1. MODUL
PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN
BAHASA MELAYU BERASASKAN
PROJEK
Kemahiran Membaca dan Menulis
Disunting oleh:
Dr Fadzilah Abd Rahman
Dihasilkan oleh:
Siti Nazurana Bt Konaen
GS32349
Fakulti Pengajian Pendidikan
Universiti Putra Malaysia
Cetakan Jun 2012
1

2. Penghargaan 1
Pengenalan Modul 2
Objektif 3
Manual Penggunaan Modul 3
Latar Belakang Pendidikan 4-7
Latar Belakang Kajian Pembelajaran 8
Berasaskan Projek
Konsep Pembelajaran Berasaskan Projek 9-14
Ciri-Ciri Pembelajaran Berasaskan Projek 14-15
Kelebihan Dan Kekurangan Pembelajaran 15-19
Berasaskan Projek Dalam P&P
Strategi Perlaksanaan 19-40
Rancangan Pengajaran (RPH)
Pemarkahan Projek Pelajar 41
Contoh Borang Penilaian 42-44
Soalan berasaskan Projek 45-46
Hasil Projek Pelajar 47- 58
Kesimpulan 59-61
Bibliografi 62
Lampiran
2

3. PENGHARGAAN
‘Selawat serta salam ke atas junjungan besar nabi Muhammad s.a.w serta kepada para
sahabat’
Sekalung ucapan tahniah dan terima kasih saya ucapkan kepada pensyarah kursus
Perkaedahan Lanjutan dalam Pengajaran Bahasa Melayu (EDU5234), Dr Fadzilah Bt
Abd Rahman, yang banyak memberi dorongan dan bimbingan dalam menyiapkan
kertas kerja bertajuk ‘Strategi Pengajaran Berasaskan Projek dalam Pengajaran dan
Pembelajaran Bahasa Melayu’ ini.
Tidak lupa juga kepada rakan-rakan seperjuangan yang turut membantu dan sedia
berkongsi pendapat semasa menyiapkan kertas kerja ini. Budi dan jasa kalian amat
disanjung tinggi.
Terima Kasih
SITI NAZURANA BT KONAEN
3

4. Modul merupakan satu set pembelajaran yang disediakan untuk membantu mencapai
objektif pembelajaran dan direkabentuk untuk pelajar belajar sendiri. Menurut Muhammad
Rosyid (2010), modul merupakan bahan ajar cetak yang dirancang untuk dapat dipelajari
secara mandiri oleh peserta pembelajaran. Modul disebut juga media untuk belajar mandiri
kerana di dalamnya telah dilengkapi petunjuk untuk belajar sendiri. Ertinya, pembaca dapat
melakukan kegiatan belajar tanpa kehadiran pengajar secara langsung.
Modul Pengajaran Berasaskan Projek ini ditulis sebagai salah satu tugasan yang perlu
dilaksanakan oleh semua pelajar yang mengambil kursus Perkaedahan Lanjutan dalam
Pengajaran Bahasa Melayu (EDU5234), Sesi 2 2011/2012. Modul ini disediakan untuk
membantu guru dalam mengajarkan pengajaran Bahasa Melayu menggunakan strategi
Pengajaran Berasaskan Projek.
Penggunaan modul pada masa kini menjadi semakin terkenal dalam kalangan guru-
guru kerana ia memudahkan proses pengajaran dan pembelajaran dan dapat memberikan
penekanan yang lebih mendalam kepada pelajar tentang isi-isi pelajaran. Dalam pendidikan
di sekolah, strategi, pendekatan dan teknik pengajaran memainkan peranan yang penting
dalam proses pengajaran dan pembelajaran. Kejayaan dan kecemerlangan dalam sesuatu mata
pelajaran banyak dikaitkan dengan kepelbagaian dan strategi pengajaran dan pembelajaran
yang digunakan. Segala strategi yang digunakan akan mencerminkan pengajaran seorang
guru itu. Justeru itu, guru perlu kreatif merancang strategi pengajaran agar memperoleh
pengajaran yang berkesan. Salah satu strategi yang disarankan dalam proses pengajaran dan
pembelajaran ialah strategi berasaskan pelajaran berasaskan projek.
Isi kandungan modul ini merangkumi penjelasan tentang Pembelajaran Berasaskan
Projek yang meliputi objektif pembelajaran berasaskan projek, latar belakang kajian, konsep
dan ciri-ciri pembelajaran berasaskan projek, kelebihan dan kekurangan pengajaran
berasaskan projek, strategi pembelajaran berasaskan projek dalam pengajaran dan
pembelajaran Bahasa Melayu, Rancangan Pengajaran Harian yang digunakan, pemarkahan
terhadap projek yang dilakukan oleh pelajar serta, projek yang berjaya dihasilkan oleh
pelajar. Modul ini memfokuskan kemahiran menulis dan membaca yang dapat diaplikasikan
selepas pelajar menyempurnakan projek yang telah diberikan oleh guru.
4

5. Objektif Pembinaan Modul
Terdapat banyak objektif pembinaan sesebuah modul dalam aktiviti pengajaran dan
pembelajaran. Antaranya ialah:
1. Mengenal pasti kesesuaian pembinaan modul pengajaran dan pembelajaran bahasa
Melayu berasaskan projek.
2. Mengenal pasti keberkesanan modul pengajaran dan pembelajaran berasaskan projek
terhadap para pelajar.
3. Mengenal pasti kekuatan dan kelemahan penggunaan modul pembelajaran dan
pengajaran bahasa Melayu berasaskan projek.
Manual penggunaan Modul
Modul ini menekankan tentang strategi pengajaran berasaskan Projek dalam Pengajaran
Peribahasa Melayu Tingkatan Satu KBSM. Penulis menyediakan satu modul pengajaran
lengkap berkaitan pembelajaran berasaskan projek yang menjurus kepada strategi pengajaran
berasaskan projek Buku Skrap dalam pengajaran dan pembelajaran bahasa Melayu Tingkatan
Satu. Terlebih dahulu akan dinyatakan objektif pengajaran ini.
Pada akhir pengajaran pelajar-pelajar akan dapat:
1. Mengenal pasti jenis-jenis peribahasa Melayu
2. Mengetahui maksud peribahasa yang dipelajari.
3. Mengaplikasikan peribahasa dalam kehidupan seharian.
4. Mencari 50 jenis peribahasa Melayu beserta maksud dan membina contoh ayat yang
sesuai bagi setiap peribahasa yang dinyatakan.
5. Mengamalkan sikap bekerjasama dalam kumpulan untuk menghasilkan projek yang
diberikan
6. Menjadikan pelajar lebih bersikap kreatif dan inovatif dalam melaksanakan sesuatu
tugasan.
5

6. PENGENALAN
Latar Belakang Pendidikan
Falsafah Pendidikan Kebangsaan menyatakan bahawa, pendidikan dan kehidupan
berkait rapat kerana pendidikan menentukan corak serta mutu kehidupan manusia. Peranan
pendidikan sangat penting dalam pembentukan generasi muda untuk menjadi rakyat Malaysia
yang dapat menyumbangkan bakti kepada perkembangan ekonomi, sosial, kebudayaan dan
politik negara ini.
Berteraskan Falsafah Pendidikan Negara, generasi yang mahu dihasilkan daripada
sistem pendidikan negara adalah generasi bersatu-padu yang seimbang dan harmonis
daripada aspek jasmani, emosi, rohani dan intelek. Nilai-nilai murni dan integriti cuba
disemai, kemahiran cuba dicanai agar mendatangkan keupayaan dalam diri para pelajar untuk
mencapai kesejahteraan diri serta memberi sumbangan ke arah kemakmuran dan
keharmonian masyarakat dan negara. Beberapa strategi pelaksanaan telah dikenal pasti dan
dijalankan bagi mencapai matlamat Dasar Pendidikan Kebangsaan ini diwujudkan. Pada
awalnya, Dasar Pendidikan Kebangsaan lebih menumpukan kepada pemupukan perpaduan
inter-kaum di Malaysia. Kekal dengan tumpuan ini, Dasar Pendidikan Kebangsaan
kemudiannya meluaskan skop efektifnya secara lebih terperinci.
Di Malaysia, dasar pendidikan mempunyai peranan yang amat penting dalam
menentukan hala tuju sistem pendidikan negara yang mana dasar ini dikenali sebagai „dasar
pendidikan kebangsaan‟. Dasar Pendidikan Kebangsaan mula dilaksanakan di negara ini
dalam tahun 1957. Objektif utama Dasar Pendidikan Negara telah dinyatakan dalam
pendahuluan akta pelajaran 1961: “BAHAWASANYA dasar pelajaran seperti yang
diistiharkan dalam Ordinan Pelajaran 1957, ialah untuk menubuhkan satu sistem pendidikan
yang akan dapat memenuhi keperluan negara dan menggalakkan perkembangan kebudayaan,
sosial, ekonomi dan politiknya...”
Umumnya terdapat 3 tujuan utama yang terkandung dalam dasar pendidikan
kebangsaan ini. Pertama, tujuan Dasar Pendidikan diadakan adalah untuk mewujudkan satu
sistem pelajaran yang dapat memenuhi keperluan negara dan menggalakkan perkembangan
kebudayaan sosial, ekonomi dan politik. Kedua, untuk menghasilka pelajar yang berdisplin
serta mematuhi dan menghormati kedua ibu bapa mereka di mana prinsip ini sejajar dengan
dasar dan polisi pendidikan untuk mengadakan proses pengajaran dan pembelajaran yang
cekap dan efisien dengan keperluan untuk mengelakkan perbelanjaan awam yang tidak
6

7. tersusun. Ketiga pula ialah memastikan agar dasar dilaksanakan dengan berkesan khususnya
dalam menentukan perkembangan sistem pendidikan yang progresif dan bahasa kebangsaan
dijadikan sebagai bahasa pengantar yang utama.
Dalam arus pendidikan di Malaysia pada masa kini, pendidikan memainkan peranan
yang sangat penting sebagai agen perubah bagi masyarakat dalam sesebuah negara.
Pendidikan merupakan kayu pengukur kedudukan seseorang dalam masyarakat, menentukan
tahap keilmuan yang dimiliki, serta berperanan dalam banyak perkara, khususnya sebagai
garis panduan dan juru pandu masyarakat ke arah kehidupan yang lebih bertamadun. Justeru,
pihak Kementerian Pelajaran telah mewujudkan pelbagai inisiatif dalam meningkat dan
memartabatkan profesion keguruan supaya para guru mampu melahirkan rakyat Malaysia
yang berilmu, berketerampilan, berakhlak mulia dan berkeupayaan memberikan sumbangan
kepada kemakmuran negara.
Tugas utama guru adalah untuk menyampaikan ilmu pengetahuan kepada pelajar.
Untuk mencapai maksud tersebut, guru perlu menggunakan cara yang paling sesuai dan
berkesan. Cara penyampaian maklumat ini dikatakan kaedah dan teknik pengajaran. Kaedah
dan teknik pengajaran adalah dua istilah yang kerap digunakan bersama atau silih berganti.
Terdapat berpuluh-puluh kaeadah dan teknik pengajaran. Guru perlu biijak memilih kaedah
atau teknik pengajaran yang paling sesuai. Pemilihan yang betul akan menjadikan proses
penyampaian maklumat lebih menarik dan berkesan. Setiap kaedah dan teknik ppengajaran
ini ada kelebihan dan kekurangan. Menurut Pierce dan Lorber (1977) , tidak ada satu kaedah
yang boleh dikatakan sebagai kaedah yang terbaik. Namun Pierce dan Lorber (1977)
memberikan beberapa faktor yang boleh digunakan untuk memilih kaedah pengajaran yang
boleh digunakan oleh guru. Faktor tersebut ialah:
1. Objektif pengajaran.
Sebelum memulakan pengajaran, guru perlu memikirkan apakah objektif-objektif
pengajaran-pembelajaran yang ingin dicapai. Setelah menyenaraikan objektif-objektif
pengajaran ini, guru perlu perlu menentukan apakah kaedah yang paling sesuai untuk
mencapai objektif-objektif tersebut. Ada kaedah yang dapat mencapai objektiif dengan cepat,
tetapi kaedah tersebut mungkin tidak menarik. Begitu juga sebaliknya, terdapat kaedah yang
menarik tetapi objektif-objektif pengajaran dicapai agak lambat.
7

