พจนานุกรมกิริยาอาขยาต (บาลี-ไทย) ฉบับธรรมเจดีย์

2. ฉ ส จ.
พจนานุกรมกรยาอาขยาตฉบบธรรมเจดย
อ อักษร
อกติ ยอมไป. อกฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป อ ปจ. ติ วัต.
อกติ ยอมคด. อกฺ ธาตุในความ คด โคง โกง งอ บิด บิดไปบิดมา อ ปจ. ติ วัต.
อกตฺถ
ไดทําแลว. กรฺ ธาตุในความทํา โอ ปจ. ตฺถ อัช. รัสสะ อ อาคมตนธาตุ ลบ รฺ
และ โอ.
อกมฺห ไดทําแลว. กรฺ+โอ ปจ. มฺหา อัช. ลบ รฺ และ โอ อ อาคมตนธาตุ
อกํสุ ไดทําแลว. กรฺ+โอ ปจ. อํü อัช. แปลงเปน อํสุ ลบ รฺ และ โอ อ อาคม
อกริ ไดทําแลว. กรฺ+โอ ปช. อี อัช. ลบ โอ อ อาคม.
อกริสฺส จักไดทําแลว. กรฺ+โอ ปจ. สฺสา กาลาติ. รัสสะ อ อาคมตนธาตุ อิ อาคมตนธาตุ.
อกา ไดทําแลว. กรฺ+โอ ปจ. อา รุปฯ ๕๓๓ อ อาคม.
อกาสิ
ไดทําแลว. กรฺ+โอ อี อัช. แปลง กรฺ เปน กา ลบ โอ สฺ อาคมตนธาตุ. โมคฯ
ตยาทิกัณฑ ๒๔ วา แปลง กรฺ พรอมดวย โอ เปน กา กัจฯ ๔๙๑ รูปฯ ๕๐๗
แปลง กรฺ เปน กาส.
อกาสึ ไดทําแลว. กรฺ+โอ ปจ. อึ อัช. วิธีสรางกิริยา ดู อกาสิ.
หนา ๒
อกํสุ ไดทําแลวง กรฺ+โอ ปจ. อํü อัช. แปลงเปน อํสุ ลบ รฺ และ โอ.
อกฺกมติ
ยอมเหยียบ. อา+กมฺ หรือ กมุ ธาตุ ในความกาวไป อ ปจ. ติ วัต. รัสสะ
อุปสรรค ซอน กฺ.
อกฺกมตุ ขอจงเหยียบ. อา+กมฺ หรือ กมฺ+อ ปจ. อี อัช อ อาคม ตนธาตุ ซอน กฺ.
อกฺเกติ อกฺกยติ ยอมชม. อกฺกฺ ธาตุในความ ชม ชมเชย ยกยอง สรรเสริญ. เณ ณย ปจ. ติ วัต.
อโกจฺฉิ อกฺโกจฺฉิ
ไดดาแลว. กุสฺ ธาตุในความ ดา ทําลาย อ ปจ. อี อัช. แปลงเปน จฺฉิ พฤทธิ อุ
เปน โอ ลบ สฺ อ อาคมตนธาตุ กิริยาหลังซอน กฺ รูปฯ ๔๖๔. โมคฯ แปลง อี
เปน ฉิ แปลง ส เปน จ.
เปน แปลง ฺ เปน ฺ
อกฺโกสติ ยอมดา, ทําลาย. อา+กุสฺ+อ ปจ. ติ วัต. พฤทธิ อุ เปน โอ รัสสะ ซอน จฺ.

3. อค . +ณ . อ . ณ อ
อกฺขติ
ยอมเห็น. อกฺขฺ ธาตุในความ เห็น ประจักษ แจง ปรากฏ รวบรวม ติดตอกัน
ประหาร อ ปจ. ติ วัต.
อกฺขาติ
ยอมกลาว. อา+ขา ธาตุในความ กลาว บอก แสดง ชี้แจง เทศนา อ ปจ. ติ
วัต. รัสสะ ซอน กฺ.
อกฺขายติ ยอมกลาว. อา+ขา+ย ปจ. กัม. ติ วัต. รัสสะ ซอน กฺ.
อกฺขาหิ จงกลาว, ฯลฯ. อา+ขา+อ ปจ. หิ ปญจะ รัสสะ ซอน กฺ.
หนา ๓
อคจฺฉา
ไดไปแลว. คมฺ หรือ คมุ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป บิน เหิน คบหา. อ ปจ.
อา หิยัต. แปลงตัวธาตุเปน คจฺฉ อ อาคมตนธาตุ
อคจฺฉิสฺสา จักไดไปแลว, ฯลฯ. สฺสา กาลาติ. อ อาคมตนธาตุ อิ อาคมหลังธาตุ.
อคฺฉิ อคฺฉี
ไดไปแลว. ฯลฯ. คมฺ หรือ คมุ ธาตุ อ ปจ. อี อัช. แปลง ตัว ธาตุ เปน คจฺฉ
แปลง จฺฉ เปน ฺฉ อ อาคมตนธาตุ กิรายาตน รัสสะ อี เปน อิ.
อคณฺหิ
ไดถือเอาแลว คหฺ ธาตุในความ ถือ จับ ยึด กุม ณฺหา ปจ. อี อัช. ลบ หฺ อ
อาคมตนธาต
อาคมตนธาตุ.
อคติ
ยอมคด. อกฺ ธาตุในความ คด ไปคด คดไปคดมา บิดไปบิดมา ลําเอียง อ ปจ.
ติ วัต.
อคมา ไดไปแลว, ฯลฯ. คมฺ หรือ คมุ ธาตุ อ ปจ. อา หิยัต. อ อาคมตนธาตุ
อคมาสิ
ไดไปแลว, ฯลฯ. คมฺ หรือ คมุ ธาตุ อ ปจ. อี อัช. ทีฆะทีสุดธาตุ อ อาคม ตน
ธาตุ สฺ อาคม ทายธาตุ.
อคมํสุ อคมาสุ ไดไปแลว,ฯลฯ. อํü อัช. กิริยาตนลบที่สุดธาตุกิริยาหลัง ลง อุ อาคม
อคมฺหา อคมุมมฺหา ไดไปแลว, ฯลฯ. มฺหา อัช. กิริยาตนลบที่สุดธาตุกิริยาหลัง ลง อุ อาคม.
อคา ไดไปแลว, ฯลฯ. อา หิยัต. ลบที่สุดธาต.
อคาหยิ ไดยัง...ใหถือเอาแลว, ฯลฯ. คหฺ+ณย ปจ.เหตุ. อี อัช.
อคฺคติ
ยอมไปคด อคฺคฺ. ธาตุในความไปคด คดโคง คดเคี้ยว คดไปคดมา บิดไปบิดมา อ
ปจ. ติ วัต.
อคฺคติ ยอมสละ อคฺคฺ ธาตุในความ สละ ให อ ปจ. ติ วัต.
หนา๔
อคคเหสิ
ฺคเหส ไดถือเอาแลว, ฯลฯ. คห+ณหา ปจ. อี อัช. ลบ ณหา อ อาคมตนธาต
ไดถอเอาแลว, ฯลฯ คหฺ ฺหา ปจ อช ลบ ฺหา อาคมตนธาตุ

4. ไ ใ ไ ไ
อต+อย ร
อคฺฆติ
ยอมถึงคา ยอมควรคา อคฺฆฺ ธาตุในความเปนตนทุนมีคา มีราคา ยกยอง เคารพ
บูชา นับถือ อ ปจ . ติ วัต.
อคฺฆาเปสิ
ยัง...ใหคาดคาแลว ยัง...ใหตีราคาแลว. อคฺฆฺ+ณาเป ปจ.เหตุ.อี อัช.สฺ อาคม
หลังธาตุและ ปจ.
อคฺฆึสุ ถึงคาแลว, ฯลฯ.อํü อัช. แปลงเปน อึสุ.
อเฆติ อฆยติ ยอมชั่วชา. อฆฺ ธาตุในความชั่วชา ฉิบหาย ลําบาก เณ ณย ปจ.กัต.ติ วัต.
อฆมฺมา
ไดไปแลว, ฯลฯ. คมฺ หรือ คมุ อ ปจ. อา หิยัต.แปลงธาตุเปน ฆมฺม อ อาคมตน
ธาตุ รูปฯ ๔๒๗
อฆมฺมิ ไดไปแลว, ฯลฯ. อี อัช.
องฺกติ
ยอมกําหนด. อกิ ธาตุในความกําหนด หมาย เปนเครื่องหมาย อ ปจ. ติ วัต.
นิคคหิอาคมตนธาตุ.บางคัมภีรเปน อํกฺ ธาตุ.
อํกติ องฺกติ ยอมไป. อํกฺ ธาตุในความไป เปนไป อ ปจ. ติ วัต.
องฺเกติ องฺกยติ ยอมกําหนด, ฯลฯ อกิ อํกฺ องฺก+เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
องฺคติ องฺเคติ
ไ ิ ใ ไ ึ  ไ  ิ ั  ั้ ิ
ยอม ป. อคิ องฺคฺ ธาตุ นความ ป ถึง เปน ป อ เอ ปจ. ติ วัต. ถาตั้ง อคิ
ธาตุ พึงลงนิคคหิตอาคม.
อํเสติ อํสยติ
ยอมเบียดเบียน. อํสฺ ธาตุในความเบียดเบียน กําจัด ฆา ประหาร รวมกัน
ติดตอกัน เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
อจริ อจาริ
ไดเที่ยวไปแลว. จรฺ ธาตุในความเที่ยวไป ประพฤติดําเนินไป เปนไป เปนไป
กิน บริโภค อ ปจ. อี อัช. อ อาคม ตนธาตุ กิริยาหลังทีฆะตนธาตุ
หนา๕
อจฺจคมา
ไดมาถึงแลว. อา+คมฺ+อ ปจ. อา หิยัต. อ อาคมตนธาตุแปลง อา อุปรรคเปน
อี แปลง อี เปน ย แปลง ย เปน ช แปลง ช เปน จ ซอน จฺ.
อจฺจคา
เปนไปลวงแลว. อติ+คมฺ+อ ปจ. อา หิยัติ. พฤทธิ อิ เปน เอ เอา เอ เปน
ย หรือแปลง จ เปน จฺจ หรือแปลง ตฺย เปน จฺจ.
อจฺจติ ยอมบูชา. อจฺจ ธาตุในความบูชา เคารพ ยกยอง นับถือ อ ปจ. ติ วัต.
อจฺเจติ อจฺจยติ ยอมบูชา. อจฺจฺ+ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
อจฺจยติ
ยอมเปนไปลวง ยอมลวงไป อติ+อย ธาตในความไป ถึง เปนไป บรรล ร
ยอมเปนไปลวง ยอมลวงไป. ฺ ธาตุในความไป ถง เปนไป บรรลุ ู.
แปลง อติ เปน อจฺจ.

5. อจฺจาวทติ ยอมกลาวลวงเกิน รองเรียก พูดเกี้ยว. อติ+อา+วทฺ+อ ปจ.ติ วัต.
อจฺเจติ
ยอมลวง กาวลวง ลวงเลย อติ-อิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป เปนอยู
เคลื่อน ประสบ รู บรรลุ ตรัสรู อ ปจ. ติ วัต. แปลง อติ เปน อจฺจ อิ
ตัว ธาตุเปน เอ.
อจฺฉ
จงอยู จงเปนอยู อสฺ ธาตุในความ มี เปน มีอยู เปนอยู อ ปจฺ หิ ปญจ.
แปลง ส เปน จฺฉ ลบ หิ
อจฺฉติ
ยอมอยู ยอมนั่ง อาสฺ ธาตุในความ เขาไปนั่ง เขาไป-นั่งอยู อ ปจฺ ติ วัต.
แปลง ส เปน จฺส รัสสะ รูปฯ ๔๖๐. ยอมเห็น, ฯลฯ. อจฺจ ธาตุในความ เห็น
ดู เอิบอาบ ซึมซาบ ซาบซาน ไหลไปทั่ว อาบไปทั่ว. อ ปจฺ ติ วัต.
อจฺฉาเทติ อจฺจฉาทยติ
ยอมนุงหม, ปกปด. อา+ฉทฺ สํวรเณ อปวารเณ จ. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
ทีฆะตนธาตุก รัสสะอุปสรรคซอน ตฺ.
หนา๕
อจฺฉึสุ
  ั  ึ ั 
อยูแลว, ฯลฯ. อาสฺ อุปเวสเน. อ ปจ. อํü อัช. แปลงเปน อึสุ รัสสะตนธาตุ
แปลง ส เปน จฺฉ.
อจฺฉาเปติ อจฺฉาปยติ ยอมใหนั่งอยู ยอมใหเขาไปนั่งอยู. อาสฺ+ณาเป ณาปย ปจ. เหตุ. ติ วัต.
อจฺฉินฺทิ
ไดตัดแลว ไดชิงเอาแลว. ฉิทฺ ฉิทิ ว เทธากรเณ. อ ปจ. อี อัช. อ อาคมตนธาตุ
นิคคหิตอาคมหลังธาตุ.
อจฺฉุปติ ยอมถูกตอง. อา+ฉุป. สมฺผสฺเส. อ ปจ. ติ วัต. รัสสะ ซอน จฺ.
อจฺเฉชฺชิ
ตัดเอาแลว ชิงเอาแลว แยงชิงแลว. อา-ฉิทฺ หรือ ฉิทิ ธาตุ ย ปจ. กัต. อี อัช.
แปลง ทฺย เปน ชฺช เอา อิ เปน เอ รัสสะ ซอนจฺ.
อจฺเฉจฺฉํü
ไดตัดแลว, ฯลฯ. ฉุ ธาตุในความตัด บั่น ทอน อ ปจ. อํü อัช. แปลง ฉุ เปน
เฉจฺฉ อ อาคมตนธาตุ ซอน จฺ. เวสฯ ๓๘๐ วา แปลง ฉ เปน จฺเฉจฺฉ.
อชติ ยอมไป, ฯลฯ. อชฺ ธาตุในความไป ถึง เปนไป โยนไปทิ้งไป. อ ปจ. ติ วัต.
อชินิ
ไดชนะแลว ไดผจญแลว.ชิ ธาตุในความชนะ มีชัย. นา ปจ. อี อัช. อ อาคมตน
ธาตุ.
อชฺชติ
ยอมตระเตรียม, ฯลฯ. อชฺชฺ ธาตุในความตระเตรียมจัดแจง ตกแตง. อ ปจ. ติ
วัต.
อชฺเชติ อชฺชยติ ยอมตระเตรียม, ฯลฯ. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.

6. ป ใ ป ป ป
อ อ . อจ . . ต .
อชฺฌคา
ไดถึงแลว ไดถึงทับแลว. อธิ+คมฺ+อ ปจ. อี อัช. แปลง อธิ เปน อชฺณ รัสสะ อี
เปน อชฺณคมิ แปลง คมิ เปน คา ในเพราะภัติ อัช. รูปฯ ๔๕๔ อีกอยางหนึ่ง
เปน อา หิยัต. ลบที่สุดธาตุ อีกอยางหนึ่ง เปน อึ อัช. อุตตม-บุรุษ แทน โอ อ
อาคมตนธาตุ.
หนา๗
อชฺฌคํü ไดถึงแลว ไดถึงทับแลว. อธิ+คมฺ+อ ปจ. อํü อัช. ลบ อ เสียตัวหนึ่ง.
อชฺฌภาสิ กลาวแลว, ฯลฯ. อธิ+ภาสฺ ธาตุในความ กลาว พูด ตรัส. อ ปจ. อี อัช.
อชฺฌภาสิ ไดกลาวแลว, ฯลฯ. อ อาคมตนธาตุ ลบ อ เสีย ตัวหนึ่ง.
อชฺฌาจรติ ยอมประพฤติผิด ยอมลวงเกิน ยอมละเมิด. อธิ+อา+จรฺ+อ ปจ. ติ วัติ.
อชฺฌายติ
ยอมเลาเรียน, ฯลฯ. อธิ+อิ ธาตุในความ เปลงวาจา กลาว อาน ทอง สาธยาย
เลาเรียน ศึกษา สําเหนียก. อ ปจ. ติ วัต. วิการ อิ เปน เอ แปลง เอ เปน
อาย.
อชฺฌาวเสยฺยํü พึ่งอยูครอบครอง. อธิ+อา+วสฺ+อ ปจ. เอยฺยํü สัต.
ป ิ
อชฺฌุเ กฺขติ  ใ ป ิ ป ิ ป ิ ั
ยอมวางเฉย, วาง จเ นกลาง. อธิ+อุ +อิกฺขฺ ทสฺสนงฺเกสุ. อ จ. ติ วัต.
อชฺเฌสติ
ยอมเชื่อเชิญ, อาราธนา. อธิ+อิสฺ เอส วา คเวสเน, อถวา อิสฺ อาทาเน. อ ปจ.
ติ วัต.
อชฺฌาสยติ ยอมเปนยิ่ง, มุงหมาย. อธิ+อา+สิ ปวตฺติยํ. อ ปจ. ติ วัต.
อชฺเฌสิ ทับถึงแลว. อธิ+อิ คติยํ. อ ปจ. อี อัช.
อชฺโฌถรติ อชฺโฌตฺรติ
ยอมลาดทับ, ทวมทับ, ครอบงํา. อธิ+โอ+ถรฺสนฺถรเณ. อ ปจ. ติ วัติ. กิริยาหลัง
ซอน ตฺ.
หนา๘
อชฺฌายติ
ยอมสนใจ. อา+เฌ จินฺตายํ. อ ปจ. ติ วัต. แปลง เอ เปน อาย รัสสะอุปสรรค
ซอน ชฺ.
อฺจติ
ยอมเปลี่ยนแปลง, ฯลฯ. อฺจฺ ธาตุในความ ถึงความฉิบหาย เปลี่ยนแปลง
พินาศ. อ ปจ. ติ วัต.
อฺจติ ยอมเคารพ ฯลฯ. อฺจุ ธาตุในความ เคารพ ยกยอง บูชา นับถือ. อ ปจ. ติ วัต.
อเจติ อจยติ
ฺเจต ฺจยต ยอมวิเศษ, ฯลฯ. อจ ธาตในความ วิเศษ แปลก. เณ ณย ปจ. ติ วัต.
ยอมวเศษ, ฯลฯ ฺ ุ ธาตุในความ วเศษ แปลก เณ ณย ปจ วต

7. อต
อฺชติ
ยอมฉิบหาย, ฯลฯ. อฺชฺ ธาตุในความ พินาศ ฉิบหาย เปลี่ยนแปลง. อ ปจ. ติ
วัต.
อฺชติ
ยอมรัก, ฯลฯ. อฺชฺ ธาตุในความ แจง ชัด ปรากฏ ประกาศ ทา ไล หยอด
ไป ถึง เปนไป รัก ใคร รักใคร ฉุด ชัก ยาว. อ ปจ. ติ วัต.
อฺชาเปสิ ใหหยอดแลว, ฯลฯ. อฺชฺ+ณาเป ปจ. เหตุกัต. อี อัช.
อฺฉติ
ยอมชักมา, ฯลฯ. อฉิ ธาตุในความ ชัก ฉุด ลาก ชักมา ฉุดมา ดึงมา อ ปจ. ติ
วัต.
อฺาติ
ยอมรู, รูทั่วถึง, บรรลุ, ตรัสรู อา+า อวโพธเน. อ ปจ. ติ วัต. รัสสะอุปสรรค
ซอน ฺ.
อฺสิ
ไดรูแลว, ฯลฯ. า ธาตุ อ ปจ. อี อัช. อ อาคมตนธาตุซอน ฺ รัสสะ อี สฺ
อาคม หลังธาตุ. รูปฯ ๕๐๐ ตั้งา ธาตุหมวด กี. ลง นา ปจ. ลบ นา.
อฺายิสฺส
จักไดรูแลว า+นา ปจ. สฺส กาลา. อ อาคมตนธาตุ อิ อาคมหลังธาตุ และปจ.
แปลง นา เปน ย รูปฯ ๕๐๐.

หนา๙
อฏติ ยอมไป, ฯลฯ. อฏþ ธาตุในความไป ถึง เปนไป เสื่อม พินาศ. อ ปจ. ติ วัต.
อฏþฏติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. อฏþฏþ ธาตุในความไมเอื้อ ไมเอื้อเฟอ ไมเอาใจใส
เบียดเบียน กาวลวง รบกวน. อ ปจ. ติ วัต.
อฏþเฏติ อฏþฏยติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. อฏþฏþ+เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
อฏþ€าสิ ไดยืนอยูแลว, ฯลฯ. €า ธาตุในความ หยุด ยืน ยืนอยู ตั้ง ตั้งอยู.
อฑฺฉา
ไดขบแลว, ฯลฯ. ฑํสฺ ธาตุในความกัด ขบ ตอย อ ปจ. อา หิยัต. แปลง ส เปน
ฉ นิคคหิต เปน ฺ อ อาคม ตนธาตุ โมคฯ ตยาฑิกัณฑ ๓๐.
อฑฺฑติ
ยอมแตงขึ้น, ฯลฯ. อฑฺฑฺ ธาตุในความ แตงขึ้น ปรุงขึ้น. อ ปจ ติ วัต. นิคคหิต
อาคม.
อณติ
ยอมออกเสียง,ฯลฯ. อณฺ ธาตุในความ ออกเสียง ทอง สวด ทวน สาธยาย อ
ปจ. ติ วัต.
อณฺ€ติ ยอมไป, ฯลฯ. อ€ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต. นิคคหิตอาคม.
อณฺฑติ ยอมออกไข. อฑิ อณฺฑฺ ธาตุในความ ออกไข. อ ปจ. ติ วัต.
อตติ
ยอมติดตอกัน ฯลฯ อต ธาตในความ ติดตอกัน ไป ติดตอ ไปเสมอ ไปเปนนิตย
ยอมตดตอกน, ฯลฯ. ฺ ธาตุในความ ตดตอกน ไป ตดตอ ไปเสมอ ไปเปนนตย
เปนติดตอ เปนไป ติดตอกัน เปนไปเสมอ. อ ปจ. ติ วัต.

8. ต แป นย เปน 
€ต . อต+ + . ต .
หนา๑๐
อตนิ
ไดแผไปแลว. ฯลฯ. ธาตุในความ แผ ขยาย แผ กวาง กวางขวาง โอ ปจ. อี
อัช. อ อาคมตนธาตุ ลบ โอ.
อติคจฺฉติ ยอมลวงไป, ลวงเขาไป, ลวงเกิน. อติ+คมฺ+อ ปจ. ติ วัต. แปลง คม เปน คจฺฉ.
อติกฺกมติ อติกฺกเมติ
ยอมกาวลวง, ลวงละเมิด, เดินไป, เดินผานไป. อติ+กมฺ หรือ กมุ. อ เอ ปจ. ติ
วัต.
อติกฺกาเมสฺสามิ จักใหกาวลวง. อติ+กมฺ+เณ ปจ. เหตุกัต. สฺสามิ ภวิส. ทีฆะ ซอน กฺ.
อติกิลเมยฺย พึงลําบาก,ฯลฯ. อติ+กิลมฺ+อ ปจ. เอยฺย สัต.
อติติกฺขิสฺส
จักไดอดทนแลว, จักไดทนทาน. ติชฺ+ข ปจ. สฺสา กาลา. เทวภาวะ ติ แปลง ชฺ
เปน กฺ อ อาคมตนธาตุ อิ อาคมหลังธาตุและปจ.
อติจฺฉถ จงโปรดขางหนา. อติ+อิสุ อิจฺฉายํ. อ ปจ. ถ ปญจ. แปลง ส เปน จฺฉ
อติมฺติ
ยอมดูถูก, ดูหมิ่น, หมิ่นประมาท. อติ+มนฺ ธาตุในความรู เขาใจ สําคัญ ย ปจ.
กัต ติ วัต แปลง นย เปน 
กต วต. ลง ฺ ฺ .
อติมฺยฺย พึงดูถูก, ฯลฯ. เอยฺย สัต.
อติมาเนติ อติมานยติ ยอมเยอหยิ่ง, จองหอง. อติ+มานฺ+เณ ณย ปจ. ติ วัต.
อติมาเปติ อติมาปยติ
ยอมสราง, กอสราง. อติ+มาปฺ+เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต. เปน เณ ณย ปจ.
เหตุกัต. บาง พึงแปลงไปตามวาจาจกนั้น
หนา๑๑
อติโมทติ ยอมยินดี, ฯลฯ. อติ+มุทฺ+อ ปจ. ติ วัต. พฤทธิ อุ เปน โอ.
อติโรจติ ยอมรุงเรืองยิ่ง ฯลฯ. อติ+รุจฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อติริจฺจติ ยอมรับยิ่ง. อติ+ริจฺ สมฺปฏิจฺฉเน. ย ปจ. กัม. ติ วัต.
อติรุกฺเขติ อติรุกฺขยติ ยอมหยาบคายนัก, หยาบชานัก. อติ+รกฺขฺ+เณ ณย ปจ. กัต.
อติโรจติ ยอมรุงเรืองยิ่ง, ฯลฯ. อติ+รุจฺ+อ ปจ. กัม. ติ วัต. พฤทธิ อุ เปน โอ.
อติวตฺตติ ยอมเปนไปลวง, ลน (น้ํา). อติ+วตฺตฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อติวสฺสติ ยอมรั่ว, ฯลฯ. อติ+วสฺสฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อติวิชฺฌติ ยอมเสียดแทงยิ่ง, ฯลฯ. อติ+วิธฺ+ย ปจ. กัต. ติ วัต. แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.
อติเวเ€ติ
อตเวเ ยอมคาดคั้น ฯลฯ. อติ+เว€+เอ ปจ. ติ วัต.
ยอมคาดคน ฯลฯ เว€ฺ เอ ปจ วต

9. ป ปจ ต
อติเสวติ
ยอมเย็นยิ่ง, หนาวยิ่ง, เย็นนัก, หนาวนัก. อติ+สิ เสวายํ. อ ปจ. ติ วัต. เอา อิ
เปน เอ วฺ อาคม.
อตฺถ
จงมี, ฯลฯ. อสฺ ธาตุในความ มี เปน มีอยูเปนอยู อ ปจ. ถ ปญจ. แปลงเปน
ตฺถ ลบที่สุดธาตุ รูปฯ ๔๘๒.
อตฺถงฺคเมติ ยอมคลอยลง. อตฺถฺ+คมฺ+เอ ปจ. ติ วัต. โมคฯขาทิกัณฑ ๑๓.
อตฺถรติ ยอมปู, ลาด. อา+ถรฺ+อ ปจ. ติ วัต. รัสสะ อา ซอน ตฺ.
อตฺถาเปติ ยอมเปนประโยชน อตฺถ ศัพท อาป ปจ.ติ วัต. โมคฯ ขาทิกัณฑ ๑๓.
อตฺถิ
มีอยู . อสฺ+อ ปจฆ. ติ วัต. แปลงเปน ตฺถิ ลบที่สุดธาตุ กิริยานั้ใชกับประธาน
ไดทั้ง ๒ วจนะ รูปฯ ๔๗๙.
อตฺถุ
จงมี. อสฺ+อ ปจ. ตุ ปญจ แปลงเปน ตฺถุ ลบที่ธาตุ บางคราวใชเปนมัธยมบุรุษ
รูปฯ ๔๔๔.
หนา ๑๒
อตฺเถติ อตฺถยติ
ยอมขอ, ฯลฯ. อตฺถฺ ธาตุในความ ขอ รองขอ มุงหมาย อยากได ตองการ
ปรารถนา เณ ณย ปจ กัต ติ วัต
รารถนา. เณ ณย  . กต. วต.
อทติ
ยอมกิน, ฯลฯ. อทฺ ธาตุในความ กิน บริโภค ไป ถึง เปนไป ขอ รองขอ อ ปจ.
ติ วัต.
อเทติ อทยติ ยอมกิน, ฯลฯ. อทฺ+เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
อทฺทกฺข
ไดเห็นแลว, ฯลฯ. ทิสฺ ธาตุในความ เห็น ดู พบ เพง ประกาศ ปรากฏ. อ ปจ.
อา หิยัต. แปลง ทิสฺ เปน ทกฺข อ อาคมตนธาตุ ซอน ทฺ ลบ อา.
อทกฺขิ อทฺทกฺขิ
ไดเห็นแลว, ฯลฯ. ทิสฺ+อ ปจ. อี อัช. อ อาคมตนธาตุ กิริยาหลังซอน ทฺ เปน
อทฺทกฺขี โดยไมรัสสะบาง
อททํ อทํ ไดใหแลว. ทา+อ ปจ. อํ หิยัต. อ อาคมตนธาตุ กิริยาแรก เทฺวภาวะ ทา รัสสะ.
อทา ไดใหแลว. ทา+อ ปจ. อํ หิยัต. สฺ อาคม เปน อทาสึ ลบ สึ เวสฯ ๔๘๗.
อทาสึ ไดใหแลว. ทา+อ ปจ. อึ หิยัต. สฺ อาคม.
อทาสิ ไดใหแลว, ทา+อ ปจ. อี อัช. รัสสะ สฺ อาคม อ อาคมตนธาตุทั้ง ๓ ศัพท.
อทิยิ ไดใหแลว. ทา+ย ปจ. กัม. อี อัช. อ อาคมตนธาตุ อิ อาคมหลังธาตุ และปจ.

10. ป ป
น ส อ ย อ
อทฺทา อทฺทสา
ไดเห็นแลว, ฯลฯ. ทิสฺ+อ ปจ. อา หิยัต. แปลง อิ เปน อ ซอน ทฺ กิริยาแรก
ลบ อา หรือลบ อ ที่ ส แลว รัสสะ อา วิภัติเปน อ.
อธิโกฏฏติ ยอมหั่น, ฯลฯ. อธิ+โกฏþฏþ เฉทเน. อ ปจ. ติ วัต.
อธิคจฺฉติ ยอมถึงทับ, ได, บรรลุ, ตรัสรู. อธิ+คมฺ+อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๑๓
อธิคจฺเฉ พึงถึงทับ, ประสบ, ฯลฯ. อธิ+คมฺ+อ ปจ. เอยฺย สัต.
อธิคณฺหาติ ยอมได, บรรลุ, เรียน. อธิ+คหฺ+ณฺหา ปจ. ติ วัต. ลบ ที่สุดธาตุ.
อธิคเต ยอมถึงทับ, เรียน, เรียนเอา. อธิ+คมฺ+อ ปจ. เต วัต. ลบที่สุดธาตุ.
อธิฏ€หิ ตั้งทับแลวห, อธิษฐานแลว. อธิ+€า+อ ปจ. อี อัช. แปลง €า เปน €ห ซอน ฏ.
อธิฏเ€ติ ยอมตั้งทับ, ฯลฯ. แปลง อา เปน เอ รูปฯ ๔๗๖.
อธิมุจฺจติ
ยอมนอมไป, นอมใจไป. อธิ+มุจฺ+ย ปจ. กัต. ติ วัต. แปลง ย เปน จ หรือ
แปลง จฺย เปน จฺจ.
ิ ิ
อธิมุจฺจิ ป ื้ ั  ั่  ิ  ิ ป ั ี ั
เ ลืองทับแลว, หยังลงแลว สิงแลว. อธิ+มุจฺ+ย จ. กัต. อี อัช.
อธิมุจฺเจยฺย พึงลวงพน, เปลื้องทับ, หยั่งลง, สิง. เอยฺย สัต.
อธิยสฺสุ
จงเรียน, ฯลฯ. อธิ+อิ ธาตุในความ เปลงวาจา ศึกษา เลาเรียน กลาว อาน
ทอง สวด ทวน สารยาย. อ ปจ. สฺสุ ปญจ. วิการ อิ เปน เอ เอา เอ เปน ย
หรือแปลง อิ เปน ยฺ.
อธิวาสยึสุ ใหอยูทับแลว, ฯลฯ. อธิ+วสฺ+ณย ปจ. เหตุกัต. อํü อัช. ทีฆะ.
อธิวาเสตุ ขอจงรับ. อธิ+วาสฺ+เณ ปจ. กัต. ตุ ปญจ.
อธิวาเสสิ ใหอยูทับแลว, ฯลฯ. เณ ปจ. เหตุกัต. อี อัช.
อธิเสสฺสติ จักนอนทับ. อธิ+สิ สี วา. อ ปจ. สฺสติ ภวิส. แปลง อิ หรือ อี เปน เอ.
หนา ๑๔
อนติ ยอมเปนอยู, ฯลฯ. อนฺ ธาตุในความ หายใจ เปนอยู มีชีวิต. อ ปจ. ติ วัต.
อนาทยิ
ไมเอื้อเฟอแลว. น+อา+ทยฺ ธาตุในความ เอ็นดู รัก. อ ปจ. อี อัช. หรือตั้ง ทา
ธาตุในความ ให ย ปจ. กัต. รัสสะ อา เปน อ หรือลง อ ปจ. แปลง อา เปน
อิ อิ เปน เอ เอ เปน อย.
อนียิสฺส
จักไดถึงแลว นี ปาปณเน สสา กาลา อ อาคมตนธาต ย และ อิ อาคมหลัง
จกไดถงแลว. ปาปุณเน. ฺสา กาลา. อาคมตนธาตุ ฺ และ อาคมหลง
ธาตุ รัสสะ อา ที่ สา เปน อ.

11. ต
อนุกนฺติ
ยอมตามบด, ฯลฯ. อนุ+กติ หรือ กนฺต ธาตุในความ ลด ตัด ผา เชือด แขวะ
ควัก. อ ปจ. ติ วัต.
อนุกโรติ ยอมทําตาม. อนุ+กรฺ+โอ ปจ. ติ วัต.
อนุกุพฺพติ
ยอมทําตาม. อนุ+กรฺ+โอ ปจ. ติ วัต. เอา อ ที่ ก เปน อุ แปลง โอ เปน อุ
แปลง อุ เปน ว ว เปน วฺว วฺว เปน พฺพ ลบที่สุดธาตุ รูปฯ ๕๐๖.
คนุคจฺฉติ ยอมไปตาม, ตามไป, ไปขางหลัง. อน+คมฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อนุชานิ อนุญาตแลว. อนุ+า+นา ปจ. อี อัช. แปลง า เปน ชา.
อนุชานิสฺสติ
จักอนุญาต. นา ปจ. สฺสติ ภวิส. เอา อา ที่ นา เปน อิ หรือลบ อา ลง อิ
อาคม.
อนุชาเนยฺยํ พึงรูตาม. อนุ+า+นา ปจ. เอยฺยํ สัต. แทน เอยฺยามิ.
อนุฑหิ ตามเผาแลว, แผดเผาแลว. อนุ+ฑหฺ ธาตุในความ เผา ไหม. อ ปจ. อี อัช.
หนา ๑๕
อนุตฺถุนิ อนุถุนิ
ุ ุ ุ ุ
ทอดถอนแลว, ฯลฯ. อนุ+ถุ ธาตุในความ ทอดถอน ถอนใจ. นา ปจ. อี อัช.
กิริยาแรก ซอน ต
กรยาแรก ซอน ฺ.
อนุตปฺปติ
ยอมเดือดรอน, ฯลฯ. อนุ+ตปฺ ธาตุในความ เรารอน แผดเผา. ย ปจ. แปลง ย
เปน ป หรือ แปลง ปฺย เปน ปฺป.
อนุทฺธํเสถ ยอมโจท. อนุ+ธํสฺ ธาตุในความกําจัด. เอ ปจ. ถ วัต.
อนุธาวติ
ยอมแลนไปตาม, วิ่งไปตาม, ฯลฯ. อนุ+ธาวุ ธาตุในความ ไป วิ่ง แลน สะอาด
หมดจด เจริญ รุงเรือง ไปสะอาด ไปบริสุทธิ์. อ ปจ. ติ วัต.
อนุปตติ
ยอมตกไปตาม, ฯลฯ. อนุ+ปตฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป ตก หลน ลม. อ
ปจ. ติ วัต.
อนุเทติ ยอมเพิ่มให. อนุ+อุป+ทา+อ ปจ. ติ วัต. แปลง อา เปน อิ อิ เปน เอ.
อนุปยติ ยอมไปตาม, ฯลฯ. อนุ+ปยฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
อนุปพฺพชิ
บวชตามแลว. อนุ+ป+วชฺ ธาตุในความ งด เวน ละเวน. อ ปจ. อี อัช. แปลง ว
เปน พ ซอน พฺ.
อนุปริยายติ
ยอมติดตาม. อนุ+ปริ+ยา ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. ย ปจ. กัต. ติ วัต. หรือ
อิ ธาตุในความ, ฯลฯ. อ ปจ. แปลง อิ เปน อาย และ ลง ยฺ อาคมตนธาตุ.
อนุปริยายิ เวียนไปรอบแลว หมุนไปรอบ. อี อัช.

12. ใ
อน อน . ม . .
อนุปสฺสติ
ยอมเห็นตาม, คลอยตาม, ไมขัดกัน. อนุ+ทิสฺ+อ ปจ. ติ วัต. แปลง ทิสฺ เปน
ปสฺส.
หนา ๑๖
อนุปาเลติ อนุปาลยติ ยอมตามรักษา, ปกปอง, คุมครอง คุมกัน เลี้ยง. อนุ+ปาลฺ+เณ ปจ. กัต. ติ วัต.
อนุผริ
แผไปตามแลว, แผไปแลวโดยลําดับ. อนุ+ผรฺ ธาตุในความ ซานไป แผไป. อ
ปจ. อี อัช.
อนุพนฺธติ
ยอมติดตาม ฯลฯ. อนุ+พนฺธ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด จับ จํา ติดตอกัน
เนื่อง เนื่องกัน เกี่ยวเนื่องกัน เกี่ยวพันกัน. อ ปจ. ติ วัต.
อนุพฺรูติ
ยอมกลาวเนื่องๆ, กลาวบอยๆ ฯลฯ. อนุ+พฺรู ธาตในความ กลาว พูด อ ปจ. ติ
วัต.
อนุพฺรูหฺเย
พึงงอกงาม, พึงพอกพูน, ฯลฯ. อนุ+พฺรฺหฺ ธาตุในความ เจริญ รุงเรือง อ ปจ.
เอยฺย สัต. ลบ ยฺย ลง ยฺ อาคม.
อนุภวติ
 ึ ใ ี  ิ  ิ ั
ยอมเสวย, รูสึก, ประสบ. อนุ+ภู ธาตุ นความ มี เปน เกิด. อ ปจ. ติ วัต.
พฤทธิ อู เปน โอ เอา โอ เปน อว.
อนุภวิสฺสติ อนุภวิสฺสเต
จักเสวย. จักเปนอยู, ฯลฯ. อนุ+ภู+อ ปจ. สฺสติ สฺสเต ภวิส. อิ อาคมหลังธาตุ.
อีกอยางหนึ่ง ลง ย ปจ. กัม และลบ ย ที่ไมลบไดรูปเปน อนุภูยิสฺสติ อนุภูยิสา
เต.
อนุภุยฺยติ อนุภุยฺยเต
เสวยอยู. อนุ+ภู+ย ปจ. กัม. ติ เต วัต. แปลง ย เปน ยฺย รัสสะ อู เปน อุ
รูปฯ ๔๓๐.
อนุภูยติ อนุภูยเต เสวยอยู. อนุ+ภู+ย ปจ. กัม. ติ เต วัต.
อนุภูเยรํ พึงเสวย. อนุ+ภู+ย ปจ. กัม. เอรํ สัต.
อนุโภติ
ยอมเสวย. อนุ+ภู+อ ปจ. ติ วัต. รัสสะ อู เปน อุ พฤทธิ อุ เปน โอ หรือ
พฤทธิ อู เปน โอ ก็ ได รูปฯ ๔๗๔.
หนา ๑๗
อนุโมทติ
ยอมชดชื่น, ชื่นชม, ชื่นชมดวย, ฯลฯ. อนุ+มุทฺ ธาตุในความ รื่นเริง บันเทิง. อ
ปจ. ติ วัต. พฤทธิ อุ เปน โอ.
อนโมทามิ
ุโมทาม ยอมชื่นชมดวย, อนโมทนา, ฯลฯ. มิ วัต. ทีฆะที่สดธาต.
ยอมชนชมดวย, ุโมทนา, ฯลฯ วต ทฆะทสุดธาตุ

13. ใ ใ
อนุยุฺชติ
ยอมประกอบเนื่องๆ, ประกอบเสมอ, ประพฤติตาม, เลียน, เอาอยาง. อนุ+ยุชฺ
ธาตุในความ ประกอบ พากเพียร ทํา กระทํา. อ ปจ. ติ วัต. นิคคหิตอาคม.
อนุรุชฺฌติ
ยอมยินดี, ฯลฯ. อนุ+รุธฺ ธาตุในความ ยินดี ชอบใจ พอใจ อิ่มใจ. ย ปจ. กัต. ติ
วัต. แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.
อนุวตฺตติ
ยอมเปนไปตาม, ประพฤติตาม, เลียน เอาอยาง. อนุ+วตุ ธาตุในความ เปนไป
เปนอยู ประพฤติ อ ปจ. ติ วัต. นิคคหิตอาคม แปลงเปน ตฺ หรือซอน ตฺ หรือ
ตั้ง วตฺตฺ ธาตุ.
อนุวทติ ยอมโจท. กลาวหา. อนุ+วทฺ ธาตุในความ กลาว พูด. อ ปจ. ติ วัต.
อนุวิจรึ
เที่ยวไปตามแลว, เที่ยวไปโดยลําดับแลว, ทองเทียวไปแลว. อนุ+วิ+จรฺ ธาตุใน
ความ ประพฤติ เที่ยวไหป เปนไป. อ ปจ. อึ อัช.
อนุสาสติ
ยอมตามสอน, พร่ําสอน, ฯลฯ. อนุ+สาสฺ ธาตุในความ สอน สั่งสอน อ ปจ. ติ
วัต.
อนุสาเวสิ
ใ    ใ  ั  ั ี ั ิ
หฟงตามแลว. อนุ+สุ ธาตุ นความ ฟง สดับ. เณ ปจ. เหตุกัต. อี อัช. พฤทธิ
อุ เปน โอ อ เอา โอ เปน อาว.
หนา๑๘
อนุเสติ นอนเนื่องอยู, ฯลฯ. อนุ+สิ+อ ปจ. ติ วัต.พฤทธิ อิ เปน เอ.
อนุสฺสรติ ยอมระลึกตาม, ระลึกถึง, ฯลฯ. อนุ+สรฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อนฺตติ ยอมผูก, ฯลฯ. อติ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด. อ ปจ. ติ วัต.
อนฺตรธายติ
ยอมหายไป, หายตัว. อนฺตร+ธา ธาตุในความ ทรง ตั้ง วาง. อ ปจ. ติ วัต.
แปลง อา เปน อาย หรือตั้ง อนฺตรธา ธาตุในความไมเห็น หายไป สูญไป. ย
ปจ. กัต.
อนฺวคมํü ไดไปตามแลว. อนุ+คมฺ+อ ปจ. อํü ปช. พฤทธิ อุ เปน ว อ อาคมตนธาตุ.
อนฺวทิ
ติดตามแลว, ฯลฯ. อนุ+อทฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. อี อัช. พฤทธิ
อุ เปน ว.
อนฺวภูยถ
ไดเสวยแลว. อนุ+ภู+ย ปจ. กัม. ตถฺ ตฺถ ปโรกขา. แปลง ตฺถ เปน ถ รูปฯ
๔๔๑.
อเนฺวติ ไ
ยอมไปตาม, ติดตาม, ฯลฯ. อนุ+อิ+อ ปจ. ติ วัต. เอา อุ เปน ว เอา อิ เปน เอ.

14. ป ป ไ ไ ไ ป ป ป ป
อปกฺกมติ ยอมหลีกไป. อป+กมฺ+อ ปจ. ติ วัต. ซอน กฺ.
อปกฺกมิ หลีกไปแลว. อป+กมฺ+อ ปจ. อี อัช. ซอน กฺ.
อปกฑิฒติ ยอมคราออกไป, ฉูดออกไป, ลาออกไป. อป+กฑฺฒฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อปคจฺฉติ ยอมไปปราศ, หลีกไป, หลบไป, พนไป, ไมมี. อป+คมฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อปคจฺฉิ ไปปราศแลว, ฯลฯ. อี อัช.
หนา ๑๙
อปคฺฉิ ไปปราศแลว, ฯลฯ. แปลง จฺฉ เปน ฺฉ รูปฯ ๔๕๔.
อปจา
ไดหุงแลว, ฯลฯ. ปจฺ ธาตุในความ หุง ตม เจียว ยาง ปง ทอด สุก ไหม. อ
ปจ. อา หิยัต. อ อาคมตนธาตุ.
อปจายติ
ยอมบูชา, ฯลฯ. อป+จายุ ธาตุในความ บูชา เคารพ นับถือ ยําเกรง ใครครวญ
พินิจ. อ ปจ. ติ วัต.
อปจฺจา ไดหุงแลว, ฯลฯ. ปจฺ+ย ปจ. กัม. อา หิยัต. แปลง จฺย เปน จฺจ อ อาคมตนธาตุ.
ป ิ ป ี
อ จฺจิ อ จฺจี ไ   ไ ไ   ป ป ี ั ป ป 
ดสุกแลว, ด หมแลว. จฺ+อ จ. อี อัช. แ ลง จ เ น จฺจ อาคมตนธาตุ.
อปทิสติ ยอมแสดงอาง, อธิบายใหเห็น, ชี้แจงใหทราบ, อป+ทิสฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อปเนติ ยอมนําหลีกไป, อ อป+นี+อ ปจ. ติ วัต. พฤทธิ อี เปน เอ.
อปโพเธติ ยอมตื่นอยู ฯลฯ. อป+พุธ+เอ ปจ. ติ วัต. พฤทธิ อุ เปน โอ.
อปรชฺฌติ
ยอมผิด, ฯลฯ. อป+รธฺ ธาตุในความ เบียดเบียน ทําราย ประทุษราย.ย ปจ.
กัต. แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.
อปธรติ ยอมปด, กําบัง. อป+ธรฺ ธาตุในความ ทรง ทรงไว ตั้ง รับ วาง. อ ปจ. ติ วัต.
อปโลเกสํü
อําลาแลว ( ลาจากไปใชในกรณีพิเศษ ) ลาแลว. บอก เลา, แจวความ อป+โลกฺ
ธาตุในความ กลาว พูด. เณ ปจ. กัต. อุ อัช. สฺ อาคม.
อปโลเกหิ
จงแลดู, ดูแล, เหลียวแล, เอาใจใส. อป+โลกฺ ธาตุในความ เห็น ดู แลดู เอ ปจ.
หิ ปญจ. กําหนดแลว หรือประพฤติมานัตครบกําหนดแลว (สําหรับผูที่มิได
ปกปดอาบัติไว) เพื่อใหกลับเปนผูบริสุทธิ์
อพฺโภกิรติ
ยอมโปรยลง, ฯลฯ. อภิ+โอ+กิรฺ ธาตุในความ โรย โปรย กระจาย เรี่ยราย. อ
ปจ. อี อัช. อ อาคมตนธาตุ.ุ

15. ใ
ถ . อภ+ถ+ . ต .
อภวิตฺถ
ไดเปนแลว, ไดมีแลว. ภู+ย ปจ. ภาว. อา ปจ. อ อาคมตนธาตุ อิ อาคมหลัง
ธาตุ รูปฯ ๔๕๓.
อภวิตฺถ ไดเปนแลว, ไดมีแลว. ภู+อ ปจ. ตฺถ อัช.
อภวิสฺสมฺห จักไดเปนแลว. จักไดมีแลว. สฺสามฺหา กาลา รัสสะ.
อภสฺสถ
ไดตกแลว, ฯลฯ. ภสฺสฺ ธาตุในความ ตก ลม หลน พลัด เคลื่อน หลุด หลุดลุย
รุงเรือง สองสวาง กลาว พูด. อ ปจ. อี อัช. แปลงเปน ถ อ อาคมตนธาตุ.
อภาวียิตฺถ
ไดใหเจริญแลว. ไดใหบรรลุแลว, ฯลฯ. ภู ธาตุในความ ถึง บรรลุ ได ประสบ.
ณาเป และ ย ปจ. อี อัช. แปลงเปน ตฺถ อ อาคมตนธาตุ อี อิ อาคมหลังธาตุ
และ ปจ. ลบ ณาเป.
อภาสิ
ไดกลาวแลว, ฯลฯ. ภาสฺ ธาตุในความ กลาว พูด. อ ปจ. อี อัช. อ อาคมตน
ธาตุ.
หนา ๒๓
อภิกงฺขติ
ั ิ่ ิ ิ ใ ั ื ิ
ยอมสงสัยยิ่ง, ฯลฯ. อภิ+กขิ กํขฺ กงฺขฺ ธาตุ นความ สงสัย เคลือบแคลง กิน
แหนง ปรารถนา อยากได ชอบใจ รักใคร.อ ปจ. ติ วัต.
อภิกฺกมติ
ยอมกาวไปขางหนา, กาวไป, เดินไป, ฯลฯ. อภิ+กมฺ กมุ ธาตุในความ กาวไป
ยางไป ขยับเขาไป เดิน ดําเนิน ดําเนินไป. อ ปจ. ติ วัต. ซอน กฺ.
อภิกฺกม ขงกาวไปขางหนา, ฯลฯ. หิ ปญจ. ลบ หิ.
อภิกฺขมถ จงอดกลั้น, ฯลฯ. อภิ+ขมฺ ธาตุในความ ทน อดทน อดกลั้น. อ ปจ. ถ ปญจ.
อภิกีรติ
ยอมเรี่ยราย, ฯลฯ. อภิ+กิรฺ ธาตุในความ โรย (คอยๆโปรยลงไป) โปรย เรี่ยราย
กระจาย เกลื่อนกลน เกลื่อนกลาด. อ ปจ. ติ วัต. ทีฆะ.
อภิชานามิ ยอมรูยิ่ง, รูจัก. อภิ+า+นา ปจ. มิ วัต. แปลง า เปน ชา.
อภิตฺถเรถ
พึงรีบขวนขวาย, ควรรีบทํา. อภิ+ถรฺ ธาตุในความ ลาด ปู รวบรวม. อ ปจ. เอถ
สัต. ซอน ตฺ.
อภิถวติ อภิตฺถวติ
ยอมชมเชย, ยอมชมเชยยิ่ง, ฯลฯ. อภิ+ถุ ธาตุในความ ลาด ปู รวบรวม. อ ปจ.
เอถ สัต. ซอน ตฺ.
อภิถวิ อภิตถวิ ชมเชยแลว, ชมเชยยิ่งแลว, ฯลฯ. อี อัช.
อภิถนาติ อภิตถนาติ
อภถุนาต อภตฺ ุนาต ยอมชมเชย, ฯลฯ. อภิ+ถ+นา ปจ. ติ วัต.
ยอมชมเชย, ฯลฯ ุ นา ปจ วต

16. ใ
อมพ
อภิธาวติ
ยอมแลนไปยิ่ง, ฯลฯ. อภิ+ธาวุ ธาตุในความไป แลน แลนไป วิ่ง วิ่งไป เจริญ
รุงเรือง สะอาด หมดจด. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๒๔
อภิสงฺขโรติ ยอมปรุงแตง. อภิ+สํ+กรฺ+โอ ปจ. ติ วัต. แปลง กรฺ กับ โอ เปน ขโร.
อภิสงฺขาสิ ปรุงแตงแลว. อี อัช. แปลง กรฺ+โอ เปน ข ทีฆะ สฺ อาคม รัสสะ อี อัช. เปน อิ.
อภิสชฺช
พึงของอยูยิ่ง, ฯลฯ. อภิ+สชฺ ธาตุในความ ของ ขัด ติด. ย ปจ. กัต. เอยฺย สัต.
แปลง ชฺย เปน ชฺช.
อภิสปติ อภิสฺสปติ
ยอมดา, สาปแชง. อภิ+สปฺ ธาตุในความ ดา แชง อ ปจ. ติ วัต. กิริยาหลังซอน
สฺ.
อภิสมฺพุชฌติ
ยอมรูพรอมเฉพาะ, บรรลุยิ่ง, รูสมบูรณ, ตรัสรู. อภิ+สํ+พุธฺ ธาตุในความ รู รู
แจง บรรลุ ตรัสรู. ย ปจ. กัต. ติ วัต. แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.
อภิสเมติ ยอมถึงกพรอมยิ่ง, บรรลุ, ไดรับ. อภิ+สํ+อิ+อ ปจ. ติ วัต.
อภิสมฺภุณาติ อภิสมฺภุโณติ
็ ิ ใ ึ ็  ิ ั
ยอมสําเร็จ, ฯลฯ. อภิ+สมฺภุ ธาตุ นความ ถึง บรรลุ สําเร็จ. ณา ณุ ปจ. ติ วัต.
กิริยาหลัง พฤทธิ อุ เปน โอ.
อภิสิฺจติ
ยอมไหลออก, ฯลฯ. อภิ+สิจฺ ธาตุในความ ไหลออก รด ราด เท วิด. อ ปจ. ติ
วัต. นิคคหิตอาคมตนธาตุ แปลง เปน ฺ.
อภิหรติ ยอมบูชา, นับถือ. อภิ+หรฺ ธาตุในความ เปนไป เปน อยู. อ ปจ. ติ วัต.
อภิหริยฺยติ
ยอมนําไป, นําไปยิ่ง. อภฺ+หรฺ ธาตุในความนําไป. ย ปจ. กัม.ติ วัต. แปลง ย
เปน ยฺย หรือซอน ยฺ อิ อาคมหนา ย.
อมติ ยอมไป, ฯลฯ. อมฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไปห เคารพ บูชา. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๒๗
อมาปย
พึงเนรมิต (สรางหรือบันดาลดวยอํานาจจิตที่ไดจตุตถฌาน), กอสราง. อ+มาปฺ
ธาตุในความ สราง กอสราง. ณย ปจ. กัต. เอยฺยาสิ สัต. แลวลย เอยฺยาสิ อ
ขางหนานั้น สักวาเปน นิบาต เวสฯ ๕๓๓.
อเมติ อมยติ
ยอมเปนโรค, ปวยไข. อมฺ ธาตุในความเปนโรค เจ็บ ไข ปวยไข เสียดแทง. เณ
ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
อมฺพติ
ยอมออกเสียงฯลฯ อมพ ธาตในความออกเสียง ยินดี พอใจ เพลิน รักษา
ยอมออกเสยง,ฯลฯ. ฺ ธาตุในความออกเสยง ยนด พอใจ เพลน รกษา
เลี้ยง.อ ปจ. ติ วัต.

17. อว+
อมฺห อมฺหิ
ยอมมี, เปน. ฯลฯ. อสฺ+อ ปจ. ม, มิ วัต. แปลง ม เปน มฺห มิ เปน มฺหิ ลบ
ที่สุดธาตุ. รูปฯ ๔๘๓.
อมฺหา มีแลว, เปนแลว. อสฺ+อ ปจ. มฺหา อัช. ลบที่สุดธาตุ.
อมิสฺสยติ
ยอมกระทําซึ่งสิ่งไมผสมกัน, ฯลฯ. อมิสฺส ศัพท ณย ปจ. ลงในนามศัพท ติ วัต.
รูปฯ ๕๒๓.
อยติ ยอมไป, ฯลฯ. อยฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป บรรลุ รู. อ ปจ. ติ วัต.
อยติ
ยอมเปลงวาจา, ฯลฯ. อิ ธาตุ (ดู อชฺฌายติ) อ ปจ. ติ วัต. วิการ อิ เปน เอ
เอา เอ เปน อย.
อยาจถ
ไดขอแลว. ฯลฯ. ยาจฺ ธาตุในความ ขอ ขอรอง ขอ ใหชวยเหลือ วอน (ร่ําขอ
เฝารองขอ ขอดวยอาการออด) วิงวอน. อ ปจ. ตฺถ หิยัต. ลบ ตฺ อ อาคมตน
ธาตุ เวสฯ ๔๕๕ ลง ตฺถ ปโรกขา.
อรติ ยอมไป, ฯลฯ. อรฺ ธาตุใน ความไปถึง เปนไปฉิบหาย พินาศ อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๒๘
อรฺชึ ไมยินดีแลว, ฯลฯ. น+รฺชฺ ธาตุในความ ยอม กําหนัด ยินดี. อ ปจ. อึ ปโรกขา.
อรหติ ยอมควร, ฯลฯ. อรหฺ ธาตุในความ ควร เคารพ บูชา นับถือ. อ ปจ. ติ วัต.
อรเหติ อรหยติ ยอมควร, ฯลฯ.อรหฺ+เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
อลงฺกโรติ ยอมทําใหพอ. อลํ+กรฺ+โอ ปจ. ติ วัต.
อลติ
ยอมประดับ, ฯลฯ. อล. ธาตุในความ ตกแตง ตบแตง ประดับ หาม กัน กั้น
ทึบ ตัน ไมทะลุ ชื้น ชุม เปยก. อ ปจ. ติ วัต.
อลติ ยอมผูก, ฯลฯ. อลฺ อลิ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด. อ ปจ. ติ วัต.
อลตฺถ อลตฺถํ
ไดไดแลว. ลภฺ+อ ปจ. อี อัช. แปลงเปน ตฺถ อึ อัช. แปลงเปน ตฺถํ ลบ ภฺ อ
อาคมตนธาตุ รูปฯ ๔๖๑.
อลภิตฺถ ไดไดแลว. ลภฺ+อ ปจ. ตฺถ อัช. อ อาคมตนธาตุ อิ อาคมตนธาตุ
อลภิสฺสํสุ จักไดไดแลว. ลภ+อ ปจ. สสํสุ กาลา.
อลฺลติ ยอมติด, ฯลฯ. อลฺลฺ ธาตุในความชื้น ชุม เปยก ติด.
อลฺลยึสุ ติดกันแลว. อลฺลฺ+ณย ปจ. กัต. อํü อัช. แปลงเปน อึสุ
อวกฺขิปติ
ยอมขวางลง โยนลง ฯลฯ อว+ขิป ธาตในความ ทิ้ง ขวาง ซัดไป โยน โยน
ยอมขวางลง, โยนลง, ฯลฯ. ขปฺ ธาตุในความ ทง ขวาง ซดไป โยน โยน
ไป. อ ปจ. ติ วัต. ซอน กฺ.

18. อ
. . .
อวกํขติ อวกงฺขติ ยอมจํานง, ฯลฯ. อว+กขิ กํข กงฺขฺ อิจฺฉายํ อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๒๙
อวกุชฺชติ ยอมคว่ําลง. อว+กุชฺชฺ ธาตุในความ คว่ํา คว่ําลง. อ ปจ. ติ วัต.
อวคจฺฉติ ยอมรู, บรรลุ, ตรัสรู. อว+คมฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อวคาธติ ยอมหยั่งลง, นับเขา, รวมกัน. อว+คาธฺ+อ ปจ.ติ วัต.
อวจ
ไดกลาวแลว. ฯลฯ. วจฺ ธาตุในความ กลาว พูด. อ ปจ. อา หิยัต. รัสสะ อ
อาคมตนธาตุ ใชเปนมัธยมบุรุษดวย.
อวจํ ไดกลาวแลว, ฯลฯซ อํ อัช.
อวจรติ ยอมทองเที่ยว, ทองเที่ยวไป. อว+จรฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อวจุตฺถ
ไดกลาวแลว, ฯลฯ. วจฺ+อ ปจ. ตฺถ อัช. อ อาคมฯ เอา อ ที่ จ เปน อุ รูปฯ
๔๖๒.
อวชานาติ ยอมดูหมิ่น, ปฏิเสธ. อว+า+นา ปจ. ติ วัต. แปลง า เปน ชา.
อวชียติ
ยอมชนะคืนได. อว+ชิ+ย ปจ. กัม. ติ วัต. อิ อาคม ลบ อิ เสีย ตัวหนึ่ง ที่ฆะ
ตัวที่เหลือ
ตวทีเหลื .
อวติ ยอมรักษา, เลี้ยง. อวฺ ธาตุในความ รักษา เลี้ยง. อ ปจ. ติ วัต.
อวติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. อุ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว พูด. อ ปจ. ติ วัต.
แปลง อุ เปน อว.
อวตฺถรติ ยอมทวมทับ. อว+ถร. สนฺถรเณ. อ ปจ. ติ วัต. ซอน ตฺ.
อวธิ
ไดฆาแลว. ฯลฯ. หนฺ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน กระทบ ประหาร ฆา ตี.
อ ปจ. อี อัช. แปลง หน เปน วธ อ อาคมฯ รูปฯ ๔๘๗.
หนา ๓๐
อวมฺติ ยอมดูหมิ่น, ดูถูก, หมิ่นประมาท. อว+มนฺ ธาตุ ดู อติมฺติ.
อวมฺเถ พึงดูหมิ่น, ฯลฯ. เอถ สัต.
อวลิมฺปติ ยอมลูบไล, เยอหยิ่ง, จองหอง, อหังการ. อว+ลิปฺ+อ ปจ. ติ วัต. นิคคหิตอาคม.
อวเลขติ ยอมชําระ. อว+ลิขฺ ธาตุในความ ขีด เขียน ขูด. อ ปจ. ติ วัต.
อวโลกติ ยอมชําเลืองดู, เอี้ยวดู. อว+โลกฺ ธาตุในความ เห็น ดู แลดู. อ ปจ. ติ วัต.
อวโลเกติ อวโลกยติ
อวโลเกต อวโลกยต ยอมชําเลืองด, ฯลฯ. เณ ณย ปจ. กัต.
ยอมชาเลองดู, ฯลฯ เณ ณย ปจ กต
อวโลเกสิ ชําเลืองดูแลว, ฯลฯ. อี อัช.

19. ใ
อวสทติ ยอมจมลง. อว+สทฺ อวสาเน. อ ปจ. ติ วัต.
อวสรติ
ยอมทองเที่ยวไป, ไปถึง, อาศัย, พัก, ประชุม. อว+สรฺ ธาตุในความ ไป ถึง
เที่ยวไป ทองเที่ยว. อ ปจ. ติ วัต.
อวสึสุ
จบลงแลว, ฯลฯ. อว+สา ธาตุในความ จบ สุด ที่สุด สิ้น(จบ). อ ปจ. อํü อัช.
แปลงเปน อึสุ.
อวฺหยติ อวฺหายติ อเวฺหติ
ยอมเรียก, ฯลฯ. อา+เวหฺ ธาตุในความ เรียก หยิ่ง ประหาร แขงดี ออกเสียง
กลาว. อ ปจ. ติ วัติ. แปลง เอ เปน อย อาย เวสฯ ๗๕๓ เปน เวฺห ธาตุ.
อวหรติ
ยอมฉวยเอา, ชิงเอา, ลัก, ขโมย. อว+หรฺ ธาตุในความ ถือเอา ยึดเอา. อ ปจ.
ติ วัต.
อวหสติ ยอมหยอกเยา, ยั่วยวน, เยยหยัน. อว+หสฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อเวติ ยอมลงไป, ไปต่ํา, เสื่อม. อว+อิ ธาตุ อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๓๑
อเวกฺขติ
ิ ็ ิ ใ ็ ิ ิ  ิ
ยอมพิจารณาเห็นฯ. อว+อิกฺขฺ ธาตุ นความ เห็น ดู แลดู เพง พินิจ. อ ปจ. ติ
วัต.
อโวจ
ไดกลาวแลว, ชี้แจงแลว, ฯลฯ. วจฺ+อ ปจ. อา หิยัต. เอา อ ที่ ว เปน อุ เอา
อุ เปน โอ รัสสะ อา เปน อ แลว ลบ อ เสียตัวหนึ่ง หรือลบ อา ก็ได. รูปฯ
๔๖๓ เอา อ เปน โอ.
อโวจํü ไดกลาวแลว. วจฺ+อ ปจ. อํü อัช. อ อาคมฯ
อโวจุมฺห
ไดกลาวแลว, ฯลฯ. วจฺ+อ ปจ.มฺหา อัช. เอา อ ที่ ว เปน โอ ที่ จ เปน รัสสะ
อา ที่ มฺหา.
อสติ ยอมมี, เปน มีอยู, เปนอยู. อสฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อสติ ยอมไป, ฯลฯ. อสฺ ธาตุในความ ไป ถึง รุงเรือง สองสวาง ถือเอา. อ ปจ. ติ วัต.
อสิ ยอมมี, ฯลฯ. อสฺ+อ ปจ. สิ วัต. ลบที่สุดธาตุ.
อสกฺขิ
ไดจักแลว, ฯลฯ. สกฺ ธาตุในความ อาจ สามารถ. ณา ปจ. อี อัช. แปลง กฺ
เปน ชฺ ซอน กฺ ลบ ณา รูปฯ ๔๙๖. โมคฯ ตยาทิกัณฑ ๔๘ แปลง ณา เปน
ขฺ อ อาคม.

20. ต แป สย เปน สส
อสกฺขิสฺส
จักไดอาจแลว. สกฺ+ณา ปจ. สฺสา กาลา. รัสสะ อ อาคมตนธาตุและ อิ อาคม
ตนธาตุ
อสุณาติ
ยอมไหลไป, ฯลฯ. อสุ ธาตุในความ เอิบอาบ ซาบซึม ไหลไป. อุณา ปจ. ติ วัต.
กัจฯ ๔๔๙ รูปฯ ๔๙๖.
อสฺนาติ ยอมกิน, ฯลฯ. อสฺ ธาตุในความเกิน บริโภค. นา ปจ. ติ วัต.
อสฺนาถ ยอมกิน, บริโภค, จงกิน, ขอจงกิน, บริโภค. อสฺ+นา ปจ. ถ วัต. หรือ ปญจ.
หนา ๓๒
อสฺมิ ยอมมี, จงมี ฯลฯ. อสฺ+อ ปจ. มิ วัต. หรือ ปญจ.
อสฺส
พึงมี, ฯลฯ. อสฺ+อ ปจ. เอยฺย สัต. รวม เอยฺย กับทั้ง ธาตุและปจ. เปน อสฺส.
รูปฯ ๔๘๔ แปลง เอยฺย กับ สฺ เปน สฺส.
อสฺสํ พึงมี, ฯลฯ. อสฺ+อ ปจ. เอยฺยมิ สัต. รวม เอยฺยมิ กับทั้งธาตุและปจฺ เปน อสฺสํ.
อสฺสติ
ยอมขวางไป, ฯลฯ. อสฺ ธาตุในความ ขวางไป ซัด พุง ยิง เหวี่ยง สาย. ย ปจ.
กัต ติ วัต แปลง สย เปน สส
กต. วต. ลง ฺ ฺ .
อสฺสติ ยอมหายใจเขา. อา+สสฺ ธาตุในความ เปนอยู มีชีวิตอยู หายใจอยู. อ ปจ. ติ วัต.
อสฺสถ พึงมี, ฯลฯ. อสฺ+อ ปจ. เอยฺยาถ สัต. รวมธาตุ ปจ. และ วิภัติ เปน อสฺสถ.
อสฺสาเทติ อสฺสาทยติ
ยอมยินดี, ฯลฯ. อา+สทฺ ธาตุในความ ยินดี ชอบใจ พอใจ ถูกใจ เพลิน
เพลิดเพลิน เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต. รัสสะ อา เปน อ ซอน สฺ.
อสฺสาม
พึงมี, ฯลฯ. อสฺ+อ ปจ. เอยฺยาม สัต. สัต. รวมธาตุ ปจ. และ วิภัติ เปน อสฺ
สาม. รูปฯ แปลง เอยฺยาม กับ ส เปน สฺสาม.
อสฺสาสยิ
ไดมอบใหแลว. สาสฺ ธาตุในความ สั่ง บังคับ. อ ปจ. อี อัช. ยฺ อาคมตนธาตุ
ซอน สฺ.
อสสุ อสฺสํü
พึงมี, ฯลฯ. อสฺ+อ ปจ.+เอยฺยํü สัต. รวม เอยฺยํü กับทั้ง ธาตุและปจ. เปน อสฺสุ,
อสฺสํü กิริยาแรก รูปฯ วา แปลง เอยฺยํü กับที่สุดธาตุเปน สฺสุ.
อสฺโสสิ อสฺโสสํü
ไดฟงแลว. สุ+ณุ ปจ. อี อํü อัช. พฤทธิ อุ เปน โอ ลบ ปจ. อ อาคมตนธาตุ
ซอน สฺ.
หนา ๓๓
หนา ๓๓
อหติ ยอมไป, ฯลฯ. อหี ธาตุในความ ถึง เปนไป อ ปจ. ติ วัต.

21. ป ป ป
อหฺวตฺถ ไดมีแลว, ฯลฯ. หุ+อ ปจ. ตฺถ หิยัต. หรือ อัช. เอา อุ เปน ว อ อาคมตนธาตุ.
อหวํü ไดมีแลว, ฯลฯ. หุ+อ ปจ. อํü อัช. เอา อุ เปน โอ โอ เปน อว อ อาคมตนธาตุ.
อหา
ไดนําไปแลว ฯลฯ. หรฺ ธาตุในความ นํา นําไป นําออก จับ ถือ ถือเอา ยึดเอา
ลัก. อา หิยัต. ลบที่สุดธาตุ. อ อาคมตนธาตุ. โมคฯ ตยาทิกัณฑ ๒๘ วา แปลง
ร เปน อา ลบ อา วิภัติ.
อหา ไดขมขี่แลว, ไดขมเหงแลว. หรฺ ธาตุในความ ขมขี่ ขมแหง. อ ปจ. อา หิยัต.
อหาสิ ไดนําไปแลว, ฯลฯ. หรฺ+อ ปจ. อี อัช.
อหุ ไดมีแลว, ฯลฯ. หุ+อ ปจ. อา หิยัต. ลบ อา อ อาคม ตนธาตุ.
อหุ
ไดมีแลว, ฯลฯ. หุ หรือ หู ธาตุ อ ปจ. อี อัช. ลบ อี วิภัติ อ อาคมตนธาตุ
กลาว พูด. อ ปจ. อุ.
อหุ
กลาวแลว, พฺรู ธาตุในความ กลาว พูด. อ ปจ. อุ ปโรกขา. แปลง พฺรู เปน
ิ ั ิ ป ั ป ื่ ั ั  ึ ป
อาห บวก อุ วิภัติ เ น อาหุ รัสสะ อา เ น อา เพือฉันทานุรักษจึงเ น อหุ.
รูปฯ ๔๔๙. ดู อาหุ ดวย.
อหุว อหุวา
ไดมีแลว, ฯลฯ. หุ หรือ หู ธาตุในความ มี เปน มีอยู เปนอยู. อ ปจ. อา หิยัต.
แปลง อุ หรือ อู เปน อว ลบ อ ปจ. กิริยาตน รัสสะ อา เปน อ รูปฯ ๔๗๓.
หนา ๓๔
อหุว อหุโว ไดมีแลว, ฯลฯ. หุ หรือ หู ธาตุ อ ปจ. โอ หิยัต. กิริยา ตน ลบโอ.
อโหสิ อเหสํü ไดมีแลว, ฯลฯ. หุ หรือ หู ธาตุ อี อํü อัช. แปลง อุ, อู เปน โอ, เอ.
อฬติ ยอมขึ้นไป, ฯลฯ. อฬฺ ธาตุในความ ขึ้นไป ไปสูง ไปขางบน. อ ปจ. ติ วัต.
อากงฺขติ
ยอมสงสัยิ่ง, ฯลฯ. อา+กขิ กงฺขฺ ธาตุในความ สงสัย เคลือบแคลง กินแหง แคลง
ใจ. อ ปจ. ติ วัต.
อากงฺขติ
ยอมปรารถนา, ฯลฯ. อา+กขิ กํขฺ กงฺขฺ ธาตุในความ ปรารถนา อยากได จํานง
ชอบใจ ประสงค มุงหวัง ตั้งใจ รักใคร. อ ปจ. ติ วัต.
อาคฑฺฒติ
ยอมฉุดมา, ฯลฯ. อา+กฑฺฒฺ ธาตุในความ ฉุด ครา (ฉุด หรือ ลากอยางไมปรานี)
รั้ง (ชักมา) ลาก (ดึงฉุด). อ ปจ. ติ วัตง
( ) ( ุ )
อากิรติ อากีรติ ยอมโปรยลง, ฯลฯ. อา+กิรฺ+อ ปจ. ติ วัต. กิริยาหลัง ทีฆะ ดู กิรติ ดวย.

22. ป
อา+ช ( ) (
อาโกเฏสิ อาโกฏยสิ
ตีแลว, ฯลฯ. อา+กุฏ ธาตุในความ ตี เคาะ ทุบ เปนตน. เณ ณย ปจ. กัต. อี
อัช.
อาขาติ อาขฺยาติ ยอมกลาว, ฯลฯ. อา+ขา ขฺยา +อ ปจ. ติ ปจ. ดู อกฺขาติ ดวย.
อาคจฺฉติ
ยอมมา. อา+คมฺ+อ ปจ. ติ วัต. แปลง ม เปน จฺฉ รูปฯ ๔๒๖ หรือ แปลง คม
เปน คจฺฉ ตามบาลีไวยากรณ
อาคฺฉิ อาคฺฉี มาแลว. อา+คมฺ+อ ปจ. อี อัช. แปลง คม เปน คจฺฉ แปลง จฺฉ เปน ฺฉ.
หนา ๓๕
อาคทติ ยอมกลาว, ยอมกลาวชัด. อา+คทฺ ธาตุ อ ปจ. ติ วัต.
อาคเมติ
ยอมอดกลั้น, ฯลฯ. อา+คมฺ ธาตุในความ อดกลั้น ยับยั้ง รอ ทา คอย คอยทา
เณ ปจ. กัต. ติ วัต. หรือ ลง เอ ปจ. หมวดภูธาตุ.
อาคเมตุ ขอจงรอ, ฯลฯ. ตุ ปญจ.
อาคเมตุ จงใหมาถึง. อา+คมฺ+เณ ปจ. เหตุกัต. ตุ ปญจ.
อาค อาคา  ป ิ ั ิ ิ  ั
มาแลว. อา+คมฺ+อ จ. อา หิยัต. ลบ ม กิริยาตน รัสสะ.
อาคิลายติ
หมดความสําราญ, เมื่อย, ฯลฯ. อา+คิเล ธาตุในความ หมดความสําราญ ไม
สบาย เจ็บไข.อ ปจ. ติ วัต. แปลง เอ เปน อาย.
อาฆาเตติ
ยอมจํานงภัย, จองเวร, ปองราย.อา+หนฺ ธาตุในความจํากัด เบียดเบียน ประหาร
ฆา ตี. เณ ปจ. ติ วัต. แปลง หนฺ เปน ฆาต.
อาจเมติ อาจมยติ
ยอมชําระ ฯลฯ. อา+จมฺ ธาตุในความ ทําใหสะอาด ชําระ ลาง บวนปาก. เณ
ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
อาจรติ ยอมประพฤติ, เที่ยวไป. อา+จรฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อาจริ ประพฤติแลว. เที่ยวไปแลว, เที่ยวมาแลว. อี.อัช.
อาจิกฺข จงกลาว, ฯลฯ. อา+จิกฺข ธาตุในความ กลาว บอก. อ.ปจ. หิ ปญจ. ลบ หิ.
อาจิยติ อาจียติ
ยอมกอ, ฯลฯ. อา+จิ ธาตุในความ กอ กอสราง สั่งสม สะสม. ย ปจ. กัม. ติ
วัติ. อิ, อี อาคม.
อาชานาติ ยอมรอบรู. อา+ญา+นา ปจ. ติ วัต. แปลง ญา เปน ชา.
หนา ๓๖
อาชวติ
ยอมรวดเร็ว วองไว อา+ช ธาตในความ แลน (ไปอยางเร็วไว) เร็ว ปราด (ไป
ยอมรวดเรว, วองไว. ุ ธาตุในความ แลน ไปอยางเรวไว เรว ปราด ไป
อยางฉับพลัน). อ ปจ. ติ วัต.

23. ใจใส ไ ใจ อ ปจ ต ป ป โ
อาชีวติ ยอมเปนอยู, ฯลฯ. อา+ชีวฺ ธาตุในความ เปนอยู มีชีวิตอยู. อ ปจ. ติ วัต.
อาณาเปสิ
ใหสงไปแลว, ฯลฯ. อาณฺ ธาตุในความ สง สงไป บังคับ. ณาเป ปจ. เหตุกัต. อี
อัช. พระราชปริยัติโมลี (กวี ป.ธ. ๙) วา เปน อา+ณฺป เปสเน. เณ ปจ. กัต.
หรือ เหตุกัต. จึงเปนทั้ง กัตตุวาจก และเหตุกัตตุวาจก.
อาตวฺกติ
ยอมเปนอยูลําบาก. ฯลฯ. ตํกฺ ตกิ ธาตุในความ เปนอยูลําบาก ยาก ฝดเคือง
ไมสะดวก เจ็บไข. อ ปจ. ติ วัต.
อาททาติ อาเทติ
ยอมถือเอา, ฯลฯ. อา+ทา+อ ปจ. เทฺวภาวะ ทา รัสสะ อา เปน อ กิริยาหลังลง
เอ ปจ.
อาทาเปติ ยอมใหถือเอา. อา+ทา+ณาเป ปจ. ติ วัต. รัสสะเปน อาทเปติ บาง.
อาทยิ
ถือเอาแลว. อา+ทา+อ ปจ. อี อัช. เอา อา เปน อิ อิ เปน เอ เอ เปน อย.
หรือลง ย ปจ. ในหมวดทิวฺธาตุ รัสสะ อา ที่ตัวธาตุ เปน อาทายิ โดยรัสสะบาง.
อาทรติ
ยอมเอื้อเฟอ, ยอมมไมเอื้อเฟอ, ฯลฯ. อา+ทรฺ ธาตุในความ เอื้อเฟอ ไมเอื้อเฟอ
เอาใจใส ไมเอาใจใส อ ปจ ติ วัต เวลาแปลพึงดเนื้อความประโยค
เอา มเอา ใส.  . วต. เวลาแ ลพึงดูเนือความ ระ ยค.
อาธาวติ
ยอมวิ่ง, ยอมวิ่งไป, ฯลฯ. อา+ธาวุ ธาตุในความ ไปเร็ว วิ่ง แลน เจริญ รุงเรือง,
อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๓๗
อานยึสุ
นํามาแลว. อา+นิ นี ธาตุในความ นําไป อ ปจ. อํü อัช. แปลงเปน อึสุ วิการ อิ
เปน เอ เอา เปน อย ถาตั้ง นี ธาตุ แปลง อี เปน อย.
อานาเปสิ ใหนํามาแลว. ณาเป ปจ. อี อัช.
อาปชฺชติ
ยอมตอง, ตองโทษ, ถึงโทษ. อา+ปทฺ ธาตุในความ ไปถึง เปนไป. ย ปจ. กัต. ติ
วัต. แปลง ทฺย เปน ชฺช.
อาปาทิ
ถึงแลว, ใหถึงแลว. อา+ปทฺ+เณ ปจ. กัต. หรือ เณ เหตุกัต. อี อัช. ทีฆะ ลบ
เณ.
อาปุจฺฉติ ยอมถามโดยเอื้อเฟอ. อา (อาทเรน)+ปุจฺฉฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อาปุจฺฉิ ลาแลว, อําลาแลว. อา+ปถจฺฉฺ+อ ปจ. อี อัช.
อาปุณาติ
ยอมเอิบอาบ, ฯลฯ. อาปฺ ธาตุในความ เอิบอาบ ซึมซาบ ซาบซาน ไหลไป ไหล
ไปทั่ว. อุณา ปจ. ติ วัต.
ุ
อาเปติ อาปยติ ยอมเอิบอาบ, ฯลฯ. อาปฺ+เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.

24. ใ ไ
( ) อา+ +อ
อาพาธติ
ยอมไมสบาย, ยอมเจ็บ, เจ็บไข, ปวย, ปวยไข. อา+พาธฺ ธาตุในความ รบกวน
ทําใหปนปวน เบียดเบียน. อ ปจ. ติ วัต.
อาภาติ
ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. อา+ภา ธาตุในความ รุงเรือง เปลงปลั่ง ผองใส สุกใส
สวยงาม. อ ปจ. ติ วัต.
อาภุชติ
ยอมคูบัลังก(นั่งขัดสมาธิ) ปนปวน. อา+ภุชฺ ธาตุในความคดโคง โกง งอ ขด. อ
ปจ. ติ วัต.
อามสติ
ยอมจับเอา. จับตอง, ฯลฯ. อา+มสฺ ธาตุในความจับ ตอง ลูบคลํา ยึดมั่น ถือมั่น.
อ ปจ. ติ วัต.
อามนฺตยามิ
จะขอเตือน. อา+มนฺต ธาตุในความ ปรึกษา หารือ พูดความลับ พูดกระซิบ
กระซาบ. ณย หปจ. กัต. ติ วัต.
หนา ๓๘
อามนฺเตติ อามนฺตยติ ยอมเรียก, รองเรียก, เชิญ เชื้อเชิญ. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
อามนฺเตสิ เรียกมาแลว, ตรัสแลว, ตรัสเรียกมาแลว. เณ ปจ. กัต. อี อัช.
อายนฺตุ
ิ ใ ไ   ิ 
จงมา, ขอจงมา. อา+อิ ธาตุ นความ ป อ ปจ. อนฺตุ ปญจ. แปลง อิ เปน เอ
เอ เปน อย.
อายมิสฺสามิ จักเวน. อา+ยมุ ธาตุในความ เวน หาย ฉิบหาย. อ ปจ. สฺสามิ ภวิส. อิ อาคม.
อายวติ
ยอมเจือกัน, ฯลฯ. อา+ยุ ธาตุในความ เจือกัน คละกัน ผสมกัน ไป ถึง เปนไป.
อ ปจ. ติ วัต.
อายาจติ
ยอมขอ. ฯลฯ. อา+ยาจฺ ธาตุในความ ขอ ขอรอง (ขอใหชวยเหลือ) รองขอ
(ขอเปนทางการ) วอน วิงวอน ออนวอน. อ ปจ. ติ วัต.
อายาม
จะไป, ฯลฯ. จะมา, ฯลฯ. อา+ยา ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ม วัต.
คําแปลแรก อา สักวาอุปสรรค คําแปลหลัง อา เบียนธาตุ.
อายูหติ
ยอมดําริ, พยายาม. อา+อูหฺ ธาตุในความ คิด ดําริ. อ ปจ. ติ นิคคหิต อาคม
ตนธาตุ.
อารฺชติ ยอมเจาะ, ฯลฯ. อา+รชฺ ธาตุในความ เจาะ แทง. อ ปจ. ติ วัต. นิคคหิต อาคม.
อารพฺภติ อารภติ
ยอมปรารภ (กลาวถึง ตั้งตน ดําริ) ทํา เริ่ม ลงมือ พยายาม อา+รภ +อ ปจ
ยอมปรารภ กลาวถง ตงตน ดาร , ทา, เรม, ลงมอ พยายาม. รภฺ ปจ.
ติ วัต. กิริยาแรกลง ยฺ อาคมหลังธาตุ แปลง ภฺย เปน พฺภ

25. โ ป ใ ป ป
ข . อา+ลฬ . . ต .
อาราธเย
พึงใหยินดี, ฯลฯ. อา+ราธฺ ธาตุในความ ยินดี เชื้อเชิญ. ณย ปจ. เหตุกัต. เอยฺย
สัต. แปลงเปน เอ หรือ ลบ ยฺย.
หนา๓๙
อารุยฺหเต
ยอมขึ้นไป, งอนขึ้น. อุ+รุหฺ ธาตุในความ ปรกฏ งอกขึ้น เกิด. ย ปจ. กัม เต
วัต. แปล ย ไวหนา ห. แปลง อุ เปน อา.
อารุหติ อารูหติ ยอมขึ้นไป, งอกขึ้น. ฯลฯ. อ ปจ. ติ วัต. กิริยาหลังทีฆะ.
อาโรจติ
ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. อา+รุจฺ ธาตุในความรุงเรือง สองสวาง สวางไสว งาน งาม
สุกใส สวยงาม ไพโรจน เจริญ อุดมสมบูรณ ชอบใจ ถูกใจ พอใจ ยินดี . อ
ปจ. ติ วัต. พฤทธิ อุ อัช
อาโรจาเปสิ ใหบอกแลว. อา+รุจฺธาตุในความ ชอบใจ. ฯลฯ. ณาเป ปจ. อี อัช.
อาโรเจติ อาโรจยติ ยอมบอก. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
อาโรเจยฺยาถ พึงบอก. เณ ปจ. กัต. เอยฺยาถ สัต.
อาโรเจสํü บอกแลว. เณ.ปจ. กัต. อํü อัช. สฺ อาคม.
โ ป ึ
อา ร ยึสุ ึ้  ใ  ึ้  ป ป ั ื ั ํ ั
ยกขึนแลว. เณ หยกขึนแลว. อา+รุ +ณย จ. กัต. หรือเหตุกัต. อํü อัช.
อาโรเปสิ ยกขึ้นแลว. ใหยกขึ้นแลว. เณ ปจ. กัต. หรือเหตุกัต. อี อัช.
อาลปติ ยอมรองเรียก, ทักทาย. อา+ลปฺ ธาตุในความ กลาว พูด เจรจา อ ปจ. ติ วัต.
อาลปสุ รองเรียกแลว, ทักทายแลว. อํü อัช
อาลเปติ อาลปยติ ยอมรองเรียก, ทักทาย. เณ ณย ปจ. กัต.
อาลิมฺปติ ยอมละเลง. อา+ลิปฺ ธาตุในความ ฉาบ ทา ไล. อ ปจ. ติ วัต. นิคคหิตอาคม.
อาลิมฺเปสฺสามิ จักสุม. สฺสามิ ภวิส.
หนา ๔๐
อาลิงฺคติ ยอมโลดไป. อา+ลิคิ ลิงฺคฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
อาลิงฺคยเต ยอมสวมกอด. ย ปจ. เต วัต.
อาลิงฺคิยเต อาลิงฺคียเต ยอมสวมกอด. ย ปจ. อี อาคมหนา ย. เต วัต.
อาโลเกติ อาโลกยติ
ยอมเห็น, ดู จองดู, เพงดู. อา+โลกฺ ธาตุในความ เห็น ดู แลดู. เณ ณย ปจ.
กัต. ติ วัต.
อาโลเลติ อาโลเฬติ
อาโลเลต อาโลเฬต ยอมกวน, ขนมัว, ฯลฯ. อา+ลฬ ธาตในความ กวย คน. เอ ปจ. ติ วัต.
ยอมกวน, ุนมว, ฯลฯ ุ ธาตุในความ กวย คน เอ ปจ วต
อาโลเลติ อาโลเฬติ ยอมใหขุนมัว, ฯลฯ. เณ ปจ. เหตุกัต. ติ วัต.

