From webdirections south 09 in Sydney Australia - An approach to designing more social and collaborative environments - a cross between business strategy and design
From webdirections south 09 in Sydney Australia - An approach to designing more social and collaborative environments - a cross between business strategy and design
In deze presentatie worden verschillende uitdagingen rondom plastic afval en recycling geïdentificeerd. Daarnaast worden oplossingen aangedragen voor dit probleem. Deze presentatie is toegankelijk voor mensen zonder technische achtergrond.
De vikingen: Barbaren of verdedigers van een moderne beschaving? Een nieuw be...Torgrim Titlestad
De vikingen. W~debar6aren die-a~" ,begin van de Middeleeuwen halfEuropa onve", ma kten. Plundera~n1:ls,tich.tmJl}fkfáChers, moordenaars en heidenen bovendien. Dat is f thans het traditionele beeld. Torgrim Titlestad heeft daar zijn twijfels bij. In dit artikel probeert hij nieuw licht te werpen op hun beweegredenen.
College 1: Inleiding ‘Nederland’ in de Middeleeuwen door Prof.dr. Piet Leupen
Wie een overzicht wenst van de geschiedenis van Nederland in de Middeleeuwen, stuit direct op een belangrijk, geschiedtheoretisch en historiografisch probleem, waarover in de vorige eeuw onder historici een uitgebreide discussie is gevoerd: de staatkundige eenheid die we in gewone taal Nederland noemen is het product van een ontwikkeling vanaf de late zestiende eeuw. Twee momenten kunnen hiervoor worden aangedragen: 1648 en 1814. In het eerste jaar werd de autonome, soevereine republiek der Zeven Verenigde Nederlanden internationaal erkend, in het tweede jaar ontstond het Koninkrijk der Nederlanden, zoals we dat heden ten dag kennen.
In de periode daarvóór bestond ‘Nederland’ nog niet. We leggen het accent dus op die gebieden, waaruit later de Nederlandse staat zou ontstaan. Ook richten we onze aandacht een enkele maal op die territoria, die in de Middeleeuwen in een politieke, economische en culturele constellatie met Nederland avant la lettre verbonden waren en thans deel uitmaken van het buurland België.
Piet (Pieter, Henri Dé) Leupen (Goes, 1939) studeerde geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Na enkele jaren werkzaam te zijn geweest in het middelbaar onderwijs werd hij wetenschappelijk medewerker bij Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek en vervolgens bij de afdeling Middeleeuwse geschiedenis van de Katholieke Universiteit Nijmegen (Thans: Radbouduniversiteit). Hij promoveerde in 1975 op Filips van Leiden, een veertiende-eeuwse jurist. In 1984 werd hij benoemd tot hoogleraar Middeleeuwse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Vanaf 2001 is hij met emeritaat. Hij schreef artikelen en boeken over stadsgeschiedenis, de verhouding tussen kerk en staat en godsdiensthistorische onderwerpen. Hij maakte hoorcolleges over de kruistochten op cd en over het tapijt van Bayeux op dvd. Thans werkt hij aan een boek over de cultus van de aartsengel Michaël.
Similar to P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw (20)
2. Tussentijd
• 400-1585 na Christus
• In 16e eeuw: bewondering voor klassieke
oudheid (tijd van Griekse en Romeinse Rijk)
• In die 16e eeuw wilde men die tijd laten
herleven: renaissance (wedergeboorte)
• Tijd tussen die klassieke oudheid en
renaissance noemde men: een duistere
tussentijd, de MIDDELEEUWEN
3. Macht van de kerk
standenmaatschappij
• Paus zetelt in Rome
• Latijn (oude taal van de Romeinen) blijft voertaal van de
kerk
• Drie standen:
• 1. geestelijken
• 2. adel
• 3. boeren
• Deze standenmaatschappij veranderde langzamerhand
toen steden belangrijker werden
• De burgerij kwam op
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20070618_fransere
volutie01
4. Boekproductie in de middeleeuwen
• Beroepsvertellers
• Mondeling overgeleverde verhalen noemen we:
orale literatuur
• Geschreven literatuur
• Hebban alla vogala nestas hagunnan hinase hic
enda thu wat unbidat ghe nu
• Alle vogels zijn met hun nesten begonnen,
behalve jij en ik. Waar wacht je op?
