pribadi; dan/atau
i. data lainnya sesuai dengan ketentuan
peraturan perundang-undangan.
5
PARA PIHAK TERKAIT DATA PRIBADI
(PASAL 1 RUU PDP)
• Pengendali Data Pribadi:
• adalah pihak yang menentukan
tujuan dan melakukan kendali
pemrosesan Data Pribadi.
• Prosesor Data Pribadi:
• adalah pihak yang melakukan
pemrosesan Data Pribadi atas
nama Pengendali Data Pribadi.
• Pemilik Data Pribadi:
• adalah orang perseorangan selaku
subyek data yang memiliki Data
Pribadi yang melekat pada dirinya.
6
Pemilik
Data Pribadi
Pengendali
Data Pribadi
Prosesor
Data Pribadi
DOKUMEN PRIBADI: KTP & KK
• Dokumen pribadi yang paling
sering dijadikan syarat untuk
dikumpulkan oleh prosesor:
• EKTP
• Kartu Keluarga
• Keduanya mengandung data
pribadi yang bersifat:
• Umum (nama, jenis
kelamin,
kewarganegaraan,
agama).
• Spesifik (lainnya).
7
PDP DI INDONESIA
PRAKTEK OLEH PEMERINTAH
PRAKTEK OLEH PEMERINTAH (2)
10
10
CONTOH BENAR
11
PRAKTEK OLEH SWASTA
12
JUAL BELI FOTO KTP & SELFIE KTP
13
PENGUSUTAN JUAL BELI DATA PRIBADI: TIDAK
MUDAH DITEMUKAN
14
KEBOCORAN DATA
DATA USER TOKOPEDIA BOCOR
91 JUTA RECORD
16
TOKOPEDIA MENJAMIN PASSWORD AMAN
17
PASSWORD AMAN, TETAPI DATA LAINNYA
TIDAK AMAN
18
• Email
• Nama lengkap
• Gender
• Tanggal Lahir
• Alamat
• No HP
• Pekerjaan
• Perusahaan
• Sekolah
• Hobi
IDE PEMANFAATAN DATA BOCOR
19
KEBOCORAN DATA LAINNYA: BPJS, BL, DLL
20
KEMUNGKINAN PEMANFAATAN
DATA PRIBADI
• Seller fiktif
• Phishing dan scamming via email dan web palsu
• Penipuan via telephone
• Telemarketing dan online marketing
• Membajak akun media sosial
• Pinjaman online
21
ANCAMAN SIBER
23
ANCAMAN SIBER /1
24
ANCAMAN SIBER /2
25
PREDIKSI ANCAMAN SIBER
26
KESIMPULAN KEADAAN PDP
DI INDONESIA
KESIMPULAN KEADAAN PDP DI INDONESIA
Bisa dikatakan di Indonesia “hampir tidak ada perlindungan data pribadi”
bagi warganya:
1. Pengumpulan fotokopi KTP, dan sekarang selfie dengan KTP, yang berisi
data pribadi umum dan spesifik sepertinya sudah menjadi budaya,
diterima oleh masyarakat, dan mayoritas tidak keberatan.
2. Praktek ini sangat berbahaya bagi perlindungan data pribadi, karena:
• dokumen pribadi tercecer dimana-mana,
• tidak jelas siapa yang tanggung jawab,
• jika server dihack, semua dokumen pribadi bisa dicopy,
• dan kebocoran sudah terjadi, data dijual di media sosial secara
terbuka.
3. Bahkan praktek di atas dilakukan oleh Lembaga pemerintah sendiri,
misal Peduli Lindungi yang dibuat Kemenkes, dan diverifikasi aman oleh
Kemkominfo (padahal seharusnya terdepan dalam perlindungan data
pribadi).
28
LANJUTAN…
4. Ketika terjadi kebocoran data, tidak ada tuntutan kepada prosesor
(perusahaan) untuk:
• Mengingatkan kepada semua klien tentang:
• Kemungkinan pemanfaatan data yang bocor seperti scam, phishing,
seller palsu, dll.
• Tidak hanya bilang bahwa password/login aman
• Langkah-langkah yang harus dilakukan user untuk waspada
kemungkinan kejahatan lain yang memafaatkan data bocor.
• Membuka crisis center bagi pengguna yang mengalami insiden
kemungkinan karena data bocor.
5. Negara belum terasa kehadirannya dalam melindungi data pribadi
warga.
29
PDP DI BERBAGAI NEGARA
31
GDPR
32
7 PRINSIP GDPR
33
GDPR: TEGAS, YANG MELANGGAR DIDENDA
34
BELANDA: DIGID.NL (SINGLE SIGN ON)
35
DIGID.NL DIKERJAKAN OLEH KONSORSIUM
(SIEMENS & DIGIDENTITY), DI BAWAH KEMDAGRI
36
DIGID.NL: CARA KERJA SINGLE SIGN ON
37
Warga Pelanggan
Layanan
Layanan
https://logius.nl/
KONSEP DIGID.NL
38
Warga Pelanggan
Dukcapil
Digid.nl
https://logius.nl/
Bantuan dan
verifikasi kalau
ada masalah
melalui Call
Center, bukan
kirim foto/ selfie
KTP melalui
WA/Email.
REGISTRASI DIGID.ID: TIDAK PERLU UPLOAD KTP
39
https://logius.nl/
DIGID MENGGUNAKAN SAML
40
https://logius.nl/
SISTEM SSO DI BERBAGAI NEGARA
41
https://www.ru.nl/publish/pages/769526/z02_masterthesis_floris_roelofs_final.pdf
ESTONIA: MOBIE-ID
42
GERMAN: EID
43
BELGIA: ITSME
44
U.ID: INISIATIF SSO INDONESIA OLEH PANDI
45
PRAKTEK IDEAL PENGGUNAAN DATA PRIBADI
• Negara-negara maju yang sudah menerapkan GDPR, memegang tujuh prinsip
berikut:
• Transparan dengan data,
• Terbatas pada data yang dibutuhkan,
• Membatasi menyimpan data,
• Data harus akurat,
• Membatasi penyimpanan data pribadi,
• Integritas dan kerahasiaan data dijaga,
• Akuntabel.
• Untuk menghindari data tercecer di banyak prosesor data (pengumpul, penyimpan,
pengolah data), mereka membuat layanan SSO (single sign on), sehingga verifikasi
kependudukan dilakukan terpusat.
• Tidak ada praktek pengumpulan foto/selfie KTP baik di institusi pemerintahan
maupun swasta karena itu melanggar prinsip GDPR.
46
USULAN PRAKTEK PDP DI INDONESIA
RUU PDP: MASIH ADA PERMASALAHAN,
SEGERA DISEMPURNAKAN & DISAHKAN
48
JANGKA PENDEK
1. Perkuat kapasitas, kemampuan, keamanan, dan kecepatan sistem
Dukcapil sehingga mampu melayani verifikasi data dari semakin banyak
mitra (K/L, institusi bisnis, dll).
2. Dorong penggunaan API Dukcapil untuk aplikasi di pemerintah, instansi,
dan perusahaan baik di pusat maupun daerah yang membutuhkan
verifikasi data kependudukan.
3. Sosialisasikan pentingnya perlindungan data pribadi, bahaya kebocoran
data, dan stop penggunaan fotokopi KTP dan KK sebagai syarat
berbagai keperluan warga (vaksinasi, mengurus BPJS di rumah sakit, dll).
4. Wajibkan penyediaan Call Center (seperti sudah dilakukan oleh penyedia
Credit Card) untuk layanan pelanggan, bukan melalui halaman
upload/email/WA yang mewajibkan warga mengirim foto/selfie KTP.
49
JANGKA PANJANG
1. Bangun sistem SSO (single sign on) yang berbasis data Dukcapil, untuk
keperluan verifikasi warga dalam berbagai aplikasi pemerintah, instansi,
dan perusahaan baik di pusat maupun daerah yang diakses melalui
internet.
2. Institusi yang paling tepat membuat layanan SSO ini adalah Kementerian
Dalam Negeri yang mengelola database Dukcapil.
3. Untuk warga yang tidak bisa akses internet, mereka bisa verifikasi melalui
call center, atau dengan langsung dengan datang ke petugas layanan
(misal kelurahan, bank, dll) tanpa perlu membawa fotokopi dokumen
identitas, karena sistem sudah terintegrasi dengan sistem Dukcapil.
50
THANK YOU FOR LISTENING
51