26. อาวฏฏติ อาวฏþฏเต
ยอมไหล, ไหลลวน, หมุน, หมุนเวียน, เวียนมา, เปนไป, เปนอยู. อา+วฏþฏþ ธาตุ
ในความ วน หมุนเวียน ไปๆ มาๆ เปนไป เปนอยู. อ ปจ. ติ เต วัต.
อาวลติ
ยอมสํารวม, ฯลฯ. อา+วล. ธาตุในความ สํารวม ระวัง ปองกัน รักษา. อ ปจ.
ติ วัต.
อาวสติ ยอมอยูครอง, อยูครอบครอง. อา+วสฺ ธาตุในความ อาศัย อยู. อ ปจ. ติ วัต.
อาวเส พึงอยูครอง, ครอลครอง. เอยฺย สัต.
อาวชฺเชหิ จงงดเวน, ฯลฯ. อา+วชฺชฺ ธาตุในความ งด ละ เวน เณ ปจ. กัต. หิ ปญจ.
อาวหติ ยอมนํามา. อา+วหฺ ธาตุในความนําไป. อ ปจ. ติ วัต.
อาวิภวิสฺสติ จักเปนแจง, ฯลฯ. อา+วิ+ภู+อ ปจ. สฺสติ ภวิส.
อาวุณาติ
ยอมรอย, ฯลฯ. อา+วุ ธาตุในความ รอย ระวัง ปองกัน ปด บิด. ณา ปจ. ติ
วัต.
อาสติ ยอมนั่ง. อาสฺ ธาตุในความนั่ง. อ ปจ. ติ วัต.

หนา ๔๑
อาสทา
มาถึงแลว, ฯลฯ. อา+สทฺ ธาตุในความ ยินดี ชอบใจ พอใจ ถูกใจ เพลิน เพลิน
เพลิน. แผ ซาน ยึด ถือ ไปถึง จบ จม ใหจมลง ตกต่ํา. อ ปจ. อา หัต.
อาสวติ
ยอมไหลมา, ฯลฯ. อา+สวฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป ไหล ไหลไป. อ ปจ. ติ
วัต.
อาสาเทติ ยอมรุกราน. อา+สทฺ อวสาทเน, เอ ปจ. ติ วัต. ทีฆะ.
อาสิ อาสี มีแลว, ฯลฯ. อสฺ+อ ปจ. อี อัช. ทีฆะตนธาตุ
อาสึ ไดมีแลว, ฯลฯ. อสฺ+อ ปจ. อึ อัช. อ อาคมตนธาตุ อ+อ = อา.
อาสึสติ ยอมปรารถนา, ฯลฯ. อา+สิสฺ ธาตุในความ ปรารถนา จํานง หวัง อ ปจ. ติ วัต.
อาสิตฺถ
มีแลว, ไดมีแลว. อสฺ+อ ปจ. ตฺถ อัช. ทีฆะตนธาตุ คําแปลหลัง ลง อาคม ตน
ธาตุ อ+อ = อา.
อาสิมฺห อาสิมฺหา
เปนแลว, ฯลฯ. อสฺ+อ ปจ. มฺหา อัช. ทีฆะ ตนธาตุ กิริยาตน รัสสะ. ไดมีแลว,
ฯลฯ. ลง อ อาคมตนธาตุ อ+อ = อา
ุ
อาสํü มีแลว, เปนแลว. อสฺ+อ ปจ. อํü อัช. ทีฆะตนธาตุ.

27. ใ ป
+ย ต ชย ชช อ ท ช
อาห
กลาวแลว. อหฺ อหฺ ธาตุในความกลาว พูด. อ ปจ. อ ปโรกขา. เทฺวภาวะ อ
อ+อ=อา. รูปฯ ๔๔๙, ๔๘๖ โมคฯ ตยาทิกัณฑ ๑๖ เปน พฺรูธาตุ แปลงเปน
อาห. สําหรับ อหฺ ธาตุเมื่อลง ปโรกขา นิยมเทฺวภาสะเสมอ. จะตั้ง อหฺ หรือ พฺรู
ธาตุก็ถูก เพราะเปนอาจารย ชั้นยอด ขอฝากผูรับผิดชอบการศึกษาไวดวย.
อาหนติ อาหนฺติ ยอนนํามา. อา+หนฺ คติยฺ อ ปจ. ติ วัต. อาหนนฺติ. อนฺติ วัต.
หนา ๔๒
อาหาร จงนํามา. อา+หรฺ ธาตุในความนําไป. อ ปจ. หิ ปญจ. ลบ หิ.
อาห อาหุ
ยอมกลาว พฺรู+อ ปจ. ติ, อนฺติ วัต. แปลง พฺรู เปน อาห แปลง ติ, อนฺติ เปน
อ, อุ รูปฯ ๔๘๖.
อาหํสุ กลาวแลว. อหฺ หรือ พฺรู ธาตุ อ. ปจ. อํü อัช.
อาหิ จงมี, ฯลฯ. อสฺ+อ ปจ. หิ ปฺจ ลบที่สุดธาตุ.
อาหุ กลาวแลว. อหฺ หรือ พฺรู ธาตุ อ ปจ. อุ ปโรกขา.
ิ ิ
อาหิณฺฑติ  ี่ ไป ิ ิ ใ ไป ี่ ไป ป ิ ั
ยอมเทียวไป. อา+หิฑิ ธาตุ นความ ไป เทียวไป. อ จ. ติ วัต.
อาเฬเปติ
ยอมจุด (ทําใหไฟติด ทําเครื่องหมาย). ลา+ลิป ธาตุในความ เขาไปทา ติด
เปอน. อ ปจ. ติ วัต. วิการ อิ เปน เอ แปลง ล เปน ฬ.
อิกฺขติ
ยอมเห็น, ฯลฯ. อิกฺขฺ ธาตุในความ เห็น ดู เพง พินิจ กําหนด หมาย สังเกต.
อ ปจ. ติ วัต.
อิงฺขติ ยอมเห็น, ฯลฯ. อิขิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
อึคติ อิงฺคติ ยอมไป, ฯลฯ. อึคฺ อิคิ อิงคฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป อ ปจ. ติ วัต.
อิจฺฉติ
ยอมปรารถนา, ฯลฯ. อิสุ ธาตุในความ ปรารถนา ยากได ชอบใจ พอใจ รักใคร.
อ ปจ. ติ วัต. แปลง ที่สุดธาตุเปน จฺฉ รูปฯ ๔๖๐.
อาจฺเฉ ยอมปรารถนา, ฯลฯ. อิสฺ+อ ปจ. เอ วัต. ใชแทน มิ.
อิชฺชเต
ยอมบูชา, ฯลฯ. ยชฺ ธาตุในความ บูชา บวงสรวง เซน คบหา ให ประพฤติธรรม
, ย ปจ.กัม. เต วัต. แปลง ชฺย เปน ชฺช แปลง ย ตัวธาตุเปน อิ รูปฯ ๔๖๙.
หนา ๔๓
อิชฺเชติ
ยอมบชา ฯลฯ ยช +ย ปจ กัม ติ วัต แปลง ชย เปน ชช เอา อ ที่ ช เปน
ยอมบูชา, ฯลฯ. ยชฺ ปจ. กม. วต. แปลง ฺ เปน ฺ เอา เปน
เอ.

28. ไ ใ ไ ไ ไ ไ
พด
อิชฺฌติ
ยอมเจริญ, ฯลฯ. อิธฺ ธาตุในความ เจริญ รุงเรือง สําเร็จ. ย ปจ. กัต. ติ วัต.
แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.
อิฺชติ ยอมเอนเอียง, ฯลฯ. อิฺชฺ ธาตุในความไหว หวั่นไหว สั่น. อ ปจ. ติ วัต.
อิฏติ อิเฏติ เอฏติ
ยอมไป, ฯลฯ อิฺชฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ, เอ ปจ. ติ วัต. กิริยาที่
๓ แปลง อิ เปน เอ.
อิโณติ ยอมไป, ฯลฯ. อิณฺ อิณฺ ธาตุในความ ไปถึง เปนไป. โอ ปจ. ติ วัต.
อิติ
ยอมไป, ฯลฯ. อิ ธาตุในความ เคลื่อน รู ตรัสรู เปนอยู เปนไป บรรลุ ถึง
ประสบ . อ ปจ. ติ วัต.
อิติ ยอมปรารถนา, ฯลฯ. อิสุ+อ ปจ. ติ วัต. ลบที่สุดธาตุ.
อินฺทติ
ยอมเปนใหญ, ฯลฯ. อิทิ ธาตุในความ เปนใหญ เปนใหญยิ่ง เปนยอดเยี่ยม. อ
ปจ. ติ วัต.
อินฺธติ ยอมเจริญ, ฯลฯ. อินฺธฺ ธาตุในความ เจริญ รุงเรือง สําเร็จ. อ ปจ. ติ วัต.
อิริยติ ยอมประพฤติ, เปนไป. อิริยฺ ธาตุในความ ประพฤติ เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
อิลติ
ไ ิ ใ ไ ั่ ไ ั่ ั ไ ึ  ไ 
ยอม หว, ฯลฯ. อิลฺ ธาตุ นความ หว หวั่น หว สั่น รัว ป ถึง เปน ป. อ ปจ.
ติ วัต.
อิเลติ อิลยติ ยอมบด, ฯลฯ. อิลฺ ธาตุ ในความ บด ขยี้ ย่ํา. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
อิสติ
ยอมไป, ฯลฯ. อิสฺ, อิสิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป ถือ ถือเอา กําจัด
เบียดเบียน. อ ปจ ติ วัต.
หนา ๔๔
อิสฺนาติ ยอมเปนไปเนืองๆ, เปนไปบอยๆ, เปนไปร่ําไป. อิสฺ+นา ปจ. ติ วัต.
อิสฺสติ ยอมริษยา, ฯลฯ. อิสฺสฺ ธาตุในความ ริษยา เกียดกัน
อิสฺสติ อิสฺสเต ยอมปรารถนา, ฯลฯ. อิสุ+อ เอ ปจ. ติ, เต วัต. ซอน สฺ.
อิเฬติ อิฬยติ
ยอมชม, ฯลฯ. อิฬฺ ธาตุในความ ชม ชมเชย ยกยอง สรรเสริญ เณ ณย ปจ.
กัต. ติ วัต.
อีชติ ยอมไป, ฯลฯ. อีชฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
อีเทติ อีทิยติ
ยอมกลัว, ฯลฯ. อีทิ ธาตุในความ กลัว เกรงกลัว ขยาด ครั่นคราม สะดุงกลัว
หวาด. เณ ณย ปจ. กัต.
อีรติ
ยอมกลัว ฯลฯ อีร ธาตในความ กลาว พด ไป ไหว รัว สั่น สะเทือน กระดิก
ยอมกลว, ฯลฯ. อรฺ ธาตุในความ กลาว ู ไป ไหว รว สน สะเทอน กระดก
พัด. อ ปจ. ติ วัต.

29. อ
อีเรติ อีรยติ
ยอมซัด, ฯลฯ. อีรฺ ธาตุในความ ซัด ซัดไป ขวาง โยน ใหสิ้นไป ใหนอยไป. เณ
ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
อีสติ
ยอมกําจัดฆ, ฯลฯ. อีสฺ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน ไป ถึง เปนไป เห็น ดู.
อ ปจ. ติ วัต.
อีสติ ยอมแสวงหา, ฯลฯ. อีสฺ คเวสเน. อ ปจ. ติ วัต.
อีหติ
ยอมดําริ, ฯลฯ. อีหฺ ธาตุในความ ดําริ คิด รู ไฝใจ เจริญ รุงเรือง พยายาม
หมั่น ขยัน. อ ปจ. ติ วัต.
อีหติ ยอมเปนไป. อีหฺ ธาตุในความเปนไป อ ปจ. ติ วัต.
อีฬติ ยอมชม, ฯลฯ. อีฬฺ ธาตุในความ ชม ชมเชย ยกยอง สรรเสริญ. อ ปจ ติ วัต.
อุ อู
อุกฺกํสติ
ยอมยกยอง ,ฯลฯ. อุ+กํสฺ ธาตุในความ ปรารถนา อยากได ชอบใจ ชม รัก รัก
ใคร. อ ปจ. ติ วัต.
อกฺกุชฺชติ ยอมหงาย, หงายขึ้น. อุ+กุชฺชฺ ธาตุในความ คว่ํา คว่ําลง. อ ปจ. ติ วัต. ซอน กฺ.
อุกฺโกเฏติ ยอมรื้อฟน. อุ+กุฏþ ธาตุในความ คน คนหา. เณ ปจ. กัต. ติ วัต.
อุกฺขติ
ยอมลาง, ฯลฯ. อุกขฺ ธาตุในความ รด ราด ประพรม โรย โปรย ลาง. อ ปจ. ติ
วัต.
อุกฺขิปติ ยอมพัด, ยกขึ้น, ฯลฯ. อุ+ขิปฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
อุขติ ยอมไป, ฯลฯ. อุขฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
อุคฺคจฺฉติ ยอมขึ้นไป, ฯลฯ. อุ+คมฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อุคฺคฺฉิ พุงขึ้นแลว, พุงออกแลว, พุงไปแลว, ขึ้นไปแลว. อี อัช. ดู อาคฺฉิ ดวย
อุคฺคณฺหาติ
ยอมเรียน, เรียนเอา, ศึกษา, สําเหนียกก. อู+คหฺ อุปาทาเน. ณฺหา ปจ. ติ วัต.
ลบที่สุดธาตุ ซอน คฺ.
อุคฺคิรึสุ
เงือดเงื้อแลว. อุ+คิรฺ ธาตุในความ คาย กระจาย ไหลออก ปลอยออกมาห. อ
ปจ อํ อัช
ปจ. ü อช.

30. ใ
อฏ€ ล . อ+€า+อ . อ . .
อุคโฆเสหิ
จงปาวรอง, ฯลฯ. อุ+ฆุสฺ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว ประกาศ ปาวรอง
กึกกอง เกรียวกราว แสดง. เณ ปจ. กัต. หิ ปญจ. พฤทธิ ซอน คฺ.
อุจติ ยอมกลาว, ฯลฯ. อุจฺ ธาตุในความ กลาว พูด. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๔๖
อุจฺจติ
ยอมประชุม, ฯลฯ. อุจฺ ธาตุในความ ประชุม รวม รวบรวม เปนกลุม เปนหมู.
ย ปจ. กัต. กติ วัต. แปลง จฺจ.
อุจฺจเต
ยอมกลาว, ฯลฯ. ธาตุในความ กลาว พูด. ย ปจ. กัม เต วัต. แปลง จฺย เปน
จ ว เปน อุ รุปฯ ๔๖๒,๖๑๓.
อุจฺจินาติ
ยอมเลือกเก็บ, ยอมเก็บ. อุ+จิ ธาตุในความ กอ สราง กอสราง สะสม สั่งสม.
นา ปจ. ติ วัต.
อุจฺฉินฺท
จงถอน.อุ+ฉิทฺ ธาตุในความ ตัด บั่น ทอน. อ ปจ. หิ ปญจ. นิคคหิตคมตนธาตุ
แปลงเปน นฺ ซอน จฺ ลบ หิ.
อุจฺฉินฺทติ ยอมตัดขาด, ขาดสิ้น, ขาดสูญ. อุ+ฉิทฺ ฉิทิ+อ ปจ. ติ วัต. นิคคหิตอาคม.
อุจฺฉิชฺชิสฺสติ
ั ิ ิ ิ ใ  ั
จักขาด, ฯลฯ. อุ+ฉิทฺ ฉิทิ ธาตุ นความ ขาด ทะลุ แตก สลาย. ย ปจ. กัต. สฺ
สติ ภวิส. แปลง ทฺย เปน ชฺช อิ อาคม ซอน จฺ.
อุฉติ อุเฉติ อุจฺเฉติ
ยอมกระหาย, ฯลฯ. อุฉิ ธาตุในความ กระหาย ระหาย อยาก อยากได
ปรารถนา. อ เอ ปจ. ติ วัต. กิริยา หลังซอน จฺ.
อุชฺฌติ อุชฺเฌติ ยอมสละ, ฯลฯ. อุชฺฌฺ ธาตุในความ สละ ละ ทิ้ง. อ, เอ ปจ. ติ วัต.
อุชฺฌายติ
ยอมเพงโทษ (จองดูความผิด), ยกโทษ (ยกความผิด ขึ้นมาติ พิจารณาความผิด)
ติเตียน (ยกโทษขึ้นพูด). อุ+เฌ จินฺตายํ. อ ปจ. ติ วัต. แปลง เอ เปน อาย
ซอน ชฺ.
หนา ๔๗
อุฺฉติ
ยอมแสวงหา, ฯลฯ. อุฉิ อุฺฉฺ เปนไปในความ แสวงหา คนหา เสาะหา. อ ปจ.
ติ วัต. ถาตั้ง อุฉิ ธาตุ พึงลง นิคคหิตอาคม.
อุฏ€หถ
จงลุกขึ้น, ฯลฯ. อุ+€า ธาตุในความ หยุด ยืน ตั้งอยู ดํารงอยู. อ ปจ. ถ ปญจ.
รัสสะ อา เปน อ หฺ อาคม ทายธาตุ รูปฯ ๔๗๖. หรือแปลง €า เปน €ห.
อฏ€หึส
ุ หสุ ตั้งขึ้นแลวก, ลกขึ้นแลว. อ+€า+อ ปจ. อํ อัช. แปลง เปน อึส.
ตงขนแลวก, ุกขนแลว ุ ปจ ü อช แปลง เปน อสุ
อุฏ€าสิ ยอมตั้งขึ้น, ลุกขึ้น, หมั่น, ขยัน, เกิด, ดํารงอยู. อุ+€า+อ ปจ. ติ วัต.

31. โ ใ โ ป
อท . ถ .
อุฑหติ ยอมถาย, ถายอุจจาระ. อุ+ฑหฺ ธาตุในความเผาไหม.
อุฑฺเฑติ
ยอมเหาะไป, ฯลฯ. อุ+ฑิ ธาตุในความ เหาะไป ลอย ไป บินไป ขวาง ขวางไป
ปาไป เขาไป ขึ้นไป ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต. ลบ สฺ.
อุณฺหาติ
ยอมเผา, ฯลฯ. อุ+ฑิ ธาตุในความเผาไหม รอน เรารอน กําจัด ณฺห ปต. ติ วัต.
ลบ สฺ.
อุณหาเปติ ยอมเปนของรอน, ยอมรอน.อุณฺห ศัพท อาเป ปจ. ติ วัต.
อุตฺตปติ
ยอมหวาด, ฯลฯ. อุ+ตปฺ ธาตุ ในความ หวาด สะดุง กลัว สะดุงกลัว. อ ปจ. ติ
วัต. ซอน ตฺ.
อุตฺตรติ
ยอมขึ้น, ขามขึ้น. อุ+ตรฺ ธาตุในความ ไป ปลิวไป ลอยไป ขาม ขามไป ผาน
ผานพนไป. อ ปจ. ติ วัต. ซอน ตฺ.
อุตฺตสติ
ยอมหวาด, ฯลฯ. อุ+ตสฺ ธาตุในความ หวาด สะดุง กลัว สะดุงกลัว. อ ปจ. ติ
วัต. ซอน ตฺ.
หนา ๔๘
ี โ ิ
อุตฺตานีก รติ  ํ ใ  ื้ โ ป ิ ั ี
ยอมทํา หตืน. อุตฺตาน+กรฺ+ อ จ. ติ วัต. อี อาคม.
อุทติ
ยอมบันเทิง, ฯลฯ. อุทฺ ธาตุในความ บันเทิง บันเทิงใจ เบิกบานใจ รื่นเริงใจ
ยินดี เลน ( ทําเพื่อความสนุกผอนอารมณ ). อ ปจ. ติ วัต.
อุทปาทิ
ไดเกิดขึ้นแลว.อุ+ปทฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. เณ ปจ. กัต. อี อัช. ทีฆะตน
ธาตุ อ อาคมหนาธาตุ ลง ทฺ อาคม ลบปจ. ถาแปลวา เกิดขึ้นแลว ก็ลง ทฺ
อาคม และ อ อาคมแปน อ อาคมหนาธาตุ.
อุฑหติ อุทหติ
ยอมถาย, (อุจจาระ), ถายอุจจระ. อุ+ทหฺ ธาตุในความ ทําใหเปนเถา เผาไหม. อ
ปจ. ติ วัต. กิริยาแรกแปลง ท เปน ฑ.
อุทฺทติ ยอมไหล, ฯลฯ. อุทิ ธาตุในความ ไหล ชุม เปยก. อ ปจ. ติ วัต. นิคคหิตอาคม.
อุทฺทิสฺสามิ
จักสวด, ฯลฯ. อุ+ทิสฺ ธาตุในความ เปลง กลาว แสดง แถลง ชี้แจง บรรยาย
สวด สาธยาย. อ ปจ. สฺสามิ ภวิส. ลบที่สุดธาตุ.
อุทฺธรติ
ยอมยกขึ้น, รื้อขึ้น, รื้อฟนขึ้น. อุ+หรฺ+อ ปจ. ติ วัต. แปลง ห เปน ธ หรือตั้ง
ธรฺ อุปฺปาฏเน.
อทธรถ
ุ ฺธรถ จงยกขึ้น, ฯลฯ. ถ ปญจ.
จงยกขน, ฯลฯ ปญจ
อุทาเนสิ เปลงแลว.อุ+อา+นิ+ทสฺสเน. อ ปจ. อี อัช. ทฺ และ สฺ อาคม.

32. ป ใ ป
อุทาหเรยฺย พึงประกาศ. อุ+อา+หรฺ+อ ปจ. เอยฺย สัต. ทฺ อาคม.
หนา ๔๙
อุทฺธสฺนาติ ยอมแสวงหา, ฯลฯ. อุทฺธสฺ ธาตุในความ แสวงหา เสาะหา. นา ปจ. ติ วัต.
อุเทติ ยอมขึ้น, ขึ้นไป, โผลขึ้น, ผุดขึ้น. อุ+อิ คติยํ. อ ปจ. ติ วัต. ทฺ อาคม.
อุทรภติ ยอมกิน, บริโภค, อุทฺรภฺ ธาตุในความ กิน บริโภค. อ ปจ. ติ วัต.
อุนฺทติ ยอมไหล, ฯลฯ. อุทิ ธาตุในความ ไหล ชุม เปยก. อ ปจ. ติ วัต. นิคคหิตอาคม.
อุนฺนมติ ยอมสูง, นูน, ถือตัว, ไวตัว, ไวยศ, หยิ่ง จองหอง. อุ+นมฺ+อ ปจ. ติ วัต. ซอน นฺ.
อุปกฑฺฒติ ยอมคราเขาไป, ฯลฯ. อุป+กฑฺฒฺ ธาตุในความ ฉุด ครา รั้ง ลาก. อ ปจ. ติ วัต.
อุปกโรติ ยอมอุดหนุน, เกื้อกูล, ชายเหลือ, สงเสริม. อุป+กรฺ+โอ ปจ. ติ วัต.
อุปคจฺฉติ ยอมเขาใกล, เขาไปใกล, เขาถึง. อุป+คมฺ+อ ปจ. ติ วัต.
ป ิ
อุ คฺฉิ  ใ   ป ี ั ิ
เขา กลแลว.ฯลฯ. อุ +คมฺ+อ อี อัช. ดู อคฺฉิ.
อุปจรติ ยอมบําเรอ, ปรนปรือ. อุป+จรฺ จรเณ, อ ปจ. ติ วัต.
อุปจฺจคา เขาไปลางแลว, ฯลฯ. อุป+อติ+คมฺ+อ ปจ. อา หิยัต. อ อาคมตนธาตุ.
หนา ๕๐
อุปฉิชฺชิ
เขาไปตัดแลว, ตัดขาดแลว. อุป+ฉิทฺ+ย ปจ. กัต. อี อัช.แปลง ทฺย เปน ชฺช
ซอน จฺ.
อุปปชฺชติ ยอมเขาถึง, เกิดขึ้น, บังเกิด. อุป+ปทฺ+ย ปจ. กัต. ติ วัต.
อุปชฺชเต ยอมเกิดขึ้น, บังเกิด, บังเกิดขึ้น. อุ+ปทฺ+ย ปจ. ภาว เต วัต.
อุปฺปชฺช จงเกิดขึ้น, จงบังเกิด. อุ+ปทฺ+ย ปจ. กัต. หิ ปญจ. ซอน ปฺ.
อุปฏþ€าติ ยอมตั้งขึ้น, ปรากฏ, บํารุง. อุป+€า+อ ปจ. ติ วัต. ซอน ฏþ.
อุปฏþ€ยติ ยอมใหบํารุง, ฯลฯ. อุป+€า+ย กัม. ติ วัต. แปลง อา เปน อี.
อุปติสฺสามิ
จักเหาะ. อุ+ปตฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป ตก หลน ลม. อ ปจ. สฺสามิ
ภวิส. อิ อาคม.
อุปถมฺภติ อุปตฺถมฺภติ
ยอมอุดหนุน, อนุเคราะห, เอื้อเฟอ, เกื้อกูล, ค้ําจุน, เจือจาน, ชวยเหลือ, เผื่อแผ.
อุป+ถภิ ถมฺภ ปติพนฺธเน. อ ปจ. ติ วัต.
ุ ฺ ฺ
อุปทิสติ ยอมแนะนํา ชี้แจง, สั้งสอน. อุป+ทิสฺ ปกาสเน, อ ปจ. ติ วัต.

33. แป เปน ช
อุปธาเรติ
ยอมเขาไปทรงไว, ใครครวญ. อุป+ธารฺ ธาตุในความ ทรง ตั้ง รับ วาง เณ ปจ.
กัต. ติ วัต.
อุปธาวึสุ
วิ่งเขาไปแลว, ฯลฯ. อุป+ธาวุ ธาตุในความ ไป วิ่ง แลน สะอาด หมดจด เจริญ
รุงเรือง. อ ปจ. อํü อัช.
หนา ๔๑
อุปนทฺธิ
ผูกโกรธแลว, ฯลฯ. อุป+นนฺธ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด. อ ปจ. อี อัช.
แปลง นฺ เปน ทฺ.
อุปนนฺธติ ผูกโกรธอยู, ผูกมั่นอยู, ผูกแนนอยู. อุป+นนฺธ+อ ปจ. ติ วัต.
อุปนยฺหนฺติ
ยอมผูกสอด (ผูกใสเขาไปใหแนน), เขาไปผูกไว, พันไว, รัดไว, ผูกอาฆาต.อุป+นหฺ
พนฺธเน, ย ปจ. กัต. อนฺติ วัต. แปร ย ไวหนา ห.
อุปนาเมถ
จงนอมเขาไป, ฯลฯ. นมฺ หรือ นมุ ธาตุในความ นอม โนม นอบนอม นมัสการ.
เอ ปจ. ถ ปญจ. จงใหนอมเขาไป, ฯลฯ. เณ ปจ. เหตุกัต.
อุปนิชฺฌายิ
ุ
เพงดูแลว, ฯลฯ. อุป+นิ+เฌ ธาตุในความคิด เพง พินิจ พิจาร. อ ปจ. อี อัช.
แปลง เอ เปน อาย ซอน ช
ลง เอ อาย ซอน ฺ.
อุปนิธียเต ยอมฝากไว, จํานํา. อุป+นิ+ธา+ย ปจ. กัมฏ. เต วัต.
อุปนิสีทนฺติ
ยอมนั่งใกล. อุป+นิ หรือ นี ธาตุ อ ปจ. ติ วัต. รัสสะ อี เปน อิ วิการ อิ เปน
เอ ถาตั้ง นิ ธาตุ ก็ ไมตองรัสสะ.
อุปปริกฺขิ ไตรตรองแลว, พิจารณาแลว. อุป+ปริ+อิกฺขฺ+อ ปจ. อี อัช.
อุปผณฺเฑติ
ยอมเยยหยัน, ฯลฯ. อุป+ปฑิ ธาตุในความ ดา บริภาษ เสียดสี เยาะเยย. เณ
ปจ. กัต. ติ วัต. แปลง ป เปน ผ นิคคหิตอาคม.
อุปพฺพชิสฺสามิ จักสึก. อุ+ป+วชฺ+อ ปจ. สฺสามิ ภวิส. แปลง ว เปน พ ซอน พฺ อิ อาคม.
อุปภุฺชติ ยอมกิน, บริโภค,ใชสอย. อุป+ภุชฺ+อ ปจ. ติ วัต. นิคคหิต อาคม.
หนา ๕๒
อุปมียติ ยอมเปรียบเทียบ, ฯลฯ. อุป+มา+ย ปจ. กัม. ติ วัต.อี อาคม.
อุปยมติ ยอมเลี้ยงดู, ปรนปรือ, แตงงาน. อุป+ยมฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อุปรมติ ยอมงด, เวน. อุป+รมุ อุปรเม. อ ปจ. ติ วัต.
อุปรมาม
ยอมยับเยิน, ฉิบหาย, วอดวาย. อุป+ยมุ วินาเส. อ ปจ. ม วัต. แปลง ย เปน
ร ทีฆะที่สุดธาตุเปน อา.
ุ ุ

34. ไ ไ
อ . อป+ ข+อ . ต .
อุปรุนธิ
เขาไปลอมไวแลว, ลอมไวแลว, ฯลฯ. อุป+รุธิ+ธาตุ ในความ ปดลอม ขัดขวาง
หาม. อ ปจ. ติ วัต. นิคคหิตอาคม.
อุปลเปติ
ยอมเลาโลม,ปลอบ, เอาใจ. อุป+ลปฺ ธาตุในความ กลาว พูด. เณ ปจ. กัต. ติ
วัต.
อุปลิมฺปติ
ยอมเขาไปฉาบ, เปรอะเปอน, ฯลฯ. อุป+ลิปฺ ธาตุในความ ฉาบ ทาไล. อ ปจ. ติ
วัต. นิคคหิตอาคม.
อุปวสนฺติ ยอมอยูอาศัย, ฯลฯ. อุป+วสฺ ธาตุในความ อยู อาศัย. อ ปจ อนฺติ วัต.
อุปวีณยติ ยอมขับดวยพิณ. วีณาย อุปคายติ อุปวีณยติ. โมคฯ.
อุกเวสติ ยอมเขาไป, อุป+วิสฺ ธาตุในความเขาไป. อ ปจ. ติ วัต. เอา อิ เปน เอ.
อุปสํวเส พึงเขาอยูรวม, เขาไปอยูรวม, อยูรวมกัน. อุป+สํ+วสฺ+อ ปจ. เอยฺย สัต.
อุปสมฺปาเทติ ยอมใหอุปสมบท. อุป+สํ+กมฺ. อ ปจ. อี อัช.
อุปสมมติ ยอมระงับ, เขาไประงับ, เขาไปสงบ. อุป+สมฺ+อ ปจ. ติ วัต. ซอน มฺ.
หนา ๔๓
อุปสิงฺฆติ
 ไ ิ่  ไ ิ่ ึ ิ ึ ิ ิ  ิ
ยอมเขา ปดมกลิ่น, เขา ปสูดกลิ่น. อุป+สึฆิ สึฆิ วา สิงฺฆฺ วา อาฆาเน. อ ปจ. ติ
วัต.
อุปหฺติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. อุป+หนฺ ธาตุในความ เบียดเบียน กระทบ ประหาร ฆา
ตี ย ปจ. กัต. วัต. แปลง นฺย เปน ฺ.
อุปหนติ ยอมเบียดเบียน, เขาไปกระทบ. อุป+หนฺ+อ ปจ. ติ วัต.
อุปหนติ ยอมนําไป, พาไป. อุป+หนฺ คติยํ. อ ปจ. ติ วัต.
อุปาคมิ เขาไปใกลแลว. อุป+อา+คมฺ+อ ปจ. อี อัช. ทีฆะ.
อุปาทิยติ
เขาไปถือเอาอยู, ยึดอยู, ถือมั่นอยู, อุป+อา+ทา อาทาเน. ย ปจ. กัม. อิ อาคม
ติ วัต.
อุปาเทติ เขาไปถือเอาอยู, ฯลฯ. อุป+อา+ทา+เอ ปจ. ติ วัต.
อุปายติ อุปายาติ ยอมเขาถึง, บรลุ, ฯลฯ. อุป+อา+อิ คติยํ อ ปจ. ติ วัต. แปลง อิ เปน ยฺ
อุปาสติ
ยอมนั่งใกล, เขาไปใกล, เขาไปอยู, รับใช (ติดตามรับใช). อุป+อาสฺ ธาตุในความ
เขาไปนั่ง. อ ปจ. ติ วัต.
อุเปติ อุปยติ ยอมถึง, ฯลฯ. อุป. ธาตุในความ ถึง เขาถึง ลุ. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
อเปกขติ
ุเปกขต ยอมเขาไปเพง, วางตนเปนกลาง, วางใจเปนกลาง. อป+อิกข+อ ปจ. ติ วัต.
ยอมเขาไปเพง, วางตนเปนกลาง, วางใจเปนกลาง ุ อกฺ ฺ ปจ วต
อุเปยฺยาสิ พึงเขาใกล, เขาไปใกล. อุป+อิ+อ ปจ. เอยฺยาสิ สัต.

35. ใ ยา า ย ปจ ต
อุเปหิติ
จักเขาถึง. อุป+อิ+อ ปจ. สฺสติ ภวิส. แปลง อิ เปน เอห ดวยอํานาจวิภัต อิ
อาคม ลบ สฺส.
อุปาเทติ อุปฺปาเทติ ยอมเกิดขึ้น, อุ+ปทฺ+เณ ปจ. กัต. ติ วัต. ยอม ใหเกิดขึ้น. เณ ปจ. เหตุกัต.
หนา ๕๔
อุพฺพติ ยอมทรงไว, ฯลฯ. อุพฺพฺ ธารเณ. อ ปจ. ติ วัต.
อุพฺพติ ยอมกําจัด, ฯลฯ. อุพฺพิ หึสายํ. อ ปจ. ติ วัต.
อุพฺพิชฺชติ
ยอมหวาดหวั่น, หวาดเสียว, ฯลฯ. อุ+วิชิ ธาตุในความ กลัว ตกใจ หวาดไหว
สั่น. ย ปจ. แปลง ชฺย เปน ชฺช. ติ วัต.
อุพฺภติ อุภติ อุมฺภติ ยอมเต็ม, ฯลฯ. อุพภฺ อุภฺ อุมฺภฺ ปูรเณ. อ ปจ. ติ วัต.
อุพฺภวติ ยอมเกิด. อุ+ภู+อ ปจ. ติ วัต. แปลง อู เปน อว ซอน พฺ
อุมฺมชฺชติ
ยอมมัวเมา, หลงระเริง, ฯลฯ. อุ+มทฺ ธาตุในความ เมา ประมาท เลินเลอ. ย
ปจ. กัต. ติ วัต. แปลง ทฺย เปน ชฺช.
อุมฺมทฺเทติ
ุ
ยอมขยํา, บีบย้ําๆ, นวดฟน นวดใหหายเมื่อยบ, เหยียบใหหานเมื่อยขบ. อุ+มทฺท
ธาตในความ เหยียบ ย่ํา ขยํา ย่ํายี เอ ปจ ติ วัต
ธาตุ นความ เหยียบ ํ ขยํ ํายี เอ  . วต.
อุมฺมิลติ ยอมลืมตา. อุ+มิลฺ ธาตุในความ กระพริบตา หลับตา อ ปจ. ติ วัต.
อุมฺมิหติ
ยอมเยี่ยวรด, ถายปสสาวะ.อุ+มิหฺ ธาตุในความ รด ราด โปรย พรม ประพรม.
อ ปจ. ติ วัต. ซอน มฺ.
อุมฺมุชฺชติ
ยอมโผลขึ้น, โผนขึ้น, ผุดขึ้น, สูงขึ้น, ขึ้น (จาก). ราเริง. อุ+มฺหิ ธาตุในความ ยิ้ม
ยิ้มแยมเล็กนอย.ย ปจ. ภาว. เต วัต.
อุมฺหยเต
ยอมหัวเราะ, ยิ้มแยม, สรวล (หัวเราะ). หัวเราะ ราเริง. อุ+มฺหิ ธาตุในความ
ยิ้ม ยิ้มแยมเล็กนอย. ย ปจ. ภาว. เต วัต.
อุยติ ยอมทอ. อุยิ ธาตุในความ ทอ ทอผา. อ ปจ. ติ วัต.
อุยฺยาติ
ยอมนําไป, ขึ้นไป, ฯลฯ. อุ+ยา ธาตุในความ ไป นําไป เปนไป ถึง บรรลุ. อ
ปจ. ติ วัต.
หนา ๕๕
อุยฺยาเปติ ยอมใหนําไป, ใหถึง, ใหบรรลุ. ณาเป ปจ. เหตุกัต.
อุยฺยุฺชนฺติ
ยอมประกอบ, ทํา เพียร, พากเพียร. อุ+ยุชฺ ธาตุในความ ประกอบ ทํา เพียร
พากเพียร. อ ปจ อนฺติ วัต. นิคคหิตอาคม ซอน ยฺ.
ฺ ฺ
อุยฺโยเชสิ สงไปแลว, อุ+ยุชฺ+เอ ปจ. อี อัช. พฤทธิ ซอน ยฺ.

36. ส อ
ร
อุลฺลงฺฆติ
ยอมโลดขึ้น, ฯลฯ. อุ+ลฆิ ลงฺฆฺ ธาตุในความ โลด กระโดด. อ ปจ. ติ วัต. ซอน
ลฺ.
อุลฺลงฺเฆติ ยอมใหโลดขึ้น, ฯลฯ. เณ ปจ. ติ วัต. ซอน ลฺ.
อุลฺลงเฆติ อุลฺลงฺฆยติ ยอมโลดขึ้น, ฯลฯ. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
อุลฺลเปติ ยอมกลาวอาง, เรียกรอง. อุ+ลปฺ วาเกฺย. ปจ. ติ วัต. ซอน ลฺ.
อุลฺลิงฺคติ ยอมขึ้นไป, ฯลฯ. อุ+ลิคิ ลิงฺคฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
อุลฺโลเกสิ
แลดูแลว, แลเห็นแลว, มองดูแลว. อุ+โลกฺ ธาตุในความ เห็น ดู แลดู. เอ ปจ.
อี อัช. ซอน. ลฺ.
อุสติ ยอมเจ็บไข, ฯลฯ. อุสฺ ธาตุในความ เจ็บไข เสียดแทง กําจัด. อ ปจ. ติ วัต.
อุสฺสหติ
ยอมอดทน, ฯลฯ. อุสฺ ธาตุในความ อดทน อดกลั้น ระงับใจ อดใจ. อ ปจ. ติ
วัต. ซอน สฺ.
อุสฺสหยติ อุสฺสาหยติ ยอมอดทน, อดกลั้น. อุ+สหฺ+ณย ปจ. กัต. ติ วัต. กิริยาตนไมทีฆะ.
อุสฺสาปยิสฺสติ
ุ
จักใหยกขึ้น. อุ+สี ธาตุในความ จมฺ ณาปย ปจ. เหตุกัต. สฺสติ ภวิส. ลบ อี
ซอน ส อิ อาคม
ซอน ฺ อาคม.
อุสูยนฺติ
ยอมริษยา, ฯลฯ. อุสูยฺ ธาตุในความ แสดงโทษ ริษยา (เห็นเขาไดดีทนอยูไมได)
ชัง ขึ้งเคียด. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๕๖
อุหสติ
ยอมหยอกเยา, สัพยอก, ยั่วยวน, เยยหยัน.อุ+หสฺ ธาตุในความ กลาว พูด. อ
ปจ. ติ วัต.
อูเนติ อูนยติ
ยอมพรอง, ฯลฯ. อูนฺ ธาตุในความ เสื่อมสิ้น ลดลง พรอง บกพรอง. เณ ณย
ปจ. ติ วัต.
อูหฺ
กลบแลว?. อุ+หนฺ หึสายํ. ย ปจ. กัต. อี อัช. แปลง นฺย เปน ฺ ทีฆะ อุ
เปน อู.
อุหทติ อุหทติ ยอมถายอุจจาระ. อุ+หทฺ ธาตุในความ ถายอุจจาระ, ถายคูถ. อ ปจ. ติ วัต.
อูหติ
ยอมคิด, ดําริ, ฯลฯ. อูหฺ ธาตุในความคิด ดําริ เบียดเบียน บีบคั้น เปนไป. อ
ปจ. ติ วัต.
เอกฺขเร พึงเห็น, ฯลฯ. อิกฺขฺ ทสฺสนงฺเกสุ. อ ปจ. เอยฺย สัต.
เอชติ
ยอมไหว ฯลฯ เอช ธาตในความ ไหว สั่น หวั่นไหว รงเรือง สองสวาง
ยอมไหว, ฯลฯ. เอชฺ ธาตุในความ ไหว สน หวนไหว ุงเรอง สองสวาง
สวยงาม. อ ปจ. ติ วัต.

37. ได ใ ใจ อ ปจ ต
เอ€ติ ยอมกําจัด, ฯลฯ. เอ€ฺ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน รบกวน. อ ปจ. ติ วัต.
เอติ
ยอมไป ฯลฯ. อิ ธาตุในความ ไป เปนไป เปนอยู ถึง ประสบ เคลื่อน รู ตรัสรู
บรรลุ. อ ปจ. ติ วัต. พฤทธิ อิ เปน เอ.
เอติ
ยอมมา, ฯลฯ. อา+อิ+อ ปจ. ถ ปญจ. ถาแปลวา จงไป ฯลฯ. ไมตองลง อา
อุปสรรค.
เอถ จงมา, ฯลฯ. อา+อิ+อ ปจ. ถ ปญจ. ถาแปลวา จงไป พฤทธิ อิ เปน เอ.
เอธติ ยอมถึง, ฯลฯ. เอธฺ ธาตุในความ เจริญ รุงเรือง ได ประสบ. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๕๗
เอรณฺฑติ
ยอมกําจัด ฯลฯ. เอรฑิ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน ทําลาย. อ ปจ. ติ วัต.
นิคคหิตอาคม.
เอเรสิ ยอมใหไหว, ฯลฯ. อีรฺ วจนคติมฺปเนสุ. เณ ปจ. เหตุกัต. สิ วัต.
เอสติ
ยอมแสวงหา, ฯลฯ. อิสฺ ธาตุในความ แสวงหา เสาะหา คนหา ปรารถนา อยาก
ได รัก รักใคร ชอบใจ อ ปจ ติ วัต
รก รก คร ชอบ .  . วต.
เอสติ ยอมคน ฯลฯ. เอสฺ ธาตุในความ รู บรรลุ ตรัสรู. อ ปจ. ติ วัต.
เอสฺสติ จักถึง, ฯลฯ. อิ+อ ปจ. สฺสติ ภวิส. วิการ อิ เปน เอ.
เอหิ จงมา. อา+อิ+อ ปจ. หิ ปญจ. ดู เอติ กิริยาที่ ๒
เอหิติ
จักถึง, อิ+อ ปจ. สฺสติ ภวิส. แปลง อิ ธาตุเปน เอห ลบ สฺส ลง อิ อาคม โมค
ฯ ตยาทิกัณฑ ๖๖ วา วิการ อิ ธาตุเปน เอ แปลง สฺส เปน หิ.
เอหิสิ จักถึง. อิ+อ ปจ. สฺสมิ ภวิส. ดู เอหิติ เทียบ.
โอ
โอกิริยติ
ยอมเกลี่ยง, เกลื่อนกลาดก, กระจายไป, โปรยลง, โรยลง. โอ+กิรฺ ธาตุในความ
เกลี่ย เกลื่อน กระจาย โปรย โรย เรี่ยราย. ย ปจ. กัม. ติ วัต.
โอกิริ โอกีรี เกลี่ยลงแลว, ฯลฯ. โอ+กิร+อ ปจ. อี อัช. กิยิยาหลัง ทีฆะ.
โอกฺกมติ ยอมกาวลง, หยั่งลง, ยางลง. โอ+กมฺ+อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๕๘
หนา ๕๘
โอขติ ยอมแหง, ฯลฯ. โอขฺ ธาตุในความ แหง หมาด หาม ปฏิเสธ. อ ปจ. ติ วัต.

38. ไ โ ใ ไ ไ
. . อ .
โอคุณฺเ€ติ โอคุณฺ€ยติ
ยอมกัน, ฯลฯ. โอ+คุณฺ€ฺ ธาตุในความ กัน คลุม ขัง ปก ปด โพก หุม. เณ ณย
ปจ. กัต. ติ วัต.
โอคฺคจฺฉติ ยอมยุบลง. โอ+คมฺ+อ ปจ. ติ วัต. ซอน คฺ.
โอจินติ โอจินาติ
ยอมเก็บ, รวบรวม. โอ+จิ ธาตุในความ กอ กอสราง สะสม สั่งสม. นา ปจ.ติ
วัต. กิริยาตน รัสสะ อา เปน อ.
โอชติ
ยอมตรง, ฯลฯ. อุชฺ ธาตุในความ ตรง ซื่อ ซื่อตรง สัตวซื่อ อ ปจ. ติ วัต.
พฤทธิ อุ เปน โอ.
โอชติ
ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. โอชฺ ธาตุในความ รุงเรือง สวาง สองสวาง สวย งาม
สวยงาม กระจาง ขาว มีกําลัง อ ปจ. ติ วัต.
โอ€ติ ยอมฆา, ฯลฯ. อุ€ฺ อุปฆาเต. อ ปจ. ติ วัต.
โอโณชยาม
ขอนอมถวาย (ยอม...). โอ+อุ+นมุ+อ ปจ. ม วัต. แปลง อุ เปน โอ น เปน ณ
อุ ที่ มุ เปน อ ม เปน ช ลง ยฺ อาคม บวก อ ปจ. เปน ย ทีฆะ อ ที ย
เปน อา.
โอณติ
ไ ี โ ใ ไ ไ ี  ิ
ยอมนํา ปเสีย. อณฺ ธาตุ นความ นํา ปปราศ นํา ปราศ เอา ปเสีย. อ ปจ. ติ
วัต.
โอตร
จงขามลง, ฯลฯ. โอ+ตรฺ ธาตุในความ ขาม ขามไป ปลิว ปลิวไป ลอย ลอยไป
ผานไป ผานพนไป. อ ปจ. หิ ปญจ.
โอตริ โฉบลงแลว. โอ+ตรฺ+อ ปจ. อี อัช.
โอตฺถรติ ยอมทวม, ทวมทับ. โอ+ถรฺ ธาตุในความ ลาด ปู. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๕๙
โอตฺตปฺปติ ยอมสะดุง, กลัว, เกรงกลัว. โอ+ตปฺ อุพฺเพเค. อ ปจ. ติ วัต. ซอน ตฺ และ ปฺ.
โอตาเปติ ยอมผึ่ง. โอ+ตปฺ สนฺตาเป. เอ ปจ. ติ วัต. ทีฆะ.
โอทหติ
ยอมตั้งลง, คอยฟง, คอยสดับ, เงี่ยหู (ตั้งใจฟง). โอ+ธา ธาตุในความ ทรง ทรง
ไว ตั้ง รับ วาง. อ ปจ. ติ วัต. แปลง ธา เปน ทห.
โอทหึสุ ตั้งลงแลว, หยั่งลงแลว, คอยฟงแลว, ฯลฯ. อึ อัช.
โอนมติ ยอมนอม ฯลฯ. โอ+นมฺ นมุ วา นมเน. อ ปจ. ติ วัต.
โอนมาเปสิ
โอนมาเปส ใหนอมแลว, ใหนอมลงแลว, ฯลฯ. ณาเป ปจ. อี อัช.
ใหนอมแลว, ใหนอมลงแลว, ฯลฯ ณาเป ปจ อช
โอปติ ยอมบวน, ฯลฯ. โอปฺ ธาตุในความ บวน ถม. อ ปจ. ติ วัต.

39. ท อ ปจ อนต
. + + . ต .
โอปลาเปหิ ใหเทลงแลว. โอ+ปลุ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. ณาเป ปจ. อี อัช. หฺ อาคม.
โอปุฺชติ ยอมทา, ฯลฯ. โอปาชิ ธาตุในความ ฉาบ ทา ไล. อ ปจ. ติ วัต.
โอปุณาติ โอปุนาติ
ยอมโปรยลง กรอง, ชําระ, ลาง. โอ+ปุ ธาตุในความชําระ ลาง ทําใหบริสุทธิ์.
นา ปจ. ติ วัต. กิริยา แรกแปลง นา เปน ณา.
โอเปติ โอปยติ
ยอมเก็บไว, ฯลฯ. โอปฺ ธาตุในความ เก็บไว ตั้งไว วางไว. เณ ณย ปจ. กัต. ติ
วัต.
โอภาสติ
ยอมรุงเรือง, สองสวาง, สวยงาม, สุกใส, เปลงปลั่ง, ผุดผอง. โอ+ภาสุ ทิตฺติยํ.
อ ปจ. ติ วัต.
โอภาเสติ ยอมใหสวาง, ใหรุงเรือง, ฯลฯ. เณ ปจ. เหตุกัต. ติ วัต.
โอภาเสติ ยอมพูดเกี้ยว. โอ+ภาสฺ ธาตุในความ กลาว พูด. เอ ปจ. ติ วัต.
หนา ๖๐
โอภินฺทนฺติ
ยอมทําลายาลง. โอ+ภิทฺ หรือ ภิทิ ธาตุในความ ตอย แตก
ทําลาย อ ปจ อนติ วัต นิคคหิตอาคม
ําลาย.  . ฺ วต. นคคหตอาคม.
โอมาติ โอมนฺติ ยอมอาจ, สามารถ. โอมา ธาตุในความ อาจ สามารถ. อ ปจ. ติ, อนฺติ วัต.
โอมสติ ยอมแทง, ทิ่มแทง. โอ+มสฺ หึสายํ. อ ปจ. ติ วัต.
โอรมาม ยอมวิด, โอ+รมฺ รมุ วา กีฬายํ. อ ปจ. ม วัต. ทีฆะ.
โอรมิสฺสติ จักงด, จักเวน. โอ+รุหฺ อุปรเม. อ ปจ. สฺสติ ภวิส.
โอโรหิสฺสถ
จักคุด, คุดลง. โอ+รุหฺ ธาตุในความ งอก งอกขึ้น เกิด ปรากฏ. อ ปจ. สฺสถ
ภวิส.
โอลงฺเฆสิ ใหโลดเตนอยู. โอ+ลฆิ ลงฺฆฺ วา คตฺยกฺเขเป. เณ ปจ. เหตุกัต. ติ วัต.
โอลมฺพติ โอลมฺเพติ
ยอมหอยลง, คลอยลง. โอ+ลพิ หรือ ลมฺพ ธาตุในความ หนวงไว ยึดหนวง
หอยยอย ชักชา ยืดยาด อ, เอ ปจ. ติ วัต.
โอลุพฺภ
หนวงลงแลว, หอยแลว, พิงแลว, กําหนัดแลว. โอ+ลุภฺ ธาตุในความ กําหนัด
อยากได ปรารถนา. ย ปจ. กัต. อา หิยัต. แปลง ภฺย เปน พฺภ รัสสะ อา.
โอโบกาเปสิ ใหแลดูแลว, ฯลฯ. โอ+โลกฺ ทสฺสเน. ณาเป ปจ. อี อัช.
โอโลเกติ
โอโลเกต ยอมแลด, ฯลฯ. โอ+โลก+เอ ปจ. ติ วัต.
ยอมแลดู, ฯลฯ โอ โลกฺ เอ ปจ วต
โอโลเกติ โอโลกยติ ยอมแลดู, ดูเบื้องลาง, เพงดู. โอ+โลกฺ+เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.

40. ไ โ ใ ไ
โอวทติ ยอมกลาวสอน, สั่งสอน. โอ+สทฺ+อ ปจ. ติ วัต.
โอวสฺสติ ยอมสาด, โอ+วสฺสฺ ธาตุในความ ตก รด ราด โปรย อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๖๑
โอวสฺสติ ยอมสาด, โอ+วสฺสฺ ปจ. กัม. ติ วัต. ลบที่สุดธาตุ แปลง สฺย เปน สฺส.
อุสติ โอสติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. อุสฺ ธาตุในความ เบียดเบียน ฆา ประหาร แผดเผา. อ
ปจ. ติ วัต.
โอสกฺกาเปสิ ใหเสื่อมลงแลว. โอ+สกฺกฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปน ไป. ณาเป ปจ. อี อัช.
โอสเณฺหติ
ยอมเสย, ชอนขึ้น. โอ+สา ธาตุในความ ทําใหเบาบาง เล็กนอย ละเอียด. ณฺหา
ปจ. ติ วัต. รัสสะ อา เอา อา ที่ ณฺหา เปน เอ.
โอสรติ
ยอมเที่ยวไป, ไปถึง, อาศัย, พัก, ประชุม. อว หรือ โอ+สรฺ คติยํ. อ ปจ. ติ วัต
วัต.
อโอสเรยฺย พึงเที่ยวไป, ฯลฯ. เอยฺย สัต.
โอสเรติ โอสรยติ ยอมสวด. โอ+สรฺ ธาตุในความ เปลงออก สวด. เณ ณย ปจ. ติ วัต.
โอสิฺจิ
ไ   โ ิ ใ ไ ิ
หลออกแลว, รดแลว, ฯลฯ. อ+สิจฺ ธาตุ นความ หลออก รด ราด เท วิด. อ
ปจ. อี อัช. นิคคหิตอาคม.
โอสีทติ
ยอมจมลง, จมอยู, ฯลฯ. โอ+สิทฺ ธาตุในความ หยุด จบ จม สูฺ. อ ปจ. ติ
วัต. ทีฆะ.
โอหติ ยอมสละ ฯลฯ. โอหฺ ธาตุในความ สละ ละ ทิ้ง. อ ปจ. ติ วัต.
โอหทติ
ยอมถาย (อุจจาระ), ถายอุจจาริ. โอ+หทฺ ธาตุในความถายอุจจาระ. อ ปจ. ติ
วัต.
โอหรตุ จงนําไป. โอ+หรฺ ธาตุในความ นํา นําไป นําออก. อ ปจ. ตุ ปญจ.
หนา ๖๒
โอหาเรติ ยอมใหปลงลง. โอ+หรฺ+เณ ปต. เหตุกัต. ติ วัต.
โอหิยิ
ยอมหยอนแลว, ทอถอยแลว, ลาลงแลว, ลาอยูแลว. โอ+หา ธาตุในความเสื่อม
สิ้น. ย ปจ. อี อัช. แปลง อา เปน อิ.
ก อักษร

41. ไ ใ
ฑ ฑ ฑ ฑว . อ . ต .
กกติ กํกติ กงฺกติ ยอมไหลไหล,เลวทราม. กกฺ กํกฺ ธาตุในความ เหลวไหล เลวทราม. อ ปจ. ติ วัต.
กกฺขติ ยอมรื่นเริง, ฯลฯ. กกฺข ธาตุในความ รื่นเริง, ยิ้มหัว หัวเราะ อ ปจ. ติ วัต.
กํกติ กงฺกติ ยอมไป, ฯลฯ. กํกฺ กกกิ ธาตุในความ รื่นเริง, ฯลฯ. อ ปจ. ติ วัต.
กํขติ กงฺกติ
ยอมสงสัย, ฯลฯ. กํขฺ กขิ ธาตุในความ สงสัย เคลือบแคลง กินแหง แคลงใจ. อ
ปจ. ติ วัต.
กํขติ กงฺขติ
ยอมจํานง, ฯลฯ. กํขฺ กขิ กงฺขฺ ธาตุในความ จํานง ประสงค มุงหวัง ตั้งใจ
ปรารถนา อยากได ชอบใจ รักใคร. อ ปจ. ติ วัต.
กจติ ยอมผูก, ฯลฯ. กจฺ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด. อ ปจ. ติ วัต.
กจฺเจติ กจฺจยติ
ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. กจฺ ธาตุในความ สวาง สองสวาง รุงเรือง สวยงาม เณ
ณย ปจ ติ วัต. ซอน จฺ.
หนา ๖๓
กชฺชติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. กชฺชฺ ธาตุในความเบียดเบียน กําจัด. อ ปจ. ติ วัต.
กฏติ
    ไ ใ 
ยอมกหาม ฝน, หามฝน, เขาหนาหนาว, ป, ฯลฯ. กฎ ธาตุ นความ หามฝน
ไปถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
กฏกฏายติ
ยอมทําเสียงวา กฏะ กฏะ, ยอมพฤติเสียงวากฏะ กฏะ. กฏกฏศัพท อาย ปจ.
ติ วัต.
ก€ติ
ยอมฝดเคือง, ฯลฯ. ก€ฺ ธาตุในความ ลําบาก ฝอเคือง ขัดสน ยากจน. อ ปจ.
ติ วัต.
กฑฺฒิ ฉุดไปแลว, ฯลฯ. กฑฺฒฺ+อ ปจ. อี อัช. ดู อากฑฺฒติ.
กณติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. กณฺ ธาตุในความ ออกเสียง รอง กลาว พูด. อ ปจ. ติ วัต.
กณฺเ€ติ กณฺ€ยติ
ยอมโศก, ฯลฯ. ก€ ธาตุในความ โศก เศรา สลด ระทด หมอง ไมแจมใส แหง
ใจ เหี่ยวแหงใจ. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต. นิคคกิต อาคม.
กณฺฑติ ยอมแตก, ฯลฯ. กฑิ ธาตุในความ แตก ทําลาย. อ ปจ. ติ วัต.
กณฺเฑติ กณฺฑยติ
ยอมกําหนด, ฯลฯ. กฑิ กณฺฑฺ ธาตุในความ กําหนด ตัด แบงเปนตอน เปน
วรรค. เณ ณย ปจ. ติ วัต.
กณฑวติ กกณฑวติ กณฑวติ
กณฺฑวต กกณฺ ุวต กณฺ ูวต ยอมเกา ฯลฯ กณฑ กณฑว กณฑว ธาตในความ เกา คัน. อ ปจ. ติ วัต.
ยอมเกา ฯลฯ กณฺ ุ กณฺฑวฺ กณฺ ู ฺ ธาตุในความ เกา คน ปจ วต
กณฺเณติ กณฺณยติ ยอมฟง, สดับ. กณฺณฺ ธาตุในความ ฟง สดับ. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.

42. ใ
หนา ๖๔
กตฺตเรติ กตฺตรยติ
ยอมหยอน, ฯลฯ. กตฺตรฺ ธาตุในความหยอน หยอนยาน เทิบทาม แก เฒา. เณ
ณย ปจ. ติ วัต.
กตฺถติ
ยอมชม, ฯลฯ. กตฺถฺ ธาตุในความ ชม ชมเชย ยกยอง สรรเสริญ อวด. อ ปจ.
ติ วัต.
กถติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. กถฺ ธาตุในความ เบียดเบียน กําจัด. อ ปจ. ติ วัต.
กถติ ยอมหุง, ฯลฯ. กถฺ ธาตุในความ หุง ตม สุก. อ ปจ. ติ วัต.
กเถติ กถยติ
ยอมกลาว, ฯลฯ. กถฺ ธาตุในความ กลาว บอก แสดง ชี้แจง อธิบาย แตง
ประพันธ รอยกรอง. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
กถยึสุ กลาวแลว, ฯลฯ. กถฺ+ณย ปจ. อํü อัช.
กทติ
ยอมเรียก, ฯลฯ. กทฺ ธาตุในความ เรียก รองเรียก รองไห คร่ําครวญ. อ ปจ. ติ
วัต.
กทติ ยอมเหยียบ, ฯลฯ. กทฺ ธาตุในความ เหยียบ ย่ํา ย่ําเหยียบ. อ ปจ. ติ วัต.
กทฺทติ
ี ี ใ ี ี 
ยอมออกเสียงนาเกลียด, ฯลฯ. กทฺทฺ ธาตุ นความ ออกเสียงนาเกลียด รองนา
เกลียด. อ ปจ. ติ วัต.
กนติ
ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. กนฺ ธาตุในความ รุงเรือง สวาง สองสวาง สวยงาม รัก รัก
ใคร ชอบใจ. อ ปจ. ติ วัต.
กนุยติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. กนุยิ ธาตุในความ ออกเสียง รอง กลาว. อ ปจ. ติ วัต.
กนฺตติ
ยอมตัด, ฯลฯ. กติ กนฺต ธาตุในความ ตัด บั่น ทอน ผา เชือด แขวะ ควัก. อ
ปจ. ติ วัต.
หนา ๖๕
กนฺตติ ยอมกรอ, ปน, ฯลฯ. กติ ธาตุในความ กริ ปน กรอดวย ปนดาย. อ ปจ. ติ วัต.
กนฺถติ ยอมคด, ฯลฯ. กถิ. ธาตุในความ คด โคง โกง งอ บิด. อ ปจ. ติ วัต.
กนฺทติ
ยอมเรียก, ฯลฯ. กทิ กนฺทฺ ธาตุในความ เรียก รองเรียก รองไหคร่ําครวญ. อ
ปจ. ติ วัต.
กนฺทติ ใ
ยอมหอยยอย, ฯลฯ. กทิ ธาตุในความ หอยยอย ชักชา ยืดยาด. อ ปจ. ติ วัต.

43. ใ โ ใ โ
พ อ ต
กนฺเทติ กนฺทยติ
ยอมติดตอกัน, ฯลฯ. กนฺทฺ ธาตุในความ ติดตอกัน เปนไปติดตอ เปนไปติดตอกัน
เปนไปไมขาดสาย, เปนนิตย เปนนิรันดร. เณ ณย ปจ. ติ วัต.
กปติ
ยอมอนุเคาระห, ฯลฯ. กปฺ ธาตุในความ อนุเคราะห เอื้อเฟอ อุดหนุน ชวยเหลือ
เจือจาน กรุณา. อ ปจ. ติ วัต.
กเปติ กปยติ ยอมอนุเคาระห, ฯลฯ. เณ ณย ปจ. ติ วัต. ซอน ปฺ เปน กปฺปยติ บาง.
กปติ
ยอมปด, ฯลฯ. กปฺ ธาตุในความ บัง กําบัง ปด ปกปด ไหว เคลื่อนไหว สั่น รัว
กระดิก (ไมนิ่ง). อ ปจ. ติ วัต.
กปติ ยอมตระเตรียม, ฯลฯ. กปฺ ธาตุในความ ตระเตรียม จัดแจง. อ ปจ. ติ วัต.
กปฺปติ กปฺเปติ
ยอมควร, ฯลฯ. กปุ ธาตุในความ อาจ สามารค อาจมี อามเปน ควร สมควร.
อ เอ ปจ. ติ วัต. ซอน ปฺ. อภิฯ เปน กปฺป ธาตุ.
กปฺปติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. กปุ ธาตุในความเบียดเบียน หอมดุจกระวาน หอมเจือ
เผ็ด. อ ปจ. ติ วัต. แปลง ป เปน ปฺป.
หนา ๖๖
กปฺปติ
ั ใ ั ั โ ใ   โ
ยอมตัด, ฯลฯ. กปฺปฺ ธาตุ นความ ตัด ขอด กัน ( กน หเปนเขตเสมอ) กน. อ
ปจ. ติ วัต.
กปฺปติ
ยอมกําหนด, ฯลฯ. กปฺป ธาตุในความ กําหนด หมายเสร็จ สําเร็จ ถึง บรรลุ. อ
ปจ. ติ วัต.
กปฺเปติ กปฺปยติ
ยอมทํา, ฯลฯ. กปฺปฺ ธาตุในความ ทํา จัดทํา สําเร็จ ดําริ คิด นึก. เณ ณย ปจ.
กัต ติ วัต.
กปฺเปติ กปฺปยติ
ยอมตัด, ฯลฯ.กปฺปฺ ธาตุในความ ตัด ขอด กัน โกน กําหนด หมาย เสร็จ
สําเร็จ ถึง บรรลุ. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
กพฺพติ
ยอมไป, ฯลฯ. กพฺพ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป หยิ่ง จองหอง อหังการ. อ
ปจ. ติ วัต.
กมติ
ยอมกาวไป, ฯลฯ. กมฺ กมุ ธาตุในความ กาวไป ยางไป ขยับเขาไป เดิน ดําเนิน
ไป ดําเนินไป. อ ปจ. ติ วัต.
กมฺปติ
ยอมไหว, ฯลฯ. กป กมฺปฺ ธาตุในความ ไหว สั่น สะเทือน กระดิก หวั่น
หวั่นไหว รัว. อ ปจ. ติ วัต.
กมฺพติ
ยอมสํารวม ฯลฯ กมพ ธาตในความ สํารวม ระวัง ไหว ไหวพริ้ว อ ปจ ติ
ยอมสารวม, ฯลฯ. กมฺ ฺ ธาตุในความ สารวม ระวง ไหว ไหวพรว. ปจ.
วัต.

44. ป ป
กยิรติ
ยอมทํา, ยอมกระทํา. กรฺ+ยิร ปจ. ลบที่สุดธาตุ ติ วัต. รูปฯ ๕๐๖ โมคฯ ขาทิ
กัณฑ ๑๗๗ ตั้ง กรฺ+โอ ปจ. แปลง กรฺ พรอมดวย โอ เปน กยิร+ติ วัต. เปน
กยิรติ.
กยิรติ
ยอมทํา, กระทําก. กรฺ+ย ปจ. กัม. ติ วัต. แปร ย ไวหนา รฺ ลง อิ และ อ
อาคม เปน กรียติ โดยลง อี อาคมบาง.
กยิรา พึงทํา, กระทํา. กรฺ+ยิร ปจ. เอยฺย สัต. แปลง เอยฺย เปน อา ลบที่สุดธาตุ.
หนา ๖๗
กยิราถ
พึงทํา, กระทํา. กร+โอ ปจ. เอถ สัต. แปลง กรฺ พรอมดวย โอ เปฯ กยิร เอา
เอ ของ เอถ เปฯ อา. โมคฯ ตยาทิกักณฑ ๗๒.
กยิรํü
พึงทํา, กระทํา. กรฺ+โอ ปจ. เอยฺยํü สัต. แปลง กรฺ พรอมดวย โอ เปฯ กยิร ลบ
เอยฺยํü เหลือแต อํü โมคฯ ตยาทกัณฑ ๗๐.
กยฺยติ กยฺยเต
ยอมทํา, กระทํา. กรฺ+ย ปจ.กัม ติ เต วัต. แปลง ย กับที่สุดธาตุเปน ยฺย รูปฯ
๕๐๖.
ิ
กรณฺฑติ  ป ั  ป ิ ั
ยอมเ นภาชนะ. กรณฺฑ ศัพท อ จ. ติ วัต.
กรณฺฑติ ยอมแจก, จําแนก. กรฑิ กรณฺฑิ ธาตุในความ แจก จําแนก. อ ปจ. ติ วัต.
กรสฺสุ จงทํา, กระทํา. กรฺ+โอ ปจ. สฺสุ ปฺจ. ใชแทน หิ.
กริ ทําแลว, กระทําแลว. กรฺ+โอ ปจ. อี อัช.
กริยติ กรยติ กริยเต กรียเต ยอมทํา, กระทํา. กรฺ+ย ปจ. กัม. ติ เต วัต. อิ อี อาคม.
กริยฺยติ กรียฺยติ กริยฺยเต กรียฺย
เต
ยอมทํา, กระ. กรฺ+ย ปจ. กัม. ติ เต วัต. แปลง ย เปน ยฺย อิ อี อาคม.
กรุณายติ ยอมประพฤติกรุณา, ทําความกรุณา. กรุณาศัพท อาย ปจ. ติ วัต.
กเร กเรถ
พึงทํา, กระทํา. กรฺ+โอ ปจ.เอยฺย เอถ สัต. กิริยาแรก ลบ ยฺย เหลือ เอ หรือ
แปลง เอยฺย เปน เอ.
กโรติ ยอมทํา, กระทํา. กรฺ+โอ ปจ. ติ วัต.
กโรติ ยอมกําจัด, ฯลฯ. กรฺ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน. โอ ปจ. ติ วัต.
หนา ๖๘
กริสฺสเร
จัดทํา, กระทํา. กรฺ+โอ ปจ. สฺสนติ ภวิส. แปลงเปน สฺสเร อิ อาคม เวสฯ
๒๔๔.
กลติ ยอมไป, ฯลฯ. กลฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป คํานวณ นับ. อ ปจ. ติ วัต.

45. . . . ต .
กลติ ยอมทึบ, ฯลฯ. กลฺ ธาตุในความ ทึบ ตัน ไมทะลุ. อ ปจ. ติ วัต.
กลติ
ยอมออกเสียง, ออกเสียงไมชัด (แตเปนที่ชอบใจ). กลฺ ธาตุในความออกเสียง
ออกเสียงไมชัด. อ ปจ. ติ วัต.
กลติ ยอมระวัง, ฯลฯ. กลฺ ธาตุในความ ระวัง ปองกัน. อ ปจ. ติ วัต.
กลหติ ยอมเกลียด, ฯลฯ. กลหฺ ธาตุในความ เกลียดชัง ทะเลาะ. อ ปจ. ติ วัต.
กลหายติ ยอมทําความทะเลาะ. กลห ศัพท อาย ปจ. ติ วัต.
กลนฺทติ ยอมรองไห, ฯลฯ. กลทิ ธาตุในความ รองไห เรียก รองเรียก. อ ปจ. ติ วัต.
กลินฺทติ
ยอมปริเวทนา, ฯลฯ. กลิทิ ธาตุในความ ปริเวทนา คร่ําครวญ บนเพอ รําพัน
(พูดบนดวยความเสียใจ) พิไรรําพัน. อ ปจ. ติ วัต.
กลฺลติ
ยอมออกเสียง, มีเสียง. กลฺลฺ ธาตุในความ ออกเสียง, มีเสียง รอง กลาว. อ
ปจ. ติ วัต.
กวติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. กุ ธาตุในความ ออกเสียง เปลง เสียง รอง กลาว. อ ปจ.
ติ วัต. พฤทธิ อุ เปน โอ เอา โอ เปน อว.

หนา ๖๙
กวติ ยอมยอมสี, ฯลฯ. กวฺ ธาตุในความ ยอม ยอมสี งาม. อ ปจ. ติ วัต.
กสติ กสฺสติ
ยอมไถ, ฯลฯ. กสฺ ธาตุในความ ไถ เสือกไป ไสไปทําใหเปนรอย. อ ปจ. ติ วัต.
กิริยาที่ ๒ แปลง ส เปน สฺส.
กสติ ยอมกําจัด, ฯลฯ. กสฺ ธาตุในความ ไป กําจัด เบียดเบียน อ ปจ. ติ วัต.
กสติ ยอมไป, ฯลฯ. กสฺกสี ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป, สั่ง สั่งสอน. อ ปจ.ติ วัต.
กสาม ยอมไถ, ฯลฯ. กสฺ+อ ปจ. ติ วัต.
กสฺสติ ยอมไป, ฯลฯ. กสฺสฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป.อ ปจ. ติ วัต.
กฬติ ยอมคํานวณ, ฯลฯ. กฬฺ ธาตุในความ คํานวณ นับ รด ราด โปรย. อ ปจ. ติ วัต.
กาติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. กา ธาตุในความ ออกเสียง กลาว พูด. อ ปจ. ติ วัต.
กาเณติ กาณยติ
ยอมกระพริบ, ฯลฯ. กณฺ ธาตุในความ กะพริบ หลับตา บอด มืด มองไมเห็น.
เณ ณย ปจ. ติ วัต.
กาเถติ กาถยติ
กาเถต กาถยต ยอมกําจัด, ฯลฯ. กาถ ธาตในความ กําจัด เบียดเบียน. เณ ณย ปจ. ติ วัต.
ยอมกาจด, ฯลฯ กาถฺ ธาตุในความ กาจด เบยดเบยน เณ ณย ปจ วต

46. ใ
กาเมติ กามยติ
ยอมปรารถนา, ฯลฯ. กมฺ+กมุ ธาตุในความ ปรารถนา อยากได ชอบใจ พอใจ
รัก ใคร รักใคร ยินดี. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
หนา ๗๐
กายติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. กา ธาตุในความ ออกเสียง กลาว แสดง รอง. ย ปจ. ติ
วัต.
กายติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. เก ธาตุในความ ออกเสียง, ฯลฯ. รอง. อ ปจ. ติ วัต.
แปลง เอ เปน อาย.
การเย
พึงทํา, สราง. กรฺ+โอ ปจ. เอยฺย สัต. ทีฆะตนธาตุ แปลง โอ เปน อ ลบ ยฺย
เหลือแต เอ ลง ยฺ อาคม.
กาเลติ กาลยติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. กลฺ ธาตุในความ ใหหมดไป ใหสิ้นไป ใหนอยลง
เบียดเบียน คํานวณ นับ ไป ถึง เปนไป. เณ ณย ปจ. กัต ติ วัต.
กาสติ
ยอมไอ, ฯลฯ. กาสฺ ธาตุในความ ไอ กระแอม จาม กอ สะสม สั่งสม. อ ปจ. ติ
วัต.
กาสติ
ื ใ ื
ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. กาสฺ กาสุ ธาตุ นความ รุงเรือง สวาง สองสวาง สวยงาม
ปรากฏ ประกาศ แจมแจง ใหรูชัด. อ ปจ. ติ วัต.
กาหติ จักทํา, กระทํา. กรฺ+โอ ปจ. สฺสติ ภวิส.
กาหามิ จักทํา, กระทํา. กรฺ+โอ ปจ. สฺสามิ ภวิส. ลบ สฺส.
กาหิติ จักทําก, กระทํา. กรฺ+โอ ปจ. สฺสติ ภวิส. ลบ สฺส อิ อาคม.
กิจฺฉติ
ยอมลําบาก, ฯลฯ. กิตฺ ธาตุในความ ลําบาก เหน็ดเหนื่อย. ฉ ปจ. ติ วัต.
แปลง ตฺ เปน จฺ.
กิฺเจติ กิฺจยติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. กิจิ ธาตุในความ เบียดเบียน ย่ํายี เหยียบ ขยํา. เณ
ณย ปจ. วัต. ติ กัต.
กิเฏติ กิฏยติ ยอมผูก, ฯลฯ. กิฏþ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
หนา ๗๑
กิณาติ กินาติ
ยอมกําจัด, ฯลฯ. กิ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน ไปสูง อยูสูง. นา ปจ. ติ
วัต. กิริยาตน แปลง นา เปนณา.
กิตติ ยอมอยู, อาศัย. กิตฺ ธาตุในความ อยู อาศัย. อ ปจ. ติ วัต.
กิตฺเตติ กิตฺตยติ
ยอมเทียบเคียง ฯลฯ กิต กิตต ธาตในความ สั่ง สนทนา เปรียบเทียบ แสดง
ยอมเทยบเคยง, ฯลฯ. กตฺ กตตฺ ธาตุในความ สง สนทนา เปรยบเทยบ. แสดง
แถลง ชม ยกยอง สรรเสริญ. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.

47. ใ ป
ก
กิเปติ กิปยติ
ยอมทุรพล, ฯลฯ. กิปฺ ธาตุในความ ทุรพล ออนแอ ออนเพลีย นาสงสาร. เณ
ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
กิยฺยติ
ยอมแสดง, ฯลฯ. เก ธาตุในความ กลาว รอง แสดง. ย ปจ. กัม. ติ วัต. อิ
อาคม ซอน ยฺ.
กิรติ
ยอมโรย, ฯลฯ. กิรฺ ธาตุในความ โรย โปรย เรี่ยราย เกลื่อน เกลื่อนกลน
เกลื่อนกลาด กระจาย กระจายไป. อ ปจ. ติ วัต.
กิลติ ยอมผูก, ฯลฯ. กิลฺ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด. อ ปจ. ติ วัต.
กิลมติ
ยอมลําบาก, ฯลฯ. กิลมฺ กิลมุ ธาตุในความ ลําบาก เหน็ดเหนื่อย ชอกช้ํา เจ็บ
ไข ไมสบาย. อ ปจ. ติ วัต.
กิลิทฺยติ กิลิชฺชติ
ยอมเปยก, ฯลฯ. กิลิทฺ ธาตุในความ ชื้น ชุม เยิ้ม เปยก. ย ปจ. กัต. ติ วัต.
กิริยาหลัง แปลง ทฺย เปน ชฺช.
กิลิทิติ กิลินฺทติ ยอมรองไห, ฯลฯ. กิลิทิ ธาตุในความ รองไห ร่ําไร รําพัน. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๗๒
ิ ิ ิ
กิลิสติ  ํ ั ิ ิ ใ ํ ั ี ี ป ิ ั
ยอมกําจัด, ฯลฯ. กิลิสฺ ธาตุ นความ กําจัด เบียดเบียน. อ. จ. ติ วัต.
กิลิสฺนาติ ยอมกําจัด, ฯลฯ. กิลิสฺ+นา ปจ. ติ วัต
กิลิสฺสติ
ยอมแผดเผา, ฯลฯ. กิลิสฺ ธาตุในความ แผดเผา เบียดเบียน เศราหมอง ใหเรา
รอน. ย ปจ. กัต. ติ วัต. แปลง สฺย เปน สฺส.
กิเลเสติ ยอมใหเศราหมอง, ฯลฯ. กิลิสฺ +เณ ปจ. เหตุกัต. ติ วัต. วิการ อิ เปน เอ.
กิโลตติ ยอมชุม, ฯลฯ. กิโลตฺ ธาตุในความ ชุม ชื้น เปยก. อ ปจ. ติ วัต.
กิวุณาติ ยอมกําจัด, ฯลฯ. กิวิ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน, อ ปจ. ติ วัต.
กิสติ ยอมเบา, ฯลฯ. กิสฺ ธาตุในความ ผอม บาง เบา ซูบ. อ ปจ. ติ วัต.
กีฬติ ยอมเลน, ฯลฯ. กิฬฺ ธาตุในความ เลน เพลิน สนุก รื่นเริง. อ ปจ. ติ วัต.
กีณาติ กีนาติ
ยอมซื้อ, ฯลฯ. กี ธาตุในความ ซื้อ ขาย. นา ปจ. ติ วัต. กิริยาแรก แปลง นา
เปน ณา. รัสสะเปน กินาติ กีณติ บาง.
กีโณติ กีณาติ ยอมเบียดเบียน. กี ธาตุในความ เบียดเบียน. ณุ ณา ปจ. ติ วัต.
กีลติ ยอมผูก, ฯลฯ. กีลฺ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๗๓
กีลติ กีฬติ
ยอมอิ่มใจ ฯลฯ กีล ธาตในความ อิ่มใจ เบิกบานใจ เลน เพลิน สนก รื่นเริง
ยอมอมใจ. ฯลฯ. กลฺ ธาตุในความ อมใจ เบกบานใจ เลน เพลน สนุ รนเรง.
อ ปจ. ติ วัต. กิริยาหลัง แปลง ล เปน ฬ.

48. โ ใ โ
ก ฏ. กฏ . ต .
กิฬติ ยอมเลน, ฯลฯ. กุกฺ ธาตุในความ เลน เพลิน สนุก รื่นเริง. อ ปจ. ติ วัต.
กุกติ
ยอมถือ, ฯลฯ. กุกฺ ธาตุในความ ถือ รับ ฉวย จับ ควา ออกเสียง รอง รอง
เรียก. อ ปจ. ติ วัต.
กุกฺกุจฺจายติ ยอมรังเกียจ, ประพฤติรังเกียจ. กุกฺจุจฺจ ศัพท อาย ปจ. ติ วัต.
กüเสติ กุสยสติ ยอมกลาว, ฯลฯ. กุสิ ธาตุในความ กลาว พูด. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
กุจติ
ยอมหุง, ฯลฯ. กุจฺ ธาตุในความ หุง ตม สุก คด โคง โกง งอ ถอยหลัง ถอย
หลัง ถอยกลับ ทําใหเปนรอย ขีด เขียน. อ ปจ. ติ วัต.
กุจติ
ยอมหดเขา, ฯลฯ. กุจฺ ธาตุในความ หดเขา สั้นเขา ทอแท หดหู หอเหี่ยว ไม
เบิกบาน. อ ปจ. ติ วัต.
กุจฺฉติ
ยอมขวางไป, ฯลฯ. กุจฺฉฺ ธาตุในความ ขวางไป ขวางลงไป ซัดลงไป. อ ปจ. ติ
วัต.
กุจฺเฉติ กุจฺฉยติ ยอมขวางไป, ฯลฯ. เณ ณย. ปจ. กัต. ติ วัต.
กุชฺชติ ยอมค่ํา, ฯลฯ. กุชฺชฺ ธาตุในความคว่ํา คว่ําลง เอ ปจ. ติ วัต.
กุชฺฌติ
โ ใ โ ื  ั ิ ั
ยอม กรธ, ฯลฯ. กุธฺ ธาตุ นความ กรธ เคือง. ย ปจ. กัต. ติ วัต. แปลง ธฺย
เปน ชฺฌ.
หนา ๗๔
กุฺจติ
ยอมคด, ฯลฯ. กุฺจ ธาตุในความ คด โคง โกง งอ แนบแนน สนิท สั่นกุญแจ.
ติ วัต.
กุฺชติ
ยอมออกเสียงไมชัด, ฯลฯ. กุชิ กุฺชฺ ธาตุในความ ออกเสียงไมชัด, ออกเสียง
รอง กลาว. อ ปจ. ติ วัต.
กุฏติ
ยอมคด, ฯลฯ. กุฏ ธาตุในความ คด โคง โกง งอ บิด. ตัด เกี่ยว ปน แบง. อ
ปจ. ติ วัต.
กุฏติ ยอมทิ้ง, ฯลฯ. กุฏ ธาตุในความ ทิ้ง เหยียบ เหยียบย่ํา. อ ปจ. ติ วัต.
กุเฏติ กุฏยติ
ยอมตัด ฯลฯ. กุฏþ ธาตุในความ ตัด เกี่ยว ปน แบง ตี ทุบ เคาะ เบียดเบียน.
เณ ณย ปจ. ติ วัต.
กุเฏติ กุฏยติ ยอมเผา, ฯลฯ. กุฏกิ ธาตุในความ เผา ไหม รอน. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
กุฏมติ ยอมเปนไป. กุฏมฺ ธาตุในความ เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
กฏียติ
ุฏยต ยอมประพฤติในปราสาทเพียงดังกฏิ. กฏิ ศัพท อีย ปจ. ติ วัต.
ยอมประพฤตในปราสาทเพยงดงกู ุ ศพท อย ปจ วต

49. อ ปจ ต
กพ . + . .
กุฏþเฏติ กุฏþฏติ
ยอมเกี่ยว, ฯลฯ. กุฏþฏþ ธาตุในความ เกี่ยว ตัด แบง ปน, เณ ณย ปจ. กัต. ติ
วัต.
กุณติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. กุณฺ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว รอง. อ ปจ. ติ วัต.
กุณ€ติ
ยอมเกียจคราน, ฯลฯ. กุ€ ธาตุในความ เกียจคราน เฉื่อยชา เงื่องงอย รอน
เหี้ยน กระจอก เขยก หยุด ชา แหง เหี่ยว โศก เศราโศก. อ ปจ. ติ วัต.
กุณฺฑติ
ยอมเผา, ฯลฯ. กุฑิ ธาตุในความ เผา ไหม รอน เรารอน เลี้ยง รักษา. อ ปจ.
ติ วัต.
หนา ๗๕
กุณฺเฑติ กุณฺฑยติ ยอมรูแจง, ฯลฯ. กุฑิ ธาตุในความ รูแจง แทงทะลุ. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
กุเณติ กุณยติ
ยอมเรียก, ฯลฯ. กุณฺ ธาตุในความ เรียก รองเรียก หดเขา สั้นเขา งอ หงิก.
เณ ณย ปจ ติ วัต.
กุถติ
ุ
ยอมหุง, ฯลฯ. กุถฺ ความในความ หุง ตม สุก เปอยเนา เปรอะเปอน เศรา
หมอง อ ปจ ติ วัต
หมอง.  . วต.
กุนฺถติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. กุถิ ธาตุในความ เบียดเบียน เปรอะเปอน เศราหมอง. อ
ปจ. ติ วัต.
กุนฺเทติ กุนฺทยติ
ยอมกลาวซึ่งที่สุด. กุทิ ธาตุในความ กลาวซึ่งที่สุดก. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
ติ วัต.
กุปฺปติ
ยอมกําเริบ, ฯลฯ. กุปฺ ธาตุในความ กําเริบ โกรธ ไหว สะเทือน. ย ปจ. ติ วัต.
แปลง ปฺย เปน ปฺป.
กุพฺพติ ยอมนุงหม, ฯลฯ. กุพิ ธาตุในความ ปกปด นุงหม แตงตัว. อ ปจ. ติ วัต.
กุพฺพติ ยอมขึ้นไป, ฯลฯ. กุพฺพิ ธาตุในความ ขึ้นไป ไปใน เบื้องบน. อ ปจ. ติ วัต.
กุพฺพติ
ยอมทํา, กระทํา. กรฺ+โอ ปจ. ติ วัต. แปลง โอ เปน อุ สุตรวา อุตฺตโมกาโร
กัจฯ ๕๑๑. แปลง อ ที ก ตน ธาตุเปน อุ ไดรูปเปน กุ แปลง ว เปน วฺว วฺว
เปน พฺพ ลบ รฺ ที่สุดธาตุ รูปฯ ๕๐๖. หรือแปลง โอ เปน อว แปลง ว เปน
พ ซอน พฺ. โมคฯ ขาทิกัณฑ ๗๗ แปลง กรฺ พรอมกับ โอ เปน กุพฺพ. เวลา
ตอบปญหา นักศึกษาจะตอบ นัยไหนก็ได
กพเพถ
ุ ฺเพถ พึงทํา, กระทํา. กร+โอ ปจ. เอถ สัต.
พงทา, กระทา กรฺ โอ ปจ เอถ สต
หนา ๗๖

50. ป ป ใ
. . . ต .
กฺรุพฺเพถ
พึงทํา, กระทํา, กรฺ+โอ เอถ สัต. แปลง กรฺ เปน กุ กุ เปน กฺรุ โอ เปน อุ อุ
เปน ว ว เปน วฺว วฺว เปน พฺพ รูปฯ ๕๐๖.
กุมฺเพติ กุมฺพยติ
ยอมนุงหม, ณลฯ. กุพิ ธาตุในความ ปกปด นุงหม แตงตัว. เณ ณย ปจ. กัต.
ติ วัต.
กุมารติ ยอมเลน, ฯลฯ. กุมารฺ ธาตุในความ เลน เลนหัว อ ปจ. ติ วัต.
กุมาเรติ กุมารยติ ยอมเลน, ฯลฯ. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
กุมฺมิ กุมฺม ยอมทํา, กระทํา. กรฺ+โอ+มิ, ม วัต. เอา รฺ เปน มฺ.
กุรติ
ยอมกิน, ฯลฯ. กุรฺ ธาตุในความกิน บริโภค ออกเสียง รอง กบาว ดา บริภาษ.
อ ปจ. ติ วัต.
กุรุติ กุตุเต
ยอมทํา, กระทํา. กรฺ+โอ+ติ เต วัต. เอา อ ที่ ก เปน อุ และเอา โอ เปน อุ.
รูปฯ ๕๐๖.
กุรสฺสุ กุรุสฺสุ จงทํา, กระทํา. กรฺ+โอ ปจ. สฺสุ ปฺจ.
ิ
กุสติ
ยอมตัด, ฯลฯ. กุสฺ ธาตุในความ ตัด เต็ม ใหเต็ม เรียก รองเรียก ฉลาด
ํ    ื ป  ป ใ  
ชํานาญ สละสลวย คลองแคลว งาม รุงเรือง เ นอยู รากฏ สละ ห ดา
บริภาษ. อ ปจ. ติ วัต.
กุสฺสยติ
ยอมนําไป, ฯลฯ. กุสฺ กุสุ ธาตุในความ นําไป รุงเรือง สวาง สองสวาง สวยงาม.
ย ปจ. กัต. ติ วัต. แปลง สฺ เปน สฺส.
กุเหติ กุหยติ
ยอมลวง, ฯลฯ. กุหฺ ธาตุในความ ทําใหพิศวง ลวง หลอก โกหก. เณ ณย ปจ.
กัต. ติ วัต.
หนา ๗๗
กุฬติ ยอกิน, ฯลฯ. กุฬฺ ธาตุในความ กิน เคี้ยวกิน. อ ปจ. ติ วัต.
ฏเฏติ กูฏยติ
ยอมโกง, ฯลฯ. กูฏ ธาตุในความ โกง เลว หลอก หลอกหลวง. เณ ณย ปจ.
กัต. ติ วัต.
กูปติ ยอมไป, ฯลฯ. กูปฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
เกฏติ ยอมไป, ฯลฯ. กิฏþ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
เกตติ
ยอมอยู, ฯลฯ. กิตฺ ธาตุในความ อยู อาศัย รู หมาย กําหนด สังเกต. อ ปจ.
ติ วัต.
เกเตติ เกตยติ
เกเตต เกตยต ยอมเรียก. เกต ธาตในความเรียก. เณ ณย ปจ. ติ วัต.
ยอมเรยก เกตฺ ธาตุในความเรยก เณ ณย ปจ วต
เกลติ ยอมไป, ฯลฯ. เกลุ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.