8. 2. Bahan pengajaran dan pembelajaran
Bahan pengajaran dan pembelajaran ialah isi pelajaran dan alat serta bahan bantu mengajar
yang digunakan semasa mengajar. Guru perlu menentukan isi pelajaran yang hendak
disampaikan. Sekiranya isi pengajaran itu berbentuk kemahiran, seperti kemahiran
mendengar dan bertutur dalam pelajaran bahasa, guru perlu memilih kaedah dan teknik yang
sesuai supaya pelajar dapat mempraktikkan kemahiran-kemahiran tersebut. Sekiranya guru
perlu menggunakan alat bantu mengajar, alat tersebut hendaklah sesuai digunakan dengan
teknik yang dipilih. Alat bantu mengajar boleh diubahsuai mengikut kaedah yang dipilih.
Misalnya, penggunaan papan tulis atau carta boleh digunakan dalam pelbagai kaedah. Cuma
masa menggunakan alat tersebut perlu diubahsuai, sama ada pada peringkat awal, pertengaha,
atau akhir pengajaran.
3. Jangka masa pengajaran
Kebanyakan sekolah menetapkan jangka masa pengajaran di antara 30 hingga 40 minit, atau
60 hingga 80 minit sekiranya pelajar tersebut diberikan dua masa yang berturutan. Dengan
jangka masa yang ditetapkan itu, guru perlu memilih kaedah yang sesuai digunakan dalam
jangka masa tersebut. Ada kalanya kaedah yang dipilih itu perlu diubahsuai agar tidak
melebihi masa yang diperuntukkan. Misalnya, sekiranya guru memilih kaedah perbincangan
dalam bentuk perbahasan, sebaik-baiknya gunakan dua masa pelajaran. Jumlah pelajar yang
terlibat dan masa menyampaikan hujah diambil kira agar perbahasan dapat dijalankan dalam
jangka masa yang sepatutnya.
4. Latar belakang dan jumlah pelajar
Kaeadah dan teknik yang dipilih hendaklah sesuai dengan latar belakang pelajar. Antara
perkara yang perlu diberi perhatian ialah umur, jantina, dan peringkat pencapaian atau
keupayaan pelajar. Kaedah yang rumit seperti kaedah menyelesaikan masalah yang
memerlukan pelajar mencari penyelesaian bagi sesuatu masalah, tidak sesuai bagi pelajar di
peringkat rendah. Jumlah pelajar dan susunan tempat duduk pelajar juga boleh
mempengaruhi kaedah yang hendak digunakan. Kelas yang agak ramai jumlah pelajar,
biasanya menimbulkan masalah dari segi kawalan kelas dan keberkesanan pengajaran. Walau
bagaimanapun, guru boleh mengubahsuai kaedah agar jumlah pelajar tidak menjadi halangan
bagi memilih kaedah. Misalnya sekiranya guru memilih teknik permainan, pelajar boleh
dipecahkan kepada beberapa kumpulan kecil. Setiap kumpulan menjalankan aktiviti masing-
masing. Kumpulan-kumpulan kecil ini akan lebih mudah dikawal.
8

9. Menurut Rashid Azizan & Abdul Razak Habib (1995), Tugas utama seorang pengajar
atau guru adalah untuk memudahkan pembelajaran para pelajar. Untuk memenuhi tugas ini,
pengajar atau guru bukan sahaja harus dapat menyediakan suasana pembelajaran yang
menarik dan harmonis, tetapi mereka juga menciptakan pengajaran yang berkesan. Ini
bermakna guru perlu mewujudkan suasana pembelajaran yang dapat merangsangkan minat
pelajar di samping sentiasa memikirkan kebajikan dan keperluan pelajar. Dalam sesi
pembelajaran, guru kerap berhadapan dengan pelajar yang berbeza dari segi kebolehan
mereka. Hal ini memerlukan kepakaran guru dalam menentukan strategi pengajaran dan
pembelajaran. Ini bermakna, guru boleh menentukan pendekatan, memilih kaedah dan
menetapkan teknik-teknik tertentu yang sesuai dengan perkembangan dan kebolehan pelajar.
Strategi yang dipilih itu, selain berpotensi merangsang pelajar belajar secara aktif, ia juga
harus mampu membantu menganalisis konsep atau idea dan berupaya menarik hati pelajar
serta dapat menghasilkan pembelajaran yang bermakna.
Perlunya guru menarik perhatian pelajar dalam sesuatu pengajaran, aktiviti-aktiviti
yang dipilih hendaklah yang menarik dan mempunyai potensi yang tinggi untuk
membolehkan isi pelajaran dan konsep-konsep yang diterjemahkan secara jelas. Aktiviti
harus boleh mempengaruhi intelek, emosi dan minat pelajar secara berkesan. Dalam
merancang persediaan mengajar, aktiviti-aktiviti yang dipilih perlu mempunyai urutan yang
baik. Ia perlu diselaraskan dengan isi kemahiran dan objektif pengajaran. Lazimnya aktiviti
yang dipilih itu adalah gerak kerja yang mampu memberi sepenuh pengaruh terhadap
perhatian, berupaya meningkatkan kesan terhadap intelek, ingatan, emosi, minat dan
kecenderungan serta mampu membantu guru untuk menjelaskan pengajarannya.
Dalam merancang aktiviti mengajar yang berkesan dan bermakna kepada para pelajar,
guru haruslah memikirkan terlebih dahulu tentang kaedah dan teknik yang akan digunakan.
Pemilihan strategi secara bijaksana mampu menjamin kelicinan serta keberkesanan
penyampaian sesuatu subjek atau modul.
Penggunaan kaedah dan teknik yang pelbagai akan menjadikan sesuatu pengajaran itu
menarik dan akan memberi ruang untuk membolehkan pelajar terlibat secara aktif dan bergiat
sepanjang sesi pengajaran tanpa merasa jemu dan bosan. Dalam pengajaran dan
pembelajaran, terdapat beberapa kaedah dan teknik yang berkesan boleh digunakan oleh
guru. Oleh yang demikian, pemilihan terhadap kaedah dan teknik perlulah dilakukan secara
berhati-hati supaya cara-cara ini tidak menghalang guru melaksanakan proses pembentukan
konsep-konsep secara mudah dan berkesan.
9

10. Latar Belakang Kajian Pembelajaran Berasaskan Projek
Project Based Learning (PBL) merupakan suatu kaedah pengajaran dan pembelajaran
yang pesat berkembang dalam zaman moden ini. Kaedah ini menekankan kolaborasi antara
guru dan pelajar dalam mempelopori sesuatu perkara atau topik secara penyempurnaan
projek. Kementerian Pelajaran Malaysia (2006) mentafsirkan Pembelajaran Berasaskan
Projek sebagai model aktiviti yang keluar daripada amalan bilik darjah yang biasa dan
banyak melibatkan gabungan antara disiplin ilmu.
Kaedah projek yang diasaskan oleh John Deney (1997), menggalakkan pelajar
mempelajari sesuatu melalui pengalaman, pemerhatian dan percubaan. Pelajar merasa
seronok menjalankan ujikaji aktiviti lain yang dilakukan dalam situasi sebenar dan bermakna.
Biasanya kaedah ini memberi peluang kepada pelajar menggunakan kemudahan alat deria
mereka untuk membuat pengamatan dan penanggapan secara berkesan.
Proses pembelajaran yang berjaya memberi impak yang lebih positif kepada pelajar
bergantung kepada pelbagai faktor termasuklah teknik pengajaran yang dijalankan oleh
seseorang guru. Salah satu pendekatan P&P yang boleh digunakan bagi meningkatkan mutu
dan pengetahuan pelajar ialah melalui teknik Pembelajaran Berasaskan Projek. Pembelajaran
sebegini bukan sahaja member ruang kepada pelajar menunjukkkan kemampuan dan
kreativiti, malah memberi peluang untuk pelajar mengembangkan lagi pengetahuan yang
sedia ada.
Melalui pendekatan menbelajaran berasaskan projek, pelajar mampu menimba ilmu
dengan lebih praktikal dan tidak bergantung kepada pemusatan terhadap guru semata-mata.
Pembelajaran ini menekankan konsep pembelajaran kendiri dan amalan penerokaan yang
lebih luas oleh seseorang pelajar.
Secara tidak langsung, konsep pembelajaran ini memberi peluang kepada para pelajar
untuk menunjukkkan keupayaan diri kerana setiap pelajar mempunyai tahap kecemerlangan
akademik yang berbeza dan tidak sama di antara satu sama lain. Pembelajaran ini juga
dikenal pasti mampu mewujudkan kemahiran sosial yang lebih baik kerana pembelajaran ini
membuka peluang untuk pelajar bergaul lebih rapat dan mampu mengeratkan hubungan
sesama ahli kumpulan. Salah satu konsep pembelajaran berasaskan projek ialah, pelajar harus
membuat tugasan secara berkumpulan, maka disinilah wujudnya peluang untuk pelajar
berkomunikasi di antara satu sama lain dalam menyiapkan tugasan yang diberikan oleh guru.
10

11. Konsep Strategi Pembelajaran Berasaskan Projek
Strategi Berasaskan Projek dalam pengajaran dan pembelajaran Bahasa Melayu
mempunyai definisi yang tersendiri. Shmeck (1998) menyatakan strategi ialah prosedur-
prosedur untuk melaksanakan rancangan dalam sesuatu operasi atau dalam usaha mencapai
sesuatu tujuan.
Zarina (2002) pula berpendapat bahawa strategi pembelajaran ialah langkah-langkah
yang diambil oleh pelajar untuk mempercepatkan proses pemerolehan, penyimpanan,
mengingat kembali dan penggunaan maklumat.
Menurut Poh (2003), projek ditakrifkan sebagai tugas, pembinaan atau siasatan yang
teratur yang akan menjurus kepada matlamat yang spesifik. Ianya boleh dilaksanakn untuk
menggalakkan murid menggunakan kemahiran proses sains. Selain itu, projek juga boleh
dibuat berdasarkan keperluan topik dan mengikut minat murid. Pengajaran dan pembelajaran
berasaskan projek boleh dilakukan secara individu atau berkumpulan di bawah bimbingan
guru. Kementerian pelajaran Malaysia melalui “Handbook, project Based Learning”
menekankan kaedah ini sebagai strategi pembelajaran yang membawa pelajar mempelopori
ilmu keluar daripada tradisi bilik darjah lama yang memfokuskan guru sebagai pemberi ilmu.
Kaedah melibatkan penerokaan ilmu melalui pemerhatian serta kajian lapangan atau dunia
sebenar.
Menurut Kamus Dewan Edisi Keempat (2010), strategi bermakna kebijaksanaan
dalam menguruskan sesuatu perkara. Secara umum, strategi ialah prosedur memilih
pendekatan, kaedah dan teknik yang sesuai berdasarkan hasil pembelajaran yang hendak
dicapai dalam jangka panjang. Strategi yang dipilih hendaklah mengambil kira segala aspek
pembelajaran termasuk pemilihan bahan, masa dan sebagainya.
Menurut Kamus Dewan Edisi Keempat (2010), projek bermaksud rancangan kerja
atau aktiviti pembangunan yang hendak dijalankan atau sedang dijalankan dan kajian
terperinci tentang sesuatu bidang atau subjek.
Secara umumnya, projek merujuk kepada kajian dan aktiviti yang disepadukan bagi
menghasilkan satu susunan bahan yang berkaitan satu tema mengikut minat dan
kecenderungan orang yang menjalankan projek itu. Sesuatu projek mungkin berjalan selama
tempoh masa yang lama seperti beberapa bulan atau beberapa minggu atau beberapa hari
sahaja, bergantung kepada minat, kecenderungan, kemampuan dan kematangan peserta
projek itu. Projek akhirnya akan dipamerkan atau digunakan untuk menggalakkan
perbincangan dalam bilik kuliah atau diterbitkan dalam bentuk tesis, buku, makalah atau
jurnal. Suatu hasil yang praktik juga digalakkan daripada projek yang dijalankan. Strategi
berasaskan projek membolehkan pelajar menjalankan aktiviti mengikut minat dan
kecenderungannya sendiri.
11

