Perbengkelanbiologi2015 150511050145-lva1-app6892

SMK Sultanah Hajjah Kalsom
(Shaks)
9 Mei 2015 (Sabtu)/ 20 Rejab 1436H

Laman blog cikgu
www.iamchampion.blogspot.com
bahan perbengkelan biologi 2015 2

SPM 2010
4. Rajah menunjukkan struktur satu sel haiwan.

(a)(i) Pada Rajah, lebelkan P dan S.
P: Membran plasma / sel
S: Jalinan endoplasma kasar / JE kasar
[Tolak: JEK]
[2 markah]
(ii) Terangkan fungsi kromosom.
P1 Kromosom membawa / mengandungi maklumat
genetik.
[Tolak: mengandungi DNA]
P2 Yang menentukan ciri-ciri dan fungsi-fungsi sel.
[2 markah]

 (b) Terangkan apa yang akan berlaku kepada penghasilan enzim
luar sel jika jasad Golgi dan S tidak ada.
 E1: Penghasilan (enzim luar sel) tidak lengkap // (enzim) tidak
dihasilkan. [Tolak: sedikit enzim dihasilkan]
 E2: (Tanpa S) protein yg telah disintesiskan tidak boleh diangkut
ke jasad Golgi (melalui vesikel angkutan).
 E3: (Tanpa jasad Golgi) protein tidak dapat diubah suai (kepada
enzim luar sel) [Tolak: Enzim tidak boleh diubah suai]
 E4: (Protein) tidak dapat diasingkan (mengikut jenis).
 E5: (Enzim/ protein) tidak boleh dibungkus (dan dipindahkan
kpd membran plasma untuk disingkirkan ke luar sel).
 E6: Tiada enzim / protein akan diangkut / dibebaskan / dihantar
/ dipindahkan keluar membran plasma.
[4 markah]

(c) Terangkan mengapa sel sperma mempunyai lebih
mitokondrion.
F: Mitokondria menjana tenaga / ATP // tapak respirasi sel.
E: Sperma memerlukan jumlah tenaga yang banyak / lebih untuk
bergerak / berenang (ke uterus / tiub fallopio semasa proses
persenyawaan).
[2 markah]
(d) Terangkan bagaimana lisosom membantu dalam penyingkiran
organel-organel yang rosak di dalam sel.
P1: (Lisosom) merembeskan enzim (hidrolitik) // lisozim.
P2: (Lisosom) /Lisozim / Enzim mencerna / menghidrolisis
organel rosak.
[2 markah]

SPM 2011 (STRUKTUR)
Rajah menunjukkan aras yang berbeza dalam organisasi sel bagi
manusia daripada sel ke organ

(a)(i) Namakan P, Q dan R.
P: Tisu penghubung / (tisu) darah. [Tolak: plasma darah]
Q: Pankreas.
R: Sel otot / Sel otot licin. [Tolak: otot tanpa sel]
[3 markah]
(ii) Nyatakan satu fungsi sel darah.
Mengangkut / membawa oksigen / karbon dioksida / gas
respirasi.
[Tolak: mengangkut darah / darah beroksigen / darah
terdeoksigen]
[1 markah]

(b) Terangkan fungsi Q dalam mengawal atur aras glukosa
darah.
F1: Pankreas merembeskan insulin apabila paras glukosa
tinggi.
E1: dengan menukarkan glukosa (berlebihan) kepada
glikogen. [Tolak: berubah]
E2: paras glukosa darah berkurang / kembali normal.
ATAU
F2: Pankreas merembeskan glucagon apabila paras glukosa
rendah.
E3: dengan menukarkan glikogen kepada glukosa.
E4: paras glukosa meningkat/ kembali normal.
[2 markah]

SPM 2010 (Struktur)
Rajah 2.1 dan Rajah 2.2 masing-masing menunjukkan pergerakan bahan
X dan Y merentasi membran plasma. Pergerakan X memerlukan tenaga
tetapi pergerakan Y tidak memerlukan tenaga.
Rajah 2.1 Rajah 2.2
(a) Terangkan proses yang terlibat dalam pergerakan X dan Y.
X: Pengangkutan aktif
Y: Resapan / pengangkutan pasif
[2 markah]

(b)(i) Namakan satu contoh X dan Y
X: ion kalsium / ion kalium / ion natrium / ion iodin
/ ion nitrat / ion klorida
Y: oksigen / gas O2
[2 markah]
(ii) Huraikan pergerakan Y seperti ditunjukkan pada
Rajah 2.2.
Y meresap / bergerak merentasi (membran plasma) /
dari alveolus ke dalam kapilari darah. Dari kawasan
(bahan larut / Y) berkepekatan tinggi (dalam alveolus)
ke kawasan (bahan larut / Y) berkepekatan rendah
(dalam kapilari darah).
[2 markah]

(c) Rajah menunjukkan keadaan sel tumbuhan sebelum dan selepas
direndam dalam sejenis larutan.
Terangkan keadaan sel selepas direndam dalam larutan tersebut.
Sel menjadi flasid / terplasmolisis. Sap sel adalah hipotonik // larutan
adalah hipertonik. Molekul-molekul air meresap keluar dari sap sel ke
dalam larutan. Osmosis berlaku. Membran plasma bergerak menjauhi
dinding sel // sitoplasma / vakuol mengecut.
[3 markah]

SPM 2011 (Struktur)
Rajah menunjukkan sel tumbuhan yang telah direndam
dalam larutan sukrosa 30%.
(a)(i) Pada Rajah, labelkan X dan Y.
[2 markah]
X: Membran plasma / sel
Y: Vakuol

(ii) Namakan larutan yang mengisi ruang antara dinding
sel dan X.
Terangkan bagaimana larutan itu mengisi ruang
tersebut.
Nama larutan: (30%) larutan sukrosa.
Penerangan: Dinding sel adalah telap (kepada
sebarang bahan). Larutan sukrosa meresap / bergerak
melalui dinding sel (dan memenuhi ruang).
[2 markah]

(b) Sel tumbuhan dalam Rajah 2.1 telah mengalami
plasmolisis.
Terangkan bagaimana ini berlaku.
Larutan adalah hipertonik terhadap (sap) sel. Air
meresap keluar (daripada sel ke persekitaran) secara
osmosis menyebabkan sitoplasma / vakuol mengecut.
Plasma membrane (tertarik) menjauhi dinding sel.
[2 markah]

(c) Rajah 2.2 dan Rajah 2.3 menunjukkan keadaan dua pokok yang telah diberi
baja. Pokok pada Rajah 2.3 diberi baja secara berlebihan.
Rajah 2.2 Rajah 2.3
Terangkan keadaan pokok pada Rajah 2.3.
Tumbuhan menjadi layu. Kehadiran baja berlebihan meningkatkan kepekatan
(bahan larut) air tanah // merendahkan keupayaan air tanah. Kepekatan (bahan
larut) air tanah lebih tinggi / hipertonik kepada sap sel.
(Molekul) air meresap keluar daripada sel secara osmosis menyebabkan sel
mengalami plasmolisis // sel (menjadi) flasid.
[3 markah]

(d) Rajah 2.4 menunjukkan satu kaedah pengawetan sayur-
sayuran.
Rajah 2.4
Terangkan kaedah yang digunakan.
Kepekatan larutan garam adalah lebih tinggi / hipertonik kepada
sap sel (pada sayuran). (Molekul) air meresap keluar daripada sel
melalui osmosis. Sel (tumbuhan) menjadi kontang / dihidrasi.
Bakteria tidak boleh tumbuh / hidup tanpa air (oleh itu sayur-
sayuran tahan lebih lama).
[3 markah]

SPM 2010 (Struktur)
Rajah menunjukkan dua peringkat organisasi di dalam
struktur protein.
(a) Dalam Rajah, namakan peringkat organisasi di dalam
struktur protein X dan Y.
[2 markah]
Peringkat organisasi dalam protein X: (Struktur) primer
Peringkat organisasi dalam protein Y: (Struktur) sekunder

(b) Huraikan struktur protein X.
P1 Terdiri daripada satu rantai polipeptida.
P2 Urutan asid amino / dipeptida / peptida yang linear.
[2 markah]
(c) Rajah menunjukkan bagaimana protein X diuraikan untuk membentuk hasil.
Terangkan bagaimana hasil-hasil dalam Rajah di atas dibentuk.
P1 Proses hidrolisis berlaku // enzim / tripsin / protease bertindak ke atas protein
X. [Tolak: pepsin / erepsin / peptidase]
P2 Ikatan (Peptida) diuraikan.
P3 Untuk menghasilkan dipeptida. [Tolak: Asid amino]
[2 markah]

(d) Nyatakan mengapa protein haiwan adalah protein
kelas pertama.
(Protein haiwan) mengandungi semua asid amino perlu
// mengandungi asid amino yang tidak boleh
disintesiskan oleh badan.
[1 markah]

(e)
(i) Terangkan pernyataan di atas.
P1 Protein ternyahasli.
P2 Struktur protein berubah // struktur protein berubah /
pecah / rosak.
P3 Menyebabkan bentuk (3 dimensi) protein berubah //
konfigurasi protein berubah.
[3 markah]
Sutera adalah suatu contoh protein. Pakaian
sutera menjadi berkedut apabila dibasuh
menggunakan air panas pada suhu 650C.

(ii) Berdasarkan pernyataan di atas, cadangkan dua cara
untuk mengekalkan kualiti pakaian sutera.
1. Basuh menggunakan air sejuk / air suam // jangan
basuh di dalam air panas // simpan di dalam peti
sejuk.
[Tolak: Basuh menggunakan air melebihi 450C]
2. Tidak menjemur sutera secara langsung di bawah
cahaya matari.
3. Cucian kering.
[2 markah]

SPM 2008(Struktur)
Rajah menunjukkan sebahagian daripada peringkat pembahagian sel secara
meiosis dalam satu sel haiwan.
Perlakuan kromosom di peringkat S tidak ditunjukkan.