51. โ โ ป
เกฺลทติ ยอมเปยก, ฯลฯ. กฺลิทฺ เกฺลทฺ ธาตุในความ เปยก ชื้น ชุม. อ ปจ. ติ วัต.
เกลายติ ยอมรัก. เกเล ธาตุในความรัก. อ ปจ. ติ วัต. แปลง เอ ที่ เล เปน อาย.
เกวติ ยอมคบ, ฯลฯ. เกวุ ธาตุในความ คบ คบหา รับใช ปฏิบัติ. อ ปจ. ติ วัต.
เกวติ ยอมรด, ฯลฯ. เกวุ ธาตุในความ รด ราด สาด. อ ปจ. ติ วัต.
โกจติ
ยอมรอง, ฯลฯ. กุจฺ ธาตุในความ รอง รองดังกอง รองกึกกอง, เสียงสูงยิ่ง. อ
ปจ. ติ วัต.
หนา ๗๘
โกชติ ยอมลัก,ฯลฯ. กุชุ ธาตุในความ ลัก ขโมย. อ ปจ. ติ วัต.
โกฺจติ ยอมไปคด, ฯลฯ. โกฺจฺ ธาตุในความ คด ไปคด คดไปคดมา. อ ปจ. ติ วัต.
โกเฏติ โกฏยติ
ยอมตี, ฯลฯ. กุฏ ธาตุในความ ตี ทุบ เคาะ ตัด เกี่ยว ปน แบง. เณ ณย ปจ.
กัต. ติ วัต.
โกฏþฏติ
ยอมตัด, ฯลฯ. โกฏþฏþ ธาตุในความ ตัด เกี่ยว ปน แบง นวด เปนตน. อ ปจ. ติ
วัต.
โ ิ โ ิ
กฏþเฏติ กฏþฏยติ  ี ป ั ิ ั
ยอมตี, ฯลฯ. เณ ณย จ. กัต. ติ วัต.
โกณติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. กุณฺ ธาตุในความ ออกเสียง เปลงเสียง เรียง รองเรียก
เกื้อกูลแกเสียง. อ ปจ. ติ วัต.
โกติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. กุ ธาตุในความ ออกเสียง, ฯลฯ. อ ปจ. ติ วัต.
โกถติ ยอมกําจัด, ฯลฯ. กุถฺ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน. อ ปจ. ติ วัต.
โกทติ ยอมเลน, ฯลฯ. กุทฺ ธาตุในความ เลน ผอนอารมณ สนุก. อ ปจ. ติ วัต.
โกลติ
ยอมนับ,ฯลฯ. กุลฺ ธาตุในความ นับ คํานวณ ติดเนื่องกัน เปนพงศพันธุ. อ ปจ.
ติ วัต.
โกสติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. กุสฺ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว เรียก รองไห ดา
บริภาษ. อ ปจ. ติ วัต.
ข อักษร
หนา ๗๙
หนา ๗๙
ขคฺคติ ยอมทําลายใหเปนทอน, แตกเปนทอนก. ขคฺคฺ ธาตุ อ ปจ. ติ วัต.

52. ใ
อ ต
ขจติ ยอมผูก, ฯลฯ. ขจฺ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด. อ ปจ. ติ วัต.
ขชฺชติ
ยอมขยํา, ฯลฯ. ขชฺชฺ ธาตุในความ ขยํา ทําใหหมดจด รบกวน ทําใหลําบาก
เปนทุกข ลําบาก. อ ปจ. ติ วัต.
ขชฺชติ ยอมกิน, ฯลฯ. ขชฺชฺ ธาตุในความ กิน บริโภค ลักขโมยก. อ ปจ. ติ วัติ.
ขชฺชติ
ยอมกระจอก, ฯลฯ. ขาทฺ ธาตุในความ กิน เคี้ยวกิน กัดกิน. ย ปจ. กัม. ติ วัต.
แปลง ทฺย เปน ชฺช รัสสะ อา.
ขฺชติ
ยอมกระจอก, ฯลฯ. ขชิ ขฺชฺ ธาตุในความ กระจอก เขยก เปนกระจอก เปน
งอย. อ ปจ. ติ วัต.
ขฺชติ ยอมให, ฯลฯ. ขชิ ธาตุในความให สละ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
ขฺเชติ ขฺชยติ
ยอมเปนอยูลําบาก, ฯลฯ. ขชิ ขฺชฺ ธาตุในความ เปนอยูลําบาก เลี้ยงชีพ
ฝดเคือง ขัดสน. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
ขฏติ
ยอมปรารถนา, ฯลฯ. ขฏþ ธาตุในความ ปรารถนา มุงหวัง อยากได ตองการ. อ
ปจ. ติ วัต.
ขณติ
ี ี ใ ี ี ี ี  ิ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. ขณฺ ธาตุ นความ เบียดเบียน กระทบ ตี ดีด. อ ปจ. ติ
วัต.
หนา ๘๐
ขณฺฑติ
ยอมทําใหเปนทอน, ฯลฯ. ขฑิ ธาตุในความ ทําให เปนทอน เปนตอน เปนทอน
เปนหมวด คน กวน คลุกเคลา ทําใหคลุกเคลา กัน. อ ปจ. ติ วัต.
ขณฺเฑติ ขณฺฑยติ ยอมตัด, ฯลฯ. ขฑิ ธาตุในความ ตัด แบง ปน ทอน. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
ขทติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. ขทฺ ธาตุในความ เบียดเบียน กําจัด. อ ปจ. ติ วัต.
ขทติ ยอมหนักแนน, ฯลฯ. ขทฺ ธาตุในความ หนักแนน มั่นคง. อ ปจ. ติ วัต.
ขทฺทติ ยอมกัด, ฯลฯ. ขทฺทฺ ธาตุในความ กัด ขบ ตอย. อ ปจ. ติ วัต.
ขนติ
ยอมขุด, ฯลฯ. ขณฺ ขนฺ ธาตุในความ เซาะลง ขุด เจาะ ไช. อ ปจ. ติ วัต. ถา
ตั้ง ขณฺ พึงแปลง ณฺ เปน นฺ.
ขนฺทติ ยอมวิ่ง, ฯลฯ. ขทิ ธาตุในความ วิ่ง แลน ไหล ฯลฯ. อ ปจ. ติ วัต.
ขนฺทติ ยอมไป,ฯลฯ. ขนฺทฺ ธาตุในความ วิ่ง แลน ไหล ฯลฯ. อ ปจ. ติ วัต.
ขนฺทติ
ยอมกําจัด ฯลฯ ขาท ธาตในความ กําจัด เบียดเบียน ฆา ประหาร อ ปจ ติ
ยอมกาจด, ฯลฯ. ขาทฺ ธาตุในความ กาจด เบยดเบยน ฆา ประหาร. ปจ.
วัต. รัสสะ นิคคหิตอาคม.

53. อ ปจ ต
. . อ . ต .
ขพฺพติ
ยอมไป, ฯลฯ. ขพฺพฺ ธาตุในความไป ถึง เปนไป หยิ่ง จองหอง ไวตัว อหังการ.
อ ปจ. ติ วัต.
ขมติ
ยอมทน, ฯลฯ. ขมฺ ขมุ ธาตุในความ ทน อดทน อดกลั้น ควร ชอบ. อ ปจ. ติ
วัต.
ขมฺเปติ ขมฺปยติ
ยอมทน, ฯลฯ. ขป ธาตุในความ ทน อดทน อดทน อดกลั้น เณ ณย ปจ. กัต.
ติ วัต.
หนา ๘๑
ขมฺภติ ยอมขม, ฯลฯ. ขภิ ธาตุในความ ขม ขมไว เหนี่ยวรั้ง. อ ปจ. ติ วัต.
ขมามิ ยอมทน, ฯลฯ. ขมฺ+อ+มิ วัต.
ขมาเปสิ ใหอดโทษแลว, ขมฺ+ณาเป+อี อัช.
ขมายติ ยอมสลัด, ฯลฯ. ขมายฺ ธาตุในความ สลัด สะบัด สั่น. อ ปจ. ติ วัต.
ขรติ ยอมเสื่อม, ฯลฯ. ขรฺ ธาตุในความ เสื่อม สิ้น สูญ พินาศ. อ ปจ. ติ วัต.
ขลติ
ยอมรวบรวม, ฯลฯ. ขลฺ ธาตุในความ รวม รวบรวม สะสม ชําระ ลาง ทําให
สะอาด อ ปจ ติ วัต
สะอาด.  . วต.
ขลติ ยอมไหว, ฯลฯ. ขลฺ ธาตุในความ ไหว พลาด ผิด ลื่น. อ ปจ. ติ วัต.
ขวติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. ขุ ธาตุในความ ออกเสียง รอง กลาว. อ ปจ. ติ วัต.
ขเฬติ ขฬยติ
ยอมแตก, ฯลฯ. ขฬฺ ธาตุในความ แตก ทําลาย แยกออก. เณ ณย ปจ. กัต. ติ
วัต.
ขฺยาติ ขาติ
ยอมกลาว. ฯลฯ. ขฺยา ธาตุในความ กลาว ประกาศ แสดง ชี้แจง อธิบาย
เทศนา. อ ปจ. ติ วัต.
ขาทติ ยอมกิน, ฯลฯ. ขาทฺ ธาตุในความ กิน เคี้ยวกิน กัดกิน. อ ปจ. ติ วัต.
ขาทิยติ ยอมกิน, ฯลฯ. ขาทฺ+ย ปจ. กัม. ติ วัต. อิ อาคมหนา ย.
ขายติ
ยอมกลาว, ฯลฯ. ขา ธาตุในความ กลาว ประกาศ แสดง ชี้แจง อธิบาย. ย ปจ.
กัต. ติ วัต.
ขายติ
ยอมกิน, ฯลฯ. เข ธาตุในความ กิน เคี้ยวกิน กัดกิน เปนอยู ปรากฏ แสดง
ออกมาใหเห็น. อ ปจ. ติ วัต. แปลง เอ เปน อาย.
หนา ๘๒
ขายติ
ขายต ยอมสิ้น, ฯลฯ. เข ธาตในความ สิ้น เสีย เสียไป หมด เสื่อม. อ ปจ. ติ วัต.
ยอมสน, ฯลฯ เข ธาตุในความ สน เสย เสยไป หมด เสอม ปจ วต

54. ขาเลติ ขาลยติ
ยอมชําระ, ฯลฯ. ขลฺ ธาตุในความ ชําระ ลาง ทําให สะอาด บวนปาก. เณ ณย
ปจ. กัต. ติ วัต.
ขิชติ ยอมรอง, ฯลฯ. ขิชฺ ธาตุในความรอง ออกเสียงไมชัด. อ ปจ. ติ วัต.
ขิชฺชติ
ยอมลําบาก, ฯลฯ. ขิทิ ธาตุในความ ลําบาก เหน็ดเหนื่อย ไมสบาย เปนทุกข.
ย ปจ. กัต. ลบ อิ ที่ ทิ เปน ทฺ แปลง ทฺย เปน ชฺช.
ขิฑติ ยอมเลน, ฯลฯ. ขิฑฺ ธาตุในความ เลน รื่นเริง สนุก. อ ปจ. ติ วัต.
ขิโณติ ยอมกําจัด, ฯลฯ. ขิณฺ ขิณุ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน. โอ ปจ. ติ วัต.
ขินาติ ยอมไป, ฯลฯ. ขิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. นา ปจ. ติ วัต.
ขินฺทติ ยอมเปนสวนๆ, ฯลฯ. ขิทิ ธาตุในความ เปนสวนๆ แยกเปนสวนๆ. อ ปจ. ติ วัต.
ขิปติ ยอมไอ, ฯลฯ. ขิปฺ ธาตุในความ ไอ จาม. อ ปจ. ติ วัต.
ขิปติ ยอมทิ้ง, ฯลฯ. ขิปฺ ธาตุในความ ทิ้ง ขวาง ซัดไป โยน โยนไป. อ ปจ. ติ วัต.
ขิปุณาติ
ุ
ยอมขวางไป, ฯลฯ. ขิปฺ ธาตุในความ ขวางไป เหวี่ยงไป ยางไป. อุณา ปจ. ติ
วัต
วต.
ขิปฺป จงทิ้งไป. ขิปฺ+อ ปจ. หิ ปญจ. แปลง ป เปน ปฺป ลบ หิ.
ขิปฺปติ
ยอมทําใหละเอียด, ฯลฯ. ขิปฺ ธาตุในความ ทําใหละเอียด บด ปน. ย ปจ. กัต.
ติ วัต. แปลง ปฺย เปน ปฺป.
หนา ๘๓
ขิพฺพติ
ยอมอาง, ฯลฯ. ขิวุ ธาตุในความ อาง อางถึง เปนตัว อยาง. อ ปจ. กัต. ติ
วัต. ลบ อุ ที่ วุ เปน วฺ แปลง วฺย เปน วฺว วฺว เปน พฺพ.
ขิมฺปติ ยอมไป, ฯลฯ. ขิป ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
ขิยฺยติ
ยอมสิ้น, ฯลฯ. ขี ธาตุในความ สิ้น สิ้นไป เสีย เสียไป หมด เสื่อม. อ ปจ. ติ
วัต. แปลง อี เปน อิยฺย.
ขิยฺยติ
ยอมอยู ฯลฯ. ขี ธาตุในความ อยู อาศัย โกรธ เคือง เบียดเบียน. ย ปจ. กัต.
ติ วัต. แปลง อี เปน อิย.
ขีโณติ ขีณาติ ยอมสิ้น, ฯลฯ. ขี+ณุ ณา ปจ. ติ วัต.
ขียติ
ยอมสิ้น, ฯลฯ. ขี ธาตุในความ สิ้น สิ้นไป เสีย เสียไป เสื่อม หมด อยู อาศัย.
อ ปจ. ยฺ อาคม ติ วัต.
ฺ

55. ภย เปน พภ
ขียติ
ยอมอยู, ฯลฯ. ขี ธาตุในความ อยู อยูอาศัย โกรธ เบียดเบียน. ย ปจ. กัม. ติ
วัต.
ขีลติ ยอมค้ําจุน, ฯลฯ. ขีลฺ ธาตุในความ ค้ําจุน อุดหนุน. อ ปจ. ติ วัต.
ขีวติ ยอมเมา,ฯลฯ. ขีวุ ธาตุในความ เมา มัวเมา ประมาท. อ ปจ. ติ วัต.
ขีฬติ ยอมเลน, ฯลฯ. ขีฬฺ ธาตุในความ เลน เพลิน รื่นเริง. อ ปจ. ติ วัต.
ขํüเสติ ขํüสยติ ยอมดา, ฯลฯ. ขุสิ ธาตุในความ ดา บริภาษ. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
หนา ๘๔
ขุโณติ ยอมเบียดเบียน. ขุณฺ ธาตุในความ เบียดเบียน. โอ ปจ. ติ วัต.
ขุทติ
ยอมหิว, ฯลฯ. ขฺทฺ ธาตุในความ หิว กระหาย ปรารถนาจะกิน อยากกิน
ตองการกิน ตองการจะกิน. อ ปจ. ติ วัต.
ขุนฺทติ
ยอมชําระ, ฯลฯ. ขุทิ ธาตุในความ ชําระ สะสาง ทําใหสะอาด ทําใหบริสุทธิ์. อ
ปจ. ติ วัต.
ขุพฺภติ
ุ
ยอมกําเริบ, ฯลฯ. ขุภฺ ธาตุในความ กําเริบ ปนปวน. ย ปจ. กัต. ติ วัต. แปลง
ภย เปน พภ
ฺ ฺ .
ขุภติ ยอมกําเริบ,ฯลฯ. ขุภฺ+อ+ติ วัต.
ขรติ
ยอมตัด, ฯลฯ. ขุรฺ ธาตุในความ ตัด แบง ปจ. ขีด เขียน ทําใหเปนรอย. อ ปจ.
ติ วัต.
ขุฬติ ยอมเขลา, ฯลฯ. ขุฬฺ ธาตุในความ เขลา โง กิน บริโภค. อ ปจ. ติ วัต.
เขฏติ
ยอมหวาด, ฯลฯ. ขิฏþ ธาตุในความ หวาด หวาดเสียว สะดุง สะดุงกลัว สยอง
ภัย ตกใจ. อ ปจ. ติ วัต.
เขเฏติ เขฏยติ ยอมกิน, ฯลฯ. เขฏ ธาตุในความกิน บริโภค. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
เขปติ
ยอมทําใหละเอียด, ฯลฯ. ขิปฺ ธาตุในความ ทําให ละเอียด บด ปน ขยี้ ย่ํา
หวาน ปลูก. อ ปจ. ติ วัต.
เขเปฏิ เขปยติ ยอมทําใหละเอียด, ฯลฯ. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
เขเปติ ยอมใหสิ้นไป, ฯลฯ. ขี + ณาเป ปจ. ติ วัต.
เขลติ ยอมไป, ฯลฯ. เขลุ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป ไหว สั่น สั่นรัว. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๘๕
หนา ๘๕
เขวติ ยอมอาง, ฯลฯ. ขิวุ ธาตุในความ อาง อางถึง เปนตัว อยาง. อ ปจ. ติ วัต.

56. โ ใ ป ป ป
+ย เต อ
เขวติ ยอมเสพ, ฯลฯ. เขวุ ธาตุในความ เสพ คบ รับใช ปฏิบัติ. อ ปจ. ติ วัต.
เขฬติ ยอมไป, ฯลฯ. เขฬฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป บวน ถม. อ ปจ. ติ วัต.
โขชติ
ยอมคํารน, ฯลฯ. ขุชฺ ธาตุในความ คํารน คําราม กึงกอง กระหึม กระหึ่ม. อ
ปจ. ติ วัต.
โขชติ ยอมลัก, ฯลฯ. ขุชุ ธาตุในความ ลัก ขโมย. อ ปจ. ติ วัต.
โขเฏติ โขฏยติ
ยอมขวาง, ฯลฯ. โขฏþ ธาตุในความ ขวาง โยน ทิ้ง ใหสิ้นไป ใหนอยลง เณ ณย
ปจ. กัต. ติ วัต.
โขณฺฑติ ยอมกระจอก, ฯลฯ. โขณฺฑฺ ธาตุในความ กระจอก เขยก เปนงอย. อ ปจ. ติ วัต.
โขติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. ขุ ธาตุในความ ออกเสียง รอง กลาว.
โขทติ ยอมจํากัด, ฯลฯ. โขทฺ ธาตุในความ กําจัด ฆา ตี ประหาร. อ ปจ. ติ วัต.
โขทติ
ยอมเลน, ฯลฯ. ขุทฺ ธาตุในความ เลน รื่นเริง เพลิน สนุก สนุกสนาน. อ ปจ.
ติ วัต.
โ ิ
ขภติ  ํ ิ ใ ํ ิ ป ป ป ิ ั
ยอมกําเริบ, ฯลฯ. ขุภฺ ธาตุ นความ กําเริบ น วน. อ จ. ติ วัต.
โขลติ
ยอมหยุด, ฯลฯ. โขลฺ ธาตุในความ กําจัดความไป หยุด อยู นิ่ง พัก. อ ปจ. ติ
วัต.
ค อักษร
คจฺฉ
จงไป, ฯลฯ. คมฺ คมุ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป บิน เหิน. อ ปจ. หิ ปญจ.
แปลง คมฺ หรือ คมุ เปน คจฺฉ. กัจฯ ๔๗๖ รูปฯ ๔๒๖ แปลงที่สุดธาตุเปน จฺฉ.
คจฺฉติ ยอมไป, ไปได, เดินทางไป, เดินทางไปได, ไหลไป, ไหลไปได. อ ปจ. ติ วัต.
คจฺฉเร
ยอมไป, ไปได, ฯลฯ. อ ปจ. อนฺติ, อนฺเต วัต. แปลง อนฺติ อนฺเต เปฯ เร รูปฯ
๔๒๖ โมคฯ ตยาทิกัณฑ ๗๖.
คจฺฉิสฺส
จักไปแลว, ฯลฯง อ ปจ. สฺสา กาลา. รัสสะ หรือ สฺเส กาลา. เอา เอ เปน อ
รูปฯ ๔๕๙.
คจฉิยติ คจฉียติ
คจฺฉยต คจฺฉยต ยอมถึง คม+ย ปจ กัม เต วัต อิ อาคม
ยอมถง. คมฺ ปจ. กม. วต. อาคม.
คจฺฉิยเต คจฺฉิยฺยเต ยอมถึง. คมฺ+ย ปจ. กัม. เต วัต. อิ อาคม กิริยา หลังซอน ยฺ.

57. ป อ ปจ ต
คจฺฉํü พึงไป, ฯลฯ. คมฺ+อ ปจ. เอยฺยํü สัต. แปลงเปน อํü รูปฯ ๔๓๘.
คชติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. คชฺ ธาตุในความ ออกเสียง รอง กึกกอง คํารน คําราม
กระหึม กระหึ่ม. อ ปจ. ติ วัต.
คเชติ คชยติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. คชฺ ธาตุในความ ออกเสียง ฯลฯ. กระหึ่ม ย่ํา เหยียบ ย่ํา
เหยียบ ขยํา. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
คชฺชติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. คชฺชฺ ธาตุในความ ออกเสียง ฯลฯ. กระหึ่ม. อ ปจ. ติ วัต.
คณติ ยอมไป, ฯลฯ. คณฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๘๗
คเณติ คณยติ ยอมคํานวณ, ฯลฯ. คณฺ ธาตุในความ คํานวณ นับ. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
คโณจติ ยอมลัก, ฯลฯ. คเณจุ ธาตุในความ ลัก ขโมย. อ ปจ. ติ วัต. เอา เอ เปน โอ.
คณฺฑติ
ยอมนูน, ฯลฯ. คฑิ ธาตุในความ นูน นูนขึ้น บวม พอง เมา มัวเมา หลงระเริง
ประมาท สะสม สั่งสม รวบรวม อ ปจ ติ วัต
ระมาท สะสม สงสม รวบรวม.  . วต.
คณฺฑติ
ยอมไป, ฯลฯ. คฑิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป ติเตียน นินทา เตี้ย คอม. อ
ปจ. ติ วัต.
คณฺหติ คณฺหาติ
ยอมจับ, ฯลฯ. คหฺ ธาตุในความ จับ ถือ ถือดเอา ยึด กุม เชื่อ ตาเนื่อง ผูก
รับ. ณฺหา ปจ. ติ วัต. ลบที่สุดธาตุ กิริยาแรกรัสสะ รูปฯ ๕๐๒.
คณฺหึสุ ถือเอาแลว, ฯลฯ.
คณฺหิยติ ครฺหียติ ยอมจับ, ฯลฯ. คหฺ+ณฺหา ปจ. ย ปจ. กัม. อิ อี อาคมหนา ย ติ วัต.
คทติ ยอมกลาว, ฯลฯ. คทฺ ธาตุในความ กลาว พูด พูดชัด เจน อ ปจ. ติ วัต.
คเทติ คทยติ
ยอมกระหึม, ฯลฯ. คทฺ ธาตุในความ กระหึม กระหึ่ม คํารน คําราม. เณ ณย
ปจ. กัต. ติ วัต.
คทฺทติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. คทฺทฺ ธาตุในความ ออกเสียง รอง กลาว. อ ปจ. ติ วัต.
คทฺเธติ คทฺธยติ
ยอมละโมบ, ฯลฯ. คทฺธฺ ธาตุในความ ละโมบ ตะกละ ตะกลาม ทั้ง ๓ คํานี้
หมายถึงคนมักกิน กินไมเลือก. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
หนา ๘๘
หนา ๘๘

58. อ ปจ กได
. +ย . . ต . ย ห.
คนฺเถติ คนฺถยติ
ยอมแตง, ฯลฯ. คนฺถฺ ธาตุในความ แตง เรียบเรียง รอยกรอง คด โคง. เณ
ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
คนฺเธติ คนฺธยติ
ยอยประกาศ, ฯลฯ. คนฺธฺ ธาตุในความ ประกาศ แสดง ชี้แจง ปลิว ฟุง ปลิวไป
ฟุงไป ตระหลบ. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
คพฺพติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. คพฺพฺ ธาตุในความ เบียดเบียน หยิ่ง จองหอง อหังการ.
อ ปจ. กัต. ติ วัต.
คพฺเพติ คพฺพยติ
ยอมหยิ่ง, ฯลฯ. คพฺพฺ ธาตุในความ หยิ่ง จองหอง อหังการ ไวตัว. เณ ณย ปจ.
กัต. ติ วัต.
คพฺภติ
ยอมทรงไว, ฯลฯ. คพฺภฺ ธาตุในความ ทรงไว รับไว คึก คะนอง ลําพอง องอาจ
วองไว. อ ปจ. ติ วัต.
คม คมา
ไปแลว, ฯลฯ. คมฺ+อ ปจ. อา หิยัต. กิริยาแรก รัสสะ รูปฯ ๔๓๖ โมคฯ ตยาทิ
กัณฑ ๓๓.
คมติ คเมติ
ยอมไป, ฯลฯ. คมฺ+อ ปจ. ติ กิริยาหลัง แปลง อ ปจ. เปน เอ รูปฯ ๔๒๖
หรือ ลง เอ ปจ ก็ได
หรื ลง เอ  . .
คมฺมติ คมฺมเต ยอมไป, ฯลฯ. คมฺ+ย ปจ. กัม. ติ เต วัต. แปลง ย เปน ม รูปฯ ๔๓๓.
คมิมฺห คมิมฺหา ไปแลว, ฯลฯ. คมฺ+อ ปจ. มฺหา อัช กิริยาแรก รัสสะ.
คมิยติ คมียติ ยอมไป, ฯลฯ. คมฺ+ย ปจ. กัม. ติ วัต. อิ อี อาคม.
คมิยฺยติ
ยอมไป, ฯลฯ. คมฺ+ย ปจ. กัม. ติ วัต. ซอน ยฺ หรือ แปลง ย เปน ยฺย อิ
อาคม.
คมิสฺสติ จักไป, ฯลฯ. คมฺ+อ ปจ. สฺสติ ภวิส. อิ อาคม.
คมิสฺสติ คมิสสเต
จักไป, ฯลฯ. คมฺ+ย ปจ. กัม. สฺสติ สฺสตเต ภวิส. อิ อาคม ลบ ย ปจ. รูปฯ
๔๕๗.
หนา ๘๙
คมิสฺสเร จักไป, ฯลฯ. คมฺ+อ ปจ. สฺสนฺติ สฺสนฺเต แปลง อนฺติ อนฺเต เปน เร อิ อาคม.
คมฺมาหิ
จงไป, ฯลฯ. ทมฺ+อ ปจ. หิ ปญจ. แปลง คม เปน คมฺม ทีฆะ. กัจฯ ๕๐๑. รูป
ฯ ๔๒๗ แปลง คม เปน ฆมฺม ไดรูปเปน ฆมฺมาหิ.
คยหติ คยหเต
คยฺหต คยฺหเต ยอมถือเอา, ฯลฯ. คห+ย ปจ. กัม. ติ วัต. แปร ย ไวหนา ห.
ยอมถอเอา, ฯลฯ คหฺ ปจ กม วต แปร ไวหนา ฺ

59. ใ
ครติ
ยอมรด, ฯลฯ. ครฺ ธาตุในความ รด ราด โปรย ไหล ไหลอดอก คาย. อ ปจ. ติ
วัต.
ครติ
ยอมไป, ฯลฯ. ครฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป ไป ในเบี้องบน ไปสูง ขึ้นไป อยู
สูง กิน บริโภค. อ ปจ. ติ วัต.
คเรติ ครยติ
ยอมรด, ฯลฯ. ครฺ ธาตุในความ รด ราด โปรย ไป ในเบื้องบน, ฯลฯ. เณ ณย
ปจ. กัต. ติ วัต.
ครหติ
ยอมติเตียน, ฯลฯ. ครหฺ ธาตุในความ ติเตียน (ยกโทษขึ้นพูด) นินทา (ติเตียน
ลับหลัง) เกลียด ชัง นาเกลียด นาชัง. อ ปจ. ติ วัต.
ครหามิ ยอมติเตียน, ฯลฯ. ครหฺ+อ ปจ. มิ วัต. ทีฆะ.
ครเหติ ครหยติ ยอมติเตียน, ฯลฯ. ครหฺ+เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
ครุกรึสุ ทําใหหนักแลว, เคารพแลว. ครุ+กรฺ+โอ ปจ. อํü อัช.
คลติ
ยอมกิน, ฯลฯ. คลฺ ธาตุในความ กิน กลืนกิน ของ เกี่ยวของ รด ราด พลัด ตก
หลน เคลื่อน. อ ปจ. ติ วัต.
ควติ
ใ ี   ิ
ยอมกลาว, ฯลฯ. คุ ธาตุ นความ กลาว ออกเสียง รอง ถายอุจจาระ. อ ปจ. ติ
วัต. พฤทธิ อุ เปน โอ เอา โอ เปน อว.
หนา ๙๐
ควเต ยอมสูงขึ้น, ฯลฯ. คุ ธาตุในความ สูงขึ้น ปรากฏ. อ ปจ. ติ วัต.
คเวสติ ยอมแสวงหา, ฯลฯ. คเวสฺ ธาตุในความ แสวงหา คนหา เสาะหา. อ ปจ. ติ วัต.
คเวสติ คเสวยติ ยอมแสวงหา, ฯลฯ. คเวสฺ ธาตุในความ แสวงหา คนหา เสาะหา. อ ปจ. ติ วัต.
คสติ ยอมกิน, ฯลฯ. คสฺ คสุ ธาตุในความ กิน กลืนกิน. อ ปจ. ติ วัต.
คหติ ยอมถือ, ฯลฯ. คหฺ ธาตุในความ ถือ จับ ยึด กุม. อ ปจ. ติ วัต.
คเหสฺสติ จักถือ, ถือเอา, ฯลฯ. คหฺ+อ ปจ. สฺสติ ภวิส. อิ อาคม แปลง เปน เอ.
คฬติ ยอมรักษา, ฯลฯ. คฬฺ ธาตุในความ รักษา ปกครอง ปองกัน. อ ปจ. ติ วัต.
คาติ ยอมไป, ฯลฯ. คา ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
คาณาติ คานาติ คายติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. คา ธาตุในความ ออกเสียง รอง กลาว ขับ. ณา ปจ.
หมวดสุธาตุ นา ปจ. หมวด กีธาตุ ย ปจ. หมวดทิวธาตุ. ติ วัต.
ุ ุ ุ ุ

60. ใ ย ปจ ต แป ธย เปน ชฌ
คธ ย ต ธย
คาเต
ยอมสูงขึ้น, ฯลฯ. คุ ธาตุในความ สูงขึ้น ปรากฏ. อ ปจ. ติ วัต. แปลง อุ เปน
อา.
คาธติ
ยอมปองกัน, ฯลฯ. คาธฺ ธาตุในความ ปองกัน เปนที่ตั้ง เปนที่อาศัย แตง เรียบ
เรียง รอยกรอง ปรารถนา อยาก อยากได กําหนัด ยินดี ชอบใจ รักใคร. อ
ปจ. ติ วัต.
หนา ๙๑
คายติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. เค ธาตุในความ ออกเสียง เปลงเสียง ขับ (รองเปน
ทํานอง) ขับกลอม รองเพลง. อ ปจ. ติ วัต. แปลง เอ เปน อาย.
คาหติ
ยอมปนปวน, ฯลฯ. คาหุ ธาตุในความ ทําใหปนปวน กวน รบกวน. อ ปจ. ติ
วัต.
คาหาเปติ ยอมใหถือเอา. ฯลฯ. คหฺ+ณาเป ปจ. ติ วัต. ทีฆะ ตนธาตุ.
คาหาเปสฺสามิ จักใหนับถือ, ฯลฯ. คหฺ+ณาเป ปจ. ติ วัต. ทีฆะ ตนธาตุ.
คิชฺฌติ
ยอมอยากจัด ฯลฯ. คิธฺ ธาตุในความ อยากจัด ตะกลาม (กินไมเลือก) กําหนัด
ยินดี รักใคร ย ปจ กัต ติ วัต แปลง ธย เปน ชฌ
ยนดี รก คร.  . กต. วต. ลง ฺ ฺ .
คิณาติ คินาติ คิยติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. คิ ธาตุในความ ออกเสียง, ฯลฯ. ดู คาณาติ ฯลฯ. ขางตน.
คิรติ
ยอมไหลออก, ฯลฯ. คิรฺ ธาตุในความ ไหลออก คาย เปลงออก กระจาย. อ
ปจ. ติ วัต.
คิลติ ยอมกิน, ฯลฯ. คิลฺ ธาตุในความ กิน กลืนกิน. อ ปจ. ติ วัต.
คิลยติ
ยอมหมดความสําราญ, ฯลฯ. คิลา คิเล ธาตุในความ หมดความสําราญ เจ็บไข
ไมสบาย. อ ปจ. ติ วัต. เอา อา เปน เอ เอ เปน อย ถาตั้ง คิเล ธาตุ เอา เอ
เปน อย.
คิเลวติ
ยอมเสพ, ฯลฯ. คิเลวุ ธาตุในความ เสพ (คบ) คบ คบหา รับใช ปฏิบัติ. อ ปจ.
ติ วัต.
คิเลสติ คิเลเสติ
ยอมปรารถนา, ฯลฯ. คิเลสุ ธาตุในความ ปรารถนา อยากบอยๆ อยากร่ําไป. อ
เอ ปจ. ติ วัต.
หนา ๙๒
คุชฺฌติ
ยอมพัน ฯลฯ คธ ธาตในความ พัน โพก ย ปจ กัต ติ วัต แปลง ธย เปน
ยอมพน, ฯลฯ. ุ ฺ ธาตุในความ พน โพก. ปจ. กต. วต. แปลง ฺ เปน
ชฺฌ.

61. คุฺชติ
ยอมรองดัง, ฯลฯ. คุชิ ธาตุในความ รองอยางเสียงสัตว รองดัง. อ ปจ. ติ วัต.
นิคคหิตอาคม.
คุเฑติ คุณยติ ยอมพัน, ฯลฯ. คุฑิ ธาตุในความ พัน โพก หุม. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
คุณาติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. คุ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว รอง. ณา ปจ. ติ วัต.
คุเณติ คุณยติ
ยอมประกาศ, ฯลฯ. คุณฺ ธาตุในความ ประกาศ แสดง ปรากฏ สะสม สั่งสม
รวบรวม ดี เรียก รองเรียก เชิญ เชื้อเชิญ เพิ่ม เพิ่มขั้น ทวีขึ้น ซ้ํา ซอน เณ
ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
คุณฺเ€ติ คุณฺ€ยติ
ยอมพัน, ฯลฯ. คุณฺ€ฺ ธาตุในความ พัน โพก หุม คลุม ครอบ บัง ปก ปด. เณ
ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
คุยฺหติ
ยอมสํารวม, ฯลฯ. คุหุ ธาตุในความ สํารวม ระวัง ระมัดระวัง ปดบัง. อ ปจ. ติ
วัต. แปลง อุ เปน ย แลวแปรไวหนา ห.
คุยฺหติ ยอมระวัง, ฯลฯ. คุหุ+ย ปจ. กัม. ติ วัต. แปร ย ไวหนา ห.
ิ
คุฬติ
ยอมรักษา, ฯลฯ. คุฬฺ ธาตุในความ รักษา คุมครอง สงวน พน หลุด หลุดพน
, ุ ฺ ุ ุ ุ ุ
เวียนไปรอบ หมุนเวียน แปรไป เปลี่ยนแปลง แลกเปลี่ยน. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๙๓
คุหยติ คูหยติ ยอมใหระวัง, ฯลฯ. คุหุ+ณย ปจ. เหตุกัต. ติ วัต.
คูหติ ยอมสํารวม, ฯลฯ. คุหุ+อ ปจ. ติ วัต. ทีฆะ.
โคจติ ยอมลัก, ฯลฯ. คุจุ ธาตุในความ ลัก ขโมย. อ ปจ. ติ วัต. พฤทธิ อุ เปน โอ.
โคตฺถติ
ยอมดํารงวงศสกุล, ฯลฯ. โคตฺถฺ ธาตุในความ ดํารงวงศสกุล ตั้งวงศสกุล. อ ปจ.
ติ วัต.
โคทติ
ยอมเลน, ฯลฯง คุทฺ ธาตุในความ เลน รื่นเริง เพลิน สนุก. อ ปจ. ติ วัต.
พฤทธิ อุ เปน โอ.
โคปติ
ยอมคุมครอง, ฯลฯ. คุปฺ ธาตุในความ คุมครอง ปกครอง รักษา. อ ปจ. ติ วัต.
พฤทธิ อุ เปน โอ.
โคเปติ โคปยติ
ยอมเจรจากัน. ฯลฯ. คุปฺ ธาตุในความ เจรจากัน ประชุมกัน. เณ ณย ปจ. กัต.
ติ วัต.

62. ส ใ ป
โคผติ
ยอมแตง, ฯลฯ. คุผฺ ธาตุในความ แตง เรียบเรียง รอยกรอง. อ ปจ. ติ วัต.
พฤทธิ อุ เปน โอ.
โคเมติ โคมยติ ยอมฉาบ, ฯลฯ. โคมฺ ธาตุในความ ฉาบ ทา ไล. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
ฆ อักษร
ฆํสติ ยอมสี, ฯลฯ. ฆํสฺ ธาตุในความ สี (ถู) ถู บด สึก (ของที่ถูกสี). อ ปจ. ติ วัต.
ฆฏติ
ยอมรวมกัน, ฯลฯ. ฆฏþ ธาตุในความ รวมกัน ติดตอกัน เบียดเสียด เบียดเสียด
กัน อัดแนน แออัด สืบตอ หมั่น ขยัน พยายาม อุตสาห ตี กระทบ กําจัด
ทําลาย ฆา ประหาร คิด รู จงใจ ตั้งใจ. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๙๔
ฆฏิยติ ยอมรวมกัน, ฯลฯ. ฆฏþ+ย ปจ. กัม. ติ วัต. อิ อาคมหนา ย.
ฆเฏติ ฆฏยติ ยอมหมั่น, ฯลฯ. อุตสาห. ฆฏþ+เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
ฆฏติ ยอมใหหมั่น, ฯลฯ. ฆฏþ+เณ ปจ. เหตุกัต. ติ วัต.
ฆฏþเฏติ ฆฏþฏþยติ ยอมรวมกัน, ฯลฯ. สืบตอ. ฆฏþ+เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต. ซอน ฏþ.
ฆฏþเฏติ ฆฏþฏþยติ
ยอมไหว, ฯลฯ. ขลฺ ธาตุในความ ไหว สั่น รัว. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต. อภิ.
เปน ฆฏþ ซอน ฏþ.
ฆฏþเฏติ ฆฏþฏþยติ
ตีแลว, ฯลฯ. ฆฏþ ธาตุในความ ตี กระทบ กําจัด ทําลาย ฆา ประหาร. เณ ณย
ปจ. กัต. อี อัช. ซอน ฏþ.
ฆฏþเฏติ ฆฏþฏþยติ ยอมกลาว, ฯลฯ. ฆฏิ ฆณฺฏþ ธาตุในความ กลาว พูด. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
ฆณฺฑติ ยอมตี, ฯลฯ. ฆฑิ ฆณฺฑฺ ธาตุในความ ตี เคาะ กระทบ สั่น. อ ปจ. ติ วัต.
ฆมฺมติ ยอมไป, ฯลฯ. คมฺ+อ ปจ. ติ วัต. แปลง คม เปน ฆมฺม รูปฯ ๔๒๗.
ฆมฺมิยติ ฆมฺมิยเต
ยอมไป, ฯลฯ. ฆุ ธาตุในความ ออกเสียง รอง กลาว ปาวรอง ประกาศ. อ ปจ.
ติ วัต. แปลง อุ เปน อว กิริยาหลัง แปลง อุ เปน โอ.
ฆสติ ยอมกิน, ฯลฯ. ฆสฺ ธาตุในความ กิน บริโภค. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๙๕
ฆสฺสติ
 ส ใ  ั่ ป ิ
ยอมรวมรวม, ฯลฯ. ฆุ ุ ธาตุ นความ รวบรวม ยอ กระทบกระทัง. อ จ. ติ
วัต. เอา อุ ทั้งสองเปน อ ซอน สฺ.

63. ฏ
ปล อ ปจ ต
ต อ ต
ฆาเฏติ ฆาฏยติ
ยอมรวมกัน, ฯลฯ. ฆฏþ ธาตุในความ รวมกัน ติดตอกัน เบียดเสียด เบียดเสียด
กัน อัดแนน แออัด ฆา ประหร กลาว พูด. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
ฆาเฏติ ฆาฏยติ
ยอมกําจัด, ฯลฯ. กฏþ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน. เณ ณย ปจ. กัต. ติ
วัต. แปลง ห เปน ฆ.
ฆาตเย
พึงใหกําจัด, ฯลฯ. หนฺ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน ฆา รี ประหาร ทําลาย.
ณย ปจ. เอยฺย สัต. ลบ ยฺย แปลง หนฺ เปน ฆาต.
ฆาเตติ ยอมใหกําจัด, ฯลฯ. หนฺ+เณ. ปจ. ติ วัต.
ฆายติ
ยอมไมอดทน, ไมอดกลั้น, อดทนไมไดอยู, อดกลั้น ไมไดอยู. ฆ ธาตุ อ ปจ. ติ
วัต. แปลง อ เปน อาย.
ฆุฏติ ยอมเฆี่ยน, ฯลฯ. ฆุฏþ ธาตุในความ เฆี่ยน ตี ประหาร ฆา ทําลาย. อ ปจ. ติ วัต.
ฆุฏติ
ุ
ยอมปรากาศ, ฯลฯ. ฆุฏþ ธาตุในความ ประกาศ ปาวรอง โฆษณา เปนไป
แลกเปลี่ยน อ ปจ ติ วัต
แลกเ ียน.  . วต.
ฆุณติ ฆุณฺณติ ยอมไป, ฯลฯ. ฆฺณฺ ฆุณฺณฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
ฆุณฺณติ ยอมจับ, ฯลฯ. ฆุณิ ธาตุในความ จับ ถือ ยึด. อ ปจ. ติ วัต. ซอน ณฺ.
หนา ๙๖
ฆุรติ
ยอมหวาด, ฯลฯ. ฆุรฺ ธาตุในความ หวาด สะดุง กลัว ออกเสียง รอง กลาว. อ
ปจ. ติ วัต.
ฆุรฆุรายติ ยอมออกเสียงฆุรฆุร. ฆุรุฆุรุ ศัพท อาย ปจ. ติ วัต.
ฆุสติ
ยอมปรารถนา, ฯลฯ. ฆุสี ธาตุในความ ปรารถนา รัก รักใคร ชอบใจ. อ ปจ. ติ
วัต.
ฆุสติ โฆสติ คําแปล ดู ฆุสติ โฆสติ มุสติ มุสฺ+เณ ณย ปจ. ติ วัต.
จ อักษร
จกติ
ยอมอิ่ม, ฯลฯ. จกฺ ธาตุในความ อิ่ม เต็มแลว พอแลว หายหิว แชมชื่น เบิก
บาน อิ่มใจ เบียดเบียน เฆี่ยน ตี ฆา อ ปจ ติ วัต
บาน อมใจ เบยดเบยน เฆยน ฆา. ปจ. วต.
จกติ ยอมหนุน, ฯลฯ. จกฺ ธาตุในความ หมุน หมุนไป เวียนไป. อ ปจ. ติ วัต.

64. อ ปจ ต
จกฺเกติ จกฺกยติ
ยอมกําจัด, ฯลฯ. จกฺกฺ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน ทําอันตราย. เณ ณย
ปจ. กัต. ติ วัต.
หนา ๙๗
จกฺขติ
ยอมกลาว, ฯลฯ. กจฺขฺ ธาตุในความ กลาว บอก เห็น ดู พอใจ ชอบ สบาย. อ
ปจ. ติ วัต.
จงฺกติ
ยอมตอง, ฯลฯ. จกิ ธาตุในความ ตอง (ถูก) ถูก โดน ถูกตอง จับตอง ลูบคลํา.
อ ปจ. ติ วัต.
จงฺกมติ
ยอมจงกรม (เดินไปมา กาวไปมา ในที่ที่กําหนดเปนวิธีเจริญกัมมัฏฐาน). กมฺ
หรือ กมุ ธาตุในความ เดินไป กาวไป. อ ปจ. ติ วัต. ทฺวภาวะ ก แปลง ก
เปน จ นิคคหิตอาคม แปลงเปน งฺ.
จจฺจติ ยอมดา, ฯลฯ. จจฺจฺ ธาตุในความ เลาเรียน ศึกษา. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
จจฺเจติ จจฺจยติ ยอมเลาเรียน, ฯลฯ. จจฺจฺ ธาตุในความ เลาเรียน ศึกษา. เณ ณย ปจ. ติ วัต.
จชติ
ยอมสละ, ฯลฯ. จชฺ ธาตุในความ สละ ให ใหทาน บริจาค วาง ปลอย ละ ละ
ทิ้ง อ ปจ ติ วัต
ทง.  . วต.
จชติ
ยอมเสื่อม, ฯลฯ. จชฺ ธาตุในความ เสื่อม ทราม เลว เสียไป สิ้นไป. อ ปจ. ติ
วัต.
จฺจติ ยอมไป, ฯลฯ. จฺจุ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
จฺจลติ
ยอมหวั่นไหว. ฯลฯ. จลฺ ธาตุในความ ไหว หวั่นไหว โคลง สั่นฆ. อ ปจ. ติ วัต.
เทฺวภาวะ จ นิคคหิตอาคม แปลงเปน ฺ.
จฏติ ยอมดา, ฯลฯ. จฏþ ธาตุในความ ดา บริภาษ. อ ปจ. ติ วัต.
จเฏติ จฏยติ ยอมแตก, ฯลฯ. จฏþ ธาตุในความ แตก สลาย ทําลาย. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
หนา ๙๘
จณติ ยอมให, ฯลฯ. จณฺ ธาตุในความ ให บําเพ็ญทาน. อ ปจ. ติ วัต.
จณฺฑติ ยอมดู, ฯลฯ. จฑิ จณฺฑฺ ธาตุในความ ให บําเพ็ญทาน. อ ปจ. ติ วัต.
จตติ ยอมขอ, ฯลฯ. จตฺ ธาตุในความ ขอ รองขอ วอน ออนวอน. อ ปจ. ติ วัต.
จตติ
ยอมจํากัด, ฯลฯ. จตี ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน แตง เรียบเรียง รอย
กรอง. อ ปจ. ติ วัต.

65. + อ
จตติ จตยติ
ยอมขอ, ฯลฯ. จตฺ ธาตุในความ ขอ ขอรอง รองขอ วอน ออนวอน วิงวอน. อ,
ย ปจ. ติ วัต.
จทติ ยอมขอ, ฯลฯ. จทฺ ธาตุในความ ขอ, ฯลฯ. อ ปจ. ติ วัต.
จนฺทติ
ยอมปรารถนา, ฯลฯ. จทิ ธาตุในความ ปรารถนา ชอบ ชอบใจ ใหเกิดสุข เปน
สุข สบาย รุงเรือง สองสวาง สวยงาม. อ ปจ. ติ วัต.
จปติ
ยอมเบียดเบียด, ฯลฯ. จปฺ ธาตุในความ เกลี้ยวกลอม เลาโลม ปลอบ เอาใจ. อ
ปจ. ติ วัต.
จปติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. จปฺ ธาตุในความ เบียดเบียน ฆา ตี ประหาร ทําให
เดือดรอน. อ ปจ. ติ วัต.
จเปติ จปยติ
ยอมถู, ฯลฯ. จปฺ ธาตุในความ ถู ถูตัว ขัด (ทําใหสะอาด) ขัดสี (ถูตัวให
สะอาด). เณ ณย ปจ. ติ วัต.
จพฺพติ ยอมไป, ฯลฯ. จพฺพฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป กิน บริโภค. อ ปจ. ติ วัต.
จมติ ยอมไป, ฯลฯ. จมุ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป กิน บริโภค. อ ปจ. ติ วัต.

หนา ๙๙
จมฺพติ ยอมกิน, ฯลฯ. จมฺพฺ ธาตุในความ กิน บริโภค. อ ปจ. ติ วัต.
จยติ ยอมไป, ฯลฯ. จยฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
จรติ
ยอมประพฤติ, ฯลฯ. จรฺ ธาตุในความ ประพฤติ เที่ยวไป ไป ถึง เปนไป กิน
บริโภค บํารุง ยกขึ้น ไหว สั่น สาย สละ ละ ทิ้ง. อ ปจ. ติ วัต.
จเรติ จรยติ
ยอมสะสม, ฯลฯ. จรฺ ธาตุในความ สะสม สั่งสม รวบรวม ไมสงสัย แนนอน แน
แท. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
จลติ ยอมไหว, ฯลฯ. จลฺ ธาตุในความ ไหว สั่น หวั่นไหว โคลง. อ ปจ. ติ วัต.
จสติ ยอมกิน, ฯลฯ. จสฺ ธาตุในความ กิน บริโภค. อ ปจ. ติ วัต.
จหติ ยอมตะเกียกตะกาย พยายาม. อ ปจ. ติ วัต.
จเหติ จหยติ
ยอมสรรเสริญ, ฯลฯ. จหฺ ธาตุในความ สรรเสริญ เยินยอ ยกยอง เคารพ บูชา.
เณ ณย ปจ.กัต. ติ วัต.
จายติ
ยอมเคารพ, ฯลฯ. จายุ ธาตุในความ เคารพ บูชา นับถือ ยําเกรง ใครครวญ
พินิจ เลาเรียน. อ ปจ. ติ วัต.
จาราเปสิ
ใหเที่ยวไปแลว จร+ณาเป ปจ อี อัช เภรึ จาราเปสิ เวลาแปลอานรวบ แลว
ใหเทยวไปแลว. จรฺ ณาเป ปจ. อช. เภร จาราเปส. เวลาแปลอานรวบ แลว
แปลวา ใชบุคลยังกลองใหเที่ยวไปแลว.

66. ปจ ต
หนา ๑๐๐
จาเวติ จาวยติ ยอมเคลื่อน, ฯลฯ. จุ ธาตุในความ เคลื่อน เคลื่อนไป. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
จาเวติ ยอมใหเคลื่อน, ฯลฯ. จุ+เณ ปจ. เหตุกัต. ติ วัต.
จิกิณ
ซื้อแลว. กี+นา ปจ. อ ปโรกขา เทฺวภาวะ กี แปลงเปน นฺ บวกกับ อ วิภัติ
เปน อิ ทั้งสองตัว ลบ อา ที่ นา เหลือเปน นฺ บวกกับ อ วิภัติ เปน น แลว
แปลงเปน ณ.
จิเกติ จิกยติ
ยอมจับตอง, ฯลฯ. จิกฺ ธาตุในความ จับตอง ถูกตอง ลูบคลํา. เณ ณย ปจ. ติ
วัต.
จิกิจฺฉติ
ยอมรักษา, ฯลฯ. กิตฺ ธาตุในความ รักษา เยียวยา พยาบาล. ฉ ปจ. เทฺวภาวะ
กิ แลวแปลงเปน จิ แปลง ตฺ เปน จฺ.
จิกฺขติ ยอมกลาว ฯลฯ. จักขฺ ธาตุในความ กลาว บอก, อ ปจ. ติ วัต.
จิงฺคุเลติ จิงฺคุลยติ
ุ ุ
ยอมหมุนเวียน, ฯลฯ. จิงคุลฺ ธาตุในความ หมุน หมุนรอบ หมุนเวียน หันเวียน.
เณ ณย ปจ กัต ติ วัต
เณ ณย  . กต. วต.
จิจฺจิฏายติ
ยอมประพฤติ ซึ่งตนเพียงดังวาจิจจิฏ, ยอมประพฤติ เพียงดังวาจีดจีด. จิจฺจิฏ
ศัพท อาย ปจ. ติ วัต. รูปฯ ๕๒๐.
จิจฺจิฏายติ
ยอมเดือดพลาน, ฯลฯ. จิฏþ ธาตุในความ โกรธ ดา วา (ติ) ติ. อาย ปจ. ติ วัต.
เทฺวภาวะ จิ ซอน จฺ.
จิฏติ ยอมหวาด, ฯลฯ. จิฏþ ธาตุในความ หวาด สะดุง กลัว. อ ปจ. ติ วัต.
จิฏิจิฏายติ ยอมสงเสียงดัง จิฏิจิฏิ. จิฏิจิฏิ ศัพท อาย ปจ. ติ วัต.
จิตติ ยอมรู, ฯลฯ. จิตฺ ธาตุในความ รู รูพรอม หมายรู. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๑๐๑
จิตติ
ยอมเคารพ, ฯลฯ. จิตฺ ธาตุในความ เคารพ บูชา นับถือ กอ กอสราง. อ ปจ. ติ
วัต.
จิตฺเต ติตฺตยติ
ยอมตระการ, ฯลฯ. จิตฺตฺ ธาตุในความ ตระการ งาม งดงาม วิจัตร ลงในอรรถ
วา เห็น ดู ก็มี. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
จินฺเตติ จิตฺตยติ ยอมคิด, ฯลฯ. จินฺตฺ ธาตุในความ คิด รู นึก ดําริ. เณ ณย ปจ. ติ กัต. ติ วัต.
จินฺตยิ คิดแลว, ฯลฯ. จินตฺ+ณย ปจ. อี อัช.

67. ใ
จินาติ ยอมกอ, ฯลฯ. จิ ธาตุในความ กอ สราง กอสราง สั่งสม สะสม. นา ปจ. ติ วัต.
จินายติ
ยอมสําคัญ, ฯลฯ. จิเน ธาตุในความ สําคัญ เขาใจ ดูหมิ่น หมิ่นประมาท. อ ปจ.
ติ วัต.
จินึสุ กอแลว, ฯลฯ. จิ+นา ปจ. อํü อัช.
จิโนติ ยอมกอ, ฯลฯ. จิ+ณุ ปจ. ติ วัต. พฤทธิ อุ เปน โอ แปลง ณฺ เปน นฺ.
จิพวติ
ยอมหนวงไว, ฯลฯ. จิพุ ธาตุในความ หนวงไว ยึด หนวง หอย หอยยอย. อ
ปจ. ติ วัต. แปลง อุ เปน อว.
จิยติ ยอมกอ, ฯลฯ. จิ+นา ปจ. ติ วัต. แปลง นา เปน ย.
จิยติ จียติ ยอมกอ, ฯลฯ. จิ+ย ปจ. กัม. ติ วัต. อิ อี อาคม.
จิรายนฺติ ประพฤติชาอยู, ชักชาอยู, จิร ศัพท อาย ปจ. อนฺติ วัต.
จิรุณาติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. จิริ ธาตุในความ เบียดเบียน กําจัด. อุณา ปจ. ติ วัต.
จิลติ ยอมอยู, ฯลฯ. จิลฺ ธาตุในความ อยู อาศัย. อ ปจ. ติ วัต.
จิลฺลติ
ิ ใ
ยอมหยอน, ฯลฯ. จิลฺลฺ ธาตุ นความ หยอน พรอง ยอหยอน ออนแอ ออน
กําลัง. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๑๐๒
จิวติ เจวติ
ยอมถือ, ฯลฯ. จิวุ ธาตุในความ ถือ จับ จับไว ยึดไว กุม (ยึดไว) สํารวม ระวัง
ปองกัน. อ ปจ. ติ วัต. กิริยาหลัง เอา อิ เปน เอ.
จิหติ ยอมกําหนด, ฯลฯ. จิหฺ ธาตุในความ กําหนด หมาย. อ ปจ. ติ วัต.
จีนาติ จีโนติ ยอมกอ, ฯลฯ. จี+นา, ณุ ปจ. ติ วัต. ดู จินาติ จิโนติ ประกอบ.
จีรุณาติ ยอมเบียดเบียน, กําจัด. จีริ+อุณา ปจ. ติ วัต.
จีเวติ จุวยติ ยอมกลาว, ฯลฯ. จีวฺ ธาตุในความ กลาว พูด. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
จุกฺเกติ จุกฺกยติ
ยอมทําอันตราย, ฯลฯ. จุกฺกฺ ธาตุในความ ทําอันตราย ทําราย เณ ณย ปจ.
กัต. ติ วัต.
จุโจร
ลักแลว, ขโมยแลว. จุรฺ ธาตุในความ ลัก ขโมย. เณ ปจ. กัต. อ ปโรกขา. เทฺว
ภาวะ จุ พฤทธิ อุ ที่ ตัว ธาตุเปน โอ.
จุเฏติ จุฏยติ
ยอมตัด, ฯลฯ. จุฏþ ธาตุในความ ตัด ขาด แตก ทําลาย. เณ ณย ปจ. กัต. ติ
วัต.

68. ฏ
. จป . อ . ต .
จุฏþเฏติ จุฏþฏยติ
ยอมใหนอยลง. ฯลฯ. จุฏþฏþ ธาตุในความ ยางเยื้อง นอยลง ลดลง. เณ ณย ปจ.
กัต. ติ วัต.
จุฑฺฑติ
ยามยางเยื้อง, ฯลฯ. จุฑฺฑฺ ธาตุในความ ยางเยื้อง (เดินอยางมีลีลา) เยื้องกราย
(เดินอยางมีทางามฉ กรายกร ฟอนรํา. อ ปจ ติ วัต.
หนา ๑๐๓
จุณฺเณติ จุณฺณยติ
ยอมทําใหละเอียด, ฯลฯ. จุณฺณฺ ธาตุในความ ทําให ละเอียด ปน แหลก. เณ
ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
จุมฺพติ ยอมจูบ, ฯลฯ. จุพิ จุมฺพฺ ธาตุในความ จูบ จุมพิต. อ ปจ. ติ วัต.
จุลติ ยอมย่ํา, ฯลฯ. จุลฺ ธาตุในความ ย่ํา เหยียบ ย่ํายี สะอาด. อ ปจ. ติ วัต..
จุลฺลติ
ยอมอยางเยื้อง, ฯลฯ. จุลฺลฺ ธาตในความ ยางเยื้อง เยื้องกราย กรายกร ฟอนรํา
มี เปน เกิด ปรากฏ. อ ปจ. ติ วัต.
จุสติ ยอมดื่ม, ฯลฯ. จุสฺ ธาตุในความ ดื่ม ดื่มน้ํา. อ ปจ. ติ วัต.
จูฬติ
ู ยอมมี, ฯลฯ. จุฬ ธาตุในความ มี เปน ปรากฏ สะอาด ยอด เลิศ. อ ปจ. ติ วัต.
ุ ุ
เจฏติ เจตติ ยอมสงไป, ฯลฯ. จิฏþ จิตฺ เจฏþ ธาตุในความ สงไป ใชไป. อ ปจ. ติ วัต.
เจตติ ยอมกําหนด, ฯลฯ. จิตี ธาตุในความ กําหนด หมาย. อ ปจ. ติ วัต.
เจเตติ เจตยติ ยอมคิด, ฯลฯ. จิตฺ ธาตุในความ คิด รู จงใจ ตั้งใจ. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
เจเตติ เจตยติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. จิตฺ ธาตุในความ เบียดเบียน กําจัด สงกลิ่น หอม. เณ
ณย ปจ. ติ วัต.
เจลติ ยอมไป, ฯลฯ. เจลุ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป ไหว สั่น เคลื่อน. อ ปจ. ติ วัต.
โจฏติ ยอมนอยลง, ฯลฯ. จุฏþ ธาตุในความ นอยลง ลดลง. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๑๐๓
โจณติ ยอมตัด, ฯลฯ. จุณฺ ธาตุในความ ตัด บั่น ทอน ขาด. อ ปจ. ติ วัต.
โจตติ ยอมรด, ฯลฯ. จุตฺ ธาตุในความ รด ราด สาด เท สิ้น เสื่อม. อ ปจ. ติ วัต.
โจเทติ โทยติ
ยอมทักทวง, ฯลฯ. จุทฺ ธาตุในความ ทักทวง ตักเตือน แนะนํา บังคับ สั่ง เณ
ณย ปจ. กัต. ติ วัต.
โจปติ
โจปต ยอมคอยๆไป, ฯลฯ. จป ธาตในความ คอยๆไป ไปชาๆ. อ ปจ. ติ วัต.
ยอมคอยๆไป, ฯลฯ ุ ฺ ธาตุในความ คอยๆไป ไปชาๆ ปจ วต
โจเรติ โจรยติ ยอมลัก, ฯลฯ. จุรฺ ธาตุในความ ลัก ขโมย. เณ ณย ปจ. กัต. ติ วัต.

69. ฉ อ ท จ ร
โจเฬติ โจฬยติ
ยอมทําใหเล็ก, ฯลฯ. จุฬฺ ธาตุในความ ทําใหเล็ก ละเอียด ปน. เณ ณย ปจ.
กัต. ติ วัต.
ฉ อักษร
ฉฏþเฏติ ฉฏþฏยติ ยอมทิ้ง, ฯลฯ. ฉฏþฏþ ธาตุในความ ทิ้ง ขวางทิ้ง ละทิ้ง. เณ ณย ปจ. ติ วัต.
ฉฑฺเฑติ ฉฑฺฑยติ ยอมทิ้ง, ฯลฯ. ฉฑฺฑฺ ธาตุในความ ทิ้ง, ฯลฯ. เณ ณย ปจ. ติ วัต.
ฉตฺติยติ ยอมประพฤติซึ่งสิ่งมิใชรมเพียงดังรม. ฉตฺต ศัพท อิย ปจ.
ฉทติ ยอมยกโทษ, ฯลฯ. ฉทฺ ธาตุในความ ยกโทษ โพน ทนา. อ ปจ.
ฉทฺเทติ ฉทฺทยติ
ยอมสํารอก, ฯลฯ. ฉทฺทฺ ธาตุในความ อาเจียน อวก พลั่งออก. เณ ณย ปจ. ติ
วัต.
หนา ๑๐๔
ฉนเทติ ฉนทยติ
ฉนฺเทต ฉนฺทยต
ยอมตั้งใจ, ฯลฯ. ฉนฺทฺ ธาตุในความ ตั้งใจ ปรารถนา อยากได ชอบใจ พอใจ.
เณ ณย ปจ. ติ วัต.
ฉมติ ยอมไป, ฯลฯ. ฉมฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
ฉมติ
ยอมกิน, ฯลฯ. ฉมุ ธาตุในความ กิน บริโภค ดูถูก ดูหมิ่น ติ ตําหนิ. อ ปจ. ติ
วัต.
ฉมฺภติ ยอมหวาด, ฯลฯ. ฉภิ ธาตุในความ หวาด หวั่น สะดุง กลัว. อ ปจ. ติ วัต.
ฉรติ
ยอมตัด, ฯลฯ. ฉรฺ ธาตุในความ ตัด บั่น ทอน เปลงเสียง รอง กลาว. อ ปจ. ติ
วัต.
ฉวติ ยอมเปนไป, ฯลฯ. ฉวฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ วัต.
ฉวติ
ยอมเปยก, ฯลฯ. ฉุ ธาตุในความ เปยก ชื้น ชุม เยิ้ม ตัด บั่น ทอน เลว ทราม.
อ ปจ. ติ วัต. แปลง อุ เปน อว.
ฉาติ ยอมหิว, อยาก, หิวขาว, อยากขาว. ดู เฉติ ดวย.
ฉาเทติ ฉาทยติ
ยอมมุง, ฯลฯ. ฉทฺ ธาตุในความ ปรารถนา อยากได ชอบใจ พอใจ. เณ ณย
ปจ. ติ วัต.
ฉิจฺฉติ
จักตัด, ฯลฯ. ฉิทฺ ธาตุในความ ตัด บั่น ทอน. อ ปจ. สฺสติ ภวิส. แปลง สฺส
เปน ฉ ลบ อ ปจ แปลง ท เปน จ รปฯ ๔๖๑
เปน ลบ ปจ. แปลง ฺ เปน ฺ ูปฯ ๔๖๑.

70. . ทอน. . .
ฉิชฺชติ
ยอมขาด, ฯลฯ. ฉิทิ ธาตุในความ ขาด ทะลุ แตก สลาย. ย ปจ. กัต. ติ วัต.
แปลง ย กับที่สุดธาตุเปน ชฺช.
หนา ๑๐๖
ฉิชฺชึสุ ขาดแลว, ฯลฯ. ฉิทิ+ย ปจ. กัต. อุ อัช. แปลงเปน อึสุ.
ฉิชฺชติ ฉิชฺชเต ยอมขาด, ฯลฯ. ฉิทิ+ย ปจ. กัม. ติ เต วัต.
ฉิทฺเทติ ฉิทฺทยติ
ยอมเจาะ, ฯลฯ. ฉิทฺทฺ ธาตุในความ เจาะ เจาะหู ทํา ใหเปนรู เปนชอง เปนรู
เปนโพรง. เณ ณย ปจ. ติ วัต.
ฉินฺท
จงตัด, ฯลฯ. ฉิทิ ธาตุในความ ตัด บั่น แบง ผา ทอน. อ ปจ. หิ ปฺจ.
นิคคหิตอาคมตนธาตุ แปลงเปน นฺ ลบ หิ.
ฉินฺทติ ยอมตัด, ฯลฯ. ฉิทิ+อ ปจ. ติ วัต. นิคคหิตอาคม.
ฉินาติ ยอมตัด, ฯลฯ. ฉิ ธาตุในความ ตัด, ฯลฯ. ทอน. นา ปจ. ติ วัต.
ฉิยติ
ยอมตัด, ฯลฯ. ฉิ เฉ ธาตุในความตัด ฯลฯ. ย ปจ. กัต. ติ วัต. ถาตั้ง เฉ ธาตุ
พึงแปลง เอ เปน อิ.
ฉิยติ
ยอมสองสวาง, ฯลฯ. ฉิ ธาตุในความ สองสวาง รุงเรือง สวยงาม ขาว เผือก
สะอาด เย็น สบาย หนักแนน แนนอน ตัดสิน รับ. ย ปจ. กัต. ติ วัต.
ฉุฏติ ยอมตัด, ฯลฯ. ฉุฏþ ธาตุในความ ตัด บั่น ทอน. อ ปจ. ติ วัต.
ฉุเฏติ ฉุฏยติ ยอมตัด, ฯลฯ. ฉุฏþ+เณ ณย ปจ. ติ วัต.
ฉุปติ ยอมุถูก, ฯลฯ. ฉุภฺ ธาตุในความ ถูก ตอง. อ ปจ. ติ วัต.
ฉุภติ
ยอมทิ้ง, ฯลฯ. ฉุภฺ ธาตุในความ ทิ้ง โยนทิ้ง โยนไป นํา ออก ขับไล. อ ปจ. ติ
วัต.
ฉุรติ ยอมตัด, ฯลฯ. ฉุรฺ ธาตุในความ ตัด บั่น ทอน. อ ปจ.
เฉติ ยอมสองสวาง, ฯลฯ. ฉิ ธาตุในความ สองสวาง ฯลฯ. อ ปจ. ติ วัต.
หนา ๑๐๗
เฉติ ยอมตัด, ฯลฯ. ฉา ฉิ ธาตุในความ ตัด บั่น ทอน. อ ปจ.
เฉติ
ยอมหิว, ฯลฯ. ฉา ธาตุในความ หิว หิวขาว หิวน้ํา อยาก อยากขาว อยากน้ํา.
อ ปจ. ติ วัต. แปลง อา เปน เอ.
เฉเทติ เฉทยติ
เฉเทต เฉทยต ยอมตัด, ฯลฯ. เฉท ธาตในความ ตัด บั่น ทอน. เณ ณย ปจ. กัต.
ยอมตด, ฯลฯ เฉทฺ ธาตุในความ ตด บน เณ ณย ปจ กต
เฉเทติ เฉทยติ ยอมใหตัด, ฯลฯ. เณ ณย ปจ. เหตุกัต.

71. ป พด อ
โฉติ ยอมตัด, ฯลฯ. ฉุ โฉ ธาตุในความ ตัด, ฯลฯ. อ ปจ.
โฉติ ยอมเปยก, ฯลฯ. ฉุ+อ ปจ. พฤทธิ อุ เปน โอ ดู ฉวติ ดวย.
ช อักษร
ชกฺขติ ยอมหัวเราะ, ฯลฯ. จกฺขฺ ธาตุในความ หัวเราะ กิน บริโภค. อ ปจ.
ชคณฺห
รับแลว, ฯลฯ. คหฺ ธาตุในความ รับ ถือ จับ ยึด กุม. ณฺหา ปจ. อ ปโรกยา.
เทฺวภาวะ ค แปลงเปน ช แลว ลบที่สุดธาตุ ลบ ฯ ณฺ และ อา ที่ หา เหลือ
หฺ+อ วิภัติ เปน ชคห.
ชคณฺหา รับแลว, ฯลฯ. คหฺ+ณฺหา+อา หิยัต. ดู ชคณฺห.
ชคห
รับแลว, ฯลฯ. คหฺ+ณฺหา+อ ปโรกขา เทฺวภาวะ ค แปลงเปน ช แลว ลบที่สุด
ธาตุ ลบ ณฺ และ อา ที่หา เหลือ หฺ+อ วิภัติ เปน ชคห.
ชคม ชคาม
ชคม ชคาม
ไปแลว, ฯลฯ. คมฺ+อ ปจ. อ ปโรกขา เทฺวภวะ ค แปลงเปน ช กิริยาหลัง ทีฆะ
่
อ ที่ ค.
ชคมิเร ไปแลว, ฯลฯ. คมฺ+อ ปจ. เร ปโรกขา เทฺวภวะ แลวแปลง อิ อาคม.
ชคฺคติ ยอมตื่น. ชคฺค ธาตุในความตื่น (จากหลับ). อ ปจ.
หนา ๑๐๘
ชคฺฆติ ยอมหัวเราะ, ฯลฯ. ชคฺฆฺ ธาตุในความ หัวเราะ ราเริง. อ ปจ.
ชํเสติ ชํสยติ ยอมรักษา, ฯลฯ. ชสิ ธาตุในความ รักษา สงวน. เณ ณย ปจ. นิคคหิตอาคม
ชจฺจติ ยอมดา, ฯลฯ. ชจฺจฺ ธาตุในความ ดา บริภาษ ขู คุกคาม. อ ปจ.
ชชติ ชฺชติ ยอมรบ. ชชฺ ชชิ ชฺชฺ ธาตุในความ รบ ยุทธ. อ ปจ. ต
ชฺา
พึงรู. า ธาตุในความ รู นา ปจ. เอยฺย สัต. แปลง า เปน ชํ แปลง เอยฺย
เปน า นิคคหิตเปน ฺ ลบ นา รูปฯ ๔๙๙, ๕๐๐. โมคฯ ตยาทิกัณ
ชฏติ ยอมเบียดกัน. ฯลฯ. ชฏþ ธาตุในความ เบียดกัน รก รุงรัง. อ ปจ.
ชนติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. ชนฺ ธาตุในความ ออกเสียง รอง ขู. อ ปจ.
ชเนติ ยอมใหเกิด. ชนฺ ธาตุในความเกิด เณ ปจ. เหตุกัต.
ชปติ ยอมใหแตกกัน, ฯลฯ. ชปฺ ธาตุในความ ทําให แตกกัน ทําลาย. อ ปจ.
ชปติ ชปปติ
ชปต ชปฺปต ยอมกลาว ฯลฯ ชป ชปป ธาตในความ กลาว พด อ ปจ
ยอมกลาว, ฯลฯ. ชปฺ ชปฺ ฺ ธาตุในความ กลาว ู . ปจ.

72. เปน อว
ชภติ ชมฺภติ
ยอมเหยียดกาย, ฯลฯ. ชภฺ ชภิ ธาตุในความ เหยียดกาย บิดกาย หาว
หาวนอน. อ ปจ.
หนา ๑๐๙
ชมติ ยอมกิน, ฯลฯ. ชมฺ ธาตุในความ กิน บริโภค. อ ปจ.
ชมฺเภติ ชมฺภยติ ยอมกิน, ฯลฯ. ชกิ ธาตุในความ เสื่อม กําจัด พินาศ. เณ ณย ปจ. กัต.
ชยติ เชติ
ยอมชนะ, ฯลฯ. ชิ ธาตุในความ ชนะ มีชัย ครอบงํา. อ ปจ. แปลง อิ เปน เอ
กิริยาตน แปลง เอ เปน อย.
ชรติ ยอมเจ็บไข, ฯลฯ. ชรฺ ธาตุในความ เจ็บไข เปนไข ชรโรค. อ ปจ.
ชเรติ ชรยติ ยอมแก, ฯลฯ. ชรฺ ธาตุในความ แก เกา คร่ําครา ทรุดโทรม. เณ ณย ปจ. กัต.
ชลติ
ยอมสองสวาง, ฯลฯ. ชลฺ ธาตุในความ สองสวาง ลุกโพลง สวยงาม รุงเรือง
เจริญ เจริญดวยสิริ บุญ ปญญา. อ ปจ.
ชวติ
ยอมแลน, ฯลฯ. ชุ ธาตุในความ แลน ไป เร็ว แลนไป ไปเร็ว. อ ปจ. แปลง อุ
เปน อว.
ชสติ ยอมกําจัด, ฯลฯ. ชสฺ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน. อ ปจ.
ชหติ ชหาติ
ยอมละ, ฯลฯ. หา ธาตุในความ ละ สละ วาง ปลอย ละทิ้ง. อ ปจ. เทฺวภาวะ
หา แลวแปลงเปน ชา กิริยา ตนรัสสะ อา ทั้งสอง กิริยาหลัง รัสสะ อา ตัว
หนา ลบ อ ปจ. รูปฯ ๔๘๘, ๔๙๐.
ชหาร
นําไหปแลว, ฯลฯ. หรฺ ธาตุในความ นําไป. อ ปจ. อ ปโรกขา. เทฺภาวะ ห
แปลงเปน ช ทีฆะตนธาตุ.
ชาครติ ชาคโรติ ยอมตื่น. ชาครฺ ธาตุในความ ตื่น. อ, โอ ปจ.
หนา ๑๑๐
ชาน จงรู. า+นา ปจ. หิ ปญจ. แปลง า เปน ชา รัสสะ อา ที่ นา ลบ หิ.
ชานามิ ยอมรู. า+นา ปจ. มิ วัต.
ชานิยา พึงรู. า+นา ปจ. เอยฺยาม สัต. แปลงเปน อิยา รูปฯ ๔๙๙
ชาเนมุ พึงรู. า+นา ปจ. เอยฺยาม สัต. แปลงเปน เอมุ.
ชายติ
ยอมเกิด, ฯลฯ. ชนฺ ชนิ ธาตุในความ เกิด ปรากฏ. ย ปต. กัต. แปลง ชนฺ
หรือ ชนิ เปน ชา.
ชายติ ยอมเสื่อม, ฯลฯ. เช ธาตุในความ เสื่อม สิ้น. อ ปจ. แปลง เอ เปน อาย.

73. . . อ .
ชายเร ยอมเกิด, ฯลฯ. ชนฺ+ย ปจ. กัต. อนฺติ วัต. แปลงเปน เร.
ชาเสติ ชาสยติ
ยอมกําจัด, ฯลฯ. ชสฺ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน. เคาะ ตี ประหาร. เณ
ณย ปจ. กัต.
ชิคจฺฉติ
ยอมปรารถนาเพื่ออันเกิด, ปรารถนาเพื่อจะกิน, ปรารถนาจะกิน. ฆสฺ ธาตุ ฉ
ปจ. เทฺวภาวะ ฆ แปลงเปน ค แปลง ค เปน ช เอา อ เปน อิ รูปฯ. ๕๑๙
แปลง หรฺ เปน คึ กัจฯ ๔๗๒ แปลง หรฺ เปน คี.
หนา ๑๑๑
ชิคุจฺฉติ
ยอมเกลียด, ฯลฯ. คุปฺ ธาตุในความ เกลียด ชัง รังเกียจ. ฉ ปจ. เทฺวภาวะ คุ
แปลงเปน ชุ เอา อุ เปน อิ แปลง ปฺ เปน จฺ.
ชิฆจฺฉติ
ยอมปรารถนาเพื่ออันกิน, ฯลฯ. ฆสฺ+ฉ ปจ. เทฺวภาวะ ฆ แปลงเปน ค แปลง ค
เปน ช เอา อ เปน อิ แปลง สฺ เปน จฺ.
ชินาติ ยอมชนะ, ฯลฯ. ชิ ธาตุในความ ชนะ มีชัย นา ปจ.
ชินาติ ยอมเสื่อม, ฯลฯ. ชิ ธาตุในความ เสื่อม สิ้น เสื่อมสิ้น ยอยยับ พายแพ. นา ปจ.
ุ
ชิยติ ยอมแก, ฯลฯ. ชรฺ+เณ ปจ. แปลง ชรฺ เปน ชิยฺย ลบ ยฺ และ เณ.
ชิยฺยติ
ยอมแก, ฯลฯ. ชรฺ+ณย ปจ. แปลง ชรฺ เปน ชิยฺย ลบ ณย. ที่ใชเปนกัมมวาจก
ลง ย ปจ. กัม. ลบ ย เสีย ตัวหนึ่ง รูปฯ ๔๖๖.
ชิยฺยเร ยอมแก, ฯลฯ. ชรฺ+ณย ปจ. กัต. อนฺติ วัต. แปลงเปน เร ลบ ณย ปจ.
ชิยิ เสื่อมแลว, ฯลฯ. ชิ+นา ปจ. อี อัช. แปลง นา เปน ย.
ชิรติ ยอมแก, ฯลฯ. ชรฺ+อ ปจ. แปลง อ ที่ ช เปน อิ.
ชิรุณาติ ยอมเบียดเบียน. ชิริ ธาตุในความเบียดเบียน. อุณา ปจ.
ชียติ ยอมแก, ฯลฯ. ชรฺ+ณย ปจ. แปลง อ ที่ ช เปน อี ลบ ร.
ชียติ ยอมสิ้น, ฯลฯ. เช ธาตุในความ สิ้น เสื่อม. อ ปจ. แปลง เอ เปน อีย.
หนา ๑๑๒
ชียติ ยอมชนะ, ฯลฯ. ชิ ธาตุ นา ปจ. ทีฆะ แปลง นา เปน ย.
ชียติ ยอมชนะ, ฯลฯ. ชิ+ย ปจ. กัม. อี อาคม.
ชีรียติ ยอยเสื่อม, ฯลฯ. ชรฺ+ย ปจ. กัม. แปลง ชรฺ เปน ชีร อี อาคม.
ชีรติ
ชรต ยอมเจริญ, ฯลฯ. ชีร ธาตในความ เจริญ เจริญขึ้น ใหญขึ้น แกขึ้น. อ ปจ.
ยอมเจรญ, ฯลฯ ชรฺ ธาตุในความ เจรญ เจรญขน ใหญขน แกขน ปจ
ชีวติ ยอมเปนอยู, ฯลฯ. ชุคิ ธาตุในความ เปนอยู มีชีวิตอยู. อ ปจ.

74. ใ ป ป
เ เ อ
ชุงฺคติ ยอมละ, ฯลฯ. ชุคิ ธาตุในความ ละ เวน. อ ปจ. นิคคหิตอาคม.
ชุสติ ยอมเบียดเบียน. ชุสฺ ธาตุในความ เบียดเบียน. อ ปจ.
ชุหติ ชุโหติ
ยอมบูชา, ฯลฯ. หุ หู ธาตุในความ บูชา ให บวงสรวง. อ ปจ. เทฺวภาวะ หุ
แปลงเปน ชุ ลบ อุ หรือ อู ที่ธาตุ ถาตั้ง หู ธาตุ เทฺวภาวะ หุ แปลงเปน ชู
แลว รัสสะ. กิริยาหลัง เอา อุ เปน โอ.
ชุหฺวติ
ยอมบูชา, ฯลฯ. หุ+อ ปจ. เทวภาวะ หุ แปลงเปน ชุ เอา อุ ที่ตัวธาตุเปน ว
รูปณ ๔๘๙.
ชุหาเวติ ชุหาวยติ ยอมใหบูชา, ฯลฯ. เณ ณย ปจ. เหตุกัต.
ชุฬติ โชฬติ ยอมไป, ฯลฯ. ชุฬฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ชูฬติ ยอมผูก, ฯลฯ. ชูฬฺ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด. อ ปจ.
เชมติ ยอมกิน, ฯลฯ. ชิมุ ธาตุในความ กิน บริโภค. อ ปจ.
หนา ๑๑๓
เชยฺย พึงชนะ, ฯลฯ. ชิ+อ ปจ. เอยฺย สัต.
ิ
เชสติ  ิ ใ ป ิ ิ ป
ยอมรด, ฯลฯ. ชิสุ ธาตุ นความ รด ราด. อ จ. วิการ อิ เ น เอ.
เชสติ เชสฺสติ
ยอมไป, ฯลฯ. เชสุ ธาตุในความ ไป เที่ยวไป ดําเนินไป. อ ปจ. กิริยาหลังซอน
สฺ.
โชตติ โชตลติ
ยอมสวาง, ฯลฯ. ชุตฺ ธาตุในความ สวาง สอง สองสวาง กระจาง โพลง
รุงโรจน. อ ปจ. พฤทธิ อุ เปน โอ กิริยาหลังลง อล ปจ.
โชตติ ยอมกลาว, ฯลฯ. ชุตฺ ธาตุในความ กลาว แสดง. อ ปจ.
โชสติ
ยอมอิ่มใจ, ฯลฯ. ชุสิ ธาตุในความ อิ่มใจ ปลื้มใจ ปรีดี เสพ คบหา รับใช
ปฏิบัติ. อ ปจ.
โชเสติ โชสยติ
ยอมตริตรอง, ฯลฯ. ชุสฺ ธาตุในความ ตริตรอง พิจาร ใครครวญ. เณ ณย ปจ.
กัต.
ฌ อักษร
ฌชฺฌติ ยอมดา, ฯลฯ. ฌชฺฌ ธาตุในความ ดา บริภาษ ขู คุกคาม. อ ปจ.
ฌกติ
ฌกต ยอมติดตอกัน ฯลฯ ฌฏ ธาตในความ ติดตอกัน เบียดเบียน อ ปจ
ยอมตดตอกน. ฯลฯ. ฌฏþ ธาตุในความ ตดตอกน บยด บยน. ปจ.
ฌปติ ยอมเผา, ฯลฯ. ฌปฺ ธาตุในความ เผา ไหม. อ ปจ.