12. Menurut Abd Ghafar Md Din (2009) di dalam bukunya yang bertajuk „Prinsip dan
Amalan Pengajaran’, beliau mendefinisikan pengajaran adalah satu proses penyampaian iaitu
untuk menyampaikan maklumat. Cara penyampaian maklumat ini dikatakan sebagai kaedah
dan teknik pengajaran. Sistem aktiviti ini sebenarnya dirancang dan diolah oleh guru untuk
menyampaikan pemahaman tentang maklumat atau pengetahuan tertentu kepada murid-murid
dalam suasana yang dinamakan bilik darjah. Sebagai satu proses, pengajaran melibatkan
penyebaran ilmu pengetahuan atau kemahiran yang membolehkan pelajar mempelajari dan
menguasainya secara berkesan.
Menurut Abd Ghafar Md Din (2009), mengajar bermaksud menukar tingkah laku dan
kelakuan murid-murid melalui ilmu pengetahuan atau kepercayaan baharu. Untuk mencapai
hasrat ini, proses pengajaran harus dapat dilaksanakan secara berkesan, iaitu melalui prosedur
yang sistematik yang telah terlebih dahulu dirancangkan. Perhatian harus diberi kepada aspek
perancangan, pelaksanaan dan penilaian. Setiap murid yang terlibat dalam proses
pembelajaran mempunyai potensi intelek, emosi, rohani dan jasmani yang tersendiri.
Kepakaran guru mengeksploit pengetahuan dan pengalaman mereka dengan cara
mempelbagaikan teknik dan cara pengajaran, disesuaikan pula dengaaan keperluan murid,
merupakan satu seni yang paling berharga kepada murid-murid tersebut. Melalui bakat dan
seni mengajar yang tersendiri, guru-guru mampu mengetengahkan satu bentuk pengajaran
yang sempurna. Kebolehan menggunakan kreativiti sendiri seperti ini perlu dilatih dan
seterusnya dikuasai untuk membolehkan terciptanya satu bentuk pengajaran yang lebih
berkesan.
Menurut Kamus Dewan Edisi Keempat (2010), Pengajaran merupakan satu sistem
aktiviti yang secara khusus ditujukan kepada murid-murid dengan tujuan membawa
perubahan dalam kalangan mereka. Secara umumnya, pengajaran adalah perihal mengajar,
segala sesuatu yang berkaitan dengan mengajar (seperti cara atau sistem mengajar, aspek
yang dipentingkan dan lain-lain yang berkenaan dengannya).
Kimble (1961) menyatakan bahawa, pembelajaran ialah perubahan potensi tingkah
laku yang lebih kurang tetap dan yang berlaku akibat latihan yang diteguhkan. Kenyataan ini
menggambarkan kepada kita bahawa pembelajaran menghasilkan perubahan tingkah laku dan
pada setiap kali hasil pembelajaran itu diperlihatkan, ia haruslah merupakan tingkah laku
yang dapat diperhatikan. Selain itu, perubahan tingkah laku itu bukan sementara sifatnya. Ia
harus dikekalkan melalui latihan-latihan yang diteguhkan. Pembelajaran juga merupakan
semua perubahan atau penyesuaian semula tingkah laku manusia akibat latihan dan
pemerolehan pengalaman. Pembelajaran adalah proses yang boleh menghasilkan perubahan
pada tingkah laku akibat berlakunya tindak balas terhadap keadaan atau persekitaran.
Biasanya pembelajaran menggalakkan pemerolehan pengetahuan dan kemahiran dan
ini dilakukan melalui satu perlakuan dan teknik tertentu yang bersifat saintifik dan sistematik.
12

13. Dalam proses pembelajaran formal, ia melibatkan pelbagai kegiatan, umpamanya memerhati,
meninjau, membaca, menyoal, memahami, mengingati, menyemak, merujuk, merumus,
membuat keputusan dan sebagainya. Secara umumnya, belajar membawa maksud
penyiasatan untuk kenyataan. Ia melibatkan idea atau aturcara yang belum lagi diketahui oleh
individu. Sebarang penggunaan tenaga untuk pembelajaran bahan baharu, penyelesaian
kepada sesuatu masalah, dapatan terhadap perhubungan-perhubungan baharu atau gerakerja
yang berfaedah boleh dianggap sebagai belajar. Biasanya, dalam sesuatu proses
pembelajaran, seseorang itu mungkin mendapat nilai-nilai lain selain yang utama yang
dikehendakinya pada masa itu.
Secara umumnya, pembelajaran bermaksud satu proses mengakumulasi maklumat
dan pengalaman secara berterusan, yang berlaku dalam diri seorang sejak dilahirkan. Proses
ini berlaku dalam dua bentuk, iaitu sama ada disedari ataupun tidak disedari. Biasanya,
pembelajaran melibatkan organ deria untuk mengesan semua bentuk pengalaman dan ilmu
pengetahuan yang berselerak di persekitaran. Sewaktu organ-organ ini digunakan, seseorang
akan memilih rangsanga-rangsangan yang sesuai dan diperlukan daripada persekitaran itu,
kemudian diproses dalam otak untuk dijadikan pengalaman yang bermakna. Tindakan
mempraktikkan pengalaman yang baru diperoleh itu dianggap sebagai perubahan tingkah
laku, dan ini menggambarkan satu pembelajaran yang sebenar.
Kesimpulannya, strategi pengajaran dan pembelajaran merujuk kepada kemahiran dan
kecekapan merancang serta menguruskan kaedah dan teknik mengajar untuk mencapai
objektif pelajaran secara optimum. Di dalam bidang pendidikan, konsep strategi merujuk
kepada kebijaksanaan memilih pendekatan serta kecekapan merancang kaedah dan teknik
dalam satu-satu pengajaran berdasarkan objektif pelajaran yang telah ditentukan. Dengan
perkataan lain, strategi pengajaran dan pembelajaran merujuk kepada penentuan dan
perancangan kaedah dan teknik mengajar untuk mencapai objektif jangka panjang sesuatu
pendekatan. Di dalam bidang pendidikan, terdapat banyak kaedah dan teknik mengajar yang
disarankan oleh pakar-pakar pendidikan. Antara strategi yang kerap digunakan ialah, strategi
berasaskan projek dalam pengajaran dan pembelajaran Bahasa Melayu.
13

14. Definisi Pengajaran Berasaskan Projek
.
Pembelajaran berasaskan projek merupakan proses pembelajaran yang berfokuskan
tugasan amali secara sistematik/terancang dalam jangka masa yang tertentu. Ia biasanya
melibatkan kutipan serta analisis data dan satu laporan yang betul. Pembelajaran berasaskan
projek juga merupakan suatu kaedah pengajaran yang menekankan kajian dalam bentuk
projek sebagai cara murid memperolehi ilmu. Kaedah ini menekankan pembelajaran kendiri
serta amalan penerokaan oleh murid.
Kaedah projek adalah satu strategi mengajar yang disarankan oleh professor William
Kilpatrick (1871-1965), dengan pengubahsuaian daripada kaedah penyelesaian masalah yang
dikemukakan oleh Dewey. Dalam aktiviti pengajaran dan pembelajaran, pendekatan berasaskan projek
boleh membantu guru untuk menjadikan pengajaran dan pembelajaran lebih berkesan dan menarik. Dalam
pendekatan berasaskan projek, pengajaran dan pembelajaran akan lebih menarik apabila guru dan murid dapat
mengalami sendiri sesuatu situasi pembelajaran melalui projek yang dilaksanakan.
Perkataan 'projek' yang digunakan dalam kajian ini merupakan kata kunci utama
dalam istilah pembelajaran berasaskan projek. Menurut Moursund (2003), pelajaran
berasaskan projek merupakan strategi pembelajaran berpusatkan pelajar yang melibatkan
pelajar menerbitkan atau membangunkan produk dan mempersembahkannya kepada pelajar
lain, guru dan pihak lain. Di dalam bilik darjah, pengembangan kreativiti memerlukan
persekitaran pembelajaran yang berpusatkan pelajar dengan guru sebagai pemudah cara
(Craft, 2000). Walau bagaimanapun, projek pembangunan produk kreatif melibatkan masa
lama dan jadual waktu anjal (Moursund, 2003).
Menurut Rowe, 2004, guru sepatutnya mengembangkan kreativiti pelajar dengan
membangkitkan perasaan ingin tahu dan memperbanyakkan aktiviti kemahiran praktikal
(hands-on) dan penyelesaian masalah secara berpasukan melalui strategi penerokaan dan
penemuan.
Craft, (2003), pula menyatakan bahawa, Sebenarnya guru-guru menyedari
kepentingan kreativiti dalam pendidikan, tetapi mereka menghadapi dilema, kerana
pemupukan kreativiti memerlukan masa lama dan anjal, sedangkan mereka terikat dengan
kurikulum dan pedagogi yang disarankan.
14

15. Tujuan projek adalah untuk meningkatkan pengetahuan dan kemahiran dalam
sesuatu bidang atau domain interdisiplinari. Projek pelajar boleh dilaksanakan secara
berpasukan kerana proses interaksi sosial yang dilalui pelajar memberi kebaikan kepada
diri mereka. Dari segi keberkesanan kerja secara berpasukan, telah banyak kajian
menunjukkan strategi pembelajaran koperatif dan kolaboratif adalah lebih baik daripada
pembelajaran secara individu (Johnson dan Johnson, 1999).
Dalam kaedah ini, pelajar biasanya diberi kebebasan untuk memilih. Tema bagi
projeknya, dipilih dari senarai tema yang disediakan. Dari situ, pelajar mengumpul segala
maklumat dan bahan yang berkaitan projek yang akan dijalankan. Untuk melakukan ini,
pelajar mungkin terpaksa menjangkau dan melangkah bidang yang pelbagai dan luas. Tema
dipilih sedemikian supaya penyatu paduan antara beberapa disiplin boleh berlaku. Dengan
cara ini, projek dapat meluaskan skop pemikiran pelajar.
Kaedah projek adalah berlandaskan teori bahawa pelajar akan lebih mudah
memahami isi pelajaran dengan cara mengalami dan membuat sendiri. Melalui kaedah ini,
pelajar akan dapat menjalankan aktiviti pembelajaran dengan penuh minat dan perhatian
dalam suatu situasi sebenar bagi mendapatkan hasil yang diharapkan. Biasanya pelajar akan
menjalankan projek selepas selesai menguasai sesuatu kemahiran tertentu. Dengan
menjalankan kerja-kerja projek ini, pelajar akan memperoleh pengalaman yang lebih luas di
samping mengembangkan potensi diri mereka secara global dan menyeluruh, selain
mengukuhkan kemahiran-kemahiran yang baru dikuasai.
Kaedah projek ini adalah berlandaskan teori pembelajaran bahawa hasil pembelajaran
murid akan menjadi lebih berkesan jika mereka menaruh minat dan bersedia untuk
melaksanakan aktiviti pembelajaran yang dirancangkan dengan cara yang menarik. Dengan
hal yang demikian, kaedah projek ini menyarankan bahawa murid-murid belajar melalui
aktiviti permainan, kerja praktikal, kajian dan lawatan. Melalui kaedah ini, murid-murid
dapat menjalankan aktiviiti pembelajaran dengan penuh minat dan perhatian dalam satu
situasi yang sebenar untuk mendapatkan sesuatu hasil yang diharapkan.
Di bawah program Kurikulum Baru Sekolah Rendah (KBSR) dan Kurikulum Baru
Sekolah Menengah (KBSM), kerja projek merupakan suatu rancangan kerja berdasarkan
topik yang digemari oleh murid-murid. Di mana, ia merupakan lanjutan kepada aktiviti
pembelajaran selepas mereka telah mempelajari sesuatu topik atau menguasai kemahiran-
kemahiran tertentu.Secara am, tujuan menentukan strategi ini adalah untuk membolehkan
15

16. murid-murid melibatkan diri sepenuhnya dalam aktiviti pembelajaran mereka serta
menguasai kemahiran dengan berkesan.
Menurut Norasmah Othman & Shuki Osman (2009), Kaedah projek merupakan
kaedah yang telah diubahsuai daripada kaedah menyelesaikan masalah. Melalui kaedah ini
pelajar akan berpeluang merasai sendiri pengalaman pembelajaran dengan melakukan sendiri
aktiviti-aktiviti pembelajaran. Kaedah ini berkait rapat dengan kaedah lain seperti kaedah
permainan, kerja praktikal, penyelesaian masalah dan luar kelas. Melalui kaedah ini, guru
berupaya menimbulkan minat di kalangan pelajar bagi melaksanakan sendiri beberapa aktiviti
dalam bentuk dan situasi yang sebenar. Kaedah ini boleh dilakukan, sama ada secara
berseorangan ataupun berkumpulan.
Tujuan kaedah ini adalah untuk meningkatkan penglibatan pelajar dengan idea-idea
konseptual dan mengembangkan kemahiran-kemahiran yang tidak mungkin dicapai melalui
kaedah-kaedah pengajaran yang lain. Dalam kaedah ini, peranan utama guru adalah
menyediakan tajuk-tajuk projek dan memberi peluang kepada para pelajar memilih tajuk-
tajuk yang mereka gemari, menyediakan garis panduan secara bertulis serta menerangkan
cara mematuhi garis panduan berkenaan sepanjang projek dijalankan di samping bertindak
sebagai pembimbing.
Kaedah pembelajaran berasaskan projek ini menggalakkan pelajar mempelajari sesuatu
melalui pengalaman, pemerhatian dan percubaan. Pelajar merasa seronok menjalankan ujikaji
aktiviti lain yang dilakukan dalam situasi sebenar dan bermakna. Biasanya kaedah ini
memberi peluang kepada pelajar menggunakan kemudahan alat deria mereka untuk membuat
pengamatan dan penanggapan secara berkesan.
16