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/2012061
8_hebban01
5. Ridders en kastelen
• Behoorde je tot de tweede stand (de adel),
dan kon je ridder worden
• Vanaf ongeveer 1100: de eerste romans
• Verhalen in versvorm over ridders, geschreven
in de taal van het volk
• Een populair genre was: ridderliteratuur
• Karelromans
• Arthurromans
6. Karel ende Elegast
• Karelromans
• Karel de Grote: 768-814
• Ware gebeurtenissen, aangevuld met verzinsels
• Epische concentratie
• Karelromans: vrouwen spelen nauwelijks rol
• Trouw aan God en koning zijn belangrijke
deugden
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/2012061
8_elegast01
7. Arthurromans
• Koning Arthur staat centraal
• Was er ooit wel een koning Arthur?
• Verhalen komen uit Keltische geschiedenis
• Kelten: oorspronkelijke bewoners van wat nu Engeland heet
• Ze werden onderdrukt door Saksen
• Ze vluchtten in de romantische verhalen van de ridders van
de Ronde Tafel en hun ideale koning Arthur
• Queeste (zoektocht) speelt rol
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20120618_arthur0
1
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20120618_elegast0
1
8. Roman van Lancelot
• Lancelot is een van de ridders
van de Ronde Tafel
• Genovere: vrouw van koning
Arthur
• Deze relatie was hoofs (niet
seksueel)
• Graal: een schaal gebruikt
tijdens Laatste Avondmaal van
Jezus en zijn twaalf apostelen
• Over koning Arthur en keizer
Karel:
9. Middeleeuwen en renaissance
Oudheid Middeleeuwen
Renaissance
verlichting
Romantiek
Modernetijd
0 500 1000 1500 2000
Middeleeuwen ongeveer van 500 tot 1550
Renaissance ongeveer van 1550 tot 1700
11. Hoofse liefde
• Hoofs: zuiver, mooi, verfijnd, edel
• Denk aan: Hoffelijk
• Voorhoofs: lomp, lelijk, groef, boers, plat
• Hoofse literatuur: verhalen waarin de hoofse
liefde tussen mannen en vrouwen wordt
beschreven
• Liefde brengt het beste in de mens naar boven.
Liefde is ook: lijden!
• In de hoofse liefde gaat het vooral over verlangen
naar elkaar
12. De vrouw volgens de kerk
• Vrouw is ondergeschikt aan de man
• Middeleeuwse samenleving is een
mannenmaatschappij
• Kerk waarschuwde voor de vrouw als
verleidster
• Adam en Eva
• Vrouwen: heksen
• Zondebok
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20050
614_middeleeuwen01
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20040
317_heksen01
13. De vrouw in de hoofse
literatuur
• Troubadours bezongen de schoonheid en haar
edele karakter van de vrouw
• Hoofse lyriek: Hendrik van Veldeke
• Hadewijch: mystieke gedichten
• Deze gaan over ervaringen die dichters
hebben tijdens de eenwording met God en
hoe je die kunt bereiken.