75. อ ปจ
ใ
ฌเปติ ฌปยติ ยอมเผา, ฯลฯ. ฌปฺ+เณ ณย ปจ. กัต.
ฌมติ ยอมกิน, ฯลฯ. ฌมุ ธาตุในความ กิน บริโภค เผา ไหม. อ ปจ.
ฌลติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. ฌลฺ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว. อ ปจ.
ฌสติ ยอมเบียดเบียน, ฌสฺ ธาตุในความ เบียดเบียน. อ ปจ.
ฌาน
จงเพง, ฯลฯ. เฌ ธาตุในความ เพง เพงดวยใจ พินิจ พิจาร คิด. อ ปจ. หิ
ปญจ แปลง เอ เปน อา นฺ อาคม.
ฌาเปสิ ฌาปยติ ยอมเผา, ฯลฯ. ฌาปฺ ธาตุในความ เผา ไหม. เณ ณย ปจ. กัต.
ฌาเปสิ ฌาปยติ เผาแลว, ฯลฯ. ฌาปฺ + เณ ณย ปจ. อี อัช. กิริยาแรกลง สฺ อาคม.
ฌาเปสิ ใหไหมแลว. ฌาปฺ+เณ ปจ. เหตุกัต. อี อัช. สฺ อาคม.
ฌายติ ยอมเพง, ฯลฯ. เฌ+อ ปจ. แปลง เอ เปน อาย รูปณ ๔๗๓.
ฌายติ เฌติ ยอมสวาง, ฯลฯ. เฌ ธาตุในความ สวาง สองสวาง ลุงโพลง. อ ปจ.
ฌายเร ยอมคิด,ฯลฯ. เฌ+อ ปจ. อนฺติ วัต. แปลงเปน เร.
เฌติ
ยอมศึกษา, ฯลฯ. เฌ ธาตุในความศึกษา เรียน เลาเรียน ทอง ทองบน
สาธยาย อ ปจ
สาธยาย.  .
 อักษร
ลติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. ฌลฺ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว. อ ปจ.
ฌสติ ยอมเบียดเบียน, ฌสฺ ธาตุในความ เบียดเบียน. อ ปจ.
ฌาน
จงเพง, ฯลฯ. เฌ ธาตุในความ เพง เพงดวยใจ พินิจ พิจาร คิด. อ ปจ. หิ
ปญจ แปลง เอ เปน อา นฺ อาคม.
ฌาเปติ ฌาปยติ เผาแลว, ฯลฯ. ฌาปฺ + เณ ณย ปจ. อี อัช. กิริยาแรกลง สฺ อาคม.
ฌาเปสิ ฌาปยิ เผาแลว, ฯลฯ. ฌาปฺ + เณ ณย ปจ. อี อัช. กิริยาแรกลง สฺ อาคม.
ฌาเปสิ ใหไหมแลว. ฌาปฺ+เณ ปจ. เหตุกัต. อี อัช. สฺ อาคม.
ฌายติ ยอมเพง, ฯลฯ. เฌ+อ ปจ. แปลง เอ เปน อาย รูปณ ๔๗๓.
ฌายติ เฌติ ยอมสวาง, ฯลฯ. เณ ธาตุในความ สวาง สองสวาง ลุกโพลง. อ ปจ.
ฌายเร ยอมคิด, ฯลฯ. เฌ+อ ปจ. อนฺติ วัต. แปลงเปน เร.
เฌติ
 ศึ ใ ศึ ี  ี   
ยอมศึกษา, ฯลฯ. เฌ ธาตุ นความศึกษา เรียน เลาเรียน ทอง ทองบน
สาธยาย. อ ปจ.

76. เ
ฏ
ญ อักษร
ตฺติ
ยอมฆา, ฯลฯ. า ธาตุในความ ฆา ทําใหตาย แชมชื่น ยินดี ลับ อาน (ทําให
คม). อ ปจ. ติ วัต. รัสสะ ซอน ตฺ.
มติ ยอมกิน, ฯลฯ. มุ ธาตุในความ กิน บริโภค. อ ปจ.
สฺสติ
จักรู, ฯลฯ. า ธาตุในความ รู บรรลุ ตรัสรู. อ หรือนา ปจ. สฺสติ ภวิส. ลบ
ปจ. รัสสะ.
หนา ๑๑๕
าติ ยอมรู, ฯลฯ. ปจ. ติ วัต. หรือลง นา ปจ. ลบ นา รูปฯ ๕๐๐.
าเปติ าปยติ
ยอมแชมชื่น, ฯลฯ.ปฺ ธาตุในความ แชมชื่น ยินดี ลับ อาน. เณ ณย ปจ. กัต.
อภิฯ วาลงในอรรถ มารเณ ดวย.
าเปติ าปยติ ยอมใหรู, ฯลฯ. า+ณาเป, ณาปย ปจ. เหตุ.
ายติ ยอมรู, ฯลฯ. า+นา ปจ. ติ วัต. แปลง นา เปน ย.
ายเร ยอมรู, ฯลฯ. า+นา ปจ. อนฺติ วัต. แปลงเปน เร.
เยฺยติ
  ั ิ ิ  
ยอมรู, ฯลฯ. า+ย ปจ. กัม. อิ อาคม วิการเปน เอ ลบ อา แปลง ย เปน
ยฺย รูปฯ ๔๙๘.
ฏ อักษร
ฏํกติ ฏงฺกติ
ยอมเจาะ, ฯลฯ. ฏํกฺ ฏกิ ฏงฺกฺ ธาตุในความ เจาะ เซาะ ทําลาย ผูก พัน อยู
อาศัย ไป บินไป เปนไป. อ ปจ.
ฏüลติ ยอมชักชา, ฯลฯ. ฏýล ธาตุในความ ชักชา ยืดยาด ตลก. อ ปจ.
ฏวติ
ยอมไป, ฯลฯ. ฏü ธาตุในความ ไป ไปในเบื้องบน เปนไป เบียดเบียน บีบคั้น
กําจัด ขจัด เจริญ งอกงาม. อ ปจ. แปลง อุ เปน โอ โอ เปน อว.
เฏกติ ยอมไป, ฯลฯ. ฏิกฺ เฏกฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. แปลง อิ เปน เอ.
หนา ๑๑๖
เฏติ
ฏต
ยอมไป, ฯลฯ. ฏี ธาตุในความ ไป ไปเร็ว แลนไป บินไป ทน อดทน หมั่น ขยัน
ุ
แหลม ฉลาด เฉียบแหลม ปด บัง กําบัง ปกปด. อ ปจ. แปลง อี เปน เอ.

77. เฏปติ ยอมขวาง, ฯลฯ. ฏิปฺ ธาตุในความ ขวาง ปา. อ ปจ.
€ อักษร
€ปยิ
ตั้งไวแลว, ฯลฯ. €ปฺ ถปฺ ธาตุในความ ตั้งไว วางไว. ณย ปจ. กัต. อี อัช. ถา
ตั้ง ถปฺ ก็แปลง ถ เปน €.
€ยติ
ยอมหยุด, ฯลฯ. €า ธาตุในความ หยุด ยืน ยืนอยู ดํารงอยู ตั้งอยู อุบัติ เกิด
ลุกขึ้น ตั้งขึ้น บํารุง เลี้ยง ปรนปรือ อาจ สามารถ ของ ตัด กลาว ประกาศ
แสดง ปรากฏ เสพ คบ. ย ปจ. กัม. ติ วัต. สัสสะ.
€สฺสติ จักตั้งอยู, ฯลฯ. €า+อ ปจ. สฺสติ ภวิส.
€าหติ ยอมตั้งอยู, ฯลฯ. €า+อ ปจ. แปลง €า เปน €ห.
€าติ ยอมตั้งอยู, ฯลฯ. €า+อ ปจ.
€ายติ ยอมโพก, ฯลฯ. เ€ ธาตุในความ โพก พัน. อ ปจ. แปลง เอ เปน อาย.
€ายติ ยอมหยุด, ฯลฯ. €า+ย ปจ. กัม.
€ยติ €ยติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. เ€ ธาตุในความ ออกเสียง รอง ประหาร รวม รวมกัน. อ
ปจ. แปลง เอ เปน อิย, อีย หรือ แปลง เ€ เปน €ย.
€ยติ ยอมตั้งอยู, ฯลฯ. €า+ย ปจ. กัม. แปลง อา เปน อี.
€ุภติ ยอมบวน, ฯลฯ. €ุภฺ ธาตุในความ บวน ถม. อ ปจ.
ฑ ฒ ณ อักษร
หนา ๑๗
ฑํสติ ยอมกัด, ฯลฯ. ฑสฺ ธาตุในความ กัด ขบ ตอย. อ ปจ.
ฑยติ เฑติ
ยอมไป, ฯลฯ. ฑิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป ไป ในอากาศ เหาะไป บินไป. อ
ปจ. แปลง อิ เปน เอ กิริยาแรกแปลง เอ เปน อย อีกครั้ง.
ฑยฺหติ
ยอมเผา, ฯลฯ. ทหฺ ธาตุในความ เผา ไหม ทรงไว ตั้งไว. ย ปจ. กัม. แปลง ท
เปน ฑ แปร ย ไวหนา ห.
ฑยฺหเร 
ยอมเผา, ฯลฯ. ย ปจ. กัม. อนฺติ วัต. แปลงเปน เร.

78. ต
๙
ฑาเปติ ฑาปยติ
ยอมฆา, ฯลฯ. ฑปฺ ธาตุในความ ฆา ประหาร รวมกัน ตัดตอกัน. เณ ณย ปจ.
กัต.
ฑียติ ยอมไป, ฯลฯ. ฑี ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. ย ปจ. กัต.
เฑติ
ยอมเปนไป, ฯลฯ. ธาตุในความ เปนไป เขาไป เขาไป รับ ถือ ถือเอา ถือมั่น
ยึด ยึดถือ. อ ปจ.
เฑติ
ยอมขวาง, ฯลฯ. ฑิ ธาตุในความ ขวาง ปา ขวางไป ปาไป เสียดสี เยาะเยย
กําจัด เบียดเบียน. อ ปจ.
เฑเปติ เฑปยติ
ยอมฆา, ฯลฯ. ฑิปฺ ธาตุในความ ฆา เบียดเบียน ประหาร รวมกัน ติดตอกัน.
เณ ณย ปจ. กัต.
ฒยติ ยอมหลง. ฒิ ธาตุในความหลง. อ ปจ. แปลง อิ เปน เอ เอ เปน อย.
หนา ๑๘
ณาเปติ ณาปยติ ยอมสงไป, ฯลฯ. ตกฺ ธาตุในความ สงไป บังคับ. เณ ณย ปจ. กัต.
ต อักษร
อกษร
ตกติ ยอมราเริง, ฯลฯ. ตกฺ ธาตุในความ ราเริง รื่นเริง หัวเราะ. อ ปจ.
ตกฺเกติ ตกฺกยติ ยอมเปนไปในยางไม. ตกฺกฺ ธาตุ เณ ณย ปจ. กัต.
ตกฺเกติ ตกฺกยติ
ยอมตรึก, ฯลฯ. ตกฺกฺ ธาตุในความ ตรึก ตรึกตรอง ตริตรอง ดําริ คิด กลาว
พูด. เณ ณย ปจ. กัต.
ตกฺขติ ยอมสังวร, ฯลฯ. ตกฺขฺ ธาตุในความ สังวร ระวัง ปองกัน. อ ปจ.
ตคฺฆติ ยอมเลี้ยง, ฯลฯ. ตคฺฆฺ ธาตุในความ เลี้ยง เลี้ยงดู รักษา. อ ปจ.
ตงฺกติ ยอมเปนอยูลํา ฝดเคือง เจ็บไข ไมสบาย. อ ปจ.
ตงฺคติ
ยอมเปนอยูลําบาก, ฯลฯ. ตกิ ธาตุในความ เปนอยูลําบาก ฝดเคือง เจ็บไข ไม
สบาย. อ ปจ.
คงฺเกติ ตงฺกยติ ยอมผูก, ฯลฯ. ตกิ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด จําจอง. เณ ณย ปจ. กัต.
คงฺคติ ยอมไป, ฯลฯ. ตคิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ตจติ ยอมสังวร, ฯลฯ. ตจฺ ธาตุในความ สังวร ระวัง ปองกัน รักษา. อ ปจ.
หนา ๙
หนา ๑๑
ตจฺจติ ยอมเบียดเบียน. ตจฺจฺ ธาตุในความเบียดเบียน. อ ปจ.

79. ม ปจ
ย
ตจฺฉติ ยอมถาก, ฯลฯ. ตจฺฉฺ ธาตุในความ ถาก ไส เฉือน. อ ปจ.
ตชฺชติ ยอมตก, ฯลฯ. ตชฺชฺ ธาตุในความ ตก หลน กลาว พูด สองสวาง. อ ปจ.
ตชฺเชติ ตชฺชยติ ยอมขู, ฯลฯ. ตชฺชฺ ธาตุในความ ขู ขมขู คุกคาม เบียดเบียน. เณ ณย ปจ. กัต.
ตฺจติ ยอมไป, ฯลฯ. ตฺจุ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ตฺติ
ยอมแผ, ฯลฯ. ตนฺ ธาตุในความ แผ แผไป ขยาย กวางขวาง. ย ปจ. กัม.
แปลง นฺยส เปน ฺ.
ตฏติ ยอมสูงขึ้น, ฯลฯ. ตฏþ ธาตุในความ สูงขึ้น ชัน. อ ปจ.
ตณฺฑติ ยอมตี, ฯลฯ. ตฑิ ธาตุในความ ตี เคาะ ประหาร ไหว สั่น. อ ปจ.
ตณฺหาติ
ยอมกระหาย,ฯลฯ. ตสฺ ธาตุในความ กระหาย อยาก ทะยาน ระหาย ดิ้นรน
ปรารถนา ประสงค ตองการ ใคร. ณฺหา ปจ. ลบที่สุดธาตุ.
ตณฺหายติ ตณฺหียหติ ยอมประพฤติดิ้นรน. ตณฺหา ศัพท อาย, อิย ปจ.
ตตาน
แผไปแลว, ฯลฯ. ตนฺ หรือ ตนุ ธาตุ โอ ปจ. ก ปโรกขา เทฺวภาวะ ต ทีฆะตน
ธาต มั่งคั่ง มั่งมี มีทรัพย เณ ณย ปจ
ธาตุ มงคง มงมี ีทรพย. เณ ณย  .
ตทฺทติ ยอมเบียดเบียน, ตทฺทฺ ธาตุในความเบียดเบียน. อ ปจ.
ตนฺเตติ ตนฺตยติ ยอมมั่งคั่ง, ฯลฯ. ตนฺตฺ ธาตุในความ มั่งคั่ง มั่งมี มีทัพย. เณ ณย ปจ.
ตนฺทติ ยอมคิด, ฯลฯ. ตทิ ธาตุในความ คิด รู จงใจ ตั้งใจ หมายใจ. อ ปจ.
หนา ๑๒๐
ตนฺเทติ ตนฺทยติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. ตทิ ตนฺทฺ ธาตุในความ เบียดเบียน ไมเอื้อเฟอ ไมเอาใจ
ใส คราน เกียจคราน. เณ ณย ปจ. กัต.
ตโนติ ยอมแผ, ฯลฯ. ตนฺ ตนุ ธาตุในความ แผ แผไป ขยาย กวางขวาง. โอ ปจ.
ตนุเต ยอมแผ, ฯลฯ. ตนฺ+โอ ปจ. อนฺเต วัต. เอา โอ เปน อุ รูปฯ ๕๐๕.
ตนฺวนฺเต ยอมแผ, ฯลฯ. ตนฺ+โอ ปจ. อนฺเต วัต. เอา โอ เปน อุ อุ เปน ว.
ตเนฺว ยอมแผ, ฯลฯ. ตนฺ+โอ ปจ. เต วัต. เอา โอ เปน อุ อุ เปน ว.
ตปติ ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. ตปฺ ธาตุในความรุงเรือง รุงโรจน สวาง สองสวาง. อ ปจ.
ตเปติ ตปยติ ยอมอิ่ม, ฯลฯ. ตปฺ ธาตุในความ อิ่ม อิ่มหนํา ไหม เผา รอน. เณ ณย ปจ. กัต.
ตปฺปติ
ยอมรอน ฯลฯ ตป ธาตในความ รอน เผา แผดเผา เรารอน อิ่ม อิ่มหนํา ย
ยอมรอน, ฯลฯ. ตปฺ ธาตุในความ รอน เผา แผดเผา เรารอน อม อมหนา.
ปจ. กัต. แปลง ปฺย เปน ปฺป.

80. ใ
. . อ .
ตผติ ยอมอิ่ม, ฯลฯ. ตผฺ ธาตุในความ อิ่ม อิ่มหนํา. อ ปจ.
ตมติ ยอมสงสัย, ฯลฯ. ตมฺ ธาตุในความ สงสัย ไมแนใจ ประดับ ตกแตง อ ปจ.
ตยติ ยอมไป, ฯลฯ. ตยฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
หนา ๑๒๑
ตรติ
ยอมดวน, ฯลฯ. ตรฺ ธาตุในความ ลอยไป ปลิว ปลิวไป ขาม ขามไป ขามแมน้ํา
ไป ผานไป ผานพนไป หมุนรอบตัว กลิ้ง กลิ้งไป. อ ปจ.
ตฺรสติ ยอมหวาด, ฯลฯ. ตฺรสฺ ธาตุในความ หวาด สุดุง กลัว ตกใจ. อ ปจ.
ตสติ ยอมหวาด, ฯลฯ. ตสฺ ธาตุในความ หวาด สะดุง กลัว ตกใจ. อ ปจ.
ตสฺสติ
ยอมกระหาย, ฯลฯ. ตสฺ ธาตุในความ กระหาย ระหาย อยาก ทะยาน. ย ปจ.
กัต. แปลง สฺย เปน สฺส.
ตสฺเสติ ตสฺสยติ ยอมขู, ฯลฯ. ตสฺสฺ ธาตุในความ ขู คุกคาม. เณ ณย ปจ. กัต.
ตาเนติ ตานยติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. ตนุ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว เบียดเบียน ฆา
ประหาร. เณ ณย ปจ. กัต.
ตายติ
 ใ   ี้ ั  ั
ยอมตอตาน, ฯลฯ. ตา เต ธาตุ นความ ตอตาน ตานทาน เลี้ยง รักษา ปองกัน.
อ ปจ. แปลง อา, เอ เปน อาย.
ตายติ ยอมตอตาน, ฯลฯ. ตา เต ธาตุ ย ปจ. กัต. แปลง เอ เปน อา.
ตายติ ยอมตอตาน, ฯลฯ. ตา เต ธาตุ ย ปจ. กัม.
ตายติ ยอมสืบตอ, ฯลฯ. ตายุ ธาตุในความ สืบตอ ติดตอ เลี้ยง รักษา. อ ปจ.
ตาเรหิ จงใหขาม, ฯลฯ. ตรฺ+เณ ปจ. เหตุ. หิ ปญจ.
ตาเลหิ ตาลยหิ
ยอมตั้งมั่น, ฯลฯ. ตลฺ ธาตุในความ ตั้งมั่น มั่นคง ทรงไว ตั้งไว เปนที่ตั้ง เปนที่
อาศัย. เณ ณย ปจ กัต.
หนา ๑๒๒
ตาเสติ ตาสยติ ยอมหาม, ฯลฯ. ตาสฺ ธาตุในความ หาม กัน ปองกัน. เณ ณย ปจ. กัต.
ตาเฬติ ตาฬยติ ยอมตี, ฯลฯ. ตฬฺ ธาตุในความ ตี เคาะ ประหาร ฆา. เณ ณย ปจ. กัต.
ติกิจฺฉติ
ยอมบําบัดโรค, ฯลฯ. กิตฺ ธาตุในความ บําบัดโรค เยียวยา รักษา พยาบาล. ฉ
ปจ. เทฺวภาวะ กิ แปลงเปน ติ แปลง ตฺ เปน จฺ รูปฯ ๕๑๖.
ติกิจฺเฉติ ติกิจฺฉยติ ยอมใหบําบัดโรค, ฯลฯ. เณ ณย ปจ. เหตุ.
ติกณาติ
ตกุณาต ยอมเบียดเบียน. ติก ธาตในความเบียดเบียน. อณา ปจ.
ยอมเบยดเบยน ตกฺ ธาตุในความเบยดเบยน ุณา ปจ
ติชณฺหาติ ยอมลับ, ฯลฯ. ติชฺ ธาตุในความ ลับ (ทําใหคม) คม แหลม. ณฺหา ปจ.

81. ติฏþ€ติ ติฏþ€าติ
ยอมหยุด, ฯลฯ. €า ธาตุในความ หยุด หยุดอยู ยืน ยืนอยู ตั้งอยู ดํารงอยู. อ
ปจ. แปลง €า เปน ติฏþ€ กัจฯ ๔๖๘.
ติโณติ ยอมกิน, ฯลฯ. ติณุ ธาตุในความ กิน บริโภค โอ ปจ.
ติติกฺขติ
ยอมอดกลั้น. ฯลฯ. ติชฺ ธาตุในความ อดกลั้น อดทน ทนทาน ลับ (ทําใหคม)
คม. ข ปจ.เทฺวภาวะ ติ แปลง ชฺ เปน กฺ รูปฯ ๕๑๒.
ติติกฺขิสฺสํ จงอดกลั้น. ฯลฯ. ติชฺ+ข ปจ. สฺสํ ภวิส. อิ อาคม.
ติติกฺเขติ ติติกฺขยติ ยอมใหอดกลั้น, ฯลฯ. เณ ณย ปจ. เหตุ.
ตินฺทติ ยอมกําจัด, ฯลฯ. ติทิ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน. อ ปจ.
ติปติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. ติปฺ ธาตุในความ เบียดเบียน บียคั้น. อ ปจ.
หนา ๑๒๓
ติยฺยติ ตียติ
ยอมตัด, ฯลฯ. ติ ธาตุในความ ตัด เฉือน แหวะ. ย ปจ. กัต. ซอน ยฺ กิริยา
หลัง ไมซอน ย ทีฆะตนธาตุ.
ติรติ ยอมไปต่ํา, ฯลฯ. ติรฺ ธาตุในความ ไปต่ํา ต่ําตอย ต่ําทราม. อ ปจ.
ติลติ ยอมเปนน้ํามัน, ฯลฯ. ติลฺ ธาตุในความ ทําใหเปน น้ํามัน ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ติวติ ยอมอวน, ฯลฯ. ติวฺ ธาตุในความ อวน ใหญ. อ ปจ.
ติสติ ยอมอิ่ม, ฯลฯ. ติสฺ ธาตุในความ อิ่ม อิ่มหนํา บริบูรณ. อ ปจ.
ตีเรติ ตีรยติ
ยอมคิดทบทวน, ฯลฯ. ตีรฺ ธาตุในความ คิดทบทวน ใครครวญ ตรวจ ตรวจตรา
ตริตรอง ตรึกตรอง ไตรตรอง ไตสวน สอบสวน เทียบเคียง วิจาร พิจาร
พิจารณา. เณ ณย ปจ. กัต.
ตุชฺชติ
ยอมสามารถ, ฯลฯ. ตุชฺ ธาตุในความ สามรถ มีกําลัง เลี้ยง รักษา. ณย ปจ.
กัต. ลบ ณ แปลง ชฺย เปน ชฺช.
ตุชฺชติ ตุชฺชเต
ยอมทําอันตราย, ฯลฯ. ตุทฺ ธาตุในความ ทําอันตราย ทิ่มแทง รบกวน. ย ปจ.
กัม ติ วัต. แปลง ทฺย เปน ชฺช.
ตุชฺเชติ ตุชฺชยติ
ยอมสามารถ, ฯลฯ. ตุชฺชฺ ธาตุในความ สามารถ มีกําลัง เลี้ยง รักษา. เณ ณย
ปจ. กัต.
ตุฺชติ
ยอมสามารถ, ฯลฯ. ตุชิ ธาตุในความ สามารถ มีกําลัง กําจัด เบียดเบียน. อ
ปจ.

82. ไ ใ ไ ไ โ ป
( )
ตุฺเชติ ตุฺชยติ
ยอมสามารถ, ฯลฯ. ตุชิ ธาตุในความ สามารถ มีกําลัง กําจัด เบียดเบียน สละ
ให อยู อาศัย กลาว พูด. เณ ณย ปจ. กัต.
หนา ๑๒๔
ตุฏติ ยอมทะเลาะ, ฯลฯ. ตฏþ ธาตุในความ ทะเลาะ โตเถียง วิวาท. อ ปจ.
ตุณฺฑติ บีบ, ฯลฯ. ตุฑิ ธาตุในความ บีบ คีบ จิก. อ ปจ.
ตุเณติ ตุณยติ ยอมทําใหเต็ม, ฯลฯ. ตุณฺ ธาตุในความ ทําใหเต็ม เต็ม บริบูรณ. เณ ณย ปจ.
ตุทติ
ยอมทําอันตราย, ฯลฯ. ตุทฺ ธาตุในควา ทําอันตราย รบกวน เจาะ ทิ่มแทง. อ
ปจ.
ตุปฺปติ โตปติ
ยอมเบียดเบียน. ตุปฺ ธาตุในควมเบียดเบียน. อ ปจ. กิริยาแรกแปลง ป เปน
ปฺป กิริยาหลังพฤทธิ อุ เปน โอ.
ตุพฺพติ ยอมเบียดเบียน. ตฺภฺ ธาตุในความเบียดเบียน. อ ปจ.
ตุภติ ยอมเบียดเบียน. ตุภฺ ธาตุในความเบียดเบียน. อ ปจ.
ตุมฺพติ ยอมเปยก, ฯลฯ. ตุพิ ธาตุในความเปยก ชื้น ชุม. อ ปจ.
ิ
ตุมฺพติ  ไ ใ ไ ั่ ั่ ไ ิ ิโ ป
ยอม หว, ฯลฯ. ตุมฺพฺ ธาตุ นความ หว สัน หวัน หว กิน บริ ภค. อ จ.
ตุลติ ยอมเบา. ตูลฺ ธาตุในความเบา. อ ปจ. รัสสะ.
ตุวฏþเฏติ ตุวฏþฏยติ ยอมนอน. ตุวฏþฏ ธาตุในความนอน. เณ ณย ปจ.
ตุวฏþเฏยฺยํü พึงกลิ้งไป. ตุวฏþฏþ+เณ ปจ. กัต. เอยฺยํü สัต.
ตุสติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. ตุสฺ ธาตุในความ ออกเสียง รอง กลาว. อ ปจ.
ตุเสติ ตุสยติ ยอมกลาว, ฯลฯ. ตุสิ ธาตุในความ กลาว พูด. เณ ณย ปจ.
ตุสฺสติ
ยอมยินดี, ฯลฯ. ตุสฺ ธาตุในความ ยินดี แชมชื่น อิ่มใจ. ย ปจ. กัต. แปลง สฺย
เปน สฺส.
หนา ๑๒๕
ตุหติ โตหติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. ตุหฺ ตุหิ ธาตุในความ เบียดเบียน บียคั้น. อ ปจ.
ตูเณติ ตูณยติ ยอมเต็ม, ฯลฯ. ตูณฺ ธาตุในความ เต็ม บริบูรณ. เณ ณย ปจ.
ตุฬติ ตูฬติ ยอมชั่ง, ตุฬฺ ธาตุในความ ชั่ง ชั่งน้ําหนัก. อ ปจ. กิริยาหลังทีฆะ.
เตกติ
ยอมไป, ฯลฯ. ติกฺ ธาตุในความ อดทน ทนทาน อดกลั้น ลับ (ทําใหคม) คม.
อ ปจ. กิริยาหลังเอา อ เปน เอ รูปฯ ๕๑๔.
เตชติ เตเชติ
ยอมอดทน ฯลฯ ติช ธาตในความ ลับ (ทําใหคม) คม เสี้ยม เหลา เณ ณย
ยอมอดทน, ฯลฯ. ตชฺ ธาตุในความ ลบ ทาใหคม คม เสยม เหลา. เณ ณย
ปจ.

83. อ
เตมติ ยอมเปยก, ฯลฯ. ติชฺ ติมุ ธาตุในความ เปยก ชื้น ชุม. อ ปจ.
เตเมติ เตมยติ
ยอมเคลือบแคลง, ฯลฯ. ติมุ ธาตุในความ เคลือบแคลง สงสัย ลังเล ไมแนใจ
มืด. เณ ณย ปจ.
โตชติ ยอมเบียดเบียน. ตุชฺ ธาตุในความ เบียดเบียน. อ ปจ.
โตณติ ยอมคด, ฯลฯ. ตุณฺ ธาตุในความ คด โคง โกง งอ บิด. อ ปจ.
โตผติ ยอมเบียดเบียน. ตุผฺ ธาตุในความเบียดเบียน. อ ปจ.
โตเลติ โตลยติ
ยอมเบียดเบียน. ตุผฺ ธาตุในความ ชั่งน้ําหนัก เทียบกัน วัดกัน ตวง. เณ ณย
ปจ.
โตเสติ โตสยติ
ยอมใหยินดี, ฯลฯ. ตุสฺ ธาตุในความ ยินดี แชมชื่น เบิกบาน. เณ ณย ปจ.
เหตุกัต.
หนา ๑๒๖
ถ อักษร
ถเกติ ถกยติ ยอมกลั้น, ฯลฯ. ถกฺ ธาตุในความ กั้น ปด. เณ ณย ปจ.
ถนติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. ถนฺ ธาตุในความ ออกเสียง รอง กลาว. อ ปจ.
ถเนติ ถนยติ ยอมกระหึม, ฯลฯ. ถนฺ ธาตุในความ กระหึม กระหึ่ม กระคํารน. เณ ณย ปจ.
ถเปติ ถนยติ ยอมตั้งไว, ฯลฯ. ถปฺ ธาตุในความ ตั้งไว วางไว. เณ ณย ปจ.
ถมติ ยอมชักชา, ฯลฯ. ภมฺ ธาตุในความ ชักชา ยืดยาด หอยยอย. อ ปจ.
ถมฺภติ ยอมแข็ง, ฯลฯ. ถภิ ธาตุในความ แข็ง ขัดแข็ง กระดาง ค้ํา ยัน จุน. อ ปจ.
ภรติ ยอมปู, ฯลฯ. ถรฺ ธาตุในความ ปู ลาด. อ ปจ.
ถลติ ยอมตั้งอยู, ฯลฯ. ถลฺ ธาตุในความ ตั้งอยู ยืนอยู ดํารงอยู. อ ปจ.
ถวติ
ยอมชม, ฯลฯ. ถุ ธาตุในความ ชม ชมเชย ยกยอง สรรเสริญ. อ ปจ. แปลง อุ
เปน อว.
ถวติ ยอมไป, ฯลฯ. ถวฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ถวติ
ยอมมั่งคง, ฯลฯ. ถุ ธาตุในความ มั่นคง แข็งแรง คงทน ยั่งยืน ไป ถึง เปนไป.
อ ปจ
ปจ.
ถหติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. ถหฺ ธาตุในความเบียดเบียน. อ ปจ.

84. ป ป ป ใ ป
หนา ๑๒๗
ถาติ ยอมตั้งอยู, ฯลฯ. ถา ธาตุในความ ตั้งอยู หยุดอยู คงอยู ดํารงอยู. อ ปจ.
ถิมติ
ยอมเบียดเสียดกัน, ฯลฯ. ถิมฺ ธาตุในความ เบียดเสียด เบียดเสียดกัน ยัดเยียด
รวมกัน ฆา ประหาร. อ ปจ.
ถิยติ
ยอมออกเสียง ฯลฯ. เถ ธาตุในความ ออกเสียง รอง กลาว ฆา ประหาร
รวมกัน ติดตอกัน. อ ปจ. แปลง เอ เปน อิย.
ถีนติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. ถีนฺ ธาตุในความ เบียดเบียน ฆา ประหาร รวมกัน
ติดตอกัน เบียดเสียด. อ ปจ.
ถุนาติ ยอมชม, ฯลฯ. ถุ ธาตุในความ ชม ชมเชย ยกยอง สรรเสริญ. นา ปจ.
ถุพฺพติ ยอมเบียดเบียน, ถุพฺพฺ ถุพฺพิ ธาตุในความเบียดเบียน. อ ปจ.
ถุสติ
ยอมทําใหเปนของเด็ก, ฯลฯ. ถุสฺ ธาตุในความ ทําใหเปนของเล็ก เล็กนอย นอย
นิด. อ ปจ.
ถูณติ ยอมเต็ม, ฯลฯ. ถูณฺ ธาตุในความ เต็ม เปยม บูรณ. อ ปจ.
ป ิ ป ิ
ถูเ ติ ถู ยติ   ึ้ ป ใ  ึ้ ึ้ ึ้ ป
ยอมกอขึน, ฯลฯ. ถู ฺ ธาตุ นความ กอขึน งอกขึน ยกขึน. เณ ณย จ.
ถุเลติ ถูเลติ
ยอมเจริญขึ้น, ฯลฯ. ถุลฺ ถูลฺ ธาตุในความ เจริญขึ้น พอกพูนขึ้น อวน ใหญ, เณ
ปจ. กัต.
ถูลติ
ยอมไถ, ฯลฯ. ถูลฺ ธาตุในความ ไถ เสือกไป ไสไป ทําใหเปนรอย พรวนดิน. อ
ปจ.
หนา ๑๒๘
ถูฬติ ยอมสังวร, ฯลฯ. ถูฬฺ ธาตุในความ สังวร ระวัง ปองกัน รักษา. อ ปจ.
เถเนติ เถนยติ ยอมลัก, ฯลฯ. เถนฺ ธาตุในความ ลัก ขโมย. เณ ณย ปจ.
เถวติ ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. ถิวุ ธาตุในความ รุงเรือง สองสวาง สวยงาม. อ ปจ.
โถจติ ยอมเลื่อมใส, ฯลฯ. ถุจฺ ธาตุในความ เลื่อมใส ยินดี. อ ปจ.
โถเมติ โถมยติ ยอมชม, ฯลฯ. โถมฺ ธาตุในความ ชม ชมเชย ยกยอง สรรเสริญ. เณ ณย ปจ.
ท อักษร
ทเกติ ทกยติ ยอมยินดี, ฯลฯ. ถูฬฺ ธาตุในความ สังวร ระวัง ปองกัน รักษา. อ ปจ.

85. ป
ทท ทททล ท ท .
ทกฺขติ
ยอมเจริญ, ฯลฯ. ทกฺขฺ ธาตุในความ เจริญ รุงเรือง เร็ว วองไว ฉลาด ขยัน. อ
ปจ.
ทกฺขติ ยอมกําจัด, ฯลฯ. ทกฺขฺ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ทกฺขติ
ยอมบวช, ฯลฯ. ทิสฺ ธาตุในความ ธาตุในความเห็น พบ ดู เพง สวด. อ ปจ.
แปลง ทิสฺ เปน ทกฺข รูปฯ ๔๖๗.
ขกฺขติ ทกฺขิติ
จักเห็น, ฯลฯ. ทิสฺ+อ ปจ. สฺสติ ภวิส. แปลง ทิสฺ เปน ทกฺข ลบ สฺส โมคฯ
ตยาทิกัณฑ ๖๙. กิริยาหลังลง อิ อาคม รูปฯ ๔๖๗.
หนา ๑๒๙
ทกฺเขมุ พึงเห็น, ฯลฯ. ทิสฺ+อ ปจ. เอยฺยาม สัต. แปลงเปน เอมุ.
ทงฺขติ ยอมอบรมนากลัว, ฯลฯ. ทขิ ธาตุในความ อบรมนากลัว ระแวลฃง สงสัย. อ ปจ.
ทํสติ ยอมกัด, ฯลฯ. ทํสฺ ธาตุในความ กัด ขบ เคี้ยว ตอด. อ ปจ.
ํ ิ ํ ิ
ทํเสติ ทํสยติ  ั ํ ป
ยอมกัด. ฯลฯ. ทํสฺ +เณ ณย จ.
ทํเสติ ทํสยติ ยอมกัด, ฯลฯ. ทํสิ ธาตุในความ กัด ขบ เคี้ยว ตอด เห็น ดู. เณ ณย ปจ.
ทชฺช
ใหแลว, ฯลฯ. ทา+อ ปจ. อ ปโรกขา. แปลง ทา เปน ทชฺช ลบ อ ปจ. รูปฯ
๔๙๑. เวสฯ ๓๔๘.
ทชฺชํ พึงให, ฯลฯ. ทา+อ ปจ. เอยฺยามิ สัต. แปลงเปน อุ รูปฯ ๔๙๒.
ทณฺเฑติ ทณฺฑยติ
ยอมลงมาอาญา, ฯลฯ. ทฑิ ทณฺฑฺ ธาตุในความ ลงอาญา ทําโทษ เฆี่ยน ตี. เณ
ณย ปจ. เปน ทณฺฑติ หมวดภู ธาตุดวย.
ททติ ยอมให, ฯลฯ. ททฺ ธาตุในความ ให สละ. อ ปจ. รูปฯ ๖๖๑.
ททา ใหแลว, ฯลฯ. ทา+อ ปจ. อา หิยัต. เทฺวภาวะ ทา รัสสะ.
ททาติ ยอมให, ฯลฯ. ทา+อ ปจ. เทฺวภาวะ ทา รัสสะ.
ททาติ
ยอมถือเอา, ฯลฯ. ทา ธาตุในความ ถือเอา ถือไว ยึดถือ พัน ผูก มัด รัด. อ
ปจ. เทฺวภาวะ ทา รัสสะ.
หนา ๑๓๐
ทททลติ ทททลลติ
ฺทลต ฺ ฺลต
ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. ทลฺ ธาตุในความ รุงเรือง สวาง สองสวาง สวยงาม. อ ปจ.
เทวภาวะ ท ลง นิคคหิตอาคมที่พยัญชนะอัพภาส แลวแปลงเปน ท กัจฯ ๔๖๖.
เทฺวภาวะ ลง นคคหตอาคมทพยญชนะอพภาส แลวแปลงเปน ฺ กจฯ ๔๖๖
รูป ๔๗๓.

86. ทย . ทห+ย . . อนต . .
ทธติ ยอมตั้งไว, ฯลฯ. ทธฺ ธาตุในความ ตั้งไว ทรงไว. อ ปจ.
ทธาติ
ยอมตั้งไว, ฯลฯ. ธา ธาตุในความ ตั้งไว ทรงไว รับ วาง. อ ปจ. เทฺวภาวะ ธา
รัสสะ แปลง ธ เปน ท สัททนีติ ๙๔๒ กัจฯ ๔๖๑.
ทนฺธติ ยอมเขลา, ฯลฯ. ทธิ ธาตุในความ เขลา โง ชา เฉื่อย เนือย. อ ปจ.
ทปฺปติ
ยอมราเริง, ฯลฯ. ทปฺ ธาตุในความ ราเริง รื่นเริง หัวเราะ. ย ปจ. แปลง ปฺย
เปน ปฺป.
ทปฺผติ ยอมไป, ฯลฯ. ทผิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ทผติ ยอมไป, ฯลฯ. ทผฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ทเภติ ทภยติ ยอมกลัว, ฯลฯ. ทภี ธาตุในความ กลัว ขยาต หวาด สะดุง, เณ ณย ปจ.
ทมติ ยอมไป, ฯลฯ. ทมุ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ทมติ
ยอมทรมาน, ฯลฯ. ทมฺ ทมุ ธาตุในควา ทรมาน ฝก ฝกฝน ฝกหัด ขม ขมขี่
ปราบ อบรม สงบ. ปจ.
ทมยติ ยอมทรมาน,ฯลฯ. ทมุ+อ ปจ. ยฺ อาคม แปลง อุ เปน อ หรือ ทมุ+ย ปจ. กัต.
ุ ุ ุ
ทมฺพติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. ทพิ ธาตุในความ ออกเสียง รอง กลาว. อ ปจ.
ทมฺภติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. ทภิ ธาตุในความ ออกเสียง, ฯลฯ. อ ปจ.
หนา ๑๓๑
ทมฺภติ ยอมแตง, ฯลฯ. ทมฺภิ ธาตุในความ แตง เรียบเรียง รอยกรอง. อ ปจ.
ทมฺม
ยอมให, ฯลฯ. ทา+อ ปจ. ม วัต. แปลง อา เปนนิคคหิต แลวแปลงเปน มฺ รูป
ฯ ๔๗๒ โมคฯ ตยาทิกัณฑ ๒๒ แปลง ทา เปน ทํ แลวแปลงนิคคหิตเปน มฺ.
ทมฺมเต
ยอมทรมาน,ฯลฯ. ทมฺ ทมุ+ย ปจ. กัม. เต วัต. ถาตั้ง ทมุ ลบ อุ แปลง มฺย
เปน มฺม หรือแปลง ย เปน ม กัจฯ ๔๔๓.
ทยติ
ยอมให, ฯลฯ. ทยฺ ธาตุในความ ให สละ ไป เปนไป กําจัด เบียดเบียน ถือ
ถือเอา รับไว ยึดถือ รักษา. อ ปจ.
ทยฺหเต
ยอมเผา, ฯลฯ. ทหฺ ธาตุในความ เผา ไหม ทรงไว รับไว. ย ปจ. กัม. เต วัต.
แปร ย ไวหนา ห.
ทยหเร
ฺหเร ยอมเผา, ฯลฯ. ทห+ย ปจ.กัม. อนติ วัต. แปลงเปน เร.
ยอมเผา, ฯลฯ ฺ ปจ กม ฺ วต แปลงเปน เร

87. ใ ป
. ทฬ . อ .
ทรติ
ยอมกลัว, ฯลฯ. ทรฺ ธาตุในความ กลัว นากลัว เซาะ ทําลาย แยก แบง ทอน
เผา ไหม รอน เรารอน กระวนกระวาย. อ ปจ.
ทรติ
ยอมเอื้อเฟอ, ฯลฯ. ทรฺ ธาตุในความ เอื้อเฟอ เอาใจใส พะวง ไมเอื้อเฟอ, ฯลฯ.
ใชทั้งสองความหมาย เวลา แปลพึงคํานึงถึงความของเรือง.
ทลติ
ยอมแตก, ฯลฯ. ทลฺ ธาตุในความแตก แซก ทําลาย ขัดสน จน ยากจน เข็ญใจ.
อ ปจ.
ทลติ
ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. ทลฺ ธาตุในความ รุงเรือง สวาง สวยงาม เบิกบาน แชมชื่น
สดชื่น สดใส. อ ปจ.
ทวติ ยอมเผา, ฯลฯ. ทวฺ ธาตุในความ เผา ไหม รอน. อ ปจ.
หนา ๑๓๒
ทวติ ยอมเผา, ฯลฯ. ทวฺ ธาตุในความ ผา ตัด บั่น ทอน ฉีก ขาด. อ ปจ.
ทวติ
ยอมระลึกฏ, ฯลฯ. ทวฺ ธาตุในความ ระลึก ระลึกถึง เปนที่ระลึก เปนที่พึ่ง
กําจัด. อ ปจ.
ิ
ทวติ   ใ   ิ ื่ ิ ป
ยอมเลน, ฯลฯ. ทวฺ ธาตุ นความ เลน ราเริง รืนเริง สนุก. อ จ.
ทวติ
ยอมเจริญ, ฯลฯ. ทุ ธาตุในความ เจริญ รุงเรือง งอก งาม. อ ปจ. แปลง อุ
เปน อว.
ทฺวารติ
ยอมระวัง, ฯลฯ. ทฺวรฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป เต็ม บริบูรณ บีบคั้น
เบียดเบียน. อ ปจ.
ทสฺสยนฺติ ยอมแสดง, ฯลฯ. ทิสฺ+เณ ณย ปจ. กัม. อนฺติ วัต. แปลง ทิส เปน ทสฺส.
ทหติ
ยอมทํา, ฯลฯ. ธา ธาตุในความ ทํา หมั่น ขยัน เพียร. อ ปจ. แปลง ธา เปน
ทห.
ทหติ ยอมเจริญ, ฯลฯ. ทหิ ธาตุในความ เจริญ รุงเรือง งอกงาม. อ ปจ.
ทหติ
ยอมตั้ง, ฯลฯ. ธา ธาตุในความ ตั้ง ทรง ตั้งไว ทรงไว รับ วาง. อ ปจ เทฺว
ภาวะ ธา รัสสะ อา ทั้งสอง แปลง ธ ตัวตนเปน ท ธ ตัวธาตุเปน ห โมคฯ
ขาทิกัณฑ ๑๐๓. หรือแปลง ธา เปน ทห หรือตั้ง ทรู ธาตุ แปลง ชฺ เปน หฺ.
หนา ๑๓๓
ทฬติ
ทฬต ยอมแตก, ฯลฯ. ทฬ ธาตในความ แตก แยก ทําลาย. อ ปจ.
ยอมแตก, ฯลฯ ฺ ธาตุในความ แตก แยก ทาลาย ปจ

88. ใ ป
ทฬฺหยติ
ยอมทําใหมั่น, ยอมทําความเพียรใหมั่น. ทฬฺห ศัพท ณย ปจ. ติ วัต. รูปฯ
๕๒๓. โมคฯ ขาทิกัณฑ ๑๒ วา ยอมทําวินัยใหมั่น ทฬฺห กโรติ วินยํ.
ทฬฺหายติ ยอมประพฤติใหมั่นคง, ทําใหแข็งแรง. ทฬฺห ศัพท อาย ปจ.
ทฬิทฺทติ ยอมขัดสน, ฯลฯ. ทฬิทฺทิ ธาตุในความ ขัดสน จน ยากจน เข็ญใจ. อ ปจ.
ทาขติ ยอมแหง, ฯลฯ. ทาขฺ ธาตุในความ แหง ผาก หาม ปฏิเสธ. อ ปจ.
ทาฆติ ยอมอาจ, ฯลฯ. ทาฆฺ ธาตุในความ อาจ สามารถ ลําบาก เหน็ดเหนื่อย. อ ปจ.
ทาติ ยอมไปนาเกลียด. ทา ธาตุในความไปนาเกลียด. อ ปจ.
ทานติ ยอมขาด, ฯลฯ. ทานฺ ธาตุในความ ขาด เปนทอน. อ ปจ.
ทายติ
ยอมชําระ, ฯลฯ. เท ธาตุในความ ชําระ ทําใหบริสุทธิ์ บริสุทธิ์ เลี้ยง รักษา
ปองกัน. อ ปจ. แปลง เอ เปน อาย.
ทายติ
ยอมให, ฯลฯ. ทา ธาตุในความ ให ยกให สละ ถวาย หลบ นอนหลับ. ย ปจ.
กัต.
ิ ิ
ทาเลติ ทาลยติ  ใ ํ ป
ยอมแตก, ฯลฯ. ทลฺ ธาตุ นความ แตก แยก ทําลาย. เณ ณย จ.
ทาสติ ยอมให, ฯลฯ. ทาสิ ทาสุ ธาตุในความ ให ยกให ถวาย. อ ปจ.
หนา ๑๓๔
ทาสุณาติ ยอมเบียดเบียน. ทาสฺ ธาตุในความเบียดเบียน. อุณา ปจ.
ทาหติ ยอมตื่น. ทาหุ ธาตุในความตื่น. อ ปจ.
ทาฬติ ยอมแตก, ฯลฯ. ทาฬฺ ธาตุในความ แตก แยก ทําลาย. อ ปจ.
ทิกฺขติ ยอมบวช, ฯลฯ. ทิกฺขฺ ธาตุในความบวช, ฯลฯ. ดู ทกฺขติ ยอมบวช ดวย.
ทิกฺขุณาติ ยอมเบียดเบียน. ทิกฺขฺ ธาตุในความเบียดเบียน. อุณา ปจ.
ทิจติ ยอมชม, ฯลฯ. ทิธฺ ธาตุในความ ชม ชมเชย ยกยอง สรรเสริญ
ทิธฺยติ ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. ทิปฺ ธาตุในความรุงเรือง สวาง สองสวาง สวยงาม. ย ปจ.
ทิปฺปติ
ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. ทิปฺ ธาตุในความ รุงเรือง. ฯลฯ. สวยงาม. ย ปจ. กัต.
แปลง ปฺย เปน ปฺป หรือแปลง ย เปน ป.

89. ใ
. ทา+ย . . ส . อา อ อ .
ทิพฺพติ
ยอมเลน, ฯลฯ. ทิวุ ธาตุในความ เลน อยู ปรารถนาชนะ กลาว ซื้อขาย งาม
รุงเรือง สวาง สองสวาง ชมเชย ยกยอง สรรเสริญ ชอบ รัก รักใคร นารัก ไป
ถึง บรรลุ เปนไป. ย ปจ. กัต. ลบ อุ แปลง วฺ เปน พฺ พฺย เปน พฺพ.
ทิพฺพเต ยอมเลน, ฯลฯ. ทิวุ+ย ปจ. กัม. เต วัต.
ทิยติ ยอมขาด, ฯลฯ. ทา ธาตุในความ ขาด เปนทอน. ย ปจ. กัต. แปลง อา เปน อิ.
ทิยฺยติ ยอมให, ฯลฯ. ทา ธาตุในความให, ฯลฯ. ย ปจ. กัต. แปลง อา เปน อิ ซอน ยฺ.
หนา ๑๓๕
ทิสติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. ทิสฺ ธาตุในความ เบียดเบียน ไมแชมชื่น. อ ปจ.
ทิสติ
ยอมจัดแจง, ฯลฯ. ทิสฺ ธาตุในความ จัดแจง ตระเตรียม จัดไว เตรียมตัวไว. อ
ปจ.
ทิสฺสติ
ิ ใ ็ 
ยอมพบ, ฯลฯ. ทิสฺ ธาตุ นความพบ เห็น มองหา ดู เพง ปรากฏ. อ ปจ.
แปลง ทิสฺ เปน ทิสฺส รูปฯ ๔๖๗.
ทิสฺสติ ทิสฺสเต
ยอมพบ, ฯลฯ. ทิสฺ+ย ปจ. กัม. ติ วัต. แปลง สฺย เปน สฺส หรือแปลง ย เปน
ส. รูปฯ ๔๖๗ แปลง ทิส เปน ทิสฺส ลบ ย ปจ.
ทิสฺสติ
ยอมถือเอา, ฯลฯ. ทิสฺ ธาตุในความ ถือเอา ยึดถือ คบ ระวัง ปองกัน รักษา. อ
ปจ. แปลง ทิส เปน ทิสฺส.
ทีธติ ทีธฺยติ
ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. ทีธฺ ทีธิ ธาตุในความ รุงเรือง สวาง สองสวาง เลน รื่นเริง.
เอ ปจ. กิริยาหลัง ยฺ อาคม หรือแปลง อิ เปน ย.
ทีเนติ ทีธฺยติ ยอมลําบาก, ฯลฯ. ทีนฺ ธาตุในความ ลําบาก ยาก จน เข็ญใจ. เณ ณย ปจ.
ทีเปติ ทีปยติ
ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. ทีปฺ ธาตุในความ รุงเรือง สวาง สองสวาง สวยงาม ประกาศ
แสดง ปรากฏ. เณ ณย ปจ.
ทียติ ทียเต
ยอมให, ฯลฯ. ทา+ย ปจ. กัม. ติ เต วัต. อี อาคม หรือเอา อา เปน อี รูปฯ
๔๒๙.
ทียติ ทียเต ยอมเสื่อม, ฯลฯ. ที ธาตุในความ เสื่อม สิ้น สิ้นไป หมด. ย ปจ. กัต.
ทียิสสติ
ทยสฺสต จักให, ฯลฯ. ทา+ย ปจ. กัม. สสติ ภวิส. เอา อา เปน อี อิ อาคม.
จกให, ฯลฯ ปจ กม ฺสต ภวส เอา เปน อาคม
หนา ๑๓๖

90. ป
พด
ทุกฺขติ ยอมลําบาก, ฯลฯ. ทุกฺขฺ ธาตุในความ ลําบาก ยาก เดือดรอน เปนทุกข. อ ปจ.
ทุกฺขาเปติ ยอมเปนทุกข. ทุกฺข ศัพท อาเป ปจ. โมคฯ ขาทิกัณฑเปน อาป ปจ.
ทุณติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. ทุณฺ ธาตุในความ เบียดเบียน ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ทุณาติ ทุโณติ ทุนาติ
ยอมเบียดเบียน. ทุ+ณา, ณุ ปจ. กิริยาที่สอง พฤทธิ อุ เปน โอ กิริยาที่สาม
แปลง ณา เปน นา.
ทุพฺพติ ยอมเบียดเบียน. ทุพฺพฺ ทุพฺพิ ธาตุในความ เบียดเบียน. อ ปจ.
ทุพฺเพติ ทุพฺพยติ
ยอมทําอันตราย, ฯลฯ. ทุพิ ธาตุในความ ทําอันตราย ทําราย. เณ ณย ปจ.
ซอน. พฺ.
ทุพภติ ยอมทําอันตราย, ฯลฯ. ทุพิ+ณย ปจ. กัต. ลบ อิ ลบ ณ แปลง พฺย เปน พฺภ.
ทุภติ
ยอมปรารถนาจะนําไป, ฯลฯ. ทุภฺ ธาตุในความ ปรารถนานําไป ปรารถนาจะเอา
ไป อยากได ละโมบ. อ ปจ.
ิ ิ
ทุมฺเพติ ทุมฺพยติ  ํ ั ิ ป
ยอมทําอันตราย, ฯลฯ. ทุพิ+เณ ณย จ.
ทุยติ ทุยเต
ยอมเดือดรอน, ฯลฯ. ทุ ธาตุในความ ประทุษราย ไมพอใจ ไมชอบใจ เสีย
เสียหาย. ย ปจ. กัต. แปลง สฺย เปน สฺส หรือแปลง ย เปน ส อุ. ปตฺโต ทุสฺ
สติ บาตรเหม็นอับ.
หนา ๑๓๗
ทุหติ โทหติ ยอมทําใหเต็ม, ฯลฯ. ทุหฺ ธาตุในความ ทําใหเต็ม รีด, อ ปจ.
ทุหติ ยอมทําอันตราย, ฯลฯ. ทุหิ ธาตุในความ ทําอันตราย ทําราย อ ปจ.
ทูเภติ ทูภยติ ยอมพะยุงไว, ฯลฯ. ทูภฺ ธาตุในความ พะยุงไว จุนไว ค้ําไว. เณ ณย ปจ.
ทูเสติ ทูสยติ ยอมใหประทุษราย. ทุสฺ+เณ ณย ปจ. เหตุ ทีฆะ.
เทกติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. เทกฺ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว พูด ขยัน หมั่น
อุตสาหะ พยายาม. อ ปจ.
เทฏติ ยอมดา, ฯลฯ. เทฏü ธาตุในความ ดา บริภาษ. อ ปจ.
เทติ
ยอมให, ฯลฯ. ทา ธาตุในความ ให ยกให สละ ถวาย เอ ปจ. หรือ อ ปจ. เอา
อา เปน เอ รูปฯ ๔๗๑.
เทผติ
ยอมกลาว ฯลฯ ทิผ ธาตในความ กลาว พด รบ นินทา ติเตียน เบียดเบียน
ยอมกลาว, ฯลฯ. ทผฺ ธาตุในความ กลาว ู รบ นนทา ตเตยน เบยดเบยน
ถือเอา ถือไว ยึดไว. อ ปจ. เอา อิ เปน เอ.

91. ใ
ต เ เ เ เ ( แ ) อ ต
เทภติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. เทฺภ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว พูด. อ ปจ.
เทมิ เทม ยอมให, ฯลฯ. ทา+เอ ปจ. มิ, ม วัต. หรือลง อ ปจ. เอา อา เปน เอ.
เทยฺยาสิ พึงให, ฯลฯ. ทา+อ ปจ. เอยฺยามิ สัต.
เทวติ ยอมลอยไป, ฯลฯ. เทวุ ธาตุในความ ลอยไป ปลิวไป. อ ปจ.
เทวติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. เทวุ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว พูด. อ ปจ.
หนา ๑๓๘
เทเวติ เทวยติ ยอมครวญ, ฯลฯ. ทิวุ ธาตุในความ กระหึม กระหึ่ม. เณ ณย ปจ.
เทสติ ยอมรองดัง, ฯลฯ. เทสฺ ธาตุในความ รองดัง รองอยางเสียงสัตว. อ ปจ.
เทเสติ เทสยติ
ยอมเปลง, ฯลฯ. ทิสฺ ทิสิ ธาตุในความ เปลง เทศน เทศนา เทสนา (แสดง
ธรรม) แสดง ชี้แจง แถลง บรรยาย สวด. เณ ณย ปจ.
เทสฺสติ
ยอมไมพอใจ, ฯลฯ. ทิสฺ ทิสิ ธาตุในความ ไมพอใจ ไมพึงใจ เกลียด ชัง. อ ปจ.
วิการ อิ เปน เอ ซอน สฺ.
เทหติ ยอมเขาสั่งสม, ฯลฯ. ทิหฺ ธาตุในความ เขาสั่งสม กอ กอสราง. อ ปจ.
โทผติ
 ใ   
ยอมเปรอะเปอน, ฯลฯ. ทุผฺ ธาตุ นความ เปรอะเปอน เศราหมอง. อ ปจ.
พฤทธิ อุ เปน โอ.
โทเลติ โทลยติ ยอมยกขึ้น, ฯลฯ. ทุลฺ ธาตุในความ ยกขึ้น โยนขึ้น. เณ ณย ปจ.
ธ อักษร
ธกติ ยอมกําจัด, ฯลฯ. ธกฺ ธาตุในความ กําจัด ฆา ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ธํกติ ธงฺกติ ยอมรองดัง, ฯลฯ. ธํกฺ ธวฺกฺ ธาตุในความ รองดัง สง เสียงดัง. อ ปจ.
ธงฺขติ
ยอมรองนากลัว, ฯลฯ. ธขิ ธาตุในความ รองนากลัว รองดัง หอนนากลัว ระแวง
สงสัย. อ ปจ.
ธํสติ ยอมไป, ฯลฯ. ธํสฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
หนา ๑๓๙
ธชติ ธฺชติ ยอมไป, ฯลฯ. ธชฺ ธชิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ธนติ ธนติ
ธนต ธนฺ
ยอมมีสิริ, ฯลฯ. ธนฺ ธาตุในความ มีสิริ เปนสิริ มี โชค มีลาภ มีบุญ มีปญญา
เปนมงคล เจริญ จําเจริญ งอกงาม เปลง (ฉายออก แผออก) อ ปจ ติ วัต
ปนมงคล จรญ จา จรญ งอกงาม ปลง ฉายออก ผออก . ปจ. วต.
กิริยาหลังลบ อ ปจ. รูปฯ ๔๘๖.

92. เปน อว
ธนติ ธเนติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. ธนฺ ธาตุในความ ออกเสียง ปรารถนา อยาก. อ. เอ ปจ.
ธนยติ ธนายติ ยอมปรารถนาทรัพย, ยอมอยากมั่งมี. ธน ศัพท อย, อาย ปจ.
ธนียติ
ยอมขอ, ฯลฯ. ธนุ ธาตุในความ ขอ วอน (เฝารองขอ) ออนวอน ปรารถนา
อยากได. ย ปจ. กัต. แปลง อุ เปน อี หรือแปลง อุ เปน อิ ซอน ยฺ ไดรูปเปน
ธนิยฺยติ บาง
ธมติ ยอมเปา, ฯลฯ. ธมฺ ธาตุในความ ออกเสียง เปา กอ กอไฟ. ปจ.
ธยติ ธายติ ธิยติ
ยอมดื่ม, ฯลฯ. เธ ธาตุในความ ดื่ม ดื่มนม. อ ปจ. แปลง เอ เปน อย, อาย,
อิย.
ธรติ ธรเต
ยอมตั้งไว, ฯลฯ. ธรฺ ธาตุในความ ตั้งไว ทรง ทรงไว ตั้ง รับ วาง ไมสลาย มีอยู
คงอยู คงที่. อ ปจ. ติ เต วัต.
ธรติ ยอมกําหนด ฯลฯ. ธรฺ ธาตุในความ กําหนด หมายไว ตราไว ตั้งลง. อ ปจ.
ธวติ
ยอมไป, ฯลฯ. ธุ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป มั่นคง ยั่งยืน. อ ปจ. แปลง อุ
เปน อว.
หนา ๑๔๐
ธเสติ ธสยติ ยอมราเริง, ฯลฯ. ธสฺ ธาตุในความ ราเริง รื่นเริง บันเทิง. เณ ณย ปจ.
ธายติ ยอมแหง, ฯลฯ. ธายฺ ธาตุในความ แหง ผาก หาม ปฏิเสธ. อ ปจ.
ธายติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. เธ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว ฆา ประหาร รวมกัน
ติดตอกัน. อ ปจ. แปลง เอ เปน อายฺ
ธารยามิ ยอมทรงไว, ฯลฯ. ธารฺ ธาตุ ณย ปจ. กัต. มิ วัต. ทีฆะ.
ธาเรติ ธารยติ
ยอมไหว, ฯลฯ. ธาวุ ธาตุในความ ไป วิ่ง แลน วิ่งไป แลนไป เจริญ งอกงาม.
อ ปจ.
ธาวติ
ยอมไป, ฯลฯ. ธาวุ ธาตุในความ ไป วิ่ง แลน วิ่งไป แลนไป เจริญ งอกงาม. อ
ปจ.
ธาเวติ ธาวยติ
ยอมไหว, ฯลฯ. ธุ ธาตุในความ ไหว หวั่นไหว สั่น สลัด สะบัด กระดิก. เณ
ณย ปจ.
ธาเสติ ธาสยติ
ยอมคน, ฯลฯ. ธสฺ ธาตุในความ คน คนหา แสวง แสวงหา เสาะ (คน). เณ
ณย ปจ.
ธาฬติ ยอมแตก, ฯลฯ. ธาฬฺ ธาตุในความ แตก แยก ทําลาย. อ ปจ.

93. ปจ
ธ . ธป . ต .
ธิกฺขติ ธิกฺขเต
ยอมแสดง, ฯลฯ. ธิกฺข ธาตุในความ แสดง เปนอยู เศรา (หมอง) หมอง ( ขุน
มัว ไมผองใส) เศราหมองง อ ปจ. ติ วัต.
ธิพฺพติ
ยอมแสดงออก, ฯลฯ. ธิวุ ธาตุในความ แสดงออก แสดงอางเปนตัวอยาง. ย
ปจ. กัต. ลบ อุ แปลง วฺ เปน พฺ พฺย เปน พฺพ หรือแปลง ย เปน พ.
ธิมฺหติ ธิเมฺหติ ยอมถม,ฯลฯ. ธิมฺหิ ธาตุในความ ถม บวน. อ เอ ปจ.
หนา ๑๔๑.
ธิยติ ธิยเต ยอมไมเอื้อเฟอ, ฯลฯ. ธิ ธาตุในความ ไมเอื้อเฟอ ไมเอาใจใส. ย ปจ. กัต.
ธิยฺยติ ธิยฺยเต
ยอมฝงไว, ฯลฯ. ธา+ย ปจ. กัม. อิ อาคม ซอน ยฺ หรือ เอา อา เปน อี รัสสะ
ซอน ยฺ.
ธิสติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. ธิสฺ. ธาตุในความ ออกเสียง เปลงเสียง รอง กลาว. อ ปจ.
ธียติ ธียเต ยอมตั้งไว, ฯลฯ. ธา+ย ปจ. กัม. อี อาคม หรือ เอา อา เปน อี.
ธุกฺขติ
ุ
ยอมแสดง, ฯลฯ. ธุกฺขฺ ธาตุในความ แสดง เศรา หมอง เศราหมอง เปนอยู. อ
ปจ
 .
ธุโณติ ธุณาติ ยอมสังวร, ฯลฯ. ธุ ธาตุในความ สังวร ระวัง ปองกัน รักษา. ณุ ณา ปจ.
ธุนาติ ยอมไหว, ฯลฯ. ธุ ธาตุในความไหว หวั่นไหว สั่น สลัด. นา ปจ.
ธุปติ ยอมเรารอน. ธุปฺ ธาตุในความ เรารอน กระวนกระวาย. อ ปจ.
ธุพฺพติ ยอมเบียดเบียน. ธฺพฺพิ ธาตุในความเบียดเบียน. อ ปจ.
ธุมติ
ยอมเบียดเสียด, ฯลฯ. ธุมฺ ธาตุในความ เบียดเสียาด เบียดเสียดกัน รวมกัน ฆา
ประหาร. อ ปจ.
ธุรติ ยอมคด, ฯลฯ. ธุรฺ ธาตุในความ คด โคง โกง งอ บิด. อ ปจ.
ธูนาติ
ยอมกระดิก, ฯลฯ. ธู ธาตุในความ กระดิก ไหว หวั่นไหว สลัด สะบัด ปลิวไป
ฟุง. นา ปจ.
ธูปติ ยอมอบ, ฯลฯ. ธูปฺ ธาตุในความ อบ อบควัน รมควัน. อ ปจ.
หนา ๑๔๒
ธูเปติ ธูปยติ ยอมประชุม, ฯลฯ. ธูปฺ ธาตุในความ ประชุม ประชุมกัน เจรจากัน. เณ ณย ปจ.
ธปายติ
ูปายต ยอมทําอบควัน, ยอมคมควัน. ธป ศัพท อาย ปจ. ติ วัต.
ยอมทาอบควน, ยอมคมควน ู ศพท อาย ปจ วต

94. . อ .
ธูมายติ
ยอมประพฤติตนเพียงดังหมอก, ธูม ศัพท อาย ปจ. ติ วัต. ธูยํ วิย อตฺตานํ
อาจรติ. รูปฯ ๕๒๐.
ธูวติ
ยอมกําจัด, ฯลฯ. ธู ธาตุในความ กําจัด ขจัด. อ ปจ. วฺ อาคม รัสสะ เปน ธุวติ
บาง.
ธูเสติ ธูสยติ ยอมทําความรัก, ฯลฯ. ธูศฺ ธาตุในความ ทําความรัก รัก รักใคร. เณ ณย ปจ.
เธกติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. เธกฺ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว หมั่น ขยัน อุตสาหะ
พยายาม. อ ปจ.
เธกติ
ยอมแสดงออก, ฯลฯ. ธิวุ ธาตุในความ แสดงออก อาง แสดงอาง เปนตัวอยาง.
อ ปจ. เอา อิ เปน เอ.
เธวติ ยอมบรรเลง, เธวุ ธาตุในความบรรเลง. อ ปจ.
โธรติ โธเรติ ยอมฉลาด, ฯลฯ. โธรฺ ธาตุในความ ฉลาด แจมแจง ชัดแจง. อ. เอ ปจ.
โธวติ ยอมชําระ, ฯลฯ. โธวุ ธาตุในความ ชําระ ซัก ลาง. อ ปจ.
ั
น อักษร
นกฺกติ ยอมพินาศ, ฯลฯ. นกฺกฺ ธาตุในความ พินาศ สิ้นไป. อ ปจ.
นกฺเกติ นกฺกยติ ยอมพินาศ, ฯลฯ. นกฺกฺ+เณ ณย ปจ.
หนา ๑๔๓
นกฺขติ ยอมไป, ฯลฯ. นกฺขฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
นกฺขมติ ยอมไมควร. ไมชอบ, ไมอดทน, ไมอดกลั้น. น+ขมฺ+อ ปจ. ซอน กฺ.
นกฺเขติ นกฺขยติ
ยอมเกี่ยวเนื่อง, ฯลฯ. นกฺขฺ ธาตุในความ เกี่ยวเนื่อง เกี่ยวเนื่องกัน สัมพันธ. เณ
ณย ปจ.
นขติ ยอมไป, ฯลฯ. นขฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
นจฺจติ ยอมนอมกายไปตางๆ เตน รํา ฟอน. ย ปจ. กัต. แปลง ตฺย เปน จฺจ.
นจฺฉาเทติ
ยอมไมยอย ยอมไมอํานวยประโยชน. น+ฉทฺ+เณ ปจ. กัต. ภตฺตํ เม นจฺฉาเทติ
ภตฺตํ อ. ภัต นจฺฉาเทติ ยอม ไมอํานวยประโยชน เม แกเรา. อีกนัยหนึ่ง เติม
ปโย ชนํ แปล นจฺฉาเทต วา ยอมไมอํานวย ปโยชนํ ซึ่ง ประโยชน เม แกเรา.
นฏติ
นฏต ยอมเตน, ฯลฯ. นฏ ธาตในความ เตน รํา ฟอนง อ ปจ.
ยอมเตน, ฯลฯ นฏþ ธาตุในความ เตน รา ฟอนง ปจ
นเฏติ นฏยติ ยอมเตน, ฯลฯ. นฏ+เณ ณย ปจ.

95. อ ปจ โ เปน อสส ปจ
นทติ
ยอมเปลงเสียงไมชัดเจน, ฯลฯ. นทฺ ธาตุในความ เปลงเสียงไมชัดเจน รอง
บันลือ แผดเสียง. อ ปจ.
นทฺทติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. นทฺทฺ ธาตุในความ ออกเสียง เปลง เปลงเสียง. อ ปจ.
นทฺทติ
ยอมเพลิดเพลิน, ฯลฯ. นนฺทฺ ธาตุในความ เพลิดเพลิน ยินดี สัมฤทธิ์ สําเร็จ. อ
ปจ.
หนา ๑๔๔
นนฺธติ ยอมผูก, ฯลฯ. นนฺธ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด. อ ปจ.
นปฺปวตฺตติ ยอมไมเปนไป, ฯลฯ. น+ป+วตุ หรือ วตฺตฺ ธาตุ. อ ปจ. ซอน ปฺ.
นภติ ยอมเบียดเบียน, ฯภฺ ธาตุในความเบียดเบียน. อ ปจ. ซอน ปฺ.
นมติ ยอมนอม, ฯลฯ. นมฺ ธาตุในความ นอม โนม นอบนอม นมัสการ. อ ปจ.
นมติ ยอมรองดัง, ฯลฯ. นมฺ ธาตุในความ รองดัง รองเสียงสูง สงเสียงสูง. อ ปจ.
นมยนฺติ ยอมคัด. นมุ ธาตุในความ ดัด. อ ปจ. อนฺติ วัต. ยฺ อาคม.
นมสฺสติ
ยอมนอมไหว, ฯลฯ. นมสฺสฺ ธาตุในความ นอมไหว นอบนอม กราบไหว
นมัสการ อ ปจ โมคฯ ขาทิ กัณฑ เปน นม ธาต อสส ปจ
นมสการ.  . มคฯ ขาท กณฑ ๑๑ นมฺ ธาตุ ฺ  .
นเม ยอมนอม, ฯลฯ. นมฺ หรือ นมุ ธาตุ อ ปจ. เอ อัตต โนบท วัต. ใช แทน มิ.
นเมนฺติ ยอมรัด. นมุ+เอ ปจ. อนฺติ วัต.
นยติ ยอมไป, ฯลฯ. นยฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป รักษา. อ ปจ.
นยติ เนติ ยอมนํา, ฯลฯ. นิ นี ธาตุในความ นํา นําไป แนะนํา.อ ปจ.
นยติ เนติ ยอมนํา, ฯลฯ. นยฺ ธาตุในความ ถึง บรรลุ ได. อ ปจ.
นยฺหติ
ยอมผูก, ฯลฯ. นหฺ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด. ย ปจ. กัต. แปร ย ไวหนา
ห.
หนา ๑๔๕
นรติ ยอมนํา, ฯลฯ. นรฺ ธาตุในความ นํา นําไป. อ ปจ.
นลติ ยอมมีกลิ่น, ฯลฯ. นลฺ ธาตุในความ มีกลิ่น มีกลิ่น มีกลิ่นหอม หอม. อ ปจ.
นวติ โนติ ยอมชม, ฯลฯ. นุ ธาตุในความ ชม ชมเชย. อ ปจ.
นสติ ยอมคด, ฯลฯ. นสฺ ธาตุในความ คด โคง โกง งอ. อ ปจ.
นสฺสติ
ยอมไมเห็น, ฯลฯ. นสฺ ธาตุในความ ไมเห็น หาย สูญ ไมมี ฉิบหาย พินาศ. ย
ปจ. กัต. แปลง สฺย เปน สฺส หรือแปลง ย เปฯ ส.
ฺ ฺ
นสิ ไมเห็นแลว, ฯลฯ. นสฺ+ย ปจ. กัต. อี อัช. ลบ ย.

96. ไ
นฺหายติ นหายติ
ยอมชําระ, ฯลฯ. นฺหา นหา ธาตุในความ ชําระ อาบ อาบน้ํา. ย ปจ. กัต.
คัมภีรเกามี นฺหา ธาตุอยางเดียว.
นาถติ นาธติ ยอมขอ, ฯลฯ. นทฺ ธาตุในความ กลาว บันลือ. เณ ณย ปจ.
นานานิรุชฺฌติ ยอมดังตางๆกัน. นานา+นิ+รุธฺ+ย ปจ. กัต. ธฺย เปน ชฺฌ.
นายติ
ยอมรู, ฯลฯ. า เปน นา แปลง นา ปจ. เปน ย กัจ. ๕๐๙. หรือแปลง า
เปน นาย ลบ นา ปจ. สวนโมคฯ ตยาททิกัณฑ ๖๑ แปลง า พรอมดวย นา
เปน นาย.
นายเร พึงรู. ฯลฯ. า+นา+อนฺติ วัต. แปลง อนฺติ เปน เร.
นาเยติ ยอมใหนําไป. นิ นี+เณ ปจ. เหตุ. ติ วัต.
หนา ๑๔๖
นาสติ ยอมออกเสียง. นาสุ ธาตุในความออกเสียง. อ ปจ.
นาสาปยฺย พึงใหฉิบหาย, ฯลฯ. นสฺ+เณ ปจ. เหตุ. ถ ปญจ. เอยฺย สัต.
นาเสถ จงใหฉิบหาย, ฯลฯ. นสฺ+เณ ปจ. เหตุ. ถ ปญจ.
นิกฺกฑฺฒติ
ไ ึ ั ั้ ี่
ยอมคราออก, ฉุดออก, ฉุดลากออก ป, ดึงออก, ชักออก, รั้งออก, เหนี่ยวออก.
นิ+กฑฺฒฺ+อ ปจ.
นิกฺกฑฺฒถ ยอมนับ, ฯลฯ. นิ+กฑฺฒฺ+อ ปจ. ถ ปญจ.
นิกฺเกติ นิกฺกยติ ยอมนับ, ฯลฯ. นิกฺกฺ ธาตุในความ คํานวณ. เณ ณย ปจ.
นิกุชฺชตุ จงค่ํา คว่ําลง. นิ+กุชฺชฺ+อ ปจ. ตุ ปญจ.
นิกฺขติ ยอมจูบ, ฯลฯ. นิกฺขฺ ธาตุในความ จุบ จุมพิต จูบ. อ ปจ.
นิกฺขมติ
ยอมออก, ออกไป, กาวออก, กาวออกไป, ไหนออก, ไหลออกไป. นิ+กมฺ+อ ปจ.
แปลง ก เปน ข ซอน กฺ โมคฯ ขาทิกัณฑ ๑๓๕.
นิกฺขาเมนฺติ ยอมถาย. นิ+กมฺ+เอ ปจ. อนฺติ วัต. ทีฆะตนธาต.
นิกฺขิปติ ยอมเก็บ. นิ+ขิปฺ+อ ปจ. ซอน กฺ.
นิคจฺฉติ ยอมได, บรรลุ, ประสบ. นิ+คมฺ+อ ปจ. แปลง คม เปน คจฺฉ.
นิคฺคจฺฉติ
ยอมออกไป, กาวออก, เดินออก, ออกเดิน. นิ+คมฺ+อ ปจ. ซอน คฺ เทานั้น คํา
แปลตางจาก นิคจฺฉติ นักศึกษาตองสนใจเปนพิเศษ.
นิคจฺฉึสุ เขาไปแลว, บรรลุแลว. นิ+คม+อ ปจ. อํü อัช. แปลง เปน อึสุ.
หนา ๑๔๗
หนา ๑๔๗
นิคฺคณฺห จงขม, ฯลฯ. นิ+คหฺ+ณฺหา ปจ. หิ ปญจ. ลบ หฺ ลบ อา ที่ หา และ ลบ หิ.

97. ใ ป
น+ +
นิคฺคณฺหาติ ยอมขม, ขมขู, กดขี่, ลงโทษ. นิ+คหฺ+ณฺหา ปจ. ลบ หฺ.
นิคฺคยฺหติ
ยอมถือเอาโดยไมเหลือ, ถือเอาทั้งหมด, ถือเอาโดยรวม. นิ+คหฺ+ย ปจ. กัม.
แปร ย ไวหนา ห.
นิคฺคูหติ
ยอมซอน, ซุกซอน. นิ+คุหุ ธาตุในความ ระวัง ปองกัน ปด บัง ปดบัง ปกปด.
อ ปจ. ทีฆะตนธาตุ.
นิจฺฉรติ ยอมเปลงออก.นิ+ฉรฺ. อ ปจ. ซอน จฺ.
นิจฺฉุภติ ยอมขับ, ฯลฯ. นิ+ฉุภฺ ธาตุในความ ทิ้ง โยนไป ขับไล. อ ปจ.
นิจฺเฉยฺย พึงตัดสิน. นิ+ฉิ ธาตุในความ ตัด ตัดสิน. อ ปจ. เอยฺย สัต.
นิชฺฌาปยาม
จะชวยใหคิด, ฯลฯ. นิ+เฌ จินฺตายํ ณาปย ปจ. ม วัต. ลบ เอ ทีฆะ อ ที่ ย
ซอน ชฺ.
นิชฺฌาเปนฺติ ยอมใหชวยกันคิด, ฯลฯ. นิ+เฌ จินฺตายํ ณาเป ปจ. อนฺติ วัต.
นิชฺฌายติ ยอมเพง, ฯลฯ. นิ+เฌ จินฺตายํ อ ปจ. แปลง เอ เปน อาย.
นิฺชติ ยอมออกเสียงไมชัด. ฯลฯ. นิชิ ธาตุในความ ออก เสียงไมชัด รอง. อ ปจ.
ิ ิ
นิฺชติ  ิ ิ ิ ิ ใ ิ ิ์ ป
ยอมหมดจด, ฯลฯ. นิชิ นิฺชิ ธาตุ นความ หมดจด บริสุทธิ. อ จ.
นิฏþ€าเปสฺสามิ
จักใหตั้งลง, ตั้งอยู, ฯลฯ. นิ+€า+ณาเป ปจ. สฺสามิ ภวิส. ลบ อา ที่ €า ซอน
ฏþ หรือตั้ง ถปฺ ธาตุ เณ ปจ. แปลง ถ เปน €.
หนา ๑๔๘
นิฏþ€ายติ ยอมใหสําเร็จ, ใหสําเร็จได. ใหตั้งอยู, ฯลฯ. นิ+€า+ณย ปจ.
นิฏþ€ุภติ ยอมบวน, ฯลฯ. นิ+€ุภฺ ธาตุในความ บวน ถม. อ ปจ. ซอน ฏþ.
นิตฺถรติ ยอมขาม, ขามไป, ฯลฯ. นิ+ตรฺ+อ ปจ. แปลง ต เปน ถ ซอน ตฺ.
นิตฺถริ ถอนออกแลว. นิ+ถุ คติยํ อ ปจ. อี อัช. แปลง อุ เปน อร ซอน ตฺ.
นิตมฺมติ นิตฺตมฺมติ ยอมลําบาก, ฯลฯ. นิตมิ ธาตุในความ ลําบาก เหน็ดเหนื่อย. อ ปจ.
นิทติ เนทติ ยอมติเตียน, ฯลฯ. นิทฺ ธาตุในความ ติเตียน ยกโทษขึ้นพูด นินทา. อ ปจ.
นิทมฺปติ ยอมเก็บ, ฯลฯ. นิทป ธาตุในความ เก็บเอา แกะ แคะ เด็ด ปลิด. อ ปจ.
นิทหติ
ยอมตั้งไว, ฯลฯ. นิ+ทหฺ ธาตุในความ ตั้งไว ทรงไว วางไว ฝงไว. อ ปจ. หรือตั้ง
ทธฺ ธาตุ อ ปจ. แปลง ธ เปน ห หรือ นิ+ธา แปลง ธา เปน ทห.
นิทฺทายติ ยอมประพฤติหลับ. นิทฺทา ศัพท อาย ปจ. ติ วัต.
นิทฺเทสติ นิทฺเทสาปยเต
ยอมใหกระจายออก ใหพิศดาร นิ+ทิส+เณ ปจ เหต กิริยาหลัง ณาปย ปจ
ยอมใหกระจายออก, ใหพศดาร. ทสฺ เณ ปจ. เหตุ กรยาหลง ณาปย ปจ.
เหตุ อิ อาคมหนา ย.

98. ป ใ ใ ใ ป ป ป
นิทฺธเม พึงกําจัด. นิ+ธมฺ ธาตุในความ กอ กอไฟ เปา. อ ปจ. เอยฺย สัต.
นิเธติ ยอมตั้งไว, ฝงไว, ฯลฯ. นิ+ธา+อ ปจ. เอา อา เปน เอ.
หนา ๑๔๙
นินฺทติ ยอมติเตียน, ฯลฯ. นิทิ นินฺทิ ธาตุในความ ติเตียน ยกโทษขึ้นพูด นินทา. อ ปจ.
นิปชฺชติ ยอมนอน. นิ+ปทฺ+ย ปจ. กัต. แปลง ทฺย เปน ชฺช.
นิปตติ ยอมตกลง (ลดลงสูพื้น), หลนลง, ติดอยู, ของอยู, หมอบอยู. นิ+ปา+อ ปจ.
นิปาติ ยอมเลี้ยง, รักษา, คุมครอง. นิ+ปา+อ ปจ.
นิปฺผชฺชิสฺสติ
จักสําเร็จ. นิ+ปทฺ+ย ปจ. กัต. สฺสติ ภวิส. แปลง ทฺย เปน ชฺช ป เปน ผ ซอน
ปฺ อิ อาคม.
นิปฺผาเทติ ยอมใหสําเร็จ. นิ+ปทฺ+เณ ปจ. เหตุกัต. แปลง ป เปน ผ ซอน ปฺ.
นิพฺพตฺตติ
ยอมเกิด, บังเกิด, ฯลฯ. นิ+วตฺตฺ ธาตุในความ เปนไป เปนอยู ประพฤติ. อ ปจ.
แปลง ว เปน พ ซอน พฺ.
ิ ป
นิพฺพาเ ถ ใ  ั ใ  ็ ิ ใ ั ็ ป ป ป
จง หดับ, หเย็น. นิ+วา ธาตุ นความ ดับ เย็น. ฌาเ จ. ถ ญจ.
นิพฺพาปเย พึงใหดับ, ใหเย็น. นิ+วา+ณาปย ปจ. เอยฮย สัต.
นิพฺพเปเย ใหดับแลว, ใหเย็นแลว. นิ+วา+ณาปย ปจ. อี อัช. รัสสะเปนอิ วิการ อิ เปน เอ.
นิพฺเพ€ติ ยอมแก. นิ+เว€ฺ+อ ปจ. แปลง ว เปน พ ซอน พฺ.
นิพฺเพเ€ติ นิพฺเพ€ยติ ยอมแก. นิ+เว€ฺ+เณ ณย ปจ. กัต.
นิพฺพินฺทติ
ยอมหนาย, เบื่อหนาย (คลายจากความรักใคร). จืดจาง (คลายรักใคร). นิ+วิทฺ+
ตุฏ€ยํ อ ปจ. นิคคหิตอาคม.
นิมฺมถติ ยอมสี, ถู ครู, ครูด, รูด, ชัก นิ+มถฺ วิโลลเน อ ปจ. ซอน ม.
นิมนฺเตติ นิมนฺตยติ ยอมเชื้อเชิญ, ฯลฯ. นิ+มนฺตฺ+เณ ณย ปจ. กัต.
หนา ๑๕๐
นิมฺนาทยิสฺสติ
จักเสือมคลายลง, คลายออก, ลดความเพลิดเพลินลง, ลดฟุงเฟอ. นิ+มทฺ วิตติ
โยเค ณย ปจ. กัต. สฺสติ ภวิส. อิ อาคม ซอน มฺ.
นิมฺมิเนยฺย พึงนับถือ. นิ+มา ปริมาเณ นา ปจ. เอยฺย สัต. เอา อา ที่ มา เปน อิ ซอน มฺ.
นิมฺมิลติ ยอมหลับตา. นิ+มิลฺ+อ ปจ. ซอน มฺ.