More Related Content

What's hot

PPT KEAMANAN DATA & INFORMASI.pptx
PPT KEAMANAN DATA & INFORMASI.pptxPPT KEAMANAN DATA & INFORMASI.pptx
PPT KEAMANAN DATA & INFORMASI.pptxSodaOxygen
 
Modul 4.3 Mengembangkan dan Merumuskan Alternatif Kebijakan
Modul 4.3 Mengembangkan dan Merumuskan Alternatif KebijakanModul 4.3 Mengembangkan dan Merumuskan Alternatif Kebijakan
Modul 4.3 Mengembangkan dan Merumuskan Alternatif Kebijakanunitpublikasi
 
ID IGF 2016 - Hukum 1 - Perlindungan Data Pribadi Menghadirkan Negara
ID IGF 2016 - Hukum 1 - Perlindungan Data Pribadi Menghadirkan NegaraID IGF 2016 - Hukum 1 - Perlindungan Data Pribadi Menghadirkan Negara
ID IGF 2016 - Hukum 1 - Perlindungan Data Pribadi Menghadirkan NegaraIGF Indonesia
 
Keamanan Data dan Privasi Digital
Keamanan Data dan Privasi DigitalKeamanan Data dan Privasi Digital
Keamanan Data dan Privasi DigitalThomas Gregory
 
Tren dan Arah Perkembangan Big Data
Tren dan Arah Perkembangan Big DataTren dan Arah Perkembangan Big Data
Tren dan Arah Perkembangan Big DataIsmail Fahmi
 
Pengembangan E-Government di Pemerintah Daerah
Pengembangan E-Government di Pemerintah DaerahPengembangan E-Government di Pemerintah Daerah
Pengembangan E-Government di Pemerintah DaerahIndriyatno Banyumurti
 
Perlindungan Data Pribadi di Indonesia
Perlindungan Data Pribadi di IndonesiaPerlindungan Data Pribadi di Indonesia
Perlindungan Data Pribadi di IndonesiaICT Watch
 
Privasi 101 Panduan Memahami Privasi dan Perlindungan Data
Privasi 101 Panduan Memahami Privasi dan Perlindungan DataPrivasi 101 Panduan Memahami Privasi dan Perlindungan Data
Privasi 101 Panduan Memahami Privasi dan Perlindungan DataICT Watch
 
Pendidikan anti korupsi - Bentuk, Strategi, dan Upaya Pencegahan dan Pemberan...
Pendidikan anti korupsi - Bentuk, Strategi, dan Upaya Pencegahan dan Pemberan...Pendidikan anti korupsi - Bentuk, Strategi, dan Upaya Pencegahan dan Pemberan...
Pendidikan anti korupsi - Bentuk, Strategi, dan Upaya Pencegahan dan Pemberan...Idik Saeful Bahri
 
Asas-asas Pembentukan Peraturan Perundangan.pptx
Asas-asas Pembentukan Peraturan Perundangan.pptxAsas-asas Pembentukan Peraturan Perundangan.pptx
Asas-asas Pembentukan Peraturan Perundangan.pptxBenedetaML
 
Cybercrime ppt
Cybercrime pptCybercrime ppt
Cybercrime pptyulisthg
 
PRESENTASI CYBERSECURITY REKTOR
PRESENTASI CYBERSECURITY REKTORPRESENTASI CYBERSECURITY REKTOR
PRESENTASI CYBERSECURITY REKTORWalid Umar
 
Revisi UU ITE: Memerdekakan atau Membelengu
Revisi  UU ITE: Memerdekakan atau MembelenguRevisi  UU ITE: Memerdekakan atau Membelengu
Revisi UU ITE: Memerdekakan atau MembelenguICT Watch
 
analisis kasus susu formula
analisis kasus susu formulaanalisis kasus susu formula
analisis kasus susu formulaWahyu Yuns
 
Budaya keamanan digital
Budaya keamanan digitalBudaya keamanan digital
Budaya keamanan digitalUnggul Sagena
 

What's hot (20)

Uud ite
Uud iteUud ite
Uud ite
 
PPT KEAMANAN DATA & INFORMASI.pptx
PPT KEAMANAN DATA & INFORMASI.pptxPPT KEAMANAN DATA & INFORMASI.pptx
PPT KEAMANAN DATA & INFORMASI.pptx
 
Modul 4.3 Mengembangkan dan Merumuskan Alternatif Kebijakan
Modul 4.3 Mengembangkan dan Merumuskan Alternatif KebijakanModul 4.3 Mengembangkan dan Merumuskan Alternatif Kebijakan
Modul 4.3 Mengembangkan dan Merumuskan Alternatif Kebijakan
 
Antikorupsi mahasiswa
Antikorupsi mahasiswaAntikorupsi mahasiswa
Antikorupsi mahasiswa
 
Cyber bullying
Cyber bullyingCyber bullying
Cyber bullying
 
ID IGF 2016 - Hukum 1 - Perlindungan Data Pribadi Menghadirkan Negara
ID IGF 2016 - Hukum 1 - Perlindungan Data Pribadi Menghadirkan NegaraID IGF 2016 - Hukum 1 - Perlindungan Data Pribadi Menghadirkan Negara
ID IGF 2016 - Hukum 1 - Perlindungan Data Pribadi Menghadirkan Negara
 