17. Ciri-ciri Pembelajaran Berasaskan Projek
Pembelajaran Berasaskan Projek melibatkan pendekatan berfokuskan murid meneroka
sendiri. Seorang pengkaji, Nancy Kraft menyatakan beberapa ciri Pembelajaran Berasaskan
Projek yang merangkumi:
Membolehkan cara pembelajaran yang pelbagai
Persekitaran yang bebas dalam membuat pilihan berkaitan pembelajaran
Menggalakkan penggunaan kemahiran berfikir peringkat tinggi
Menggunakan kaedah pengalaman „hands-on‟
Memberi pemahaman yang tinggi
Boleh dirujuk oleh semua pelajar
Melibatkan pelbagai mod komunikasi
Pelajar bertanggungjawab ke atas pembelajaran sendiri
Pelajar merasa pembelajaran kurikulum sebagai kepunyaan sendiri
Projek menggalakkan pembelajaran yang bermakna dengan menghubungkan
yang baru dengan yang lama
Pembelajaran merentasi kurikulum
Guru sebagai fasilitator.
Penilaian kendiri pelajar dalam pembelajaran digalakkan.
Dijalankan secara individu atau secara berkumpulan.
Penilaiannya dijalankan pada setiap tahap proses sehinggalah ke tahap hasil
yang siap.
Mengintegrasikan pengetahuan dengan aktiviti.
Interaksi guru – murid yang berupa bimbingan dan perundingan pada setiap
tahap proses.
Guru perlu menjelaskan prosedur pelaksanaan yang lengkap.
Proses ini melibatkan pengumpulan bahan, maklumat, data, memproses
maklumat dan data, dan pelaporan hasil juga refleksi kendiri.
Sesuai dengan murid dan kurikulum.
Berasaskan kemahiran, pengetahuan, pengalaman dan kebolehan murid.
17

18. Kelebihan dan Kekurangan Pembelajaran Berasaskan Projek
Kaedah pembelajaran berasaskan projek dalam pengajaran dan pembelajaran Bahasa
Melayu ini mempunyai beberapa kelebihan. Melalui strategi ini, hubungan guru dengan
pelajar akan lebih mesra kerana guru dan pelajar saling berkomunikasi dan bertukar
pendapat. Persepsi negatif pelajar kepada guru juga akan berubah kerana proses interaksi
sentiasa berlaku. Tujuan utama strategi ini ialah untuk menggalakkan pelajar
mengembangkan kemahiran diri dalam mengemukakan hujah, pendapat, menyoal serta
menyelesaikan masalah. Keadaan ini membolehkan pelajar berfikiran dengan lebih luas dan
mendidik pelajar supaya berani dan yakin kepada diri sendiri dalam mengemukan hujah,
pendapat dan seterusnya menyelesaikan masalah. Galakan daripada guru akan menambahkan
lagi keyakinan pelajar. Topik yang dipilih oleh guru mestilah sesuai dengan objektif
pembelajaran dan pengajaran serta dapat menarik minat pelajar. Keadaan ini membolehkan
pelajar belajar dalam keadaan yang gembira tanpa tekanan yang membebankan.
Kelebihan yang seterusnya ialah murid-murid boleh menggunakan pengetahuan dan
kemahiran yang dipelajari semasa pengajaran dan pembelajaran di dalam bilik darjah untuk
mencubanya dalam situasi yang sebenar dan menghasilkan sesuatu. Ini akan mendorong
mereka belajar dalam situasi yang seronok dan bermakna.
Selain itu, semangat kerjasama dan sifat sosial yang positif dapat dipupuk melalui
kerja projek berdasarkan kumpulan pelbagai kebolehan, pelajar turut melibatkan diri secara
aktif dalam membuat dan menyediakan projek secara berkumpulan dan menanamkan sikap
koperatif dalam kalangan pelajar. Hal ini kerana, kebiasaannya sesuatu projek dilakukan di
dalam kumpulan, dengan ini, semangat bekerjasama antara ahli kumpulan dapat disemai dan
dipupuk.
Antara kelebihan lain yang diperoleh melalui perlaksanaan projek dalam pengajaran
dan pembelajaran bahasa Melayu ialah mewujudkan komunikasi positif dan perhubungan
kolaboratif dalam kalangan pelajar yang pelbagai terutama dalam kumpulan pelajar.
Murid-murid juga, dapat belajar mengumpul maklumat dan menganalisis.
Kebanyakan projek memerlukan sumber yang memberi peluang kepada pelajar untuk
mencari sendiri maklumat yang diperlukan. Pelajar-pelajar boleh menggunakan pelbagai jenis
sumber seperti pusat sumber, media massa, internet, dan Kamus Peribahasa.
18

19. Kemahiran membentangkan tugasan juga dapat diperoleh oleh para pelajar.
Kebiasaannya guru akan meminta setiap pelajar membentangkan hasil tugasan yang mereka
lakukan untuk sesebuah projek. Ini akan dapat meningkatkan lagi kemahiran dan keyakinan
para pelajar ketika berhadapan dengan rakan-rakan lain.
Seterusnya, strategi ini mempunyai beberapa kelebihan lain, antaranya ialah minat
pembelajaran dan daya kreatif murid dapat dipupuk, serta mampu mengembangkan
kemahiran psikomotor dan daya kreatif murid-murid. Tambahan pula, melalui projek ini, ia
dapat memberi peluang kepada murid mengisi masa lapang mereka dengan aktiviti yang
berfaedah. Projek ini juga mampu menarik perhatian murid-murid terhadap satu-satu topik
yang khusus, Memberi peluang mereka menjana idea mengenai topik tersebut, mengajar
mereka untuk menerima dan menghormati perbezaaan individu, mengalakan mereka untuk
sedia menanggung risiko dalam berkongsi idea dan pandangan masing-masing serta
menunjukan bahawa sumbangan idea mereka dihargai.
Selain daripada itu juga, pelajar mengamalkan kemahiran berfikir dan menyelesaikan
masalah yang mereka alami sepanjang mengendalikan sesuatu projek dan pastinya aktiviti
yang dijalankan bermakna dan berilmiah.
Pembelajaran berasaskan projek juga mampu menarik minat dan memotivasikan
pelajar yang kurang menumpukan perhatian dalam proses Pengajaran dan Pembelajaran,
menolong pelajar dalam memahami dan mengaplikasikan pengetahuan, menolong pelajar
dalam pembelajaran dan menguasai kemahiran menyelesaikan masalah, berkomunikasi dan
pengurusan kendiri, mengintegrasikan bidang kurikulum, pengajaran bertema dan isu-isu
komuniti, menggalakkan akauntabiliti dan penentuan matlamat, serta memenuhi keperluan
pelajar yang mempunyai tahap pembelajaran dan gaya pembelajaran yang berbeza.
Kaedah projek ini mempunyai beberapa kelebihan lain, di antaranya adalah minat
pembelajaran dan gaya kreatif murid dapat dipupuk. Di samping itu murid dapat
menggunakan pengetahuan dan kemahiran yang diperolehi untuk menghasilkan sesuatu.
Tambahan pula ia memberi peluang kepada murid menggunakan masa lapang yang
berfaedah. Apabila sesuatu objek dihasilkan dengan baik, dan dipamerkan akan
membolehkan murid menikmati rasa kejayaan serta kebanggaan. Perasaan ini akan
mendorong murid supaya berusaha secara berterusan dengan lebih tekun lagi.
19

20. Walaupun terdapat banyak kebaikan di dalam aktiviti pembelajaran berasaskan
projek, namun terselit juga beberapa kelemahannya. Misalnya strategi berasaskan projek ini
memerlukan banyak tenaga dan masa untuk dilaksanakan. Murid-murid dan guru terpaksa
meluangkan lebih banyak masa dan tenaga untuk menyiapkan sesebuah projek. Sebagaimana
maklum, sesebuah projek yang dihasilkan mengambil masa sekitar dua hingga tiga minggu
untuk dilaksanakan. Hal ini menyebabkan banyak masa dan tenaga terpaksa dihabiskan
semata-mata untuk menyiapkan projek ini.
Seterusnya, kelemahan strategi berasaskan projek dalam pengajaran yang lain ialah
mengurangkan fokus pelajar terhadap pengajaran yang dijalankan. Ini kerana aktiviti secara
berkumpulan adalah menekankan kepada pembelajaran berpusatkan pelajar. Dengan ini ia
akan memudahkan sesetengah pelajar untuk tidak melibatkan diri secara aktif dalam
pengajaran yang diberikan. Permasalahan ini juga turut menyumbang kesulitan kepada
pengajaran guru. Ini kerana kaedah perbincangan yang diterapkan menyulitkan para guru
untuk mengenalpasti tahap kefahaman setiap pelajar. Sepertimana yang kita ketahui, daya
intelek dan tahap kefahaman setiap pelajar adalah berbeza. Dengan ini, ia akan menyebabkan
sesetengah pelajar yang tidak menguasai tahap kefahaman terhadap pengajaran yang
diberikan terus hanyut dan lemah untuk menguasainya. Keyakinan dan kesungguhan pelajar
untuk berusaha memahami pengajaran yang diberikan akan terus berkurang sehingga boleh
menyebabkan pelajar tersebut lalai dalam memperoleh ilmu pengetahuan terhadap aspek
yang diajar. Oleh itu, guru harus memastikan setiap pelajar mengambil bahagian dalam
tugasan yang diberikan dan memantau setiap kumpulan sambil bersoal jawab dengan setiap
pelajar dalam kumpulan.
Kelemahan yang seterusnya ialah, perbelanjaan untuk menghasilkan projek pula
melibatkan kos yang tinggi. Untuk menghasilkan sesebuah projek pelajar harus
mengeluarkan perbelanjaan yang banyk untuk membeli bahan dan alatan yang diperlukan
untuk membuat projek. Contohnya dalam projek buku skrap, pelajar perlu membeli alatan
seperti pensil warna, Buku Skrap, kertas mah-jong, Marker, gam, gunting, kertas warna dan
banyak lagi.
Melalui pembelajaran berasaskan projek, ianya memerlukan guru yang serba boleh dan
menambah beban tugas guru kerana peranannya amat penting dalam menjayakan sesuatu
projek. Kelemahan yang terakhir ialah, Murid-murid yang menghasilkan projek yang kurang
menarik tidak mendapat peluang untuk mempamerkan projek yang mereka hasilkan, hal ini
20

21. akan menyebabkan mereka berasa kecewa kerana menganggap hasil kerja mereka tidak
diiktiraf. Perasaan negatif ini mungkin mendatangkan kesan yang buruk terhadap
pembelajaran mereka pada masa hadapan.
Kesimpulannya, pembelajaran berasaskan projek ini mendatangkan lebih banyak
kebaikan kepada pelajar dan guru berbanding keburukan. Strategi ini lebih menekankan
kepada penglibatan guru dan pelajar dalam sesi pengajaran dan pembelajaran. Sekiranya
kedua-dua belah pihak memberi kerjasama yang baik ketika pengajaran berlaku, maka
suasana pengajaran akan menjadi lebih bermakna dan baik mampu diwujudkan berbanding
menggunakan cara pengajaran seperti biasa.
Strategi perlaksanaan Berasaskan Projek dalam Pengajaran Dan Pembelajaran Bahasa
Melayu.
Strategi yang boleh digunakan oleh guru dalam melaksanakan pembelajaran berasaskan
projek adalah seperti gambarajah di bawah.
Memberikan
Tugasan Tugasan Perlu
Mengikut Mengambil Kira
Penyerahan Kurikulum Keupayaan Dan
Projek Kemampuan Pelajar
Yang Terlibat
Pembentangan, Pen
Menentukan Jadual
ilaian Dan
Kerja
Pemurnian Tugas
penyediaan jadual Memastikan
penentu tugasan dan Bilangan Ahli
panduan memberi Kumpulan Kecil
markah
Penilaian Projek Perlu
Perlaksanaan dan Mencerminkan Daya
Perancangan Usaha Setip Pelajar
Secara Dalam Kumpulan
Berperingkat
Penilaian
Dilaksanakan Guru Perlu Memberikan
Sepanjang Tempoh Bimbingan dan
Projek Pemantauan
Rajah 1: strategi perlaksanaan pembelajaran berasaskan projek
21