99. นิมฺมิเลติ นิมฺมิลยติ ยอมหลับตา. นิ+มิลฺ+เณ ณย ปจ. กัต.
นิมุชฺชติ
ยอมจมลง, ดําลง ดําน้ํา. นิ+ยมุ วิรมเน อ ปจ. แปลง มุ เปน จฺฉ กัจฯ ๕๒๒
รูปฯ ๔๖๐.
นิยจฺฉียติ นิยฉียติ ยอมระงับ, กําหนด, ตัดสิน. นิ+ยมุ+อ, เอ ปจ.
นิยาติ นิยฺยาติ ยอมออกไป. นิ+ยา คติยํ อ ปจ.
นิยฺยาเทติ นิยฺยาทยติ
ยอมมอบให. นิ+ยตฺ อุปกาเร เณ ณย ปจ. แปลง ต เปน ท ซอน ยฺ เปน นิยฺ
ยาเตติ นิยฺยาตยติ โดยไม แปลงบาง.
นิโยเชติ
ยอมประกอบ, ประกอบเขา. นิ+ยุชฺ โยเค เอ ปจ. ใน หมวด รุธ ธาตุ ไมลง
นิคคหิตอาคม.
นิรชฺชติ
ยอมคลายกําหนัด, คลายความใครในกามคุณ, ลด ความใครในกามคุณ, คลาย
ความยินดี, คลายความยิน ดีในกามคุณ. นิ+รฺชฺ ราเค ย ปจ. กัต. แปลง
ฺช กับ ย เปน ชฺช. รูปฯ ๕๖๓ แปลง ฺช เปน ช แลวแปลง ช กับ ย ปจ.
เปน ชฺช.

หนา ๑๕๑
นิรสฺสติ
ยอมไมสละ, ไมละ, ไมทิ้ง, ไมซัดสาย. นิ+อสุ เขเป ย ปจ. กัต. ลบ อุ หรือ สฺ+
ย เปน สฺย แปลง สฺย เปน สฺส ติ วัต. รฺ อาคม.
นิรุชฺฌติ
ยอมปดกั้น, ปดลอม, ขัดขวาง, ดับ. นิ+รุธฺ รุธิ อาวรเณ ย ปจ. กัต. แปลง ธฺย
เปน ชฺฌ.
นิรุชฺฌเต ยอมปดกั้น, ฯลฯ. นิ+รุธฺ+ย ปจ. กัม. เต วัต.
นิลินาติ ยอมกอดรัด, สวมกอด. นิ+ลิ สิเลสเน นา ปจ.
นิลฺลาเฬติ นิลฺลาฬยติ ยอมแลบ, แลบออก. นิ+ลฬฺ อุปเสวายํ เณ ณย ปจ. กัต.
นิลียิ
เรนแลว (หลีกหรือหลบจากผูคนเพื่อความวิเวก). นิ+ลี สิเลสเน นา ปจ. อี อัช.
แปลง นา เปน ย.
นิวติ ยอมอวน, ฯลฯ. ติวฺ ธาตุในความ อวน ใหญ. เจริญ. อ ปจ.
นิวตฺตถ จงกลับ, ฯลฯ. นิ+วตฺตฺ อ ปจ. ถ ปญจ.
นิวสนฺติ ยอมอยูครอง, ฯลฯ. นิ+วสฺ นิวาเส อ ปจ.
นิวารย
จงหาม, ฯลฯ. นิ+วรฺ ธาตุในความ หาม กัน กั้น ปด. ณย ปจ. กัต. หิ ปญจ.
ทีฆะตนธาตุ ลบ หิ.
ุ
นิวารเย พึงหาม, ฯลฯ. นิ+วรฺ+เณ ณย ปจ. กัต.

100. ป
. น+ย . .
นิวาเสสิ
นุงแลว, ฯลฯ. ครองแลว. นิ+วสฺ ธาตุในความ นุง หม นุงหม ครอง (ใชกับ
นักบวช เชน ครองจีวร ครองผา). เณ ปจ. กัต. อี อัชฐ
นิวิเว€ติ ยอมผอนคลาย, ลดความตึง, ลดความตึงเครียดง นิ+วิ+เว€ฺ+อ ปจ.
หนา ๑๕๒
นิวิสติ ยอมนุงหมาย. นิ+วิสฺ ธาตุในความเขาไป. อ ปจ.
นิเวทาเปสิ ใหบอกแลว, ใหรูแลว, ใหเขาใจแลว. นิ+วิทฺ+ณาเป ปจ.
นิเวเสติ ยอมใหอยูอาศัย. นิ+วิสฺ+เณ ปจ.
นิเวเสสิ ใหอยูอาศัยแลว. นิ+วิสฺ+เณ ปจ. อี อัช.
นิสติ
ยอมของอยู, ฯลฯ. นิสฺ ธาตุในความ ของอยู ติดอยู เปนทาสของตัณหา จุบ
จุมพิต. อ ปจ.
นิสติ เนสติ
ยอมตั้งมั่น, ฯลฯ. นิสฺ ธาตุในความ ตั้งมั่น แนวแน (สําหรับเรื่องจิต). อ ปจ.
กิริยาหลัง เอา อิ เปน เอ.
นิสกฺกติ นิสฺสกฺกติ ยอมออกไป, ลอดไป. นิ+สกฺกฺ คติยํ อ ปจ.
ิ ิ ิ ิ
นิสกฺเกติ นิสกฺกยติ    ไป ไป ิ ํ ป ั
ยอมกลาว, พูด กลาวออกไป พูดออกไป. นิ+สกฺก ภาสายํ. เณ ณย จ. กัต.
นิสชฺชชติ ยอมสละ, สละได, สละเสียได. นิ+สชฺ สงฺเค. ย ปจ. กัต. แปลง ชฺย เปน ชฺช.
นิสาเมติ นิสาทยติ ยอมยินดี, ฯลฯ. นิ+สทฺ อสฺสาทเน. เณ ณย ปจ. กัต. ดู สาเทติ ดวย.
นิสาเมติ นิสามยติ ยอมใครครวญ, แลดู, ฟง. นิ+สมฺ วิตกฺเก. เณ ณย ปจ. กัต.
นิสาเมถ นิสามยถ จงใครครวญ, แลดู, ฟง. นิ+สมฺ+เณ ณย ปจ. ถ ปญจ.
นิสีทติ
ยอมนั่ง. นิ+สทฺ วิสรณคตฺยาวสเนสุ. อ ปจ. แปลง สท เปน สีท กัจฯ ๖๐๗
รูปฯ ๔๖๘. หรือตั้ง สิทฺ ธาตุ ในอรรถเดียวกันกับ สทฺ ธาตุ.
นิเสธติ สิเสเธติ ยอมปฏิเสธ, หาม. นิ+สิธุ คติยํ อ, เอ ปจ.
หนา ๑๕๓
นิสฺสรติ ยอมสลัดออก, ผลออก. นิ+สรฺ ธาตุในความกําจัด อ ปจ.
นิสฺสิยติ
ยอมละเอียด, ฯลฯ. นิ+สา ธาตุในความ ละเอียด เล็ก นอย ทําใหเบาบาง. ย
ปจ. กัต. เอา อา เปน อิ ซอน สฺ.
นิสฺสียติ ยอมอาศัยอยู, ฯลฯ. นิ+สิ เสวายํ ย ปจ. กัม. อี อาคม.
นียติ
นยต ยอมนําไป. นี+ย ปจ. กัม.
ยอมนาไป ปจ กม
นีหรติ ยอมนําออก. นิ+หรฺ นยเน อ ปจ.

101. ป
. ป+ +อ .
นุติ โนติ
ยอมชม, ฯลฯ. นุ ธาตุในความ ชม ชมเชย. ยกยอง สรรเสริญ. อ ปจ. กิริยา
หลัง พฤทธิ อุ เปน โอ.
นุฏþ€หติ นุฏþ€ุหติ นุฏ€ุภติ
ยอมบวน, ฯลฯ. นิ+€ุภฺ ธาตุในความ บวน ถม. (เขฬะ). อ ปจ. แปลง นิ เปน
นุ สองกิริยาแรก แปลง ภ เปน ห กิริยาแรก แปลง อุ เปน อ.
นุทติ ยอมบด, ฯลฯ. นุทฺ ธาตุในความ บด กําจัด บรรเทา. อ ปจ.
เนติ ยอมนํา, นําไป. นิ นี ธาตุในความ นํา นําไป. อ ปจ.
เนติ ยอมไป, ฯลฯ. นิ นี ธาตุในความ ไป ถึง บรรลุ ได. อ ปจ.
เนทติ ยอมติเตียน, ฯลฯ. เนทฺ ธาตุในความ ติเตียน ยกโทษ ขึ้นพูด นินทา. อ ปจ.
เนม จงจับ, เกาะกุม, เกาะกุมตัว, ฯลฯ. นิ นี นเย อ ปจ. ม ปญจ.
เนสติ เนสฺสนฺติ
ยอมไป, ฯลฯ. เนสฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. ติ, อนฺติ วัต. กิริยา
หลังซอน สฺ.
เนสติ ยอมรด, ฯลฯ. นิสุ ธาตุในความ รด ราด โปรย. อ ปจ.
หนา ๑๕๔
ป ั
อักษร
ปกรียติ ปกรียเต
ยอมทํายิ่ง, ปรุง, แตง, แตงขึ้น, ปรุงขึ้น รอยกรอง ตรวจชําระใหถูกตอง, สะสาง
, สังคายนา. ป+กรฺ+ย ปจ. กัม. ติ เต วัต. อี อาคม.
ปกโรติ ยอมทํายิ่ง, ฯลฯ. สังคายนา. ป+กรฺ+โอ ปจ.
ปกาสติ ปกาเสติ ยอมสองสวาง, ปรกกฏ, ประกาศ, แจมแจง, ใหรูชัด. ป+กาสุ+อ, เอ ปจ.
ปกิรติ
ยดมเกลื่อนกลน, ฯลฯ. ป+กิรฺ ธาตุในความ เกลื่อน เกลื่อนกลน โรย โปรย
เรี่ยราย แผ แผออก ขยาย กระจาย. อ ปจ.
ปกิโลตติ ยอมเปยก, ฯลฯ. ป+กิโลตฺ ธาตุในความ เปยก ชุม. อ ปจ.
ปกิโลเตติ ปกิโลตยติ ยอมใหเปยก, ฯลฯ. เณ ณย ปจ. เหตุ.
ปกีณาติ ปกีนาติ
ยอมซื้อ. ป+กี ธาตุในความ แลกเปลี่ยนดวยทรัพย ซื้อ ขาย. นา ปจ. กิริยาตน
แปลง นา เปน ณา.
ปกุปฺปติ
ยอมโกรธพลุงพลาน, เดือดดาล, โกรธมาก. ป+กุปฺ+ย ปจ. กัต. แปลง ปฺย เปน
ปฺป.
ปกฺกติ ยอมไปต่ํา, ฯลฯ. ปกฺกฺ ธาตุในความ ไปต่ํา เลว ทราม. อ ปจ.
ปกกมติ
ปกฺกมต ยอมกาวไปขางหนา, หลีกไป, ตะเกียกตะกาย. ป+กม+อ ปจ.
ยอมกาวไปขางหนา, หลกไป, ตะเกยกตะกาย กมฺ ปจ
ปกฺกมิ ปกฺกามิ หลีกไปแลว, ไปเสียจากที่เดิมแลว. ป+กมฺ+อ ปจ. อี อัช.

102. ง . +ย . . ต . จย จจ.
ปกฺโกสิ เรียกแลว, ฯลฯ. ป+กุสฺ ธาตุในความ เรียก รองเรียก. อ ปจ. อี อัช.
หนา ๑๕๕
ปกฺขนฺติ
ยอมหลีกไป, บินไป. ป+กมฺ+อ ปจ. อนฺติ วัต. แปลง ก เปน ข ลบที่สุดธาตุ
ซอน กฺ.
ปกฺขนฺทติ ยอมวิ่งไป, แลนไป, ไหลไป, ฯลฯ. ป+ขทิ ปกขนุทนาทีสุ อ ปจ. หรือ ขนฺทฺ คติยํ.
ปกฺขนฺทิ วิ่งไปแลว, ฯลฯ. ป+ขทิ+อ ปจ. อี อัช.
ปกฺขลิ ไหวแลว, ฯลฯ. ป+ขลุ ธาตุในความ ไหว พลาด. ผิด. อ ปจ. อี อัช.
ปกฺขายติ
ยอมกัดกิน, ฯลฯ. ป+เข ธาตุในความ กัดกิน เคี้ยวกิน เปนอยู ปรากฏ. อ ปจ.
แปลง เอ เปนอาย ซอน กฺ.
ปกฺขิปติ
ยอมสอดเขา, ใสเขา, ใสลง, บรรจุ, บรรจุเขา, บรรทุก, วางไว. ป+ขิปฺ ฉฑฺฑเน อ
ปจ. ซอน กฺ.
ปกฺขิปสุ สอดเขาแลว, ฯลฯ. ป+ขิปฺ+อ ปจ. อํü อัช. แปลงเปน อึสุ.
ปุคฺคณฺหาติ
ั ิ
ยอมประคอง, ประดับประคอง, อุดหนุน, ยกยอง, สรรเสริญ. ป+คหฺ คหเณ อ
ปจ. ซอน คฺ.
ปคฺคยฺหติ ยอมประคอง, ฯลฯ. ป+คหฺ+ย ปจ. กัม. แปร ย ไวหนา.
ปคฺคหติ
ยอมจับ, ถือ, ยึด, กุม, ประคอง, ประคับประคอง, อุดหนุน, ยกยอง, สรรเสริญ.
ป+คหฺ คหเณ อ ปจ. ซอน คฺ.
ปฆริ ปคฺฆริ
ไหลออกแลว, ฯลฯ. ป+ฆรฺ ธาตุในความ ไหล หลั่ง พรม ประพรม รด ราด. อ
ปจ. กิริยาหลัง ซอน คฺ.
ปงฺคติ ปงฺเคติ
ยอมไป, ฯลฯ. ปงฺคฺ ธาตุในความ ตก หลน ทําใหเกิด ความเสื่อม ทําใหเกิด
ความเสียหาย ทําใหฉิบหาย ทําใหพินาศ. อ ปจ.
หนา ๑๕๖
ปเสติ ปสยติ ยอมทําใหเกิดความเสื่อม, ฯลฯ. ปสิ นาสเน เณ ณย ปจ.
ปจติ ยอมหุง, ฯลฯ. ปจฺ ธาตุในความ หุง ตม สุก ไหม ยาง ปง ทอด. อ ปจ.
ปจียติ ปจฺจยติ ยอมหุง, ฯลฯ. ปจฺ+ย ปจ. กัม. ติ เต วัต. อี อาคม.
ปจฺจติ ยอมสุก. ปจฺ สมฺปาเก ย ปจ. กัต. แปลง จฺย เปน จฺจ เปน อกัมมธาตุ.
ปจจติ ปจจเต
ปจฺจต ปจฺจเต ยอมหง, ฯลฯ. ปจ+ย ปจ. กัม. ติ เต วัต. แปลง จย เปน จจ.
ยอมหุ , ฯลฯ ปจฺ ปจ กม เต วต แปลง ฺ เปน ฺ

103. ปจฺจติ
ยอมสําเร็จ, ใหผล, อํานวยผล. ปจฺ ธาตุในความ ทํา ใหสุดลง. ย ปจ. กัต.
แปลง จุย เปน จฺจ.
ปจฺจเร หุงอยู, ฯลฯ. ปจฺ+ย ปจ. กัม. อนฺติ หรือ อนฺเต วัต. แปลง เปน เร.
ปจฺจเวกฺขติ
ยอมพินิจ, พิจารณา, ตรวจตรา, ตริตรอง, สอบสวน. พินิจละเอียด, ฯลฯ. พินิจ
ถวยถี่, ฯลฯง ปติ+วิ+อิกฺขฺ+อ ปจ. แปลง ปติ เปน ปจฺจ อิ ที่ วิ เปน เอ ลบ อิ
ตนธาตุ.
ปจฺจสฺสุณาติ ยอมฟงตอบ, ตอบรับ, รับคํา, รับรอง, เห็นดวย. ปติ+สุ+ณา ปจ. ซอน สฺ.
ปจฺจสฺโสสิ ฟงตอบแลว, ฯลฯ. ปติ+สุ+ณุ ปจ. อี อัช.
ปจฺจสฺโสสิ ไดฟงตอบแลว, ฯลฯ. ปติ+สุ+ณุ ปจ. อี อัข. อ อาคม. ตนธาตุ.
ปจฺจาคมิ กลับมาแลว. ปติ+คมฺ+อ ปจ. อี อัช.
ปจฺจาทิยติ ยอมคาน. ปติ+ทา ทาเน ย ปจ. กัต. แปลง อา เปน อิ. ไตร. ๗/๔๘๘.
ปจฺจาทิสติ ยอมคัดคาน, ไมเห็นดวย, ปฏิเสธ, หาม. ปติ+ทิสฺ เปกฺเขเณ อ ปจ.
หนา ๑๕๗
ปจฺจาสึสติ
ั ิ ิ ิ  ิ ิ ื ั้ ึ
ยอมหวังเฉพาะ, ฯลฯ. ปติ+อา+สิสฺ อิจฺฉายํ อ ปจ. นิคคหิตอาคม หรือตั้ง สึสฺ
ธาตุ.
ปจฺจาหรติ ยอมกลับมา. ปติ+อา+หรฺ นยเน อ ปจ.
ปจฺจุฏþ€าสิ ถอนขึ้นแลว. ปติ+อุ+€า+อ ปจ.
ปจฺเจติ ยอมถึงเฉพาะ, ตอง, กลับตอง, เชื่อ. ปติ+อิ+อ ปจ.
ปจฺเจติ ปจฺจยติ ยอมสํารวม, ระวัง, เครง, เครงครัด. ปจฺจฺ สํยมเน เณ ณย ปจ.
ปจฺเจสฺสติ
จักเลือกสรร. ป+จิ จเย นา ปจ. สฺสติ ภวิส. วิการ อิ เปน เอ ลบ นา รูปฯ
๕๐๐.
ปโจ หุงแลว, ฯลฯ. ปจฺ+อ ปจ. โอ หิยัต. หรือ อัช. ก็ได.
ปจฺโจโรหิ
ลงแลว, กลับลงแลว. ปติ+รุหฺ ปาตาภุเว อ ปจ. อี อัช.โอ อาคม พฤทธิ อุ เปน
โอ.
ปจฺฉิชฺชิ ขาดสูญแลว. ป+ฉิทฺ+ย ปจ.กัต. อี อัช. แปลง ทฺย เปน ชฺช.
ปชห ปชหา
จงละเสีย, ฯลฯ. ป+หา ธาตุในความ ละ สละ วาง ปลอย อ ปจ. หิ ปญจ.
เทฺวภาวะ หา รัสสะ แปลง ห เปน ช กิริยาแรก ลบ อา ที่ตัวธาตุ กัจฯ ๔๖๐.
ปชานาติ ยอมรูทั่ว, รอบรู, ฯลฯ. ป+า+นา ปจ. แปลง า เปน ชา.

104. ป ป ป ป โ ป ป
ปชฺชติ
ยอมไป, ฯลฯ. ปทฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. ย ปจ. กัต. แปลง ทฺย เปน
ชฺช.
ปชฺชลึสุ รุงเรืองยิ่งแลว, สวางไสวแลว, ฯลฯ. ป+ชลฺ ทิตฺติยฺ. อ ปจ. อํü อัช.
ปชฺฌายติ ยอมเพง, นิ่ง, ฯลฯ. ป+เฌ จินฺตายฺ. อ ปจ. แปลง เอ เปน อาย.
หนา ๑๕๘
ปฺจติ ยอมถึงกอน, ฯลฯ. ป+อฺจุ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ปฺเจติ ปฺจยติ
ยอมแผไป, ฯลฯ. ปจิ ธาตุในความ แผไป ขยาย เจริญ กวาง กวางขวาง
พิสดาร แพรหลาย. เณ ณย ปจ.
ปฺาเปติ ปฺาปยติ ยอมตั้ง, แตตั้ง. ป+ปฺ ธาตุในความ ใหยินดี ใหแชมชื่น. เณ ณย ปจ.
ปฺยติ ปฺายติ
ยอมปรากฏ. ป+า อวโพธเน. นา ปจ. แปลงเปน ย ซอน ฺ กิริยาแรก
รัสสะ.
ปฺายิ รูแลว, ปรากฏแลว. ป+า+นา ปจ. อี อัช.
ป ิ ิ ิ
ฺายิหิติ
จักรูทั่ว, จักรู, จักปรากฏ. ป+า+นา ปจ. สฺสติ ภวิส. แปลง นา เปน ย อิ
ป ป ิ ป โ ิ ั  ป ป
อาคม แ ลง สฺส เ น หิ รู ฯ ๕๐๐. มคฯ ตยาทิกัณฑ ๖๕ เ น +า+ย
ปจ. กัม. สฺสติ ภวิส. แปลง สฺส เปน หิ.
ปฺหติ
ยอมถาม, ฯลฯ. ปฺหฺ ธาตุในความ ถาม ปรารถนา มุงหวัง ตองการ อยากรู.
อ ปจ.
ปฏติ ยอมไป, ฯลฯ. ปฏþ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ปฏþปฏายติ ยอมประพฤติวาปฏะปฏะ. ปฏ ปฏ ศัพท อาย ปจ.
ปฏิกโรติ ยอมตอบแทน. ปฏิ+กรฺ+โอ ปจ.
ปฏิกสฺสติ ยอมกลับไป, ชักมา, ฉุดมา, ชักเขามา, ชักเขาหา. ปฏิ+กสฺสฺ คติยํ. อ ปจ.
ปฏิกสฺสิ กลับไปแลว, ชักมาแลว, ฯลฯ. ปฏิ+กสฺสฺ อ ปจ. อี อัช.
ปฏิกฺกม จงกาวกลับ, ถอยกลับ, กลับไป, หลีกไป, ปฏิ+กมฺ+อ ปจ. หิ ปญจ.
หนา ๑๕๙
ปฏิกุชฺชติ ยอมงอกลับ. ครอบ. ปฏิ+กุชฺชฺ ธาตุในความ คว่ํา คว่ําลง. อ ปจ.
ปฏิกุฏติ ยอมงอกลับ. ปฏิ+กุฏþ โกฏิลฺเล. อ ปจ.
ปฏิกฺโกสติ
ยอมคัดคาน, หาม, ดาตอบ. ปฏิ+กุสฺ ธาตุในความ ออกเสียง รอง กลาว ดา
บริภาษ. อ ปจ.
ปฏิขิปติ ยอมหาม. ปฏิ+ขิปฺ ฉฑฺฑเน. อ ปจ.

105. + อ ส ร
ปฏิคจฺฉติ ยอมกลับไป, ตอนรับ. ปฏิ+คมฺ+อ ปจ.
ปฏิคฺคเณฺหยฺย พึงรับ, รับเอา, ควรไดรับ. เอยฺย สัต.
ปฏิคฺคห จงรับ, รับเอา, ฯลฯ. ปฏิ+คหฺ+อ ปจ. หิ ปญจ.
ปฏิฆาเตติ ยอมกําจัด, บําบัด, บรรเทา. ปฏิ+หนฺ หึสายํ. เอ ปจ. แปลง หนฺ เปน ฆาต.
ปฏิฆาสติ ปฏิโฆสติ
ยอมกึกกอง, ฯลฯ. ปฏิ+ฆุสฺ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว ประกาศ. อ ปจ.
กิริยาหลัง พฤทธิ อุ เปน โอ.
ปฏิจรติ
ยอมประพฤติตอบ, ฯลฯ. ปกปด, ใหการ. ปฏิ+จรฺ+อ ปจ. อฺเน อฺ ปฏิ
จรติ. ยอมใหการกลับไปกลับมา.
ปฏิโจเทถ จงทักทวงตอบ, ฯลฯ. ปฏิ+จุทฺ สฺโจทเน. เณ ปจ. ถ ปญจ.
ปฏิจฺฉ
จงแลดู, ฯลฯ. ปฏิ+อิสุ ธาตุในความ ปรารถนา อยากได ชอบใจ รักใคร. อ ปจ.
หิ ปญจ. แปลงที่สุดธาตุ เปน จุฉ.
ปฏิจฺฉาเทติ
ยอมปกปด, ฯลฯ. ปฏิ+ฉทฺ ธาตุในความ บัง ปด ปดบัง มุง กั้น. เณ ปจ. ซอน.
จฺ.

หนา ๑๖๐
ปฏิจฺเฉยฺยาสิ พึงรับเอา, ฯลฯ. ปฏิ+อิสุ+อ ปจ. เอยฺยาสิ สัต.
ปฏิชคฺคติ
ยอมประคับประคอง, ประคับประคอง, ปฏิบัติ, ซอมแซม ปฏิสังขรณ. ปฏิ+ชคฺคฺ
ธาตุในความตื่น. อ ปจ.
ปฏิชคฺคเณฺหยฺยาสิ
พึงรับเอา, ฯลฯ. ปฏิ+คหฺ+ณฺหา ปจ. เอยฺยาสิ สัต. เทฺวภาวะ ค แปลงเปน ช
ซอน คฺ.
ปฏิชาคโรติ ยอมตื่น. ปฏิ+ชาครฺ นิทฺทกขเย. โอ ปจ.
ปฏิชานนฺติ ยอมปฏิญาณ (ใหคํามั่นสัญญา) ปฏิ+า+นา ปจ. อนฺติ วัต. แปลง า เปน ชา.
ปฎิติฏนาติ ยอมชนะตอบ, กลับชนะ. ปฏิ+ชิ+นา ปจ.
ปฏิติฏþ€ติ ยอมดํารงอยู, ฯลฯ. ปฏิ+€า+ อ ปจ. แปลง €า เปน ติฏ€.
ปฏิตฺถิยติ
ยอมออกเสียงชัด, ฯลฯ. ปฏิ+เถ ธาตุในความ ออกเสียง รอง เบียดเบียน ฆา
ประหาร รวมกัน ติดตอกัน. อ ปจ. แปลง เอ เปน อิย.
ปฏิทาเปสิ ใหใหคืนแลว. ปฏิ+ทา+ณาเป ปจ. เหตุ อี อัช.
ปฏิทิสฺสติ
ยอมปรากฏชัด ฯลฯ ปฏิ+ทิส เปกขเณ อ ปจ แปลง ทิส เปน ทิสส รปฯ
ยอมปรากฏชด, ฯลฯ. ปฏ ทสฺ เปกฺขเณ. ปจ. แปลง ทสฺ เปน ทสฺ ูปฯ
๔๖๗.

106. ฏ
ปจ แป ย เปน ม อแป มย เปน มม
+ ธ ผก
ปฏิเทเสติ ยอมแสดงคืน (ปลงอาบัติ). ปฏิ+ทิสิ อุจฺจารเณ. เณ ปจ.
ปฏิเทเสติ ยอมแสดงคืน, ฯลฯ. ปฏิ+ทิสิ+เณ ปจ. มิ วัต.
ปฏินิวตฺติ กลับคืนแลว. ปฏิ+นิ+วตฺตฺ+ อ ปจ. อี อัช.
ปฏินิเวเทติ ยอมใหรูเฉพาะ, ใหรูตอบ, ใหกลับรู, ฯลฯ. ปฏิ+นิ+วัทฺ+เณ ปจ. เหตุ.
หนา ๑๖๑
ปฏิปกฺโขติ
ยอมตกไปเฉพาะ, ฯลฯ. ปฏิ+ปตฺ ธาตุในความ ตก หลน ลม ไป ถึง เปนไป. ข
ปจ. แปลง ตฺ เปน กฺ.
ปฏิปชฺชติ
ยอมไตไป, ไตไปได, ดําเนิน, ดําเนินไป, ประพฤติ, ปฏิบัติ. บําเพ็ญ, บํารุง,
ปกครอง, ปรนนิบัติ. ปรนนิบัติรับใช. ปฏิ+ปทฺ+ย ปจ. กัต. แปลง ทฺย เปน ชฺช.
ปฏิปชฺชเต ยอมไตไป, ฯลฯ. ปฏิ+ปทฺ+ย ปจ. กัม.
ปฏิปชฺชาหิ จงไตไป, ฯลฯ. ปฏิ+ปทฺ+ย ปจ. กัม.
ปฏิปสฺสมฺมติ
ยอมระงับเสียง, สงบระงับ. ปฏิ+ปทฺ+เณ สมุ ธาตุในความ สงบ ระงับ ดับ. ย
ปจ แปลง ย เปน ม หรือแปลง มย เปน มม
 . ลง หรื ลง ฺ ฺ .
ปฏิปาเทยฺยาสิ พึงตกแตง, ฯลฯ. ปฏิ+ปทฺ+เณ ปจ. กัต. เอยฺยาสิ สัต.
ปฏิปาเทสิ มอบใหแลว, ฯลฯ. ปฏิ+ปทฺ+เณ ปจ. กัต. อี อัช.
ปฏิปุจฺฉิ ถามตอบแลว, ซักถามแลว, สอบถามแลว. ปฏิ+ปุจฺฉฺ+อ ปจ. อี อัช.
ปฏิปฺปยติ ยอมโตเถียง, ฯลฯ. ปฏิ+ปยฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ปฏิปฺปสฺสมฺภติ
ยอมกลาวเฉพาะ, สงบ. ปฏิ+ป+สมฺภฺ ธาตุในความ กลาว พูด. อ ปจ. ซอน ปฺ
และ สฺ.
ปฏิปผรติ ยอมแผไปเฉพาะ, ฯลฯ. โตตอบ. ปฏิ+ผรฺ ธาตุในความ แผไป. สรานไป. อ ปจ.
ปฏิพาเธติ ปฏิพาธยติ
ยอมผูกพัน, รัก รักใคร, ฯลฯ. ปฏิ+พธฺ ธาตุในความ ผูก พัน ติด มัด เนื่อง
เนื่องกัน. เณ ณย ปจ.
หนา ๑๖๒
ปฏิพหติ ปฏิพาหติ
ยอมนําไปเฉพาะ, ฯลฯ. หวง, หาม, คาน, ปฏิ+วหฺ ธาตุในความ ใหถึง นําไป. อ
ปจ.
ปฏิพนฺธติ
ยอมผกพัน รัก รักใคร ฯลฯ ปฏิ+พนธ ธาตในยความ ผก พัน ติด มัด จับ
ยอมผูกพน, รก, รกใคร, ฯลฯ. ปฏ พนฺ ฺ ธาตุในยความ ู พน ตด มด จบ
จํา เนื่อง เนื่องกัน. อ ปจ.

107. ป ป ป ป ป ป
ปฏิภาติ
ยอมเปนเฉพาะ, ฯลฯ. รับรอง. ปฏิ+ภู ธาตุในความ มี เปน เกิด. อ ปจ. แปลง
อู เปน โอ โอ เปน อว.
ปฏิภาติ
ยอมกลาววองไว (ในการโตตอบ หรือแกปญหา). ปฏิ+ภา ธาตุในความ กลาว
แสดง ชี้แจง เทศนา ประกาศ. อ ปจ.
ปฏิภาตุ จงแจมแจง, แจมกระจาง, แจมชัด, ชัดแจง, กระจางชัด. ปฏิ+ภา ทิตฺติยํ. อ ปจ.
ปฏิมํเส
พึงทดลอง, ฯลฯ. ปฏิ+มนฺ ธาตุในความ ทดลอง สอบสวน (เพื่อหาความจริง). ส
ปจ. เอยฺย สัต. แปลง มานฺ เปน มํ ลบ ยฺย เหลือ เอ รูปฯ ๕๑๗.
ปฏิมาเนติ ปฏิมานยติ
ยอมเคารพ, ฯลฯ. ปฏิ+มานฺ ธาตําในความเคาระ บูชา นับถือ รัก ทดลอง
สอบสวน. เณ ณย ปจ.
ปฏิมิโนติ
ยอมเปรียบเทียบ, เทียบเคียง. ปฏิ+มา ธาตุในความ บับ วัด. ณุ ปจ. เอา อา
เปน อิ อุ เปน โอ ณฺ เปน นฺ.
ปฏิมุฺจติ ยอมสรวม, ครอบ, ใส หุม. ปฏิ+จุจฺ โมจเน. อ ปจ. นิคคหติอาคม.
ป ิ ิ ป ิ ิ
ฏิมณฺเฑติ ฏิมณฺฑยติ  ป ั ป  ป ิ ิ ํ ป
ยอม ระคับ ระดา, ตกแตง. ฏิ+มทิ ภูสายํ, เณ ณย จ.
หนา ๑๖๓
ปฏิยาเทติ
ยอมตกแตง, จัดแจง, ฯลฯ. ปฏิ+ยตฺ ธาตุในความ แผ แผออกไป กวางขวาง
อุปการะ อุดหนุน หมั่น ขยัน. เอ ปจ. แปลง ตฺ เปน ทฺ ทีฆะตนธาตุ.
ปฏิลภติ ยอมได, ยอมไดเฉพาะ, ฯลฯ. ปฏิ+ลภฺ+อ ปจ.
ปฏิวจติ ยอมกลาวตอบ, ฯลฯ. ปฏิ+วจฺ+อ ปจ.
ปฏิวตฺตติ ยอมหนุนกลับ. ปฏิ+วตุ วตฺต วตฺตเน. อ ปจ.
ปฏิวทติ ยอมกลาวตอบ, ฯลฯ. ปฏิ+วทฺ ธาตุในความกลาว พูด รอง อ ปจ.
ปฏิวเทยฺยํü พึงกลาวตอบ, ฯลฯ. ปฏิ+วทฺ+อ ปจ. เอยฺยํü สัต.
ปฏิวนฺทติ ยอมไหวตอบ, ฯลฯ. ปองกัน. ปฏิ+วหฺ ปาปุณเน. อ ปจ.
ปฏิวิชฺฌติ
ยอมแทงตลอด, บรรลุ, ตรัสรู. ปฏิ+วิธฺ วิชฺฌเน. ย ปจ. กัต. แปลง ธฺย เปน
ชฺฌ.
ปฏิวิทฺธถ
จงแทงตลอด, ฯลฯ. ปฏิ+วิธฺ+ย ปจ. กัต. ถ ปยจ. แปลง ย เปน ธ แปลงที่สุด
ธาตุเปน ทฺ.
ุ ฺ
ปฏิวิเนยฺยํ พึงบรรเทาเสีย (ทําใหผอนคลายลง) ปฏิ+วิ+นิ นเย. อ ปจ. เอยฺยํ สัต.

108. ป ฟ ป ป
พด อ
ปฏิวิโนเทสิ บรรเทาคืนแลว. ปฏิ+วิ+นุทฺ เปรเณ. อ ปจ. อี อัช.
ปฏิสํขโรติ ปฏิสงฺขโรติ ยอมตกแตง, ซอมแซม. ปฏิ+สํ+กรฺ+โอ ปจ.
ปฏิสํเวเทติ ยอมรูพรอมเฉพาะ, รูครบถวน, รูสมบูรณ. ปฏิ+สํ+วิทฺ าเณ. อ ปจ.
หนา ๑๖๔
ปฏิสนฺทธาติ
ยอมตอเนื่อง, สืบตอ. ปฏิ+สํ+ธา ธารเณ. อ ปจ. เทฺวภาวะ ธา รัสสะ แปลง ธ
เปน ท.
ปฏิสมฺภิชฺชติ
ยอมแตกฉาน, ชํานาญ, เชี่ยวชาญ. ปฏ+สํ+ภิทฺ ภิชฺชเน. ย ปจ. กัต. แปลง ทฺย
เปน ชฺช.
ปฏิสมฺโมทติ ยอมโปรดปราน, ฯลฯ. ปฏิ+สํ+มุทฺ หาเส. อ ปจ.
ปฏิสลฺลินาติ ยอมออกเรน, พักผอน. ปฏิ+สํ+มุทฺ หาเส. อ ปจ.
ปฏิสาเมติ ยอมเก็บ, เก็บไว. ปฏิ+สมฺ วิตกฺเก. เณ ปจ. กัต.
ปฏิสุณาติ ยอมฟงตอบ, ตอบรับ, รับฟง, รับคํา, รับเอา, รับรอง. ปฏิ+สุ สวเน. ณา ปจ.
ป ิ ึ
ฏิสุณึสุ ฟ  ป ิ ป  ั
งตอบแลว, ฯลฯ. ฏิ+สุ+ณา จ. อุ อัช.
ปฏิเสธติ ยอมหาม, ปฏิเสธ, ปฏิ+สิธฺ สิธุ คติยํ. อ ปจ.
ปฏิเสวติ ยอมคบหา, รับใช, ปฏิบัติ. ปฏิ+เสวฺ เสวุ เสวเน. อ ปจ.
ปฏิหงฺขามิ
จักบรรเทา, ฯลฯ. ปฏิ+หนฺ+อ ปจ. สสมมิ ภวิส. แปลง สฺส เปน ข น เปน งฺ
รูปฯ ๔๘๗ โมคฯ ตยาทิกัณฑ ๖๗.
ปฏิหนติ ปฏิหนฺติ
ยอมกระทบกระทั้ง, ฯลฯ. เปน เอก. ทั้งสองกิริยา ที่ลง อนฺติ วิภัต พหุ. ไดรูป
เปน ปฏิหนนฺติ.
หฏิหรติ ยอมนํากลับ. ปฏิ+หรฺ นยเน. อ ปจ.
ปเฏติ ปฏยติ ยอมหอม, ฯลฯ. ปฏü ธาตุในความ สงกลิ่น ตระหลบ. เณ ณย ปจ. กัตง
ปฏþ€เปติ ปฏþ€ปยติ
ยอมปรารถนา, มุงหมาย, มุงหมาย, มุงหวัง, อยากได, ตองการ, ขอ รองขอ,
ป+ถปฺ+เณ ณย ปจ. แปลง ถ เปน € ซอน ฏþ.
หนา ๑๖๕
ปฏ€เปถ
ยอมปรารถนา, ฯลฯ. จงปรารถนา, ฯลฯ. ป+ถปฺ+เณ ปจ. ถ วัต. และ ปญจ.
พึงปรารถนา, ฯลฯ. ลง เอถ สัต.
ป€ติ
ยอมกลาว ฯลฯ ป€ ธาตในความ กลาว พด อธิบาย แสดง ชี้แจง เทศนา อ
ยอมกลาว, ฯลฯ. ป€ฺ ธาตุในความ กลาว ู อธบาย แสดง ชแจง เทศนา.
ปจ. ติ วัต.

109. ไ ใ ไ ไ
ปณติ
ยอมกลาว, ซื้อขาย, แลกกเปลี่ยน, ชม, ชมเชย. ยกยอง, สรรเสริญ. ปณฺ+ อ
ปจ.
ปณาเมติ ยอมผลักออก, ขับไล. ป+นมฺ+เอ ปจ. แปลง นา เปน ณ ทีฆะ.
ปณาเมสิ
ใหนอบนอมไปทั่งแลว, ใหนอบนอมแลว, ฯลฯ. ป+นมฺ นมุ ธาตุในความ นอม
โนม นอบนอม นมัสการ. เณ ปจ. เหตุ. อี อัช.
ปเณติ ปณยติ ยอมกลาว, ฯลฯ. ปณฺ ธาตุในความ กลาว บัญญัติ แตงตั้ง. เณ ณย ปจ.
ปณฺฑติ ยอมไป, ฯลฯ. ปฑิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ปณฺเฑติ ปณฺฑยติ ยอมดา, ฯลฯ. ปฑ ธาตุในความ ดา บริภาษ เสียดสี เยาะเยย. เณ ณย ปจ. กัต.
ปณฺเณติ ปณฺณยติ ยอมสด, ฯลฯ. ปณฺณฺ ธาตุในความ สด เขียว. เณ ณย ปจ. กัต.
ปตฺติ ปตฺเต
ยอมแผออกไป, แผไปทั่ว, ฯลฯ. ป+ตนุ ธาตุในความ แผ ขยาย กวางขวาง. ย
ปจ. กัม. ลบ อุ ที่ นุ เปน นฺย แปลง เปน ฺ.
หนา ๑๖๖
ปเตติ ปตยติ
ไ ใ ไ ึ  ไ 
ยอม ป, ตก, ฯลฯ. ปตฺ ธาตุ นความ ป ถึง เปน ป. ตก หลน ลม. เณ ณย
ปจ. กัต.
ปติฏþ€ติ ยอมตั้งอยู, ดํารงอยู, ตั้งมั่น. ป+€า+อ ปจ. แปลง €า เปน ติฏ€.
ปติฏþ€เปติ ยอมตั้งอยู, ฯลฯ. ปติ+ถปฺ+เณ ปจ. กัต. แปลง ถ เปน € ซอน ฏþ.
ปติฏþ€หียติ
ยอมอนุเคราะห, ฯลฯ. ปติ+€า+ย ปจ. กัม. แปลง €า เปน €ห ซอน ฏþ อี
อาคม.
ปติฏþ€ายติ ปติฏþ€าเปติ ยอมใหตั้งอยู, ฯลฯ. ปติ+€า+ณย ณาเป ปจ. เหตุ.
ปตฺเถติ ปตฺถยติ
ยอมปรารถนา, ฯลฯ. ปตฺถฺ ธาตุในความ ปรารถนา มุงหมาย มุงหวัง อยากได
ตองการ ขอ รองขอ. เณ ณย ปจ.
ปตฺถยเส ยอมปรารถนา, ฯลฯ. ปตฺถฺ+ณย ปจ. สิ วัต. วิการ อิ เปน เอ.
ปตฺถริ ขึงแลว, ลาดแลว. ป+ถรฺ+อ ปจ. อี อัช. ซอน. ตฺ.
ปถติ ยอมไป, ฯลฯ. ปถฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ปถวติ ยอมแผไป, กวางขวาง. ป+ถวฺ คติยํ. อ ปจ.
ปทหติ ยอมตั้งความเพียร. ป+ทหฺ ธาตุในความ แตก แยก ทําลาย. เณ ปจ. กัต. อี อัช.
ปทิสฺสติ ยอมปรากฏ. ป+ทิสฺ เปกฺขเณ. อ ปจ. แปลง ทิส เปน ทิสฺส.

110. ป ป ป ป ใ ป ป
. ป+ +อ . ม . .
หนา ๑๖๗
ปทุสฺสติ
ยอมประทุษราย, ฯลฯ. ป+ทุสฺ ธาตุในความ ประทุษราย ไมพอใจ ไมชอบ. ย
ปจ. กัต. แปลง สฺย เปนไป. เณ ณย ปจ.
ปเทติ ยอมให, เพิ่มให. ป+ทา ทาเน. เอ ปจ.
ปเทติ ปทยติ ยอมไป, ฯลฯ. ปทฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. เณ ณย ปจ.
ปนติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. ปนฺ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว รอง อ ปจ.
ปนทติ ยอมบันลือ, ฯลฯ. ป+นทฺ ธาตุในความ บันลือ แผดเสียง.
ปนเย
พึงบังคับ. ป+นิ นเย. อ ปจ. เอยฺย สัต. เอา อิ เปน เอ เอ เปน อย หรือตั้ง
นยฺ ธาตุก็ได.
ปนุติ ยอมชม, ฯลฯ. ป+นุ ถุติยํ. อ ปจ.
ปนุทติ ยอมบรรเทา, ฯลฯ. ป+นุทฺ เปรเณ. อ ปจ.
ปนูท จงบรรเทา, ฯลฯ. ป+นุทฺ+อ ปจ. หิ ปญจ. ทีฆะ ลบ หิ.
ปโนติ ยอมให, ฯลฯ. ปนุ ทาเน. โอ ปจ.
ป ิ ป ิ
นฺเถติ นฺถยติ  ไป ป ิ ป ใ ไป ึ ป ไป ป
ยอมไป, ฯลฯ. ถิ นฺถฺ ธาตุ นความ ไป ถึง เ นไป. เณ ณย จ.
ปปจ หุงแลว, ฯลฯ. ปจฺ ปาเก. อ ปจ. อ ปโรกขา. เทฺวภาวะ ป.
ปปฺเจติ ปปฺจยติ ยอมยืดยาด, เยิ่นเยอ, เนิ่นชา, ซึมซาบ, แพรหลาย. เณ ณย ปจ.
ปปฺปติ ยอมไป, ฯลฯ. ปปฺป ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
หนา ๑๖๘
ปปฺโปติ ยอมถึง, ฯลฯ. ป+อปฺปฺ ธาตุในความ ถึง บรรลุ ได ประสบ. โอ ปจ.
ปพนฺธติ
ยอมแตง, แตงขึ้น, ผูกขึ้น, เรียบเรียง, รอยกรอง, ประพันธ. ป+พนฺธฺ พนฺธเน. อ
ปจ.
ปพุชฺฌติ
ยอมรู, ตรัสรู, ฯลฯ. ป+พธฺ ธาตุในความ รู ตรัสรู ตื่น บาน เบิกบาน. ย ปจ.
กัต. แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.
ปพฺรูติ ยอมกลาวชัด, กลาวแจมแจง. ป+พรู ธาตุในความ กลาว พูด. อ ปจ.
ปโพเธสิ ใหรูแลว, ฯลฯ. ป+พุธฺ+เณ ปจ. เหตุ. อี อัช.
ปพฺพช
จงบวช (ออกไปจากการมีครอบครัว). ป+วชฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ
ปจ. หิ ปญจ. แปลง ว เปน พ ซอน พฺ.
ปพพชามิ
ปพฺพชาม ยอมบวช. ป+วช+อ ปจ. มิ วัต. ทีฆะที่สดธาต.
ยอมบวช วชฺ ปจ วต ทฆะทสุดธาตุ

111. ป ป ป ใ ไ ป ป
. . ต .
ปพฺพชฺชติ
ยอมเวนทั่ว (เวนความชั่วและกิจของการครองเรือนทุกอยาง), บวช. ป+วชฺชฺ ธาตุ
ในความเวน ละ งด. เณ ปจ. ลบ เณ หรือ อ ปจ. หมวดภูธาตุ.
ปพฺพติ ยอมเต็ม, ฯลฯ. ปพฺพฺ ธาตุในความ เต็ม ใหเต็ม ครบถวน บริบูรณ. อ ปจ.
ปพฺพตายติ ยอมประพฤติเพียงดังภูเขา, ประพฤติดังภูเขา. ปพฺพต ศัพท อาย ปจ. ติ วัต.
ปพฺพตายยติ ยอมใหประพฤติเพียงดังภูเขา, ฯลฯ. ปพฺพต ศัพท อาย ปจ. และ ณย ปจ. เหตุ.
ปพฺพาเชติ ยอมใหออกไป (ขับไล). ป+วชฺ คติยํ. เณ ปจ. เหตุ.
ปพฺพาเชสิ ใหบวชแลว. ป+วช+เณ ปจ. เหตุ อี อัช.
หนา ๑๖๙
ปภวติ ยอมใหเกิด. ไหลไป, ไหลออก (คลอดลูก), เปนใหญ. ป+ภู สตฺตายํ. อ ปจ.
ปภสฺสติ ยอมรุงเรือง, ผุดผอง, ผองใส, ใสสวาง. ป+ภสฺสฺ ทิตฺติยํ. อ ปจ.
ปภสฺสิตฺถ
รุงเรืองแลว, ฯลฯ. ตกแลว, ฯลฯซ ป+ภสฺสฺ ทิตฺติภสฺสนจวเนสุ. อ ปจ. ตฺถ อัช.
อิ อาคม.
ป ิ ป ิ
ภาเวติ ภาวยติ  ึ ป ใ ึ ไ ป ป
ยอมถึง, ฯลฯ. +ภู ธาตุ นความ ถึง บรรลุ ด ระสบ. เณ ณย จ.
ปภาสติ ยอมกลาว, ฯลฯ. ป+ภาสฺ ธาตุในความ กลาว พูด. อ ปจ.
ปภาสติ
ยอมใหรุงเรือง, ฯลฯ. ป+ภาสฺ ภาสุ ธาตุในความ รุงเรือง สวาง สองสวาง
สวยงาม. อ ปจ.
ปภาเสติ ยอมใหรุงเรือง, ฯลฯ. ป+ภาสฺ ภาสุ ทิตฺติยํ. เณ ปจ. เหตุ.
ปภิชฺชติ
ยอมแตกดับ, แตกสลาย. ป+ภิทฺ ธาตุในความ แตก สลาย. ย ปจ. กัต. แปลง
ทฺย เปน ชฺช.
ปภิชฺชติ
ยอมมัวเมา, หลงระเริง, เลินเลอ,ไมดูแล, ไมเอาใจใส, ไมรอบคอบ, ไมระมัดระวัง,
ไมระแวดระวัง, ประมาท. ป+มทฺ อุมฺมาเท. ย ปจ. กัต. แปลง ทฺย เปน ชฺช.
ปมชฺช มัวเมาแลว, ฯลฯ. ป+มทฺ+ย ปจ. อ ปโรกขา.
ปมชฺชสิ มัวเมาอยู, ฯลฯ. ป+มทฺ+ย ปจ. สิ วัต.
ปมทฺทติ ยอมนวด, ฯลฯ. ป+มทฺทฺ ธาตุในความ เหยียบ ย่ํา ขยํา ย่ํายี่ เบียดเบียน. อ ปจ.
ปมาณยติ
ปมาณยต ยอมทําซึ่งประมาณ. ปมาณ ศัพท ณย ปจ. ติ วัต.
ยอมทาซงประมาณ ปมาณ ศพท ณย ปจ วต
หนา ๑๗๐

112. ไ ใ
ป ไ
ปมาโท มัวเมาแลว, ฯลฯ. ป+มทฺ+อ ปจ. โอ อัช. ทีฆะตนธาตุ.
ปมุจฺจติ ยอมหลุดพน, หมดกิเลส. ป+มุจฺ วิโมกฺเข. ย ปจ. กัต. แปลง จฺย เปน จฺจ.
ปมุฺจติ ยอมขัดสี, ฯลฯ. ป+มุจ มุจิ ธาตุในความ ขัดสี ถูตัว. อ ปจ.
ปมุฺจติ ยอมปลดเปลื้อง. ป+มุจ. โมจเน. อ ปจ. นิคคหิตอาคม.
ปมุฺชติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. ป+มุชิ มุฺชฺ ธาตุในความ ออกเสียง รอง กลาว ชําระ
หมดจด. อ ปจ.
ปมุยฺหติ
ยอมลุมหลง, หมกมุน, มัวเมา, ฯลฯ ป+มุหฺ ธาตุในความ จิคกวัดแกวง หลง
เขลา โง. ย ปจ. กัต. แปร ย ไวหนา หฺ อ อาคมง เปน มูห ธาตุบาง ถาตั้ง
มูหฺ ตองรัสสะ.
ปมุสฺสติ
ยอมหลงลืม, ฯลฯ. ป+มุสฺ ธาตุในความ เผลอ ลืม หลงลืม ลืมเลือน หายไป
หลุดไป. อ ปจ. แปลง ส เปน สฺส หรือลง ย ปจ. หมวด ทิว. แปลง ย เปน ส.
ปโมทติ ยอมรื่นเริง, บันเทิง. ป+มุทฺ หาเส. อ ปจ. พฤทธิ อุ เปน โอซ
ปยติ
ไ ใ ิ ื  ื
ยอม ป, ฯลฯ. ปยฺ ธาตุ นความ เจริญ งอกงาม รุงเรือง. อ ปจ. หรือ เป ธาตุ
แปล เอ เปน อย.
ปยติ ยอมแหง, ฯลฯ. เป โสสเน. อ ปจ. แปลง เอ เปน อย.
หนา ๑๗๑
ปยิรุปาสติ ยอมเขาไปนั่งใกล. ปริ+อุ+อาสฺ+อ ปจ. ยฺ อาคม แปรไวหนา รฺ.
ปยุฺชติ ปโยเชติ
ยอมประกอบ, ทํา, กระทํา, พยายาม, เปนไป. ป+ยชฺ โยเค. อ, เอ ปจ. กิริยา
แรกลงนิคคหิตอาคม.
ปโยชเย
พึงประกอบ, ฯลฯ. ป+ยุชฺ+อ ปจ. เอยฺย สัต. พฤทธิ อุ เปน โอ ลบ ยฺย เหลือ
เอ ลง ยฺ อาคม
ปโยชิยติ ปโยชียติ
ยอมประกอล, ฯลฯ. ป+ยุชฺ+อ ปจ. เอยฺย สัต. พฤทธิ อุ เปน โอ ลบ ยฺย เหลือ
เอ ลง ยฺ อาคม.
ปโยเชหิ
จงประกอบ, ฯลฯ. จงใหประกอบ, ฯลฯ. ป+ยุชฺ โยเค. คําแปลชุดแรก เอ ปจ.
กัต. คําแปลชุดหลัง เณ ปจ. เหตุ.
ปรกกมติ
ปรกฺกมต
ยอมตะเกียกตระกาย, พยายาม, บากบั่น, บุกบั่น, ขยัน. ปรา+กมฺ กมุ กมเน. อ
ป ั  ป ิ ป ป  ็ไ   ั
จ. รัสสะ อา ซอน กฺ รูปฯ ๓๘. บางมติวาง ปร เปนบทหนา ก็ มตองรัสสะ.

113. ใ
ปรติ ยอมเลี้ยง, ฯลฯ. ปรฺ ธาตุในความ เลี้ยง รักษา เต็ม บริบูรณ. อ ปจ.
ปราชยติ ปราเชติ ยอมปราชัย. แพ. ปรา+ชิ ชเย. อ. เอ ปจ. สฺสติ ภวิส. อิ อาคม.
ปราภวติ
ยอมดูหมิ่น, ดูถูก, ดูแคลน, นินทา, เสื่อม, ฉิบหาย, พินาศ. ปรา+ภู สตฺตายํ. อ
ปจ. แปลง อู เปน อว.
ปรามสติ
ยอมจับตอง, ลูกคลํา (แสดงความสนใจในเรื่องนั้นทีละนอย), ยึดมั่น ถือมั่น, ถือ
เอาไวแนน. ปรา+มสฺ อามสเน อ ปจ.
หนา ๑๗๒
ปริกฑฺฒติ
ยอมคราไปรอบ, ฯลฯ. ปริ+กฑฺฒฺ ธาตุในความ ครา (ฉุดลากไปอยางไมปรานี)
ฉุด รั้ง. อ ปจ.
ปริกสฺสติ ยอมชักลากไป, ฯลฯ. ปริ+กสฺสฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ปริกิรึสุ ปริกิริยึสุ
กระจายไปแลว, กระจัดกระจายแลว,กลาดเกลื่อนแลว, เกลื่อนกลนแลว, เกลื่อน
กลาดแลว, ดาษดื่นแลว, เรี่ยรายแลว, เรี่ยรายไปแลว. ป+กิรฺ วิกิรเณ. อ ปจ. อุ
อัช. อิ อาคม กิริยาหลังลง อิ และ ยฺ อาคม.
ปริขิมฺปติ
ื ิ ใ ื ั ึ  ั
ยอมกําหนดถือ, หวงแหน. ปริ+คหฺ ธาตุ นความ ถือ จันบ ยึด กุม. ย ปจ. กัม.
แปร ย ไวหนา ห.
ปริคิลิ กลืนกินแลว, ฯลฯ. ปริ+คิลฺ ธาตุในความ กลืนกิน กิน. อ ปจ.
ปริคฺคณฺหาติ
ยอมรวบรวม, สะสม, ยึดถือ, หวงแหน, ครอบครอง, สิง. ปริ+คหฺ อุปาทาเน. ณฺ
หา ปจ. ลบที่สุดธาตุ.
ปริคุยฺหติ ปริคฺคุยหติ
ยอมปดบัง, ซุกซอนง ปริ+คุหุ สํวรเณ. อ ปจ. พฤทธิ อุ เปน โอ เอา โอ เปน
อย แปร ย ไวหนา ห.
ปริจรตุ จงบําเรอ, รับใช, ปฏิบัติ. ปริ+จรฺ จรเณ. อ ปจ. ตุ ปญจ.
ปริจฺจชติ ยอมสละ, เสียสละ, ปริ+จชฺ จาเค. อ ปจ. ซอน จฺ.
ปริจชฺชิ เสียสละแลว. ปริ+จช. +อ ปจ. อี อัช. ซอน ชฺ.
ปริจินาติ
ยอมสั่งสม, สะสม, รวบรวม, กอสราง, อบรม, ทอง บน, คุนเคย. ปริ+จิ จเย.
นา ปจ.
ปริจฺฉินฺทติ ยอมกําหนดตัด, ฯลฯ. ปริ+ฉิทิ ธาตุในความ ตัด บั่น ทอน. อ ปจ.
หนา ๑๗๓
ปริชานาติ โ
ยอมรูรอบ, รอบรู, รูกวางขวาง. ปริ+า อวโพธเน. นา ปจ. แปลง า เปน ชา

114. ปริชเรติ ปริชิรติ
ยอมแกหงอม, ชํารุด, ทรุดโทรม, สลายไป, บุบสลายไป. ปริ+ชรฺ+เณ ปจ.
ศัพทหลัง อ ปจ. แปลง อ ที่ ช เปน อิ.
ปริชฺเฌยฺย พึงเจียระใน. ปริ+เฌ จินฺตายํ. อ ปจ. เอยฺย สัต. ซอน ชฺ.
ปริฑหติ ปริทหติ
ยอมกระวนกระวาย, เรารอน กระสับกระสาย. ปริ+ทหฺ ธาตุในความ เผา ไหม.
อ ปจ. กิริยาตน แปลง ท เปน ฑฺ.
ปริฑยฺหติ ปริทยฺหติ ยอมกระวนกระวาย, ฯลฯ. ปริ+ทหฺ+ย ปจ. กัม. แปรไวหนา ห.
ปริณมติ
ยอมแปรไป, แปรปรวน, เปลี่ยนแปลง, ผันแปร, ยอยไป, แก, คร่ําครา. ปริ+
นมฺ หรือ นมุ+อ ปจ. แปลง น เปน ณ.
ปริตสติ ยอมพรั่นพรึง, หวาดหวั่น. ปริ+ตสฺ ธาตุในความ หวาด สะดุง ตกใจ กลัว. อ ปจ.
ปริตสฺสติ
ยอมกระหายจัด, ระหายจัด, อยากจัด,กระวนกระวาย, ทะเยอทะยาน. ปริ+ตสฺ
ธาตุในความ กระหาย ระหาย อยาก ทะยาน. ย ปจ. กัต. แปลง สฺย เปน สฺส
หรือ แปลง ย เปน สฺ.
ปริตฺตายติ ยอมตอตาน,ฯลฯ. ปริ+ตา ธาตุในความเลี้ยง รักษา ตอตาน. ย ปจ. กัต. ซอน ตฺ.
ปริทสฺสิ บอกแลว, สั่งแลว. ปริ+ทิสฺ ปกาสเน. อ ปจ. อี อัช. แปลง ทิสฺ เปน ทสฺส.
หนา ๑๗๔
ปริทหติ ยอมนุงหม, แตงตัว. ปริ+ธา+อ ปจ. แปลง ธา เปน ทห. หรือตั้ง ทหฺ ธาตุ.
ปริทเหสฺสติ จักนุงหม, ฯลฯ. ปริ+ธา+เอ ปจ. สฺสติ ภวิส.
ปริเทวติ
ยอมกลาวร่ําไร, กลาวซ้ําๆ ซากๆ รองไหร่ําไร, คร่ําครวญ, รองร่ํารําพัน, บนเพอ,
พิไรรําพัน, บนพูดดวยความเสียใจ. ปริ+เทวุ ธาตุในความ กลาว. อ ปจ.
ปริเทเวติ ปริเทวยติ
ยอมกระหึม, ครวญ, คราง. ปริ+ทิวุ ธาตุในความ กระหึม ครวญ. เณ ณย ปจ.
กัต.
ปรินิพฺพนฺติ
ยอมดับไมเหลือ, ดับสนิท. ปริ+นิ+วา+อ ปจ. อนฺติ วัต. รัสสะ อา แปลง ว
เปน พ ซอน พฺ.
ปริปฺโผสิ
ถูกตองแลว, ประพรมแลว. ปริ+ผุสฺ สมฺผสฺเส. อ ปจ. พฤทธิ อุ เปน โอ ซอน
ปฺ.ฺ
ปริปูรติ ยอมเต็มเปยม, บริบูรณ. ปริ+ปูรฺ ธาตุในความ เต็ม. อ ปจ.

115. ย . +อป+ อ . อ . ย . ย .
ปริผนฺทติ
ยอมดิ้นรน, กระตือรือรน, เอาใจใส, ผูกพัน, หมั่น, ขยัน. ปริ+ผทิ ผนฺทฺ ธาตุใน
ความ ไหว สั่น เคลื่อน เตนตูบๆ. อ ปจ.
ปริพุนฺเธติ ปลิพุนฺเธติ
ยอมกังวล, หวงใย. ปริ+พุธิ หึสายํ. เณ ปจ. กัต. นิคคหิตอาคม กิริยาหลัง ริ
เปน ลิ.
หนา ๑๗๕
ปริพฺภมิ
หมุนไปรอบแลว, ซวนเซแลว. ปริ+ภมุ ธาตุในความ ไมตั้งลง หมุน ปน หัน
เวียนไป. อ ปจ. อี อัช.
ปนิภวิ ดูหมิ่นแลว, ปริ+ภู+อ ปจ. อี อัช.
ปริภาสติ
ยอมตัดพอ (ตอวาดวยความนอยใจ), ดา, บริภาษ. ปริ+ภาสฺ ธาตุในควา กลาว
พูด. อ ปจ.
ปริภิชฺชติ
ยอมหัก, ฯลฯ. ปริ+ภิทฺ ภิทิ ธาตุในความ แตกก สลาย, ย ปจ. กัต. แปลง ทฺย
เปน ชฺช.
ปริภินฺทติ
ยอมทําลาย, ยุยง. ปริ+ภิทฺ ภิทิ ธาตุในความ ตอย ทําลาย. อ ปจ. นิคคหิต
อาคม
อาคม.
ปริมชฺติ
ยอมบริโภค, ใชสอย. ปริ+ภุชฺ ธาตุในความ กิน กลืนกิน บริโภค. อ ปจ.
นิคคหิตอาคม.
ปริมชฺชิ
เช็ดถูแลว, ฯลฯ. ปริ+มฺชฺชฺ ธานุในความ ทําใหหมดจด กวาด เช็ด เช็ดถู ชําระ.
อ ปจ. อี อัช.
ปริโมเจสฺสามิ
จักปลดเปลื้อง, ฯลฯ. ปริ+มุจฺ ธาตุในความ ปลอย เปลื้อง ปลด แก ละ. เอ
ปจ. สฺสามิ ภวิส. หรือ อ ปจ.
ปริยาทาเปสิ
ใหผองแผวแลว, ใหบริสุทธิ์แลว, ใหหมดจดแลว, ใหผองใสแลว. ปริ+อา+ทา ธาตุ
ในความ บริสุทธิ์ หมดจด. ณาเป ปจ. ยฺ อาคม. ไตร. ๖/๕๙.
ปริยาปุณนฺติ
ยอมเลาเรียน, ศึกษา. ปริ+อุ+อาปฺ ธาตุในความเอิบอาบ ซาบซึม. อุณา ปจ. อนฺ
ติ วัต. ยฺ อาคม.
ปริยุฏþ€สิ ปริยุฏþ€
ซุมอยูแลว, แอบซอนอยูแลว. ปริ+อุ+€า ธาตุในความ หยุด ยืน ตั้งอยู.อ ปจ. อี
อัช. ยฺ อาคม ซอน ฏþ กิริยาแรกลง สฺ อาคมอีกชั้นหนึ่ง.
หนา ๑๗๖
ปริยปาเสยย
ปรยุปาเสยฺ พึงนั่งใกล. ปริ+อป+อาส อปเวสเน. อ ปจ. เอยย สัต. ย อาคม.
พงนงใกล ปร ุ อาสฺ ุปเวสเน ปจ เอยฺ สต ฺ อาคม

116. ปริเยสติ
ยอมแสวงหา, ฯลฯ. ปริ+เอสฺ ธาตุในความ แสวงหา คนหา เสาะหา. อ ปจ. ยฺ
อาคม.
ปริโยทเปยฺย
พึงใหผองแผว, ฯลฯ. ปริ+โอ+ทา+ณาเป ปจ. เอยฺย สัต. ยฺ อาคม. รัสสะ อา ที่
ทา เปน อ ลบ อา ที่ ณา ลบ ณฺ และ เอ เสียตัวหนึ่ง.
ปริโยนทฺธติ
รัดรึงอยู, ผูกแนนอยู, ฯลฯ. ปริ+โอ+นนฺธฺ ธาตุในความ ผูฏ พัน รัด. อ ปจ. ยฺ
อาคม แปลง นฺ เปน ทฺ.
ปริโยสายติ
ยอมสิ้นสุด, จบบริบูรณ, จบสมบูรณ. อวสาน. ปริโยสาน. ปริ+อว+สา อวสาเน.
ย ปจ. กัต. แปลง อว เปน โอ ยฺ อาคม.
ปริวชฺชติ
ยอมงดเวน. ปริ+วชฺ+ณย ปจ. กัต. ลบ ณ แปลง ชฺย เปน ชฺช หรือ ตั้ง วชฺชฺ
ธาตุลง เณ ปจ. แลวลบ หรือลง อ ปจ. หมวด ภู ธาตุ.
ปริวชฺเชติ ปริวชฺชยติ ยอมงดเวน, ฯลฯ. ปริ+วชฺชฺ ธาตุในความ งด ละ เวน. เณ ณย ปจ. กัต.
ปริวฏþฏติ
ยอมหมุนไปรอบ, เวียนไปรอบ, หมุนเวียน, กลิ้งเกลือก. ปริ+วฏþฏþ ธาตุในความ
เปนไป เปนอยู หมุนเวียน. อ ปจ.
ปริวตฺตติ
ยอมไปรอบ, หมุนไปรอบ, เวียนไปรอบ, หมุนเวียน. กลิ้งเกลือก, แลกเปลี่ยน.
ปริ+วตุ วตฺต ธาตุในความ เปนไป, เปนอยู, ประพฤติ, ฯลฯ. อ ปจ.
หนา ๑๗๗
ปริวสติ
ยอมอยูตางหาก, แยกอยู, อยูภายในที่มีกําหนด, อยูใช, อยูชดใช. ปริ+วสฺ นิวา
เส. อ ปจ.
ปริวาเทติ
ยอมกลาวโทษ (แจงวากระทําผิด). ปริ+วทฺ ธาตุในความ กลาว พูด. เณ ปจ.
กัต.
ปริวารยึสุ
แวดลอมแลว, เฝาระวังแลว, คุมครองแลว, ปองกันแลว. ปริ+วรฺ ธาตุในความ
หาม กั้น. ณย ปจ.กัต. อํü อัช.
ปริวิสติ ยอมอังคาส, ถวายอาหาร (พระ). ปริ+วิสฺ ธาตุในความเขาไป. อ ปจ.
ปริเวเ€ติ ปริเว€ยติ
ยอมพันรอบ, วงรอบ, พัวพัน. ปริ+เว€ฺ ธาตุในความ พัน ผูก โพก. เณ ณย
ปจ. กัต.
ปริสกฺกติ
ยอมตะเกียกตะกาย, ขวนขวาย, พยายาม. ปริ+สกฺกฺ ธาตุในความ ไป ถึง
เปนไป. อ ปจ.
ปริสปฺปติ ยอมคลานไป, ฯลฯ. ปริ+สปฺปฺ ธาตุในความ ไป คลานไป เสือกไป. อ ปจ.

117. ป ป ป ใ ป
. ล ลม . อ .
ปริสุชฺฌติ
ยอมสะอาด, หมดจด, บริสุทธิ์, ผุดผอง, ผองแลว, ผองใส, แจมใส. ปริ+สุธฺ โส
เจยฺเย. ย ปจ. กัต. แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.
ปริสุสฺสติ
ยอมเหือดแหง, แหงเหือด, แหงผาก. ปริ+สุส. ธาตุในความ ผาก แหง เหี่ยว. ย
ปจ. กัต. แปลง สฺย เปน สฺส.
ปริโสเธยฺย พึงใหหมดจด, ฯลฯ. ปริ+สุธฺ โสเจยฺเย. เณ ปจ. เหตุ. เอยฺย สัต.
หนา ๑๗๘
ปริหรติ
เวียนไป, ดูแล, แกไข, จัดการ, ดําเนินการ, ระวัง, รักษา, ปกครอง, เคารพ, นับ
ถือ, กลาว, อธิบาย, บริหาร. ปริ+หรฺ หรเณ (ปวตฺตเน). อ ปจ.
ปริหายติ ยอมเสื่อมสิ้น, ฯลฯ. ปริ+หา ธาตุในความ เสื่อม สิ้น เลว ทราม. ย ปจ. กัต.
ปเรติ ปรยติ ยอมไป, ฯลฯ. ปรฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. เณ ณย ปจ. กัต.
ปโรทิ รองใหแลว. ป+รุทฺ ธาตุในความรองไห. อ ปจ. อี อัช.
ปลณฺฑติ ยอมฟุงไป, ตลบไป. ปลณฺฑิ คนฺธเน, อ ปจ.
ป ิ
ลวติ   ป ป ใ  ป
ยอมกลาว, ฯลฯ. +ล ฺ ธาตุ นความ กลาว พูด. อ จ.
ปฺลวติ ยอมไป, ลอยไป, ปลิวไป. ปฺลุ คติยํ. อ ปจ. อภิฯ เปน ปฺลวฺ ธาตุ
ปลายติ
ยอมหนีไป, หลีกไป. ป+อยฺ คติยํ. อ ปจ. ลุ อาคม. ทีฆะ ลง ฬฺ อาคม เปน
ปฬาติ บาง.
ปลิขติ ยอมบุย (ทําปากยื่นบอกใบใหรู), บุยปาก, บุยใบ. ป+ลิขฺ เลขเน. อ ปจ.
ปลิเวเ€ติ
ยอมพัน, พันรอบ, พัวพัน, ฯลฯ. ปริ+เว€ฺ ธาตุในความ พัน ผูก โพก. เณ ปจ.
กัต.
ปลิหติ ปลีหติ ปเลหติ ยอมเพลิด, เลีย, ฯลฯ. ป+ลิหฺ อสฺสาทเน. อ ปจ.
ปลุชฺชติ
ยอมชํารุด, ทรุดโทรม, ผุพัง, หักพัง, หลุดลุย, สลาย, สาบสูญ, พินาศ. ป+ลุชฺ
ธาตุในความ ทําใหหมดไป ลบทิ้ง สลาย พินาศ. ย ปจ. กัต. แปลง ชฺย เปน
ชฺช.
ปเลติ ปลยติ ยอมไป, บินไป, ลอยไป. ปลฺ คติยํ. เณ ณย ปจ.
หนา ๑๗๙
ปโลภติ ยอมลุมหลง,เลาโลม, ประเลาประโลม, ปลอบโยน ป+ลุภฺ วิโมหเน. อ ปจ.
ปลลติ
ปลฺลต ยอมไป, ฯลฯ. ปลล ธาตในความ ไป ถึง เปนไป ลม ต่ํา. อ ปจ.
ยอมไป, ฯลฯ ปลฺ ธาตุในความ ไป ถง เปนไป ุ ตา ปจ

118. ณ อ อ ท ต เปน ต อ ต
ป+ พด ย อ ท ว
ปวกฺขามิ
จักกลาว, ฯลฯ. ป+วจฺ วจเน. อ ปจ. สฺสามิ ภวิส. แปลง สฺสามิ เปน ขามิ จฺ
เปน กฺ.
ปวชติ ยอมออกไป, บวช (ถือเพศเปนนักพรต). ป+วชฺ คติยํ. อ ปจ. .
ปวฏþเฏสิ กลิ้งไปแลว, ฯลฯ. ป+วฏþฏþ+อ ปจ. อี อัช.
ปวฏþเฏสิ ใหกลิ้งไปแลว, ฯลฯ. เณ ปจ. เหตุกัต.
ปวฑฺฒตํ จงเจริญ, ฯลฯ. ป+วฑฺฒฺ+อ ปจ. ตํ ปญจ. ใชแทน ตุ.
ปวติ
ยอมไป, ฯลฯ. ชําระ, ฯลฯ. ปุ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป ชําระ ทําให
บริสุทธิ์. อ ปจ.
ปวติ
ยอมเอียง, เอียงไป, โนม, โนมไป, ฯลฯ. นอม, นอมไปก. ปุ โอนเต.อ ปจ.
แปลง อุ เปน อว รูปฯ ๓๗๒.
ปวตฺตติ
ยอมเปนไปทั่ว, เปนไป กลิ้งไป, ฯลฯ. ป+วตุ วตฺตฺ ธาตุในความ เปนไป เปนอยู
ประพฤติ. อ ปจ.
ปวตฺตย
จงประกาศ, ฯลฯ. ป+วตุ ธาตุในความ กลาว พูด. ณย ปจ. กัต. หิ ปญจ. ลบ
ณ เหลือ อ ลบ ที่ ต เปน ต อ ซอน ต
ฺ เหลื ลบ ี ุ ฺ+ ซอน ฺ.
ปวสติ ยอมอยูปราศ (ออกจากที่ชั่วคราว). ป+วสฺ นิวาเส. อ ปจ.
ปวสฺสิ ตกแลว, ตกชุกแลว. ป+วสฺสฺ ธาตุในความ ตก รด ราด โปรย. อ ปจ. อี อัช.
หนา ๑๘๐
ปวายติ ยอมฟุงไป, ฯลฯง ป+วา ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป ตัด แทง ฟุง. ย ปจ.
ปวาเรติ ยอมหาม, เกียดกัน (ไมใหทําโดยสะดวก). ป+วรฺ ธาตุในความ หาม กั้น. เณ ปจ.
ปวาเรสิ
ปรารถนาแลว, ปวารณาแลว, ฯลฯ. ป+วรฺ ธาตุในความ ปรารถนา ตอง อยาก
ได. เณ ปจ. เหต.
ปริเธติ
ยอมสราง, กอสราง, ปลูกสราง. ป+วิ+ธา กรเณ. อ ปจ. เอา อา เปน เอ หรือ
ป+วิธฺ กรเณ. เณ ปจ. กัต.
ปวิสติ ยอมเขาไป. ป+วิสฺ ธาตุในความเขาไป. อ ปจ.
ปวิสียิ เขาไปแลว, ป+วิสฺ+ย ปจ. กัม. อี อัช. อี อาคมหนา ย.
ปวุจฺจติ
ยอมกลาว เรียก ป+วจ ธาตในความ กลาว พด ย ปจ กัม เอา อ ที่ ว เปน
ยอมกลาว, เรยก. วจฺ ธาตุในความ กลาว ู . ปจ. กม เอา เปน
อุ หรือแปลง ว เปน วุ แปลง จฺย เปน จฺจ.

119. ป ไ ป ป ป
ปวุจฺจเร
ยอมกลาว, ฯลฯ. ป+วจฺ+ย ปจ. กัม. อนฺติ วัต. แปลง เปน เร เปนกัต. บาง
โดยลง ณย เปน วุ แปลง จฺย เปน จฺจ.
ปวุจฺจเร
ยอมกลาว, ฯลฯ. ป+วจฺ+ย ปจฆ. กัม. อนฺติ วัต. แปลง เปน เร เปนกัต.บาง
โดยลง ณย ปจ. กัต.
ปเวกฺขามิ
จักเขาไป. ป+วิสฺ+อ ปจ. สฺสามิ ภวิส. วิการ อิ เปน เอ แปลง สฺสามิ เปน ขามิ
แปลง สฺ เปน กฺ สวน โมคฯ ตยาทิกัณฑ ๒๗ แปลง ส กับ สฺส เปน กฺข.
ปเวกฺขิ
เขาไปแลว. ป+วิสฺ+อ ปจ. อี อัช. เพราะวิภัติ อัช. แปลง วิสฺ เปน เวกฺข รูปฯ
๔๗๓.
ปเวติ ปวินาติ ยอมสืบสาย. ป+วิ ธาตุในความ เปน สืบตอ. อ, นา ปจ.
หนา ๑๘๑
ปเวเทติ ยอมใหรูทั่ว, ฯลฯ. ป+วิทฺ าเณ. เณ ปจ. เหตุ วิการ อิ เปน เอ.
ปเวเทสิ ใหรูแลว, ฯลฯ. ป+วิทฺ+เณ ปจ. เหตุ. อี ปบ. สฺ อาคม.
ป ิ
เวธิ ั่ ไ  ี  ิ้  ป ิ ป ป ี ั
หวัน หวแลว, เอนเอียงแลว, กลิงแลว. +วิธฺ กมฺ เน. เณ จ. อี อัช.
ปเวเธติ ปเวธยติ ยอมหวั่นไหว, ฯลฯ. ป+วิธฺ+เณ ณย ปจ. กัต.
ปเวเสติ ยอมใหเขาไป. ป+วิสฺ ปเวสเน. เณ ปจ. เหตุ.
ปสงฺคติ
ยอมเปนไปทั่ว, ตองการ, อยากได, มุงหมาย. ป+สคิ ธาตุในความ ไป ถึง
เปนไป. อ ปจ. นิคคหิตอาคม.
ปสํสติ
ยอมชม, ฯลฯ. ป+สํสฺ ธาตุในความ ชม ยกยอง สรรเสริญ กลาว พูด
เบียดเบียน. อ ปจ.
ปสณติ ยอมคบ. เขาเปนพวกกัน ปสณฺ สมฺภตฺติยํ. อ ปจ.
ปสติ
ยอมเห็น, ฯลฯ. ปสฺ ธาตุในความ กวางขวาง พิสดาร ผูก พัน มัด รัด ดู เห็น
หมวด ภู ธาตุ.
ปสรติ แผออก, คลี่ออก, เหยียดออก, ขยาย, แผไป, ซานไป. ป+สรฺ คติยํ. อ ปจ.
ปสวติ ยอมประสบ, พบ, เห็น, พบเห็น. ป+สุ คติยํ. อ ปจ. แปลง อุ เปน อว.
ปสวติ
ยอมหลั่งออก, คลอด (ลูก) ประสูติ, เกิด. ป+สู ปสเว ปาณคพฺภโมจเน จ. อ
ปจ. แปลง อู เปน อว.
หนา ๑๘๒
หนา ๑๘๒

120. ปจ ท
. อ .
ปสาเทติ ปสาทยติ
ยอมยินดี, เลื่อมใส, ฯลฯ. ป+สทฺ ธาตุในความ ยินดี ชอบใจ พอใจ ถูกใน เพลิด
เพลิดเพลิน. เณ ณย ปจ.
ปสาเทติ ปสาทยติ ยอมใหยินดี, ใหเลื่อมใส, ฯลฯ. เณ ณย ปจ. เหตุ.
ปสาธยติ ยอมสําเร็จ, ประดับ. ป+สาธฺ สํสิทฺธิยํ. ย ปจ. กัต.
ปสาเธสฺสามิ จักประดับ. ป+สาธฺ+เณ ปจ. สฺสามิ ภวิส. อิ อาคม.
ปสาเรติ ปสารยติ ยอมขึง. ป+สรฺ ธาตุในความ เปลงออก. เณ ณย ปจ.
ปสาสติ
ยอมสั่งสอน, บังคับ, ปกครอง. ป+สาสฺ ธาตุในความ สั่งสอน พร่ําสอน สั่ง
บังคับ. อ ปจ.
ปสิชฺฌติ ยอมสําเร็จ, สําเร็จบริบูรณ. ป+สิธุ สํราธเน. ย ปจ. กัต. แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.
ปสิโณติ
ยอมผูก, ผูกพัน, ผูกรัด. ป+สิ ธาตุในความ ผูกพัน มัด รัด. ณุ ปจ. พฤทธิ อุ
เปน โอ.
ปสูยติ
ู
ยอมไหลออก, คลอด (ลูก), ประสูติ, เกิด. ปสุ ธาตุในความ ไหลออก, คลอด. ย
ปจ กัต ทีฆะ
 . กต. ีฆะ.
ปเสติ ปสยติ ยอมผูก, ฯลฯ. ปสฺ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด. เณ ณย ปจ.
ปสฺส
จงดู, ฯลฯง ทิสฺ ธาตุในความ พบ เห็น ดู เพง. อ ปจ. หิ ปญจ. แปลง ทิสฺ
เปน ปสฺส ลบ หิ. รูปฯ ๔๖๗.
ปสฺสํ ดูแลว, ฯลฯ. ทิสฺ+อ ปจ. อํ ปโรกขา.
ปสฺสตํ จงดู, ฯลฯ. ทิสฺ+อ ปญจ.
ปสฺสมฺมติ
ยอมสงบ, ระงับ, สงบระงับ. ป+สมฺ สมุ ธาตุในความ ดับ เย็น. ย ปจ. กัต.
แปลง มฺย เปน มฺม.
ปสฺสสติ
ยอมใหในออก, หายใจออกอยู. ป+สสฺ ธาตุในความ เปนอยู มีชีพอยู หายใจอยู.
อ ปจ.
หนา ๑๘๓
ปหํสติ
ยอมเบิกบาน, แชมชื่น, ราเริง, รื่นเริง, ฯลฯ. ป+หสฺ หํสฺ ธาตุในความ เบิกบาน
แชมชื่น ราเริง รื่นเริง สรวล เสสรวล เฮฮา หัวเราะ. อ ปจ. ถาตั้ง หสฺ ธาตุ
พึงลง นิคคหิตอาคม.
ปหํสิ
ปหส สะบัดแลว, เบิกบานแลว, ฯลฯ. อี อัช.
สะบดแลว, เบกบานแลว, ฯลฯ อช

121. ป ป
เ เ ค อ
ปหร
จงประหาร, ตี, ฟน, ผลาญ, ลางผลาญ, ฆา, ทําลาย. ป+หรฺ ธาตุในความนําไป
นําออก. อ ปจ. หิ ปญจ.
ปหรติ
ยอมประหาร, ฯลฯ. ขมขี่ ขมแหง, ทําอันตราย, เฆียน. ป+หรฺ+อ ปจ. ปจ. ติ
วัต.
ปหสติ ยอมรื่นเริง, ฯลฯ. หสฺ หสเน. อ ปจ.
ปหสฺสถ จักละ, ฯลฯ. ป+หา ธาตุในความ ละ สละ วาง. อ ปจ. สฺสถ ภวิส.
ปหายติ ยอมละ, ฯลฯ. ป+หา+ย ปจ. กัม.
ปหิณติ ปหิณาติ ยอมสงไป. ป+หิ ธาตุในความไป. ณุ ณา ปจ. แปลง อุ เปน อุ.
ปหิณิ สงไปแลว. ป+หิ+ณา ปจ. อี อัช.
ปหิยฺยติ ปหียติ
ยอมละเสีย, เสื่อม, เสื่อมสิ้น. ป+หา ธาตุในความ เสื่อม สิ้น เลว ทราม. ย ปจ.
กัต. แปลง อา เปน อิ, อี กิริยาแรกซอน ยฺ.
ปหิยฺยติ ปหียติ ยอมละ,ฯลฯ. ป+หา ธาตุในความ ละ สละ วาง ปลอย. ย ปจ. กัม.
ปหุยติ ปหูยติ ยอมอาจ, สามรถ, ปหุ สตฺติยํ. ย ปจ. กัต. กิริหลังที่ฆะ.
ปโ ิ
ปโหติ  ี ป ํ ป
ยอมพอ เพียงพอ. +หุ หู สตฺตายํ. อ จ.
ปา
ปากฏติ
ยอมถึงทั่ว, เปนไปชัด, แจมแจง, ปรากฏ. ป+กฏþ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป.
อ ปจ. ทีฆะอุปสรรคคือ ป อภิฯ ไข ป วา ทสฺสเน.
ปาเชติ
ยอมขับ, ขับไป, ตอน, ตอนไป, ไล, ไลไป. ป+อชฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป.
อ ปจ.
ปาฏิกํขติ ปาฏิกงฺขติ
ยอมปรารถนาเฉพาะ, หวังเฉพาะ. ปฏิ+กํขฺ กขิ กงฺขฺ ธาตุในความ ปรารถนา,
ประสงค หวัง มุงหวัง ตั้งใจ จํานง อยากได ชอบใจ รักใคร. อ ปจ.
ปาเฏติ ปาฏยติ ยอมกลาว, ฯลฯ. ปฏþ ธาตุในความ กลาว พูด สงกลิ่น ตลบ. เณ ณย ปจ.
ปาตยิสฺสามิ
จักใหตกไป, ฯลฯ. ปตฺ ธาตุในความ ไป ตก หลน ลม. ณย ปจ. สฺสามิ ภวิส. อิ
อาคม.
ปาติ ยอมดื่ม, เต็ม. ปา ธาตุในความ ดื่ม เต็ม ทําใหเต็ม. อ ปต.
ปาติ
ปาต ยอมเลี้ยง ฯลฯ ปา ธาตในความ เลี้ยง คมครอง ปองกัน รักษา อ ปจ
ยอม ลยง, ฯลฯ. ปา ธาตุในความ ลยง ุมครอง ปองกน รกษา. ปจ.
ปาติ ยอมผาก, แหง, เหี่ยว. ปา โสสเน. อ ปจ.