Keamanan Data dan Privasi Digital
Keamanan Data dan Privasi DigitalKeamanan Data dan Privasi Digital
Keamanan Data dan Privasi Digital
 
Tren dan Arah Perkembangan Big Data
Tren dan Arah Perkembangan Big DataTren dan Arah Perkembangan Big Data
Tren dan Arah Perkembangan Big Data
 
Uu ite
Uu iteUu ite
Uu ite
 
Pengembangan E-Government di Pemerintah Daerah
Pengembangan E-Government di Pemerintah DaerahPengembangan E-Government di Pemerintah Daerah
Pengembangan E-Government di Pemerintah Daerah
 
Perlindungan Data Pribadi di Indonesia
Perlindungan Data Pribadi di IndonesiaPerlindungan Data Pribadi di Indonesia
Perlindungan Data Pribadi di Indonesia
 
Uu ite
Uu iteUu ite
Uu ite
 
Privasi 101 Panduan Memahami Privasi dan Perlindungan Data
Privasi 101 Panduan Memahami Privasi dan Perlindungan DataPrivasi 101 Panduan Memahami Privasi dan Perlindungan Data
Privasi 101 Panduan Memahami Privasi dan Perlindungan Data
 
Pendidikan anti korupsi - Bentuk, Strategi, dan Upaya Pencegahan dan Pemberan...
Pendidikan anti korupsi - Bentuk, Strategi, dan Upaya Pencegahan dan Pemberan...Pendidikan anti korupsi - Bentuk, Strategi, dan Upaya Pencegahan dan Pemberan...
Pendidikan anti korupsi - Bentuk, Strategi, dan Upaya Pencegahan dan Pemberan...
 
Asas-asas Pembentukan Peraturan Perundangan.pptx
Asas-asas Pembentukan Peraturan Perundangan.pptxAsas-asas Pembentukan Peraturan Perundangan.pptx
Asas-asas Pembentukan Peraturan Perundangan.pptx
 
Cybercrime ppt
Cybercrime pptCybercrime ppt
Cybercrime ppt
 
PRESENTASI CYBERSECURITY REKTOR
PRESENTASI CYBERSECURITY REKTORPRESENTASI CYBERSECURITY REKTOR
PRESENTASI CYBERSECURITY REKTOR
 
Revisi UU ITE: Memerdekakan atau Membelengu
Revisi  UU ITE: Memerdekakan atau MembelenguRevisi  UU ITE: Memerdekakan atau Membelengu
Revisi UU ITE: Memerdekakan atau Membelengu
 
analisis kasus susu formula
analisis kasus susu formulaanalisis kasus susu formula
analisis kasus susu formula
 
Budaya keamanan digital
Budaya keamanan digitalBudaya keamanan digital
Budaya keamanan digital
 

Similar to Perlindungan Data Pribadi di Indonesia

Perlindungan Data Pribadi di Era Disrupsi 4.0 - Problem dan Usulan
Perlindungan Data Pribadi di Era Disrupsi 4.0 - Problem dan UsulanPerlindungan Data Pribadi di Era Disrupsi 4.0 - Problem dan Usulan
Perlindungan Data Pribadi di Era Disrupsi 4.0 - Problem dan UsulanIsmail Fahmi
 
Keamanan Siber dan Demokrasi: Hacking, Leaking, and Doxing
Keamanan Siber dan Demokrasi: Hacking, Leaking, and DoxingKeamanan Siber dan Demokrasi: Hacking, Leaking, and Doxing
Keamanan Siber dan Demokrasi: Hacking, Leaking, and DoxingIsmail Fahmi
 
2020 07-02 cyber crime n data security-ign mantra
2020 07-02 cyber crime n data security-ign mantra2020 07-02 cyber crime n data security-ign mantra
2020 07-02 cyber crime n data security-ign mantraIGN MANTRA
 
mengenal big data dan privasi
mengenal big data dan privasi mengenal big data dan privasi
mengenal big data dan privasi farhan syahreza
 
Privasi Online, Mitos?
Privasi Online, Mitos?Privasi Online, Mitos?
Privasi Online, Mitos?ICT Watch
 
Keamanan dan Privasi Data Pengguna di Bidang IoT - BK - Januari 2022.pptx
Keamanan dan Privasi Data Pengguna di Bidang IoT - BK - Januari 2022.pptxKeamanan dan Privasi Data Pengguna di Bidang IoT - BK - Januari 2022.pptx
Keamanan dan Privasi Data Pengguna di Bidang IoT - BK - Januari 2022.pptxEnsign Handoko
 
2020 07-16 aspek security n hukum cctv-ign mantra
2020 07-16 aspek security n hukum cctv-ign mantra2020 07-16 aspek security n hukum cctv-ign mantra
2020 07-16 aspek security n hukum cctv-ign mantraIGN MANTRA
 
Kebocoran Data dalam perspektif Big Data: Case Tokopedia
Kebocoran Data dalam perspektif Big Data: Case TokopediaKebocoran Data dalam perspektif Big Data: Case Tokopedia
Kebocoran Data dalam perspektif Big Data: Case TokopediaIsmail Fahmi
 
PPT SMA X BAB 5A.pptx
PPT SMA X BAB 5A.pptxPPT SMA X BAB 5A.pptx
PPT SMA X BAB 5A.pptxIdaAyuViky
 
Implikasi UU PDP terhadap Tata Kelola Data Sektor Kesehatan - Rangkuman UU Pe...
Implikasi UU PDP terhadap Tata Kelola Data Sektor Kesehatan - Rangkuman UU Pe...Implikasi UU PDP terhadap Tata Kelola Data Sektor Kesehatan - Rangkuman UU Pe...
Implikasi UU PDP terhadap Tata Kelola Data Sektor Kesehatan - Rangkuman UU Pe...Eryk Budi Pratama
 
Keamanan dan Privasi Data Pengguna di Bidang Fintech - Polines - Oktober 2020...
Keamanan dan Privasi Data Pengguna di Bidang Fintech - Polines - Oktober 2020...Keamanan dan Privasi Data Pengguna di Bidang Fintech - Polines - Oktober 2020...
Keamanan dan Privasi Data Pengguna di Bidang Fintech - Polines - Oktober 2020...Ensign Handoko
 
kemampuan dan keamanan digital ASN.pdf
kemampuan dan keamanan digital ASN.pdfkemampuan dan keamanan digital ASN.pdf
kemampuan dan keamanan digital ASN.pdfEkaSPratama1
 
Urgensi PDP Dalam Membangun Ekonomi Digital Indonesia
Urgensi PDP Dalam Membangun Ekonomi Digital IndonesiaUrgensi PDP Dalam Membangun Ekonomi Digital Indonesia
Urgensi PDP Dalam Membangun Ekonomi Digital IndonesiaAlvidha Septianingrum
 