22. Sesebuah projek boleh dilaksanakan secara perseorangan atau secara berkumpulan. Guru
perlu memastikan bahawa langkah-langkah berikut diberi perhatian agar kaedah projek dapat
dijalankan dengan lebih teratur dan berkesan agar mencapai hasil pelajaran yang memuaskan.
Perkara tersebut ialah:
1. Objektif dan aktiviti kerja projek harus ditentukan berdasarkan kecenderungan dan
kemahiran murid-murid. Sesuatu projek perlu mempunyai objektif-objektif tertentu.
Dengan adanya objektif-objektif ini guru dan pelajar mempunyai hala tuju yang betul
dan dapat menilai pencapaian mereka.
2. Adakan rancangan yang baik dan lengkap seperti membahagikan kerja untuk setiap
kumpulan demi menjamin kelicinan perlaksaannya.
3. Menentukan cara mempamerkan hasil-hasil kerja murid, cara menyimpannya dan
penggunaannya sebagai alat bantu mengajar pada masa akan datang.
Strategi Perlaksanaan Berasaskan Projek Buku Skrap dalam Pengajaran Dan
Pembelajaran Bahasa Melayu
Projek buku skrap ini dilaksanakan dalam pengajaran dan pembelajaran Bahasa
Melayu. Projek ini dilaksanakan selepas murid mempelajari peribahasa Melayu. Guru akan
menguji kefahaman mereka terhadap apa yang mereka pelajari di dalam kelas. Projek buku
skrab ini bertajuk, “Menguji Kefahaman Pelajar Terhadap Pembelajaran Peribahasa Melayu”.
Menurut Za'ba, peribahasa ialah susunan kata yang pendek dengan makna yang luas,
mengandungi kebenaran, sedap didengar dan bijak perkataannya. Peribahasa merangkumi
simpulan bahasa, perumpamaan, pepatah, bidalan dan perbilangan serta bahasa kiasan yang
perlu di ajarkan dalam pendidikan Bahasa Melayu. Pemilihan peribahasa hendaklah
dilakukan berdasarkan kesesuaian falsafah, keperibadian dan nilai murni masyarakat Melayu
khususnya dan masyarakat Malaysia amnya. Penguasaan bahasa melayu ini merupakan
lanjutan daripada penguasaan peribahasa pada peringkat sekolah rendah. Peribahasa
hendaklah diajar dalam konteks. Buku-buku peribahasa Melayu boleh dijadikan sebagai
sumber rujukan. Pengajaran peribahasa perlu digabungjalinkan dengan pengajaran bahasa.
Contohnya, guru boleh menggunakan peribahasa yang mempunyai nilai yang sesuai dengan
tema atau topik yang dibincangkan. Pelajar juga digalakkan menggunakan peribahasa dalam
penulisan.
22

23. RANCANGAN PENGAJARAN HARIAN
Tarikh : 9 April 2012 (Isnin)
Masa : 10.30- 11.30 am
Tempoh : 60 Minit
Tingkatan : 1 Cekap
Sekolah : Sek.Men.Keb Seri Medan Batu Pahat Johor
Bil.Murid :20 Orang
Matapelajaran : Bahasa Melayu
Tajuk : Peribahasa Melayu
Tema : Menguji kefahaman pelajar terhadap pembelajaran Peribahasa
Melayu
Objektif: : Pada akhir pelajaran, pelajar akan dapat :
1. Pelajar dapat mengenal pasti jenis-jenis peribahasa Melayu.
2. Pelajar mengetahui maksud peribahasa yang dipelajari.
3. Pelajar mampu mengaplikasikan peribahasa dalam kehidupan seharian.
4. Pelajar mampu mencari 50 peribahasa Melayu beserta maksud dan membina satu
contoh ayat yang sesuai bagi setiap peribahasa yang dinyatakan.
5. Pelajar mengamalkan sikap bekerjasama dalam kumpulan untuk menghasilkan projek
yang diberikan.
6. Projek buku skrap ini, mampu menjadikan pelajar lebih bersifat kreatif dan inovatif
dalam melaksanakan sesuatu tugasan.
Nilai- nilai murni:
1. Bekerjasama dalam kumpulan.
2. Hormat- menghormati
3. Mengikut segala arahan yang diberikan oleh guru dan ketua kumpulan.
Aktiviti/ Isi Pengajaran :
1. Mencari peribahasa Melayu dan maksudnya.
2. Perbincangan maksud beserta contoh ayat.
3. Pembentangan kumpulan.
23

24. Kemahiran Bernilai Tambah (KBT) :
Kemahiran Berfikir
Menghubungkaitkan, mencirikan, mengimbas kembali, menilai, penjanaan idea,
penggabungjalinan dan teknik perbincangan
Kecerdasan Pelbagai
Interpersonal, Intrapersonal, Verbal-linguistik, soft skill.
Pengetahuan Sedia Ada
Murid sudah mengetahui tentang peribahasa yang dipelajari di dalam kelas.
Bahan Bantu Mengajar :
Komputer, sambungan Internet, Kamus Peribahasa Melayu dan buku teks.
Kemahiran Bahasa
1. Membaca dan Menulis
2. Mendengar
Refleksi :
1. Pelajar mencari 50 Peribahasa Melayu.
2. Pelajar dapat mengetahui maksud peribahasa serta mampu membina ayat berdasarkan
peribahasa yang dinyatakan.
3. Diharapkan pelajar dapat memperoleh sesuatu yang baru untuk meningkatkan
pengetahuan mereka.
24

25. RANCANGAN PENGAJARAN HARIAN
KAEDAH PENGAJARAN
LANGKAH ISI & CATATAN
PENGAJARAN PEMBELAJARAN
Set induksi Gambaran 1. Guru menerangkan 1. Teknik mengimbas
(10 minit) mengenai tajuk maksud peribahasa kembali .
pengajaran iaitu melayu. 2. Menghubungkaitkan
projek menguji 2. Guru menyenaraikan 3. Mendengar aktif
kefahaman jenis-jenis peribahasa
pelajar terhadap melayu.
peribahasa 3. Guru menerangkan
Melayu. tajuk tugasan secara
terperinci.
Langkah 1 Membahagikan 1. Pelajar dibahagikan 1. Mendengar aktif
(10 minit) pelajar kepada kepada 4 kumpulan
beberapa 2. Melantik ketua
kumpulan kumpulan
3. Setiap kumpulan
diberikan tajuk yang
berbeza.
Kumpulan 1
peribahasa tentang
Ayam
Kumpulan 2
Peribahasa tentang
Hati
Kumpulan 3
Peribahasa tentang
Kaki
Kumpulan 4
Peribahasa tentang
Anak
Langkah 2 Latihan 1. Guru mengedarkan 1. Menguji kefahaman
(5 minit) pemahaman soalan pemahaman pelajar secara
kepada setiap berkumpulan.
kumpulan. 2. Ujian kefahaman
2. Jawap 20 soalan dilakukan sebelum
25

26. dalam tempoh masa memulakan projek.
yang ditetapkan.
Langkah 3 Sesi 1. Guru meminta pelajar 1. Menghubungkaitkan
(20minit) perbincangan duduk secara 2. Menjana idea
berkumpulan. 3. Berbincang, inkueri
2. Setiap kumpulan perlu penemuan
mencari 50 peribahasa 4. Penggunaan internet,
Melayu beserta makna notebook, Kamus
dan contoh ayat peribahasa.
berdasarkan jenis 5. Interpersonal
peribahasa yang 6. Keberanian
mereka pilih. berhadapan dengan
3. Setiap kumpulan orang ramai.
diberi kebebasan
memilih alat bantu
mengajar.
4. Ketua kumpulan
mengagihkan tugasan
kepada ahli-ahli.
5. Setiap ahli mencari 10
peribahasa yang
berlainan.
6. Ahli kumpulan akan
menggabungkan hasil
dapatan mereka.
Langkah 4 Pembentangan, 1. Setiap kumpulan akan
(15 minit) penyelarasan dan membentangkan hasil
pemurnian di hadapan kelas.
projek 2. Guru akan menyemak
jawapan pelajar.
3. Guru membetulkan
ayat murid yang salah.
4. Guru akan menegur
kesilapan yang
dilakukan agar pelajar
dapat membuat
penambahbaikan
terhadap projek yang
mereka lakukan.
5. Guru menyoal murid
26

27. tentang perkara yang
dipelajari.
Penutup Penangguhan 1. Projek akan
(5 minit) pelaksanaan bersambung pada
minggu hadapan
projek
SET INDUKSI
Guru memberikan tugasa mengikut kurikulum iaitu menggunakan kurikulum Bahasa Melayu.
Seterusnya, guru memberi gambaran mengenai tajuk pengajaran iaitu menguji kefahaman
pelajar terhadap pengajaran dan pembelajaran Peribahasa Melayu. Tugasan yang diberikan
oleh guru ini mengambil kira keupayaan dan kemampuan pelajar yang terlibat, dimana
objektif dan aktiviti kerja projek harus ditentukan berdasarkan kecenderungan dan kemahiran
murid-murid di dalam kelas. Guru haruslah melaksanakan projek ini, setelah mereka selesai
mengajar dan yakin pelajar faham apa yang mereka pelajari. Ketika ini, guru akan
mengimbas kembali sesi pengajaran peribahasa Melayu yang pernah dibuat di dalam kelas.
Guru menerangkan apakah maksud peribahasa Melayu, menyenaraikan jenis-jenis peribahasa
Melayu, serta menerangkan tajuk tugasan secara terperinci. Guru turut menetapkan tarikh
serahan projek iaitu 3 minggu setelah projek bermula.
LANGKAH 1 (Membahagikan Pelajar Kepada Beberapa Kumpulan)
Guru membahagikan para pelajar kepada empat kumpulan. Setiap kumpulan ini terdiri
daripada lima orang ahli. Guru mengarahkan setiap kumpulan melantik ketua kumpulan
masing-masing. Ketua kumpulan ini akan bertanggungjawab membahagikan tugasan kepada
ahli kumpulan yang lain agar semua ahli kumpulan terlibat dalam projek yang dilaksanakan.
Setelah selesai, setiap kumpulan akan diberikan tugasan yang sama iaitu mencari 50 jenis
peribahasa melayu beserta maksud dan bina satu contoh ayat yang sesuai bagi setiap
peribahasa untuk menunjukkan bahawa pelajar faham akan maksud dan penggunaannya.
Tema projek untuk setiap kumpulan adalah sama iaitu peribahasa Melayu, namun tajuk
projek setiap kumpulan adalah berbeza. Kumpulan 1 perlu mencari 50 peribahasa tentang
Ayam beserta maksud dan contoh ayat. Kumpulan 2 perlu mencari 50 peribahasa tentang
Hati beserta maksud dan contoh ayat. Kumpulan 3 perlu mencari 50 peribahasa tentang kaki
beserta maksud dan contoh ayat. Kumpulan 4 perlu mencari 50 peribahasa tentang anak
27

28. beserta maksud dan contoh ayat. Setiap ahli kumpulan perlu bekerjasama dalam menyiapkan
projek ini.
Rajah 2: Contoh pelajar menjalankan projek mengikut kumpulan
LANGKAH 2 ( Latihan Pemahaman)
Sebelum menjalankan projek ini, guru perlu menguji kefahaman para pelajar terhadap
pengajaran peribahasa melayu. Ujian kefahaman dilakukan berdasarkan latihan pemahaman
yang diberikan. Hal ini bertujuan untuk memastikan para pelajar mahir dan mampu
menguasai ilmu peribahasa Melayu agar mereka berjaya melaksanakan projek yang
diberikan. Contoh latihan pemahaman adalah seperti di bawah.
LATIHAN PEMAHAMAN
Bulatkan jawapan yang betul berdasarkan soalan yang diberi. Para pelajar dikehendaki
memilih peribahasa yang sesuai berdasarkan konteks dan situasi yang terdapat di dalam ayat.
1. Budak yang ....................... itu tidak mengambil masa yang lama untuk memahami
pelajaranyang sedang diajar.
A. terang hati
B. sampai hati
C. cekal hati
D. ada hati
2. Norshahrul merupakan ............... pasukan Kelantan. Tidak hairanlah segala
kemahuannya dituruti.
A. Ayam tambatan
B. Buah hati
C. ringan tulang
D. tulang empat kerat
28