122. เปน โอ โ เปน อาป
ปาตุภวติ
ยอมเปนชัด, ประจักษแจง, เกิดปรากฏ. บังเกิดปรากฏ, ปรากฏ. ปาตุ+ภู+อ
ปจ. สตฺตายํ. อ ปจ.
ปาตุภวสฺส จงปรากฏ. ปาตุ+ภู+อ ปจ. สฺสุ ปญจ. เอา อุ เปน อ.
ปาตุภวิ เปนเช็ดเปนแลว, ฯลฯ. ปาตุ+ภู+อ ปจ. อี อัช.
ปาตุรโหสิ
ไดเปนชัดเปนแลว, ฯลฯ. ปาตุ+หุ หู สตฺตายํ. อ ปจ. อี อัช. อ และ รฺ อาคม
ตนธาตุ พฤทธิ อุ หรือ อู เปน โอ.
ปาเตติ ยอมใหตกไป, ฯลฯ. ปตฺ คติยํ. เณ ปจ.
ปานติ ยอมหายใจ, เปนอยู, มีชีวิต. ป+อนฺ ปาณเร. อ ปจ.
หนา ๑๘๕
ปาปยิมฺหา
ใหถึงแลว, ฯลฯง ป+อปฺ ธาตุในความ ถึง เขาถึง บรรลุ ได ประสบ. ณย ปจ.
มฺหา อัช. อิ อาคม.
ปาปยติ ปาปยเต ยอมถึง, ฯลฯ. ป+อปฺ+ย ปจ. กัม. อิ อาคม.
ปาปณาติ ปาปุณาติ ปาปุโณติ
ุ ุ
ยอมถึง, ฯลฯ. ป+อปฺ อุณา ปจ. กิริยาตน แปลง อุ เปน อิ กิริยาหลัง เอา อา
เปน โอ โมคฯ เปน อาป ธาต
. มคฯ ฺ ธาตุ.
ปาเปติ ยอมใหถึง, ฯลฯ. ป+อปฺ+เณ ปจ.
ปายติ ยอมเจริญ, ฯลฯ. ปายิ ธาตุในความ เจริญ งอกงาม รุงเรือง. อ ปจ.
ปายติ ยอมผาก, แหง, เหี่ยว, หมดสิ้น. เป โสสเน. อ ปจ. แปลง เอ เปน อาย.
ปายาสิ ปายิ
หนีไปแลว, หลีกไปแลว. ป+อยฺ อิ คติยํ. อ ปจ. อี อัช. ถาตั้ง อิ ธาตุ วิการ อิ
เปน เอ เอ เปน อาย กิริยาตนลง สฺ อาคม.
ปาเยสิ ใหดื่มแลว. ปา ปาเน. เณ ปจ. อี อัข. แปลง อา เปน อาย.
ปารเมติ ยอมใหดียิ่ง, ฯลฯ. ป+รมฺ รมุ ธาตุในความ ยินดี รื่รมย เพลิน. เณ ปจ. ทีฆะ ป.
ปารเมติ
ยอมใหถึงฝง, ยอมถึงซึ่งฟง. ปารํ+อิ คติยํ. เณ ปจ. แปลงนิคคหิตเปน ม อิ
เปน เอ.
ปารุปติ ยอมหม. ป+อา+อุปฺ ธาตุในความ ถึง เขาถึง ลุ. อ ปจ. รฺ อาคม.
ปาเรติ ยอมใหเต็ม, ฯลฯ. ปารฺ ปูรเณ. เณ ปจ.
ปาเรติ ปารยติ ยอมอาจ, สามารถ, เสร็จ, สําเร็จ. ปารฺ สามตฺถิเย. เณ ณย ปจ.
หนา ๑๘๖
หนา ๑๘๖
ปาเรม ยอมถึงฝง, ถึงซึ่งฝง. ปาร+อิ+อ ปจ. ม วัต. วิการ อิ เปน เอ.

123. ไ ใ ไ ใ
ป อป+ +อ อ อา
ปาลยนฺตุ
จงเลี้ง, ฯลฯ. ปาลฺ ธาตุในความ เลี้ยง รักษา ระวัง ปองกัน คุมครอง ปกคริง
คอยดูแล เฝา. ณย ปจ. อนฺตุ ปยจ.
ปาเลติ ปาลยติ ยอมเลี้ยง, ฯลฯ. ปาลฺ รกฺขเณ. เณ ณย ปจ.
ปาว ปาวา
กลาวแลว, กลาวกอนแลว, ฯลฯง ป+วทฺ+อ ปจ. อ ปโรกขา. หรือ อา หิยัต.
รัสสะ กิริยาหลัง อี อัช.
ปาวทิ ไดกลาวแลว, ฯลฯ. ป+วทฺ+อ ปจ. อี อัจ. อ อาคม. ตนธาตุ.
ปาวิสียิ ไดเขาแลว. ป+อา+วิสฺ+ย ปจ. กัม. อี อัช. อ อาคมตนธาตุ อี อาคมหลังธาตุ.
ปาเวกฺขิ ไดเขาไปแลว. ป+อา+วิสฺ+อ ปจ. อี อัช. แปลง วิส เปน เวกฺข รูปฯ ๔๗๓.
ปาสติ ยอมดื่ม. ปา ปาเน. ส ปจ. จักดื่ม. ปา+อ ปจ. สฺสติ ภวิส. ลบ สฺ.
ปาสาทียติ
ยอมประพฤติในกุฏิในกุฏิเพียงดังปราสาท. ปาสาศัพท อีย ปจ. โมคฯ ขาทิกัณฑ
๗.
หนา ๑๘๗
ปาหสี เบียดเบียนแลว, ฯลฯ. ป+อา+หนฺ หึสายํซ อ ปจ. อี อัช. ลบ นฺ สฺ อาคม.
ปาเหสิ
ไ  ิ ใ ไ ิ ใ   
สง ปแลว, ฯลฯง ป+อา+หิ ธาตุ นความ ป เจริญ หเรารอน. ณุ ปจ. ลบ ณุ
ไตร. ๕/๖๔.
ปาเฬติ ปาฬยติ ยอมเลี้ยง, ฯลฯ. ปาฬฺ ธาตุในความ เลี้ยง รักษา, ฯลฯ. เณ ณย ปจ.
ปฺเชติ ปฺชยติ
ยอมกลาว, ฯลฯ. ปชิ ธาตุในความ กลาว พูด เบียด เบียน อาจ สามารถ มี
กําลัง, ให อยู อาศัย. เณ ณย ปจ.
ปโณติ ปณาติ
ยอมอิ่มใจ, ฯลฯง ป ธาตุในความ อิ่มใจ ดีใจ เบิกบาน เบิกบานใจ รัก รักใคร.
ณุ ณา ปต. แปลง ณา เปน นา เปน ปนาติ บาง.
ปณฺฑติ ยอมรวบรวม, ฯลฯ. ปฑิ ปณฺฑฺ ธาตุในความ รวบรวม ติดตอ ติดตอกัน. อ ปจ.
ปณฺเฑติ ปณฺฑยติ ยอมรวบรวม, ฯลฯ. เณ ณย ปจฆ.
ปทหติ
ยอมปด, กั้น. ป+ธา ธารเณ. อ ปจ. แปลง ธา เปน ทห. รูปฯ ๔๙๒ เปน
อป+ธา ลบ อ ที อป เทฺวภาวะ ธา รัสสะ แลวแปลง ธ เปน ท รัสสะ อาที่
ตัวธาตุ แลว แปลง ธ เปน ห.
ปทหาเปติ ปทหาปยติ ยอมใหปด, ฯลฯง ณาเป ณปย ปจ.
ปธหิ
ปดแลว ฯลฯง ป หรือ อป+ธา+อ ปจ อี อัชง เทวภาวะ ธา รัสสะ อา ทั้งสอง
ปดแลว, ฯลฯง หรอ ธา ปจ. อชง เทฺวภาวะ ธา รสสะ ทงสอง
แปลง ธ ตัวธาตุเปน ห.

124. ป ใ ป ป
ปปาสติ
ยอมปรารถนาจะดื่ม, ฯลฯง ปา ปาเน. ส ปจ. เทฺวภาวะ ปา แปลง ปา อา
เปน อิ.
หนา ๑๘๘
ปพติ
ยอมดื่ม. ปา ปาเน. อ ปจ. รุปฯ ๔๗๘ แปลง ปา เปน ปพ กัจฯ ๔๖๙ แปลง
ปา เปน ปว แปลง ว เปน พ.
ปยติ ปยเต ยอมดื่ม. ปา+ย ปจ. กัม. ติ, เต วัต. แปลง อา เปน อิ.
ปยายติ ยอมประพฤติซึ่งความรัก. ปย ศัพท อาย ปจ. ติ วัต.
ปลนฺธติ ยอมประดับ, ฯลฯง ปลธิ ปลนฺธฺ ธาตุในความ ประดับ ตกแตง. อ ปจ.
ปลติ ยอมไป,ฯลฯซ ปลุ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ปลหติ ยอมไป, ปลหิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ปลหิ ไปแลว, ฯลฯ. ปลหิ+อ ปจ. อี อัช.
ปเลติ ปลยติ ยอมหมดไป, สิ้นไป, เสื่อมไป. ปลิ เขเป. เณ ณย ปจ.
ปวติ ยอมดื่ม. ปา ปาเน. อ ปจ. แปลง ปา เปน ปว กัจฯ ๔๖๙.
ป ิ
วติ   ใ  ป ิ ป
ยอมอวน, หญ, อวบ. วฺ ถูลิเย.อ จ.
ปวาสติ
ยอมปรารถนาเพื่ออันดื่ม, ปรารถนาจะดื่ม.ปา ปาเน. ส ปจง เทฺภวาะ ปา แปลง
อา เปน อิ เพราะ ส อยูหลัง พึงแปลง ปา ธาตุเปน วา กัจฯ ๔๖๗ สัททนีติ
๙๗๘.
ปวิสฺสติ จักดื่ม. ปา+สฺสติ ภวิส. แปลง ปา เปน ปว อิ อาคม.
ปสติ ยอมไป, ฯลฯ. ปสิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ปสติ ยอมแตกก, เปนสวน, เปนตอน. ปสิ ปสุ อวยเว. อ ปจ.
ปสิสฺสติ จักบด, ปสฺ จุณฺณเน. สฺสติ ภวิส. อิ อาคม.
ปเสติ ปสยติ ยอมอาจ, ฯลฯซ ปสฺ ธาตุในความ อาจ สามารถ เปนอยู หายใจ. เณ ณย ปจ.
หนา ๑๘๙
ปเสติ ปสยติ ยอมกลาว, ฯลฯ. ปสิ ธาตุในความ กลาว พูด. เณ ณย ปจ.
ปเสติ
ยอมทําใหละเอียด, ฯลฯ. ปสฺ ปสฺ ธาตุในความ ทําใหละเอียด ทําใหเปนผง บด.
เอ ปจ. นิคคหิตอาคม.
ปเหติ ปหยติ
ยอมปรารถนาฯลฯ ปห ธาตในความ ปรารถนา กระหยิ่ม มักใหญ ทะเยอะ
ยอมปรารถนา,ฯลฯ. ปหฺ ธาตุในความ ปรารถนา กระหยม มกใหญ ทะเยอะ
ทะยาน. เณ ณย ปจ.

125. จ
ป ป ใ ป ป ป
ปฬนฺธติ ยอมประดับ, ฯลฯ. ปฬธิ ธาตุในความ ประดับ ตกแตง. อ ปจ.
ปฬติ ปเฬติ ปฬยติ ยอมเบียดเบียน, บีบคั้น. ปฬฺ วิพาธายํ. อ เณ ณย ปจ.
ป€ติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. ป€ฺ ธาตุในความ เบียดเบียน เศราหมอง ทรงไว. อ ปจ.
ปณติ ยอมเต็ม, ฯลฯง ปณฺ ธาตุในความ เต็ม เปยม. อ ปจ.
ปนาติ ยอมอิ่ม, อิ่มใจ, ปลื้มใจ, ยินดี, รัก, รักใคร. ป ตปฺปนฺตีสุ. นา ปจ.
ปยติ ยอมดื่ม. ปา ปาเน. ย ปจ. กัม. แปลง อา เปน อี.
ปเฬติ ปฬยติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. ปฬฺ วิพาธายํ. เณ ณย ปจ.
ปุเสติ ปุสยติ
ยอมกุมแหง, ฯลฯ. ปุสฺ ปุนฺสฺ ธาตุในความ กุมแหง ขมแหง ย่ํายี. เณ ณย ปจ.
ถาตั้ง ปุนฺสฺ พึงแปลง นฺ เปน นิคคหิต.
ปุจฺฉ จงถาม ปุ ฺฉฺ+อ ปจ. ติ วัต.
ปุฺฉติ ยอมเช็ด, ฯลฯ. ปุฺฉฺ ธาตุในความ เช็ด ถู ทําความ สะอาด. อ ปจ.
หนา ๑๙๐
ป ิ
ุฏติ   ป ใ  ป ป ป
ยอมเศราหมอง, ฯลฯ. ุฏþ ธาตุ นความ เศราหมอง เ รอะเ อน. อ จ.
ปุฏþเฏติ ปุฏþฏยติ ยอมลดลง, ฯลฯง ปุฏþฏþ ธาตุในความ นิดหนอย นอย. เณ ณย ปจ.
ปุณติ ยอมละเอียด, ฯลฯ. ปุณฺ ธาตุในความ ละเอียด สุขุม. อ ปจ.
ปุณติ ยอมงาม, งอกงาม, เจริญ. ปุณฺ สุภกฺริเย. อ ปจ.
ปุเณติ ปุณยติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. ปุณฺ ธาตุในความ เบียดเบียน ประหาร ฆา รวบรวม
ติดตอ.เณ ณย ปจ.
ปุณฺฑติ
ยอมขาว, สะอาด, ประดับ, สวยงาม, ตัด, ขาด, เปนทอน, เปนตอน. ปุฑิ ปุณฺฑฺ
ปุณฺฑี ปุณฺฑนขณฺฑเนสุ. อ ปจ.
ปุตฺตียติ
ยอมประพฤติเพียงดังบุตร, ประพฤติใหเปนเพียงดังบุตร, ประพฤติดังบุตร. ปุตฺต
มิวาจรติ ปุตฺตียติ. (อาจารย) ยอมประพฤติซึ่งลูกศัษยผูมิใชบุตรเพียงดังบุรต.
ประพฤติซึ่งลูกศัษยผูมิใชบุตรใหเปนเพียงดังบุตร. อุปตฺตํ ปุตฺตมิวาจรติ ปุตฺตียติ
สิสฺสํ (อาจริโย). อีย ปจ. ลงใน อาจรติ. รูปฯ ๕๒๑. ยอมปรารถนาบุตร. ปุตฺต
โน ปุตฺตมิจฺฉติ ปุตฺตียติ. อีย ปจ. ลง อิจฺฉติ รูปฯ ๕๒๒. บาลีไวยากรณ เปน
อิย ปจ. ไดรูปเปน ปุตฺติยติ. ปุตฺต ศัพท อีย หรือ อิย ปจ. ติ วัต.

126. ป อ ปจ
ปตฺตียติ
ยอมกระทําเพียงดังบุตร, กระทําดังบุตร. ยอมกระทํา ซึ่งบุคคลผูมิใชบุตรเพียงดัง
บุตร, กระทําซึ่งบุคคลผูมิใชบุตรใหเปนเพียงดังบุตร. อีย ปจ. ลงใน กโรติ.
ปุถติ ยอมเบียดเบียน, เศราหมอง. ปุถิ หึสาสํกิเลเสสุ. อ ปจ.
ปุเถติ ปุถยติ
ยอมเอื้อเฟอ, ไมเอื้อเฟอ. ปุถ. อาทรอนาทเรสุ. เณ ณย ปจ. แปลไดทั้งสอง
อยางแลวแตความของประโยค.
ปุนาติ ยอมกรอง, ฯลฯง ปุ ธาตุในความ ชําระ ทําใหบริสุทธิ์. นา ปจ.
ปุเนติ ยอมมาอีก. ปุน+อา+อิ คติยํ. อ ปจ.
ปุนฺเถติ ยอมเบียดเบียน, เศราหมอง ปุถฺ หึสาสํกิเลเสสุ. อ ปจ.
ปุปฺผติ
ยอมบาน, ขยายออก, คลี่ออก, เผล็ดออก, ผลิออก, งอกออก. ปุปฺผฺ วิกสเน. อ
ปจ.
ปุพฺพติ ยอมเต็ม, เปยม. ปุพฺพฺ ปูรเณ. อ ปจ.
ปุรติ
ุ
ยอมไปขางหนา, ฯลฯ. ปุรฺ ธาตุในความ ไปขางหนา เปนประธาน เปนหัวหนา
เต็มเปยม อ ปจ
เตมเ ยม.  .
ปุลติ ยอมฆา, ฯลฯ. ปุลฺ ธาตุในความ ฆา ประหาร รวมกัน ติดตอกัน. อ ปจ.
ปุลติ ยอมใหญ, เจริญขึ้น, โต. ปุลฺ มหตฺเต. อ ปจ.
ปุลุสติ ปุโลสติ ยอมเผา, ฯลฯ. ปุลุสุ ธาตุในความ เผา ไหม เรารอน. อ ปจ.
ปุสติ
ยอมเจริญ, ฯลฯ. ปุสฺ ธาตุในความ เจริญ งอกงาม รุงเรือง เกิด ไหลออก. อ
ปจ.
ปุสฺนาติ ยอมปรนปรือ, ฯลฯ. ปุสฺ ธาตุในความ ปรนปรือ เลี้ยง เลี้ยงดู. นา ปจ.
หนา ๑๙๒
ปุฬติ
ยอมเปนสุข, ฯลฯ. ปุฬฺ ธาตุในความ เปนสุข สบาย ฆา ประหาร รวมกัน
ติดตอกัน. อ ปจ.
ปูชเย พึงบูชา, ฯลฯ. ปูชฺ ธาตุในความ บูชา เคารพ นบนอบ ไหว. ณย ปจ. เอยฺย สัต.
ปูเชติ ปูชยติ ยอมบูชา, ฯลฯ. ปูชฺ+เณ ณย ปจ.
ปูยติ
ยอมกระจายไป, ฯลฯ. ปูยิ ธาตุในความ กระจายไป แพรไป ซานไป เหม็น เนา.
อ ปจ.
ปูรติ ยอมเต็ม, เปยม. ปูร.+ปูรเณ. อ ปจ.

127. ปส
ปูราเปสิ ใหเต็มแลว, ฯลฯ. ปูรฺ+ณาเป ปจ. อี อัช.
ปูเรติ ปูรยติ ยอมสนิท, ฯลฯ. ปูรฺ ธาตุในความ สนิท ชิด แนบ. เณ ณย ปจ.
ปูเรยฺยํ พึงบําเพ็ญ (ทําใหเต็ม). รูปฺ ปูรเณ. อ ปจ. เอยฺยํ สัต.
เปกฺขติ ยอมเพง, ฯลฯ. ป+อิกฺขฺ ธาตุในความ เห็น ดู เพง พินิจ กําหนด หมาย. อ ปจ.
เปฏติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. ปฏþ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว เบียดเบียน ประหาร
ฆา รวมกัน ติดตอ ติดตอกัน. อ ปจ.
เป€ติ ยอมเบียดเบียน, เศราหมอง. ปธฺ หึสาสํกิเลเสสุ. อ ปจ.
เปติ ยอมไป, ฯลฯ. เป ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
เปลติ ยอมไป, ฯลฯ. เปลฺ เปลิ เปลุ ธาตุในความ ถึง เปนไป. อ ปจ.
เปสติ ยอมเผา, ไหม. ปสุ อุปทาเห. อ ปจ.
เปสติ ยอมไป, ฯลฯ. เปสฺ เปสุ คติยํ. อ ปจ.
เปเสติ เปสยติ ยอมสงไป. ฯลฯ. ปสฺ ธาตุในความ สงไป ใชไป บังคับ. เณ ณย ปจ.

หนา ๑๙๓
เปเสติ เปสยติ ยอมนํากลับ. กลับคืน, เปสฺ ปฏิหรเณ. เณ ณย ปจ.
เปเสสิ ไปแลว, ฯลฯ. ปสิ คติยํ. อ ปจ. อี อัช. วิการ อิ เปน เอ สฺ อาคม.
เปเฬติ ยอมไป, ฯลฯ. เปฬฺ คติยํ. อ ปจ.
โปเฏติ โปฏยติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. ปุฏ ธาตุในความ เบียดเบียน แตก สลาย ทลาย
กระจาย กระจัดกระจาย กลาว พูด. เณ ณย ปจ.
โปถติ ยอมกวางขวาง, มากมาย, พิสดาร. ปุถฺ วิตฺถาเร. อ ปต.
โปถติ ยอมบด, ฯลฯ. โปถฺ ธาตุในความ บด ขยี้ โบย ตี. อ ปจ.
โปเถติ โปถยติ ยอมบด, ฯลฯ. โปถฺ+เณ ณย ปจ.
โปเถติ โปถยติ
ยอมประหาร, ฯลฯ. ปุถฺ ธาตุในความ ประหาร ฆา เฆี่ยน ตี โบย เคาะ กระทบ
กลาว พูด. เณ ณย ปจ.
โปสติ ยอมเลี้ยง, ฯลฯ. ปุสฺ ธาตุในความ เลี้ยง เลี้ยงดู ปรนปรือ. อ ปจ.
โปสติ ยอมเผา, ฯลฯ. ปุสฺ ธาตุในความ เผา ไหม เรารอน. อ ปจ.
โปเสติ โปสยติ ยอมเลี้ยง, ฯลฯ. ปสฺ โปสเน. เณ ณย ปจ.
โ โ
โปเสติ โปสยติ
ยอมทรงไว ฯลฯ ปส ธาตในความ ทรงไว รับไว ตกแตง ตบแตง ประดับ เณ
ยอมทรงไว, ฯลฯ. ุ ุ ธาตุในความ ทรงไว รบไว ตกแตง ตบแตง ประดบ. เณ
ณย ปจ.

128. ผ อักษร
ผณติ ยอมแผ, ฯลฯ. ผณฺ ธาตุในความ ไป แผ ขยาย (แผกวางออกไป), อ ปจ.
หนา ๑๙๔
ผนฺทติ
ยอมดิ้นรน, ฯลฯ. ผทิ ผนฺทฺ ธาตุในความ ไหว สั่น สะเทือน เคลื่อน เขมน เตน
ตุบๆ. อ ปจ.
ผรติ ยอมแผไป, ฯลฯ. ผรฺ ธาตุในความ แผ ขยาย แผไป ซานไป. อ ปจ.
ผลติ
ยอมแตก, ฯลฯง ผลฺ ธาตุในความ แตก แยก สลาย ทลาย กระจาย กระจัด
กระจาย. อ ปจ.
ผลติ
ยอมเผล็ดผล, ฯลฯ. ผลฺ ธาตุในความ เผล็ด ผลิออก งอกออก เผล็ดผล สําเร็จ.
อ ปจ.
ผฬติ ยอมแตก, ฯลฯ. ผฬฺ ธาตุในความ ไป แผ ขยาย. อ ปจ.
ผเฬติ ผฬยติ ยอมแตก, ฯลฯ. ผฬฺ+เณ ณย ปจ.
ผาณติ ยอมแผ, ฯลฯ. ผาณฺ ธาตุในความ ไป แผ ขยาย. อ ปจ.
ผาติ ยอมตัด, ฯลฯ. ผา ธาตุในความ ตัด ผา ฉีก แหก. อ ปจ.
ผายติ ยอมเจริญ, ฯลฯ. ผายฺ ผายิ ธาตุในความ เจริญ งอกงาม รุงเรือง, อ ปจ.
ผารติ ยอมบวม. ผารุ ธาตุในความ นูน บวม. อ ปจ.
ผาลติ
ยอมขีด, ฯลฯ. ผาลฺ ธาตุในความ ทําใหเปนรอย ทําใหเปนทาง ขีด ผา แหวะ.
อ ปจ.
ผาเลหิ จงขีด,ฯลฯ. ผาลฺ+เอ ปจ. หิ ปญจ.
หนา ๑๙๕
ผิยติ ยอมไป, ฯลฯ. ผิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป สูง นูน. ย ปจ. กัต.
ผุฏติ ยอมบาน, ฯลฯ. ผุฏþ ธาตุในความ บาน เปดออก ปรากฏ. อ ปจ.
ผุณติ ยอมกระจาย, ฯลฯ. ผุณฺ ธาตุในความ กระจาย เรียงราย กําจัด. อ ปจ.
ผุนาติ ยอมฝด, ฯลฯ. ผุ ธาตุในความ ฝด โปรย โรย (คอยๆโปรยลงไป). นา ปจ.
ผรติ ยอมไหว, ฯลฯ. ผุรฺ ธาตุในความ ไหว เคลื่อน เจริญ งอกงาม รุงเรือง. อ ปจ.

129. .
ผุลติ
ยอมสะสม, ฯลฯ . ผลฺ ธาตุในความ สะสม สั่งสม รวบรวม แผ ขยาย แผไป.
อ ปจ.
ผุลฺลติ
ยอมบาน, ฯลฯ. ผุลฺลฺ ธาตุในความ บาน เผยออก คลี่ออก ขยายออก แตก
ทําลาย สลาย. อ ปจ.
ผุสติ ผุสฺสติ
ยอมถูกตอง, ฯลฯ. ผุสฺ ธาตุในความ ถูกตอง สัมผัส. อ ปจ. กิริยาหลัง แปลง
ส เปน สฺส.
เผณติ ยอมไป, ฯลฯ. เผณฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปน. อ ปจ.
โผฉติ ยอมแผไป, ฯลฯ. ผุฏþ ธาตุในความ แผไป แพรไป ซานไป. อ ปจ.
โผฏติ ยอมแผไป, ฯลฯ. ผุฏþ ธาตุในความ แผไป แพรไป ซานไป. อ ปจ.
โผเฏติ โผฏยติ ยอมแตก, ฯลฯ. ผุฏþ ธาตุในความ แตก ทําลาย สลาย. เณ ณย ปจ.
หนา ๑๙๖
พ อักษร
พกติ ยอมจับเอา, ถือเอา. พกฺ อาทาเน. อ ปจ.
พชฺฌิ
ของแลว, ผูกแลว, ฯลฯ. พธฺ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด ติด เนื่อง เนื่องกัน
ดัก. ณย ปจ. กัต. อี อัช.
พตฺตติ
ยอมเปนไป, ฯลฯ. วตุ วตฺตฺ ธาตุในความ เปนไป เปนอยู ประพฤติ. อ ปจ.
แปลง ว เปน พ ถาตั้ง วตุ พึงแปลง ต เปน ตฺต.
พทติ ยอมมั่นคง, ฯลฯ. พทฺ ธาตุในความ มั่นคง แข็งแรง. อ ปจ.
พทฺธติ
ยอมอยูในอํานาจ, ฯลฯง พทฺธฺ ธาตุในความ อยูใน อํานาจ (เขา) เปนทาส (เขา).
อ ปจ.
พนฺธติ
ยอมผูก, ฯลฯ. พนฺธฺ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด จับ จํา ติด ติดตอ เนื่อง
เนื่องกัน ดัก. อ ปจ.
พพฺพติ ยอมไป, ฯลฯ. พพฺพฺ คติยํ. อ ปจ.
พภูว
เปนแลว, ฯลฯ. ภู ธาตุในความ มี เปน เกิด. อ ปจ. อ ปโรกขา. เทฺวภาวะ ภู
เอา อู เปน อ แปลง ภ เปน พ ในเพราะ ปโรกขา. แปลง ภู เปน ภูว รูปฯ
๔๔๙.
๔๔๙

130. ปจ
ว+อา+ +อ อา ว พย
พภูวียิตฺถ
เปนแลว, ฯลฯ. ภู ธาตุในความ มี เปน เกิด. อ ปจ. อ ปโรกขา. เทฺวภาวะ ภู
เอา อู เปน อ แปลง ภ เปน พ ในเพราะ ปโรกขา. แปลง ภู เปน ภูว รูปฯ
๔๔๙.
พฺยติ พฺยาติ ยอมลืมตา. พฺยา ธาตุในความ ลืมตา. อ ปจ. กิริยารัสสะ.
พฺยชฺฌติ
ยอมตี, ฯลฯ. พฺยธฺ ธาตุในความ ตี ฆา ประหาร. ย ปจ. กัต. แปลง ธฺย เปน
ชฺฌ.
หนา ๑๙๗
พฺยถติ
ยอมเปนทุกข. ฯลฯ. พฺยถฺ ธาตุในความ เปนทุกข ไมสบาย กลัว ไหว สั่น สั่น
รัว. อ ปจ.
พฺยธิยติ พฺยธิยเต ยอมตี,ฯลฯ. พฺยธฺ+ย ปจ. กัม. ติ, เต วัต. อิ อาคม หนา ย.
พฺยยติ
ยอมสังวร,ฯลฯ. เพฺย ธาตุในความ สังวร ระวัง ปองกัน รักษา. อ ปจง เอา เอ
เปน ย.
พฺยยติ
ยอมบริจาค, ฯลฯ. พฺยยฺ ธาตุในความ บริจาค สละ บริจาคทรัพย สละทรัพย. อ
ปจ
 .
พฺยเยติ พฺยยติ
ยอมสิ้น, ฯลฯ. พยฺยฺ ธาตุในความ สิ้น เสื่อม เปลี่ยน แปลง. เณ ณย ปจ.
กิริยาหลัง พฺยยฺ+ณย ลบ ณฺ เหลือ อ จึงเปน พฺยยย อักษร ย เรียงกันสามตัว
ลบเสีย ตัวหนึ่งตามหลักสนธิ.
พฺยเยติ พฺยยติ
ยอมบริจาค, ฯลฯ. พฺยยฺ ธาตุในความ บริจาค สละ บริจาคทรัพย สละทรัพย.
เณ ณย ปจ.
พฺยนฺติกาหติ
จักทําใหมีที่สุดโดยวิเศษ, จักทําใหมีที่สุดยอดเยี่ยม. วิ+อนฺต+กรฺ ธาตุ โอ ปจ. สฺ
สติ ภวิส. วิการ อิ เปน เอ เอา เอ เปน ย แปลง วฺ เปน พฺ หรือแปลง วิ
เปน พฺย แปลง กรฺ พรอมกับ โอ เปน กาห ลบ สฺส ลง อิอาคมที่ ต.
พฺยากโรติ ยอมทาย, ทํานาย, พยากรณ. วิ+อา+กรฺ+โอ ปจ.
พฺยากาสิ
ทายแลว, ฯลฯ. ไดทายแลว, ฯลฯ. วิ+อา+กรฺ+โอ ปจ. อี อัช. แปลง กรฺ พรอม
กับ โอ เปน กา รูปฯ ๕๐๗. คําแปลหลัง ลง อ อาคมหนา กา.
หนา ๑๙๘
พฺยาคา
บรรลแลว ไดบรรลแลว วิ+อา+คม+อ ปจ อา หิยัต แปลง วิ เปน พย ลบ
บรรลุแลว, ไดบรรลแลว. คมฺ ปจ. หยต. แปลง เปน ฺ ลบ
ที่สุดธาตุ.

131. พช . พธ+ย . . .
พฺยาจติ
ยอมหลอกหลวง, ฯลฯ. พยาจฺ ธาตุในความ หลอกหลวง แสรงทํา แกลงทํา. อ
ปจ.
พฺยาธิสฺสติ
จักเบียดเบียน, ฯลฯง วิ+พาธฺ ธาตุในความ เบียดเบียน รบกวน เดือดรอน ทํา
ใหปนปวน ทําใหลําบาก. อ ปจ. สฺสติ ภวิส.แปลง วิ เปน พฺย ลบ พยัญชนะ
ตนธาตุ.
พฺยุหติ พฺยูหติ
ยอมดําริ, เขี่ย, คุย, แหวก. วิ+อูหฺ ธาตุในความ ดําริ คิด. อ ปจ. กิริยาแรก
รัสสะ.
พฺรวีติ ยอมกลาว พูด. อ ปจ. แปลง อู เปน อว อี อาคม.
พฺรหติ ยอมเจริญ, ฯลฯ. พฺหหฺ ธาตุในความ เจริญ เจริญขึ้น สูง ใหญ โต. อ ปจ.
พลติ ยอมเปนอยู, ฯลฯ. พลฺ ธาตุในความ เปนอยุ หายใจ. อ ปจ.
หลียติ ยอมมีกําลัง, พล ศัพท อีย ปจ.
พหติ
ยอมเจริญ, ฯลฯ.พหิ ธาตุในความ เจริญ งอกงาม รุงเรือง ออกเสียง, กลาว. อ
ปจ.
พหติ ยอมนับ, ฯลฯ. พหุ ธาตุในความ นับ คํานวณ เจริญ งอกงาม รุงเรือง. อ ปจ.
พหุลีกโรติ ยอมทําใหมาก. พหุลี+กรฺ+โอ ปจ.
พาธติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯง พาธฺ วิโลลเน. อ ปจ. ดู พฺยาธิสฺสติ ดวย.
หนา ๑๙๙
พาเธติ พาธยติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯง พาธฺ วิโลลเน. เณ ณย ปจ.
พาเธติ พาธยติ ยอมผูก, ฯลฯ. พธฺ เณ ณย ปจ. ดู พชฺฌิ ดวย.
พิลติ ยอมแตก, ฯลฯ. พิลฺ ธาตุในความ แตก ขาด ทําลาย สลาย. อ ปจ.
พีภจฺฉติ
ยอมผูก,ฯลฯ. พธฺ พนฺธเน. ฉ ปจ. เทฺวภาวะ พ เอา อ เปน อิ แปลง พ ตัว
ธาตุเปน ภ แปลง ธฺ เปน จฺ โมคฯ ขาทิกัณฑ ๓.
พุกฺกติ ยอมเหา, ฯลฯ. พุกฺกฺ ธาตุในความ เหา หอน รอง (สุนัข). อ ปจ.
พุกฺเกติ พุกฺกยติ ยอมเหา, ฯลฯ. พุกฺกฺ+เณ ณย ปจ.
พุชฺฌติ
ยอมรู, ฯลฯ. พุธ ธาตุในความ รู บรรลุ ตรัสรู รูแจง ตื่น บาน เบิกบาน. ย
ปจ. กัต. แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.
พชฌเต
ุ ฺฌเต ยอมร, ฯลฯ. พธ+ย ปจ. กัม. เต วัต.
ยอมรู, ฯลฯ ุ ฺ ปจ กม เต วต
พุชฺฌเร ยอมรู, ฯลฯ. พุธฺ+ย ปจ. กัต. อนฺติ วัต. แปลง เปน เร.

132. ๒
พุนฺทติ ยอมลับ, ฯลฯ. พุนฺทิ ธาตุในความ ลับ อาน (ทําใหคม). อ ปจ.
พุนฺเธติ พุนฺธยติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. พุธิ ธาตุในความ เบียดเบียน ทําใหเดือดรอน รบกวน.
เณ ณย ปจ.
พุภุกฺขติ
ยอมปรารถนาเพื่ออันกิน, ปรารถนาเพื่อจะกิน, ปรารถนาจะกิน. ภุชฺ+ข ปจ.
เทฺวภาวะ ภุ แปลงเปน พุ แปลง ชฺ เปน กฺ เพราะ ข อยูหลัง. โภตฺตุ อิจฺฉติ
พุภุกฺขติ. รูปฯ ๕๑๘.
พุภุกฺเขติ ยอมปรารถนาเพื่อใหกิน. ข ปจ. และ เณ ปจ. เหตุ.
หนา ๒๐๐
พฺรุวนฺติ
ยอมกลาว, ฯลฯ. พฺรู ธาตุในความ กลาว พูด. อ ปจ. อนฺติ วัต. เพราะ อนฺติ
วิภัติ เปน พหุ แปลง อู เปน อุว รูปฯ ๔๘๖.
พฺรูติ ยอมกลาว, ฯลฯ. พรู+อ ปจ. ติ วัต.
พฺรูวีติ ยอมกลาว, ฯลฯ. พฺรู+อ ปจ. แปลง พฺรู เปน พฺรูว อี อาคม.
พฺรูหติ
ู ยอมเจริญ, ฯลฯ. พฺรูหฺ ธาตุในความ เจริญ งอกงาม รุงเรือง พอกพูน. อ ปจ.
ู ุ ุ ู
พฺรูหย จงเจริญ, ฯลฯ. พฺรูห.+อ ปจ. หิ ปญจ. แปลงเปน ย.
พรูหย จงใหเจริญ, ฯลฯ. พฺรูหฺ+ณย ปจ. เหตํา. หิ ปญจ. ลบ หิ.
พูฬติ ยอมกิน, ฯลฯง พฺฬฺ ธาตุในความ กิน บริโภค โง เขลา. อ ปจ.
เพฺยติ เพฺยสติ ยอมเปนไป, ฯลฯ. เพฺย ธาตุในความ เปนไป เปนอยู. อ, ส ปจ.
เพลติ ยอมไป, ฯลฯ. เพลุ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
เพฬติ ยอมดา, ฯลฯ. พิฬฺ ธาตุในความ ดา บริหภาษ. อ ปจ.
โพธติ ยอมรู, ฯลฯ. พุธฺ. ธาตุในความ รู บรรลุ ตรัสรู รูแจง. อ ปจ.
โพฺยเสติ โพฺยสยติ ยอมสละ, ฯลฯ. พฺยสฺ ธาตุในความ สละ ละ ทิ้ง. เณ ณย ปจ. โอ อาคม.
ภ อักษร
ภกฺขติ ยอมกิน, ฯลฯ. ภกฺขฺ ธาตุในความ กิน บริโภค. อ ปจ.
ภกฺขามิ ยอมกิน, ฯลฯ. ภกฺขฺ+อ ปจ. มิ วัต. ทีฆะที่สุดธาตุ.
หนา ๒๐
หนา ๐๑
ภกฺเขติ ภกฺขยติ ยอมกิน, ฯลฯ. ภกฺขฺ+เณ ณย ปจ.

133. แป ณย เปน 
. น . อ .
ภคณฺฑติ ภคนฺทติ ยอมรด, ฯลฯ. ภคณฺฑฺ ภคนฺทฺ ธาตุในความ รด ราด โรย โปรย. อ ปจ.
ภสํติ ยอมตก, ฯลฯง ภํสฺ ธาตุในความ ตก หลน. อ ปจ.
ภชติ
ยอมคบ, ฯลฯ. ภชฺ ธาตุในความ คบ สมาคม รับใช ปฏิบัติ คุน สนิท ชิดชม ตั้ง
ตั้งอยู. อ ปจ.
ภเชติ ภชยติ ยอมคุน, ฯลฯ. ภชฺ ธาตุในความ คุน สนิท ชิดชม. เณ ณย ปจ.
ภาเชติ ภาชยติ ยอมแจกก, ฯลฯ.ภชฺ ธาตุในความ แจก จําแนก แบง ให ปน. เณ ณย ปจ.
ภชฺชติ
ยอมหุง, ฯลฯ. ภชฺ ธาตุในความ หุง ตม คั่ว ยาง. อ ปจ. แปลง ช เปน ชฺช
หรือซอน ชฺ.
ภฺชติ ยอมคั่ว. ภชิ ธาตุในความ คั่ว. อ ปจ.
ภฺชติ ยอมแตก, ฯลฯ. ภฺชฺ ธาตุในความ แตก หัก ทําลาย. อ ปจ.
ภฺชติ ยอมสอด, ฯลฯ. ภชฺ ธาตุในความ สอด สอดเขา. อ ปรจ. นิคคหิตอาคม.
ภฺเชติ ภฺชยติ ยอมกลาว, ภชิ ธาตุในความ กลาว พูด. เณ ณย ปจ.
ภฺติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯง ภณฺ ธาตุในความ ออกเสียง รอง กลาว พูด. ย ปจ. กัม.
แปลง ณย เปน 
ลง ฺ ฺ .
ภฏติ ยอมเลี้ยง, ฯลฯ. ภฏþ ธาตุในความ เลี้ยง บํารุง ดา บริภาษ. อ ปจ.
ภณ จงกลาว, วา กลาว, วาขาน, ฯลฯง ภณฺ+อ ปจ. หิ ปญจ.
ภณติ ยอมกลาว, ฯลฯง ภณฺ+อ ปจ.
หนา ๒๐๒
ภณฺฑติ ยอมดา, ฯลฯง ภฑิ ธาตุในความ ดา บริภาษ. อ ปจ.
ภณฺเฑติ ภณฺฑยติ ยอมงาม, ฯลฯ. ภฑิ ธาตุในความ เปนของดี เปน ของงาม. เณ ณย ปจ.
ภณาม ยอมกลาว, สวด, จงกลาว, จงสวด, ฯลฯ. ภณฺ+อ ปจ. ม วัต. และ ปญจ.
ภนฺทติ ยอมเปนของดี, ฯลฯ. ภทิ ธาตุในความ เปนของดี งาม เปนสุข สบาย. อ ปจ.
ภพฺพติ
ยอมเบียน, ฯลฯ. ภพฺพฺ ธาตุในความ เบียน เบียดเบียน รบกวน ทําใหเดือดรอน.
อ ปจ.
ภมติ
ยอมหมุน, ฯลฯง ภมฺ ภมุ ธาตุในความ หมุน หัน เวียน เวียนไป ปน วิงเวียน.
อ ปจ.
ภมิ หมุนแลว. ฯลฯ. อี อัช.
ภรติ
ภรต ยอมเลี้ยง, ฯลฯ. ภร ธาตในความ เลี้ยง เลี้ยงด ค้ําจน รักษา. อ ปจ.
ยอมเลยง, ฯลฯ ภรฺ ธาตุในความ เลยง เลยงดู คาจุ รกษา ปจ

134. . ภ+ . ย อ . .
ภลติ ภลฺลติ
ยอมดา, ฯลฯ. ภลฺ ภลฺลฺ ธาตุในความ ดา บริภาษ เบียน เบียดเบียน ให สละ.
อ ปจ.
ภว
จงมี, ฯลฯ. ภู ธาตุในความ มี เปน เกิด. อ ปจ. หิ ปญจ. พฤทธิ อุ เปน โอ
เอาโอ เปน อว รูปฯ ๔๕๓, ๔๕๙. โมคฯ ณาฑิกัณฑ ๑๒๙. เอา อู เปน อว.
ภวติ ยอมมี, ฯลฯ. ภู+อ ปจ. ติ วัต.
ภวิวฺหํ มีแลว, ฯลฯ. ภู+อ ปจ. วฺหํ อัช. อิ อาคม.
ภวิสฺส จักมีแลว, ฯลฯ. ภู+อ ปจ. สฺสา กาลา รัสสะ อิ อาคม.
ภวิสฺสเต จักมี. ฯลฯ. ภู+ย ปจ. สฺสเต ภวิส. ลบ ย อิ อาคม เปน ภาววาจก รูปฯ ๔๕๗.
หนา ๒๐๓
ภวิสฺสมฺห จักมีแลว, ฯลฯ. ภู+อ ปจ. สฺสามฺหา กาลา. รัสสะ. รูปฯ ๔๕๙.
ภวิสฺสเร
จักมี, ฯลฯง ภู+อ ปจ. สฺสนติ หรือ สฺสนฺเต แปลง นฺติ, อนฺเต เปน เร โมคฯ
ตยาทิกัณฑ ๗๔
ตยาทกณฑ ๗๔.
ภเวมุ พึงมี, ฯลฯ. ภู+อ ปจ. เอยฺยาม สัต. แปลงเปน เอมุ.
ภสติ ยอมพลัด, ฯลฯ. ภสฺ ธาตุในความ พลัด เคลื่อน ตก หลน. อ ปจ.
ภสติ
ยอมรุงเรือง, ฯลฯง ภสฺ ธาตุในความ รุงเรือง สวาง สองสวาง ยิ่ง ใหญยิ่ง
ไพบูลย. อ ปจ.
ภสฺสติ ยอมกลาว, ฯลฯ. ภสฺสฺ ธาตุในความ กลาว พูด. อ ปจ.
ภสฺสติ
ยอมพลัด, ฯลฯ. ภสฺสฺ ธาตุในความ พลัด เคลื่อน ตก หลน ลม หัก รุงเรือง
สวาง สองสวาง. อ ปจ.
ภาชติ ยอมรุงเรือง, ฯลฯง ภาชฺ ธาตุในความ รุงเรือง สวาง สองสวาง. อ ปจ.
ภาเชติ ภาชยติ ยอมแบง, ฯลฯ. ภาชฺ ธาตุในความ แบง แจก ทําแนก ให ปน. เณ ณย ปจ.
ภาติ
ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. ภาชฺ ธาตุในความ กลัว ขลาด ขยาด หวาด. อ ปจ. พฤทธิ
อิ, อี เปน เอ เอา เอ เปน อาย.
ภาวยิ ใหเจริญแลว, ภู สตฺตายํ วุฑฒิยํ วา. ณย ปจ.
หนา ๒๐๔
ภาวียติ ภาวียเต
ภาวยต ภาวยเต ยอมใหเจริญอย, ฯลฯ. ภ+เณ ปจ. ย ปจง อี อาคม. เปน เหตกัม.
ยอมใหเจรญอยู, ฯลฯ ู เณ ปจ ปจง อาคม เปน เหตกม

135. ใ
ภ . ภ+ย . . ส . อ .
ภาเวติ ภาวยติ
ยอมถึง, ฯลฯง ภู ธาตุในความ ถึง บรรลุ ได ประสบ อนุเคราะห เอ็นดู. เณ
ณย ปจ.
ภาเวติ ภาวยติ ยอมใหเจริญ, ฯลฯง ภู สติตายํ วุฑฺฒิยํ วา. เณ ณย ปจ. เหตุ.
ภาเวถ พึงใหเจริญ, ฯลฯง ภู+เณ ปจ. เหตุ. เอถ สัต.
ภาสติ ยอมกลาว, ฯลฯ. ภาสฺ ธาตุในความ กลาว พูด. อ ปจ.
ภาสติ ภาสุติ
ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. ภาสฺ ภาสุ ธาตุในความ รุงเรือง สวาง สองสวาง สุกใส. อ
ปจ. กิริยาหลังคง อุ ไว.
ภาเสติ ภาสยติ ยอมจับ, ฯลฯ. ภสุ ธาตุในความ จับ ถือ ยึด. เณ ณย ปจ.
ภาสเร ยอมกลาวก, ฯลกฯง ภาสฺ+อนฺติ, อนฺเต วัต. แปลง นฺติ หรือ นฺเต เปน เร.
ภาสิสิสํ. จักกลาว, ฯลฯ. ภาสฺ+อ ปจ. สฺสํ ภวิส. อิ อาคม.
ภิกฺขติ ยอมขอ. ภิกฺขฺ ธาตุในความ ขอ อ ปจ.
ภึสติ
ยอมกลัว, ฯลฯง ภิสิ ธาตุในความ กลัว ขลาด ขยาด หวาด. อ ปจ. นิคคหิต
อาคม.
ภิชฺชติ
ิ ิ ใ  ิ ิ
ยอมแตก, ฯลฯง ภิสิ ธาตุ นความ แตก สลาย ตอย ทําลาย. ย ปจ. นิคคหิต
อาคม.
ภินฺทติ ยอมตอย, ฯลฯง ภิทิ ธาตุในความตอย, ฯลฯง อ ปจ. นิคคหิตอาคม.
ภุกฺขติ
จักกิน, ฯลฯ. ภุชฺ ธาตุในความ กิน กลืนกิน บริโภค. อ ปจ. สฺสติ ภวิส. แปลง
สฺส เปน ข ลบ อ ปจ. แปลง ชฺ เปน กฺ รูปฯ ๔๖๑.
หนา ๒๐๕
ภุชติ ยอมขด, ฯลฯ. ภุชฺ ธาตุในความ ขด คด โคง โกง งอ บิด. อ ปจ.
ภุฺชติ ยอมกิน, ฯลฯ. ภุชฺ+อ ปจ. นิคคหิตอาคมตนธาตุ แปลง เปน ฺ.
ภุณฺฑติ ยอมฆา, ฯลฯ. ภุฑิ ธาตุในความ ฆา ประหาร รวมกัน ติดตอ ติดตอกัน. อ ปจ.
ภุยฺยเต ยอมมี, มีอยู, ฯลฯง ภู+ย ปจ. ภาว. เต วัต. รัสสะ แปลง ย เปน ยฺย.
ภุสฺสิ
เหาแลง, ฯลฯง ภุสฺ ธาตุในความ เหา หอน. ย ปจ. กั. อี อัช. แปลง สฺย เปน
สฺส หรือแปลง ย เปน ส.
ภูเณติ ภูณยติ ยอมกลาว, ฯลฯ. ภูณ. ธาตุในความกลาว พูด. เณ ณย ปจ.
ภยิสสเต
ูยสฺสเต จักเปนอย, ฯลฯ. ภ+ย ปจ. ภาว. สสเต ภวิส. อิ อาคม.
จกเปนอยู, ฯลฯ ู ปจ ภาว ฺสเต ภวส อาคม
ภูเยถ พึงเปน, ฯลฯ. ภู+ย ปจ. ภาว. เอถ สัต.

136. ป
ใ ป ป ป
ภูว จงเปน, ฯลฯง ภู+อ จ. หิ ปญจ. แปลง ภู เปน ภูว รูปฯ ๔๔๙.
ภูสติ ยอมประดับ, ฯลฯ. ภูสฺ ธาตุในความ ประดับ ตกแตง. อ ปจ.
ภูเสติ ภูสยติ ยอมประดับ, ฯลฯง ภูสฺ+เณ ณย ปจ.
เภชติ ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. เภชฺ ธาตุในความ รุงเรือง สวาง สองสวาง สวยงาม. อ ปจ.
เภสติ ยอมไหว, ฯลฯ. เภสุ ธาตุในความ ไหว หวั่นไหว สะเทือน. อ ปจ.
หนา ๒๐๖
โภกฺขติ
จักกิน, ฯลฯง ภุชฺ+อ ปจง สฺสติ ภวิส. แปลง สฺส เปน ข ชฺ เปน กฺ พฤทธิ อุ
เปน โอ รูปฯ๔๙๓. โมคฯ ตยาทิกันฑ ๑๗ แปลง ชฺ กับ สฺส เปน กฺข.
โภติ ยอมมี, ฯลฯ. ภู สตฺตายํ. อ ปจ. พฤทธิ อู เปน โอ.
ม อักษร
มกติ ยอมดื่ม, ฯลฯ. มกฺ ธาตุในความ ดื่ม กิน. อ ปจ.
มกติ มกฺกติ ยอมไหว, ฯลฯ. มกิ ธาตุในความ ไหว เคลื่อน กระดิก. อ ปจ. กิริยาหลังซอน กฺ.
มกฺขติ
ยอมเกลือกลั้ว, ฯลฯ. มกฺขฺ มกฺขิ ธาตุในความ เกลือกลั้ว คบหา คลุกคลี ระคน
เบียดเบียน. อ ปจ.
มกฺเขติ มกฺขยติ
ยอมทําใหเปอน, ฯลฯ. มกฺขฺ ธาตุในความ ทําใหเปอน ทา ลบหลู เหยียดหยาม
ดูหมิ่น. เณ ณย ปจ.
มขติ ยอมไป, ฯลฯ. มคฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
มเคติ มคยติ
ยอมหา, ฯลฯง มคฺ ธาตุในความ หา คน สืบ คนหา ตามหา สืบหา เสาะหา
แสวงหา. เณ ณย ปจ.
มคฺเคติ มคฺคยติ ยอมหา, ฯลฯ. มคฺคฺ ธาตุในความ หา, ฯลฯ. เณ ณย ปจ.
มงฺกติ ยอมตกแตง, ฯลฯ. มกิ ธาตุในความตกแตง ตลแตง ประดับ. อ ปจ.
มงฺขติ
ยอมกังขา, ฯลฯ. มขิ ธาตุในความ กังขา เคลือบแคลง สงสัย ไมแนใจ ลังเล.
อ ปจ.
มงฺคติ
 ไป ิ ใ ไป ึ ป ไป ิ ป ี ป
ยอมไป, ฯลฯ. มคิ มงฺคฺ ธาตุ นความ ไป ถึง เ นไป เจริญ เ นความดี. อ จ.
รูปฯ ๖๕๗.

137. หนา ๒๐๗
มงฺฆติ ยอมกระโดด, ฯลฯ. มฆิ ธาตุในความ กระโดด โลด ฉอโกง. อ ปจ.
มจติ ยอมขัดสี, ฯลฯ. มจฺ ธาตุในความ ขัดสี ถูตัว รุงเรือง สวาง สุกใส. อ ปจ.
มจติ ยอมลัก, ฯลฯง มจฺ ธาตุในความ ลัก ขโมย. อ ปจ. รูปฯ ๖๕๗.
มจฺฉรายติ ประพฤติเหนียวแนนอยู, ประพฤติตระหนี่, มจฺฉร ศัพท อาย ปจ.
มชฺชติ
ยอมทําใหหมดจด, ฯลฯ. มชฺ ธาตุในความ ทําใหหมดจด ชําระเสีย กวาด เช็ด
ถู. อ ปจ. นิคคหิตอาคม แปลงเปน ชฺ อภิฯ.
มชฺชติ
ยอมเมา, ฯลฯ. มทฺ ธาตุในความ เมา มัวเมา ประมาท เลินเลอ ย ปจ. กัต.
แปลง ทฺย เปน ชฺช.
มชฺชเต ยอมเมา, ฯลฯ. มทฺ+ย ปจ. กัม. เต วัต. แปลง ทฺย เปน ชฺช.
มชฺเชติ มชฺชยติ
ยอมทําใหสะอาด, ฯลฯ. มชฺชฺ ธาตุในความ ทําใหสะอาด ชําระ กวาด เช็ด ถู
ตกแตง ประดับ. เณ ณย ปจ.
มฺจติ ยอมทรงไว, ฯลฯ. มจิ ธาตุในความ ทรงไว รับไว เคารพ นับถือ บูชา. อ ปจ.
ุ ู
มฺจติ ยอมถายอุจจาระ, ฯลฯ. มจิ ธาตุในความ ถายอุจจาระ. อ ปจ.
มฺจติ ยอมไป, ฯลฯ. มฺจุ ธาตุในความ ไปถึง เปนไป. อ ปจ.
หนา ๒๐๘
มฺติ
ยอมรู, ฯลฯ. มนฺ ธาตุในความรู เขาใจ สําคัญ เยอหยิ่ง. ย ปจ. กัต. แปลง นฺย
เปน ฺ.
มฺเ ยอมรู, ฯลฯ. มนฺ+ย ปจ. กัต. เอ วัต. แปลง นฺย เปน ฺ.
มฺามิ ยอมรู, ฯลฯ. มนฺ+ย ปจ. กัต. มิ วัต. แปลง นย เปน ฺ ทีฆะ.
ม€ติ ยอมอยู, ฯลฯ. ม€ฺ ธาตุในความ อยู อาศัย แหง ไมแจมใส เศราโศก. อ ปจ.
มณติ ยอมรอง, ฯลฯ. มณฺ ธาตุในความ รอง กลาว ปลอย สละ ละ. อ ปจ.
มณฺฑติ
ยอมทําใหสะอาด, ฯลฯ. มฑิ ธาตุในความ ทําใหสะอาด ชําระ กวาด เช็ด ถู ใส
พัน พัวพัน ลอม หอม โอบออม. อ ปจ.
มณฺเฑติ มณฺฑยติ ยอมกวน, ฯลฯ. ทฑิ ธาตุในความ ตกแตง ตบแตง ประดับ. เณ ณย ปจ.
มตฺถติ มถติ
ยอมกวน, ฯลฯง มตฺถฺ มถฺ ธาตุในความ กวน (ครใหเขากัน คนใหเขากันจนขน)
รบกวน ทําใหวุนวาย กําจัด.
ุ
มเทติ มทยติ ยอมเหยียบ, ฯลฯ. มทฺทฺ ธาตุในความ เหยียบ ย่ํา ย่ํายี ขยํา. อ ปจ.

138. ใ
( ) อ
มธติ ยอมชุม, ฯลฯ. มธุ ธาตุในความ ชุม ชื้น เยิ้ม. อ ปจ.
มนติ ยอมซ้ํากัน, ฯลฯ. มนฺ ธาตุในความ ซํากัน ซอนกัน. อ ปจ.
หนา ๒๐๙
มนุเต มโนติ
ยอมรู, ฯลฯ. มนุ ธาตุในความ รู รูจัก บรรลุ ตรัสรู. โอ ปจ. เต, ติ วัต. กิริยา
แรกลบ โอ.
มเนติ มนยติ
ยอมแข็ง, ฯลฯ. มนฺ ธาตุในความ แข็ง (กลา) กลา (ไมกลัว ไมครั่นคราม) แข็ง
กลา (กลายิ่งนัก) ค้ําไว จุนไว. เณ ณย ปจ.
มนฺตยิ
ปรึกษาแลว, ปรึกษากันแลว, ฯลฯ. มนฺตฺ ธาตุในความ พูดที่ตองสงวน ปรึกษา
หารือ พูดความลับ พูด กระซิบกระซาบ. ณย ปจ. อี อัช.
มนฺเตติ มนฺตยติ ยอมปรึกษา, ฯลฯ. มนฺตฺ+เณ ณย ปจ.
มนฺเตติ มนฺตยติ ยอมรู, ฯลฯง มนฺตฺ ธาตุในความ รู ทราบ เขาใจ. เณ ณย ปจ.
มนฺถติ
ยอมกวน, ฯลฯง มนฺถฺ ธาตุในยความ กวน (คนให-เขากัน คนใหเขากันจนขน).
คน รบกวน ทําใหวุนวาย. อ ปจ.
มนฺทติ
ิ ใ ิ ื่
ชม, ฯลฯง มทิ มนฺทฺ ธาตุ นความ ชม ชมเชย ยกยอง สรรเสริญ แชมชื่น แจม
ใน เบิกบาน เพลิน สําราญ เมา มัวเมา หลับ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
มพฺพติ มพฺภติ ยอมไป, ฯลฯ. มพฺพฺ มพฺภฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
มยติ ยอมไป, ฯลฯ. มยฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
มรติ ยอมละชีพ, ฯลฯง มรฺ ธาตุในความ ละชีพ ตาย แตกดับ. อ ปจ.
มริสติ
ยอมอด, ฯลฯง มริสุ ธาตุในความ อด (กลั้น ทน) ทน (อดกลั้นได) รด ราด. อ
ปจ.
หนา ๒๑๐
มริเสติ มริสยติ
ยอมอดกลั้น, ฯลฯ. มริสฺ ธาตุในความ อดกลั้น อดทน บึกบึน ทนทาน มั่นคง.
เณ ณย ปจ.
มลติ
ยอมไหว, ฯลฯ. มลฺ ธาตุในความ ไหว สั่น กลิ้ง โคลง เคลื่อน เปรอะเปอน
เศราหมอง. อ ปจ.
มลฺลติ ยอมทรงไว, รับไว. มลฺลฺ ธารเณ. อ ปจ.
มสติ ยอมเบียดเบียน. มสฺ ธาตุในความ เบียดเบียน (ทําใหเดือดรอน) อ ปจ.
มสติ
ยอมรอง ฯลฯ มส ธาตในความ รอง (เปลงเสียงดัง) กลาว โกรธ ขึ้งเคียด อ
ยอมรอง, ฯลฯ. มสฺ ธาตุในความ รอง เปลงเสยงดง กลาว โกรธ ขงเคยด.
ปจ.

139. ใ ป
. . อ .
มสติ ยอมจับตอง, ฯลฯ. มสฺ ธาตุในความ จับตอง ลูบคลํา ยึดมั่น ถือมั่น. อ ปจ.
มสฺสติ
ยอมเปนของนิดหนอย, ฯลฯ. มสฺ ธาตุในความ เปน ของนิดหนอย อด อดทน
อดกลั้น. ย ปจ. กัต. แปลง สฺย เปน สฺส.
มหติ
ยอมเจริญ, ฯลฯง มหฺ ธาตุในความ เจริญ งอกงาม ใหญ โต เคารพ บับถือ
บูชา. อ ปจ.
มเหติ มหยติ ยอมเคารพ, ฯลฯ. มหฺ ธาตุในความ เคารพ นับถือ บูชา. เณ ณย ปจ.
มหียติ ยอมเคารพ, ฯลฯ. มหฺ+ย ปจ. กัม. อี อาคม.
มาติ
ยอมนับถือ, ฯลฯ. มา ธาตุในความ นับถือ เชื่อถือ เคารพ ยกยอง ออกเสียง
รอง. อ ปจ.
มาเนติ มานยติ
ยอมเคารพ, ฯลฯ. มานฺ ธาตุในความ เคารพ นับถือ บูชา รัด ทดลอง. เณ ณย
ปจ.
หนา ๒๑๑
มาเปติ มาปยติ ยอมเนรมิต, ฯลฯ. มาปฺ ธาตุในความ กอ สราง กอสราง. เณ ณย ปจ.
ิ
มาเรติ  ใ  ป
ยอม หตาย, ฯลฯ. มรฺ+เณ จ. เหตุ.
มาหติ ยอมนับถือ, ฯลฯ. หาหุ ธาตุในความ นับ เคารพ ยกยอง นับ วัด. อ ปจ.
มิขติ ยอมไป, ฯลฯ. มิขฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
มิณติ ยอมกําจัด, ฯลฯ. มิณฺ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน. อ ปจ.
มิณฺฑติ ยอมกําจัด, ฯลฯ มิฑิ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน. อ ปจ.
มินาติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. มิ ธาตุในความ เบียดเบียน ประทุษราย. นา ปจ.
มินาติ ยอมนับ, ฯลน. มา ธาตุในความ นับ วัด ตวง. นา ปจ. เอา อา เปน อิ.
มิโนติ
ยอมใสเขา, ฯลฯง มิ ธาตุในความ ใสเขา สอดเขา สอดลง วาง ไววาง (วาง
วางใจ ) เชื่อใจ ไวใจ. ณุ ปจ. พฤทธิ อุ เปน โอ แปลง ณฺ เปน นฺ.
มิมติ ยอมไป, ฯลฯ. มิมฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปน. อ ปจ.
มิยฺยติ
ยอมตาย, ฯลฯ. มรฺ+อ ปจ. แปลง มร เปน มิยฺย รูปฯ ๔๖๖. กัจฯ ๕๐๕
แปลง มร เปน มียฺย จึงเปน มียฺยติ.
หนา ๒๑๒
มิลติ ยอมจับ,ฯลฯ. มิลฺ ธาตุในความ จับ ถือ ยึด เปนน้ํามัน เยื่อใย รัก. อ ปจ.
มิลติ
มลต ยอมกระพริบตา, ฯลฯ. มิล ธาตในความ กระพริบตา หลับตา. อ ปจ.
ยอมกระพรบตา, ฯลฯ มลฺ ธาตุในความ กระพรบตา หลบตา ปจ
มิลกฺขติ ยอมออกเสียง อยางเสียงสัตวรอง, ฯลฯ. มิลกฺขฺ อนฺยตฺตสทฺเท. อ ปจ.

140. มิลจฺฉติ
ยอมพูดไมชัด, ฯลฯ. มิเลฉฺ ธาตุในความ พูดไมชัด พูดอยางเสียงสัตวรอง. อ ปจ.
แปลง เอ เปน อ ซอน จฺ.
มิลายติ
ยอมเหี่ยว, ฯลฯ. มิเล ธาตุในความ เหี่ยว เหี่ยวแหง ยูยี่. อ ปจ. แปลง เอ
เปน อาย.
มิเลติ มิลยติ ยอมกระพริบตา, ฯลฯ. มิลฺ ธาตุในความ กระพริบตา หลับตา. เณ ณย ปจ.
มิเลเฉติ มิลิจฺฉยติ ยอมไมพูดไมชัด ฯลฯง มิเลฉฺ วิยตฺยายํ วาจายํ. เณ ณย ปจ.
มิเลฏติ ยอมเปนบา. มิเลฏü อุมฺมาเท. อ ปจ.
มิเลวติ ยอมคล, ฯลฯ. มิเลวุ ธาตุในความ คบ คบหา รับใช ปฏิบัติ. อ ปจ.
มิวติ ยอมอวน, ฯลฯ. มิวฺ ธาตุในความ อวน ล่ํา ใหญ. อ ปจ.
มิสติ ยอมรด, ฯลฯ. มิสุ ธาตุในความ รด ราด โปรย ประพรม. อ ปจ.
ปสฺเสติ มิสฺสยติ
ยอมเจือ, ฯลฯ. มิสฺ ธาตุในความ เจือ ปน เจือปน ปนกัน คละกัน. เณ ณย
ปจ. ซอน สฺ.
มิหติ ยอมรด, ฯลฯ. มิหฺ ธาตุในความ รด ราด โปรย ประพรม. อ ปจ.

หนา ๒๑๓
มียติ
ยอมตาย, ฯลฯ. มรฺ+อ ปจ. แปลง มร เปน มิยฺย ลบ ยฺ สังโยค ทีฆะ รูปฯ
๔๖๖.
มียติ ยอมนับ, ฯลฯ. มา ธาตุในความ นับ วัด. ย ปจ. กัม. อี อาคม.
มุกฺขติ
จักปลอย, ฯลฯง มุจฺ ธาตุในความ ปลอย เปลื้อง พน ปลด แก. อ ปจ. สฺสติ
ภวิส. แปลง สฺส เปน ข จฺ เปน
มุจฺจติ
ยอมเปลื้อง, ฯลฯ. มุจฺ ธาตุในความ เปลื้อง ปลด หลุด พน. ย ปจ. กัต. แปลง
จฺย เปน จฺจ.
มุจฺฉติ ยอมหลง, ฯลฯ. มุจฺฉฺ ธาตุในความ หลง ลมจับ สลบ แนนิ่ง. อ ปจ.
มุชฺชติ ยอมจม, ฯลฯ. มุชฺชฺ ธาตุในความ จม จมลง ดําลง ดําน้ํา. อ ปจ.
มุฺจติ ยอมปลอย, ฯลฯ. มุจฺ โมจเน. อ ปจ. นิคคหิตอาคม.
มุฺจติ ยอมขัดสี, ฯลฯ. มุจิ ธาตุในความ ขัดสี ถูตัว.
มุฺชติ ยอมออกเสียง, ฯลฯง มุชิ ธาตุในความ ออกเสียง รอง กลาว. อ ปจ.
มุฏติ
ยอมย่ํา, ฯลฯ. มุฏþ ธาตุในความ ย่ํา เหยียบ ย่ํายี เบียดเบียน ลุกเปนไฟ ออก
เสียง รอง กลาว ใสเขา สอดเขา สอดลง วาง ไววาง. อ ปจ.
มุณติ ยอมปฏิญาณ, ฯลฯ. มณฺ ธาตุในความ ปฏิญาณ รับรอง อ ปจ.

141. ใ ไ
. ฑ . อ .
มุณฺฑติ ยอมโกน, ฯลฯ. มุฑิ ธาตุในความ โกน ตัด. อ ปจ.
หนา ๒๑๔
มุตฺเตติ มุตตยติ ยอมไหล, ฯลฯ. มุตฺตฺ ธาตุในความ ไหล ไหลออก. เณ ณย ปจ.
มุตฺเถติ มุตฺถยติ
ยอมฆา, ฯลฯ. มุตฺถฺ ธาตุในความ ฆา ประหาร เบียดเบียน รวมกัน ติดตอ
ติดตอกัน. เณ ณย ปจ.
มุทาปยิ
ใหบันเทิงแลว, ฯลฯ. มุทฺ ธาตุในความ บันเทิง ราเริง รื่นเริง เบิกบาน เพลิน.
ณาปย ปจ. อี อัช.
มุนติ ยอมไป, ฯลฯ. มุนฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
มุนาติ ยอมรู, ฯลฯง มุนฺ ธาตุในความ รู บรรลุ ตรัสรู. นา ปจ. ลบที่สุดธาตุ.
มุพฺพติ ยอมผูก, ฯลฯ. มุพฺพิ ธาตุในความ ผูก พัน มัด รัด จํา. อ ปจ.
มุยฺพติ ยอมหลง, ฯลฯ. มุหฺ ธาตุในความ หลง เขลว โง. ย ปจ. กัต.
มุรติ ยอมรูสึกรวมกัน. มุรฺ สํเวธเน. อ ปจ.
มุสติ มุสฺนาติ ยอมลัก, ฯลฯ. มุสฺ เถยฺเย. อ, นา ปจ.
มฺสฺสติ
ใ  ิ่ ไ
ยอมเผลอ, ฯลฯ. มุสฺ ธาตุ นความ เปนลม แนนิ่ง ป สลบ ระทวย งวยงง. อ
ปจ.
มูลติ
ยอมตั้งอยู, ฯลฯ. มูลฺ ธาตุในความ ตั้งอยู ดํารงอยู เปนที่ตั้ง เปนที่อาศัย เปนที่
พึ่ง. อ ปจ.
มูเลติ มูลยติ
ยอมเพาะ, ฯลฯง มูลฺ ธาตุในความ เพาะ ปลูก หวาน งอก ขึ้น ผลิออก. เณ
ณย ปจ.
หนา ๒๑๕
มูเลติ มูลยติ ยอมตัด, ฯลฯ. มูลฺ ธาตุในความ ตัด โคน ชําระ ลาง. เณ ณย ปจ.
มูลติ มูฬติ
ยอมเปนสุข, ฯลฯ. มูฬฺ ธาตุในความ เปนสุข สบาย. อ ปจ. กิริยาตน แปลง ฬ
เปน ล.
เมชฺชติ
ยอมรัก, ฯลฯ. มิทฺ ธาตุในความ รัก เยื่อใย เอ็นดู. ย ปจ. กัต. แปลง ทฺย เปน
ชฺช วิการ อิ เปน เอ.
เมฏติ ยอมคลั่ง, ฯลฯ. เมฏþ ธาตุในความ คลั่ง เปนบา. อ ปจ.
เมณฺฑติ ยอมเมาขึ้น, ฯลฯ. เมฑิ ธาตุในความ เมาขึ้น มึน เปลงเสียง ซ้ําๆ. อ ปจ.
เมฑติ เมณฑิติ
เมฑต เมณฺฑต ยอมสอดเขา, ฯลฯ. เมณฑ ธาตในความ คด โคง โกง งด บิด. อ ปจ.
ยอมสอดเขา, ฯลฯ เมณฺ ฺ ธาตุในความ คด โคง โกง งด บด ปจ
เมติ ยอมสอดเขา, ฯลฯ. มิ ปกฺเขปเน. อ ปจฆ.

142. เปลอง ป ปลอง อ ปจ
ใ ป ป ป ป
เมติ มยติ
ยอมคืนให, ฯลฯ. เม ธาตุในความ คืนให ยึด ถือ ยึดถือ. อ ปจ. กิริยาหลัง
แปลง เอ เปน อย.
เมทติ
คืนให, ฯลฯ. เมทฺ ธาตุในความ คืนให ยึด ถือ ยึดถือ ไปดวยกัน กําจัด
เบียดเบียน. อ ปจ.
เมเทติ เมทยติ ยอมเยื่อใย, ฯลฯ. มิทฺ ธาตุในความ เปนน้ํามัน เยื่อใย รัก รักใคร. เณ ณย ปจ.
เมธติ ยอมกําจัด, ฯลฯ. เมธฺ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน ไปดวยกัน. อ ปจ.
เมวติ ยอมคบหา, ฯลฯ. เมวุ ธาตุในความ คบหา รับใช ปฎิบัติ. อ ปจ.
เมสติ ยอมออกเสียง, ฯลฯง มิสฺ ธาตุในความ ออกเสียง โกรธ ขึ้งเคียด. อ ปจ.
หนา ๒๑๖
เมเสติ เมสยติ
ยอมเตรียม, ฯลฯง มิสฺ ธาตุในความ เตรียม กระเกรียม ตระเตรียม จัดแจง. เณ
ณย ปจ.
โมกฺขติ
ยอมหลุด, ฯลฯ. โมกฺขฺ ธาตุในความ หลุด พน หลุดพน ปลด เปลื้อง ปลด
เปลื้อง ปลดเปลื้อง อ ปจ
ื ลดเ ื .  .
โมกฺเขติ โมกฺขยติ ยอมนั่ง. โมกฺขฺ อาสเน. เณ ณย ปจ.
โมจยิ แกแลว, ฯลฯง มุจฺ โมจเน. อ ปจ. อี อัช. เอา อุ เปน โอ ยฺ อาคม.
โมเฏติ โมฏยติ ยอมทําใหละเอียด, มุฏþ ธาตุในความ ทําใหละเอียด บด ปน. เณ ณย ปจ.
โมจติ ยอมราเริง, ฯลฯง มุทฺ ธาตุในความ ราเริง รื่นเริง บันเทิง. อ ปจ.
โมเทติ โมทยติ ยอมคละกัน, ฯลฯ. มุทฺ ธาตในความ คละกัน รวมกัน ระคนกัน. เณ ณย ปจ.
โมมุยฺหติ
ยอมหลงใหล, ฯลฯง มุหฺ เวจิตฺเต. ย ปจ. กัต. เทฺวภาวะ มุ เอา อุ เปน โอ
แปร ย ไวหนา ห.
ย อักษร
ยกฺเขติ ยกฺขยติ
ยอมเคารพ, ฯลฯง ยกฺขฺ ธาตุในความ เคารพ นับถือ บูชา เซน เณ ณย ปจ. ติ
วัต.
ยจฺฉติ
  ใ  ิ ป ป ป ป
ยอมเวน, ฯลฯง ยมุ ธาตุ นความ เวน ฉิบหาย. อ จ. แ ลง มุ เ น จฺฉ รู ฯ
๔๖๐.

143. ป ป ป ป
บ ย ชย ชช
ยชติ
ยอมบูชา, ฯลฯ. ยชฺ ธาตุในความ บูชา บูชาเทพ บวงสรวง เซน คบหา ให สละ
ประพฤติธรรม. อ ปจ.
หนา ๒๑๗
ยตติ
ยอมพยายาม, ฯลฯ. ยตฺ ธาตุในความ พยายาม หมั่น ขยัน ขยาย แผออก แผ
ออกไป กวางขวาง คืนให มอบให. อ ปจ.
ยเตติ ยตยติ
ยอมไมซื่อตรง, ฯลฯ. ยตฺ ธาตุในความ ไมซื่อตรง เลวทราม อุปการะ ชวยเหลือ
เกื้อกูล อุดหนุน. เณ ณย ปจ.
ยนฺเตติ ยนฺตยติ ยอมหดเขา, ฯลฯ. ยนฺต ธาตุในความ หดเขา ยนเขา สั้นเขา. เณ ณย ปจ.
ยภติ ยอมเสพ, เสพเมถุน. ยภฺ เมภุเน. อ ปจ.
ยมติ
ยอมเลี้ยงดู, ฯลฯ. ยมฺ ธาตุในความ เลี้ยงดู ปรนปรือ ออกเสียง กลาว รอง. อ
ปจ.
ยมติ ยอมปลน, ฯลฯ. ยมุ ธาตุในความ เวน ฉิบหาย หาย หมด. อ ปจ.
ยมาม ยอมยุบยับ, ฯลฯ. ยมุ ธาตุในความ เวน, ฯลฯ. อ ปจ. ม วัต.
ิ ิ
ยเมติ ยมยติ  ี้ ป ป ื ป ิ ป
ยอมเลียงดู, รน รือ. ยมฺ ริเวสเน. เณ ณย จ.
ยวติโยติ
ยอมคละ, ฯลฯ. ยุ ธาตุในความ คละ คละกัน เจือ เจือกัน ปน ปนกัน ประสม
ประสมกัน ไป ถึง เปนไป. อ ปจ. เอา อุ เปน อว และ โอ.
ยสสฺติ
ยอมพยายาม, ฯลฯ. ยสุ ธาตุในความ พยายาม หมั่น ขยัน. ย ปจ. กัต. แปลง
สฺย เปน สฺส อีกอยางหนึ่ง ใชเปนกัมมวาจก โดยลง ย ปจ. กัม.
ยาจติ ยอมขอ, ฯลฯ. ยาจฺ ธาตุในความ ขอ ขอรอง วอน วิงวอน. อ ปจ.
หนา ๒๑๘
ยาจิยติ ยาจียติ ยอมขอ, ฯลฯ. ยาจฺ ยาจนายํ. ย ปจ. กัม. อิ, อี อาคม.
ยาติ ยอมไป, ฯลฯ. ยา ธาตุในความ ไป เปนไป ถึง บรรลุ. อ ปจ.
ยาปยิ ใหเปนไปแลว, ฯลฯ. ยา+ณาปย ปจ. เหตุ. อี อัช.
ยาเปติ ยาปยติ
ยอมเปนไป, ฯลฯ. ยปฺ ธาตุในความ เปนไป เปนอยู. เณ ณย ปจ. เปน ยปยติ
โดยไมทีฆะดวย.
ยายติ ยอมไป, ฯลฯ. ยา ธาตุในความ ไป เปนไป ถึง บรรลุ. ย ปจ. อ กัต.
ยาเวติ ยาวยติ ยอมคละ, ฯลฯ. ยุ+เณ ณย ปจ. ดู ยวติ.
ยิชฺชติ
ยอมชชา ฯลฯ ยช ธาตในความ บชา ฯลฯ ย ปจ กัม แปลง ชย เปน ชช
ยอมชูชา, ฯลฯ. ยชฺ ธาตุในความ ูชา ฯลฯ. ปจ. กม. แปลง ฺ เปน ฺ
เอา อ ที่ ย เปน อิ.

144. โ ป ป ป ป โ
เ อ
ยุงฺคติ ยอมละ, ฯลฯ. ยุคิ ธาตุในความ ละ เวน งด. อ ปจ.
ยุชฺชติ
ยอมมั่นคง, ฯลฯ. ยุชฺ ธาตุในความ มั่นคง แข็งแรง ชอบ ควร สมควร ถูกตอง
ใชได. ย ปจ. กัต. แปลง ชฺย เปน ชฺช.
ยุชฺชติ ยุชฺชเต
ยอมประกอบ, ฯลฯ. ยุชฺ ธาตุในความ ประกอบ ประสม รวมรวม กระทํา
พยายาม. ย ปจ. กัม. แปลง ชฺย เปน ชฺช.
ยุชฺฌติ
ยอมตอสูกัน, ฯลฯ. ยุธฺ ธาตุในความ ตอสูกัน รบ รบกัน. ย ปจ. กัต. แปลง ธฺย
เปน ชฺฌ.
ยุฺฉติ ยอมประมาท, ฯลฯ. ยุฉฺ ธาตุในความ ประมาท เลินเลอ. อ ปจ. นิคคหิตอาคม.
ยุฺชติ ยอมประกอบ, ฯลฯ. ยุชฺ โยเค. อ ปจ. นิคคหิตอาคม.
ยุสติ ยอมกําจัด, ฯลฯง ยุสฺ หึสายํ. อ ปจ.
หนา ๒๑๙
เยสติ ยอมพยายาม, ฯลฯ. ยุสฺ ธาตุในความ พยายาม หมั่น ขยัน. อ ปจ.
โ ิ
ยชติ  ป ไป ป ิ ํ ป ิ ป โ
ยอมเ นไป, ยุชฺ วตฺติยํ. อ จ. พฤทธิ อุ เ น อ.
โยชิยติ ยอมประกอบ, ฯลฯ. ยุชฺ โยเค.ย ปจ. กัม. อิ อาคม.
โยเชติ โยชยติ
ยอมสํารวม, ฯลฯ. ยุชฺ ธาตุในความ สํารวม ระวัง ปองกัน. เณ ณย ปจ. ยอม
ใหสํารวม, ฯลฯง เณ ณย ปจ. เหตุ.
โยฏติ ยอมสัมพันธ, ฯลฯ. โยฏþ ธาตุในความสัมพันธเกี่ยวเนื่อง เกี่ยวเนื่องกัน. อ ปจ.
โยเฏติ โยฏยติ ยอมระคน, ฯลฯ. ยุฏþ ธาตุในความ ระคน ปนกัน มั่วสุม. เณ ณย ปจ.
โยตติ ยอมกลาว, ฯลฯ. ยุตฺ ธาตุในความ กลาว เปลง. อ ปจ.
โยธติ ยอมตอสูกัน, ฯลฯ. ยุธฺ ธาตในความ ตอสูกัน รบ รบกัน. อ ปจ.
ร อักษร
รกฺขติ ยอมเลี้ยง, ฯลฯ. รกฺขฺ ธาตุในความ เลี้ยง รักษา ถนอม ปองกัน. อ ปจ.
รกฺขถ ยอมรักษา, จงรักษา. รกฺขฺ+อ ปจ. ถ วัต. ปญจ.
รขติ ยอมไป, ฯลฯง รขฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
รงขติ
รงฺขต ยอมไป ฯลฯ รขิ ธาตในความ ไป ถึง เปนไป อ ปจ
ยอมไป, ฯลฯ. รข ธาตุในความ ไป ถง ปนไป. ปจ.
รงฺคติ ยอมไป, ฯลฯง รคิ รงฺคฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.

145. ปจ
. . อ .
หนา ๒๒๐
รงฺคติ
ยอมเคลือบแคลง, ฯลฯ. รคิ ธาตุในความ เคลือบแคลง สงสัย ไมแนใจ ลังเล.
อ ปจ.
รงฺฆติ ยอมกระโดด, โลด. รฆิ คตฺยกฺเขเป. อ ปจ.
รเจติ รจยติ ยอมแตง, ฯลฯง รจฺ ธาตุในความ แตง รอยครอง ประพันธ. เณ ณย ปจ.
รชติ
ยอมยอม, ฯลฯ. รชฺ รฺชฺ ธาตุในความ ยอม กําหนัด ยินดี. อ ปจ. ถาตั้ง รฺชฺ
พึงแปลง ฺ เปน นิคคหิตแลวลบ.
รชฺชติ ยอมยอม, ฯลฯ. รฺชฺ+ย ปจ. กัต. แปลง ชย เปน ชฺช.
รชฺฌติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. รธฺ ธาตุในความ เบียดเบียน ทําราย ประทุษราย. ย ปจ.
กัต. แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.
รฺชติ ยอมยอม, ฯลฯง รฺชฺ ธาตุในความ ยอม กําหนัด ยินดี. อ ปจ.
รฏติ ร€ติ ยอมดา, ฯลฯง รฏþ ร€ฺ ธาตในความ ดา บริภาษ. อ ปจ.
รณติ
ยอมออกเสียง ฯลฯ. เถ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว รอง ไป ถึง เปนไป. อ
ปจ
 . .
รณฺฑติ
ยอมเบียน, ฯลฯ. รฑิ ธาตุในความ เบียน เบียดเบียน ทําราย ประทุษราย. อ
ปจ.
รทติ ยอมขีด, ฯลฯ รทฺ ธาตุในความ ขีด ขูด ทําใหเปนรอย กิน บริโภค. อ ปจ.
รนฺธยํü
จงรังควาน, รบกวน, ฯลฯ. รธฺ หึสายํ. ย ปจ. กัต. อนฺตุ ปญจ. แปลง เปน อุ
นิคคหิตอาคมตนธาตุ. มา รนฺธยุ จงอยางรังควาน.
หนา ๒๒๑
รนฺเธติ รนฺธยติ ยอมหุง, รนฺธฺ ธาตุในความ หุง ตม คั่ว ยาง ปง, เณ ณย ปจ.
รปติ ยอมกลาว, ฯลฯง รปฺ ธาตุในความ กลาว พูด. อ ปจ.
รพติ ยอมหนวง, ฯลฯง รพิ ธาตุในความ หนวง ยึด แขวน หอย. อ ปจ.
รภติ
ยอมดุราย, ฯลฯ. รปฺ ธาตุในความ ดุราย รายกาจ รายแรง ทํา ปรารภ เริ่ม
เริ่มทํา ลงมือ ลงมือทํา ตั้งตนทํา พยายาม หมั่น ขยัน กําจัด เบียดเบียน ฆา
ประหาร. อ ปจ.
รมติ ยอมยินดี, ฯลฯ. รภฺ ธาตุในความ ยินดี รื่นรมย เพลิน เพลิดเพลิน. อ ปจ.
รมติ
รมต ยอมยินดี, ฯลฯ. รม ธาตในความ งด เงน. อ ปจ.
ยอมยนด, ฯลฯ รมฺ ธาตุในความ งด เงน ปจ

146. . . . อ .
รยติ
ยอมไป, ฯลฯ. รยฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป โกรธ ขึ้ง. อ ปจ. แปลง อุ เปน
อว .
รวติ ยอมไป, ฯลฯ. รุ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป เร็ว แลน. อ ปจ.
รวติ โรติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. รุ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว รอง. อ ปจ. แปลง อุ
เปน อว. จ.
รสติ
ยอมเสื่อม, ฯลฯง รสฺ ธาตุในความ เสื่อม สิ้น ยินดี เพลิน รุงเรือง สวาง สอง
สวาง อ ปจ.
รสติ ยอมเยื่อใย , ฯลฯ. รสิ ธาตุในความ เยื่อใย เกี่ยวพัน รัก รักใคร.อ ปจ.
หนา ๒๒๒
รเสติ รสยติ
ยอมยินดี, ฯลฯ. รสฺ ธาตุในความ ยินดี พอใจ ชอบใจ เพลิน เยื่อใย เกี่ยวพัน
รักใคร. เณ ณย ปจ.
รหติ ยอมสละ, ฯลฯ. รหฺ ธาตุในความ สละ ละ เวน. อ ปจ.
รหติ ยอมไป, ฯลฯ. รหิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
รหทติ ยอมรองดัง, ฯลฯ. รหทฺ ธาตุในความ สละ ละ เวน ไป ถึง เปนไป. เณ ณย ปจ.
นเหติ รหยติ ยอมสละ, ฯลฯ. รหฺ ธาตุในความ สละ ละ เวน ไป ถึง เปนไป. เณ ณย ปจ.
ราขติ ยอมโศก, ฯลฯง ราขฺ ธาตุในความ โศก แหง หาม ปฏิเสธ. อ ปจ.
ราฆติ
ยอมอาจ. ฯลฯ. ราฆฺ ธาตุในความ อาจ กลา กลาหาญ สามารถ ควร สมควร.
อ ปจ.
ราชติ ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. ราชฺ ธาตุในความ รุงเรือง สวาง สองสวาง ไพโรจน. อ ปจ.
ราธยติ
ยอมสัมฤทธิ์, ฯลฯ. ราธฺ ธาตุในความ สัมฤทธ สําเร็จ ยินดี เชิญ เชื้อเชิญ. ย
ปจ. กัต.
ราธุณาติ ราธุนาติ ยอมสัมฤทธิ์, ฯลฯง ราธฺ สํสิทฺธิยํ. ณา ปจ. กินิยาหลัง แปลง ณา เปน นา.
รายติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. เร ธาตุในความ ออกเสียง เปลง (เสียง) เปลงเสียง. อ
ปจ. แปลง เอ เปน อาย.
ราสติ
ราสต ยอมออกเสียง, ฯลฯ. ราส ธาตในความ ไป ถึง เปนไป. เปลงเสียง. อ ปจ.
ยอมออกเสยง, ฯลฯ ราสฺ ธาตุในความ ไป ถง เปนไป เปลงเสยง ปจ
ริงฺขติ ริงฺคติ ยอมไป, ฯลฯ. ริขิ ริคิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.