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20120
618_hadewijch01
14. Hoofse romans en hoofse
verhalen
• Tristan en Isolde: hoofse roman in versvorm
• Ferguut: combinatie ridderschap en liefde
(queeste)
• Walewein: kent ook veel typische elementen van
de Arthurromans
• Roman van de Roos: allegorie (liefde, verzet,
schaamte etc. treden op als mensen)
• Korte hoofse verhalen: o.a. de Beatrijs
• Caritas: geestelijke liefde
• Amor: aardse liefde
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/2012061
8_beatrijs01
15. symboliek
• In de middeleeuwen had bijna alles een
symbolische betekenis
• Rozenstruik: liefde
• Haas: lafheid
• Getallen:
• - 3: heilig, van God
• - 2: gevaar, van de duivel
• Kleuren:
• - blauw: hemel, trouw
• - zwart: duivel, kwaad
• - wit: zuiverheid
16. Kloosterscholen
• Weinig kinderen gingen naar school
• Adellijke jongens gingen op zevenjarige
leeftijd naar een kloosterschool
• Onderwijs in het Latijn
• Grammaticaonderwijs, boeken lezen van
Ovidius, Seneca en Vergilius
• Bijbel
• Roe, zweep, houten lat
17. Universiteiten en stadsscholen
• Op de universiteiten kon je theologie, geneeskunde of
rechten studeren
• Je werd onderwezen in de zeven vrije kunsten:
Grammatica, rhetorica, dialectica,
arithmetica, geometrica, astrologia, musica
• Stadsscholen: toen steden groter werden, ontstonden
er ook scholen voor de ‘gewone’ jongens (zoons van
rijke burgers en stadsbestuurders)
• Jacob van Maerlant schrijft Der naturen bloemen in de
volkstaal: het Middelnederlands
• Gaat ook over: eenhoorn, griffioen, feniks…..
18. De school van de praktijk
• Bijna alle literatuur: boodschap
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/2005061
4_middeleeuwen07
• Met de opkomst van de steden ontstond er
literatuur waarvan ook gewone burgers iets
konden opsteken
• doel was: de lezers onderwijzen.
• Jacob van Maerlant:
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20120618_
maerlant01
19. Geestelijke en wereldlijke didactische
literatuur
• Oudste didactische teksten in volkstaal: heiligenlevens
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20030623_klo
oster01
• Franciscus van Assisi
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20070901_dier
endag01
• Legenden
• Sint-Nicolaas
• Marialegenden
• De Beatrijs
• Wereldlijke didactische literatuur: o.a. de Reinaert
21. Rijkdom en armoede
• De Verenigde Oost-Indische Compagnie werd
opgericht
• Levendige handel
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20061
219_voc03
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20111
130_slavenschepen01
• Het verschil tussen rijk en arm was groot.
22. Republiek der Verenigde
Nederlanden
• 1648
• De Republiek werd bestuurd door de Staten
Generaal
• Oorlog met Engeland
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20071
126_deruyter01
• In 1672 kwam er een einde aan de voorspoed
23. Kijk op de wereld
Middeleeuwen
• Theocentrisch wereldbeeld
• Geen wetenschap
interpreteren Bijbel /
vertalen Gods boodschap
• ‘Memento mori’ denk
eraan dat je zult sterven
• Gemeenschapskunst
anonieme werken /
schrijver onbelangrijk
Renaissance
• Antroposofisch wereldbeeld
• Opkomst wetenschap
humanisme
• ‘Carpe diem’ pluk de dag
• Individuelere kunst
schrijver uit persoonlijke
gevoelens en ideeën
26. P.C.Hooft
• P.C. Hooft: 1581-1647
• Muiderkring
• Tragedies
• Komedies (o.a. Warenar)
• Literatuur was ‘ter lering ende vermaak’
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20111212_bredero
enhooftmakennieuwtheater01
• Joost van den Vondel : Gijsbrecht van Aemstel (1638-1969 /
2012) http://www.youtube.com/watch?v=EwtlbSN26hA
• Begrippen: translatio, imitatio, aemulatio
• Aemulatio: verbeteren tot verhalen met een christelijke
boodschap
27. Vondel, Hooft, Bredero en Cats
• Gerbrand Adriaensz . Bredero: o.a. Klucht van de koe
• Jacob Cats: veel uitdrukkingen van hem gebruiken we
nu nog. Bijvoorbeeld: haastige spoed is zelden goed.
• http://www.youtube.com/watch?v=5r9oExVAHGk (P.C.
Hooft)
• http://www.youtube.com/watch?v=vCUa7ohRSjM (
Joost van den Vondel)
• http://www.youtube.com/watch?v=iIXB4bH4ChA
(Bredero)
• http://www.youtube.com/watch?v=2ch1qFtAcc0
(Jacob Cats)