29. 3. Mat Deris begitu ................ menanam pokok buah-buahan di sawah yang telah lama
terbiar.
A. ada hati
B. cekal hati
C. kecil hati
D. rendah hati
4. Sejak peristiwa itu Puan Salwa .............. untuk membenarkan anaknya menyertai
perlawananbola sepak.
A. jauh hati
B. kecil hati
C. berat hati
D. patah hati
5. Kawan-kawan sekelian, kita mestilah .............. dengan kejayaan mereka kalau mereka
bolehmengapa kita tak boleh.
A. ambil hati
B. iri hati
C. cekal hati
D. besar hati
6. Puan Eda baharu pulang dari Jepun. Mari kita pergi jumpa dia. Kalau nasib kita baik
kita akan dapat ..............
A. bekas tangan
B. tanda mata
C. buah hati
D. mengadu nasib
7. Sahabat yang baik tidak patut ................ kawan di hadapan rakan-rakan yang lain.
A. membuka tembelang
B. membuka langkah
C. membuka mulut
D. membuka kaki
8. Kakinya luka terpijak paku kerana tabiatnya yang gemar .................. apabila rayau di
belakang rumah.
A. berkaki ayam
B. berkaki bangku
C. berkaki botol
D. berkaki bola
29

30. 9. Walaupun Puan Rogayah .................... , namun dia sangat disayangi oleh anak-anak
Encik Zalikerana tingkahlakunya yang baik.
A. ibu angkat
B. anak emas
C. buah hati
D. ibu tiri
10. Sejak tamat sekolah, kerjanya cuma ................... di rumah. Dia sedikitpun tidak mahu
berusahamencari kerja.
A. makan angin
B. memilih bulu
C. makan tidur
D. bermain mata
11. Walaupun badannya kecil tetapi dia berlari laju macam ................. .
A. rusa masuk kampung
B. beruang dalam belukar
C. kuda belang
D. lipas kudung
12. Jika kita pertama kali ke Kuala Lumpur kita akan tercengang-cengang seperti .............
A. rusa masuk kampung
B. burung dalam sangkar
C. ayam kehilangan anak
D. anjing menyalak bukit
13. Pasukan Bolasepak Kedah tidak puas hati dengan keputusan pengadil itu. Mereka
mendakwa pengadil itu ............... .
A. berat perut
B. berat badan
C. berat mata
D. berat sebelah
14. Kawasan sekolah itu semak-samun kerana pekerjanya suka ................
A. curi hati
B. curi tulang
C. curi ayam
D. curi kerja
15. " .................... apabila saya mengajar !" kata Cikgu Amid dengan keras.
A. Dengar telinga
B. Dengan lihat
30

31. C. Pasang telinga
D. Pasang mata
16. Walaupun badannya kecil tetapi dia berlari laju macam ................. .
A. rusa masuk kampung
B. beruang dalam belukar
C. kuda belang
D. lipas kudung
17. Jika kita pertama kali ke Kuala Lumpur kita akan tercengang-cengang seperti ............
A. rusa masuk kampung
B. burung dalam sangkar
C. ayam kehilangan anak
D. anjing menyalak bukit
18. Kawasan sekolah itu semak-samun kerana pekerjanya suka ........ .
A. curi hati
B. curi tulang
C. curi ayam
D. curi kerja
19. Kakak jiran di sebelah rumah saya pemurah orangnya tetapi dia suka menceritakan
hal oranglain.
A. buah mulut
B. murah mulut
C. mulut besar
D. bawa mulut
20. Fatimah bergaduh dengan Chua adalah disebabkan Tijah menjadi ................... nya.
A. hati batu
B. kepala batu
C. batu keras
D. batu api
31

32. LANGKAH 3 ( Sesi perbincangan)
Guru mengarahkan pelajar untuk untuk duduk secara berkumpulan, berdasarkan
kumpulan yang telah ditetapkan. Hal ini bertujuan untuk membincangkan tajuk tugasan yang
diperolehi oleh mereka secara berkumpulan. Di dalam sesi perbincangan setiap kumpulan
perlu mencari 50 peribahasa Melayu beserta makna dan contoh ayat berdasarkan jenis
peribahasa yang mereka pilih. Setiap kumpulan ini diberi kebebasan untuk memilih alat bantu
mengajar. Antara alat bantu mengajar yang digunakan oleh para pelajar ialah penggunaan
internet, notebook, dan kamus peribahasa. Setiap ketua kumpulan akan mengagihkan tugasan
kepada ahli-ahli kumpulan, dimana setiap ahli perlu mencari 10 peribahasa yang berlainan.
Melalui aktiviti perbincangan ia akan mampu menjana idea yang bernas daripada ahli-ahli
kumpulan selain mampu melaksanakan tugasan dengan lebih cepat dan menjimatkan masa.
Guru perlu memberi bimbingan dan pemantauan sepanjang tempoh projek iaitu ketika setiap
kumpulan melakukan perbincangan mereka di dalam kelas. Guru memantau peranan setiap
ahli kumpulan yang terlibat agar semua ahli kumpulan dapat melibatkan diri dalam
perbincangan ini. Setelah selesai sesi perbincangan, setiap ahli kumpulan akan
menggabungkan hasil dapatan yang mereka peroleh. Selepas itu pelajar diarahkan untuk
menyenaraikan contoh peribahasa beserta maksud dan contoh ayat yang sesuai di atas kertas
mahjong.
Sesi perbincangan adalah satu aktiviti yang memberi peluang kepada pelajar untuk
mengambil bahagian secara langsung dalam aktiviti pembelajaran. Sesi perbincangan yang
dirancang dengan rapi akan mengembangkan pemikiran yang kreatif dan kritis di kalangan
pelajar. Aktiviti seperti ini akan menghasilkan pelajar yang mahir berkomunikasi dan yakin
dalam menyampaikan buah fikirannya kepada orang lain. Perbincangan juga menolong
pelajar memahami sesuatu perkara dengan lebih jelas dan membantu guru mengesan sejauh
mana kefahaman mereka. Untuk mengambil bahagian mereka terpaksa membaca dan berfikir
tentang topik yang akan dibincangkan dan menyampaikan apa yang difahaminya. Contoh
hasil perbincangan setiap kumpulan adalah seperti berikut.
32

33. PERIBAHASA MELAYU.
Cari Maksud Peribahasa dan Bina Ayat Menggunakan Peribahasa Tersebut.
ARAHAN:
1. Bahagikan pelajar kepada 4 kumpulan dengan cara membilang nombor 1- 4 berturutan.
2. Setiap kumpulan melantik seorang ketua.
3. Ketua kumpulan mencabut undi bagi mendapatkan tugasan kumpulan.
4. Setiap kumpulan menyiapkan tugasan selama 20 minit.
5. Ketua kumpulan membentangkan hasil dapatan
6. Setiap kumpulan menghasilkan buku skrap pada minggu yang seterusnya.
TUGASAN KUMPULAN:
Kumpulan 1
Kumpulan anda dikehendaki mencari 50 peribahasa berkenaan ayam beserta makna dan contoh ayat
berdasarkan bahan yang disediakan iaitu kertas mahjong, marker pen, buku skrap, kertas warna, pensel, gam,
gunting, kertas A4 dan Pensel warna.
Peribahasa Tentang Ayam
1. Buta Ayam = Rabun Ayam
Maksud: Mata yang rabun menjelang senja.
Contoh Ayat: Dia tidak boleh memandu kereta pada waktu senja kerana dia buta
ayam.
2. Hangat-Hangat Tahi Ayam
Maksud: Minat atau usaha yang tidak berpanjangan.
Contoh Ayat: Kalau berniaga atau mengusahakan apa jua biarlah bersungguh-
sungguh jangan hangat-hangat tahi ayam.
3. Ibu Ayam
Maksud: Perempuan yang memperdagangkan pelacur.
Contoh Ayat: Menjadi ibu ayam adalah pekerjaan yang dikutuk oleh Allah.
4. Kaki Ayam = Berkaki Ayam
Maksud: Tidak memakai kasut.
33

34. Contoh Ayat: Hafeezat terpaksa berkaki ayam ketika pulang dari masjid kerana
kasutnya telah hilang
5. Ajak-Ajak ayam
Maksud: Mempelawa secara tidak bersungguh-sungguh.
Contoh Ayat: Mujur dia tidak mahu mengikut saya kerana saya hanya ajak-ajak
ayam.
6. Ayam Tambatan:
Maksud: Orang yang banyak pengalaman dan menjadi harapan (biasanya dalam
pasukan permainan).
Contoh Ayat: Abdullah menjadi ayam tambatan pasukan bola sepak negeri Johor
kerana kehandalannya menjaringkan gol.
7. Ayam Jalak
Maksud: Orang yang berani.
Contoh Ayat: Sudin digelar ayam jalak Kampung Pegaga kerana telah berjaya
menangkap buaya yang telah membaham dua orang penduduk kampung tersebut.
8. Musang berbulu ayam
Maksud: Orang jahat menyamar sebagai orang baik-baik
Contoh: Ali umpama musang berbulu ayam, siang dia membantu ibunya di kedai, waktu
malam pula dia mencuri.
9. Ayam tidur senang di dalam reban, musang yang susah beredar sekeliling
Maksud: tidak senang melihat kebahagiaan orang lain
Contoh ayat: oleh kerana hajatnya untuk mengahwini gadia idamannya itu tidak
tercapai, maka pemuda itu telah beriktiar sedaya upayanya untuk merosakkan
pasangan suami isteri itu dengan menggunakan bomoh-bomoh. Tindakannya ini sama
seperti ayat „ayam tidur senang di dalam reban musang yang susah beredar
sekeliling.
10. Ayam beroga itu jika di pinggan emas sekalipun diberi makan, ke hutan juga
perginya.
Maksud: orang dagang itu, bagaimana senang di negeri orang, ingat juga akan
negerinya sendiri
Contoh ayat: abu bakar seorang ahli perniagaan yang Berjaya di brunei, tetapi dia
umpama Ayam beroga itu jika di pinggan emas sekalipun diberi makan, ke hutan
juga perginya..
34

35. Kumpulan 2
Kumpulan anda dikehendaki mencari 50 peribahasa berkenaan kaki beserta makna dan contoh ayat
berdasarkan bahan yang disediakan iaitu kertas mahjong, marker pen, buku skrap, kertas warna, pensel, gam,
gunting, kertas A4 dan Pensel warna.
Peribahasa Tentang Kaki
1. Kaki Arak
Maksud: Orang yang suka minum arak.
Contoh Ayat: Sejak Ah Cheong menjadi kaki arak, semua wangnya digunakan untuk
membeli arak.
2. Jalan Kaki
Maksud: Berjalan tanpa kenderaan.
Contoh Ayat: Latif berjalan kaki ke sekolah setiap pagi kerana jarak sekolah dari
rumahnya tidak jauh.
3. Kaki Bangku
Maksud: Tidak pandai bermain bola.
Contoh Ayat: Ilham kaki bangku kerana dia tidak pernah bermain bola sepak.
4. Kaki Buli
Maksud: Orang yang suka menyakiti dan menganiaya orang yang lemah.
Contoh Ayat: Zainal sering diganggu oleh kumpulan kaki buli di sekolahnya yang
diketuai oleh Hamzah.
5. Kaki Gaduh
Maksud: Orang yang suka bergaduh.
Contoh Ayat: Ikram seorang kaki gaduh dan sering menimbulkan masalah di
kampungnya.
6. Kaki Gunung
Maksud: Di bahagian permulaan gunung.
Contoh Ayat: Saya dan rakan-rakan berkhemah di kaki gunung sebelum memulakan
pendakian ke puncak.
7. Kaki Judi
Maksud: Orang yang suka bermain judi.
Contoh Ayat: Arman seorang kaki judi dan telah banyak menghabiskan harta ayahnya
di meja judi.
35