EK-1 Urgensi PDP dalam Membangun Ekonomi Digital Indonesia
EK-1 Urgensi PDP dalam Membangun Ekonomi Digital IndonesiaEK-1 Urgensi PDP dalam Membangun Ekonomi Digital Indonesia
EK-1 Urgensi PDP dalam Membangun Ekonomi Digital IndonesiaDialog Nasional ID-IGF 2017
 
PPT_Kebocoran_Data_Pribadi-Sinta.pdf
PPT_Kebocoran_Data_Pribadi-Sinta.pdfPPT_Kebocoran_Data_Pribadi-Sinta.pdf
PPT_Kebocoran_Data_Pribadi-Sinta.pdfRakhmatMulyana1
 
Open Data: sebuah pengantar
Open Data: sebuah pengantarOpen Data: sebuah pengantar
Open Data: sebuah pengantarWidy Widyawan
 
Nilai Komersial dalam Data Pribadi dan Konsep Perlindungannya
Nilai Komersial dalam Data Pribadi dan Konsep PerlindungannyaNilai Komersial dalam Data Pribadi dan Konsep Perlindungannya
Nilai Komersial dalam Data Pribadi dan Konsep PerlindungannyaICT Watch
 
Powerpoint etika pengunaan internet
Powerpoint etika pengunaan internetPowerpoint etika pengunaan internet
Powerpoint etika pengunaan internetnorainimie
 

Similar to Perlindungan Data Pribadi di Indonesia (20)

Perlindungan Data Pribadi di Era Disrupsi 4.0 - Problem dan Usulan
Perlindungan Data Pribadi di Era Disrupsi 4.0 - Problem dan UsulanPerlindungan Data Pribadi di Era Disrupsi 4.0 - Problem dan Usulan
Perlindungan Data Pribadi di Era Disrupsi 4.0 - Problem dan Usulan
 
Keamanan Siber dan Demokrasi: Hacking, Leaking, and Doxing
Keamanan Siber dan Demokrasi: Hacking, Leaking, and DoxingKeamanan Siber dan Demokrasi: Hacking, Leaking, and Doxing
Keamanan Siber dan Demokrasi: Hacking, Leaking, and Doxing
 
2020 07-02 cyber crime n data security-ign mantra
2020 07-02 cyber crime n data security-ign mantra2020 07-02 cyber crime n data security-ign mantra
2020 07-02 cyber crime n data security-ign mantra
 
mengenal big data dan privasi
mengenal big data dan privasi mengenal big data dan privasi
mengenal big data dan privasi
 
Privasi Online, Mitos?
Privasi Online, Mitos?Privasi Online, Mitos?
Privasi Online, Mitos?
 
Keamanan dan Privasi Data Pengguna di Bidang IoT - BK - Januari 2022.pptx
Keamanan dan Privasi Data Pengguna di Bidang IoT - BK - Januari 2022.pptxKeamanan dan Privasi Data Pengguna di Bidang IoT - BK - Januari 2022.pptx
Keamanan dan Privasi Data Pengguna di Bidang IoT - BK - Januari 2022.pptx
 
2020 07-16 aspek security n hukum cctv-ign mantra
2020 07-16 aspek security n hukum cctv-ign mantra2020 07-16 aspek security n hukum cctv-ign mantra
2020 07-16 aspek security n hukum cctv-ign mantra
 
Kebocoran Data dalam perspektif Big Data: Case Tokopedia
Kebocoran Data dalam perspektif Big Data: Case TokopediaKebocoran Data dalam perspektif Big Data: Case Tokopedia
Kebocoran Data dalam perspektif Big Data: Case Tokopedia
 
PPT SMA X BAB 5A.pptx
PPT SMA X BAB 5A.pptxPPT SMA X BAB 5A.pptx
PPT SMA X BAB 5A.pptx
 
Implikasi UU PDP terhadap Tata Kelola Data Sektor Kesehatan - Rangkuman UU Pe...
Implikasi UU PDP terhadap Tata Kelola Data Sektor Kesehatan - Rangkuman UU Pe...Implikasi UU PDP terhadap Tata Kelola Data Sektor Kesehatan - Rangkuman UU Pe...
Implikasi UU PDP terhadap Tata Kelola Data Sektor Kesehatan - Rangkuman UU Pe...
 
Keamanan dan Privasi Data Pengguna di Bidang Fintech - Polines - Oktober 2020...
Keamanan dan Privasi Data Pengguna di Bidang Fintech - Polines - Oktober 2020...Keamanan dan Privasi Data Pengguna di Bidang Fintech - Polines - Oktober 2020...
Keamanan dan Privasi Data Pengguna di Bidang Fintech - Polines - Oktober 2020...
 
kemampuan dan keamanan digital ASN.pdf
kemampuan dan keamanan digital ASN.pdfkemampuan dan keamanan digital ASN.pdf
kemampuan dan keamanan digital ASN.pdf
 
Urgensi PDP Dalam Membangun Ekonomi Digital Indonesia
Urgensi PDP Dalam Membangun Ekonomi Digital IndonesiaUrgensi PDP Dalam Membangun Ekonomi Digital Indonesia
Urgensi PDP Dalam Membangun Ekonomi Digital Indonesia
 
EK-1 Urgensi PDP dalam Membangun Ekonomi Digital Indonesia
EK-1 Urgensi PDP dalam Membangun Ekonomi Digital IndonesiaEK-1 Urgensi PDP dalam Membangun Ekonomi Digital Indonesia
EK-1 Urgensi PDP dalam Membangun Ekonomi Digital Indonesia
 
PPT_Kebocoran_Data_Pribadi-Sinta.pdf
PPT_Kebocoran_Data_Pribadi-Sinta.pdfPPT_Kebocoran_Data_Pribadi-Sinta.pdf
PPT_Kebocoran_Data_Pribadi-Sinta.pdf
 
Open Data: sebuah pengantar
Open Data: sebuah pengantarOpen Data: sebuah pengantar
Open Data: sebuah pengantar
 
Digital forensic
Digital forensicDigital forensic
Digital forensic
 
Nilai Komersial dalam Data Pribadi dan Konsep Perlindungannya
Nilai Komersial dalam Data Pribadi dan Konsep PerlindungannyaNilai Komersial dalam Data Pribadi dan Konsep Perlindungannya
Nilai Komersial dalam Data Pribadi dan Konsep Perlindungannya
 
CSIRT Awareness v3_Riki Arif Gunawan
CSIRT Awareness v3_Riki Arif GunawanCSIRT Awareness v3_Riki Arif Gunawan
CSIRT Awareness v3_Riki Arif Gunawan
 
Powerpoint etika pengunaan internet
Powerpoint etika pengunaan internetPowerpoint etika pengunaan internet
Powerpoint etika pengunaan internet
 