147. ใ ใ ใ ใ ใ
ร ร . ร ม. ณ .
หนา ๒๒๓
ริจติ ยอมเสื่อม, ฯลฯง ริจฺ ธาตุในความ เสื่อม สิ้น สูญ. อ ปจ.
ริเจติ ริจยติ ยอมเสื่อม, ฯลฯง ริจฺ+เณ ณย ปจ.
ริฺจติ
ยอมลางใหหมดมลทิน, ฯลฯ. ริจฺ ธาตุในความ ลางใหหมดมลทิน ถาย ระบาย.
อ ปจ. นิคคหิตอาคม.
ริณาติ รินาติ
ยอมไป, ฯลฯง ริ ธาตุในความ ไป ถึง แสดง. นา ปจ. กิริยาตน แปลง นา
เปน ณา. เปน รี ธาตุไดรูปเปฌ
ริยติ ยอมอยู. ริ ธาตุในความ อยู ย ปจ. กัต.
ริสติ ยอมจํากัด, ฯลฯง ริสฺ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน. อ ปจ.
รุกฺขติ ยอมปองกัน, ฯลฯ. รุกฺขฺ ธาตุในความ ระวัง ปองกัน รักษา. อ ปจ.
รุกฺเขติ รุกฺขยติ ยอมหยาบ, ฯลฯ. รุกฺขฺ ธาตุในความ ระวัง ปองกัน รักษา. อ ปจ.
รุจิ
รุงเรืองแลว, ฯลฯง รุจฺ ธาตุในความ รุงเรือง สวาง สองสวาง สวยงาม ชอบใจ
ยินดี. อ ปจ. อี อัช.
รุจฺจติ
ใ ใ ใ ใ ใ ิ ี  ั
ยอมชอบ จ, ฯลฯ. รุจฺ ธาตุ นความ ชอบ จ ถูก จ พอ จ ยินดี. ย ปจ. กัต.
แปลง จฺย เปน จฺจ.
รุจฺจติ รุจฺจเต ยอมชอบใจ, ฯลฯ. รุจฺ โรจเน. ย ปจ. กัม. แปลง จฺย เปน จฺจ ติ, เต วัต.
หนา ๒๒๔
รุจฺฉติ
จักรองไห, ฯลฯ. รุทฺ ธาตุในความ รองไห หลั่งน้ําตา. อ ปจ. สฺสติ แปลง สฺส
เปน ฉ ลบ อ ปจ. แปลง ทฺ เปน จฺ.
รุชติ ยอมทําลาย, ฯลฯ. รุชฺ ธาตุในความ ทําลาย สลาย. อ ปจ.
รุชฺชติ
ยอมเสียดแทง, ฯลฯ. รุชฺ ธาตุในความ เสียดแทง ทําลาย สลาย. ย ปจ. กัต.
แปลง ชฺย เปน ชฺช.
รุชฺฌติ
ยอมกั้น, ฯลฯ. รุธิ ธาตุในความ กั้น ปด ลอม ขัดขวาง หาม ใคร ชอบ รัก รัก
ใคร ชอบใจ พอใจ ยินดี. ย ปจ. กัต. ลบ อิ แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.
รุชฺฌติ รุชฺฌเต
ยอมกั้น, ฯลฯ. รุธิ ธาตุในความ กั้น, ฯลฯ. ย ปจ. กัม. แปลง ธฺย เปน ชฺฌ อิ
อาคม ลบ อิ ติ, เต วัต.
รุณฺฏติ ยอมลัก, ฯลฯ. รุ ธาตุในความ ลัก ขโมย. อ ปจ.
รณาติ รโณติ
ุณาต ุโณต ยอมเรารอน, ฯลฯ. ร ธาตในความ เรารอน รอนใจ กลัดกลม. ณา ณ ปจ.
ยอมเรารอน, ฯลฯ ุ ธาตุในความ เรารอน รอนใจ กลดกลุ ณา ุ ปจ
รุทติ โรทติ ยอมหลั่งน้ําตา, ฯลฯ. รุ ธาตุในความ หลั่งน้ําตา, รองไห. อ ปจ.

148. ร€
รุนฺทติ
ยอมกําจัด, ฯลฯ. รุทิ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน ฆา ประหาร. อ ประหาร.
อ ปจ.
รุนฺติ รุนฺเธติ ยอมกั้น, ฯลฯ. รุธฺ รุธิ วา อาวรเณ. อ, เอ ปจ. นิคคหิตอาคม.
รุนฺธิติ รุนฺธีติ รุนฺโธติ
ยอมกั้น, ฯลฯ. รุธฺ รุธิ วา อาวรเณ. อิ, อี, โอ ปจ. พิเศษ นิคคหิตอาคม รูปฯ
๔๙๓.
รุปฺปติ
ยอมแตก, ฯลฯ. รุปฺ ธาตุในความ แตก สลาย ละลาย, อ ปจ. กัต. แปลง ปฺย
เปน ปฺป.
หนา ๒๒๕
รุมฺภติ ยอมกัน, ฯลฯ. รุภิ ธาตุในความ กัน กั้น ปองกัน หาม. อ ปจ.
รุรุนฺธ
กั้นแลว, ฯลฯง รุธฺ หรือ รุธิ ธาตุในความ กั้น, ฯลฯง อ ปจ. อ ปโรกขา. เทฺว
ภาวะ รุ นิคคหิตอาคม.
รุสติ ยอมฉาบ, ฯลฯ. รุสฺ ธาตุในความ ฉาบ ทา ไล. อ ปจ.
รุเสติ รุสยติ ยอมประพฤติหยาบ. รุสฺ ปารุสิเย. เณ ณย ปจ.
รุหติ รูหติ ยอมปรากฏ, ฯลฯง รุหฺ รูห. ธาตุในความ ปรากฏ เกิด งอก ขึ้น งอกขึ้น. อ ปจ.
รูเปติ รูปยติ
ยอมประกาศ, ฯลฯ. รูปฺ ธาตุในความ ประกาศ แสดง สําแดง ปรากฏ. เณ ณย
ปจ.
เรกติ
ยอมเคลือบแคลง, ฯลฯ. เรกฺ ธาตุในความ เคลือบแคลง สงสัย ลังเล ไมแนใจ.
อ ปจ.
เรเจติ เรจยติ
ยอมแยก, ฯลฯ. ริจฺ ธาตุในความ แยก แยกออก กระจาย กระจายออก ถึง
พรอม บริบูรณ. เณ ณย ปจ.
เตริ ยอมติดตอ, ฯลฯ. ริ ธาตุในความ ติดตอ สืบตอ. เอ ปจ.
เรสติ ยอมไป, ฯลฯ. ริสฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
โรจติ ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. รุจฺ ทิตฺติยํ. โรจเน จ. อ ปจ. ดู รุจิ ดวย.
โรเจติ โรจยติ ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. รุจฺ ทิตฺติโรจเนสุ. เณ ณย ปจ.
โรเชติ โรชยติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. รุชฺ ธาตุในความ เบียดเบียน เสียดแทง. เณ ณย ปจ.
โรฏติ ยอมฆา, ฯลฯ. รุฏþ ธาตุในความ ฆา ประหาร สังหาร. อ ปจ.
โ
โร€ติ
ยอมทําใหบาดเจ็บ ฯลฯ ร€ ธาตในความ ทําให บาดเจ็บ ทําใหเสียหาย
ยอมทาใหบาดเจบ, ฯลฯ. ุ ฺ ธาตุในความ ทาให บาดเจบ ทาใหเสยหาย
ประทุษราย. อ ปจ.

149. หนา ๒๒๖
โรเธติ โรธยติ ยอมใหปด, ฯลฯ. รุธฺ รุธิ วา อาวรเณ. เณ ณย ปจ. เหตุ.
โรเปติ โรปยติ ยอมเพราะ, ฯลฯง รุปฺ ธาตุในความ เพาะ ปลูก หวาน ปกไว. เณ ณย ปจ.
โรสติ ยอมกําจัด, ฯลฯง รุสฺ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน.อ ปจ.
โรสติ ยอกลัว. โรสฺ ภเย. อ ปจ.
โรเสติ โรสยติ ยอมโกรธ. ฯลฯ. รุสฺ ธาตุในความ โกรธ ขึ้ง ขึ้งเคียดฆ. เณ ณย ปจ.
โรฬติ
ยอมไมเอื้อ, ฯลฯ. โรฬฺ ธาตุในความ ไมเอื้อ ไมเอา ใจใส ไมเอื้อเฟอ โหดราย. อ
ปจ.
ล อักษร
ลกุณฺฏติ ยอมต่ํา, ฯลฯ. ลกุฏิ ธาตุในความ ต่ํา เตี้ย คอม. อ ปจ.
ลเกติ ลกยติ
ลเกต ลกยต
ยอมชอบใจ, ฯลฯ. ลก. ธาตุในความ ชอบใจ ยินดี เพลิน เพลิดเพลิน สําราญ
เณ ณย ปจ.
ลกฺเขติ ลกฺขยติ
ยอมเห็น, ฯลฯ. ลกฺขฺ ธาตุในความ เห็น ดู กําหนด หมาย เปนเครื่องหมาย เพง
เล็ง. เณ ณย ปจ.
ลขติ ลงฺขติ ยอมไป, ฯลฯ. ลขฺ ลขิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ลคติ ยอมสงสัย, ฯลฯ. ลคฺ ธาตุในความ สงสัย ลังเล เคลือบแคลง ไมแนใจ. อ ปจ.
ลคติ ลคฺคติ ยอมติด, ฯลฯ. ลคฺ ลคฺคฺ ธาตุในความ ติด ของ แขวน. อ ปจ.
หนา ๒๒๗
ลคติ
ยอมเคลือบแคลง, ฯลฯ. ลคฺ ธาตุในความ เคลือบแคลง สังสัย ลังเล ไมแนใจ. อ
ปจ.
ลํกยติ ลงฺกยติ
ยอมกําหนด, ฯลฯ. ลํกฺ ธาตุในความ กําหนด หมาย หมายไว ตราไว เปน
เครื่องหมาย. อ อาคม ย ปจ. กัต.
ลงฺคติ ลงฺฆติ ยอมไป, ฯลฯ. ลคิ ลงฺฆฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ลงฺฆติ ยอมกระโดด, ฯลฯ. ลฆิ ลงฺฆฺ ธาตุในความ กระโดด โผน โลด โศก แหง. อ ปจ.

150. +อ . ต .
ลงฺเฆติ ลงฺฆยติ
ยอมกระโดด, ฯลฯ. ลฆิ ลงฺฆฺ ธาตุในความ กระโดด โผน โลด กลาว. เณ ณย
ปจ.
ลจฺฉติ
จักได. ลภฺ+อ ปจ. สฺสติ ภวิส. แปลง สฺส เปน ฉ ภฺ เปน จฺ รูปฯ ๔๖๑. ฝาย
โมคฯ ตยาทิกัณฑ ๒๖ แปลง ภฺ กับ สฺส เปน จฺฉ.
ลจฺฉามิ
จักได, ลภ+อ ปจ. สฺสามิ ภวิส. วิธี, แปลง ดู ลจฺฉติ หรือแปลง ภฺ เปน จฺ สฺสา
มิ เปน ฉามิ ก็ได.
ลชติ
ยอมตก, ฯลฯ. ลชฺ ธาตุในความ ตก หลน ลม สวาง สองสวาง กลาว ทอด คั่ว.
อ ปจ.
ลเชติ ลชยติ
ยอมประกาศ, ฯลฯ. ลชฺ ธาตุในความ ประกาศ ปาวรอง แจงใหทราบ. เณ ณย
ปจ.
ลชฺชเร ยอมละอาย, ฯลฯง ลชฺชฺ+อ ปจ. อนฺติ วัต. แปลง เปน เร รูปฯ ๔๒๖.
ลฺฉติ ยอมเจิม, หมาย, ฯลฯง ลฉิ ลฺฉฺ ธาตุในความ หมาย ประทับตรา พิมพ. อ ปจ.

หนา ๒๒๘
ลฺชติ ยอมเปลือย, ฯลฯ. ลชิ ธาตุในความ เปลือย เปลา บีบคั้น. อ ปจ.
อฏติ ยอมดา, ฯลฯ. ลฑิ ธาตุในความ ดา บริภาษ ออน โง เขลา. อ ปจ.
ลณฺฑติ ลณฺเฑติ ยอมบด, ฯลฯ. ลฑิ ธาตุในความ บด บี้ (ดวยสิ้น). อ, เอ ปจ.
ลณฺฑติ ยอมเกลียด, ฯลฯ. ลฑิ ธาตุในความ เกลียด รังเกียจ. อ ปจ.
ลณฺเฑติ ลณฺฑยติ ยอมยกขึ้น, ฯลฯง ลฑิ ธาตุในความ ยกขึ้น โยนขึ้น เณ ณย ปจ.
ลตฺถ ลตฺถํ
ไดแลว, ฯลฯ. ลภฺ+อ ปจ. อี, อึ อัช แปลง อี เปน ตฺถ อึ เปน ตฺถํ ลบ ภฺ รูปฯ
๔๖๑.
ลปติ ยอมกลาว, ฯลฯง ลปฺ ธาตุในความ กลาว พูด ทัดทาย ปราศรัย เจรจา.อ ปจ.
ลเปติ ลปยติ ยอมกลาว, ฯลฯ. ลปฺ+เณ ณย ปจ.
ลพฺภติ
ยอมได. ลภฺ+ย ปจ. กัม. ติ วัต. อิ อาคม แปลง ย กับที่สุดธาตุเปน พฺภ ลบ
อิ. รูปฯ ๔๖๐ ไมลง อิ อาคม.
ลพฺภเต ยอมได. ลภฺ+ย ปจ. กัม. เอยฺย สัต. ลบ ยฺย เหลือแต เอ.
ลภติ
ลภต ยอมได, ลภ+อ ปจ. ติ วัต.
ยอมได, ลภฺ ปจ วต
ลเภติ ลภยติ ยอมอาฆาต, ฯลฯ. ลภฺ ธาตุในความ อาฆาต อาฆาต มาดราย. เณ ณย ปจ.

151. ใ ใ
. ค . .
ลภามิ ลภาม ยอมได. ลภฺ+อ ปจ. มิ, ม วัต. ที่ฆะที่สุดธาตุ.
หนา ๒๒๙
ลมุพติ
ยอมหนวงไว. ฯลฯ. ลพิ ลมฺพฺ ธาตุในความ หนวงไว ยึดหนวง หอยยอย ชักชา
ยึดยาด.อ ปจ.
ลสติ
ยอมรักใคร, ฯลฯ. ลสฺ ธาตุในความ รักใคร นารัก สวยงาม กอดรัด ติดกัน
รวมกัน หยอกกัน เลน ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ลฬติ ยอมรัก. ฯลฯ. ลฬฺ ธาตุในความ รัก นารัก สวยงาม เลน. อ ปจ.
ลาขติ ยอมโศก, ฯลฯ. ลาขฺ ธาตุในความ โศก แหง หาม ปฏิเสธ. อ ปจ.
ลาฆติ ยอมอาจ, ฯลฯ. ลาฆฺ ธาตุในความ อาจ สามารถ อ ปจ.
ลาชติ ยอมคั่ว, ฯลฯ. ลาชฺ ธาตุในความ ตก ลม กลาว ทอด คั่ว. อ ปจ.
ลาติ ยอมจับ, ฯลฯ. ลา ธาตุในความ จับ ถือ ถือเอา ยึด ผูก พัน มัด รัด กิน. อ ปจ.
ลาเภติ ลาภยติ ยอมสงไป, ฯลฯ. ลาภฺ ธาตุในความ สงไป ใชไป. เณ ณย ปจ.
ลายาเปสฺสามิ
ั ใ  ี่ ใ ี่ ั   ิ
จัก หเกี่ยว, ฯลฯ. ลุ ธาตุ นความ เกี่ยว ตัด แบง แบงปน. ณาเป ปจ. สฺสมิ
ภวิส. พฤทธิ อุ เปน โอ เอาโอ เปน อาย รูปฯ เปน ลู ธาตุ.
ลาลปติ ยอมกลาว, บนเพอ, ฯลฯ. ลปฺ วจเน. อ ปจ. เทฺวภาวะ ล แลว ทีฆะ.
ลาเลติ ลาลยติ
ยอมปรารถนา, ฯลฯ. ลลฺ ธาตุในความ ปรารถนา ตองการ อยากได. เณ ณย
ปจ.
ลาเวติ ยอมใหตัด, ฯลฯ. ลุ เฉทเน. เณ ปจ. เหตุ.
หนา ๒๓๐
ลาเสติ ลาสยติ ยอมเตนรํา. ลสฺ ลาสิยโยเค. เณ ณย ปจ.
ลาเฬติ ลาฬยติ
ยอมเขารวมกัน, ฯลฯ. ลฬฺ ธาตุในความ เขารวมกัน เขาไปรวมกัน ประชุม
สมาคม. เณ ณย ปจ.
ลิขติ ลิกฺขติ ยอมขีด, ฯลฯ. ลิขฺ ธาตุในความ ขีด เขียน ขูด กลึง. อ ปจ. กิริยาหลัง ซอน กฺ
ลิขาเปยฺยํ พึงใหกลึง, ฯลฯ. ลิขฺ+ณาเป ปจง เอยฺยํ สัต.
ลิงฺคติ ยอมไป, ฯลฯ. ลิคิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ลิงเคติ ลิงคยติ
ลงฺเคต ลงฺคยต ยอมวิจิตร, ฯลฯ. ลิงค ธาตในความ วิจิตร ใหวิจิตร. เณ ณย ปจ.
ยอมวจตร, ฯลฯ ลงฺ ฺ ธาตุในความ วจตร ใหวจตร เณ ณย ปจ

152. ใ โ ป
ลป
ลิปฺปติ
ยอมเขาไปทา, ฯลฯ. ลิปฺ ธาตุในความ เขาไปทา ติด ติดอยู เปอน ฉาบ ทา ไล
ลูบไล. อ ปจ. ซอน ปฺ.
ลิปฺปติ ยอมเขาไปทา, ฯลฯ. ลิปฺ ลิป+ย ปจ. แปลง ปฺย เปน ปฺป.
ลิมฺปติ ยอมฉาบ, ฯลฯ. ลิปฺ ธาตุในความ ฉาบ ทา ไล. อ ปจ. นิคคหิตอาคม.
ลิสฺสติ
ยอมเปนของเล็กนอย, ฯลฯง ลิสฺ ธาตุในความ เปน ของเล็กนอย นิดหนอย
แสรง แสรงหาเหตุ แกลง ใสความ ใสใคล. ย ปจ. กัต. แปลง ย เปน ส.
ลินาติ ลีนาติ ยอมกอดรัด, ฯลฯ. ลิ ลี ธาตุในความ แอบ เรน ซอน ซอนเรน. นา ปจ.
ลิหติ ลีหติ เลหติ ยอมยินดี, ฯลฯ. ลิหฺ ลีหฺ ธาตุในความ ยินดี พอใจ เพลิน เลีย. อ ปจ.
หนา ๒๓๑
ลุชฺชติ
ยอมทําใหหมดไป, ฯลฯ. ลุชฺ ธาตุในความ ทําให หมดไป ลบ ลบทิ้ง ลบทิ้งเสีย
หาย พินาศ สลาย. ย ปจ. แปลง ชฺย เปน ชฺช.
ลุฺจติ ยอมถอน , ฯลฯ. ลุฺจฺ ธาตุในความ ถอน ทิ้ง. อ ปจ.
ลุฺเชติ ลุฺชยติ ยอมกลาว, ฯลฯ. ลุชิ ธาตุในความ กลาว พูด. เณ ณย ปจ
ิ
ลุณฺฏติ  ั ิ ใ ั โ ป
ยอมลัก, ฯลฯ. ลุฏิ ธาตุ นความ ลัก ข มย. อ จ.
ลุณฺเฏติ ลุณฺฏยติ ยอมลัก, ฯลฯ. ลุฏิ + เณ ณย ปจ.
ลุณฺ€ติ ยอมหยุด, ฯลฯ. ลุ€ ธาตุในความ หยุด ชะงัก เกียจคราน. อ ปจ.
ลุณฺ€ติ ยอมไป, ฯลฯ. ลุ€ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
ลุธติ
ยอมเขาไปเบียดเบียน, ฯลฯ. ลุธฺ ธาตุในความ เขาไป เบียดเบียน ประทุษราย
ฆา ประหาร. อ ปจ. ง
ลุนฺถติ
ยอมกําจัด, ฯลฯ. ลุถิ ธาตุในความ กําจัด เบียน เบียดเบียน เลอะ เปรอะ
เปรอะเปอน. อ ปจ.
ลุนฺทติ ยอมกําจัด, ฯลฯ. ลุทิ ธาตุในความ กําจัด เบียดเบียน ฆา ประหาร. อ ปจ.
ลุนาติ ลูนาติ
ยอมตัด, ฯลฯ. ลุ ลู ธาตุในความ ตัด เกี่ยว แบง ปจง (แบง) แบงปน. นา ปจ.
ฎีกาอภิฯ และรูปฯ เปน ลู ธาตุ รูปฯ แสดงรูปกิริยาเปน ลุนาติ โดยอธิบายวา
รัสสะ อู เปน อุ เพราะ นา ปจ.
ลุปฺปติ ยอมตัด, ฯลฯ. ลุปฺ ธาตุในความ ตัด ขาด, ย ปจ. กัต. แปลง ปฺย เปน ปฺป.
หนา ๒๓๒
ลุปฺปติ
ยอมไมเห็น ฯลฯง ลป ธาตในความ ไมเห็น ไมปรากฏ หาย หายไป ลบ ลบ
ยอมไมเหน, ฯลฯง ุ ฺ ธาตุในความ ไมเหน ไมปรากฏ หาย หายไป ลบ ลบ
เสีย. ย ปจ. กัต. แปลง ปฺย เปน ปฺป.

153. โ โ ใ ป
ว
ลุพฺภติ
ยอมปรารถนา, ฯลฯ. ลุภฺ ธาตุในความ ปรารถนา ตองการ มุงหวัง อยาก อยาก
ได กําหนัด ยินดี รัก รักใคร. ย ปจ. กัต. แปลง ภฺย เปน พฺภ.
ลุมฺปติ
ยอมตัด, ฯลฯง ลุปฺ ธาตุในความ ตัด ขาด เสื่อม สลาย พินาศ. นิคคหิตอาคม อ
ปจ.
ลุมฺปติ
ยอมปลน, ฯลฯง ลุปฺ ธาตุในความ ปลน ชิง แยง แยงชิง ยื้อแยง. อ ปจ.
นิคคหิตอาคม.
ลุมฺพติ ยอมเปยก, ฯลฯ. ลุพิ ธาตุในความ เปยก ชุม ซึมซาบ เอิบอาบ. อ ปจ.
ลุมฺเพติ ลุมพยติ ยอมทําอันตราย, ฯลฯ. ลุพิ ธาตุในความ ทําอันตราย ทําราย. เณ ณย ปจ.
ลูยติ ลุฬติ ยอมกวน, ฯลฯ. ลุลฺ ลุฬฺ ธาตุในความ กวน คน รบกวน. อ ปจ.
ลูยติ ลุยเต ยอมตัด, ฯลฯ. ลู เฉทเน. ย ปจ. กัม. ติ, เต วัต.
ลูยติ ยอมตัด, ฯลฯ. ลูเฉทเน. นา ปจ. แปลง นา เปน ย รูปฯ ๕๑๐.
เลปติ ยอมเขาไปทา, ฯลฯ. ลิปฺ ลิป ธาตุในความ เขาไปทา ติด เปอน. อ ปจ.
เลหติ ยอมยินดี, ฯลฯ. ลิหฺ ธาตุในความ ยินดี เพลิน เลีย ลิ้ม ชิม. อ ปจ.
โ ิ
ลกติ  ็ โ ใ ็ ป
ยอมเห็น, ฯลฯ. ลกฺ ธาตุ นความ เห็น ดู แลดู แสดง. อ จ.
หนา ๒๓๓
โลเกติ โลกยติ ยอมเห็น, ฯลฯ. โลกฺ ทสฺสเน. เณ ณย ปจ.
โลเกติ โลกยติ ยอมกลาว, ฯลฯ. โลกฺ ธาตุในความ กลาว พูด. เณ ณย ปจ.
โลจติ ยอมเห็น, ฯลฯ. โลจฺ ธาตุในความ เห็น ดู แลดู. อ ปจ.
โลเจติ โลจยติ ยอมเห็น, ฯลฯง โลจฺ ธาตุในความ เห็น ดู แลดู กลาว บอก. เณ ณย ปจ.
โลฏติ
ยอมทําใหปนปวน, ฯลฯ. ลุฏ ธาตุในความ ทําใหปนปวน คน กวน เบียดเบียน
ฆา ประหาร. อ ปจ.
โลเฏติ โลฏยติ ยอมกลาว, ฯลฯ. ลุฏþ ธาตุในความ กลาว พูด. เณ ณย ปจ.
โล€ติ ยอมเศราหมอง, ฯลฯ. ลุ€ฺ ธาตุในความ เศราหมอง เปรอะเปอน.อ ปจ.
โลภติ ยอมลุมหลง, ฯลฯ. ลุภฺ ธาตุในความ ลุมหลง เลาโลม ประโลม. อ ปจ.
โลลติ โลฬติ ยอมกวน, ฯลฯ. ลุลฺ ลุฬฺ ธาตุในความ กวน คน รบกวน. อ ปจ.
โลลติ โลฬติ ยอมเปนบา, ฯลฯ. ลุลฺ ลุฬฺ ธาตุในความ เปนบา ลุมหลง. อ ปจ.
ว อักษร
อกษร

154. วกติ
ยอมจับ, ฯลฯ. วกฺ ธาตุในความ จับ จับเอา ถือ ถือเอา ยึด รุงเรือง สวาง
สวยงาม ตี ฆา ประหาร. อ ปจ.
หนา ๒๓๔
วกติ ยอมขอ, ฯลฯ. วกฺ ธาตุในความ ขอ รองขอ วอน (ร่ําขอ) ร่ําขอ. อ ปจ.
วกฺเกติ วกฺกยติ
ยอมกลาว, ฯลฯ. วกฺกฺ ธาตุในความ กลาว พูด หาย สูญ สลาย ฉิบหาย
พินาศ. เณ ณย ปจ.
วกฺขติ ยอมระวัง, วกฺขฺ ธาตุในความ ระวัง ปองกัน โกรธ ขึ้งเคียด. อ ปจ.
วกฺขติ
จักกลาว, ฯลฯ. วจฺ วจเน. อ ปจ. สฺสติ ภวิส. แปลง สฺส เปน ข แปลง จฺ เปน
กฺ ลบ อ ปจ. รูปฯ ๔๖๓. โมคฯ ตยาทิกัณฑ ๒๗ แปลง จฺ กับ สฺส เปน
กฺข. จะวาแปลง สฺสติ เปน ขติ แปลง จฺ แปลง จฺ เปน กฺ ก็ได.
วกฺขามิ วกฺขาม
จักกลาว. ฯลฯ. วจฺ+อ ปจ. สฺสามิ สฺสาม ภวิส. แปลง สฺส เปน ข แปลง จฺ
เปน กฺ ลบ อ ปจ. กัจฯ ๔๘๑ วา แปลง ภวิสฺสนฺติวิภัติ พรอมดวยปจจัยเปน
ขามิ ขาม ฉามิ ฉาม.
วกฺเขถ
 ั ื  
ยอมกลาว, จงกลาว, ฯลฯ. วจฺ+อ ปจ. ถ วัต. หรือ ปญจ. แปลง จฺ เปน ขฺ
ซอน กฺ.
วคฺคติ ยอมไป, ฯลฯ. วคฺคฺ ธาตุในความ ไป ถึงไป. อ ปจ.
วงฺกติ ยอมไป, ฯลฯ. วกิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
วงฺกติ ยอมคด, ฯลฯ. วงฺกฺ ธาตุในความ คด โคง โกง งอ บิด เปนเกลียว. อ ปจ.
วงฺขติ
ยอมเคลือบแคลง, ฯลฯ. วขิ ธาตุในความ เคลือบแคลง ลังแล สงสัย ไมแนใจ.
อ ปจ.
วงฺคติ ยอมไป. ฯลฯ. วคิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
วจติ
ยอมกลาว, ฯลฯ. วจฺ ธาตุในความ กลาว พูด รุงเรือง สวาง สองสวาง
สวยงาม. อ ปจ.
หนา ๒๓๕
วเจติ วจยติ ยอมกลาว, ฯลฯ. วจฺ วจเน. เณ ณย ปจ.
วจฺเจติ วจฺจยติ ยอมเลาเรียน, ฯลฯ. วจฺจฺ ธาตุในความ เลาเรียน ศึกษา. เณ ณย ปจ.
วจฺฉติ
ยอมรัก, ฯลฯ. วสฺ ธาตุในความ รัก ใคร รักใคร ชอบใจ อยู อาศัย. อ ปจ.
แปลง ส เปน จฺฉ.
ฺ

155. ป ป ป
วจฺฉามิ วจฺฉาม
จักกลาว, ฯลฯ. วจฺ วจเน. อ ปจ. สฺสามิ สฺสาม ภวิส. แปลงวิภัติพรอมกับปจ.
เปน ฉามิ ฉาม.
วชติ ยอมไป, ฯลฯ. วชฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
วชาหิ จงไป, ฯลฯ. วชฺ คติยํ. อ ปจ. หิ ปญจ.
วเชติ วชยติ
ยอมคนหา, ฯลฯ. วชฺ ธาตุในความ คนหา เสาะหา แสวงหา ปรุง แตง ทํา
กระทํา. เณ ณย ปจ.
วชฺชติ
ยอมกลาว, ฯลฯ. วทฺ ธาตุในความ กลาว พูด รอง. อ ปจ. แปลง วท เปน
วชฺชฺ รูปฯ ๔๗๐.
วชฺช จงกลาว, ฯลฯ. วทฺ+อ ปจ. หิ ปญจ.
วชฺชติ ยอมละ, ฯลฯ. วชฺชฺ ธาตุในความ ละ เวน งด. อ ปจ.
วชฺชนฺติ
ยอมใหกลาว, ฯลฯ. วทฺ+ณย ปจ. เหตุ. อนฺติ วัต. เปนวาทย+อนฺติ รัสสะ และ
ลบ อ ที่ ท เปน ทฺย แปลง ทฺย เปน ชฺช+อนฺติ สําเร็จรูปเปน วชฺชนฺติ.
วชฺชามิ วชฺชาม ยอมกลาว, ฯลฯ. วทฺ+อ ปจ. มิ, ม วัต. แปลง วท เปน วชฺช ทีฆะ.
ิ ี
วชฺชิยเต วชฺชียเต   ป ั ป ป ิ ี
ยอมกลาว, ฯลฯ. วทฺ+ย จ. กัม. แ ลง ทฺย เ น ชฺช. อิ, อี อาคม.
หนา ๒๓๖
สชฺชุ กลาวแลว, ฯลฯ. วทฺ+อ ปจ. อุ ปโรกขา. แปลง วท เปน วชฺช.
วชฺชุ พึงกลาว, ฯลฯ. วทฺ+อ ปจ. เอยฺยุ สัต. แปลง วท กับทั้ง เอยฺยุ เปน วชฺชุ.
วชฺชุ กลาวแลว, ฯลฯ. วทฺ+อ ปจ. อุ อัช. แปลง วท เปน วชฺช.
วชฺเชติ วชฺชยติ ยอมงด, ฯลฯ. วชฺชฺ. ธาตุในความ รุงเรือง สวาง สองสวาง สวยงาม. อ, เอ ปจ.
วฺจติ วฺเจติ
ยอมรุงเรือง, ฯลฯ. วจิ ธาตุในความ รุงเรือง สวาง สองสวาง สวยงาม. อ, เอ
ปจ.
วฺจติ วฺเจติ
ยอมเกลี้ยกลอม, ฯลฯ. วฺจุ ธาตุในความ เกลี้ยกลอม ลอลวง หลอกลวง. เณ
ณย ปจ.
วฺฉติ ยอมปรารถนา, ฯลฯ. วฉิ ธาตุในความ ปรารถนา อยากได ชอบใจ พอใจ. อ ปจ.
วฏติ ยอมพัน, ฯลฯ. วฏþ ธาตุในความ พัน พัวพัน. อ ปจ.
วเฏติ วฏยติ
ยอมแบง ฯลฯ วฏ ธาตในความ แบง แจก จําแนก อบกลิ่น หอม เณ ณย
ยอมแบง, ฯลฯ. วฏþ ธาตุในความ แบง แจก จาแนก อบกลน หอม. เณ ณย
ปจ.

156. ฏ
ส อ ปจ
วฏþฏติ
ยอมหมุน, ฯลฯ. วฏþฏþ ธาตุในความ หมุน วน เวียน วนเวียน กรอ เปนไป ควร
สมควร ถูก ถูกตอง. อ ปจ.
ว€ติ ยอมอวน, ฯลฯ. ว€ฺ ธาตุในความ อวน ใหญ. อ ปจ.
วฑฺฒติ
ยอมเจริญ, ฯลฯ. วฑฺฒฺ ธาตุในความ เจริญ งอกงาม ทวีขึ้น เพิ่มขึ้น รุงเรือง. อ
ปจ.
วฑฺฒย จงเจริญ, ฯลฯ. วฑฺฒฺ+อ ปจ. หิ ปญจ. แปลง เปน ย.
หนา ๒๓๗
วฑฺเฒติ วฑฺฒยติ
ยอมโปรย, ฯลฯ. วฑฺฒฺ ธาตุในความ โปรย โปรยลง หยอดลง ตัก เรี่ยราย ตัด
เฉือน. เณ ณย ปจ.
วณติ ยอมกลาว, ฯลฯ. วณฺ ธาตุในความ ออกเสียง กลาว พูด. อ ปจ.
วเณติ วณยติ
ยอมเปนแผล, ฯลฯ. วณฺ ธาตุในความ ทําใหรางกาย เปนชอง เปนแผล. เณ
ณย ปจ.
วณฺฏติ
ยอมทรงไว, ฯลฯ. วฏิ ธาตุในความ ทรง ทรงไว ผูก พัน ติดตอ ตอเนื่อง สืบ
สืบตอ อ ปจ
ืบตอ.  .
วณฺ€ติ ยอมโดดเดี่ยว, ฯลฯ. ว€ ธาตุในความ ประพฤติคน เดียว โดดเดี่ยว. อ ปจ.
วณฺฑติ ยอมพัน,ฯลฯ. วฑิ ธาตุในความ พัน พัวพัน เกี่ยวโยงถึงกัน. อ ปจ.
วณฺณติ
ยอมตั้งอยู, ฯลฯ. วณฺณฺ ธาตุในความ ตั้งอยู ดํารงอยู ปรากฏ ออกเสียง กลาว
ยกยอง สรรเสริญ ทํา กระทํา พิสดาร เปนความดี. อ ปจ.
วณฺณติ วณฺณยติ ยอมตั้งอยู, ฯลฯ. วณฺณฺ+เณ ณย ปจ.
วตติ ยอมขอ, ฯลฯ. วตฺ ธาตุในความ ขอ ขอรอง วิงวอน. อ ปจ.
วตยติ ยอมกิน, ฯลฯ. วตฺ ธาตุในความ กิน บริโภค. อ อาคม. ย ปจ. กัต.
วตฺติ ยอมกลาว, ฯลฯ. วจฺ ธาตุในความ กลาว พูด. อ ปจ.
วตฺตติ
ยอมเปนไป, ฯลฯ. วตุ วตฺตฺ ธาตุในความ เปนไป เปนอยู ประพฤติ. ถือ
สมาทาน. อ ปจ. ถาตั้ง วตุ ธาตุ พึงซอน ตฺ.
หนา ๒๓๘
วตฺเตติ วตฺตยติ ยอมกลาว, ฯลฯ. วตุ ธาตุในความ กลาว พูด. เณ ณย ปจ.
วตฺเถติ วตฺถยติ
ยอมทําใหเดือดรอน, ฯลฯ. วตฺถฺ ธาตุในความ ทําให เดือดรอน กวน รบกวน.
เณ ณย ปจ.
วท จงกลาว, ฯลฯ. วทฺ+อ ปจ. หิ ปญจ. ลบ หิ.

157. ไ ป ป
วทติ วเทติ
ยอมกลาว, ฯลฯ. วทฺ ธาตุในความ พูด รอง รองดัง. อ, เอ ปจ. รูปฯ ๔๗๑ ลง
อ ปจ. อยางเดียว เอา อ เปน เอ.
วทติ
ยอมมั่นคง, ฯลฯ. วทฺ ธาตุในความ มั่นคง ยั่งยืน แสดงออกใหเห็น ปรากฏ. อ
ปจ.
วทฺธติ ยอมเจริญ, ฯลฯง วทฺธฺ ธาตุในความ เจริญ งอกงาม ทวีขึ้น เพิ่มขึ้น รุงเรือง.
วทฺเธติ วทฺธยติ ยอมกลาว, ฯลฯ. วทฺธฺ ธาตุในความ กลาว พูด ตัด เต็ม ทําใหเต็ม. เณ ณย ปจ.
วธติ วเธติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. วทฺธฺ ธาตุในความ เบียดเบียน ฆา ตี ประหาร ไป ถึง
เปนไป. อ, เอ ปจ. แปลง หนฺ เปน วธ รูปฯ ๔๘๗.
วเธติ ยอมใหฆา, ฯลฯ. หนฺ+เณ ปจ. เหตุ. แปลง หนฺ เปน วธ รูปฯ ๕๒๘.
วเธติ วธยติ ยอมสํารวม, วธฺ ธาตุในความ สํารวม ระวัง ปองกัน. เณ ณย ปจ.
วนติ
ยอมคบหา, ฯลฯ. วนฺ ธาตุในความ คบ หา สมาคม เขารวมพวกกัน ออกเสียง
รบกวน เบียดเบียน. อ ปจ.
วนฺท ไ  ป ิ ป
จง หว,ฯลฯ. วนฺทฺ+อ จซ หิ ญจ.
หนา ๒๓๙
วนฺทติ
ยอมไหว, ฯลฯ. วนฺทฺ ธาตุในความ ไหว กราบ กราบไหว อภิวาทน ยกยอง ชม
เชย.อ ปจ.
วนฺทิ ไหวแลว, ฯลฯง วนฺทฺ+อ ปจ. อี อัช.
วนุติ วโนติ
ยอมขอ, วนฺ ธาตุในความ ขอ ออนวอน รองขอ. โอ ปจ. แปลง เปน อุ โมคฯ
ตยาทิกัณฑ ๗๗ กิริยาหลัง คง โอ ไว.
วปติ
ยอมหวาน, ฯลฯ. วปฺ ธาตุในความ หวาน หวานพืช เพาะ ปลูก ติดตอ
ตอเนื่อง. อ ปจ.
วปฺปติ ยอมกัน, ฯลฯ. วปฺปฺ ธาตุในความ กัน กั้น หาม. อ ปจ.
วปฺผติ ยอมไป, ฯลฯ. วปฺผฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป.อ ปจ.
วพฺภติ ยอมไป, ฯลฯ. วพฺพฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
วเภติ วภยติ ยอมติ, ฯลฯ. วภี ธาตุในความ ติ ตําหนิ ติเตียน แชง. เณ ณย ปจ.
วมติ ยอมคาย, ฯลฯง วมุ ธาตุในความ คาย คาย บวน อวก เรอ อาเจียน. อ ปจ.
วมฺภติ ใ ใ ้ ไ
ยอมกิน, ฯลฯง วมฺภฺ ธาตุในความ กําจัด ขจัด ปราบ ทําใหสิ้นไป. เณ ณย ปจ.

158. อ ปจ
. อ อ อ ว ต อ อ.
วมฺเภติ วมฺภยติ
ยอมกําจัด, ฯลฯง วมฺภฺ ธาตุในความ กําจัด ขจัด ปราบ ทําใหสิ้นไป. เณ ณย
ปจ.
วยติ ยอมไป, ฯลฯ. วยฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
วฺยธติ ยอมตี, ฯลฯ. วฺยธฺ ธาตุในความ ตี แทง เบียดเบียน. ฆา ประหาร. อ ปจ.
วฺยยติ ยอมสิ้น, ฯลฯ. วฺยยฺ ธาตุในความ สิ้น เสื่อม สิ้นไป หมดไป สิ้นเปลื้อง. อ ปจ.
หนา ๒๔๐
วฺยาปชฺชติ
ยอมตองวิเศษ, ตองโทษวิเศษ, พินาศ. วิ+อา+ปทฺ+ย ปจ. กัต. แปลง อิ เปน ย
ทฺย เปน ชฺช.
วฺยาโรเสติ ยอมเกรี้ยวกราด, กราดเกรี้ยว. วิ+อา+รุสฺ โรสเน. เณ ปจ.
วยฺหเต นําไปอยู, พัดไปอยู. วหฺ ปาปุณเน. ย ปจ. กัม. แปร ยฺ ไวหนา ห.
วรติ ยอมระวัง, ฯลฯ. วรฺ ธาตุในความ ระวัง ปองกัน รักษา. อ ปจ.
วรหติ
ยอมเพียร, ฯลฯ. วรหฺ ธาตุในความ เพียร มีเพียร ดา สองสวาง สวยงาม ผูก
พัน มัด รัด อ ปจ
พน มด รด.  .
วรเหติ วรหฺติ ยอมเบียดเบียน, วรหฺ หึสยํ. เณ ณย ปจ.
วเรติ วรยติ
ยอมปรารถนา, ฯลฯ. วรฺ ธาตุในความ ปรารถนา ตองการ อยากได. เณ ณย
ปจ.
วาเรติ วารยติ ยอมหาม, ฯลฯ. วรฺ ธาตุในความ สํารวม ระวัง ปองกัน รักษา ไหว สั่น. อ ปจ.
วลติ
ยอมสํารวม, ฯลฯ. วลฺ ธาตุในความ สํารวม ระวัง ปองกัน รักษา ไหว สั่น. อ
ปจ.
วลติ ยอมเลน, ฯลฯ. วลฺ ธาตุในความ เลน เตนรํา นารัก สวยงาม. อ ปจ.
วลฺชติ ยอมใช, ฯลฯ. วลฺชฺ ธาตุในความ ใช ใชสอย จับจาย. อ ปจ.
วลหติ ยอมเพียร, ฯลฯ. วลหฺ ธาตุในความ เพียร ฯลฯ. ยึดถือ. อ ปจ.
หนา ๒๔๑
วลฺลติ ยอมสํารวม, ฯลฯ. วลฺลฺ ธาตุในความ สํารวม, ฯลฯ. สั่น. อ ปจ.
ววตถเปติ
ววตฺถเปต
ยอมกําหนด, หมายไว, ตราไว, ฯลฯ. วิ+อว+ถปฺ ธาตุในความ ตั้งไว วางไว. เณ
ปจ. เอา อิ เปน อ ลบ อ หนา ว ซอน ต หรือลบ อิ ก็ไมตองลบ อ. แปลง
ปจ เอา เปน ลบ หนา ซอน ฺ หรอลบ กไมตองลบ แปลง
ถ เปน € เปน ววฏþ€เปติ บาง.

159. ย ปจ
. . อ .
ววตฺถเปติ ววฏþ€เปติ ยอมใหกําหนด, ใหตั้งไว, ฯลฯ. เณ ปจ. เหตุ.
ววตฺถาติ ยอมกําหนด, ฯลฯ. วิ+อว+ถา+อ ปจ.
วสติ ยอมอยู, ฯลฯ. วสฺ ธาตุในความ อยู อาศัย เบียดเบียน เปนน้ํามัน.อ ปจ.
วสติ
ยอมตัด, ฯลฯง วสฺ ธาตุในความ ตัด หั่น เฉือน โกน ทอน (ตัด หั่น) ขาด. อ
ปจ.
วสฺสติ
ยอมออกเสียง, ฯลฯ. วสฺ ธาตุในความ ออกเสียง รอง เหา. ย ปจ. กัต. แปลง
สฺย เปน สฺส.
วสฺสติ ยอมตก, ฯลฯ. วสฺสฺ ธาตุในความ ตก (ฝน) รด ราด โปรย. อ ปจ.
วสฺสติ ยอมรด, ฯลฯง วสฺ เสจเน. ย ปจ. กัม. ลบที่สุดธาตุ. แปลง สฺย เปน สฺส.
วสฺสิ ตกแลว, ฯลฯ. วสฺสฺ เสจเน. อ ปจ. อี อัช.
วสฺสิ ใหตกแลว, ฯลฯ. วสฺส+เณ ปจ. เหตุ อี อัช. ลบ เณ.
หนา ๒๔๓
วายติ
ยอมไป, ฯลฯ. วา ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป ตัด แทง ปลิว ฟุง ปลิวไป ฟุง
ไป ตลบไป ย ปจ กัจ
ไป ตลบไป.  . กจ.
วายติ ยอมทอ. เว ธาตุในความ ทอ ทอผา. อ ปจ. แปลง เอ เปน อาย.
วายติ
ยอมสังวร, ฯลฯ. เว ธาตุในความ สังวร ระวัง ปองกัน รักษา แหง ผาก. อ
ปจ. แปลง เอ เปน อาย.
วายมติ ยอมพยายาม, ฯลฯ. วายมฺ ธาตุในความ พยายาม หมั่น ขยัน. อ ปจ.
วาเรติ วารยติ ยอมกัน, ฯลฯ. วรฺ ธาตุในความ กัน กั้น หาม คั่น. เณ ณย ปจ.
วาเลติ วาลยติ ยอมเลี้ยง, ฯลฯง วลฺ ธาตุในความ เลี้ยง รักษา. เณ ณย ปจ.
วาสติ ยอมตกแตง, ฯลฯ. วาสิ ธาตุในความ ตกแตง ตบแตง ประดับ. อ ปจ.
สาเสติ วาสยติ ยอมอบ, ฯลฯ. วาสฺ ธาตุในความ อบ อบรม. เณ ณย ปจ.
วาสยํ พึงใหอยู, ฯลฯง วสฺ นิวาเส. ณย ปรจ. เหตุ. เอยฺยามิ สัต. แปลง เปน อํ.
วาสยิ ใหอยูแลว, ฯลฯ. วสฺ+ณย ปจ. เหตุ อี อัช.
วาหติ ยอมขยัน, ฯลฯ. วาหุ ธาตุในความ ขยัน หมั่น เพียร. อ ปจ.
วาเหติ ยอมนําไป, ฯลฯ. วหฺ ปาปุณเน, เอ ปจ. ทีฆะตนธาตุ.
วาเหติ ยอมใหนําไป. วหฺ+เณ ปจ. เหตุ.
วาฬติ
วาฬต ยอมกลาว, เรียก.วาฬ อาลเป. อ ปจ.
ยอมกลาว, เรยก วาฬฺ อาลเป ปจ
หนา ๒๔๔

160. ณเ ณ แ แหลกล ว+จณณ+เณ
วิ วี
วิกาเลติ ยอมเปนไปแปลก, ขาดไป, แลกไป, ผิดปกติ. วิ+กลฺ คติยํ. เณ ปจ. กัต.
วิกฺกมติ ยอมกาวลวง, กลาหาญ. วิ+กมฺ+อ ปจ. ซอน กฺ.
วิกตเถยฺย พึงชม, ยกยอง, โออวด. วิ+กตฺถฺ สิลาฆายํ. อ ปจ. เอยฺย สัต.
วิกปฺปยติ ยอมคิด, วิ+กปฺปฺ+ย ปจ. กัม. อิ อาคมหนา ย.
วิกสติ ยอมแยม, บาน, เบิกบาน, แจมใส, แชมชื่น. วิ+กสฺ วิกสเน. อ ปจ.
วิกีริ เกลื่อนกลนแลว, เรี่ยรายแลว, ฯลฯ. วิ+กิรฺ+อ ปจ. อี อัช.
วิกฺขมฺภิ เหนี่ยวรั้งแลว, ขมไว. วิ+ขภิ+อ ปจ. อี อัช.
วิกฺขิปติ ยอมฟุงไป, ฟุงซาน, ซัดไป, ซัดสาย. วิ+ขิปฺ ฉฑฺฑเน. อ ปจ.
วิคจฺฉติ วิคฺคจฺฉติ ยอมไปปราศ, พนไป, หมดไป, ฯลฯ. วิ+คมฺ+อ ปจ.
วิคจฺตุ จงปราศไป, ฯลฯ. วิ+คมฺ+อ ปจ. ตุ ปญจ.
วิฆาเตติ
ยอมกําจัด, ทําลาย, เบียดเบียน, ฆา, ตี, ประหาร. วิ+หนฺ หึสายํ. เอ ปจ.
แปลง หนฺ เปน ฆาต.
วิจรติ ยอมเที่ยวไป, จงเปนไป. วิ+จรฺ คติยํ. อ ปจ.
วิจรถ จงเที่ยวไป, จงเปนไป. วิ+จรฺ คติยํ, อ ปจ. ถ ปญจ.
วิจาเรถ
จงตรวจตรา, ใครครวญ, พิจารณา. วิ+จรฺ จรเณ สฺจเย วา. เณ ปจ. กัต. ถ
ปญจ.
หนา ๒๔๕
วิจารยิสฺสามิ จักใหพิสดาร, ฯลฯ. วิ+จรฺ+ณย ปจ. เหตุ. สฺสามิ ภวิส. อิ อาคม.
วิจิกิจฺฉติ
ยอมสงสัย, ลังเล, ไมแนใจ. วิ+กิตฺ สํสเย. ฉ ปจ. เทฺวภาวะ กิ แปลงเปน จิ
แปลง ตฺ เปน จฺ.
วิจิตฺเตติ วิจิตฺตยติ ยอมตระการ, ฯลฯ. วิ+จิตฺตฺ+เณ ณย ปจ. ดู วิจินฺเตติ ดวย.
วิจินฺเตติ วิจินฺตยติ ยอมตระการ, งาม, งดงาม, สวยงาม. วิ+จินฺตฺ จินฺตายํ. เณ ณย ปจ.
วิจินถ จงคน, คนควา, รวบรวม, สะสม, เก็บ, กอสราง. วิ+จิ จเย. นา ปจ. รัสสะ.
วิจินติ วิจินาติ ยอมคน, ฯลฯ. วิ+จิ+นา ปจ. กิริยาตน รัสสะ อา ที่ นา.
วิจณเณติ วิจณณยติ
วจุ ฺ ณต วจุ ฺณยต ยอมปน แหลก แหลกละเอียด วิ+จณณ+เณ ณย ปจ
ยอมปน, หลก, ะเอยด. ุ ฺ ฺ ณย ปจ.
วิจฺฉติ ยอมไป, ถึง, เปนไป. วิจฺฉฺ คติยํ. อ ปจ.

161. ไ ไ ไ
. ว+ช+อ . อ อว ช.
วิจฺเฉติ วิจฺฉยติ ยอมกลาว, พูด. วิจฺฉฺ ภาสายํ. เณ ณย ปจ.
วิชฺา
พึงรู, รูแจง, รูแจมแจง, รูชัด. วิ+า+นา ปจ. เอยฺย สัต. แปลง า เปน ชํ
เอยฺย เปน า ลบ นา รูปฯ ๔๙๘-๙
วิชเฏสิ สางแลว, หายยุงแลว. วิ+ชฏþ สงฺฆาเต. เอ ปจ. อี อัช.
วิชภติ วิชมฺภติ ยอมหาว, หาวนอน. วิ+ชภฺ ชภิ วา คตฺตวินาเม. อ ปจ.
วิชหนฺติ
ยอมสละ, ฯลฯ. วิ+หา ธาตุในความ สละ ละ วาง ปลอย. อ ปจ. อนฺติ วัต.
เทฺวภาวะ หา รัสสะ แลว แปลงเปน ช
วิชาน
จงรู, รูแจง, ฯลฯ. วิ+า+นา ปจ. หิ ปญจ. แปลง า เปน ชา รัสสะ อา ที่
นา ลบ หิ รูปฯ ๔๙๘.
วิชานาติ ยอมรู, รูแจง, ฯลฯ. วิ+า+นา ปจ. แปลง า เปน ชา.
หนา ๒๔๖
วิชานิยา พึงรู, ฯลฯ. วิ+า+นา ปจ. เอยฺย สัต. แปลงเปน อิยา.
วิชายิ คลอดแลว, ฯลฯ. วิ+ชนฺ+ย ปจ. กัต. อี อัช. แปลง ชนฺ เปน ชา.
วิชิคีสติ วิชิคึสติ
ื่ ั ไ ื่ ไ ไ ิ
ยอมปรารถนาเพื่ออันนํา ป, ปรารถนาเพื่อจะนํา ป, ปรารถนาจะนํา ป. วิ+หรฺ+ส
ปจ. แปลง หรฺ เปน ดี เทฺวภาวะ คึ แปลงเปน ชึ คบนิคคหิต.
วิชิคีสติ วิชิคึสติ
ยอมปรารถนาเพื่ออันชนะ, ฯลฯ. วิ+ชิ+ส ปจ. เทฺวภาวะ ชิ แปลง ชิ ตัวธาตุเปน
คี คึ.
วิเชติ วิชยติ ยอมชนะ, มีชัย, ครอบงํา. วิ+ชิ ชเย อภิภเว จ อ ปจ.
วิเชสฺสติ
จักรูแจง, ฯลฯ. วิ+า+อ ปจ. สฺสติ ภวิส. แปลง า เปน ชา อา เปน อิ อิ
เปน เอ.
วิโชตลติ
ยอมสองแสงวาว, ฯลฯ. วิ+ชุตฺ+อ ปต. พฤทธิ อุ เปน โอ ฬฺ อาคม แปลง เปน
ลฺ ไตร. ๗/๑๓๕.
วิชฺชติ
ยอมกลัว, ฯลฯ. วิชิ ธาตุในความ กลัว ตกใจ หวาด หวาดเสียว ไหว สั่น. ย
ปจ. กัต. ลบ อิ ที่ ชิ เปน ชฺ+ย เปน ชฺย แปลงเปน ชฺช.
วิชฺชติ ยอมมีอยู, เปนอยู. วิทฺ สตฺตายํ. ย ปจ. กัต. แปลง ทฺย เปน ชฺช.
วิชฺชติ
ยอมได, ฯลฯ. วิทฺ ธาตุในความ ได ไดรับ ไดประสบ รูสึก (อารมณ). ย ปจ.
กัม. แปลง ทฺย เปน ชฺช.
วิชชวติ
วชฺชวต เร็วยิ่ง, แลนไปยิ่ง, ฯลฯ. วิ+ช+อ ปจ. แปลง อ เปน อว ซอน ช.
เรวยง, แลนไปยง, ฯลฯ ุ ปจ แปลง ุ เปน ซอน ฺ
วิชฺโชตติ ยอมสองแสงวาว, ฯลฯ. วิ+ชุตฺ+อ ปต. พฤทธิ อุ เปน โอ ซอน ตฺ.

162. ใ ไ ไ
ญ . ว+ อทส . ย .
หนา ๒๔๗
วิชฺฌติ
ยอมแทง, เสียดแทง, ฯลฯ. วิธฺ ธาตุในความ แทง เจาะ ไช. ย ปจ. กัต. แปลง
ธฺย เปน ชฺฌ.
วิชฺฌายิ ดับแลว. วิ+เฌ ทิตฺติยํ. อ ปจ. แปลง เอ เปน อาย ซอน ชฺ.
วิฺายติ ยอมรูได, รูแจง, ฯลฯ. วิ+า+ย ปจ. กัม. ซอน. ฺ.
วิตาเนติ วิตานยติ ยอมใหแผไป, ฯลฯ. วิ+ตนุ วิตฺถาเร. เณ ณย ปจ. เหตุ.
วิตกฺเกติ วิตกฺกยติ ยอมตรึก, ตรึกตรอง ตริตรอง, ดําริ, คิด. วิ+ตกฺกฺ+เณ ณยปจ.
วิตรติ ยอมขาม, ขามพน, ขามลวง. วิ+ตรฺ+อ ปจ.
วตุทติ ยอมทําอันตราย, รบกวน, ทิ่มแทง. วิ+ตุทฺ พฺยถเน. อ ปจ.
วิตฺตโนติ ยอมกวางขวาง, ฯลฯ. วิ+ตนุ วิตฺถาเร. โอ ปจ.
วิทติ ยอมรู, ฯลฯ. วิทฺ ธาตุในความ รู รูจริง รูแจง. อ ปจ.
วิทฺธาติ ยอมทรงไว, ฯลฯ. วิ+ธา+อ ปจ. เทฺวภาวะ ธา รัสสะ แปลง ธ เปน ทฺ.
วิทฺธาติ ยอมทรงไว, ฯลฯ. วิ+ธา+อ ปจ. ซอน ทฺ.
วิทฺธํสติ วิทฺธํเสติ
ั ิ ใ ไ ึ  ไ ั
ยอมกําจัด, ทําลาย, ฯลฯ. วิ+ธํสฺ ธํสฺ ธาตุ นความ ป ถึง เปน ป กําจัด
ทําลาย. อ , เอ ปจ. ซอน ทฺ.
วิธติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. วิธฺ พาธายํ. อ ปจ.
วิเธติ วิธยติ ยอมไหว, ฯลฯ. วิธฺ กมฺปเน. เณ ณย ปจ.
วินติ วินาติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. วิ ธาตุในความ เบียดเบียน เกี่ยว รอย รอยรัด ทอ ทอ
ผา เย็บ เย็บผา . นา ปจ. กิริยาตน รัสสะ.
วินมติ ยอมนอบนอม, ฯลฯ. วิ+นมฺ นมุ วา นมเน. อ ปจ.
วินยติ
ยอมกําจัด, ทําลาย (โทษ), ชี้แจง แนะนํา ชักนําฝกหัด. วิ+นยฺ นิ วา นเย. อ
ปจ.
หนา ๒๔๘
วินายติ
ยอมรู, รูแจง, ตรัสรู. วิ+า+นา ปจ. แปลง า เปน นา แปลง นา ปจ. เปน
ย รูปฯ ๕๐๑.
วินฺทติ
ยอมได, ฯลฯง วิทิ ธาตุในความ ได ประสบ พบ ปลื้มใจ เบิกบานใจ เปนตอน
เปนสวนๆ เปนตอนๆ. อ ปจ.
วินสสติ
วนสฺสต ยอมฉิบหาย, หายสญ, พินาศ. วิ+นส อทสสเน. ย ปจ.
ยอมฉบหาย, หายสู , พนาศ นสฺ ฺสเน ปจ
วินสฺสนฺตุ จงฉิบหายไป, ฯลฯ. วิ+นสฺ+ย ปจ. กัต. อนฺตุ ปญจ. ทีฆะตนธาตุ มฺ อาคม.

163. ป
ว+ +อย+ย อ
วินาสเมนฺตุ จงฉิบหายไป, ฯลฯ. วิ+นสฺ+เอ ปจ. อนฺตุ ปญจ.
วินิจฺฉินาติ ยอมไตรตรอง, ใครครวญ, วินิจฉัย. วิ+นิ+ฉิ เฉทเน. นา ปจ. ซอน จฺ.
วินิจฺฉิยเต ยอมไตรตรอง, ฯลฯ. วิ+นิ+ฉิ+ย ปจ. กัม. อี อาคม.
วินิจฺเฉยฺยฺ พึงไตรตรอง, ฯลฯ. วิ+นิ+เฉ+ย ปจ. กัต. เอยฺย สัต. ลบ เอ ลบ ย เสียตัวหนึ่ง.
วินิปาเตติ ยอมใหตกไปโดยไมเหลือ, ใหทําลาย, ใหฆา, ใหตาย. วิ+นิ+ปตฺ+เณ ปต.
วินิพทฺธติ ยอมเปนไท, เปนไทย (ไมอยูในอํานาจเขา เปนอิสระ). วิ+วิ+พทฺธฺ สํหริเย. อ ปจ.
วินิพฺเพ€ติ วินิเว€ติ ยอมผอนคลาย, ฯลฯง วิ+นิ+เว€ฺ+อ ปจ. กิริยา ตนแปลง ว เปน พ ซอน พฺ.
วินิมฺหเส นําไปโดยวิเศษแลว. วิ+นิ+อ ปจ. มฺหเส หิยัต.
หนา ๔๒๙
วินิวิชฺฌติ ยอมรั่วรด. วิ+นิ+วิธฺ วิชฺฌเน. ย ปจ. กัต. แปลง ธยฺ เปน ชฺฌ.
ิ ิ
วิเนติ  ี้ ํ ิ ิ ี ป
ยอมชีแจง, แนะนํา, ฯลฯ. วิ+นิ นี วา นเย. อ จ.
วิเนยฺย พึงชี้แจง, แนะนํา, ชักนํา, ฝกหัด, สั่งสอน, กําจัด, ทําลาย. เอยฺย สัต.
วิโนเทติ ยอมบรรเทา. วิ+นุทฺ เปรเณ. เอ ปต. พฤทธิ อุ เปน โอ.
วิปจติ ยอมใหผล. วิ+ปจฺ พฺยนฺตีกรเณ. อ ปจ.
วิปจฺจติ ยอมใหผล. วิ+ปจฺ+ย ปจ. กัม. แปลง จฺย เปน จฺจ.
วิปชฺชติ ยอมวิบัติ, ฉิบหาย. วิ+ปทฺ+ย ปจ. กัต. แปลง ทฺย เปน ชฺช.
วิปชฺชิ
วิบัติแลว, ฉิบหายแลว, ถึงแลวซึ่งความฉิบหาย. วิ (วินาสํ)+ปทฺ+ย ปจ. กัต. อี
อัช.
วิปาเจติ ยอมโพนทะนา, กลาวโทษ, ติเตียน. วิ+ปจฺ ยาเต. เอ ปจ. ทีฆะตนธาตุ.
วิปสฺสติ ยอมเห็นแจง. วิ+ทิสฺ เปกฺขเน. อ ปจ. แปลง ทิส เปน ปสฺส.
วิปรินมติ ยอมนอมไปผิด, แปรปรวน, ปรวนแปร. วิ+ปริ+นมฺ+อ ปจ.
วิปริยายติ ยอมวแปรปรวน, ปรวนแปร, เปลี่ยนไปเปลี่ยนมา, วิ+ปริ+อยฺ+อ ปจ. ยฺ อาคม.
วิปกโรติ วิปฺปกโรติ ยอมขมขืน. วิ+ป+กรฺ+โอ ปจ. กิริยาหลัง ซอน ปฺ.
วิปฺปกิรียติ
ยอมแยกกัน แยกกันไป เรี่ยราย กระจัดกระจาย วิ+ปริ+อย+ย ปจ กัม อี
ยอมแยกกน, แยกกนไป, เรยราย, กระจดกระจาย. ปร ฺ ปจ. กม.
อาคม.

164. ป
หนา ๒๕๐
วิปฺปชเหยฺย
พึงละขาด, ละเวน, เวนขาด. วิ+ป+หา+อ ปจ. เอยฺย สัต. เทฺวภาวะ หา รัสสะ
เปน ห แปลง ห เปน ช ซอน ปฺ.
วิปฺปโยเชติ ยอมกระจัดกระจาย, พลัดพราก, แยกกัน. วิ+ป+ยุชฺ+เอ ปจ. ซอน ปฺ.
วิปฺปลปสิ ยอมบนเพอ, พร่ําเพอ, คร่ําครวญ, รําพัน. วิ+ป+ลปฺ+อ ปจ. สิ วัต. ซอน ปฺ.
วิปฺปลปสิ บนเพอแลว, ฯลฯ. วิ+ป+ลปฺ+อ ปจ. อี อัช. สฺ อาคม.
วิปฺปวสนฺติ ยอมอยูปราศ, หลีกไป, พนไป(จากที่เดิม). วิ+ป+วสฺ+อ ปจ. อนฺติ วัต.
วิปฺปสีทติ
ยอมผองแผว, ผองใส, แจมใส, กระจางใส, ใสสวาง. วิ+ป+สิทฺ วิสรเณ. อ ปจ.
ทีฆะ ตนธาตุ ซอน ปฺ.
วิพาธติ ยอมเบียดเบียน, รบกวน, เบียดเบียนยิ่ง, รบกวนยิ่ง. วิ+พาธฺ+อ ปจ.
วิพุชฺฌติ ยอมรูแจง, ฯลฯ. วิ+พุธฺ+ย ปจ. กัต. แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.
วิพฺภมติ
ยอมหันกลับ, หมุนกลับ, หมุนไปผิด, คาย (ปลอยจากภาวะเดิม), ลึก (ลาจาก
เพศสมนะ), ลาสิขา. วิ+ภมุ+อ ปจ. ซอน พฺ.
ิ ิ
วิภชติ  ํ  ิ ํ ป
ยอมแจก, จําแนก, แบง, แยก. วิ+ภชฺ เสวยํ. อ จ.
วิภฺชติ ยอมแจก, ฯลฯ. วิ+ภฺชฺ อวมทฺทเน. อ ปจ.
วิภวติ ยอมเปนยิ่ง, ปกครอง, วิ+ภู สตฺตายํ. อ ปจ. แปลง อู เปน อว.
วิภูเสติ วิภูสยติ ยอมประดับ, ตกแตง, ตบแตง. วิ+ภูสฺ+เณ ณย ปจ.
วิมํสิ
ตริตรองแลว, ทดลองแลว, พิจารณาแลว, สอบสวน แลว, มานฺ วีมํสาย. ส ปจ.
อี อัช. เทฺวภาวะ มา รัสสะ แปลง ม เปน ว เอา อ เปน อิ แปลง มานฺ เปน
มํ เพราะ ส ปจ. อยูปลาย รูปฯ ๕๑๗.
หนา ๒๕๑
วิมฺหยเต ยอมยิ้มแยม, หัวเราะ, หัวเราะราเริง, สรวล. วิ+มฺหิ อีสํหสเน. อ ปจ.
วิมาเนติ วินานยติ ยอมดูถูก, ดูหมิ่น, ดูแคลน, เหยียบหยาม, หมิ่นประมาท. วิ+มานฺ+เณ ปจ.
วิมุจฺจติ ยอมพนวิเศษ, หลุดพน, พนทุกข. วิ+ทุจฺ+ย ปจ. กัต. แปลง จฺย เปน จฺจ.
วิมุจฺจิ พนวิเศษแลว, ฯลฯ. วิ+มุจฺ+ย ปจ. กัต. อี อัช.
วิมุฺจติ ยอมขัดสี, ถูตัว. วิ+มุจิ กกฺกเน. อ ปจ.
วิมุยฺหติ ยอมเคลื่อนคลาด, คลาดเคลื่อน, หลงใหล. วิ+มุหฺ+ย ปจ. กัต. แปร ยฺ ไวหนา ห.
วิโมกฺขติ ยอมพน, หลุด, พนวิเศษ, หลุดพน. วิ+โมกฺขฺ มุจฺจเน. อ ปจ.

165. ป ป ป ป
, . . .
วิยูหติ ยอมเขี่ย, คุย, แหวก. วิ+อูห. วิตกฺเก. อ ปจ. ยฺ อาคม.
วิโยเชติ ยอมจากไป. วิ+ยุชฺ โยเค. เอ ปจ.
วิรชฺชติ
ยอมหนาย, คลายกําหนัด, หมดกําหนัด (หมดความกําหนัด). วิ+รชฺ รฺชฺ วา
ราเค. ย ปจ. กัต. แปลง ย กับที่สุดธาตุเปน ชฺช รูปฯ ๕๗๓. กัจฯ. ๕๙๐
เปน รนฺชฺ ธาตุ.
วิรชฺฌติ
ยอมผิด, ประทุษราย, ทําราย, เบียดเบียน. วิ+รธฺ หึสายํ. ย ปจ. กัต. แปลง
ธฺย เปน ชฺฌ.
วิรมติ ยอมงดเวน, ละเวน, วิ+รมุ อุปรเม. อ ปจ.
วิรมิสฺสํ จักงดเวน, ฯลฯ. วิ+รมุ+สฺสํ ภวิส. อิ อาคม.
หนา ๒๕๒
วิรวิ รองแลว, รองดังแลว, ฯลฯ. รุ สทฺเท. อ ปจ. อี อัช. แปลง อุ เปน อว.
วิรุชฺฌติ
ยอมโกรธ, โกรธเคือง, ยินราย, ขับไล, เบียดเบียน, กําจัด. วิ+รุธิ ปฏิฆาเต. ย
ปจ. กัต. แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.
ิ ิ
วิรุชฺฌติ  ป ป  ั  ป ิ ิ ป ั
ยอม ด, ดลอม, ขัดขวาง, หาม ราม. วิ+รุธิ อารเณ. ย จ. กัต.
วิรุหติ วิรูหติ วิรุฬฺหติ
ยอมงอกงาม, เจริญ. ว+รุหฺ ปาตุภาเว. อ ปจ. กิริยาที่สอง ที่ฆะตนธาตุ กิริยาที่
สาม แปลง ห เปน ฬฺห.
วิเรเจติ ยอมถาย, ระบาย. วิ+ริจฺ จิเรจเน. เอ ปจ. หมวด ภู หรือ เณ ปจ. หมวด จุร.
วิโรจติ
ยอมรุงเรือง, สวาง, สองสวาง, สุขใจ, แจมใส, ไพโรจน. ชอบใจ พอใจ. วิ+รุจฺ
ทิตฺติโรจเนสุ. อ ปจ.
วิโรเสยิยุ
พึงเสียดสี, พูดเสียดสี, พูดกระทบกระทั่ง, พูดเหน็บ แนม, พูดเปรียบเปรย, วา
กระทบกระทั้ง, ฯลฯ. วิ+รุสฺ โรสเน. เณ ปจ. เอยฺยุ สัต.
วิลปติ ยอมเพอ, บนเพอ, คร่ําครวญ. วิ+ลปฺ วจเน. อ ปจ.
วิลมฺพติ
ยอมหนวงไว, ยึดหนวง, ทําใหชา, ยืดยาด, ชักชา, หอยยอย, หอยลงมา. วิ+ลพิ
ลมฺพฺ วา อวสํสเน. อ ปจ.
วิลสติ
ยอมกรีดกราย, เยื้องกราย (เดินทอดแขน), เปลงปลั่ง, ผุดผอง, สวยงาม. นารัก.
วิ+ลสฺ กนฺติยํ. อ ปจ.
วิลาปยติ
วลาปยต ยอมใหยอมยับ,ใหละลาย. วิลิ วิลินภาเว. ณาปย ปจ.
ยอมใหยอมยบใหละลาย วล วลนภาเว ณาปย ปจ
วิลิขติ ยอมขีด, เขียน, ขูด, ครูด. วิ+ลิข เลขเน. อ ปจ.

166. ไ
วิลินาติ วิลีนาติ ยอมอัตรธาน, สิ้น, เสื่อม, ฉิบหาย, พินาศ, ยอยยับ. วิ+ลิ ลี วา นาเส. นา ปจ.
หนา ๒๕๓
วิลิมฺปติ ยอมฉาบ, ทา, ฉาบทา, ไล, ลูบไล. วิ+ลิปฺ+อ ปจ. นิคคหิตอาคม.
วิลิยติ วิลียติ ยอมยอยับ, ละลาย. วิลิ+ย ปจ. กัต. กิริยาหลัง ทีฆะที่สุดธาตุ.
วิลุมฺปติ ยอมเยื้อแยง, ปลน, ชิง, ริบ. วิ+ลุปฺ+อ ปจ. อี อัช. นิคคหิตอาคม.
วิเลขติ ยอมกลาว, ขัดเกลา. วิ+ลิขฺ เลขเน. อ ปจ. วิการ อิ เปน เอ.
วิเลปยเต ยอมฉาบ, ทา, ฉาบทา, ฯลฯ. วิ+ลิปฺ+ย ปจ. กัม.
วิโลเกติ ยอมเลือกสรร, เลือกเฟน, ตรวจตรา. วิ+โลกฺ ทสฺสเน. เอ ปจ.
วิวชฺชนฺตุ
จงบําราศไป, จงปราศจากไป, หายไป. วิ+วชฺ คติยํ. อ ปจ. อนฺตุ ปญจ. ซอน ชฺ
หรือแปลง ช เปน ชฺช.
วิวชฺเชติ วิวชฺชยติ ยอมเวนขาด, จะขาด, งดเวน. วิ+วชฺช วชฺชเน. เณ ณย ปจ.
วิวฏติ ยอมเปด, อา. วิ+วฏþ เว€เน. อ ปจ.
วิวทติ
ั ี ั ไ ั ี ี ั
ยอมแกงแยง, เอารัดเอาเปรียบกัน, มปรองดองกัน, เถียง, เถียงกัน, ทะเลาะ,
ทะเลาะกัน, โตเถียง, โตเถียงกัน, วิวาท. วิ+วทฺ วจเน. อ ปจ.
วิวรติ ยอมเปด, เผย, เปดเผย, เปดเผย, ไมปดบัง. วิวรฺ วรเณ. อ ปจ.
วิวิจติ วิวิจฺจติ
ยอมสงัด, โดดเดี่ยว, ปลีกออก. วิ+วิจฺ วิเวจเน. อ ปจ. กิริยาหลัง ย ปจ. กัต.
แปลง จฺย เปน จฺจ หรือแปลง ย เปน จ.
วิเวเ€ติ วิเว€ยติ ยอมคลี่ออก, ขยายออก. วิ+เว€ฺ+เณ ณย ปจ.
หนา ๒๕๔
วิสติ ยอมเขาไป, แผไป. วิสฺ ปเวสนผรเณสุ. อ ปจ.
วิสชฺชิ สละแลว, ปลอยแลว, วางแลว, ขวางแลว. วิ+สชฺ วิสคฺเค. อ ปจ.
วิสฺนาติ ยอมจากกัน พราก, แยก. วิสฺ วิปฺปโยเค. นา ปจ.
วิสมติ ยอมสงบระงับ, สงบเงียบ, พัก (จากความวุนวาย). วิ+สมฺ อุปสเม. อ ปจ.
วิสํวาเทติ ยอมกลาวใหคลาดเคลื่อน. วิ+สํ+วทฺ+เณ ปต. เหตุ.
วิสีทติ ยอมจมลง, ฯลฯ. วิ+สีทฺ วิสรณคตฺยวสาเนสุ. อ ปจ.
วิสุชฺฌติ ยอมสะอาด, หมดจด, บริสุทธิ์, ผุดผอง. วิ+สุธฺ+ย ปจ. กัต. แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.

167. ป ป ป
. ว+อต+ ต . อ .
วิสุทฺธยติ ยอมเปน......บริสุทธิ์, ยอมบริสุทธิ์, วิสุทฺธ ศัพท ณฺย ปจ. โมคฯ ขาทิกัณฑ ๑๒.
วิเสเสติ วิเสสยติ ยอมแปลก, วิเศษ, พิเศษ, ประเสริฐ. วิ+ลิสฺ อสพฺพปฺปโยเค. เณ ณย ปจ.
วิโสเสหิ
จงใหเหือดแหง, ฯลฯง วิ+สุสฺ ธาตุในความ แหง ผาก เหี่ยว ซูบผอม. เณ ปจ.
เหตุ. หิ ปญจ. พฤทธิ อุ เปน โอ.
วิสฺสมถ จงพัก, จงยับยั้ง. วิ+สมฺ สมุ วา อุปสเม. อ ปจ. ถ ปญจ. ซอน สฺ.
วิสฺสมฺภติ ยอมคุนเคย,สนิท, ไวใจ. วิ+สมฺถฺ วิสฺสาเส. อ ปจ.
วิสฺสเส พึงคุนเคย, ฯลฯ. วิ+สสฺ สุสฺสเน. อ ปจ. เอยฺย สัต. ลบ ยฺย ซอน สฺ.
วิหฺติ
ยอมเบียดเบียน, เดืดรอน, กระทบ, ตี, ฆา ประหาร. วิ+หนฺ หึสายํ. ย ปจ. กัต.
แปลง นฺย เปน ฺ.
วิหรติ ยอมอยู, อาศัยอยู, ยับยั้ง, หยุดไว, พักอยู. วิ+หรฺ หรเณ.อ ปจ.
หนา ๒๕๕
วิหรตุ จงอยู, ฯลฯ. วิ+หรฺ+อ ปจ. ตุ ปญจ.
ิ
วิหเรมุ ึ  ิ ป ั ป ป
พึงอยู, ฯลฯ. วิ+หรฺ+อ จ. เอยฺยาม สัต. แ ลงเ น เอมฺ.
วิหาสิ อยูแลว, ฯลฯ. วิ+หรฺ+อ ปจ. อี อัช. แปลง ร เปน อา โมคฯ ตยาทิกัณฑ ๒๘.
วิหิสฺสติ จักอยู, ฯลฯ. วิ+หรฺ+อ ปจ. สฺสติ ภวิส. ลบที่สุดธาตุ อิ อาคม.
วิหียสิ
เบียดเบียนแลว, ฯลฯ. วิ+หนฺ หึสายํ. ย ปจ. กัต. อี อัช. ลบ นฺ เอา อ ที่ ห
เปน อี เอสฯ ๓๔๐.
วิเหเ€ติ วิเห€ยติ ยอมกดขี่, ขมเหง, กําจัด, เบียดเบียน. รบกวน. วิ+เห€ฺ วิพาธายํ. อ, เอ ปจ.
วีชติ ยอมพัด. วีชฺ วิชเน. อ ปจ.
วีณายติ ยอมเลนพิณ, ดีดพิณ. วีณา ศัพท อาย ปจ. ติ วัต.
วีติ ยอมไป, ฯลฯ. วี ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป บิน บินไป. อ ปจ.
วีติกฺกมติ
ยอมกาวลวง, ละเมิด, ลวงเกิน, ฝาฝน. วิ+อติ+กมฺ กมุ วา ปทวิกฺเขเป. อ ปจ.
ทีฆะ วิ ลบ อ หนา ติ ซอน กฺ.
วีตินาเมติ ยอมใหนอมลวงไปวิเศษ. วิ+นมฺ หรือ นมุ เณ ปจ. เหตุ.
วีติปตติ ยอมตกลวงไป. วิ+อติ+ปตฺ+อ ปจร.
วีติวตตติ
วตวตฺตต ยอมเปนไปลวง, ฯลฯ. วิ+อติ+วต วตต วา วตตเน. อ ปจ.
ยอมเปนไปลวง, ฯลฯ วตุ วตฺ ฺ วา วตฺตเน ปจ

168. วส เส ย แ ว เ ว สย เ สส
วีมํเสติ
ยอมตริตรอง ตรึกตรอง ไตรตรอง,ใครครวญ. , คิด ทบทวน, ทดลอง, สวบสวน,
พิจารณา. มานฺ+ส ปจ. เทฺวภาวะ มา รัสสะ แปลง ม เปน ว เอา อ ที่ ว
เปน อี แปลง มานฺ เปน มํ เพราะ ส ปจ. อยูปลาย รูปฯ ๕๑๗.
หนา ๒๕๖
วียติ ยอมถัก, ทอ, กรอ, มวน, เย็บ. วิ วี วา ตนฺตุสนฺตาเน. ย ปจ. กัม. อี อาคม.
วีเรติ วีรยติ ยอมไมครั่นคราม, กลา, หาญ, กลาหาญ. วีรฺ วิกฺกมเน. เณ ณย ปจ.
วุ วู
วุวฺจเร
ยอมกลาว, พูด, เรียก. วจฺ+ย ปจ. กัม. ติ, เต. วัต. แปลง ว เปน วุ จฺย เปน
จฺจ.
วุจฺจเร
ยอมกลาว, ฯลฯ. วจฺ+ณย ปจ. กัต. อนฺติ วัต. ลบ ณ แปลง จฺย เปน จฺจ อนฺติ
เปน เร.
วุจฺฉติ ยอมตัด, โกน. วจฺฉุ เฉทเน. อ ปจ. แปลง ว เปน วุ หรือแปลง อ ที่ ว เปน อุ.
วุฏþ€หิสฺสติ
จักลุกขึ้น. วิ+อุ+€า+อ ปจ. สฺสติ ภวิส. แปลง €า เปน €ห ลบ อิ ที่ วิ บวก
อุ เปน วุ ซอน ฏþ อิ อาคม.
วุฏþ€าติ ยอมลุก, ลุกขึ้น. วิ+อุ+€า+อ ปจ.
วุณาติ ยอมรอย, สอด (ดวยดาย). ระวัง, ปองกัน. วุ+ณา ปจ.
วุยฺหติ วุยฺหเต ยอมนําไป, พัดไป. วหฺ ปาปุณเน. ย ปจ. แปลง ว เปน วุ แปร ยฺ ไวหนา ห.
วุยฺหตุ จงนําไป, พัดไป. . วหฺ+ย ปจ. กัม. ตุ ปญจ.
วุเยฺหยฺย วุเลฺหยฺย พึงนําไป, ฯลฯ. วหฺ+ย ปจ. กัม. เอยฺย
วุยฺหตุ จงนําไป, พัดไป. วหฺ ปาปุณเน. ย ปจ. แปลง ว เปน วุ แปร ยฺ ไวหนา ห.
วุลฺหตุ วุฬฺหตุ
จงนําไป, ฯลฯ. วหฺ+ย ปจ. กัม. ตุ ปญจ. แปลง ว เปน วุ แปร ยฺ ไวหนา ห
แลวแปลง ยฺ เปน ลฺ กิริยาหลัง แปลง ลฺ เปน ฬฺ รูปฯ ๔๖๕.
วุเยฺหยฺย วุเลฺหยฺย พึงนําไป, ฯลฯ. วหฺ+ย ปจ. กัม. เอยฺย สัต.
วสสติ
ุ ฺสต ยอมอย ฯลฯ วส นิวาเส ย ปจ กัม แปลง ว เปน ว สย เปน สส
ยอมอยู, ฯลฯ. วสฺ นวา . ปจ. กม. ปลง ปน ุ ฺ ปน ฺ .
หนา ๒๕๗

169. เ เ ต เ ปเน อ
วุสุนาติ ยอมคะนอง, คึก, ลําพอง. วุสฺ ปาคพฺภิเย. นา ปจ.
วูปสมติ วูปสมฺมติ
ยอมเขาสงบ, เขาไประงับ, ระงับ. วิ+อุป+ สมฺ+อ ปจ. ลบ อิ ที่ วิ เปน วฺ ทีฆะ
อุ วฺ+อู เปน วู กิริยาหลัง ซอน มฺ.
วูปสมฺมติ ยอมเขาไปสงบ, ฯลฯ. วิ+อุป+สมฺ+ย ปจ. กัม. แปลง มฺย เปน มฺม.
เว โว
เวกฺขติ
ยอมตรวจตรา, ตริตรอง, ตรึกตรอง, ไตรตรอง, ใครควรญ, สอบสวน, พิจารณา.
เวกฺข+อ ปจ.
เวชติ ยอมกลัว, ฯลฯ. วิชี ธาตุในความ กลัว ตกใจ หวาด ไหว สั่น. อ ปจ.
เวฏติ ยอมออกเสียง, ฯลฯ. วิฏþ ธาตุในความ ออกเสียง รอง กลาว. อ ปจ.
เว€ติ เวฏþ€ติ ยอมพัน,ฯลฯ. เว€ฺ ธาตุในความ พัน ผูก โพก. อ ปจ. กิริยาหลังซอน ฏþ.
เวเ€ติ เว€ยติ ยอมพัน, ฯลฯ. เว€ฺ+เณ ณย ปจ.
เวณติ ยอมรู, ฯลฯ. เวณุ ธาตุในความ รู คิด ดําริ ใครครวญ แลดู ฟง. อ ปจ.
เวติ
ยอมไหว, ฯลฯ. วิ ธาตุในความ ไหว รัก รักใคร ชอบ พอใจ กิน เคี้ยวกิน ไป
ถึง เปนไป. อ ปจ.
เวติ ยอมเสื่อม, สิ้น, เสื่อมไป, สิ้นไป, วิ+อิ คติยํ. อ ปจ. ง
เวตติ ยอมไหลไป, เปนไป, ฯลฯ. เวติ สุตฺติเย. อ ปจ.
เวถติ ยอมขอ, ขอรอง วิถุ ยาจเน. อ ปจ.
หนา ๒๕๘
เวทยนฺสิ ยอมใหรู, ฯลฯ. วิทฺ ธาตุในความ รู รูจริง รูแจง. ณย ปจ. เหตหุ. อนฺติ วัต.
เวทาเปติ ยอมรู, ฯลฯง วิทฺ าเณ. อาป ปจ. ติ วัต. โมคฯ ขาทิกัณฑ ๑๓.
เวเทติ เวทยติ ยอมได, เสวย, รู, รูสึก (อารมณ). วิทฺ ลาเภ. เณ ณย ปจ.
เวเทติ เวทยติ ยอมจงใจ, รูชัด, กลาว, พูด, อยู, อาศัย. วิทฺ เจตนาขฺ ยานนิวาเสสุ. เณ ณย ปจ.
เวธติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. วิธฺ พาธายํ. อ ปจ.
เวเธติ เวธยติ ยอมไหว, หวั่นไหว, สั่น. วิธฺ กมฺปเน. เณ ณย ปจ.
เวปติ เวปติ
วปต วปุ ยอมไหว ฯลฯ เวป กมปเน อ ปจ
ยอมไหว, ฯลฯ. วปุ กมฺ . ปจ.
เวรายติ ยอมทําเวร, ผูกเวร, ประพฤติเปนเวร. เวร ศัพท อาย ปจ. ติ วัต.