(a) Namakan struktur berlabel X.
Kromatid // kromosom.
[1 markah]
(b)(i) Dalam Rajah di atas, lengkapkan rajah diperingkat S untuk
menunjukkan perlakuan kromosom.
[1 markah]
(ii) Nyatakan satu perubahan yang berlaku di peringkat S.
P1 kromatid (berkembar) / (beradik) berpisah / berpisah pada sentromer.
P2 Kromatid berkembar bagi setiap kromosom menjadi kromosom
(individu).
P3 Kromatid berkembar / beradik bergerak menunju kutub- kutub sel
yang (bertentangan).
[Tolak: kromosom ditarik ke kutub bertentangan]
[1 markah]

(c) Rajah di bawah menunjukkan proses Y yang berlaku
di peringkat P.
Permulaan proses Y Akhir proses Y
(i) Dalam Rajah di atas, lukis rajah yang menunjukkan
rupa kromosom di akhir proses Y.
[1 markah]

(ii) Namakan proses Y.
Pindah silang
[1 markah]
(iii) Nyatakan satu kepentingan pross Y kepada
semua organisma.
Untuk menghasilkan variasi / sumber variasi bagi
suatu organisma.
[1 markah]

(d) Rajah di bawah menunjukkan sel-sel kulit. Sel- sel X
adalah sel kanser yang terbentuk selepas sel-sel normal
terdedah kepada faktor W.
(i) Berikan dua contoh faktor W.
Sinar ultra ungu / sinar X / sinar radioaktif / bahan
karsinogen.
[2 markah]

(ii) Terangkan pembentukan sel X.
P1 Faktor W menyebabkan mutasi / perubahan dalam bahan
genetik gen / DNA / kromosom.
P2 Menyebabkan pembahagian sel yang tidak terkawal / mitosis
abnormal.
[2 markah]
(iii) Nyatakan dua cara untuk mengelakkan perkembangan sel
X.
P1 Mengelakkan dari terdedah kepada bahan karsinogenik / sinar
radioaktif.
P2 Mencegah daripada mengambil makanan yang mengandungi
perasa / pewarna / penambah / pengawet / bahan karsinogenik
// makan makanan organik.
P3 Rawatan lebih awal bagi penyakit kanser // radioterapi / sinar
gama kimoterapi / pembedahan.
[2 markah]

SPM 2010 (Struktur)
Rajah menunjukkan peringkat-peringkat yang berbeza dalam
suatu pembahagian sel.
(a)(i) Namakan jenis pembahagian sel itu.
Meiosis I / Meiosis.
[Tolak: Meiosis II]
[1 markah]

(ii) Susun peringkat-peringkat pembahagian sel itu mengikut
urutan yang betul.
[1 markah]
(b)(i) Terangkan perlakuan kromosom dalam peringkat R.
P1 Kromosom homolog berpasangan / bersinapsis //
pembentukan kiasma.
P2 Bivalen terbentuk.
P3 pertukaran kandungan genetik / gen // pindah silang.
[2 markah]
(ii) Nyatakan satu kepentingan perlakuan kromosom dalam
(b)(i).
(Menyebabkan) variasi (kerana pindah silang).
[1 markah]
R P S Q

SPM 2011 (Struktur)
Rajah menunjukkan sejenis organel yang terdapat dalam
sel otot. Tindak balas biokimia berlaku dalam sel
tersebut.
(i) Namakan organel ini.
Mitokondrion / mitokondria
[1 markah]

(ii) Terangkan mengapa membran X dalam keadaan berlipat-lipat.
F menambahkan jumlah luas permukaan / nisbah JLP/I.
E untuk respirasi (sel) yang berkesan // kadar respirasi meningkat //
lebih banyak oksigen meresap (ke dalam organel).
[2 markah]
(b) Tindak balas biokimia yang belaku dalam organel ini diringkaskan
seperti berikut:
(i) Namakan gas P.
Oksigen / O2.
[1 markah]
(ii) Namakan hasil Q
(Wap) air / H2O
[1 markah]

(iii) Terangkan mengapa sel otot mengandungi banyak
organel ini.
F1 Otot memerlukan banyak tenaga / ATP.
E1 untuk pengecutan / pengenduran otot.
F2 Tapak respirasi sel.
E2 untuk membekalkan tenaga.
[2 markah]

SPM 2008
1. Rajah menunjukkan struktur satu organisma unisel
yang hidup dalam kolam air tawar.
Terangkan fungsi X dalam proses pengosmokawalaturan.
[4 markah]
34bahan perbengkelan biologi 2015

SKEMA JAWAPAN SPM 2008
 P1: vakuol mengecut mengawal atur jumlah air /
tekanan osmosis.
 P2: air berlebihan meresap masuk ke dalam vakuol
secara osmosis.
 P3: vakuol mengecut membesar / bertambah besar
(hingga saiz maksimum).
 P4: (dan kemudian) vakuol mengecut / pecah di
permukaan sel.
 P5: membebaskan air ke persekitaran luar.
 P6: vakuol mengecut.

SPM 2006
 Membran plasma menyelaputi protoplasma sel. Secara
keseluruhan membran plasma mempamerkan sifat
bendalir seolah-olah ia adalah satu lapisan minyak di
dalam sebikar air.
 Apakah yang dimaksudkan dengan membran plasma
mempamerkan sifat bendalir?
[4 markah]

 P1: Terdiri daripada dua lapisan / dwilapisan lipid.
 P2: Bahagian kepala bersifat hidrofilik dan ekor
hidrofobik.
 P3: Membolehkan molekul fosfolipid tersusun rapat /
membentuk lapisan.
 P4: Membentuk membran yang tidak statik / dinamik.
 P5: (Pelbagai jenis) molekul protein terselit di antara
dwilapisan lipid.
 P6: Menjadikan struktur yang kenyal // tidak mudah
pecah.

SPM 2008
 (b) Terangkan persamaan dan perbezaan antara
resapan berbantu dan pengangkutan aktif dalam
pergerakan molekul merentasi membran sel.
[8 markah]

Persamaan:
 S1:Kedua-dua cara pengangkutan memerlukan protein
pembawa dalam membran sel.
 P1: Yang melibatkan perubahan bentuk protein pembawa.
 S2: Kedua-duanya mengangkut molekul yang spesifik
sahaja.
 P2: Protein pembawa mempunyai tapak yang spesifik.
 S3: Kedua-dua proses berlaku dalam sel hidup.
 P3: Sebab memerlukan protein pembawa.
(mana-mana 4)

 Perbezaan:
Resapan berbantu Pengangkutan aktif
D1 Mengikut kecerunan
kepekatan
Melawan kecerunan kepekatan
E1 Molekul bergerak dari
kawasan kepekatan tinggi ke
kawasan kepekatan rendah.
Molekul bergerak dari kawasan
kepekatan rendah ke kawasan
kepekatan tinggi.
D2 Molekul bergerak dalam
kedua- dua arah merentasi
membran plasma.
Molekul bergerak dalam satu arah
merentasi membran plasma.
E2 Molekul boleh bergerak
melalui liang protein tanpa
ikatan.
Molekul bergerak melalui protein
pembawa (sahaja) yang
mengandungi tapak penerima di
bahagian luar membran.
D3 Tiada ATP digunakan. ATP digunakan.
E3 Tiada input tenaga yang
diperlukan daripada sel
Menyumbang tenaga untuk
menggerakkan molekul terhadap
kecerunan kepekatan.

SPM 2008
(c) Rajah 6.2 dan Rajah 6.3 menunjukkan dua cara
pengawetan ikan dan sayur.
Rajah 6.2 Rajah 6.3
 Terangkan bagaimana bahan-bahan pengawet itu
berkesan dalam pengawetan setiap bahan makanan
tersebut. [8 markah]

 F1: (Ikan diselaputi oleh) larutan garam yang hipertonik
terhadap bendalir badan ikan.
 F2: Banyak air meresap keluar daripada ikan ke dalam larutan
garam secara osmosis.
 F3: Ikan mengalami dehidrasi / pengontangan.
 F4: Menghalang pertumbuhan bakteria dalam tisu ikan.
 F5: Sel-sel bakteria juga mengalami plasmolisis.
 F6: (Keadaan ini) membunuh bakteria / mencegah pereputan
ikan.
 V1: Sayuran direndam dalam cuka yang bersifat asid /
mempunyai pH rendah.
 V2: Cuka meresap masuk ke dalam tisu-tisu sayuran.
 V3: Menyebabkan tisu sayuran menjadi berasid / mempunyai pH
rendah.
 V4: Menghalang pertumbuhan bakteria dalam tisu.
 V5: Mencegah pereputan sayur.

SPM 2014
Rajah 6.1 menunjukkan suatu tumbuhan dalam dua
keadaan yang berbeza, M dan N.
Keadaan M Keadaan N
(a) Berdasarkan Rajah 6.1, terangkan apa yang berlaku
kepada tumbuhan itu dalam keadaan M. [4 markah]

 F Tumbuhan layu
 E1 Tumbuhan diberi dengan baja berlebihan // kurang
air dalam tanah // terdedah kepada cahaya matahari.
 E2 Air tanah adalah hipertonik terhadap sel (sap).
 E3 Air meresap keluar / bergerak keluar dari sel.
 E4 melalui osmosis.
 E5 Sitoplasma / vakuol mengecut / semakin mengecil.
 E6 Membran plasma menjauhi / tertarik dari dinding
sel.
 E7 Plamolisis berlaku // sel tumbuhan flasid.