36. 8. Kaki Langit
Maksud: Langit di bahagian bawah.
Contoh Ayat: Pemandangan yang indah di kaki langit dapat dilihat pada waktu senja.
9. Kaki Rambu
Maksud: Orang yang suka merayau.
Contoh Ayat: Sejak dipukul orang kampung kerana disangkakan pencuri ketika
sedang merayau, Faisal tidak lagi menjadi kaki rambu.
10. Kaki Umpat
Maksud: Orang yang suka mengumpat orang.
Contoh Ayat: Jauhi tabiat menjadi kaki umpat yang hanya menceritakan keburukan
orang sahaja.
Kumpulan 3
Kumpulan anda dikehendaki mencari 50 peribahasa berkenaan anak beserta makna dan contoh ayat
berdasarkan bahan yang disediakan iaitu kertas mah-jong, marker pen, buku skrap, kertas warna, pensel, gam,
gunting, kertas A4 dan Pensel warna.
Peribahasa Tentang Anak
1. Anak Air
Maksud: Sungai kecil.
Contoh Ayat: Di dalam kebun ayah saya ada sebatang anak air yang digunakan untuk
mengairi tanaman.
2. Anak Baju
Maksud: Baju dalam.
Contoh Ayat: Ibu sering menasihati saya supaya sentiasa memakai anak baju.
3. Anak Buah
Maksud: a)Anak saudara. b) Pekerja di bawah jagaan kita.
Contoh Ayat: a) Halim memikul tanggungjawab menjaga anak buahnya semasa
kakaknya pergi menunaikan haji ke Makkah.
Contoh Ayat: b) Kerja-kerja itu telah disiapkan oleh anak buah saya siang tadi.
4. Anak Emas
Maksud: Orang yang sangat disayangi.
36

37. Contoh Ayat: Encik Karupan menjadi anak emas syarikat itu kerana kejujuran dan
kesetiaannya
5. Anak Gahara
Maksud: Anak raja yang berbondakan keturunan bangsawan.
Contoh Ayat: Tengku Ahmad ialah anak gahara Sultan Sulaiman dengan Tengku
Puteri Halijah.
6. Anak Haram
Maksud: Anak yang lahir di luar perkahwinan yang sah dari segi hukum agama.
Contoh Ayat: Nadia melahirkan anak haram hasil hubungan sulitnya dengan Karim.
7. Anak Jantan
Maksud: Lelaki yang berani.
Contoh Ayat: Anwar memang anak jantan kerana sanggup berjuang menegakkan
kebenaran demi maruah keluarganya.
8. Anak Kandung
Maksud: Anak sendiri.
Contoh Ayat: Zainab merupakan anak kandung Pak Ali dengan isteri pertamanya.
9. Anak Tunggal
Maksud: Anak yang tidak mempunyai adik beradik lain.
Contoh Ayat: Esah merupakan anak tunggal dan menjadi kesayangan ibu bapanya.
10. Anak Piatu
Maksud: Anak yang telah kematian ayah dan ibu.
Contoh Ayat: Setelah menjadi anak piatu Husin terpaksa tinggal di Asrama Bakti.
LANGKAH 4 (Pembentangan, penyelarasan dan pemurnian projek)
Setelah semua kumpulan selesai membincangkan tugasan mereka, wakil setiap
kumpulan akan membentangkan hasil kerja mereka di hadapan kelas. Guru akan menyemak
jawapan setiap kumpulan, jika terdapat kesalah maksud atau ayat, guru akan membetulkan
kesalahan tersebut. Guru akan menegur kesilapan yang dilakukan agar pelajar dapat membuat
penambahbaikan terhadap projek yang mereka lakukan.Setelah selesai pembentangan, guru
akan mengadakan sesi soal jawap dan guru menyoal pelajar tentang perkara yang dipelajari.
37

38. Melalui Aktiviti pembentangan, guru boleh memupuk semangat keberanian dan
menyemai semangat kepimpinan dalam kalangan pelajar. Berdasarkan langkah 3 dan 4,
secara tidak langsung, guru telah berjaya menggabungjalinkan tiga kemahiran, iaitu
kemahiran lisan (berbincang sesama pelajar, bersoal jawab dengan guru, pembentangan),
kemahiran membaca (membaca dan menganalisis peribahasa dan pembentangan), kemahiran
menulis (menyenaraikan contoh peribahasa beserta makna dan contoh ayat), menerapkan
nilai-nilai murni seperti bekerjasama, bertanggungjawab dalam tugas masing-masing,
keberanian, mampu menerima pendapat orang lain dan sebagainya.
PENUTUP
Guru megarahkan para pelajar menangguhkan pelaksanaan projek kerana masa kelas
telah tamat. Projek akan bersambung pada minggu hadapan. Guru meminta setiap ahli
kumpulan membawa bahan dan alatan yang diperlukan untuk membuat buku skrap.
RANCANGAN PENGAJARAN HARIAN
Tarikh : 16 April 2012 (Isnin)
Masa : 10.30- 11.30 am
Tempoh : 60 Minit
Tingkatan : 1 Cekap
Sekolah : Sek.Men.Keb Seri Medan Batu Pahat Johor
Bil.Murid :20 Orang
Matapelajaran : Bahasa Melayu
Tajuk : Projek Buku Skrap
Tema : Peribahasa Melayu
Objektif: : Pada akhir pelajaran, pelajar akan dapat :
1. Pelajar dapat mengenal pasti jenis-jenis peribahasa Melayu.
2. Pelajar mengetahui maksud peribahasa yang dipelajari.
3. Pelajar mampu mengaplikasikan peribahasa dalam kehidupan seharian.
4. Pelajar mampu mencari 50 peribahasa Melayu beserta maksud dan membina satu
contoh ayat yang sesuai bagi setiap peribahasa yang dinyatakan.
38

39. 5. Pelajar mengamalkan sikap bekerjasama dalam kumpulan untuk menghasilkan projek
yang diberikan.
6. Projek buku skrap ini, mampu menjadikan pelajar lebih bersifat kreatif dan inovatif
dalam melaksanakan sesuatu tugasan.
Nilai- nilai murni:
1. Bekerjasama dalam kumpulan.
2. Hormat- menghormati
3. Mengikut segala arahan yang diberikan oleh guru dan ketua kumpulan.
Aktiviti/ Isi Pengajaran :
1. Mengumpulkan data atau maklumat yang diperoleh
2. Perlaksanaan buku skrap
3. Penilaian oleh guru
Kemahiran Bernilai Tambah (KBT)
Kemahiran Berfikir
Menghubungkaitkan, mencirikan, mengimbas kembali menilai,
penjanaan idea, penggabungjalinan dan teknik perbincangan
Kecerdasan Pelbagai
Interpersonal, Intrapersonal, verbal-linguistik, soft skill.
Pengetahuan Sedia Ada
Murid sudah mengetahui tentang peribahasa yang dipelajari di dalam kelas.
Bahan Bantu Mengajar :
Komputer, sambungan Internet, Kamus Peribahasa Melayu dan buku teks.
39

40. Refleksi :
1. Pelajar menulis 50 Peribahasa Melayu beserta maksud dan contoh ayat di dalam buku
skrap.
2. Memperlihatkan semangat bekerjasama diantara ahli kumpulan dalam menyiapkan
buku skrap.
3. Dapat memupuk kreativiti dan inovatif para pelajar.
4. Menghasilkan buku skrap mengikut terma-terma yang telah ditetapkan.
RANCANGAN PENGAJARAN HARIAN
KAEDAH PENGAJARAN
LANGKAH ISI & CATATAN
PENGAJARAN PEMBELAJARAN
Set induksi Gambaran 1. Guru menerangkan 1. Teknik mengimbas
(10 minit) mengenai projek cara pelaksanaan kembali .
yang akan projek 2. Menghubungkaitkan
dilakukan 2. guru menyediakan 3. Mendengar aktif
(atau menyuruh
murid-murid
menyediakan) bahan-
bahan dan alat-alat
yang diperlukan
3. Guru meminta para
pelajar mengeluarkan
semua bahan-bahan
yang akan digunakan.
40

41. Langkah 1 Membahagikan 1. Pelajar duduk secara 2. Mendengar aktif
(5 minit) pelajar mengikut berkumpulan.
kumpulan Kumpulan 1
masing-masing peribahasa tentang
Ayam
Kumpulan 2
Peribahasa tentang
Hati
Kumpulan 3
Peribahasa tentang
Kaki
Kumpulan 4
Peribahasa tentang
Anak
1. Pelajar
Langkah 2 Menghasilkan 1. Dapatan kajian yang mengumpulkan dapatan
(40minit) buku skrap diperoleh berdasarkan
maklumat
pembentangan pada
minggu lepas 2. Pelajar
dikumpulkan. menyediakan
2. buku skraf dihasilkan
Buku skrap yang lengkap
mengikut kreativiti
setiap ahli kumpulan. berasaskan topik
3. Setiap ahli kumpulan
perlu bekerjasama
dalam menyiapkan
projek ini.
4. Buku skrap yang
telah siap akan
diserahkan kepada
guru.
41

42. 1. Guru akan membuat
Penutup Guru membuat 1.Guru akan memberikan penilai terhadap hasil
(5 minit) penilaian markah berdasarkan
pembentangan pelajar dan
terhadap projek ketepatan maksud peribahasa
yang dihasilkan dan contoh ayat, kekemasan, hasil projek buku skrap
dan daya kreativiti pelajar yang dihasilkan oleh setiap
dalam menghasilkan buku
kumpulan
skrap
2. Guru menyimpulkan
Pelajaran.
3.Guru memberi pujian dan
dorongan kepada murid
supaya berusaha membaiki
kelemahan diri.
4.Buku skrap yang cantik dan
kreatif akan di pamerkan di
dalam kelas.
SET INDUKSI
Gambaran mengenai projek yang akan dilakukan. Guru menerangkan cara pelaksanaan
projek, iaitu projek buku skrap. guru menyediakan (atau menyuruh murid-murid
menyediakan) bahan-bahan dan alat-alat yang diperlukan dan meminta para pelajar
mengeluarkan semua bahan-bahan yang akan digunakan.
LANGKAH 1
Membahagikan pelajar mengikut kumpulan masing-masing. Pelajar duduk secara
berkumpulan.
- Kumpulan 1 peribahasa tentang Ayam
- Kumpulan 2 Peribahasa tentang Hati
- Kumpulan 3 Peribahasa tentang Kaki
- Kumpulan 4 Peribahasa tentang Anak
LANGKAH 2
Menghasilkan buku skrap. Dapatan kajian yang diperoleh berdasarkan pembentangan
pada minggu lepas dikumpulkan oleh setiap ahli kumpulan. buku skrap akan dihasilkan
mengikut kreativiti setiap kumpulan. buku skrap yang dihasilkan perlulah mengikut terma
dan tajuk yang telah diberikan. Setiap ahli kumpulan wajib melibatkan diri dan bekerjasama
dalam menyiapkan buku skrap ini. Guru berperanan sebagai pemerhati dan member penilaian
42

43. berdasarkan kerja sepasukan setiap kumpulan. buku skrap yang telah siap dihasilkan akan
diserahkan kepada guru mengikut tempoh masa yang telah ditetapkan.
LANGKAH 3 ( penilaian terhadap projek yang dihasilkan)
Guru akan membuat penilaian terhadap buku skrap yang telah dihasilkan oleh setiap
kumpulan. Guru akan memberikan markah berdasarkan ketepatan maksud peribahasa dan
contoh ayat, kekemasan, dan daya kreativiti pelajar dalam menghasilkan buku skrap.
Penilaian projek ini dapat mengukur proses meta-kognitif dan sikap pelajar dan
memperoleh skor yang diberi berdasarkan kriteria spesifik. Selain daripada itu juga dapat
membantu pelajarmengesan bidang-bidang kelebihannya dan menggunakan kelebihan ini
sebaik mungkin. Antara jenis-jenis penilaian projek pula ialah latihan dan soalan „open-
ended‟ untuk pelajar meneroka secara lisan atau bertulis (main peranan). Selain daripada
itu Extended tasks assignment iaitu menulis puisi, melaksana dan menerangkan keputusan
ujikaji, membina model. Selain daripada apa yang dinyatakan Portfolio juga merupakan salah
satu jenis penilaian yang membawa maksud koleksi tugasan berdasarkan prestasi dan akhir
sekali tugasan prestasi sebagai contoh drama, lakonan, persembahan, poster atau model. Guru
menyimpulkan pelajaran. Diakhir pembelajaran, guru memberi pujian dan dorongan kepada
murid supaya berusaha membaiki kelemahan diri. Buku skrap yang cantik dan kreatif akan di
pamerkan di dalam kelas.
43