More from Ismail Fahmi

HARNESSING AI FOR ENHANCED MEDIA ANALYSIS A CASE STUDY ON CHATGPT AT DRONE EM...
HARNESSING AI FOR ENHANCED MEDIA ANALYSIS A CASE STUDY ON CHATGPT AT DRONE EM...HARNESSING AI FOR ENHANCED MEDIA ANALYSIS A CASE STUDY ON CHATGPT AT DRONE EM...
HARNESSING AI FOR ENHANCED MEDIA ANALYSIS A CASE STUDY ON CHATGPT AT DRONE EM...Ismail Fahmi
 
RESPONSE NETIZEN ATAS SIDANG PUTUSAN PHPU MK 2024
RESPONSE NETIZEN ATAS SIDANG PUTUSAN PHPU MK 2024RESPONSE NETIZEN ATAS SIDANG PUTUSAN PHPU MK 2024
RESPONSE NETIZEN ATAS SIDANG PUTUSAN PHPU MK 2024Ismail Fahmi
 
Different Frontiers of Social Media War in Indonesia Elections 2024
Different Frontiers of Social Media War in Indonesia Elections 2024Different Frontiers of Social Media War in Indonesia Elections 2024
Different Frontiers of Social Media War in Indonesia Elections 2024Ismail Fahmi
 
ANALISIS ISU KECURANGAN PEMILU DI MEDIA SOSIAL & ONLINE
ANALISIS ISU KECURANGAN PEMILU DI MEDIA SOSIAL & ONLINEANALISIS ISU KECURANGAN PEMILU DI MEDIA SOSIAL & ONLINE
ANALISIS ISU KECURANGAN PEMILU DI MEDIA SOSIAL & ONLINEIsmail Fahmi
 
ANALISIS SIREKAP DI MEDIA SOSIAL TWITTER, TIKTOK, YOUTUBE 14-15 FEBRUARI 2024
ANALISIS SIREKAP DI MEDIA SOSIAL TWITTER, TIKTOK, YOUTUBE 14-15 FEBRUARI 2024ANALISIS SIREKAP DI MEDIA SOSIAL TWITTER, TIKTOK, YOUTUBE 14-15 FEBRUARI 2024
ANALISIS SIREKAP DI MEDIA SOSIAL TWITTER, TIKTOK, YOUTUBE 14-15 FEBRUARI 2024Ismail Fahmi
 
SUARA NETIZEN HARI PENCOBLOSAN PEMILU 2024
SUARA NETIZEN HARI PENCOBLOSAN PEMILU 2024SUARA NETIZEN HARI PENCOBLOSAN PEMILU 2024
SUARA NETIZEN HARI PENCOBLOSAN PEMILU 2024Ismail Fahmi
 
TIGA CAPRES DI DALAM PLATFORM SNACK VIDEO 5-12 FEBRUARI 2024
TIGA CAPRES DI DALAM PLATFORM SNACK VIDEO  5-12 FEBRUARI 2024TIGA CAPRES DI DALAM PLATFORM SNACK VIDEO  5-12 FEBRUARI 2024
TIGA CAPRES DI DALAM PLATFORM SNACK VIDEO 5-12 FEBRUARI 2024Ismail Fahmi
 
DIRTY VOTE TWITTER, NEWS, TIKTOK 10-12 Februari 2024
DIRTY VOTE TWITTER, NEWS, TIKTOK 10-12 Februari 2024DIRTY VOTE TWITTER, NEWS, TIKTOK 10-12 Februari 2024
DIRTY VOTE TWITTER, NEWS, TIKTOK 10-12 Februari 2024Ismail Fahmi
 
UPDATE JIS VS GBK DALAM KAMPANYE TERAKHIR PILPRES 2024
UPDATE JIS VS GBK DALAM KAMPANYE TERAKHIR PILPRES 2024UPDATE JIS VS GBK DALAM KAMPANYE TERAKHIR PILPRES 2024
UPDATE JIS VS GBK DALAM KAMPANYE TERAKHIR PILPRES 2024Ismail Fahmi
 
JIS VS GBK DALAM KAMPANYE TERAKHIR PILPRES 2024
JIS VS GBK DALAM KAMPANYE TERAKHIR PILPRES 2024JIS VS GBK DALAM KAMPANYE TERAKHIR PILPRES 2024
JIS VS GBK DALAM KAMPANYE TERAKHIR PILPRES 2024Ismail Fahmi
 
PERBANDINGAN KETIGA PASLON PASCA DEBAT DI YOUTUBE 4 - 6 FEBRUARI 2024
PERBANDINGAN KETIGA PASLON PASCA DEBAT DI YOUTUBE 4 - 6 FEBRUARI 2024PERBANDINGAN KETIGA PASLON PASCA DEBAT DI YOUTUBE 4 - 6 FEBRUARI 2024
PERBANDINGAN KETIGA PASLON PASCA DEBAT DI YOUTUBE 4 - 6 FEBRUARI 2024Ismail Fahmi
 
TREN JUMLAH VIDEO PER JAM DI TIKTOK 1 – 5 FEBRUARI 2024
TREN JUMLAH VIDEO PER JAM DI TIKTOK 1 – 5 FEBRUARI 2024TREN JUMLAH VIDEO PER JAM DI TIKTOK 1 – 5 FEBRUARI 2024
TREN JUMLAH VIDEO PER JAM DI TIKTOK 1 – 5 FEBRUARI 2024Ismail Fahmi
 
ANALISIS DEBAT KELIMA CAPRES PEMILU 2024 - 4 FEBRUARI 2024
ANALISIS DEBAT KELIMA CAPRES PEMILU 2024 - 4 FEBRUARI 2024ANALISIS DEBAT KELIMA CAPRES PEMILU 2024 - 4 FEBRUARI 2024
ANALISIS DEBAT KELIMA CAPRES PEMILU 2024 - 4 FEBRUARI 2024Ismail Fahmi
 
ANALISIS PRA DEBAT KELIMA CAPRES PEMILU 2024 NEWS - TWITTER 3 – 4 Februari 2024
ANALISIS PRA DEBAT KELIMA CAPRES PEMILU 2024 NEWS  - TWITTER 3 – 4 Februari 2024ANALISIS PRA DEBAT KELIMA CAPRES PEMILU 2024 NEWS  - TWITTER 3 – 4 Februari 2024
ANALISIS PRA DEBAT KELIMA CAPRES PEMILU 2024 NEWS - TWITTER 3 – 4 Februari 2024Ismail Fahmi
 
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI YOUTUBE - 25 JANUARI - 3 FEBRUARI 2024
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI YOUTUBE - 25 JANUARI - 3 FEBRUARI 2024PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI YOUTUBE - 25 JANUARI - 3 FEBRUARI 2024
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI YOUTUBE - 25 JANUARI - 3 FEBRUARI 2024Ismail Fahmi
 