 (b) Terangkan satu kaedah yang membolehkan
tumbuhan dalam keadaan M menjadi seperti di dalam
keadaan N. [6 markah]

 F1 Menyiram tumbuhan // Meletakkan tumbuhan ke dalam
(sebaldi / bekas yang mengandungi) air // Tambahkan (lebih)
air.
 E1 Air tanah adalah hipotonik kepada sel (rerambut akar) //
Kepekatan air di dalam tanah adalah lebih tinggi dari (rerambut
akar) // Kepekatan air di dalam tanah adalah lebih tinggi dari
(rerambut akar) sel.
 E2 Air memasuki / meresap ke dalam sel.
 E3 melalui osmosis.
 E4 vakuol / sitoplasma mengembang.
 E5 menyebabkan tekanan osmotik sel (rerambut akar)
berkurangan / tekanan turgor meningkat.
 E6 menolak plasma membran ke arah dinding sel.
 E7 Deplasmolisis berlaku.
 E8 Sel menjadi segah.
 E9 Tumbuhan berdiri tegak / segar.

 (b) Seorang murid menjalankan eksperimen untuk menyiasat
peratusan sel darah merah yang mengalami hemolisis apabila
direndam ke dalam larutan natrium klorida berlainan
kepekatan.
 Graf berikut menunjukkan keputusan eksperimen itu.
 Berdasarkan kepada graf, terangkan apakah yang berlaku kepada
sel darah merah pada R dan S.
[10 markah]

F Pada titik R, kepekatan larutan natrium klorida
adalah 0% / air suling.
F1 Semua / 100% sel darah merah mengalami hemolsis.
E1 0% natrium klorida / air suling adalah hipotonik
terhadap sel darah merah.
E2 air meresap ke dalam sel / sel darah merah.
E3 secara osmosis.
E4 sel darah merah mengembang / membengkak.
E5 dan pecah / meletus.
E6 membran sel tidak dapat bertahan terhadap tekanan
tinggi / turgor / hidrostatik.
E7 kerana membran sel sangat nipis // sel darah merah
tiada dinding sel.

F2 Pada titik S, larutan natrium klorida 0.85% /
[0.80%-0.90%].
F3 0% / tiada sel darah merah yang mengalami
hemolisis.
E8 0.85% / [0.80%-0.90%] larutan natrium klorida /
Pada titik S adalah larutan isotonik // kepekatan
larutan natrium klorida adalah sama dengan sel
darah merah / sel.
E9 Bilangan / kadar molekul air yang meresap ke
dalam dan keluar sel adalah sama / pergerakan
bersih molekul air adalah sifar.
E10 secara osmosis.
E11 sel dalam keadaan normal / mengekalkan
bentuk asalnya.

SPM 2006
Rajah menunjukkan tiga organisma P, Q dan R.
(a)(i) Huraikan jenis nutrisi pada P dan Q.
[4 markah]

Organisma P
 F1 (Nutrisi) autotrof / secara fotosintesis.
 P1 Mensintesis / menghasilkan makanan / glukosa / kanji
sendiri.
 P2 daripada karbon dioksida dan air dengan menggunakan
tenaga (cahaya).
Organisma Q
 F2 (Nutrisi) heterotrof / holozoik.
 P3 Mendapat sumber makanan / bahan organik pepejal /
cecair dari persekitaran // makan tumbuhan / pengeluar.

SPM 2006
(b) Sembelit, rabun malam dan anemia adalah tiga
masalah kesihatan.
 Nyatakan punca dan cadangkan cara untuk mengatasi
setiap masalah kesihatan itu dari aspek nutrisi.
[6 markah]

 Sembelit
 S1 tidak cukup jumlah makanan bergentian / serabut /
serat / fiber / pelawas.
 S2 Makan lebih banyak sayur-sayuran / buah-buahan /
bijiran.
 Rabun malam
 R1 Tiada / tidak cukup vitamin A.
 R2 Makan lebih banyak lobak merah / tomato.
 Anemia
 A1 Tidak cukup zat besi / ferum.
 A2 Makan lebih banyak bayam / hati (ayam) / hati (lembu)
/ kerang / limpa.

SPM 2008
 (a)(ii) Malnutrisi adalah keadaan yang timbul akibat
gizi yang tidak seimbang di mana ada nutrien tertentu
yang kurang, berlebihan atau dalam nisbah yang
salah.
 Terangkan kesan kepada seseorang kanak-kanak yang
diberi mana-mana dua nutrien makanan dalam
amaun yang tidak mengcukupi untuk satu tempoh
masa yang panjang. [6 markah]

 Protein
 F1 Seorang kanak-kanak yang kekurangan protein (untuk satu
jangka masa panjang) akan menghidap kwasyiorkor / marasmus.
 S1 Protein diperlukan untuk pertumbuhan normal.
 C1 kekurangan protein menyebabkan pertumbuhan kanak-
kanak terbantut.
 Vitamin A (Kombinasi 2)
 F2 Seorang kanak-kanak yang kekurangan vitamin A (untuk satu
tempoh jangka panjang) akan menghidap rabun malam.
 S2 Vitamin A diperlukan untuk menentukan sel-sel rod dalam
retina sihat.
 C2 Kekurangan vitamin A mengurangkan keupayaan melihat
dalam cahaya malap.

 Vitamin D (Kombinasi 3)
 F3 Seorang kanak-kanak yang kekurangan vitamin D (untuk
satu tempoh jangka panjang) akan menghidap riket.
 S3 Vitamin D diperlukan untuk perkembangan tulang yang
sihat.
 C3 kekurangan vitamin D menyebabkan tulang-tulang menjadi
lembut dan tumbuh tidak sekata.
 Vitamin C (Kombinasi 4)
 F4 Seorang kanak-kanak yang kekurangan vitamin C (untuk satu
tempoh jangka panjang) akan menghidap skurvi.
 S4 Vitamin C diperlukan untuk gusi dan kulit yang sihat.
 C4 Kekurangan vitamin C menyebabkan gusi membengkak dan
berdarah.

 Serabut (Kombinasi 5)
 F5 Seorang kanak-kanak yang kekurangan pelawas (untuk
satu tempoh jangka panjang) akan menghidap sembelit.
 S5 Serabut diperlukan untuk mencegah sembelit.
 C5 Kekurangan serabut menyebabkan sembelit / sukar
mengeluarkan tinja.
 Kalsium (Kombinasi 6)
 F6 Seorang kanak-kanak yang kekurangan kalsium (untuk
satu tempoh jangka panjang) akan menghidap
osteoporosis.
 S6 Kalsium diperlukan untuk membina tulang dan gigi.
 C6 Kekurangan kalsium menyebabkan jisim tulang
berkurangan / tulang menjadi rapuh dan ringan.

SPM 2010
Rajah menunjukkan sistem pencernaan dan organ-organ berkaitan
pencernaan.
Terangkan bagaimana ikan kukus dicernakan di bahagian R, S dan
T di dalam sistem itu.
[10 markah]

 R / Perut
 F ikan kukus kaya dengan protein / dan lemak.
 P1 merembeskan / mengeluarkan pepsin.
 P2 yang menghidrolisiskan protein kepada
polipeptida.
pepsin
 P3 Protein + (air) pepton / polipeptida
 L1 Lemak tidak dihidrolisis.
 P4 dalam medium asid.

 S / Duodenum
 P5 menerima tripsin daripada pankreas.
 P6 Pepton / polipeptida dihidrolisiskan (oleh tripsin)
kepada peptida / dipeptida.
tripsin
 P7 Pepton / polipeptida + (air) peptida
 P8 dalam medium alkali.
 L2 Lemak ialah pengemulsi / diubah menjadi titisan kecil
oleh (garam) hempedu.
 L3 Lemak dihidrolisiskan oleh lipase kepada asid lemak
dan gliserol.
lipase
 L4 Lipid / lemak asid lemak + gliserol

T / Ileum
 P9 Merembes erepsin / peptidase.
 P10 Peptida dihidrolisiskan oleh erepsin / peptidase kepada
asid amino.
erepsin
 P11 dipeptida / peptide + (air) Asid amino
 L3 lemak dihidrolisiskan oleh lipase kepada asid lemak dan
gliserol.
lipase
 L4 Lipid / lemak asid lemak + gliserol


SPM 2013
(b) Rajah menunjukkan piramid makanan.
 Terangkan kepentingan makanan bagi setiap aras
dalam piramid makanan. [10 markah]

F1 (Dalam piramid makanan), semakin tinggi aras kelas
makanan ditempatkan, semakin sedikit kuantiti makanan
yang diperlukan // makanan seimbang.
E1 Aras 1 mengandungi (kalas makanan) karbohidrat.
E2 membekalkan jumlah tenaga (yang tinggi).
E3 kekurangan karbohidrat menyebabkan keletihan /
marasmus.
E4 berlebihan karbohidrat menyebabkan obesiti // mana-
mana yang sesuai.
E5 Aras 2 mengandungi (kelas makanan) vitamin / mineral /
serat.
E6 untuk kesihatan / fungsi metabolisme dalam badan.
E7 Kekurangan vitamin C menyebabkan skurvi // mana-
mana contoh yang sesuai.

E8 Aras 3 mengandungi protein.
E9 untuk membina sel-sel baru / menggantikan sel-sel yang
mati / pertumbuhan.
E10 Kekurangan protein menyebabkan marasmus /
kwasyiorkor.
E11 Berlebihan protein menyebabkan gout / kegagalan ginjal.
E12 Aras 4 mengandungi lipid / gula / garam.
E13 Membekalkan nilai tenaga yang tinggi // mana-mana
jawapan yang sesuai.
E14 Kekurangan lipd / gula / garam menyebabkan keletihan /
contoh yang sesuai.
E15 Berlebihan gula / lipid menyebabkan kencing manis /
penyakit kardiovaskular / obesiti.