44. PEMARKAHAN PROJEK
Pembelajaran berasaskan projek buku Skrap ini menyumbangkan kepada 100% markah.
Pembahagian markah adalah seperti berikut:
(a) BukuSkrap
1. Isi kandungan buku skrap 40%
- Peribahasa yang menepati tajuk setiap kumpulan
- Ketepatan maksud
- Contoh ayat
2. Hiasan dan dekorasi buku skrap 10%
(b) Pembentangan 25%
(c) Latihan pemahaman 10%
(d) Penglibatan Pelajar 15%
- Kerjasama dalam kumpulan
- Keterlibatan dalam perlaksanaan projek
PENILAIAN PROJEK
Menurut Wiggins (1989), Penilaian merupakan aktiviti-aktiviti yang memerlukan
murid mengaplikasi atau membuat tunjuk ajar cara pengetahuan dalam situasi sebenar. Ciri-
ciri penilaian projek ialah:
- Projek/ tugasan mempunyai pelbagai reka bentuk (lisan, visual, kinestetik)
- Berbentuk jangka panjang
- Menunjukkan peranan sebenar dalam situasi sebenar
- Pelajar dibenarkan untuk membina penyelesaian alternatif apabila tidak mendapat
jawapan yang benar.
- Pelajar dikehendaki melibatkan diri secara aktif iaitu membuat projek didalam
kumpulan secara koperatif.
- Pelajar dapat menjalankan tugas secara individu atau berpasukan
- Sintesis pengetahuan yang dikumpul dan menilai pembelajaran.
44

45. Penilaian terhadap pelajar dibuat berdasarkan:
- Kreativiti
- kemahiran merancang
- integrasi pengetahuan
- kebolehan membuat tugasan bersama orang lain
- pelajar menunjukkan kebolehan mengkaji / membentuk sesuatu
- melaksana dan menghasilkan sesuatu
- pelajar mengamalkan kemahiran berfikir dan menyelesaikan masalah.
- aktiviti yang bermakna
Dengan itu, penilaian projek ini dapat:
- mengukur proses metakognitif dan sikap pelajar
- memperoleh skor yang diberi berdasarkan kritirea spesifik
- membantu pelajar mengesan bidang kelebihan dan menggunakannya sebaik
mungkin.
Antara jenis penilaian yang boleh digunakan oleh guru di dalam pengajaran berasaskan
projek ialah ialah melalui kaedah pemerhatian, latihan harian, penilaian berasaskan projek,
bersoaljawab secara lisan, dan juga penilaian melalui portfolio.
Penilaian Melalui Portfolio
Portfolio ialah satu cara mengumpul koleksi pelajar yang menunjukkan usaha pelajar,
kemajuan dan prestasi dalam satu atau beberapa bidang. Portfolio ini terdiri dari bahan-bahan
yang menunjukkan kemajuan pelajar terhadap, pencapaian matlamat pembelajaran untuk satu
jangka masa (Ryan & Kuhs, 1993). Juga, merupakan satu sistem pelbagai dimensi yang
memberi gambaran lengkap tentang kebolehan dan perkembangan pelajar (Harlin, 1992).
Oleh yang demikian, menerusi tema peribahasa Melayu, projek buku skrab yang
dihsilkan oleh para pelajar inilah yang membantu guru, menilai dan menyemak sejauh mana
pemahaman, penguasaan dan penglibatan mereka dalam melaksanakan aktiviti dan tugasan
yang diberikan.
45

46. Kaedah Pemerhatian
Menurut Kerlinger (1973), terdapat beberapa kategori pe¬merhatian iaitu kategori
tingkah laku, unit tingkah laku, paras tafsiran pemerhati, generalisasi dan penggunaan serta
pensampelan tingkah laku. Kategori-kategori tersebut memperincikan ciri-ciri tingkah laku
yang perlu diperhati dan direkodkan. Oleh itu, dalam pendidikan kaedah pemerhatian
merupakan salah satu cara untuk menilai murid-murid. Pada kebiasaannya ia dilakukan dalam
bilik darjah ketika murid sedang menjalani aktiviti pembelajaran. Semasa membuat
pemerhatian, para guru harus fokus kepada perubahan tingkah laku yang selaras dengan
objektif pengajaran dan pembelajaran yang hendak dicapai pada hari itu. Pemerhatian guru
harus meluas tanpa dibatasi oleh sosiobudaya, ruang, masa, agama ataupun tempat. Guru juga
perlu mengumpul segala maklumat dan data-data ketika menilai murid-murid. Guru boleh
menggunakan senarai semak atau borang penilaian yang mengandungi ciri-ciri perubahan
tingkah laku ingin dinilai.
Pemerhatian boleh dilakukan melalui cara bersoal jawab secara lisan, penglibatan
murid, menunjuk cara, memerhati perlakuan dan tindakan murid. Contohnya, dalam
pelaksanaan pembelajaran berasaskan projek buku skrap, guru boleh melakukan pemerhatian
ketika murid-murid sedang menjalankan aktiviti pembentangan, guru dapat melihat sama ada
murid faham atau tidak apa yang mereka bentangkanan. Selain itu, guru boleh bersoaljawab
secara lisan untuk menilai kefahaman mereka terhadap peribahasa-peribahasa yang
dibentangkan oleh kumpulan lain. Contoh borang penilaian adalah seperti dibawah.
Penglibatan Latihan Penghasilan
Nama pelajar dalam pemahaman Pembentangan buku skrap
kumpulan kelas 10% 20% 50%
10%
Kumpulan 1
Kumpulan 2
Kumpulan 3
Kumpulan 4
Markah : ........................................
Nama dan tandatangan guru: Tarikh:......................................
...............................................................
46

47. ................................................................
Rajah 3: Contoh Borang Penilaian secara kumpulan pembelajaran Berasaskan Projek
CONTOH SOALAN PEMBELAJARAN BERASASKAN PROJEK
Kumpulan 4
Kumpulan anda dikehendaki mencari 50 peribahasa berkenaan hati beserta makna dan contoh ayat
berdasarkan bahan yang disediakan iaitu kertas mah-jong, marker pen, buku skrap, kertas warna, pensel, gam,
gunting, kertas A4 dan Pensel warna.
PERIBAHASA TENTANG HATI
Bina ayat berdasarkan peribahasa tersebut.
1. Peribahasa :__________________________
Maksud : ___________________________________.
Contoh Ayat:
____________________________________________________________
___________________________________________________
2. Peribahasa :__________________________
Maksud : ___________________________________.
Contoh Ayat:
____________________________________________________________
___________________________________________________
3. Peribahasa :__________________________
Maksud : ___________________________________.
Contoh Ayat:
____________________________________________________________
___________________________________________________
4. Peribahasa :__________________________
Maksud : ___________________________________.
Contoh Ayat:
____________________________________________________________
___________________________________________________
5. Peribahasa :__________________________
Maksud : ___________________________________.
Contoh Ayat:
____________________________________________________________
___________________________________________________
6. Peribahasa :__________________________
47

48. Maksud : ___________________________________.
Contoh Ayat:
____________________________________________________________
___________________________________________________
7. Peribahasa :__________________________
Maksud : ___________________________________.
Contoh Ayat:
____________________________________________________________
___________________________________________________
8. Peribahasa :__________________________
Maksud : ___________________________________.
Contoh Ayat:
____________________________________________________________
___________________________________________________
9. Peribahasa :__________________________
Maksud : ___________________________________.
Contoh Ayat:
____________________________________________________________
___________________________________________________
10. Peribahasa :__________________________
Maksud : ___________________________________.
Contoh Ayat:
____________________________________________________________
___________________________________________________
48

49. HASIL PROJEK PELAJAR
RA
RAJ AH:
49

50. 50

51. 51

52. 52

53. 53

54. 54

55. 55

56. 56

57. 57

58. 58

59. 59

60. 60

61. KESIMPULAN
Kaedah pengajaran berasaskan projek merupakan strategi pembelajaran berpusatkan
pelajar yang melibatkan pelajar menerbitkan atau membangunkan produk dan
mempersembahkannya kepada pelajar lain, guru dan pihak lain. Melalui kaedah ini,
pelajar akan berpeluang merasai sendiri pengalaman pembelajaran dengan melakukan sendiri
aktiviti-aktiviti pembelajaran. Kaedah ini berkait rapat dengan kaedah lain seperti kaedah
permainan, kerja praktikal, penyelesaian masalah dan luar kelas. Melalui kaedah ini, guru
berupaya menimbulkan minat di kalangan pelajar bagi melaksanakan sendiri beberapa aktiviti
dalam bentuk dan situasi yang sebenar. Kaedah ini boleh dilakukan , sama ada secara
berseorangan ataupun berkumpulan.
Tujuan menggunakan kaedah projek dalam pengajaran dan pembelajaran ialah untuk
menarik minat pelajar, mengekalkan perhatian serta membangkitkan rasa ingin tahu pelajar
supaya mencapai objektif pengajaran pembelajaran. Pemilihan kaedah mengajar perlulah
berdasarkan kepada umur, kecerdasan, kebolehan dan minat pelajar. Strategi bermakna
kebijaksanaan dalam menguruskan sesuatu perkara. Ianya merujuk kepada kebijaksanaan
guru memilih pendekatan serta kecekapan merancang kaedah, teknik dalam satu-satu
pengajaran berdasarkan objektif pelajaran yang ditentukan.
Dalam sesuatu proses pengajaran, beberapa strategi pendekatan perlu di
pertimbangkan. Melalui kajian ini, pengkaji telah menjalankan Projek Buku Skrap, dengan
menggunakan tema Peribahasa Melayu. Antara strategi yang terdapat dalam perlaksanaan
pengajaran berasaskan projek ini ialah:
Memberi tugasan mengikut kurikulum. Guru menggunakan Kurikulum Bahasa
Melayu dengan penekanan terhadap pengajaran dan pembelajaran peribahasa Melayu.
Tugasan perlu mengambil kira keupayaan dan kemampuan pelajar yang terlibat. Guru
haruslah melaksanakan projek ini setelah mereka selesai mengajar dan yakin pelajar
faham apa yang mereka pelajari. Projek hanya akan dijalankan setelah guru benar-
benar yakin para pelajar mampu menguasai bidang peribahasa dengan baik.
Pelajar akan dibahagikan kepada beberapa kumpulan. Guru haruslah memastikan
bilangan ahli kumpulan kecil iaitu tidak melebihi 5 orang ahli. Setiap kumpulan
diberikan tajuk projek yang sama iaitu, menguji tahap kefahaman pelajar terhadap
61

62. pengajaran peribahasa Melayu. Setiap kumpulan perlu mencari 50 peribahasa Melayu
beserta maksud dan bina satu contoh ayat yang sesuai bagi setiap peribahasa untuk
menunjukkan bahawa pelajar faham akan maksud dan penggunaannya.
Penilaian projek perlu mencerminkan daya usaha setiap pelajar dalam kumpulan. guru
harus memastikan setiap ahli kumpulan perlu bekerjasama dalam menyiapkan projek
ini. Setiap kumpulan perlu melantik seorang ketua kumpulan. Ketua kumpulan ini
akan bertanggungjawab membahagikan tugasan kepada ahli kumpulan yang lain agar
semua ahli kumpulan terlibat dalam projek yang dilaksanakan.
Guru perlu memberi bimbingan dan pemantauan sepanjang tempoh projek. Guru
haruslah memberi bimbingan ketika setiap kumpulan melakukan perbincangan
mereka di dalam kelas. Seterusnya, guru memantau peranan setiap ahli kumpulan
yang terlibat.
Penilaian haruslah dilaksanakan sepanjang tempoh projek. Guru juga berpeluang
menilai pelajar dalam pelbagai aspek seperti kreativiti, kemahiran merancang,
integrasi pengetahuan dan kebolehan membuat tugasan bersama orang lain. Guru
haruslah membuat penilaian kepada setiap kumpulan berdasarkan beberapa aspek,
iaitu semangat berpasukan, hasil dapatan kajian, pembentangan dan kreativiti buku
skrap yang di hasilkan.
Hasil dapatan kajian di kumpulkan. Setiap kumpulan haruslah mengumpulkan hasil
dapatan yang diperoleh oleh setiap ahli dikumpulkan.
Pembentangan, penyelarasan dan pemurnian projek. Pada tarikh yang ditetapkan,
kesemua kumpulan perlu membentangkan hasil dapatan kajian mereka di hadapan
guru dan rakan-rakan. Markah akan diambil oleh guru melalui pembentangan ini.
Markah dinilai berdasarkan kerjasama dalam kumpulan dan hasil dapatan kajian yang
diperoleh. Guru akan menegur kesilapan yang dilakukan agar pelajar dapat membuat
penambahbaikan terhadap projek yang mereka lakukan.
62