ANALISIS KONTEN DAN INTERAKSI KETIGA PASLON DI TIKTOK 1-3 FEBRUARI 2024
ANALISIS KONTEN DAN INTERAKSI KETIGA PASLON DI TIKTOK 1-3 FEBRUARI 2024ANALISIS KONTEN DAN INTERAKSI KETIGA PASLON DI TIKTOK 1-3 FEBRUARI 2024
ANALISIS KONTEN DAN INTERAKSI KETIGA PASLON DI TIKTOK 1-3 FEBRUARI 2024Ismail Fahmi
 
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI TIKTOK - 21 JANUARI - 3 FEBRUARI 2024
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI TIKTOK - 21 JANUARI - 3 FEBRUARI 2024PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI TIKTOK - 21 JANUARI - 3 FEBRUARI 2024
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI TIKTOK - 21 JANUARI - 3 FEBRUARI 2024Ismail Fahmi
 
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI INSTAGRAM DARI 21 JAN-3 FEB 2024
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI INSTAGRAM DARI 21 JAN-3 FEB 2024PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI INSTAGRAM DARI 21 JAN-3 FEB 2024
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI INSTAGRAM DARI 21 JAN-3 FEB 2024Ismail Fahmi
 
MUNDURNYA MAHFUD MD SEBAGAI MENKOPOLHUKAM
MUNDURNYA MAHFUD MD SEBAGAI MENKOPOLHUKAMMUNDURNYA MAHFUD MD SEBAGAI MENKOPOLHUKAM
MUNDURNYA MAHFUD MD SEBAGAI MENKOPOLHUKAMIsmail Fahmi
 
ANALISIS TRENDING TOPIC HARIAN INDONESIA DAN CAPRES 02
ANALISIS TRENDING TOPIC HARIAN INDONESIA DAN CAPRES 02ANALISIS TRENDING TOPIC HARIAN INDONESIA DAN CAPRES 02
ANALISIS TRENDING TOPIC HARIAN INDONESIA DAN CAPRES 02Ismail Fahmi
 

More from Ismail Fahmi (20)

HARNESSING AI FOR ENHANCED MEDIA ANALYSIS A CASE STUDY ON CHATGPT AT DRONE EM...
HARNESSING AI FOR ENHANCED MEDIA ANALYSIS A CASE STUDY ON CHATGPT AT DRONE EM...HARNESSING AI FOR ENHANCED MEDIA ANALYSIS A CASE STUDY ON CHATGPT AT DRONE EM...
HARNESSING AI FOR ENHANCED MEDIA ANALYSIS A CASE STUDY ON CHATGPT AT DRONE EM...
 
RESPONSE NETIZEN ATAS SIDANG PUTUSAN PHPU MK 2024
RESPONSE NETIZEN ATAS SIDANG PUTUSAN PHPU MK 2024RESPONSE NETIZEN ATAS SIDANG PUTUSAN PHPU MK 2024
RESPONSE NETIZEN ATAS SIDANG PUTUSAN PHPU MK 2024
 
Different Frontiers of Social Media War in Indonesia Elections 2024
Different Frontiers of Social Media War in Indonesia Elections 2024Different Frontiers of Social Media War in Indonesia Elections 2024
Different Frontiers of Social Media War in Indonesia Elections 2024
 
ANALISIS ISU KECURANGAN PEMILU DI MEDIA SOSIAL & ONLINE
ANALISIS ISU KECURANGAN PEMILU DI MEDIA SOSIAL & ONLINEANALISIS ISU KECURANGAN PEMILU DI MEDIA SOSIAL & ONLINE
ANALISIS ISU KECURANGAN PEMILU DI MEDIA SOSIAL & ONLINE
 
ANALISIS SIREKAP DI MEDIA SOSIAL TWITTER, TIKTOK, YOUTUBE 14-15 FEBRUARI 2024
ANALISIS SIREKAP DI MEDIA SOSIAL TWITTER, TIKTOK, YOUTUBE 14-15 FEBRUARI 2024ANALISIS SIREKAP DI MEDIA SOSIAL TWITTER, TIKTOK, YOUTUBE 14-15 FEBRUARI 2024
ANALISIS SIREKAP DI MEDIA SOSIAL TWITTER, TIKTOK, YOUTUBE 14-15 FEBRUARI 2024
 
SUARA NETIZEN HARI PENCOBLOSAN PEMILU 2024
SUARA NETIZEN HARI PENCOBLOSAN PEMILU 2024SUARA NETIZEN HARI PENCOBLOSAN PEMILU 2024
SUARA NETIZEN HARI PENCOBLOSAN PEMILU 2024
 
TIGA CAPRES DI DALAM PLATFORM SNACK VIDEO 5-12 FEBRUARI 2024
TIGA CAPRES DI DALAM PLATFORM SNACK VIDEO  5-12 FEBRUARI 2024TIGA CAPRES DI DALAM PLATFORM SNACK VIDEO  5-12 FEBRUARI 2024
TIGA CAPRES DI DALAM PLATFORM SNACK VIDEO 5-12 FEBRUARI 2024
 
DIRTY VOTE TWITTER, NEWS, TIKTOK 10-12 Februari 2024
DIRTY VOTE TWITTER, NEWS, TIKTOK 10-12 Februari 2024DIRTY VOTE TWITTER, NEWS, TIKTOK 10-12 Februari 2024
DIRTY VOTE TWITTER, NEWS, TIKTOK 10-12 Februari 2024
 
UPDATE JIS VS GBK DALAM KAMPANYE TERAKHIR PILPRES 2024
UPDATE JIS VS GBK DALAM KAMPANYE TERAKHIR PILPRES 2024UPDATE JIS VS GBK DALAM KAMPANYE TERAKHIR PILPRES 2024
UPDATE JIS VS GBK DALAM KAMPANYE TERAKHIR PILPRES 2024
 
JIS VS GBK DALAM KAMPANYE TERAKHIR PILPRES 2024
JIS VS GBK DALAM KAMPANYE TERAKHIR PILPRES 2024JIS VS GBK DALAM KAMPANYE TERAKHIR PILPRES 2024
JIS VS GBK DALAM KAMPANYE TERAKHIR PILPRES 2024
 
PERBANDINGAN KETIGA PASLON PASCA DEBAT DI YOUTUBE 4 - 6 FEBRUARI 2024
PERBANDINGAN KETIGA PASLON PASCA DEBAT DI YOUTUBE 4 - 6 FEBRUARI 2024PERBANDINGAN KETIGA PASLON PASCA DEBAT DI YOUTUBE 4 - 6 FEBRUARI 2024
PERBANDINGAN KETIGA PASLON PASCA DEBAT DI YOUTUBE 4 - 6 FEBRUARI 2024
 
TREN JUMLAH VIDEO PER JAM DI TIKTOK 1 – 5 FEBRUARI 2024
TREN JUMLAH VIDEO PER JAM DI TIKTOK 1 – 5 FEBRUARI 2024TREN JUMLAH VIDEO PER JAM DI TIKTOK 1 – 5 FEBRUARI 2024
TREN JUMLAH VIDEO PER JAM DI TIKTOK 1 – 5 FEBRUARI 2024
 