SPM 2009
Rajah menunjukkan laluan molekul lemak melalui suatu sistem.
Pundi hempedu, pankreas dan usus kecil adalah struktur-struktur
yang terlibat dalam memproses molekul lemak.
Terangkan proses-proses yang berlaku kepada molekul lemak
sehingga boleh digunakan oleh sel-sel badan. [10 markah]

Pencernaan
D1 Lemak / makanan berminyak / lipid duraikan /
dicernakan melalui pencernaan.
D2 (garam) hempedu disimpan dalam pundi hempedu.
D3 mengemulsi lemak / makanan berminyak / lipid
(kepada titisan lipid).
D4 pankreas merembes (jus pankreas yang
mengandungi) lipase ke dalam duodenum.
D5 lipase mencerna lipid / titisan lipid ke asid lemak
dan gliserol /
Lipid (titisan) gliserol + asid lemak
[Tolak: tukar / ubah]

Penyerapan
A1 Penyerapan asid lemak dan gliserol / Pencernaan
lipid berlaku di usus kecil.
A2 (Asid lemak dan gliserol) diserap dari lumen ke
dalam lakteal / vilus.
A3 (di lakteal) berlaku kondensasi asid lemak dan
gliserol daripada lipid / titsan lipid.
A4 lipid diangkut (dari lakteal) melalui salur limfa.
A5 ke dalam duktus kanan limfa / duktus toraks ke
dalam aliran darah melalui vena subklavian.

Asimilasi
S1 asimilasi berlaku dalam sel.
S2 sel menggunakan lipid untuk membentuk sebatian
kompleks / komponen berstruktur / untuk
mensintesis membran plasma / hormon.

SPM 2008
Selepas penyerapan nutrien dalam usus kecil, bahan-
bahan yang tidak tercerna dalam usus besar akan
membentuk tinja.
Terangkan pembentukan tinja dalam manusia.
[4 markah]

P1 Kandungan dalam usus kecil yang tidak diserap akan
memasuki kolon.
P2 Kandungan (usus) terdiri daripada campuran air,
bahan makanan tidak terhadam / serabut, bakteria,
sel-sel mati dan pigmen.
P3 Kandungan tersebut bergerak perlahan-lahan di
sepanjang kolon melalui peristalsis.
P4 Air diserap semula / diperolehi semula daripada
kandungan kolon.
P5 untuk membentuk (bahan buangan separa pepejal)
tinja.

SPM 2008
 Jadual menunjukkan makanan yang diambil oleh seorang budak lelaki berumur 15
tahun dalam menu hariannya. Keperluan tenaga harian budak itu ialah 12500 kJ.
 (i) Berdasarkan jadual di atas, nyatakan nilai tenaga yang terkandung dalam
pemakanan hariannya. Adakah pengambilan makanan itu memenuhi keperluan
tenaga hariannya? [2 markah]
Jenis makanan Kuantitit yang
diambil/ g
Kandungan
tenaga/ kJ
Nasi 400 1600
Kentang goreng 500 1000
Kari ayam 300 300
Telur rebus 150 630
Mentega 50 3000
Susu 280 300
Sosej 300 500
Sardin 150 900

 F1 Tenaga yang dihasilkan daripada makanan yang
dimakan setiap hari ialah 8230 kJ.
 F2 (Tenaga yang dihasilkan daripada makanan yang
dimakan setiap hari) kurang daripada keperluan
tenaga hariannya.

 (ii) Budak lelaki ini mengambil menu ini secara
berterusan dalam jangka masa yang panjang.
Terangkan akibatnya terhadap kesihatan budak
lelaki ini.
[8 markah]

F1 Tidak mengandungi 7 kelas makanan dalam nisbah yang
betul.
C1 Menyebabkan sembelit.
F2 Tidak mengandungi serabut yang mengcukupi.
C2 Menyebabkan sembelit.
F3 Mengandungi vitamin yang tertentu sahaja.
C3 Menyebabkan penyakit kekurangan vitamin.
F4 Mengandungi lemak yang tinggi.
C4 Menyebabkan kegendutan / penyakit kardiovaskular.
F5 Mengandungi protein tinggi.
C5 Menyebabkan gout / meningkatkan aras asid urik dalam
darah.
F6 Mengandungi karbohidrat tinggi.
C6 Menyebabkan kegendutan / diabetes melitus / aras gula
darah tinggi

 (b) Rajah 9.2, 9.3 dan 9.4 menunjukkan keadaan fizikal tiga orang,
yang berkaitan dengan tabiat makan mereka.
Rajah 9.2
Rajah 9.4 Rajah 9.3
 Terangkan hubungan antara tabiat makan dengan keadaan fizikal
setiap individu itu. [10 markah]
SPM 2009

Rajah 9.2
H1 Seorang yang sihat.
H2 Mengekalkan jisim badan / BMI unggul / tiada penyakit.
H3 makan kuantiti karbohidrat yang betul untuk
membekalkan tenaga kepada badan.
H4 makan kuantiti lemak yang betul untuk membekalkan
tenaga / mensintesis membran plasma.
H5 makan kuantiti protein yang betul untuk menghasilkan
sel baru / membaiki sel / mengganti sel mati.
H6 makan makanan yang kaya dengan serat dan minum
banyak air untuk mengelakkan daripada sembelit.
H7 ambil vitamin / mineral untuk mengekalkan kesihatan /
tumbesaran.

Rajah 9.3
G1 Obesiti / lebihan tenaga disimpan dalam bentuk lemak.
G2 ketidakseimbangan antara pengambilan makanan dan
penggunaan tenaga.
G3 makan makanan secara berlebihan.
Rajah 9.4
K1 Anoreksia nervosa
K2 kehilangan berat badan yang mendadak.
K3 berterusan lapar / tidak mengambil sebarang makanan
dalam jangka masa yang lama.
K4 Tenaga yang diambil kurang daripada yang diperlukan
oleh tubuh.

SPM 2010
(b) Rajah menunjukkan tiga jenis makanan.
 Terangkan kesan jangka masa panjang pengambilan
makanan-makanan yang berlebihan ke atas kesihatan
individu. [10 markah]

Roti
C1 Roti kaya dengan karbohidrat.
C2 Kandungan glukosa yang tinggi dalam darah.
B3/C3 Menyebabkan tekanan darah tinggi
C4 dan Diabetes (mellitus) / glukosuria.
C5 Glukosa / glikogen berlebihan ditukarkan kepada
lemak.
C6 Disimpan di dalam tisu adipos / di bawah kulit.
B7/C7 Kegendutan.

Mentega
B1 Mentega (kaya) dengan lemak / lipid.
B2 Menyebabkan aras kolesterol yang tinggi dalam darah.
C3/ B3 Menyebabkan tekanan darah tinggi.
B4 kolesterol terenap di bahagian dinding dalam arteri.
B4A Lumen arteri menjadi lebih kecil / pengaliran darah
menjadi perlahan.
B5 Arteriosklerosis / angina / angin ahmar / serangan
jantung / embolisme / penyakit kardiovaskular.
[Tolak: aterosklerosis]
B6 Lemak berlebihan disimpan di dalam tisu adipos / di
bawah kulit.
C7/B7 Kegendutan.

Ayam goreng
P1 Ayam goreng (kaya) dengan protein.
P2 Hati terpaksa bekerja keras untuk menukarkan
lebihan protein kepada urea.
P3 Menyebabkan kegagalan hati berfungsi.
P4 Ginjal terpaksa bekerja lebih untuk menyingkirkan
urea yang berlebihan // Peningkatan tekanan darah /
peningkatan gula dalam darah.
P5 Menyebabkan kegagalan buah pinggang // ginjal
berfungsi.
P6 Asid urik berlebihan akibat pengambilan protein
berlebihan / daging ayam.

SPM 2014
(a) Maklumat berikut ialah berkaitan tabiat makan bagi individu U dan
individu W.
Individu U
Makan tidak mengikut masa yang menyebabkan perut selalu kosong
Individu W
Makan dengan banyak dalam masa yang singkat diikuti dengan
memuntahkannya semula secara sengaja setiap kali selepas makan.
(a) Terangkan bagaimana tabiat makan itu mempengaruhi kesihatan:
(i) individu U
(ii) individu W [10 markah]

Individu U
P1 Menyebabkan ulser gastrik / gastritis.
P2 (sebab) tiada makanan (di dalam perut).
P3 Kelenjar gastrik merembeskan (banyak) jus gastrik.
P4 (Jus Gastrik) mengandungi asid hidroklorik / asid.
P5 bertindak ke atas lapisan (epithelium) pada dinding
perut.
P6 merosakkan sel-sel / tisu-tisu perut.
P7 menyebabkan sakit abdomen / loya / muntah.
P8 berkembang membentuk lubang / luka pada dinding
perut.

Individu W
P1 Bulimia.
P2 mengekalkan jisim badan.
P3 menyebabkan tekanan / keresahan.
P4 kurang / ketidakseimbangan ion mineral dalam
darah.
P5 kerosakan / kecederaan teruk pada salur pencernaan.
P6 Cirit-birit.
P7 menyebabkan sakit abdomen / kelesuan otot / ulser /
sembelit / oedema / dihidratan / kembung / masalah
mulut / pening
P8 mengakibatkan penyakit kardiovaskular / kerosakan
ginjal.

SPM 2014
(b) Rajah menunjukkan satu set nasi lemak.
Seorang kanak-kanak perempuan mengambil satu set nasi
lemak sebagai sarapan setiap hari dalam jangka masa
panjang.
Bincangkan kesan baik dan kesan buruk diet itu terhadap
kesihatannya.
 [10 markah]

P1 Nasi lemak mengandungi karbohidrat / lemak / kolesterol.
P2 membekalkan tenaga / pembinaan blok untuk molekul
kompleks / DNA / RNA / glikogen.
P3 karbohidrat berlebihan menyebabkan kegendutan / kencing
manis.
P4 santan kelapa dalam nasi lemak mengandungi kolesterol /
lemak.
P5 Ayam goreng / telur / kacang tanah goreng / sambal cili
mengandungi protein / lemak / mineral / vitamin.
P6 Protein diperlukan untuk membina sel-sel baru / pertumbuhan
/ pembahagian sel / baik pulih sel.
P7 Protein berlebihan menyebabkan gout / kegagalan ginjal / hati /
peningkatan aras asid urik dalam darah.
P8 Vitamin diperlukan untuk kesihatan baik // mana fungsi-fungsi
sesuai.
P9 mana-mana penerangan betul vitamin dan fungsinya.

