Reformatie deel 1

1. De strijd om het geloof
Reformatie en contrareformatie
Hoofdstuk 5 – Janus 4

2. Historische onderzoeksvragen
Hoofdvraag:
Waarom werd het katholieke geloof aan het begin van de
vroegmoderne tijd in vraag gesteld?
Deelvragen:
- Hoe zorgde de hervormingsbeweging voor een breuk
binnen het christendom?
- Welke nieuwe invullingen werden er aan het christelijke
geloof, de tradities en de praktijken gegeven?
- Hoe reageerden de paus en Rome op de reformatie?

3. Vooraf (de late middeleeuwen)
 Tussen 1300 en 1500 beleefde de Rooms-Katholieke kerk
haar hoogste bloei:
● De Rooms-katholieke kerk beheerste in West-Europa het leven
en het denken. = De basis van de samenleving.
● De pausen waren de onbetwiste leiders van de katholieke
wereld.
In de late middeleeuwen geraakte de Kerk van Rome in verval.
 Er groeide een steeds groter verzet tegen allerlei mistoestanden.

4. De kerk van Rome in crisis
Conclusie:
Het gezag van de paus over de gelovigen verzwakte steeds
verder door mistoestanden.
- Wat waren deze mistoestanden?
- Waartoe leidde het verzet waarvan tot op heden de
gevolgen merkbaar zijn?
Sidenote: Paus Franciscus wordt door de Rooms-Katholieke Kerk beschouwd
als de 266e paus. Hij is de opvolger van Benedictus XVI, die op 28 februari 2013
aftrad.

5. De kerk van Rome in crisis

6. De kerk van rome in Crisis
● In de loop van de 15de en 16de eeuw nam de kritiek op de
wantoestanden in de kerk toe.
Oké, het verhaal.

7. Wantoestanden en misbruiken
Het aanzien van de paus was al vanaf de 14de
eeuw ernstig aangetast.
Filips IV van Frankrijk had het pausdom
beledigd.
 Hij installeerde in Avignon een tegenpaus.
 Beiden pausen sloegen elkaar en hun
aanhangers in de ban.
 Weliswaar werd in 1417 de eenheid hersteld
maar het aanzien van het pausdom was
aangetast.

8. Wantoestanden en misbruiken
1. De hoofdoorzaak van de Reformatie (en de pre-reformatorische
bewegingen) was de hoeveelheid misstanden in de Rooms-Katholieke
Kerk, die al eeuwenlang bestonden.
 De geestelijkheid had (te) veel macht en rijkdom en waren de
geestelijken erg corrupt.
 Ook verdeelden de geestelijken de baantjes onder elkaar, dit
wordt simonie genoemd.
 Velen hadden ook een seksuele relatie, wat tegen het celibaat inging.
= De paus verkocht kerkelijke ambten. De adel kocht voor hun
jongergeboren zonen één of zelfs meer van deze kerkelijke ambten.
 Ze vinden inkomsten belangrijker dan zorg voor de gelovigen.

9. Wantoestanden en misbruiken
 Het Vaticaan was het centrum van intriges, aanslagen en zelfs
moorden.
 Ze buitten de kerkgangers uit via de aflaathandel, wat inhield dat
mensen hun zonden zogenaamd met een aflaat konden afkopen.
 Velen hadden ook een seksuele relatie, wat tegen het celibaat
inging.
2. De gelovigen waren onwetend en werden aan hun lot overgelaten.
 pastoors hadden geen enkele opleiding gekregen, konden zelden
schrijven en dus eigenlijk onbekwaam.

10. Wantoestanden en misbruiken
3. Boekdrukkunst: op het einde van de 15de eeuw werden deze vele
misbruiken in geschriften aangeklaagd en door de nieuwe
boekdrukkunst verspreid.

11. Lucas Cranach de Oude (1472-1553)
● Speelde een belangrijke rol in de reformatie
● Duitse graveur
● Was bevriend met enkele toonaangevende
hervormingsdenkers
● Via zijn spotprenten verspreidde hij hun kritiek
op de wantoestanden in de kerk onder de
bevolking
= In een samenleving waar het volk grotendeels
analfabeet was, was een heldere en
aantrekkelijk beeldtaal noodzakelijk om een
boodschap over te brengen.

12. De antichrist – Lucas Cranach de Oude
De paus deelt aflaten uit aan de gelovigen die geldstukken
voor hem neerleggen.
De andere geestelijken aanvaarden het geld van de bevolking.
Normaal staat boven de afbeelding ‘Antichristi’.
Bij aflaten werden de zonden, of een deel ervan, van de
gelovigen vergeven in ruil voor een geldsom.
In tijden van onzekerheid, zoals tijdens de pestepidemie, nam
de angst voor de dood toe en bloeide de aflatenhandel.
= Een spotprent om de mensen te overtuigen om de
katholieke kerk een rug toe te keren.