ANALISIS DEBAT KELIMA CAPRES PEMILU 2024 - 4 FEBRUARI 2024
ANALISIS DEBAT KELIMA CAPRES PEMILU 2024 - 4 FEBRUARI 2024ANALISIS DEBAT KELIMA CAPRES PEMILU 2024 - 4 FEBRUARI 2024
ANALISIS DEBAT KELIMA CAPRES PEMILU 2024 - 4 FEBRUARI 2024
 
ANALISIS PRA DEBAT KELIMA CAPRES PEMILU 2024 NEWS - TWITTER 3 – 4 Februari 2024
ANALISIS PRA DEBAT KELIMA CAPRES PEMILU 2024 NEWS  - TWITTER 3 – 4 Februari 2024ANALISIS PRA DEBAT KELIMA CAPRES PEMILU 2024 NEWS  - TWITTER 3 – 4 Februari 2024
ANALISIS PRA DEBAT KELIMA CAPRES PEMILU 2024 NEWS - TWITTER 3 – 4 Februari 2024
 
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI YOUTUBE - 25 JANUARI - 3 FEBRUARI 2024
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI YOUTUBE - 25 JANUARI - 3 FEBRUARI 2024PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI YOUTUBE - 25 JANUARI - 3 FEBRUARI 2024
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI YOUTUBE - 25 JANUARI - 3 FEBRUARI 2024
 
ANALISIS KONTEN DAN INTERAKSI KETIGA PASLON DI TIKTOK 1-3 FEBRUARI 2024
ANALISIS KONTEN DAN INTERAKSI KETIGA PASLON DI TIKTOK 1-3 FEBRUARI 2024ANALISIS KONTEN DAN INTERAKSI KETIGA PASLON DI TIKTOK 1-3 FEBRUARI 2024
ANALISIS KONTEN DAN INTERAKSI KETIGA PASLON DI TIKTOK 1-3 FEBRUARI 2024
 
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI TIKTOK - 21 JANUARI - 3 FEBRUARI 2024
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI TIKTOK - 21 JANUARI - 3 FEBRUARI 2024PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI TIKTOK - 21 JANUARI - 3 FEBRUARI 2024
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI TIKTOK - 21 JANUARI - 3 FEBRUARI 2024
 
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI INSTAGRAM DARI 21 JAN-3 FEB 2024
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI INSTAGRAM DARI 21 JAN-3 FEB 2024PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI INSTAGRAM DARI 21 JAN-3 FEB 2024
PERBANDINGAN KETIGA PASLON DI INSTAGRAM DARI 21 JAN-3 FEB 2024
 
MUNDURNYA MAHFUD MD SEBAGAI MENKOPOLHUKAM
MUNDURNYA MAHFUD MD SEBAGAI MENKOPOLHUKAMMUNDURNYA MAHFUD MD SEBAGAI MENKOPOLHUKAM
MUNDURNYA MAHFUD MD SEBAGAI MENKOPOLHUKAM
 
ANALISIS TRENDING TOPIC HARIAN INDONESIA DAN CAPRES 02
ANALISIS TRENDING TOPIC HARIAN INDONESIA DAN CAPRES 02ANALISIS TRENDING TOPIC HARIAN INDONESIA DAN CAPRES 02
ANALISIS TRENDING TOPIC HARIAN INDONESIA DAN CAPRES 02
 