P10 Vitamin larut lipid berlebihan menyebabkan keracunan hati /
kerosakan tulang / keguguran rambut / kerosakan / kegagalan
ginjal.
P11 Lemak membekalkan tenaga / penebat / melindungi organ
dalaman / untuk kalis air / pembinaan membran plasma.
P12 Lemak berlebihan menyebabkan kegendutan / penyakit
kardiovaskular.
P13 Timun mengandungi serat / air.
P14 Serat / air membantu peristalsis.
P15 mencegah sembelit / mengurangkan risiko kanser / cegah
penyakit jantung koronari.
P16 air ialah medium tindak balas biokimia / pelarut / plasma
darah // mana-mana contoh sesuai.
P17 Mineral diperlukan untuk memelihara kesihatan / mana-mana
jawapan sesuai.
P18 mana-mana penerangan mineral dan fungsinya yang betul.

SPM 2006
Tumbuhan hijau mensintesis makanan melalui proses fotosintesis. Proses
kimia fotosintesis boleh diringkaskan seperti rajah skema dalam Rajah
di bawah.
(a) Nyatakan maksud fotosintesis berpandukan rajah skema dalam Rajah
di atas. [2 markah]
(b) Bermula daripada air dan karbon dioksida sebagai bahan mentah,
terangkan bagaimana tumbuhan hijau menghasilkan kanji.
 [8 markah]

P1 Menghasilkan glukosa / kanji daripada karbon
dioksida dan air.
P2 Dengan bantuan klorofil dan cahaya matahari.

P1 Penyerapan tenaga cahaya oleh klorofil menghasilkan ATP /
elektron / tenaga kimia
P2 Fotolisis air menghasilkan ion H+ dan ion OH-.
P3 Ion H+ bergabung dengan elektron membentuk (atom)
hidrogen.
P4 Hidrogen / ATP akan digunakan diperingkat tindak balas gelap.
P5 (Tindak balas cahaya) berlaku di grana / granum.
P6 Berlaku dalam keadaan tanpa cahaya / tidak memerlukan
cahaya.
P7 CO2 bergabung dengan hidrogen membentuk glukosa (dan air).
P8 Glukosa yang terbentuk dikondensasikan / ditukarkan /
disimpan sebagai kanji.
P9 (Pembentukan glukosa dan kanji berlaku) melalui satu siri
tindak balas kimia.
P10 (Tindak balas kimia) memerlukan tenaga ATP.
P11 (Tindak balas gelap) berlaku di stroma.

SPM 2011
 Rumah hijau digunakan untuk mengawal faktor biotik dan
abiotik untuk meningkatkan hasil tanaman. Rajah
menunjukkan pokok tomato yang ditanam dalam rumah
hijau.
 Terangkan bagaimana rumah hijau mempengaruhi
produktiviti pokok tomato itu. [10 markah]

Faktor-faktor yang boleh dikawal dalam rumah hijau
F1 Kepekatan gas karbon dioksida / CO2
E1 Mengcukupi / 0.03% / sekurang-kurangnya 0.03%
dibekalkan sepanjang masa.
E2 meningkatkan kadar fotosintesis.
F2 Suhu
E3 ditetapkan pada aras yang optimum / antara 150C –
300C pada sepanjang masa.
E4 untuk memaksimumkan aktiviti enzim.
E5 untuk meningkatkan kadar fotosintesis.
E6 untuk minimakan kehilangan air / kadar transpirasi.

F3 Keamatan cahaya.
E7 Kecukupan dan jarak gelombang cahaya yang betul
(diperlukan oleh tanaman tersebut) dibekalkan sepanjang
masa.
E8 untuk meningkaatkan kadar fotosintesis.
E9 Fotosintesis boleh dijalankan oleh tumbuhan sepanjang
masa / tahun / semasa empat musim.
F4 Nutrien / Baja
E10 Nutrien yang mengcukupi dibekalkan sepanjang masa.
F6 Kawalan serangga
E12 untuk menghalang serangan serangga / perosak.
E13 melindungi daripada cuaca buruk / angin kuat /
keamatan cahaya melampau / suhu / salji
F7 Kelembapan
E14 untuk mengelakkan kehilangan air berlebihan.

SPM 2011
 Terdapat pelbagai kaedah yang digunakan dalam
pemprosesan makanan. Cadangkan dua kaedah dan
bincangkan kebaikan dan keburukan setiap kaedah
itu.
[10 markah]

Teknologi Kebaikan keburukan
Memasak Membunuh mikroorganisma
yang merosakkan makanan,
Enzim yang memecah
makanan mengalami
denaturasi, cara paling
mudah untuk mengelakkan
kerosakan makanan,
Membunuh mikroorganisma
yg menyebabkan penyakit,
Melembutkan makanan,
makanan menjadi lebih
sedap.
Tidak tahan
lama,
Kualilti
kesegaran
berkurangan,
perubahan
rasa asli,
vitamin
musnah.

Pengawetan Menghalang
pertumbuhan
mikroorganisma,
meningkatkan rasa,
nilai komersial,
tahan lama dan
melonjakkan industri
makanan.
Garam yang tinggi
menyebabkan
hipertensi, gula yg
tinggi menyebabkan
diabetes, cuka yg tinggi
menyebabkan gastrik,
bahan pewarna di
dalam makanan boleh
menyebabkan kanser,
kandungan nutrien
kurang.

Pempasteuran Membunuh bakteria
yg menyebabkan
tuberkulosis,
Mengekalkan rasa
asli susu,
mengekalkan
nutrien,
Melonjakkan industri
makanan.
Tidak memusnahkan
spora
mikroorganisma,
hanya sesuai untuk
makanan cecair/
susu shj.
Tidak tahan lama
selepas dibuka.

Teknologi Kebaikan Keburukan
Pengetinan Membunuh semua
mikroorganisma dan
sporanya, menghalang
pertumbuhan
mikroorganisma, tahan
lama, lebih menarik,
mudah dihadam dan
makanan.
Boleh menyebabkan
kerosakan makanan
sekiranya terdapat
kerosakan pada
bekas itu,
Kehilangan nutrien,
kurang rasa asli
perisa/pewarna
boleh menyebabkan
kanser.

Teknologi Kebaikan Keburukan
Pengeringan Mikroorganisma tidak
boleh hidup tanpa air,
mudah dijalankan, tahan
lama.
Hilang nutrien dan
berubah rasa asli.
Rawatan Ultra Haba
(UHT)
Membunuh bakteria dan
spora,
Tahan lama dan
makanan.
Rasa akan berubah,
kehilangan nutrien dan
beberapa vitamin.
Fermentasi Mengelakkan jus dari
menjadi rosak, tahan
lama, memperbaiki rasa,
meningkatkan vitamin
Memabukkan dan
menukarkan rasa asli.

SPM 2013
(a) Rajah menunjukkan pelbagai jenis makanan yang
telah diproses melalui kaedah pemprosesan makanan.
(i) Terangkan tujuan pemprosesan makanan.
[5 markah]

F1 tahan lebih lama // mengelakkan pembaziran.
P1 menambahkan bahan pengawet / penstabil / secara
pemanasan / suhu tinggi / penggaraman /
pengeringan
F2 untuk meningkatkan nilai komersial // Nampak
menarik.
P2 secara pembungkusan / menambah pewarna.
F3 rasa makanan lebih sedap
P3 menambahkan perisa
F4 mempelbagaikan jenis makanan
P4 melalui penyelidikan dan pembangunan (R&D) /
resepi yang inovatif.

F5 meningkatkan ekonomi negara.
P5 promosi / menggalakkan penghasilan makanan
dalam skala yang besar.
F6 untuk kesihatan yang lebih / elakkan daripada
keracunan.
P6 membekalkan nutrien.
F7 mudah dicerna / hadam.
P7 secara pemanasan / pengetinan.
F8 mudah dibawa.
P8 melalui pembungkusan / pengetinan.

SPM 2013
(ii) Terangkan kesan buruk kaedah pemprosesan
makanan terhadap kesihatan manusia.
[5 markah]

 Kandungan nutrien rendah
 Suhu tinggi memusnahkan vitamin/ nutrien
 Menyebabkan pening/ lemah/ malnutrisi
 Bahan karsinogenik tinggi
 Pewarna/ pengawet/ penstabil menyebabkan kanser
 Menggalakkan mutasi
 Kandungan gula tinggi
 Meningkatkan aras glukosa darah
 Menyebabkan kencing manis
 Kandungan garam tinggi
 Meningkatkan tekanan osmosis darah
 Menyebabkan tekanan darah tinggi/ hipertensi
 Kandungan lemak yang tinggi
 Meningkatkan jisim badan
 Menyebabkan obesiti/ penyakit kardiovaskular

SPM 2007
Rajah menunjukkan tisu P dan sel Q. P terdapat dalam organisma multisel. Q
terdapat dalam organisma unisel.
(a) Berdasarkan Rajah di atas, terangkan proses respirasi sel yang berlaku di P dan
di Q. [4 markah]
Tisu P Sel Q
Persamaan respirasi
Glukosa + Oksigen Karbon
dioksida + Air+ Tenaga
Persamaan respirasi
Glukosa Karbon dioksida + Etanol
+ Tenaga

Tisu P;
F1 Respirasi aerob.
P1 Glukosa dioksidakan secara lengkap
P2 Kuantiti tenaga yang dihasilkan tinggi / 28 ATP.
Tisu Q;
F2 Respirasi anaerob.
P3 Glukosa tidak dioksidakan secara lengkap.
P4 Kuantiti tenaga yang dihasilkan sedikit / 2ATP.

