PATERNALİZM, TERCİHLERİ VERGİLEME ve VERGİ AYRIMCILIĞI

1. Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Coşkun Can AKTAN, Mali Ayrımcılık: Ankara: Seçkin Yayınları, 2019.
Sunumu Hazırlayan: :Sinem Demirliçakmak
PATERNALİZM,
TERCİHLERİ VERGİLEME
ve
VERGİ AYRIMCILIĞI
Prof. Dr. Coşkun Can AKTAN

2. • PATERNALİZM NEDİR?
Paternalizm, kişilerin kendi menfaati, refahı,
sağlığı, iyiliği ve mutluluğu adına onların rıza ve
onayını almaksızın davranış, eylem, karar ve
tercihlerine devlet müdahalesini meşru kabul eden
bir siyaset felsefesidir

3. Paternalizmin etimolojik kökeni
Latince “baba” anlamına gelen “pater”
kelimesine dayalıdır. Bir baba nasıl
evlatlarını koruyorsa devletin de aynı
şekilde vatandaşlarına karşı
“iyiliksever” olması esastır. Siyaset
felsefesinde kullanılan paternalizm
kavramının doğuşunda bu “paternal
anoloji” rol oynamıştır.

4. PATERNALİZM’İN ÖZELLİKLERİ
Paternalizmin temel
gayesi vatandaşları
“zararlardan, risk ve
tehlikelerden koruma”dır
Paternalizmde bireyin
yanlış ve irrasyonel
tercihlerini değiştirme
ve/veya tamamen
ortadan kaldırma gayesi
söz konusudur
Paternalizm, bireyin
kendi menfaati, refahı,
sağlığı, iyiliği ve
mutluluğu adına yapılır.

5. Paternalizmde devlet
müdahalesi yapılırken
bireylerin rıza ve onayı
aranmaz
Paternalizmde bireylerin
davranış, eylem, karar
ve tercihlerine bir
müdahale söz
konusudur.

7. Devlet bireylerin sürüş
emniyeti ve güvenliği
için gerekli almalıdır
Bireylerin aşırı ve
kontrolsüz harcamalar
yapmasına engel
olacak tedbirler
almalıdır
Sigara-içki-kumar gibi
zararlı alışkanlıklardan
bireyleri korumalıdır
Bireylerin sağlığa zararlı
gıdalar ve katkı
maddeleri tüketimini
düzenlemelidir
İYİLİKSEVER
DEVLET

8. PATERNALİZM’İN
AMAÇLARI
KİŞİNİN KORUNMASI
KİŞİNİN KENDİSİNE
VERDİĞİ ZARARLARI
MİNİMİZE ETMEK

9. REGÜLASYON VERGİLEME
Paternalizm başlıca iki tür kamu politikası aracı
kullanarak bireylerin tercihlerine müdahalede
bulunur:

10. GENEL VERGİLEME ?
SELEKTİF VERGİLEME ?

11. • Geniş anlamda bir kişinin vergiye
tabi olan gelir, servet ve
harcamalarının bir ayrım
yapılmaksızın tamamının vergiye
tabi tutulmasını ifade eder.
• Dar anlamda genel vergileme ise
herhangi bir vergi konusunun
kendi içerisinde ayrımcılık
yapmadan vergiye tabi olması
demektir.

12. • Üretim ve dağıtım zincirinin sadece bir
tek halkasının vergiye tabi tutulması
ve/veya farklı tüketim türlerine farklı
vergiler uygulanması ise “özel
vergileme” ya da “selektif vergileme”
olarak adlandırılır

13. SELEKTİF VERGİLEMENİN
UYGULAMA ALANLARI
1)Selektif vergileme ile
“zararlı mallar” üzerine
vergi konulmak suretiyle
bu malların tüketimi
azaltılmaya çalışılır.

14. • Musgrave’e göre topluma
önemli ölçüde dışsal
yararları olan ancak eksik
ve/veya yetersiz tüketime
konu olan “merit mallar” ile
topluma önemli ölçüde
dışsal zararları olan ve
bilgisizlik vs. nedenlerle
fazla ve/veya aşırı tüketime
konu olan “demerit
mallar”ın üretimine ve
tüketimine mutlaka devlet
tarafından regülasyon
ve/veya vergileme yoluyla
müdahale edilmelidir

15. 2)Selektif vergileme ile
“zararlı mallar” üzerine
vergi konulması devlet
açısından da vergi gelirleri
sağlar. Devlet
günahkarları vergileyerek
elde edeceği gelirleri
rehabilitasyon, tedavi,
eğitim, bilgilendirme ve
saire şekillerde
harcamalara tahsis eder.

16. SELEKTİF
VERGİLEMENİN
GEREKÇELERİ
Devlete
kolay
yoldan gelir
sağlanması.
Bireylerin
zararlı mallar
olarak
adlandırılan
tüketim ve
alışkanlıklarda
n korunması