Perlindungan Data Pribadi di Indonesia

  • 1. PERLINDUNGAN DATA PRIBADI DI INDONESIA: PROBLEM DAN USULAN SSO (SINGLE SIGN ON) Ismail Fahmi, Ph.D. Director Media Kernels Indonesia (Drone Emprit) Lecturer at the University of Islam Indonesia Ismail.fahmi@gmail.com DISKUSI PDP BAPPENAS 16 Agustus 2021 KEMENTERIAN PPN/ BAPPENAS
  • 2. 2 1992 – 1997 S1, Teknik Elektro, ITB 2003 – 2004 S2, Information Science, Universitas Groningen, Belanda 2004 – 2009 S3, Information Science, Universitas Groningen, Belanda 2000 – 2003 Inisiator IndonesiaDLN (Digital Library Network pertama di Indonesia) Mengembangkan Ganesha Digital Library (GDL) Mendirikan Knowledge Management Research Group (KMRG) ITB Membangun Digital Library ITB 2009 – Sekarang Engineer di Weborama, Perusahaan berbasis big data (Paris/Amsterdam) 2014 – Sekarang Founder PT. Media Kernels Indonesia, a Drone Emprit Company 2015 – Sekarang Konsultan Perpustakaan Nasional, Inisiator Indonesia OneSearch 2017 – Sekarang Dosen Tetap Magister Teknik Informatika Universitas Islam Indonesia Ismail Fahmi, Ph.D. Ismail.fahmi@gmail.com Lahir: Bojonegoro, 1974 Founder Media Kernels Indonesia
  • 3. AGENDA • Definisi Data Pribadi • Kondisi perlindungan data pribadi di Indonesia • Kebocoran data di Indonesia • Praktek perlindungan data pribadi di berbagai negara • Usulan upaya perlindungan data pribadi di Indonesia 3
  • 5. PASAL 3 RUU PDP 1. Data Pribadi terdiri atas: a. Data Pribadi yang bersifat umum; dan b. Data Pribadi yang bersifat spesifik. 2. Data Pribadi yang bersifat umum sebagaimana dimaksud pada ayat (1) huruf a meliputi: a. nama lengkap; b. jenis kelamin; c. kewarganegaraan; d. agama; dan/atau e. Data Pribadi yang dikombinasikan untuk mengidentifikasi seseorang. 3. Data Pribadi yang bersifat spesifik sebagaimana dimaksud pada ayat (1) huruf b meliputi: a. data dan informasi kesehatan; b. data biometrik; c. data genetika; d. kehidupan/orientasi seksual; e. pandangan politik; f. catatan kejahatan; g. data anak; h. data keuangan pribadi; dan/atau i. data lainnya sesuai dengan ketentuan peraturan perundang-undangan. 5
  • 6. PARA PIHAK TERKAIT DATA PRIBADI (PASAL 1 RUU PDP) • Pengendali Data Pribadi: • adalah pihak yang menentukan tujuan dan melakukan kendali pemrosesan Data Pribadi. • Prosesor Data Pribadi: • adalah pihak yang melakukan pemrosesan Data Pribadi atas nama Pengendali Data Pribadi. • Pemilik Data Pribadi: • adalah orang perseorangan selaku subyek data yang memiliki Data Pribadi yang melekat pada dirinya. 6 Pemilik Data Pribadi Pengendali Data Pribadi Prosesor Data Pribadi
  • 7. DOKUMEN PRIBADI: KTP & KK • Dokumen pribadi yang paling sering dijadikan syarat untuk dikumpulkan oleh prosesor: • EKTP • Kartu Keluarga • Keduanya mengandung data pribadi yang bersifat: • Umum (nama, jenis kelamin, kewarganegaraan, agama). • Spesifik (lainnya). 7
  • 13. JUAL BELI FOTO KTP & SELFIE KTP 13
  • 14. PENGUSUTAN JUAL BELI DATA PRIBADI: TIDAK MUDAH DITEMUKAN 14
  • 16. DATA USER TOKOPEDIA BOCOR 91 JUTA RECORD 16
  • 18. PASSWORD AMAN, TETAPI DATA LAINNYA TIDAK AMAN 18 • Email • Nama lengkap • Gender • Tanggal Lahir • Alamat • No HP • Pekerjaan • Perusahaan • Sekolah • Hobi
  • 20. KEBOCORAN DATA LAINNYA: BPJS, BL, DLL 20
  • 21. KEMUNGKINAN PEMANFAATAN DATA PRIBADI • Seller fiktif • Phishing dan scamming via email dan web palsu • Penipuan via telephone • Telemarketing dan online marketing • Membajak akun media sosial • Pinjaman online 21
  • 23. 23
  • 28. KESIMPULAN KEADAAN PDP DI INDONESIA Bisa dikatakan di Indonesia “hampir tidak ada perlindungan data pribadi” bagi warganya: 1. Pengumpulan fotokopi KTP, dan sekarang selfie dengan KTP, yang berisi data pribadi umum dan spesifik sepertinya sudah menjadi budaya, diterima oleh masyarakat, dan mayoritas tidak keberatan. 2. Praktek ini sangat berbahaya bagi perlindungan data pribadi, karena: • dokumen pribadi tercecer dimana-mana, • tidak jelas siapa yang tanggung jawab, • jika server dihack, semua dokumen pribadi bisa dicopy, • dan kebocoran sudah terjadi, data dijual di media sosial secara terbuka. 3. Bahkan praktek di atas dilakukan oleh Lembaga pemerintah sendiri, misal Peduli Lindungi yang dibuat Kemenkes, dan diverifikasi aman oleh Kemkominfo (padahal seharusnya terdepan dalam perlindungan data pribadi). 28
  • 29. LANJUTAN… 4. Ketika terjadi kebocoran data, tidak ada tuntutan kepada prosesor (perusahaan) untuk: • Mengingatkan kepada semua klien tentang: • Kemungkinan pemanfaatan data yang bocor seperti scam, phishing, seller palsu, dll. • Tidak hanya bilang bahwa password/login aman • Langkah-langkah yang harus dilakukan user untuk waspada kemungkinan kejahatan lain yang memafaatkan data bocor. • Membuka crisis center bagi pengguna yang mengalami insiden kemungkinan karena data bocor. 5. Negara belum terasa kehadirannya dalam melindungi data pribadi warga. 29
  • 30. PDP DI BERBAGAI NEGARA
  • 31. 31
  • 34. GDPR: TEGAS, YANG MELANGGAR DIDENDA 34
  • 36. DIGID.NL DIKERJAKAN OLEH KONSORSIUM (SIEMENS & DIGIDENTITY), DI BAWAH KEMDAGRI 36
  • 37. DIGID.NL: CARA KERJA SINGLE SIGN ON 37 Warga Pelanggan Layanan Layanan https://logius.nl/
  • 38. KONSEP DIGID.NL 38 Warga Pelanggan Dukcapil Digid.nl https://logius.nl/ Bantuan dan verifikasi kalau ada masalah melalui Call Center, bukan kirim foto/ selfie KTP melalui WA/Email.
  • 39. REGISTRASI DIGID.ID: TIDAK PERLU UPLOAD KTP 39 https://logius.nl/
  • 41. SISTEM SSO DI BERBAGAI NEGARA 41 https://www.ru.nl/publish/pages/769526/z02_masterthesis_floris_roelofs_final.pdf
  • 45. U.ID: INISIATIF SSO INDONESIA OLEH PANDI 45
  • 46. PRAKTEK IDEAL PENGGUNAAN DATA PRIBADI • Negara-negara maju yang sudah menerapkan GDPR, memegang tujuh prinsip berikut: • Transparan dengan data, • Terbatas pada data yang dibutuhkan, • Membatasi menyimpan data, • Data harus akurat, • Membatasi penyimpanan data pribadi, • Integritas dan kerahasiaan data dijaga, • Akuntabel. • Untuk menghindari data tercecer di banyak prosesor data (pengumpul, penyimpan, pengolah data), mereka membuat layanan SSO (single sign on), sehingga verifikasi kependudukan dilakukan terpusat. • Tidak ada praktek pengumpulan foto/selfie KTP baik di institusi pemerintahan maupun swasta karena itu melanggar prinsip GDPR. 46
  • 47. USULAN PRAKTEK PDP DI INDONESIA
  • 48. RUU PDP: MASIH ADA PERMASALAHAN, SEGERA DISEMPURNAKAN & DISAHKAN 48
  • 49. JANGKA PENDEK 1. Perkuat kapasitas, kemampuan, keamanan, dan kecepatan sistem Dukcapil sehingga mampu melayani verifikasi data dari semakin banyak mitra (K/L, institusi bisnis, dll). 2. Dorong penggunaan API Dukcapil untuk aplikasi di pemerintah, instansi, dan perusahaan baik di pusat maupun daerah yang membutuhkan verifikasi data kependudukan. 3. Sosialisasikan pentingnya perlindungan data pribadi, bahaya kebocoran data, dan stop penggunaan fotokopi KTP dan KK sebagai syarat berbagai keperluan warga (vaksinasi, mengurus BPJS di rumah sakit, dll). 4. Wajibkan penyediaan Call Center (seperti sudah dilakukan oleh penyedia Credit Card) untuk layanan pelanggan, bukan melalui halaman upload/email/WA yang mewajibkan warga mengirim foto/selfie KTP. 49
  • 50. JANGKA PANJANG 1. Bangun sistem SSO (single sign on) yang berbasis data Dukcapil, untuk keperluan verifikasi warga dalam berbagai aplikasi pemerintah, instansi, dan perusahaan baik di pusat maupun daerah yang diakses melalui internet. 2. Institusi yang paling tepat membuat layanan SSO ini adalah Kementerian Dalam Negeri yang mengelola database Dukcapil. 3. Untuk warga yang tidak bisa akses internet, mereka bisa verifikasi melalui call center, atau dengan langsung dengan datang ke petugas layanan (misal kelurahan, bank, dll) tanpa perlu membawa fotokopi dokumen identitas, karena sistem sudah terintegrasi dengan sistem Dukcapil. 50
  • 51. THANK YOU FOR LISTENING 51