SPM 2007
 (b) Rajah di bawah menunjukkan dua individu, M dan N, dalam dua
situasi yang berbeza. M sedang melakukan satu aktiviti cergas
manakala N berada dalam keadaan rehat.
 Berdasarkan Rajah di atas, terangkan perbezaan proses fisiologi yang
berlaku pada organ R, S dan T bagi individu M dan individu N.[6
markah]

Fakta, F Penerangan, P
Organ R
F1: Kadar respirasi individu M lebih
tinggi daripada individu N
P1: Perlu lebih banyak oksigen
untuk mengoksidakan glukosa //
menghasilkan lebih tenaga.
Organ S
F2: Kadar denyutan jantung
individu M lebih tinggi daripada
individu N.
P2: Supaya pengaliran darah lebih
cepat (ke tisu) untuk membekalkan
lebih banyak oksigen (ke tisu)
Organ T
F3: Kuantiti air kencing dalam
individu M adalah sedikit (dan lebih
pekat) daripada individu N.
P3: Penyerapan semula air lebih
banyak untuk mengekalkan
tekanan osmosis // untuk
mengawalatur tekanan osmosis
darah.

SPM 2012
(a) Gula dioksidakan semasa respirasi.
Terangkan proses itu.
[4 markah]

F Respirasi aerob // glukosa diuraikan dengan lengkap.
E1 Oksigen digunakan (untuk) pemecahan (glukosa) //
proses pengoksidaan.
E2 Substrat adalah glukosa.
E3 Menghasilkan tenaga / membebaskan tenaga / ATP.
E4 Karbon dioksida dan air dihasilkan (sebagai hasil
buangan).
E5 Persamaan tindak balas
Glukosa + Oksigen Karbon dioksida + Air + Tenaga
Atau
C6H12O6 + 6O2 6CO2 + 6H2O + 2898 kJ / 38 ATP /
Tenaga
E6 berlaku di mitokondria dan sitoplasma.

SPM 2012
 (b) Selepas menamatkan lumba lari, seorang atlet
masih terus bernafas dengan cepat dan dalam untuk
beberapa minit. Terangkan mengapa. [6 markah]

F Pernafasan yang cepat dan dalam membolehkan individu
menyedut lebih banyak oksigen.
E1 (semasa aktiviti cergas / lumba lari), darah tidak dapat
membekalkan oksigen dengan cepat untuk memenuhi
keperluan respirasi oksidatif (respirasi aerob).
E2 otot berada dalam keadaan kekurangan oksigen / hutang
oksigen.
E4 asid laktik dihasilkan.
E5 kepekatan asid laktik yang tinggi menyebabkan
kekejangan / kelesuan otot.
E6 untuk mengoksidakan asid laktik kepada karbon dioksida
dan air.
E7 untuk mengurangkan kekejangan otot / kelesuan otot.
E8 (banyak oksigen digunakan) untuk mengoksidakan asid
laktik (kepada karbon dioksida dan air) // bayar hutang
oksigen.

SPM 2013
(b) Jadual menunjukkan kadar pernafasan seorang
pelajar semasa rehat dan semasa melakukan aktiviti
cergas.
Terangkan mengapa kadar pernafasan pelajar itu
berbeza semasa berehat dan semasa aktiviti cergas.
[4 markah]
Kadar pernafasan
(Pernafasan per
minit)
Semasa berehat Semasa aktiviti
cergas
16 30

P1 Kadar pernafasan semasa melakukan aktiviti cergas
lebih tinggi daripada semasa berehat.
P2 (Semasa melakukan aktiviti cergas), lebih tenaga
diperlukan.
P3 untuk pengecutan otot.
P4 Lebih banyak oksigen diperlukan.
P5 untuk mengoksidakan glukosa.
P6 untuk penghasilan tenaga.
P7 banyak CO2 dihasilkan.

P8 kepekatan CO2 meningkat.
P9 pH darah menurun / berkurang // keasidan darah
meningkat.
P10 dikesan oleh kemoreseptor pusat.
P11 (Kemoreseptor pusat) hantar impuls / merangsang
otot respirasi
P12 (Pusat respirasi) hantar impuls / rangsang otot
respirasi / diafragma / otot interkosta.
P13 otot respirasi / diafragma / otot interkosta mengecut
dan mengendur lebih cepat.

(c) Rajah menunjukkan kepekatan asid laktik dalam darah
seorang atlet.
Terangkan perbezaan kepekatan asid laktik dalam darah
seorang atlet semasa dan selepas melakukan aktiviti cergas.
[6 markah]

Semasa melakukan aktiviti
cergas
Selepas melakukan aktiviti
cergas
P1 Kepekatan asid laktik darah
meningkat
Kepekatan asid latik darah
menurun
P2 Molekul glukosa diuraikan /
dioksidakan tak lengkap.
Molekul glukosa diuraikan /
dioksidakan dengan lengkap.
P3 Kurang tenaga dihasilkan // 150
kJ // 2 ATP.
Banyak tenaga dihasilkan // 36
ATP // 38 ATP.
P4 Pengumpulan asid laktik berlaku. Asid laktik dioksidakan /
disingkirkan.
P5 Respirasi anaerob berlaku Respirasi aerob berlaku.
P6 Pengambilan oksigen tidak
memenuhi keperluan sel / darah
tidak dapat membekalkan cukup
oksigen.
Bekalan oksigen berlebihan /
banyak (melalui pernafasan
yang pantas dan dalam).
P7 Kekurangan oksigen / hutang
oksigen berlaku.
Hutang oksigen dibayar.

SPM 2012
(c) Nyatakan persamaan dan perbezaan antara sistem
respirasi manusia dengan sistem respirasi belalang
berdasrkan struktur adaptasi untuk memaksimakan
kadar pertukaran gas.
[10 markah]

SPM 2013
 Rajah menunjukkan struktur respirasi seekor belalang.

 Terangkan bagaimana sel-sel badan memperoleh
oksigen daripada udara.
[4 markah]

SPM 2013
 Rajah 6.3(a) menunjukkan alveolus individu yang sihat.
Rajah 6.3(b) menunjukkan alveolus individu yang
menghidap emfisema.
 Rajah 6.3(a) Rajah 6.3(b)
 Emfisema adalah sejenis penyakit peparu.
 Terangkan kesan penyakit tersebut kepada kesihatan
individu itu. [6 markah]

SPM 2007
(c) Sebuah kolam mengandungi banyak tumbuhan akuatik. Rajah di bawah ialah
graf yang menunjukkan perubahan peratusan kandungan oksigen terlarut dan
karbon dioksida terlarut dalam kolam itu bagi tempoh 24 jam.
 Berdasarkan graf pada Rajah di atas, terangkan perbezaan perubahan
peratusan kandungan oksigen terlarut dan karbon dioksida terlarut dalam
kolam itu di peringkat X, peringkat Y dan peringkat Z.
[10 markah]

SPM 2007
Organisma-organisma berikut terdapat dalam satu
komuniti sawah padi.
Organisma-organisma ini saling berinteraksi antara satu
sama lain dalam komuniti tersebut.
(a)(i) Berdasarkan organisma-organisma di atas, bina:
 - Satu jaringan makanan yang menunjukkan
interaksi semua organisma
 - Satu piramid nombor yang mengandungi empat
aras trof
[4 markah]
Belalang, Pokok padi, Beluncas, Katak, Burung hantu, Ular, Tikus

SPM 2007
(ii) Belalang dan beluncas merupakan perosak bagi
pokok padi.
Bagaimanakah populasi belalang dan beluncas
dapat dikawal?
Terangkan impak kaedah pengawalan itu ke atas
komuniti sawah padi.
[6 markah]

 F1 Guna racun serangga / pestisid.
 P1 Bunuh perosak / belalang dan beluncas.
 P2 Pengumpulan bahan kimia dalam organism lain
daripada rantai makanan kerana mutasi.
 P3 perosak mutan rintang terhadap racun serangga.
 F2 kaedah kawalan biologi.
 P4 pemangsa bunuh hanya perosak yang khusus / belalang
dan beluncas.
 P5 menyebabkan ketidakseimbangan populasi organisma
dalam komuniti.
 P6 populasi perosak berkurang, pengeluar / pokok padi
bertambah.

SPM 2009
 Rajah menunjukkan sejenis interaksi antara organisma.
 Namakan dan huraikan interaksi yang ditunjukkan dalam
Rajah di atas.
 [4 markah]

P1 (Parasitisme ialah hubungan antara) dua organism di
mana parasit akan mendapat keuntungan
P2 Perumah sentiasa mendapat kerugian.
P3 Parasit / Raflesia akan menyerap bahan makanan
daripada pokok / perumah
P4 Menggunakan akarnya yang telah diubahsuai.
P5 Perumah akan mempunyai kurang nutrien / selnya
rosak / cedera.

SPM 2009
 (b) Seorang peladang mendapati apabila bilangan
tikus bertambah, hasil buah kelapa sawit
berkurangan. Cadangkan bagaimana peladang itu
dapat mengawal populasi tikus tanpa menggunakan
racun perosak.
 Terangkan bagaimana kaedah itu berfungsi.
[5 markah]

P1 Guna kawalan biologi
P2 Kaedah melibatkan hubungan mangsa-pemangsa.
P3 Pemangsa mestilah khusus / pemangsa semula jadi /
musuh semula jadi kepada mangsa.
P4 Pemangsa tidak merosakkan buah kelapa sawit.
P5 Burung hantu / Ular / Pemangsa digunakan untuk
menangkap mangsa / tikus.
P6 Populasi tikus berkurangan.