170. ฏ
ะ ป อ ร ๖ ๙
เวลติ ยอมไป, ฯลฯ. เวลฺ เวลุ คติยํ. อ ปจ.
เวเลติ เวลยติ ยอมบอกกลาล, บอกเวลา, กําหนด เวลฺ กาโลปเทเส. เณ ณย ปจ.
เวลฺลติ ยอมรวบรวม รอบรัด เวลฺล สํหรเณ. อ ปจ.
เวสติ ยอมรด,ราด, โปรย. วิสฺ เสจเน. อ ปจ.
เวเสฏติ
ยอมไมเอื้อเฟอ, ไมอุดหนุน, ไมเจือจาน, ไมแสดงน้ําใจดี, ไมเอาใจใส, ไมใฝใจ, ไม
ตั้งใจ. วิสิฏþ อนาทเร. อ ปจ.
เวฺหติ วฺหายติ
ยอมเรียก, หยิ่ง, ประหาร, แขงดี, ออกเสียง. เวฺห อวฺ หายเน. พทฺเท จ. อ
ปจ. กิริยาหลัง แปลง เอ เปน อาย.
หนา ๒๕๙
เวหติ ยอมขยัน, หมั่น, ทําสม่ําเสมอ, เวหุ ปยตเน. อ ปจ.
โวกิรติ
ยอมเกลื่อนกลน, คละกัน, เจือกัน. วิ+อว+กิรฺ+อ ปจ. ลบ อิ ที่ วิ แปลง อว
เปน โอ+วุ เปน โว.
โวฏþ€เปติ
þ ยอมกําหนด, ฯลฯ. วิ+อว+ถปฺ+เณ ปจ. ลบ อิ แปลง อว เปน โอ ถ เปน €.
โวทายติ ยอมผองแผว, ฯลฯ. วิ+โอ+ทา+ย ปจ. กัต.
โวโรเปสิ ปลงลงแลว, เอาลงแลว, ยกลงแลว. วิ+โอ+รุปฺ โรปนาทีสุ. เณ ปจ. อี อัช.
โวเลติ โลยติ ยอมย่ํา, ขยี้, บี้, บด. วุลฺ นิมฺมชฺชเน. เณ ณย ปจ.
โวโลเกติ ยอมแลดู, ฯลฯ. วิ+โอ+โลกฺ ทสฺสเน. เอ ปจ.
โวหรติ ยอมซื้อขาย, แตงตั้ง, กลาว, แสดง, ชี้แจง, คิด, ตั้งใจ. วิ+โอ+หรฺ หรเณ. อ ปจ.
ส อักษร
สกฺกติ ยอมไป, ฯลฯ. สกฺกฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
สกฺกเต ยอมอาจ, ฯลฯ. สกฺ ธาตุในความ อาจ สามรถ. ย ปจ. ภาว. แปลงเปน ก.
สกฺกโรติ
ยอมกระทําดวยดี, บูชา, สักการะ. สํ+กรฺ+โอ ปจ. แปลง นิคคหิตเปน กฺ หรือ
ลบนิคคหิตซอน กฺ ธาตุพนมกัจจายนะวาเปน สกฺการฺ ปูชายํ.
สกกาโรติ
สกฺกาโรต ยอมบชา สักการะ สกการ ปชายํ อ ปจ รปฯ ๖ ๙
ยอมบูชา, สกการ . สกฺการฺ ูชาย. ปจ. ูปฯ ๑ .
หนา ๒๖๐

171. ป ป ป ป
ร ส+ขภ
สกฺกุณาติ ยอมอาจ, ฯลฯ. สกฺ สตฺติยํ. อุณา ปจ. แปลงที่สุด ธาตุเปน กฺก รูปฯ ๔๙๖.
สกฺกุณฺสฺสา จักอาจแลว, ฯลฯ. สกฺ+อุณา ปจ. สฺสา กาลา. อิ อาคม.
สกฺเกติ สกฺกยติ ยอมกลาว, ฯลฯง สกฺกฺ ภาสเน. เณ ณย ปจ.
สกฺโกติ ยอมอาจ, ฯลฯ. สกฺ+โอ ปจ. แปลงที่สุดธาตุเปน กฺก.
สกฺขติ จักอาจ, ฯลฯ. สกฺ+ณา ปจ. สฺสติ ภวิส. ลบ สฺส ดู อสกฺขิ.
สกฺขิ อาจแลว, ฯลฯ. สกฺ+ณา ปจ. อี อัช. ดู อสกฺขิ.
สกฺขิสฺมา จักอาจแลว, ฯลฯ. สกฺ+ณา ปจ. สฺสา กาลา. แปลง สา เปน มา.
สฆุณาติ ยอมเบียดเบียน,ฯลฯ. สฆฺ หึสายํ. อุณา ปจ.
สงฺกติ ยอมสงสัย,ลังเล, ไมแนใจ,สองจิตสองใจ. สกิ สงฺกายํ. อ ปจ.
สํกมฺเปยฺย สงฺกมฺเปยฺย พึงหวั่นไหว, สั่นสะเทือน, โอนเอน, ครั่นคราม. สํ+กมฺปฺ+อ ปจ.
สงฺกสายติ นั่งอยู. สงฺกเส ธาตุในความ นั่ง. อ ปจ. แปลง เอ เปน อาย.
สํกปฺปติ สงฺกปฺปติ ยอมดําริ,ฯลฯ. สํ+กปฺปฺ วิตกฺเก.อ ปจ.
สํกปฺเปติ สงฺกปฺเปติ ยอมดําริ, ฯลฯ. สํ+กปฺปฺ วิตกเก. เณ ปจ.
ํ ิ ํ ี
สํกริยเต สํกรียเต  ป ป ึ้   ึ้ ป  ํ ป ั ิ ี
ยอม รุง, รุงขึน, แตง, แตงขึน, รุงแตง. สํ+กรฺ+ย จ. กัม. อิ, อี อาคม.
สํกโรติ สงฺกโรติ ยอมปะปน, คาบเกี่ยว. สํ.+กรฺ+โอ ปจ.
สํกิรติ สงฺกิรติ
ยอมแออัด, เบียดเสียด, ยัดเยียด, เกลื่อนกลน, เจือปน, ระคน, แผออก,
กระจายออก, แพรหลาย. สํ+กิรฺ วิกฺเขปวิกิรณปสารเณสุ. อ ปจ.
หนา ๒๖๑
สํกิลิสฺสติ สงฺกิลิสฺสติ
ยอมเบียดเบียน, กําจัด, แผดเผา, เรารอน, เศราหมอง, หมนหมอง, มัวหมอง,
ไมผองใส. สํ+กิลิสฺ อุปตาปวิพาธเนสุ. ย ปจ. กัต. แปลง สฺย เปน สฺส หรือ นา
ปจ. แปลง นา เปน ย แปลง ย เปน ส.
สํกุจติ สงฺกุจติ
ยอมหดเขา, ฯลฯ. สํ+กุจฺ ธาตุในความ หดเขา สั้นเขา หดหู ทอแท หุงตม สุก
คด โคง โกงงอ ถอยหลัง ถอยกลับ เขียน ขีด. อ ปจ.
สํเกตติ สงฺเกตติ ยอมกําหนด, หมาย, หมายรู, กําหนดไว, หมายไว. สํ+กิตฺ าเณ. อ ปจ.
สํขรียติ สงฺขรียติ ยอมปรุงแตง, ซอมแซม. สํ+กรฺ+ย ปจ. กัม. อี อาคม.
สํขิปติ สงฺขิปติ
ยอมสั้นเขา, หดเขา, ยอ. สํ+ขิปฺ เปรเณ ฉฑฺฑเน วา. อ ปจ. ถาเปน กิริยาของ
จิต แปลวา หดหู.
สํขุพฺภติ สงฺขุพฺภติ
ยอมกําเริบ รนแรงขึ้น ปนปวน หวั่นไหว สั่นสะเทือน โอนเอน สํ+ขภ ว
ยอมกาเรบ, ุนแรงขน, ปนปวน, หวนไหว, สนสะเทอน, โอนเอน. ุ ฺ วฺ
จลเน. ย ปจ. กัต. แปลง ภฺย เปน พฺภ.

172. ป ป
ส+
สํโขภติ สงฺโขภติ ยอมกําเริบ, ฯลฯ. สํ+ขุภฺ+อ ปจ.
สงฺคติ ยอมไป, ฯลฯ. สคิ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป. อ ปจ.
สํคณฺหติ สํคณฺหาติ
ยอมอุดหนุน, จุนเจือ, ชวยเหลือล เกื้อกูล, รวบรวม, สงเคราะห. สํ+คหฺ+ณฺหา
ปจ. ลบ ห กิริยาตน รัสสะ อา.
สํคณฺหิ สงฺคณฺหิ อุดหนุนแลว, ฯลฯ. สํ.+คหฺ+ณฺหา ปจ. อี อัช.
สํคยฺหเต สงฺคยฺหเต ยอมอุดหนุน, ฯลฯ. รวบรวม, ยอ, ยอเขา. สํ+คหฺ+ย ปจ. ภาว.
หนา ๒๖๒
สงฺคาเมติ สงฺคามยติ ยอมรบ, ฯลฯ. สงฺคามฺ ยุทฺเธ. เณ ณย ปจ.
สงฺคายม
ยอมขับรอง, รองเพลง, ขับกลอม. สํ+เค สทฺเท. อ ปจ. ม วัต. แปลง เอ เปน
อาย.
สงฺฆรติ ยอมรวบรวม, ฯลฯ. สํ+หรฺ อาทาเน. อ ปจ. แปลง ห เปน ฆ.
สํมุยฺหติ ยอมลุมหลง, ฯลฯ. สํ+มุหฺ เวจิตฺเต. ย ปจ. กัต. แปร ยฺ วิรเม. อ ปจ.
สํยมติ ยอมสงวน, ถนอม, รักษา, ระวัง, สํารวม. สํ+ยมุ วิรมเน. อ ปจ.
ํ
สํยม ํ ป ป ี่
จงสงวน, ฯลฯ. สํ+ยมุ+อ จ. ม ญจ. ลบทีสุดธาตุ.
สํโยเชติ ยอมประกอบ, ผูกมัด, ผูกรัด. สํ+ยุชฺ โยเค. เอ ปจ. แปลง อุ เปน โอ.
สํวตฺตติ ยอมเปนไป, ฯลฯ. สํ+วตุ วตฺตฺ วา วตฺตเน. อ ปจ.ถาตั้ง วตุ พึงซอน ตฺ.
สํวร ยอมสํารวม, ระวัง, ระแวดระวัง, ปองกัน, รักษา. สํ+วรฺ นิวาเส. อ ปญจ.
สํวิชฺชติ ยอมมี, มีพรอม, มีอยู, เปนอยู. สํ+วิทฺ สตฺตายํ. ย ปจ. กัต. แปลง ทฺย เปน ชฺช.
สํวิชฺชติ
ยอมสลด, สลดใจ, เศราเสียใจ. สํ+วิชิ ภยจลเนสุ. ย ปจ. กัต. แปลง ชฺย เปน
ชฺช.
สํวิทหถ
จงจัดแจง, เตรียมการ, ประกอบ. สํ+วิ+ธา ธารเณ. อ ปจ. ถ ปญจ.เทฺวภาวะ
ธา รัสสะ แปลง ธ เปน ท ลบ อา ที่ ธา อ ปจ. เปน ธ แปลง ธ เปน ห ถา
ไม เทฺวภาวะ ก็แปลง ธา เปน ทห หรือตั้ง ทหฺ ธาตุ.
หนา ๒๖๔
สํเส พึงกลาว, ฯลฯ. สํสฺ กถเน. อ ปจ. เอยฺย สัต. ลบ ยฺย.
สํหนติ ยอมประชุม. สํ+หนุ คติยํ. อ ปจ.
สํหรติ
ยอมนําไปดวยดี นําออกดวยดี ถือเอาดวยดี รวบรวม สั้นเขา สํ+หร นิหรเณ
ยอมนาไปดวยด, นาออกดวยด, ถอเอาดวยด, รวบรวม, สนเขา. หรฺ นหรเณ
อาทาเน จ. อ ปจ.

173. ปจ แป เปน
สํหรียเต ยอมนําไปดวยดี, ฯลฯ. สํ+หรฺ+ย ปจ. กัม. อี อาคมหนา ย.
สจติ ยอมกลาว, ฯลฯ. สจฺ ธาตุในความ กลาว พูด ประชุม รวม. อ ปจ.
สจฺจาเปติ ยอมเปนจริง, สจฺจ ศัพท อาป ปจ. ติ วัต. วิการ อิ เปน เอ.
สจฺฉากาสิ ไดทําใหแจงแลว, ไดกระทําใหแจงแลว. สจฺฉิ+อกาสิ.
ฉิจฺฉิกโรติ ยอมใหแจง, ฯลฯ. สจฺฉิ+กรฺ+โอ ปจ.
สชติ
ยอมสละ, ฯลฯ. สชฺ ธาตุในความ สละ ปลอย จัดแจง วาง ขวาง กอดรัด โรย
โปรย เรี่ยราย กระจาย. อ ปจ.
สชฺชติ
ยอมติด, ติดอยู, ขัด, ของ, ของอยู, ไมคลอง. สชฺ สงฺเค. ย ปจ. กัม. แปลง ชฺย
เปน ชฺช.
สชฺชติ
ยอมไป, ฯลฯ. สชฺชฺ ธาตุในความ ไป ถึง เปนไป ตระเตรียม เตรียมการ จัดแจง
นฤนิต สราง ทํา. อ ปจ.
สชฺเชติ สชฺชยติ ยอมตระเตรียม, เตรียมการ, จัดแจง. สชฺชฺ+เณ ณย ปจ.
สชฺฌายติ
ยอมกลาว, ทอง (วาซ้ําๆ เพื่อใหจําได), ทองบน, สาธยาย. สํ+เฌ จินฺตายํ. อ
ปจ แปลง เอ เปน อาย
 . ลง เอ อาย.
สฺชติ
ยอมติด, ฯลฯ. สฺชฺ ธาตุในความ ติด ติดอยู ขัด ของ ของอยู ไมคลอง กอด
รัด เคราคลึง เนรนิต สราง ทํา. อ ปจ.
หนา ๒๖๕
สฺชานิ จําไดแลว. สํ+า+นา ปจ. อี อัช. แปลง า เปน ชา นิคคหิตเปน ฺ.
สฺชานียเต ยอมหมายรู. สํ+า+นา ปจ. ประจําหมวดธาตุ ย ปจ. กัม. อี อาคม.
สฺชายติ ยอมเกิด, เกิดพรอม, เกิดดวยดี. สํ+ชนฺ+ย ปจ. กัต. แปลง ชนุ เปน ชา.
สฺฉินฺทติ ยอมตัด, ตัดดวยดี, ฯลฯ. สํ+ชนฺ+ย ปจ. กัต. แปลง ชนฺ เปน ชา.
สฺฌายติ ยอมพิจารณาดวยดี, ฯลฯ. สํ+เฌ จินฺตายํ. อ ปจ. แปลง เอ เปน อาย.
สฺมติ
ยอมเวนพรอม, จดจํา. สํ+ยมุ อุปรเม. อ ปจ. แปลง ย เปน  เพราะมี สํ
เปนบทหนา นิคคหิตเปน ฺ รูปฯ ๔๖๐.
สฺเมสฺสติ
จักสํารวม, ระวัง. สํ+ยมุ อุปรเม. เอ ปจ. สฺสติ ภวิส. แปลง ย เปน  หรือ
สํ+มุ อาทเน.
สฺายเต ยอมรู, รูพรอม, รูดวยดี. สํ+า+ย ปจ. กัม. เต วัต.
สฏติ
ยอมเปนสวน แยกเปนสวน แยกเปนสวนๆ แยกเปนตอนๆ เจ็บ ไข เจ็บไข
ยอมเปนสวน, แยกเปนสวน, แยกเปนสวนๆ, แยกเปนตอนๆ, เจบ, ไข, เจบไข,
ปวด, ซานไป, แผไป, ขยาย, หยุดยั้ง. สฏธาตุ อ ปจ.

174. ป
ท
สฏþเฏติ สฏþฏยติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. สฏþฏþ ธาตุในความ เบียดเบียน สามารถ มีกําลัง ให อยู
อาศัย. เณ ณย ปจ.
ส€ติ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. ส€ฺ ธาตุในความ เบียดเบียน เศราหมอง เปรอะเปอน
ฉอโกง ลอลวง เลวทราม ประพฤติเลวทราม. อ ปจ.
หนา ๒๖๖
สเ€ติ ส€ยติ ยอมปรุง, แตง, ทํา, กระทํา, ไป ถึง เปนไป. ส€ฺ สงฺขารคตีสุ. เณ ณย ปจ.
สเ€ติ ส€ยติ ยอมฉอโกง, ลอลวง, เลวทราม, ประพฤติเลวทราม. ส€ฺ เกตเว. เณ ณย ปจ.
สณติ ยอมรอง, ฯลฯ. สณฺ ธาตุในความ รอง รองดัง ให ใหทาน. อ ปจ.
สเณติ สณยติ ยอมให, ใหทาน. สณฺ ทาเน. เณ ณย ปจ.
สณฺ€หติ
ยอมตั้งอยู, ดํารงอยู, ตั้งมั่น. มั่นคง, คงอยู, ทรงไว. สํ+€า+อ ปจ. แปลง €า
เปน €ห นิคคหิตเปน ณ หรือ รัสสะ อา ที่ €า และลง หฺ อาคม รูปฯ ๔๗๖.
สณฺ€าติ ยอมตั้งอยู, ฯลฯ. สํ+€า+อ ปจ.
ิ
สณฺ€าสิ ั้   ํ ป ี ั
ตังอยูแลว, ฯลฯ. สํ+€า+อ จ. อี อัช.
สณฺฑติ ยอมเจ็บไข, เจ็บปวด. สฑิ รุชายํ. อ ปจ.
สณฺฑติ ยอมเปนอยู, เปนพวก, เปนดง, เคลื่อนไหว. สฑิ สณฺฑิ วา คุมฺพตฺถมําเณ. อ ปจ.
สตฺเตติ สตฺตยติ ยอมไป, ฯลฯ. สตฺตฺ คติยํ. เณ ณย ปจ.
สถติ ยอมหยอน. สถฺ เสถิลฺเล. อ ปจ.
สเถติ สถยติ ยอมทรพล, ทุรพล, ออน, เพลีย, ผูก, พัน, รัด, จําจอง. สถฺ เสถลฺเล. อ ปจ.
สทติ
ยินดี, ชอบใจ, พอใจ, เพลิดเพลิน, แผ, ซาน, ถือ, ถือเอา, ยึด, ไป, ถึง, เปนไป,
จมลง, ตกต่ํา, สทฺ+อ ปจ.
สทฺทติ ยอมออกเสียงนาเกลียด. สทฺทฺ กุจฺกิตสทฺเท. อ ปจ.
สทฺทติ ยอมเขียว, สด, เขียวสด. สทฺทฺ สทฺทฺ หริเต. อ ปจ.
หนา ๒๖๗
สทฺทหติ
ยอมตั้งไวโดยดี, ตั้งไวโดยชอบ, ดํารงไวโดยชอบ, ทรงไวโดยชอบ. เชื่อโดยชอบ,
เคารพโดยชอบ, นับถือโดยชอบ. สมฺมา+ธา+อ ปจ. ดู ทหติ ประกอบ.
สทฺเทติ สทฺทยติ
ยอมออกเสียง ฯลฯ สทท ธาตในความ ออกเสียง กลาว เปลง รองเรียก เณ
ยอมออกเสยง, ฯลฯ. สทฺ ฺ ธาตุในความ ออกเสยง กลาว เปลง รองเรยก. เณ
ณย ปจ.

175. ส+
สทฺทายติ ยอมออกเสียง, เรียก, รองเรียก, สทฺท ศัพท อาย ปจ. ติ วัต.
สธติ
ยอมออกเสียงนาเกลียด, ฯลฯ. สธฺ ธาตุในความ ออกเสียงนาเกลียด ชุม ชื้น
เปยก. อ ปจ.
สเธติ สธยติ
ยอมรื่นเริง , ฯลฯ. สธุ ธาตุในความ รื่นเริง ราเริง สนุกสนาน เพลิน ยินดี, เณ
ณย ปจ.
สนติ ยอมคบ, สมาคม, ออกเสียง, ทําเสียง, สนฺ สมฺภตฺติ สนฺเทสุ. อ ปจ.
สโนติ ยอมให, ถวาย. สนฺ สนฺ วา ทาเน. โอ ปจ.
สนฺติ
มีอยู, เปนอยู, ยอมมี, ยอมมีอยู, ยอมเปน, ยอมเปน อยู. อสฺ สตฺติยํ. อ ปจ.
อนฺติ วัต. ลบที่สุดธาตุ รูปฯ ๔๘๐.
สนฺตชฺเชติ สนฺตชฺชยติ ยอมขมขู, ฯลฯ. สํ+ตชฺชฺ ธาตุในความ ขมขู คุกคาม เบียดเบียน. เณ ณย ปจ.
สนฺตปฺปติ ยอมเรารอน, แผดเผา. สํ+สปฺ สนฺตาเป. ย ปจ. กัต. แปลง ปฺย เปน ปฺป.
สนฺตสติ ยอมสดุง, หวาด, หวาดสะดุง, สํ+ตสฺ อุพฺเพเค. อ ปจ.
สนฺตารติ ยอมประพฤติสงบ. สนฺต ศัพท อาร ปจ. ติ วัต.

หนา ๒๖๘
สนฺเตติ สนฺตยติ
ยอมสืบตอ, ฯลฯ. สนฺตฺ ธาตุในความ สืบตอ ตอเนื่อง ติดตอ แผ ขยาย
กวางขวาง มาก หนแนน เต็ม. เณ ณย ปจ.
สนฺตุ จงมี, ฯลฯ. อสฺ สตติยํ. อ ปจ. อนฺตุ ปญจ. ลบตนธาตุ ดู สนฺติ ดวย.
สนฺตุสฺสติ ยอมสันโดษ. สํ+ตุสฺ ตุฏþ€ยํ. ย ปจ. กัต. แปลง สฺย เปน สฺส.
สนฺถรติ ยอมลาด, ปู. สํ+ถรฺ สนฺถรเณ. อ ปจ.
สนฺถวติ ยอมชมเชย, ยกยอง, สรรเสริญ, คุนเคย, สนิทสนม. สํ+ถุ ถุติยํ. อ ปจ.
สนฺเถติ สนฺถยติ ยอมแตง, เรียบเรียง, รอยกรอง. สนฺถฺ สนฺถเน. เณ ณย ปจ.
สนฺทติ ยอมไหลออก, ไหลไป, หลั่งไหล, วิ่งไป. สนฺทฺ ปสเว. อ ปจ.
สนฺทธาติ ยอมตอ, สืบตอ, เชื่อม. สํ+ธา+อ ปจ. ดู ทรธาติประกอบ.
สนฺทสฺเสติ
ยอมเห็นแจง, ยอมใหเห็นแจง, สํ+ทิสฺ+เอ ปจ. คําแปลหลัง เณ ปจ. เหตุ.
แปลง ทิสฺ เปน ทสฺส.
สนฺทสฺเสสิ ยอมเห็นแจง, ใหเห็นแจงแลว. สํ+ทิสฺ+เอ เณ ปจ. อี อัช.
สนฺทารติ ยอมหนา, เปนแทง, ไหลไป. สนฺท ศัพท อาร ปจ. ติ วัต.
สนฺธาติ
ยอมตั้งไวดวยดี ดํารงอยดวยดี ทรงไวดวยดี เชื่อดวยดี เคารพ นับถือ สํ+ธา
ยอมตงไวดวยด, ดารงอยูดวยด, ทรงไวดวยด, เชอดวยด. เคารพ, นบถอ. ธา
ธารเณ สทฺทหเณ จ. อ ปจ.

176. ป
. ถ . .
หนา ๒๖๙
สนฺธาเรสุ
ตั้งไวดวยดีแลว, ตั้งไวพรอมแลว, ฯลฯ. สํ+ธารฺ ธารเณ. เณ ปจ. อุ อัช. สฺ
อาคม.
สนฺธาวิสฺสํ
แลนไปพรอมแลว, ทองเที่ยวไปแลว. สํ+ธาวฺ ธาวุ ธาตุในความ ไป วิ่ง แลน
เจริญ ไปสะอาด ไปบริสุทธิ์. อ ปจ. อํ อัช. สฺ อาคม ซอน สฺ แปลง นิคคหิต
เปน นฺ อิ อาคม.
สนฺธาวิสฺสํ จักแลนไปพรอม, จักทองเที่ยวไป. สฺสํ ภวิส. รูปฯ ๔๕๗.
สนฺธียติ ยอมตอ, สืบตอ, เชื่อม. สํ+ธา+อ ปจ. กัม. อี อาคม.
สนฺนยฺหติ ยอมผูกสอด, สรวม (เกราะ). สํ+นหฺ พนฺธเน. ย ปจ. กัต แปร ยฺ ไวหนา.
สนฺนยฺหถ จงผูกสอด, ฯลฯ. สํ+นหฺ+ถ ปญจ.
สนฺนิกฺขิปติ ยอมตั้งไว, ฯลฯ. สํ+นิ+ขิปฺ ฉฑฺฑเน. อ ปจ.
สนฺนิกจินาติ ยอมรวบรวม, สะสม, สั่งสม. สํ+นิ+จิ จเย. นา ปจ.
สนฺนิฏþ€าติ ยอมตกลง, ตกลงใจ. สํ+นิ+€า €าเน. อ ปจ.
ิ ิ
สนฺนิเธติ   ั่ ํ ิ ป
ยอมรวบรวม, สะสม, สังสม. สํ+นิ+ธา ธารเณ. เอ จ.
สนฺนิปเตติ ยอมประชุม, ประชุมกัน. สํ+นิ+สิทฺ คตฺยวสาเน. อ ปจ.
สนฺนิวสติ ยอมอยูรวม, อยูรวมกัน, อยูรวมกัน. สํ+วิสฺ นิวาเส. อ ปจ.
สนฺนิสีทติ ยอมประชุม, ฯลฯ. สปฺ ธาตุในความ ประชุม รวม แชง ดา. อ ปจ.
สปฺปติ ยอมไป, ฯลฯ. สปฺ ธาตุในความ ไป คลานไป เสือกไป. อ ปจ.
หนา ๒๗๐
สพฺพติ ยอมประพฤติ, ประพฤติดี, สํ+อา+จรฺ+อ ปจ.
สภติ ยอมเบียดเบียน. สภุ หึสายํ. อ ปจ.
สภาเชติ สภาชยติ
ยอมเย็น, ฯลฯ. สภาชฺ ธาตุในความ เย็น หนาว รด ราด อิ่มใจ ดู เห็น กลาว.
เณ ณย ปจ.
สมชานิ จําไดแลว. สม+า+นา ปจ. อี อัช. แปลง า เปน ชา.
สมติ
ยอมไมเห็น, ฯลฯ. สมฺ ธาตุในความ ไมเห็น หาย สูญ สงบ, เงียบ ชักชา
ยืดยาด หอยยอย. อ ปจ.
สมติวิชฺฌติ รั่วรด,ไหลลงมาเปยก. สํ+อติ+วิธฺ วิชฌเน. ย ปจ. กัต. แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.
สมตเถติ สมตถยติ
สมตฺเถต สมตฺถยต ยอมอาจ, สามารถ. สมตถ สตติย. เณ ณย ปจ.
ยอมอาจ, สามารถ สมตฺ ฺ สตฺตย เณ ณย ปจ

177. ย เปน ป
. ส+ . อ .
สมนฺนาหรติ
ยอมสนใจ, ใสใจ. สํ+อนุ+หฺร+อ ปจ. แปลงนิคคหิต เปน มฺ ซอน นฺ เอา โอ
เปน ว วิการ อิ เปน เอ.
สมเนฺวสติ
ยอมคนหา, แสวงหา, เสาะหา. สํ+อนุ+อิสฺ+อ ปจ. แปลงนิคคหิตเปน มฺ พฤทธิ
อุ เปน โอ เอา โอ เปน ว วิการ อิ เปน เอ.
สมนุปสฺสามิ ยอมเห็น, พิจารณาเห็น, เล็งเห็น. สํ+อนุ+ทิสฺ+อ ปจ. มิ วัต.
สมยติ ยอมไปรวมกัน, ไปรวมกัน, ประชุม. สํ+อยฺ อิ วา คติยํ. อ ปจ.
สมสฺยเต ยอมยอ, ยอเขา. สํ+อสฺ สํขิปเน. ย ปจ. กัม. เต วัต.
สมาคจฺฉติ ยอมพรอมกัน, มารวมกัน, ประชุม, ประชุม. สํ+อา+คมฺ+อ ปจ.
หนา ๒๗๑
สมาจรติ ยอมประพฤติ, ประพฤติดี, สํ+อา+จรฺ+อ ปจ.
สมาจเร พึงประพฤติ, ประพฤติดี. สํ+อา+จรฺ+อ ปจ. เอยฺย สัต. ลบ ยฺย.
สมาชติ ยอมมาพรอมกัน, รวมกัน, ประชุม, ประชุมกัน. สํ+อา+อชฺ คติยํ. อ ปจ.
สมาทเปติ
ยอมชักชวน, ชวนใหทําดวยกัน. สํ+อา+ทยฺ คติยํ เอ ปจ. แปลงนิคคหิตเปน มฺ
ย เปน ป
ฺ ฺ.
สมาทเปสิ ชักชวนแลว, ฯลฯ. สํ+อา+ทยฺ+เอ ปจ. อี อัช. สฺ อาคม.
สมาทเปสิ
ใหสมาทานแลว. สํ+อา+ทา อาทาเน. ณาเป ปจ. อี อัช. แปลงนิคคหิตเปน มฺ
รัสสะ อา ที่ ทา ลบ ณา.
สมาทหติ ยอมตั้งมั่น, มั่นคง, คงที่. สํ+อา+ธา+อ ปจ. แปลง ธา เปน ทหฺ.
สมาทิยติ สมาทียติ ยอมถือ, ถือเอาดวยดี, ถือมั่น, สมาทาน. สํ+อา+ทา+ย ปจ. กัม. อิ, อี อาคม.
สมาเทติ ยอมถือ, ฯลฯ. สมาทาน. สํ+อา+ทา อาทาเน. อ ปจ.
สมาปชฺชติ
ยอมถึงพรอม, บรรลุ, เขา,เขาฌาน. สํ+อา+ปทฺ+ย ปจ. กัต. แปลงนิคคหิตเปน
มฺ ทฺย เปน ชฺช.
สมาหรติ ยอมรวบรวม. สํ+อา+หรฺ+อ ปจ.
สมิชฺฌติ
ยอมสําเร็จ, ฯลฯ. สํ+อิธฺ ธาตุในความ เจริญ รุงเรือง งอกงาม สัมฤทธ สําเร็จ.
ย ปจ. ย ปจ. กัต. แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.
หนา ๒๗๒
สมิฺชติ ยอมเอนเอียง, หวั่นไหว. สํ+อิฺชฺ กมฺปเน.อ ปจ.
สมีรติ
สมรต ยอมหวั่นไหว, สั่นสะเทือน, สั่นรัว, พัดโยก. สํ+อีร กมปเน. อ ปจ.
ยอมหวนไหว, สนสะเทอน, สนรว, พดโยก อรฺ กมฺปเน ปจ
สมุคจฺฉติ ยอมเขาไปดวยดี. สํ+อุ+คมฺ คมุ วา คติยํ. อ ปจ.

178. สมุคฺฆาเตติ
ยอมถอนออก, ฉุดขึ้น, ดึงขึ้น, ฉุดออก, ดึงออก. สํ+อุ+หนฺ คติยํ. เอ ปจ. แปลง
หนฺ เปน ฆาต.
สมุจฺจินาติ ยอมกอขึ้น, พอกพูน,ฯลฯ. สํ+อุ+จิ ธาตุในความ สั่งสม กอ สราง. นา ปจ.
สมุจฺฉินฺทติ
ยอมตัดขาด. สํ+อุ+ฉิทฺ หรือ ฉิทิ ธาตุในความ ตัด บั่น ทอน. อ ปจ. นิคคหิต
อาคม แปลงเปน นฺ.
สมุชฌติ ยอมสละ, ละ, ทิ้ง, เลิกถอน. สํ+อุชฺฌฺ อุสฺสคฺเค. อ ปจ.
สมุฏþ€าติ ยอมตั้งขึ้นพรอม, เกิด, ปรากฏ. สํ+อุ+€า+อ ปจ. ซอน ฏþ.
สมุตฺเตเชสิ
ใหอาจหาญแลว, สํ+อุ+ตุชิ พลเน. เณ ปจ. เหตุ. อี อัช. แปลงนิคคหิตเปน มฺ
เอา อุ เปน เอ ซอน ตฺ.
สมุทาคเมติ ยอมตั้งไปพรอม, เปนไปดวยดี, เปนไปอยู. สํ+อุ+อา+คมฺ+เอ ปจ. ทฺ อาคม.
สมุทาจรติ ยอมประพฤติดวยดี, กลาว, รองเรียก?. สํ+อุ+อา+จรฺ+อ ปจ. ทฺ อาคม.
สมุทฺทายติ ยอมประพฤติดังสมุทร, ทําดังสมุทร. สมุทฺท ศัพท อาย ปจ.
สมุนฺทติ
ุ
ยอมไหลไปดวยดี, ฯลฯ. สํ+อุทิ ธาตุในความ ไหล รั่วไหล ชุมชื่น เปยก. นิคคหิต
อาคม
อาคม.
สมุนฺนธติ ยอมผูกแนน,ฯลฯ. สํ+อุ+นนฺธฺ พนฺธเน. อ ปจ.
หนา ๒๗๓
สมุปฺปชฺชติ
ยอมเกิดขึ้นพรอม, เกิดขึ้นดวยดี, เกิดครบ, เกิด สมบูรณ. สํ+อุป+ปทฺ+ย ปจ.
กัต. แปลงนิคคหิตเปน มฺ ทฺย ชฺช.
สมฺลฺลปติ ยอมเจรจา, พูดจากัน. สํ+อุ+ลปฺ วจเน. อ ปจ.
สมุสฺสยติ ยอมมารวมกัน, ประชุม. สํ+อุ+สิ คมเน อ ปจ.
สมุสฺเสติ
ยอมกอขึ้น, งอกขึ้น, ยกขึ้น, เจริญขึ้น. ฯลฯ. สํ+อุ+สิ คติวุฑฒีสุ. อ ปจ. แปลง
นิคคหิตเปน มฺ อิ เปน เอ ซอน สฺ.
สเมติ สมยติ ยอมฟง, ฯลฯ. สมุ ธาตุในความ ฟง สดับ คบ เสพ เห็น ดู, เณ ณย ปจ. .
สโมทหติ ยอมประชุม, รวมกัน, มารวมกัน. สํ+โอ+ธา+อ ปจ. แปลง ธา เปน ทห.
สโมธาเนติ ยอมประชุมลง, ประมวลลง, สโมธาน ศัพท เอ ปจ. พิเศษสําหรับลง นาม ธาตุ.
สโมสรติ
ยอมประชุม, ประชุมกัน, รวมกัน, มารวมกัน, มาพรอมกัน. สํ+โอ+สรฺ คติยํ. อ
ปจ.

179. ป ใ ป ป
ผ . ส+ ธ+อ .
สมฺปชานาติ
ยอมรูทั่วพรอม, รูรอบคอบ, รอบรู, รูตัว. สํ+ป+ณา+นา ปจ. แปลงนิคคหิตเปน
มฺ า เปน ชา.
สมฺปชฺชติ
ยอมถึงพรอม, สําเร็จ, สมบูรณ. สํ+ปทฺ+ย ปจ. กัต. แปลงนิคคหิตเปน มฺ ทย
เปน ชฺช.
สมฺปชฺชเต ยอมถึงพรอม, ฯลฯ. สํ+ปทฺ+ย ปจ. กัม. เต วัต.
สมฺปฏิจฺฉติ ยอมรับเฉพาะ, รับ, รับคํา. สํ+ปฏิ+อิสุ อิจฺฉายํ. อ ปจ. แปลง ที่สุดธาตุเปน จฺฉ.
หนา ๒๗๔
สมฺปริวตฺตติ ยอมกลิ้งเกลือก, กระเสือกกระสน. สํ+ปริ+วตฺตฺ อาวตฺตเน. อ ปจ.
สมฺปเวเธยฺย พึงกระสับกระสาย, ฯลฯ. สํ+ป+วิธฺ กมฺปเน. เณ ปจ. กัต. เอยฺย สัต.
สมฺปหรติ ยอมตอสูกัน, รบกัน. สํ+ป+หรฺ ปสยฺหกรเณ. อ ปจ.
สมฺปหํสติ
ยอมราเริง, รื่นเริง, เบิกบานใจ,สรวลเส, สรวลเสเฮฮา. สํ+ป+หสฺ+อ ปจ.
นิคคหิตอาคมตนธาตุ.
ป ํ ิ
สมฺ หํเสสิ ใ   ิ  ํ ป ป ี ั
หราเริงแลว, ฯลฯ. สํ+ +หสุ+เณ จ. เหตุ. อี อัช.
สมฺปโหติ ยอมเพียงพอ, มากมาย, นักหนา,หนักหนา, หนักหนา. สํ+ป+หุ หู วา. อ ปจ.
สมฺปาเทติ ยอมใหถึงพรอม,ใหบรรลุ,ใหสําเร็จ, ใหสมบูรณ. สํ+ปทฺ+เณ ปจ. เหตุ.
สมฺปาเปสิ ใหถึงพรอมแลว, ฯลฯ. สํ+ป+อปฺ+เณ ปจ. เหตุ. อี อัช.
สมฺปายติ ใหถึงพรอม, ฯลฯ. สํ+ป+อิ คติยํ. อ ปจ. วิการ อิ เปน เอ เอา เอ เปน อาย.
สมฺปณฺฑติ ยอมประมวล, ประมวลมา. สํ+ปฑิ สงฺฆาเต. อ ปจ.
สมฺปณฺเฑติ สมฺปณฺฑยติ ยอมประมวล, ประมวลมา. สํ+ปฑิ+เณ ณย ปจ.
สมฺปูรติ ยอมเต็มเปยม, สมบูรณ. สํ+ปูรฺ ปูรเณ. อ ปจ.
สมฺผนฺทติ ยอมกระเสือกกระสน, ดิ้นรน. สํ+ผทิ ผนฺท วา กิฺจิจเน. อ ปจ.
หนา ๒๗๕
สมฺผุสติ สมฺผุสฺสติ
ยอมถูก, โดน, ถูกตอง, กระทบ. สํ+ผุสฺ สมฺผสฺเส. อ ปจ.กิริยาหลังแปลง ส
เปน สฺส หรือซอน สฺ.
สมฺพติ ยอมประดับ, ตกแตง, ตบแตง, สพิ มณฺฑเน. อ ปจ.
สมพนธติ
สมฺพนฺธต ยอมติดตอกัน, เกี่ยวเนื่องกัน, ผกดพัน, เกี่ยวของ. สํ+พนธ+อ ปจ.
ยอมตดตอกน, เกยวเนองกน, ูกดพน, เกยวของ พนฺ ฺ ปจ
สมฺเพติ สมฺพยติ ยอมติดแนน, ผูกแนน, เกี่ยวเนื่อง. สมฺพิ สมฺพนฺเธ. เณ ณย ปจ.

180. ใ
ม ถ . ส+มช . อ .
สมฺเพติ สมฺพยติ ยอมกลม, เปนมณฑล. สพิ มณฺฑเล. เณ ณย ปจ.
สมฺภติ ยอมกลาว, ฯลฯ. สมฺภฺ ธาตุในความ กลาว พูด คุนเคย สนิท ไวใน. อ ปจ.
สมฺภติ ยอมเบียดเบียน. สมฺภุ หึสายํ. อ ปจ.
สมฺภาสติ ยอมพูดจากัน, พูดดวยไมตรี, เจรจาปราศรัย. สํ+ภาสฺ+อ ปจ.
สมฺภิชฺชติ
ยอมรวมกัน, ผสมกัน, ปะปนกัน. สํ+ภิทิ เมลเน. ย ปจ. กัต. แปลง ทฺย เปน
ชฺช.
สมฺภิชฺชติ ยอมแตกสลาย. สํ+ภิทิ ภิชฺชเน. ย ปจ. กัต. แปลง ทฺย เปน ชฺช.
สมฺภุณาติ สมฺภุโณติ
ยอมถึง, บรรลุ, สําเร็จ. สมฺภุ ปาปุณเน. ณา ณุ ปรจ. กิริยาหลัง พฤทธิ อุ
เปน โอ.
สมฺโภติ ยอมเกิด, เกิดขึ้น. สํ+ภู+เอ ปจ. พฤทธิ อู เปน โอ.
สมฺมชฺชติ ยอมทําใหหมดจด, กวาด, เช็ด, ถู, ชําระ. มชฺชฺ สํสุทฺธฺยํ. อ ปจ.
หนา ๒๗๖
สมฺมชฺเชติ สมฺมชฺชยติ ยอมทําใหสะอาด, ฯลฯ. ประดับ, ตกแตง, ตบแตง. เณ ณย ปจ.
สมฺมฺติ
 ใ  ี   ี   ี ั้  ั
ยอมเขา จดวยดี, รูดวยดี, รูตาม, รองเรียก, แตงตั้ง. สํ+มนฺ าเน. ย ปจ. กัต.
แปลง นฺย เปน ฺ.
สมฺมติ
ยอมลําบาก, ฯลฯ. สมุ ธาตุในความ ลําบาก เหน็ด เหนื่อย ออนเพลีย สงบ
ระงับ ดับ เงียบ ดับ เงียบ. ย ปจ. กัต. แปลง ย กับที่สุดธาตุเปน มฺม.
สมฺมนติ สมฺมนฺนติ
ยอมสมมต, สมมติ, สามุติ. สํ+นนฺ โพธเน. โอ ปจ. เอา โอ เปน อ กิริยาหลัง
ซอน นฺ.
สมฺมสติ
ยอมจับตอง, ฯลฯ. สํ+มานฺ ธาตุในความ บูชา เคารพ นับถือ รัก ทดลอง. เณ
ณย ปจ. อี อัช.
สมฺมาเนสิ สมฺมานยสิ
ยกยองแลว, ฯลฯ. สํ+มานฺ ธาตุในความ บูชา เคารพ นับถือ รัก ทดลอง. เณ
ณย ปจ. อี อัช.
สมฺมิฺชติ สมฺมิฺเชติ
ยอมงอ, พับ, คูเขา, ฯลฯ. สํ+อิฺชฺ กมฺปเน. อ ปจ. มฺ อาคม แปลงนิคคหิตเปน
มฺ.
สมฺมิสฺเสติ สมฺมิสฺสยติ ยอมเจือปน, เจือกัน, ปนกัน, คละกัน, ระคนกัน. สํ+มิสฺ สมฺมิสฺเส. เณ ณย ปจ.
สมมชติ
สมฺ ุ ฺชต ยอมทําใหสะอาด, เช็ด, ถ, ชําระ, ชะลาง. สํ+มชิ โสธเน. อ ปจ.
ยอมทาใหสะอาด, เชด, ู, ชาระ, ชะลาง ุ โสธเน ปจ

181. ป ป ไ
ด ปาณเน ส จ
สํมุยฺหติ สมฺมุยฺหติ
ยอมลุมหลง, มัวเมา, หมกมุน, หลงละเลิง. สํ+มุหฺ เวจิตฺเต. ย ปจ. กัต. แปร
ยฺ ไวหนา หฺ.
สมฺมุสฺสติ
ยอมหลงลืม, ลืมเลือน, เผลอไผล, หายไป, หลุดไป (สติสัมปชัญญะขาด). สํ+มุสฺ
สมฺโมเส. ย ปจ. กัต. แปลง สฺย เปน สฺส.
หนา ๒๗๗
สมฺเมติ สมฺมยติ
ยอมใหเขาไปสงบ, ฯลฯ. สมฺ สมุ วา อุปสเม. ย ปจ. ประจําหมวดธาตุ. เณ
ณย ปจ. เหตุ.
สมฺโมทติ ยอมบันเทิงดวยดี, บันเทิงใจ, บันเทิงยิ่ง, รื่นเริงยิ่ง, ยินดียิ่ง. สํ+มทฺ หาเส. อ ปจ.
สมฺโมสติ ยอมหลงลืม,ฯลฯ. สํ+มุสฺ+อ ปจ. ดู สมฺมุสฺสติ ดวย.
สยติ ยอมนอน. สิ สี วา สเย. อ ปจ. พฤทธิ อิ หรือ อี เปน เอ แปลง เอ เปน อย.
สยติ ยอมตัด. สี เฉทเน. อ ปจ.
ิ
สยฺหติ  ํ ิ ํ ป ั ป ไ  
ยอมอาจ, สามารถ, ครอบงํา. สหฺ สตฺติยํ. ย จ. กัต. แ ร ยฺ วหนา หฺ.
สเยยฺย สเย พึงนอน. สิ หรือ สี ธาตุ อ ปจ. เอยฺย สัต. กิริยาหลัง ลบ ยฺย.
สรติ
ยอมไปเร็ว, วิ่ง, แลน, แลนไป, ไหล, ไหลไป, ปราด (แลนไปอยางฉบับไว). สลฺ
อาลุคติยํ. อ ปจ.
สลติ ยอมไหว,ฯลฯ. สลฺ ธาตุในความ ไหว สั่น ระวัง ปองกัน รักษา. อ ปจ.
สลฺลกฺเขติ
ยอมกําหนดดวยดี, กําหนด, หมาย. สํ+ลกฺขฺ ธาตุในความ กําหนด หมาย. เณ
ปจ.
สลฺลกฺเขถ จงกําหนดดวยดี, ฯลฯ.สํ+ลกฺขฺ+เณ ปจ. ถ ปญจ.
สลฺลติ ยอมไปเร็ว, ฯลฯ. สลฺลฺ อาลุคติยํ. อ ปจ. ดู สลติ ดวย.
หนา ๒๗๘
สลฺลปติ ยอมกลาวดวยดี, พูดจากัน, เจรจา, เจรจาปราศรัย. สํ+ลปฺ วจเน. อ ปจ.
สลฺเลขติ ยอมขัดเกลา. สํ+ลิขฺ ธาตุในความ ขูด. อ ปจ.
สวติ ยอมไป, ฯลฯ. สวฺ สุ วา คติยํ. อ ปจ. ถาตั้ง สุ ธาตุ พึงเอา อุ เปน อว.
สวติ ยอมหลั่ง, หลั่งออก, ไหล, คลอด. สุ สู วา ปสเว. อ ปจ.
สสติ
ยอมเปนอย มีชีพอย หายใจอย หายใจอย เปนอยดี สส ปาณเน สสสเน จ
ยอมเปนอยู, มชพอยู, หายใจอยู, หายใจอยู, เปนอยู . สสฺ ฺสสเน ฺ
อ ปจ.

182. ป ป
. . .
สสติ ยอมเบียดเบียน, ประทุษราย,ทําราย. สสฺ หึสายํ. อ ปจ.
สสฺสติ
ยอมเปนไปติดตอ, เปนไปไมขาดสาย, เปนไปเปนนิตย, ติดตอกันล เที่ยง, แนน
นอน. สสฺสฺ สาตจฺเจ. อ ปจ.
สหติ ยอมอด (กลั้น), อดกลั้น, ทน, อดทน. สหฺ ยมเน. อ ปจ.
สเหติ สหยติ ยอมอด,ฯลฯ. สหฺ ปสหเน. เณ ณย ปจ. แปลเหมือน สหติ.
สฬติ ยอมรอง, รองดัง, สงเสียง. สฬฺ อพฺยตฺตสทฺเท. อ ปจ.
สา
สากจฺฉติ
ยอมเจรจากัน, พูดจากัน, หารือ, หารือกัน, พูดจาหารือกัน, ปรึกษา, ปรึกษากัน
, พูดโตตอบกัน, สนทนากัน. สหฺ+กถฺ ธาตุในความ กลาว บอก แสดง ชี้แจง
อธิบาย. ณย ปจ. ลบ ณ เหลือเปน ถฺย แปลง เปน จฺฉ ลบ ห ทีฆะ อ ที่ ส
หรือแปลง สห เปน สา อภิฯ. รูปฯ ๖๔๔ ตั้ง สํ+กภฺ กถเน. ณย ปจ. แปลง
สํ เปน สา.
หนา ๒๗๙
ิ
สาขติ  ึ ไป ไป ไป ป ป
ยอมซึมซาบ, อาบไป, กระจายไป, แพรไป. สายฺ พฺยา เน. อ จ.
สา€ติ ยอมกุมเหง, ขมแหง, รักแก. สา€ฺ พลกฺกาเร. อ ปจ.
สาติ
ยอมหุง, ฯลฯ. สา ธาตุในความ หุง ตม นึ่ง ปง ยาง ทอด สุก อาจ สามารถ
ละเอียด สุขุม. อ ปจ.
สาทิยนฺติ
ยอมยินดี, ชอบใจ, พอใจ, ถูกใจ, เพลิน, เพลิดเพลิน. สทฺ อสฺสาทเน. ณย ปจ.
อนฺติ วัต. อิ อาคม.
สาเทติ สาทยติ ยอมยินดี, ฯลฯ. สทฺ อสฺสาทเน. เณ ณย ปจ.
สาธยติ
ยอมสัมฤทธิ์, สัมฤทธิ์ดวยดี, สําเร็จ, สําเร็จดวยดี, เสร็จ, แลว, จบ. สาธฺ สํ
สิทฺธิยํ. ย ปจ. อ อาคมหนา ย.
สาธุณาติ สาธุนาติ
ยอมสัมฤทธิ์, ฯลฯ. สาธฺ สํสิทฺธฺยํ. ณา ปจ. อ อาคม. ทายธาตุ สําเร็จรูปเปน
สาธณาติ เอา อ ที่ ธ เปน อุ กิริยาหลังแปลง ณา เปน นา.
สานติ ยอมลับ (ทําใหคม), ฯลฯ. สานฺ ธาตุในความ ลับ อาน ทําใหคม. อ ปจ.
สาเมติ สามยติ ยอมดําริ, คิด,ใครครวญ, แลดู, เพง,พิศ.สมฺ วิตกฺเก อาโลจเน จ. เณ ณย ปจ.
สาเมติ สามยติ
สาเมต สามยต ยอมเรียก, รองเรียก. สาม อามนตเน. เณ ณย ปจ.
ยอมเรยก, รองเรยก สามฺ อามนฺตเน เณ ณย ปจ
สายติ ยอมสิ้นไป, เสื่อมไป. เส ขเย. อ ปจ. แปลง เอ เปน อาย.

183. ๒๓ ณ น
สายติ
ยอมชอบใจ, พอใจ, เพลิน, เพลินเพลิน, ลิ้ม, จิบ, จบ, สุด, ที่สุด, สิ้น (หมด
จบ). สา อสฺสาทเน อวสาเน จ. ย ปจ. กัต.
สารชฺชติ
ยอมกําหนัด, ยินดี. สํ+อา+อชฺ รฺชฺ วา ราเค. ย ปจ. กัต. ลบนิคคหิต แปลง
ย กับที่สุดธาตุเปน ชฺช หรือ สํ+รชฺ หรือ รฺชฺ แปลง สํ เปน สา รูปฯ ๖๔๔.
บางตําราเปน รนฺชฺ ธาตุก็มี.
สาเรติ สารยติ ยอมทุรพล, ออน, เพลีย. สารฺ ทุพฺพเลฺย. เณ ณย ปจ.
สาเวติ สาวยติ ยอมใหฟง, สุ สวเน. เณ ณย ปจ. เหตุ.
สาสติ ยอมสั่ง, บังคับ, สั่งสอน, พร่ําสอน. สาสฺ อนุสิฏþ€ยํ. อ ปจ.
สิ
สิเกติ สิกยติ ยอมจับตอง, ถูกตอง. สิกฺ อามสเน. เณ ณย ปจ.
สิกฺขติ ยอมศึกษา, เลาเรียน. สิกฺขฺ วิชฺโชปาทาเน. อ ปจ.
สิขาติ ยอมรุงเรือง, สวาง, สองสวาง, สวยงาม. สิขา ทิตฺติยํ. อ ปจ.
สิงฺฆติ ยอมสูด, ดม, สูดกลิ่น, ดมกลิ่น. สิฆิ สึฆิ วา อาฆาเน. อ ปจ.
สิจฺเจติ สิจฺจยติ ยอมตัด, บด, ย่ํายี, สิจฺจฺ กุฏþฏเน. เณ ณย ปจ.
สิชฺชติ
ยอมหุง, ฯลฯ. สิทฺ ธาตุในความ หุง ตม นึ่ง ทอด ปง ยาง สุก. ย ปจ. กัต.
แปลง ทฺย เปน ชฺช.
สิชฺฌติ ยอมสัมฤทธิ์, สําเร็จ. สิธุ สํราธเน. ย ปจ. กัต. แปลง ธฺย เปน ชฺฌ.
สิฺจติ ยอมไหลออก, รด, ราด, เท, วิด. สิจฺ ปคฺฆรเณ. อ ปจ. นิคคหิตอาคม.
สิทติ ยอมปลด, เปลื้อง, หลุด, หลุดไป, พน, พนไป. สิทฺ โมจเน. อ ปจ.
สิทติ
ยอมสงา, ฯลฯ. สิทฺ ธาตุในความ สวยงาม งดงาม รัก นารัก รักสวย รักงาม
สงา เปนสงา. อ ปจ.
สินฺทติ ยอมเย็น. สิทฺ สีติเย. อ ปจ.
หนา ๒๘๑
สินาติ ยอมผูก, พัน. สิ พนฺธเน. นา ปจ.
สิโณติ สิโนติ สินาติ
ยอมทําใหคม, ลับ, อาน. สิ นิสาเน. ณุ ณา ปจ. พฤทธิ อุ เปน โอ กิริยาที่
๒๓ แปลง ณ เปน น
, แปลง ฺ เปน ฺ.
สินาติ ยอมหุง, ตม, ฯลฯ. สา ปาเก. นา ปจ.

184. ป
. . .
สินาติ ยอมทําใหสะอาด , กวาด, เช็ด, ถู, ชําระ. สินา โสเจยฺเย. อ ปจ.
สินิยฺหติ
ยอมอิ่มใจ, ฯลฯ. สินิหฺ ธาตุในความ อิ่มใจ รัก รักใคร อาลัย หวงใย. ย ปจ.
กัต. แปร ยฺ ไวหนา หฺ.
สิเนเหติ สิเนหยติ
ยอมเยื่อใย, ฯลฯ. สิเนหฺ ธาตุในความ เยื่อใย รัก รักใคร อาลัย หวงใย. เณ
ณย ปจ.
สิพฺพติ
ยอมเย็บ,ฯลฯ. สิวุ ธาตุในความ เย็บ ไป ถึง เปนไป แหง เหี่ยว. ย ปจ. กัต.
แปลง วุ เปน พฺ ย เปน พ.
สิภติ ยอมชม, ชมเชย,ยกยอง, สรรเสริญ, อวด. สิภฺ กตฺถเน. อ ปจ.
สิยติ สียติ
ยอมละเอียด, ละเอียดออน, เล็กนอย, สุขุม, เกลี้ยง เกลา, ออนหวาน, นุมนวล.
ละมุลละมอม, งาม. สา ตนุกรเณ. ย ปจ. กัม. เอา อา เปน อิ, อี.
สิยา
พึงมี, พึงเปน, พึงมีอยู, พึงเปนอยู. อสฺ ภวเน อ ปจ. เอยฺย สัต. แปลงเปน อิ
ยา ลบตนธาตุ. รูปฯ ๔๘๔.
สิยุ พึงมี, ฯลฯ. อสฺ+อ ปจ. เอยฺยุ สัต. แปลงเปน อิยุ.
ิ ิ
สิลติ   ื ี่ ิ ป
ยอมคนหา, สืบหา, เสาะหา, แสวงหา, เทียวหา. สิลฺ อุฺเฉ. อ จ.
สิลาฆติ ยอมชม, ชมเชย, ยกยอง, สรรเสริญ. สิลาฆฺ กตฺถเน. อ ปจ.
หนา ๒๘๒
สิลิสฺสติ
ยอมกอดรัด, รวมกัน, ติดกัน, ติดตอกัน, ติดตอกัน. ลิลิสฺ อาลิงฺคเน. ย ปจ. กัต.
แปลง ย เปน ส.
สิเลสติ
ยอมเผาผลาญ, ทําลายใหหมดไป, เรารอน, กระวนกระวาย. สิลิสฺ อุปทาเห. อ
ปจ.
สิเลเสติ สิเลสยติ ยอมกอดรัด, ฯลฯ. ติดตอกัน. สิเลสฺ สิเลสเน. เณ ณย ปจ.
สิโกตกิ ยอมฆา, ประหาร, รวมกัน, ติดตอกัน. สิโลณฺ สงฺฆาเต. อ ปจ.
สิสติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. สิสฺ หึสฺ หึสายํ. อ ปจ.
สีทติ
ยอมซานไป, แผไป, แผออกไป, แพรไป, กระจาย, กระจายออกไป, หยุด, จบ,
จม, สูญ. สิทฺ วิสรณ คตฺยวสาเนสุ. อ ปจ. ทีฆะตนธาตุ.
สียติ ยอมสิ้นไป, เสื่อมไป. เส ขเย. อ ปจ. แปลง เอ เปน อี ยฺ อาคม.
สีลติ ยอมตั้งมั่น, มั่นคง, คงที่. เปนปกติ , เปนปรกติ. สีลฺ สมาธิมฺหิ. อ ปจ.
สีเลติ สีลยติ
สเลต สลยต ยอมรองรับ, ฯลฯ. สีล ธาตในความ รองรับ รับไว รับความดี. เณ ณย ปจ.
ยอมรองรบ, ฯลฯ สลฺ ธาตุในความ รองรบ รบไว รบความด เณ ณย ปจ

185. สต ส เ เณ อ
สุ สู
สุกฺขติ
ยอมแหง, ไมเอื้อเฟอ, ไมเอาใจใส, ไมตั้งใจ, ไมสนใจ. สุกฺขฺ โสเก อนาทเร จ. อ
ปจ.
สุขติ ยอมเปนสุข, สบาย, สําราญ. สุขฺ สุขกิริยายํ. อ ปจ.
สุขายติ ยอมเปนสุข, ฯลฯ. สุข ศัพท อาย ปจ. ติ วัต.
หนา ๒๘๓
สุกฺขาเปติ สุขาเปติ
แปลเหมือน สุขติ. สุข ศัพท อาเป ปจ. ติ วัต. โมคฯ ขาทิกัณฑ ๑๓ เปน อาป
ปจ. วิการ อิ เปน เอ.
สํüกติ สุงฺกติ ยอมไป, ถึง เปนไป. สํüกฺ คติยํ. อ ปจ.
สุจติ สุเจติ
ยอมสะอาด, ฯลฯ. สุจฺ ธาตุในความ สะอาด หมดจด บริสุทธิ์ ผุดผอง ประกาศ
แสดง ปรากฏ ไป ถึง เปนไป. อ, เอ ปจ.
สุจฺฉเทติ สุจฺฉาทยติ
ยอมกั้นดี, กั้นดวยดี, ฯลฯ. สุ+ฉทฺ ธาตุในความ กั้น ปด บัง ปดบัง มุง. เณ
ณย ปจ.
สุชฺฌติ
ยอมสะอาด, หมดจด, บริสุทธิ์, ผุดผอง. สุธฺ ธสเจยฺเย. ย ปจ. แปลง ธฺย เปน
ชฺฌ.
สุฏติ ยอมดา, บริภาษ. สุฏþ ปริภาสเน. อ ปจ.
สุฏþเฏติ สฏþฏยติ ยอมไมเอื้อเฟอ, ไมเอาใจใส, ไมตั้งใจ, ไมสนใจ. สุฏþฏþ อนาทเร. เณ ณย ปจ.
สุณติ ยอมเบียดเบียน, สืบตอตระกูล. สุ หึสากุลสนฺธาเนสุ. อ ปจ.
สุณสิ สุณาสิ จงฟง. สุ สวเน. ณา ปจ. สิ ปญจ กิริยาแรก รัสสะ รูปฯ ๔๙๖.
สุโณติ สุณาติ ยอมฟง, สดับ. สุ+ณุ ณา ปต. ปจ. พฤทธิ อุ เปน โอ.
สุโณติ สุณาติ ยอมเบียน, เบียดเบียน, ผูก, จํา, ติดตอ, ละเอียด, ปน. สุ อภิสเว. ณุ ณา ปจ.
สุณาตุ จงฟง, สดับ. สุ+ณา ปจ. ตุ ปญจ.
สุณฺ€ติ ยอมแหง, เหี่ยว. สุ€ โสสเน. อ ปจ.
สุณฺเ€ติ สุณฺ€ยติ ยอมแหง, เหี่ยว. สุ€+เณ ณย ปจ.
สติ
ุ ยอมบด ปน ทําใหละเอียด ส เปรเณ อ ปจ
ยอมบด, ปน, ทาใหละเอยด. ุ ปร . ปจ.
หนา ๒๘๔

186. ส
ส . ส+ส+ว+ +อ . อ . ห.
สุตฺเตติ สุตฺตยติ ยอมแก, ปลอย. สุตฺตฺ อวโมจเน. เณ ณย ปจ.
สุนติ ยอมออกเสียง, รอง, กลาว, ไป, ถึง, เปนไป. สุนฺ สทฺทคตีสุ. อ ปจ.
สุนาติ ยอมเบียดเบียน. สุ หึสายํ. นา ปจ.
สุนนฺติ ยอมเบียดเบียน, สุ+นา ปจ. อนฺติ วัต. ลบ อา ที่ นา.
สุปฏิปชฺชติ ยอมดําเนินไปดี, ประพฤติดี, ปฏิบัติดี. สุ+ปฏิ+ปทฺ+ย ปจ. กัต.
สุปติ ยอมหลับ, นอนหลับ. สุปฺ สยเน. อ ปจ.
สุปภาติ ยอมสวางดี, รุงเรืองดี, ฯลฯ. สุ+ป+ภา ทิตฺตยํ. อ ปจ.
สุปทหิ ปดดีแลว. สุ+อป+ธา+อ ปจ. อี อัช. แปลง ธา เปน ทห.
สุปฺปติ ยอมกระทบ, ฯลฯ. สุปฺปฺ หนเน. อ ปจ.
สุปุปฺผิ บานดีแลว, เผล็ดดอกดีแลว. สุ+ปุปฺผฺ+อ ปจ. อี อัช.
สุภาสิยเต ยอมกลาวดี, พูดดี. สุ+ภาสฺ+ย ปจ. กัม. เต วัต. เอ อาคม.
สุมรติ ยอมยินดีดวยดี, ฯลฯ. สุฏþ€ุ+รมฺ รมเน. อ ปรจ. แปร ร ไวหลัง ม.
สุมฺภติ ยอมเบียดเบียน,ฯลฯ. สุมฺภฺ หึสาภาสเนสุ. อ ปจ.
มฺภติ สมฺภิติ สุมฺภีติ สุมฺเภติ สุมฺโภ
่
ยอมเฆี่ยน, ตี, ฆา, ประหาร. สนุมฺภฺ ปหาเร. อ อิ อี เอ โอ ปจ. รูปฯ ๔๙๓.
ธาตุนี้ หลักฐานทางคัมภีรเปน รุธ. นาจะเปน สุภฺ หรือ สุภิ แลวลงนิคคหิต
อาคม ?.
สุยฺยติ สูยติ
ฟงอยู,ไดยินอยู. สุ สวเน. ย ปจ. กัม. ซอน ยฺ กิริยา หลังไมซอน ทีฆะ อุ เปน
อู. รูปฯ ๔๙๖.
สุยฺหเต
ยอมอาจ, สามารถ. สุหฺ สตฺติยํ. ย ปจ. แปร ยฺ ไวหนา หฺ เปนทั้ง กัต. และ
ภาว. แลวแตความของประโยค.
หนา ๒๘๕
สุรติ ยอมเปนใหญ, สองสวาง. สุรฺ อิสสริยทิตฺตีสุ. อ ปจ.
สุลฺเลติ สุลฺลยติ ยอมจัดแจง, เตรียม, เตรียมการ, ตระเตรียม. สุลฺลฺ สชฺชเน. เณ ณย ปจ.
สุสมาทหติ ยอมตั้งมั่นดี, ตั้งมั่นดวยดี, สุ+สํ+อ+ธา ธารเณ. อ ปจ. แปลง ธา เปน ทห.
สุสมาทหิ ตั้งมั่นดีแลว, ตั้งมั่นแลวดี, ฯลฯ. สุ+สํ+วรฺ วรเณ. อ ปจ.
สุสํวรติ ยอมสังวรดี, สังวรดวยดี, ฯลฯ. สุ+สํ+วรฺ วรเณ. อ ปจ.
สุสํวิทหติ ยอมจัดแจงดี, ตระเตรียมดีง สุ+สํ+วิ+ธา+อ ปจ.
สสํวิหิ
ุสวห จัดแจงดีแลว, ฯลฯ. ส+สํ+วิ+ธา+อ ปจ. อี อัช. แปลง ธา เปน ห.
จดแจงดแลว, ฯลฯ ุ ธา ปจ อช แปลง ธา เปน
สุสาว ฟงแลว, สดับแลว. สุ+ณา ปจ. อ ปโรกขา. พฤทธิ อุ เปน อาว ลบ ณา.

187. ป ส ส ป ป ส
สุสฺสติ ยอมแหง, เหี่ยว, ผาก, สุสฺ โสสเน. ย ปจง กัต. แปลง สฺย เปน สฺส.
สุสฺสูสติ
ยอมปรารถนาเพื่ออันฟง, ปรารถนาเพื่อจะฟง, ปรารถนาจะฟง , ตองการฟง,
ตั้งใจฟง, สุ+ส ปจ. เทฺวภาวะ สุ ซอน สฺ ทีฆะ อุ ที่ตัวธาตุ รูปฯ ๕๑๙ง
สูเจติ สูจยติ
ยอมสอเสียด, เสียดแทง, ทิ่มแทง, พูดสอเสียด, ฯลฯ. สุจฺ สูจฺ วา เปสุฺเ. เณ
ณย ปจ. ถาตั้ง สุจฺ พึง ทีฆะตนธาตุ.
สูเจติ สูจยติ
ยอมประพันธ, เรียบเรียง, แตง, รอย(สอด),รอยกรอง, สอดผูก (ใหติดตอกัน), ชี้
แจง, ประกาศ. สูจฺ คนฺถเน. เณ ณย ปจ.
หนา ๒๘๖
สูทติ
ยอมรั่วไหล, ไหลออก, ขยาย, แสดง, สิ้น, เสื่อมสูญ, สูญ. สูทฺ ปคฺฆรณขรเณสุ.
อ ปจ.
สูเทติ สูทยติ ยอมรั่วรด, รด, รั่ว, ราด, สาด. สูทฺ อาเสจเน. เณ ณย ปจ.
สูเปติ สูปยติ ยอมนับ, นับถือ. สูปฺ มาเน. เณ ณย ปจ.
สูยิตฺถ
ู
ฟงแลว, สดับแลว, ไดยินแลว. สุ+ย ปจ. กัม. อี อัช. แปลงเปน ตฺถ ทีฆะ อิ
อาคม
อาคม.
สูเรติ สูรยติ ยอมกลา, แข็ง,หาญ, องอาจ, อาจหาญ, กลาหาญ. สูรฺ วิกนฺติยํ. เณ ณย ปจ.
สูลติ ยอมแทง, ทิ่มแทง, เสียดแทง, เบียดเบียน, กําจัด, ทําลาย. สูลฺ รุชายํ.อ ปจ.
เส โส
เสกติ ยอมไป, ถึง, เปนไป. เสกฺ คติยํ. อ ปจ.
เสจติ ยอมพรม, ประพรม, รด, ราด, โปรย, เสจฺ เสจเน. อ ปจ.
เสติ ยอมไป, ถึง, เปนไป, เจริญ, งอกงาม, รุงเรือง. สิ วุฑฺฒิยํ. อ ปจ.
เสติ ยอมนอน, สิ สี วา สเย. อ ปจ.
เสติ ยอมหุง, ตม, ปง, ยาง, ทอด, คั่ว, สุก, ไป, ถึง, เปนไป. เส ปากคตีสุ. อ ปจ.
เสตติ ยอมสะอาด, ขาว, เผือก. สิตฺ วณฺเณ. อ ปจ.
เสธติ
 ไป ึ ป ไป สั่ สั่ ส ป ป ี ิ สิ ิส
ยอมไป, ถึง, เ นไป, ัง, ังสอน, เ นมงคล, เ นความดี, เจริญ. ิธุ คติสตฺ
ถมงฺคเลฺยสุ. อ ปจ.

188. โ โ ป
หนา ๒๘๗
เสยฺยติ ยอมโปรย. เส ขเย. อ ปจ. ยฺ อาคม ซอน ยฺ วิการ อิ เปน เอ.
เสยฺยสิ ยอมใหกลิ้งมา. สี+ณย ปจ. เหตุ. สิ วัต. ซอน ยฺ.
เสลติ ยอมไป, ถึง, เปนไป. เสลุ คติยํ. อ ปจ.
เสเลติ เสลยติ
ยอมสงเสียง, สงเสียงยินดี, รองแสดงความยินดี, อวย, อํานวย. สิลฺ เสลเน. เณ
ณย ปจ.
เสวติ
ยอมเสพ, คบ, คบหา, รับใช, ปฏิบัติ. สิ เสฺว วา เสฺวุ วา เสวายํ. อ ปจ. ถาตั้ง
สิ ธาตุ วิการ อิ เปน เอ วฺ อาคม.
เสเสติ เสสยติ
ยอมเหลือ, ฯลฯ. เสสฺ ธาตุในความ เหลือ กระเด็นจากพวก แปลก ประหลาด
ดี เลิศ ประเสริฐ. เณ ณย ปจ.
โสกติ ยอมไป, ถึง เปนไป. สุกฺ คติยํ. อ ปจ. พฤทธิ อุ เปน โอ.
โสจติ
ยอมแหง, เหี่ยว, เหี่ยวแหง, เศรา, โศก (แหง), ขาว, ผอง, สะอาด, บริสุทธิ์.
สุจฺ โสจนสุทฺเธสุ. อ ปจ.
โ ิ
สฏติ  ิ่ โ ป
ยอมหยิง, จองหอง. สฏþ คพฺเพ. อ จ.
โส€ติ ยอมกําจัดความไป, หยุด, ชา. สุ€ฺ คติปฏิฆาเต. อ ปจ.
โสเ€ติ โส€ยติ ยอมเกียจคราน, ขี้เกียจ. สุ€ฺ อาลสิเย. เณ ณย ปจ.
โสณติ ยอมฆา, ประหาร, รวมกัน, ติดตอกัน. เปนไป. โสณฺ สงฺฆาตวณฺณคตีสุ. อ ปจ.
โสถติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. สุถ หึสายฺ. อ ปจ.
โสเธติ โสธยติ ยอมใหสะอาด, ฯลฯ. สุธฺ โสเจยฺเย. เณ ณย ปจ. เหตุ. ดู สุชฺฌติ.
หนา ๒๘๘
โสเธ สฺสามิ จักใหสะอาด, จักใหชําระ, ฯลฯ. สุธฺ+เณ ปจ. เหตุ. สฺสามิ ภวิส.
โสภติ โสเภติ ยอมรุงเรือง, สวย, งาม, ดี, ไพโรจน, โศภา. สุภฺ ทิตฺติยํ. อ เอ ปจร.
โสสิยติ ยอมแหง, ฯลฯ. สุสฺ โสสเน. ย ปจ. กัม. อิ อาคม.
โสเสติ โสสยติ ยอมใหแหง, ฯลฯ. สุสฺ โสสเน. เณ ณย ปจ. เหตุ.
โสสฺสติ จักฟง, สดับ. สุ สวเน. ณุ ปจ. สฺสติ ภวิส. พฤทธิ อุ เปน โอ ลบ ณุ.
โสสฺสามิ จักฟง, สดับ. สุ+ณา ปจ. สฺสามิ ภวิส. ลบ ณา.

189. ต
ส ะ ปเน อ
ห อักษร
หฺติ
ยอมเบียดเบียน, เดือดรอน, ทําใหเดือดรอน, กระทบ, ตี,ฆา, ประหาร, หนฺ+อ
ปจ. กัต. แปลง นฺย เปน ฺ.
หฺติ หฺเต ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. หนุ+ย ปจ. กัม. ติ เต วัต.
หฺฉามิ
จักตี, ฯลฯ. หนฺ+อ ปจ. สฺสามิ ภวิส. แปลง สฺส เปน ฉ นฺ เปน ฺ โมคฯ
ตยาทิกัณฑ ๖๗.
หฏติ ยอมกุมเหง, ขมแหง, รักแก. เบียดเบียน, ทําใหเดือดรอน. ห€ฺ พลกฺกาเร. อ ปจ.
หทติ ยอมถาย, ถายอุจจาระ. หทฺ กรีสุสฺสคฺเค. อ ปจ. ดู มิหติ ดวย.
หนา ๒๘๙
หนติ หนติ
หนต หนฺ
ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. ไป, ฯลฯ. หนฺ หึสาคตีสุ. อ ปจ. กิริยาหลังลบ อ ปจง
ใ
ไมใชพหุ. รูปฯ ๔๘๖.
หนติ ยอมเปนตัวอยาง, เปนอุทาหรณ, ผูก, ฯลฯ. หนฺ ปฏิปาทนพนฺธเนสุ. อ ปจ.
หโนติ
ยอมนําปราศ, หลีกไป, ถอน, เลิกถอน, ยกเลิกก, ไมพูดถึง, ลัก, ขโมย. หนุ
อปนยเน. อ ปจ.
หมฺมติ ยอมไป, ถึง, เปนไป. หมฺมฺ คติยํ. อ ปจ.
หยติ ยอมไป, ถึง, เปนไป. หยฺ คติยํ. อ ปจ.
หร
จงเปนไป, เปนอยู, อยู, อาศัย, อาศัยอยู, นํา, นําไป, นําออก, ถือ, ยึด, ถือเอา,
ยึดเอา, ยึดถือ, จับเอา. อ ปจ. หิ ปญจ.
หรติ ยอมเปนไป, ฯลฯ. จับเอา. หรฺ+อ ปจ. ติ วัต.
หรติ ยอมกดขี่, ขมขี่, เบียดเบียน, หรฺ ปสยฺหกรเณ. อ ปจ.
หรายติ ยอมละอาย. หเร ลชฺชายํ. อ ปจ. แปลง เอ เปน อาย.
หริยติ ยอมเจ็บ, เปนไข, เจ็บไข, ไป, ถึง, เปนไป. หริยฺ เคลฺคตีสฺ. อ ปจ.
หริยฺยติ หรียติ
ยอมเปนไป, ฯลฯ. หรฺ+ย ปจ. กัม. อิ อาคมหนา ย ซอน ยฺ กิริยาหลัง อี อาคม
ไมซอน ยฺ.
หลติ
หลต ยอมไหว สั่น สะเทือน กระดิก หล กมปเน อ ปจ
ยอมไหว, สน, ะเทอน, กร ดก. หลฺ กมฺ . ปจ.
หวติ ยอมออกเสียง, มีเสียง, เปลงเสียง. หุ สทฺเท. อ ปจ.

190. ใ ป ป
. อ .
หวติ
ยอมให, บําเพ็ญทาน, กิน บริโภค, บูชา, บูชายัญ, บวงสรวง, เพิ่มให. หุ หุ วา
ทานาทนหพฺยปทาเนสุ. อ ปจ.
หฺวติ ยอมเรียก, รองเรียก. หฺว อวฺหาเน. อ ปจ.
หนา ๒๙๐
หวิสฺส จักเปนแลว, ฯลฯ. หุ หู วา สตฺตายํ. อ ปจ. สฺสา กาลา. รัสสะ อิ อาคม.
หสติ
ยอมราเริง, รื่นเริง, สรวล, เสสรวล. เฮฮา, หัวเราะ, สงเสียง, ออกเสียง, รอง
หสฺ หสนสทฺเทสุ. อ ปจ.
หสฺสติ ยอมสวมกอด, กอดรัด, หาสุ อาลิงฺเค. อ ปจ.
หฬติ หลติ
ยอมยกยอง, เยินยอ, ชม, ชมเชย, สรรเสริญ, ทําใหเปนรอย, ขีด, เขียน, ขูด,
หฬฺ สิลาฆาเลขเนสุ. อ ปจ. กิริยาหลังแปลง ฬ เปน ล.
หาเปติ หาปยติ ยอมใหละ, ใหสละ, ใหวาง, ใหปลอย. หา จาเค. ณาเป ณาปย ปจ. เหตุ.
หาปเย พึงใหเสื่อม, สิ้น, เลว, ทราม, หา ปริหานิเย. ณาปย ปจ. เหตุ. เอยฺย สัต.
หายติ ยอมเสื่อม, สิ้น, เลว, ทราม, หา ปริหานิเย. ย ปจ. กัต.
หาสยสฺสุ ใ   ิ ป ป ิ 
จง หราเริง, ฯลฯ. หสฺ+ณย จ. เหตุ. สฺสุ ญจ. ดู หสติ ดวย.
หาสฺสํ จักเปนไป, ฯลฯ. หรฺ+อ ปจ. สฺสํ กาลา. ลบ ร ทีฆะ ตนธาตุ ดู หร ประกอบ.
หาหติ
จักละ, ฯลฯ. หา จาเค. อ ปจ. สฺสติ ภวิส. แปลง สฺส เปน ห โมคฯ ตยาทิ
กัณฑ ๖๘.
หิกฺกติ ยอมรอง, สงเสียง,สะอึก, อึกอักอยูในลําคอง หิกฺกฺ อพฺยตฺตสทฺเท. อ ปจ.
หิกฺกเต ยอมรอง, ฯลฯ. หิกฺกฺ+ย ปจ. กัม. ลบที่สุดธาตุแปลง ย เปน ก.
หนา ๒๙๑
หิกฺเกติ หิกฺกยติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. หิกฺกฺ หึสายํ. เณ ณย ปจ.
หึณาติ หิโณติ หิโณติ
ยอมไป, ถึง เปนไป, เจริญ, รุงเรือง, งอกงาม, เรารอน, ใหเรารอน. หิ คติวุฑฒิ
ตาเปสุง ณา ณุ ปจ. กิริยาหลังแปลง ณฺ เปน นฺ.
หิณฺฑติ ยอมไป, เที่ยวไป. หิฑิ คติยํ. อ ปจ.
หิริยติ หิรียติ ยอมละอาย. หิริ ลชฺชิยํ. ย. ปจ. กัต. ที่ใชเปน กัม. ก็เปน ย ปจ. กัม.
หิลาทติ ยอมเปนสุข, สบาย, สําราญ. รอง, สงเสียง. หิลาทิ สุขอพฺยตฺสทฺเทสุ. อ ปจ.
หิสติ
หสต ยอมสงเสียง, รอง, หิส สทเท. อ ปจ.
ยอมสงเสยง, รอง, หสฺ สทฺเท ปจ
หิฬติ ยอมไมเอื้อเฟอ, ไมเอาใจใส, ไมสนใจ. หิฬฺ อนาทเร.อ ปจ.

191. ป ป ป
๑
หึสติ
ยอมเบียดเบียน, กําจัด, ทําราย, ประทุษราย, ฆา, ฆาฟน, ประหาร. หิสิ หึ
สายํ.อ ปจง นิคคหิตอาคม. บางคัมภีรเปน หึสุ ธาตุ.
หึสิ เบียดเบียนแลว, ฯลฯ. หิสิ+อ ปจ. อี อัช.
หึเสติ หึสยติ ยอมเบียดเบียน, ฯลฯ. หิสิ+เณ ณย ปจ.
หิยฺยติ หียติ
ยอมเสื่อม, สิ้น, เลว, ทราม, หา ปริหานิเย. ย ปจ. กัต. กิริยาแรก แปลง อา
เปน อิ ซอน ยฺ กิริยาหลัง แปลง อา เปน อี.
หิยฺยติ หียติ หียเต
ยอมละ, สละ, วาง, ปลอย. หา จาเค. ย ปจ. กัม. กิริยาแรก อิ อาคม ซอน ยู
กิริยาหลัง อี อาคม.
หีเฬติ หีฬยติ ยอมติเตียน, นินทา, ดูแคลน, ละอาย, หีฬฺ นินฺทาลชฺชาสุ. เณ ณย ปจ.
หุจฺฉติ ยอมคด, โคง, โกง, งอ, บิด, หุจฺฉฺ โกฏิเล.อ ปจ.
หนา ๒๙๒
หุฺฑิ ยอมฆา, ประหาร, รวมกัน, ติดกัน, ติดตอกัน. หุฑิ สงฺฆาเต. อ ปจ.
หุยเต หูยเต ยอมให, ฯลฯ. หุ หู ทานาทานหพฺยปทาเนส. ย ปจ. กัม. ดู หวติ ดวย.
หุยเต หูยเต  ี ป ี  ป  ํ ป
ยอมมี, เ น, มีอยู, เ นอยู. หุ หู สตฺตายํ. ย จ. ภาว.
หุรติ ยอมคด, โคง, โกง, งอ, บิด, หุจฺฉฺ โกฏิเล.อ ปจ.
หุลติ ยอมไหว, สั่น, ขวาง, ปา, หุลฺ จลนขิปเนสุ. อ ปจ.
หุเวยฺย พึงมี, ฯลฯ. หุ หู วา สตฺตายํ. เอยฺย ปจ. สัต.
หุวิเร มีแลว, ฯลฯ. หุ หรือ หู ธาตุ อ ปจ. เร ปโรกขา แปลง ธาตุเปน หุว อิ อาคม.
หุวุ มีแลว, ฯลฯ. หุ หรือ หู ธาตุแปลงเปน หุว อ ปจ. อ ปโรกขา.
หุฬติ ยอมไป, ถึง, เปนไป. หุฬฺ คติยํ. อ ปจ.
เห€ติ ยอมใหลําบาก, เบียดเบียน, รบกวน. เห€ฺ วิพาธายํ. อ ปจ.
เหติ จักมี, ฯลฯ. หู+อ ปจ. สฺสติ ภวิส. แปลง อู เปน เอ ลบ สฺส.
เหยฺย พึงมี, ฯลฯ. หู+อ ปจ. เอยฺย สัต. ลบ อู และ อ ปจ.
เหลติ ยอมประดิษฐ, จัดทําขึ้น, สรางขึ้น. หิลฺ ภาวกรเณ. อ ปจ. วิการ อิ เปน เอ.
เหสติ ยอมไป, ถึง, เปนไป, รอง, สงเสียง (มา). เหสุ คติอพฺยตฺตสทฺเทสุ. อ ปจ.
เหสฺสติ เหหิสฺสติ โหหิสฺสติ
จักมี, ฯลฯ. หู สตฺตายํ. อ ปจ. สฺสติ ภวิส. แปลง หู เปน เห เหหิ โหหิ โมคฯ
ตยาทิกัณฑ ๓๑.
หนา ๒๙๓

192. เหสฺสติ จักละ, ฯลฯ. หา จาเค. อ ปจ. สฺสามิ ภวิส. เอา อา เปน เอ.
เหหติ ยอมมี, ฯลฯ. หู+อ ปจ. แปลง อู เปน เอห.
เหหิติ โหหิติ
จักมี,ฯลฯ. หุ+อ ปจ. สฺสติ ภวิส. แปลง หุ เปน เหหิ โหหิ ลบ สฺส หรือแปลง
อุ เปน เอห โอห อิ อาคม. โมคฯ ตยาทิกัณฑ ๖๙.
เหฬติ ยอมพัน, ผูก, โพก,ไมเอื้อเฟอ, ไมเอาใจใส, ไมสนใจ. เหฬฺ เว€นอนาทเรสุ. อ ปจ.
โหติ ยอมมี, ฯลฯ. ลง หุ หรือ หู ธาตุ อ ปจ. พฤทธิ อุ หรือ อู เปน โอ ลบ อ.
โหตุ จงมี, ฯลฯ. สําเร็จ. หุ หรือ หู อ ปจ. ตุ ปญจ.
โหเลติ โหลยติ ยอมใหไหว,ฯลฯ. หุลฺ ธาตุในความ ไหว สั่น ขวาง ปา. เณ ณย ปจ. เหตุ.
โหฬติ ยอมไป, ถึง. เปนไป, ไมเอื้อเฟอ, ไมเอาใจใส, ไมสนใจ. โหฬฺ คติอนาทเรสุ. อ ปจ.
ฬ อักษร
ฬีติ ยอมบิน, บินไป, เหาะ, เหาะไป. ฬี เวหาสคมเน. อ ปจ.