SPM 2014
 Rajah menunjukkan satu rantai makanan di sawah
padi.
 Terangkan kepentingan setiap organisma di dalam
rantai makanan itu untuk mengekalkan keseimbangan
ekosistem. [10 markah]
Pokok
padi
6x 103 kJ Beluncas 6x 102 kJ Burung 6x 10 kJ Burung
helang

P1 Rantai makanan menunjukkan aliran tenaga daripada satu
aras trof ke aras trof yang lain // menunjukkan aliran
tenaga daripada pokok padi ke beluncas / beluncas ke
burung / burung ke helang.
P2 ( Semakin panjang rantai makanan) kurang / sedikit
tenaga diterima oleh pengguna terakhir / helang // 10%
tenaga dipindahkan daripada satu aras trof ke aras trof lain
// 90% tenaga hilang
P3 90% tenaga hilang kerana respirasi / pembiakan.
P4 pokok padi menerima tenaga paling tinggi daripada
matahari.
P5 tenaga cahaya (daripada matahari) akan ditukarkan ke
tenaga kimia / makanan.
P6 melalui fotosintesis.

P7 beluncas makan makanan daripada padi // burung
makan makanan daripada beluncas // helang makan
makanan daripada makan burung.
P8 beluncas mendapat tenaga daripada padi // burung
dapat tenaga daripada beluncas // helang dapat tenaga
daripada burung.
P9 tanpa pokok padi tiada aliran tenaga // Jika bilangan
pokok padi berkurang / bertambah, bilangan beluncas
berkurang / bertambah.
P10 tiada makanan dihasilkan untuk semua pengguna.

P11 menyebabkan kepupusan / kematian / kurang /
migrasi.
P12 Pokok padi berada pada aras trof pertama //
beluncas pada aras trof kedua // burung pada aras trof
ketiga / helang pada aras trof keempat.
P13 Pokok padi ialah pengeluar / beluncas ialah
pengguna primer / burung ialah pengguna sekunder /
helang ialah pengguna tertier.
P14 bilangan setiap organisma perlu dikekalkan untuk
memastikan keseimbangan ekosistem // jika bilangan
organism berubah , ia mungkin menyebabkan
ekosistem tidak seimbang // helang mengawal
bilangan burung // burung mengawal bilangan
beluncas.

P15 jika bilangan beluncas bertambah, bilangan pokok padi akan
berkurang.
P16 jika bilangan beluncas bertambah, bilangan burung akan bertambah.
P17 jika bilangan beluncas berkurang, bilangan pokok padi akan
bertambah.
P18 jika bilangan beluncas berkurang, bilangan burung akan berkurang /
migrasi.
P19 jika bilangan burung bertambah, bilangan beluncas akan berkurang.
P20 jika bilangan burung bertambah, bilangan helang akan meningkat.
P21 jika bilangan burung berkurang, bilangan beluncas akan meningkat.
P22 jika bilangan burung berkurang, bilangan helang akan berkurang /
migrasi.
P23 jika bilangan helang bertambah, bilangan burung akan berkurang.
P24 jika bilangan helang berkurang, bilangan burung akan meningkat.

SPM 2007Rajah menunjukkan proses pengkolonian dan penyesaran dalam suatu habitat.


 Apakah yang dimaksudkan dengan “pengkolonian dan penyesaran dalam suatu habitat”?
Berdasarkan Rajah di atas, terangkan bagaimana pengkolonian dan penyesaran
membawa kepada pembentukan hutan primer?
 [10 markah]

 Pengkolonian ialah proses di mana sesuatu spesies
berjaya memandiri di suatu kawasan yang baru
terbentuk.
 Penyesaran ialah proses apabila sesuatu komuniti
menukarkan persekitarannya dan mengakibatkan ia
diganti oleh suatu komuniti lain.

 Spesies perintis (tumbuhan tenggelam) seperti Hydrilla sp.
/ Cabomba sp. / Elodea sp. menyebabkan perubahan dalam
persekitaran, menjadikan ia lebih sesuai untuk spesies lain.
 Tumbuhan yang lain akan tenggelam dan terenap didasar
kolam.
 Menyebabkan aras air kolam berkurang.
 Ini disebabkan pertambahan nutrien ke dalam kolam dan
mengubah pH air dan tanah.
 Ini juga meningkatkan pertumbuhan tumbuhan terapung
yang berjaya menyesarkan tumbuhan tenggelam.
 Tumbuhan terapung ini akan meliputi permukaan air,
mencegah cahaya daripada matahari menembusi air.

 Menyebabkan kadar fotosintesis berkurang.
 Ini menghasilkan lebih banyak kadar tumbuhan mati
ke dalam dasar kolam.
 Ini meninggikan aras lumpur / kolam semakin cetek.
 Tumbuhan terapung secara beransur-ansur digantikan
dengan tumbuhan amfibia.
 Penyesar menyebabkan perubahan seterusnya kepada
habitat/ kolam, membuatkan ia tidak sesuai lagi
untuk tumbuhan terapung dan amfibia.
 Tumbuhan-tumbuhan ini akan digantikan oleh tanah/
komuniti daratan yang mendominasi kawasan itu.

SPM 2007
(b) Rajah menunjukkan suatu ekosistem di Malaysia.
Berdasarkan Rajah di atas, bincangkan kenapa ekosistem ini
perlu dikekalkan.
[10 markah]

SPM 2010
 Terangkan mengapa ekosistem paya bakau perlu
dipelihara dan dipulihara?
 [10 markah]

SPM 2013
 (b)(i) Terangkan kepentingan mengekalkan sungai
sebagai satu habitat dalam ekosistem itu.
[4 markah]

SPM 2013
 (ii) Huraikan cara-cara untuk menambahbaik kualiti
air sungai untuk kemandirian organisma akuatik yang
lebih baik. [6 markah]

SPM 2009
 Rajah menunjukkan peranan mikroorganisma dalam suatu ekosistem.

 (i) Berdasarkan Rajah di atas, terangkan bagaimana mikroorganisma
mengekalkan kandungan sebatian X dalam tanah. [8 markah]

SPM 2009
 (ii) Terangkan apa yang akan berlaku kepada
ekosistem itu jika semua bakteria pengurai dan kulat
mati. [3 markah]

SPM 2005
(b) Rajah menunjukkan satu aktiviti yang dilakukan berhampiran
satu kawasan perumahan dengan hasrat untuk membangunkan
kawasan itu. Walau bagaimanapun, penduduk di kawasan
tersebut bimbang tentang kesan buruk daripada aktiviti itu.


 Jika anda penduduk di kawasan itu, bincangkan kesan baik dan
kesan buruk aktiviti tersebut.
[10 markah]

SPM 2006
 (c) Proses fotosintesis didapati dapat menyumbang
kepada keseimbangan alam sekitar.
Terangkan bagaimana pencemaran udara memberi
kesan terhadap fotosintesis dan keseimbangan alam.
 [10 markah]

SPM 2008
 Rajah menunjukkan aktiviti pembakaran hutan.
 Bincangkan bagaimana aktiviti ini menyebabkan bencana
terhadap alam sekitar.
 [7 markah]

SPM 2008
 (b) Rajah menunjukkan dua aktiviti pertanian yang
menggunakan produk bahan kimia.

 Bincangkan kesan baik dan kesan buruk kedua-dua aktiviti yang
ditunjukkan pada Rajah di atas. Perbincangan harus berdasarkan
impak pada pertanian dan alam sekitar.
[10 markah]

SPM 2011
 (a) Rajah menunjukkan kesan-kesan aktiviti pertanian berhampiran
sebuah kolam.
 Terangkan bagaimana aktiviti-aktiviti pertanian tersebut menyebabkan
kematian tumbuhan akuatik dan ikan-ikan di dalam kolam itu.
 [10 markah]
Aktiviti pertanian
Pertumbuhan alga secara mendadak
Kuantiti jirim organik mereput yang banyak
Tumbuhan akuatik dan ikan mati

SPM 2011
(b) Rajah menunjukkan satu kawasan perindustrian baru berdekatan
dengan kawasan perumahan.
 Bincangkan kesan baik dan kesan buruk yang disebabkan oleh aktiviti-
aktiviti perindustrian terhadap manusia dan alam sekitar pada tahun-
tahun akan datang.
[10 markah]

SPM 2013
 Rajah menunjukkan suatu ekosistem.
 (a) Banyak kilang baharu didirikan berdekatan dengan
sungai.
 Terangkan kesan buruk kewujudan kilang-kilang tersebut
terhadap ekosistem itu.
[10 markah]

SPM 2014
 Rajah menunjukkan dua jenis aktiviti manusia dalam
suatu ekosistem.

 Terangkan impak setiap aktiviti kepada ekosistem
tersebut. [10 markah]
Aktiviti manusia
Baja berlebihan
digunakan
dalam kebun
sayur
Penebangan
pokok secara
berleluasa

P1 Baja yang berlebihan mengandungi kandungan nitrat /
fosfat yang tinggi larut dalam air hujan / mengalir ke dalam
sungai yang berdekatan.
P2 Menggalakkan pertumbuhan alga / menyebabkan alga
tumbuh secara mendadak.
P3 mengakibatkan eutrofikasi // alga bloom.
P4 alga menutupi seluruh permukaan sungai dan menyekat
cahaya matahari daripda menembusi ke dalam air.
P5 menyebabkan kadar fotosintesis tumbuhan akuatik lebih
rendah.
P6 kurang oksigen dibebaskan.
P7 kadar respirasi organism akuatik lebih rendah.
P8 (organisma akuatik) bersaing dengan alga untuk oksigen.
P9 menyebabkan organism akuatik mati.

 P10 kadar pemguraian oleh bacteria lebih tinggi.
 P11 kurang oksigen terlarut dalam air.
 P12 BOD air lebih tinggi // air tercemar.
 P13 pencemaran tanah.
 P14 perubahan Ph tanah // tanah menjadi berasid.
 P15 meningkatkan kemasinan tanah.
 P16 merosakkan akar tumbuhan.
 P17 Kurang / tiada air.
 P18 rencat pertumbuhan / kurang kadar pertumbuhan.
 P19 melambatkan percambahan biji benih.
 P20 kandungan mineral dalam tumbuhan meningkat.
 P21 menarik / boleh menyebabkan jangkitan perosak.
 P22 Tumbuhan mati.

SPM 2005
 (a) Rajah menunjukkan satu daripada fenomena alam sekitar yang menjadi isu
perbincangan masa kini.


Namakan fenomena ini dan terangkan bagaimana fenomena ini berlaku.
Jika anda adalah seorang aktivis alam sekitar, cadangkan bagaimana anda akan
menerangkan kepada orang ramai tentang langkah-langkah yang diperlukan
untuk mengatasi fenomena ini. [10 markah]

P1 Fenomena ini ialah kesan rumah hijau.
P2 (yang berlaku disebabkan) oleh peningkatan kandungan
karbon dioksida di atmosfera.
P3 Akibat pembakaran bahan api fosil di dalam kenderaan /
penebangan hutan yang berleluasa.
P4 (Karbon dioksida yang dibebaskan) akan memerangkap haba.
P5 Bangunan bercermin memantulkan haba dan hal ini
meningkatkan suhu bumi.
P6 Industri meningkatkan CFC / metana di atmosfera dan
P7 Menyebabkan pemanasan global.
P8 Bagi mengatasi masalah ini:
Gunakan tenaga selain daripada bahan api fosil / tenaga solar.
P9 Hadkan pembakaran terbuka / pembakaran hutan.
P10 Tanam semula pokok selepas pembalakan.
P11 Galakkan bumi hijau.
P12 Kurangkan bangunan bercermin.

SPM 2008
 (a) Rajah menunjukkan satu fenomena yang berlaku
dalam atmosfera bumi.
 Terangkan kesan fenomena tersebut terhadap alam
sekitar jika aras kepekatan karbon dioksida, CO2
semakin meningkat. [3 markah]

P1 (Peningkatan dalam kepekatan karbon dioksida) akan
memerangkap haba.
P2 Peningkatan dalam suhu atmosfera global / dunia
(kepada satu nilai yang lebih tinggi dari suhu normal)
/ menjadikan atmosfera lebih panas / menyebabkan
peningkatan dalam suhu bumi / pemanasan global.
P3 Pencairan ais (kutub) / aras air laut meningkat.
P4 (Fenomena ini dinamakan) kesan rumah hijau.

SPM 2010
 (b) Rajah menunjukkan beberapa aktiviti manusia yang
membebaskan karbon dioksida ke atmosfera dalam suatu
ekosistem.
 Terangkan kesan pertambahan kepekatan CO2 pada
ekosistem itu. [10 markah]

 Kesan Rumah Hijau.
 Pertambahan kepekatan gas-gas Rumah Hijau / CO2
memerangkap / menyerap lebih banyak haba di atmosfera.
 Lapisan gas-gas Rumah Hijau bertindak sebagai penebat.
 Penghalang tenaga haba drp berpindah ke angkasa.
 Menyebabkan peningkatan suhu / pemanasan global.
 Kesan Rumah Hijau menyebabkan pengembangan termal air
laut // pencairan glasier / ketulan ais.
 Menyebabkan aras air laut naik.
 Menyebabkan perubahan dlm arah angin / arus laut.
 Menyebabkan perubahan cuaca.
 Suhu lampau tinggi yg memberi kesan kpd fotosintesis.
 Penghasilan tanaman / haiwan berkurang.
 Pemusnahan rantai/ jaringan makanan.
 Kepupusan spesies// biodiversiti berkurangan.

SPM 2012
 (b) Rajah menunjukkan alatan kegunaan harian di
rumah.
 Terangkan kesan pembebasan klorofluorokarbon ke
atas kesihatan manusia dan ekosistem.
[10 markah]

 Lapisan ozon melindungi / menghalang permukaan bumi /organisma
drp sinar UV.
 CFC menyebabkan penipisan lapisan ozon.
 CFC melepaskan atom klorin melalui pertambahan UV.
 Klorin memecahkan / bertindak ke atas molekul ozon kepada oksigen.
 Penipisan lapisan ozon menyebabkan lebih banyak cahaya / sinar UV
menembusi atmosfera bumi.
 Katarak iaitu kornea mata mengeras.
 Kanser kulit iaitu pembahagian sel luar biasa / tidak terkawal.
 Kecacatan / penyakit genetik melalui mutasi.
 Penurunan sistem keimunan dengan kemusnahan sistem keimunan.
 Kemusnahan rantai / jaringan makanan menyebabkan fitoplankton /
zooplankton / pengeluar / pengguna mati / musnah.
 Kepupusan organisma yang tidak dapat menyesuaikan dengan
perubahan persekitaran.
 Kemusnahan kitar karbon // penurunan kadar fotosintesis apabila
klorofil / sel daun musnah // enzim ternyahasli.
 Perubahan cuaca yg menyebabkan peningkatan suhu / kemarau /
banjir kilat.

SPM 2007
 (b) Kawasan sawah padi dibangunkan menjadi
kawasan perindustrian seperti yang ditunjukkan pada
Rajah di bawah.
 Bincangkan kesan baik dan kesan buruk sosial,
ekonomi dan persekitaran akibat pembangunan ini.
[10 markah]

Kesan baik Penerangan
G1: Menyediakan peluang
pekerjaan
P1: Meningkatkan taraf ekonomi.
G2: Menyediakan keperluan
asas infrastruktur.
P2: Membina bangunan sekolah /
klinik / untuk meningkatkan kualiti /
peluang pekerjaan dalam
pendidikan.
G3: Menyediakan persekitaran
hidup yang lebih baik / selesa
kepada penduduk.
P3: Mempunyai sistem pembersihan
yang baik / bekalan air bersih /
bekalan elektrik yang lebih baik.
G4: Sistem pengangkutan yang
baik.
P4: Pengangkutan lebih cepat /
menjimatkan masa untuk bergerak
dari satu tempat ke tempat lain.

Kesan buruk Penerangan
B1: Kawasan padi terdedah
kepada tanah tebus guna.
P5: Semasa hujan lebat, partikel
tanah di hanyutkan ke sungai /
sumber air menyebabkan banjir
lumpur.
B2: Habitat untuk flora / fauna /
sawah padi musnah.
P6: Kepupusan flora / fauna //
mengurangkan populasi
organisma.
B3: Pencemaran udara / air /
terma / bunyi.
P7: disebabkan pembebasan bahan
pencemar ke persekitaran //
menyebabkan penyakit / bronkitis /
asma / tekanan // kualiti kesihatan
menurun.
B4: Meningkatkan populasi di
kawasan itu
P8: Menyebabkan masalah sosial.

SPM 2012
 Rajah menunjukkan tiga tong sampah kitar semula P, Q dan R. Tong sampah
kitar semula ini digunakan untuk mengumpul bahan-bahan terpakai.
 Kertas terpakai Kaca terpakai Plastik terpakai
 Bahan-bahan terpakai tersebut adalah daripada sumber semula jadi.
 Kertas daripada pokok
 Kaca daripada mineral
 Plastik daripada petroleum
 Terangkan bagaimana amalan mengitar semula bahan-bahan terpakai dalam
Rajah di atas menyumbangkan kepada pengekalan keseimbangan alam.
 [10 markah]

 Kertas,
 Dengan menggunakan semula kertas terpakai kurang
pokok akan ditebang / lebih banyak pokok yg dipelihara.
 Banyak habitat flora dan fauna dapat dipelihara.
 Kurang / tiada gangguan jaringan/rantai makanan.
 Kepupusan flora / fauna dapat dielakkan.
 Memelihara biodiversiti.
 Kitar karbon dapat dikekalkan // kepekatan CO2 / O2
dikekalkan.
 Kawasan tadahan air dipelihara.
 Mencegah banjir kilat / hakisan tanah / banjir lumpur /
tanah runtuh / pemanasan global.
 Mengekalkan kawasan rekreasi.
 Mengurangkan pencemaran air / udara.
 Mengurangkan tapak pelupusan sampah.

 Kaca,
 Kurang kaca baru dihasilkan daripada kilang-kilang.
 Lebih tenaga / wang dapat dijimatkan.
 Kurang / halang ketandusan mineral // kurang bahan
api fosil digunakan // mineral boleh diselamatkan.
 Eksploitasi sumber bumi dapat dikurangkan.
 Kurang pencemaran air / udara.
 Mengurangkan tapak pelupusan sampah.

 Plastik,
 Kurang petroleum diperlukan untuk menghasilkan plastik baru.
 Banyak petroleum dalam bumi dapat dipelihara untuk masa
depan.
 Pembuangan plastik boleh mencemarkan persekitaran / plastik
menyumbat longkang menyebabkan banjir kilat.
 Plastik tidak terbiodegradasi / tidak dimusnahkan oleh bakteria
/ pengurai.
 Merosakkan permandangan / boleh dilihat disepanjang jalan /
pantai.
 Gas beracun dikeluarkan jika ia dibakar.
 Hidupan akuatik akan mati disebabkan tersilap memakan
plastik yg disangkakan makanan.
 Mengurangkan masalah bahan sisa pepejal / kurangkan tapak
pelupusan sampah.
 Kurangkan pencemaran udara/ air.

Perbengkelanbiologi2015 150511050145-lva1-app6892

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (12)

More from Hisham Suhaimi

More from Hisham Suhaimi (10)

Recently uploaded

Recently uploaded (15)

Perbengkelanbiologi2015 150511050145-lva1-app6892