Prezentacja wygłoszona podczas zajęć z licealistami w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, III Oś Priorytetowa, „Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju”, Działanie 3.1 „Kompetencje w szkolnictwie wyższym”
Prezentacja została przygotowana na potrzeby warsztatów z licealistami w ramach projektu „Kompetentni uczniowie” współfinansowanego ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego - Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, III Oś Priorytetowa, „Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju”, Działanie 3.1 „Kompetencje w szkolnictwie wyższym”
Мандрівка світом думки
(до 325-ї річниці виходу книги Джона Локка «Думки про виховання»)
Джон Локк — англійський філософ, просвітитель, педагог і державний діяч. Набув величезного педагогічного досвіду, працюючи викладачем і домашнім вихователем. Його філософські, соціально-політичні та педагогічні ідеї склали цілу епоху у становленні педагогічної науки. Видатний мислитель, який заклав основи англійського Просвітництва.
ДСТУ 8302:2015: офіційні виправлення у 2017 роціNaUKMA Library
Фахівці Бібліотеки НаУКМА підготували інформацію про зміни, що відображені в Офіційному виданні з поправками до Національного нормативного документу ДСТУ 8302:2015/ Інформація та документація. Бібліографічне посилання: загальні положення та правила складання".
Прийнятий у 2016 році новий стандарт із оформлення бібліографічних посилань мав багато неточностей. Поки ми чекали на виправлення та оновлення стандрату, Міністерство освіти у науки включили цей ДСТУ у нові вимоги до оформлення списків літератури для дисертацій. Саме тому вихід оновленого стандарту із виправленнями до нього у травні 2017 року є важливими.
Prezentacja wygłoszona podczas zajęć z licealistami w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, III Oś Priorytetowa, „Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju”, Działanie 3.1 „Kompetencje w szkolnictwie wyższym”
Prezentacja została przygotowana na potrzeby warsztatów z licealistami w ramach projektu „Kompetentni uczniowie” współfinansowanego ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego - Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, III Oś Priorytetowa, „Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju”, Działanie 3.1 „Kompetencje w szkolnictwie wyższym”
Мандрівка світом думки
(до 325-ї річниці виходу книги Джона Локка «Думки про виховання»)
Джон Локк — англійський філософ, просвітитель, педагог і державний діяч. Набув величезного педагогічного досвіду, працюючи викладачем і домашнім вихователем. Його філософські, соціально-політичні та педагогічні ідеї склали цілу епоху у становленні педагогічної науки. Видатний мислитель, який заклав основи англійського Просвітництва.
ДСТУ 8302:2015: офіційні виправлення у 2017 роціNaUKMA Library
Фахівці Бібліотеки НаУКМА підготували інформацію про зміни, що відображені в Офіційному виданні з поправками до Національного нормативного документу ДСТУ 8302:2015/ Інформація та документація. Бібліографічне посилання: загальні положення та правила складання".
Прийнятий у 2016 році новий стандарт із оформлення бібліографічних посилань мав багато неточностей. Поки ми чекали на виправлення та оновлення стандрату, Міністерство освіти у науки включили цей ДСТУ у нові вимоги до оформлення списків літератури для дисертацій. Саме тому вихід оновленого стандарту із виправленнями до нього у травні 2017 року є важливими.
Prezentacja z seminarium dla doktorantów "Publikuj i nie zgiń: jak publikować, aby być widocznym i wspierać swoją karierę?". Seminarium zostało zorganizowane w BUW 19 listopada 2015 r. przez Obywateli Nauki, Platformę Otwartej Nauki (ICM UW), Laboratorium Cyfrowe Humanistyki UW oraz BUW.
II Konferencja Naukowa : Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian, Warszawa, 15-16.04.2013 r. Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski
The 2nd Scientific Conference : Information Science in an Age of Change, April 15-16, 2013. Institute of Information and Book Studies, University of Warsaw
Udostępnianie on line pełnych tekstów prac naukowych i materiałów edukacyjnych…irasz
Rozwój cyfrowych mediów umożliwił ogromne zmiany w modelach produkcji i dystrybucji wiedzy naukowej. Dlatego zmieniły się mozliwości, które pozwalają udostepniać wyniki pracy naukowej w sieci.
Repozytoria dziedzinowe jako narzędzia komunikacji naukowejpantarheih20
Dominik Purchała
Repozytoria dziedzinowe jako narzędzia komunikacji naukowej. Prezentacja Otwartego Repozytorium Nauk Historycznych Lectorium
Prezentacja do wystąpienia wygłoszonego podczas sympozjum Panta Rhei – Historia 2.0 w dniu 17 września 2014 w ramach XIX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, który odbył się w Szczecinie.
Opublikowano za zgodą referenta.
Centrum Kompetencji Otwartej Nauki w Bibliotece Politechniki Gdańskiej – dzia...Platforma Otwartej Nauki
Prezentacja: dr Anna Wałek (Biblioteka Politechniki Gdańskiej
Krajowe Warsztaty Otwartego Dostępu OpenAIRE 2020, Polska
Polityki otwartości w Polsce
Cześć 2: dane badawcze
25 listopada 2020, online
OpenAIRE National Workshop in Poland (2020), organized as part of the OpenAIRE Advance project, was be devoted to the implementation of open access policies in Polish scientific institutions.
http://pon.edu.pl/politykiotwartosci/
Prezentacja: dr Katarzyna Świerk
Krajowe Warsztaty Otwartego Dostępu OpenAIRE 2020, Polska
8 czerwca 2020
OpenAIRE National Workshop in Poland (2020), organized as part of the OpenAIRE Advance project, was be devoted to the implementation of open access policies in Polish scientific institutions.
http://pon.edu.pl/politykiotwartosci/
"Naukowcu, wyjdź z szuflady! Jak komunikować korzyści z deponowania w repozyt...Platforma Otwartej Nauki
"Naukowcu, wyjdź z szuflady! Jak komunikować korzyści z deponowania w repozytorium" - prezentacja z warsztatów przygotowanych z myślą o osobach, które zajmują się tworzeniem, utrzymaniem i rozwojem repozytoriów.
Otwarte modele komunikowania w nauce i edukacjiKOED
Prezentacja prof. Marka Niezgódki (ICM UW) z konferencji "Otwarta edukacja w Polsce", zorganizowanej 23 kwietnia 2009 roku w Sejmie RP przez Koalicję Otwartej Edukacji (KOED).
Czym są zbiory danych badawczych online? Aspekty metodologiczne i poznawcze, O jakich danych mówimy?
Po co tworzyć zbiory danych empirycznych?
Czy można powtórnie wykorzystywać dane empiryczne, zwłaszcza pochodzące z badań jakościowych?
Jak znaleźć dane badawcze?
Globalne inicjatywy i dedykowane serwisy wyszukiwawcze
Umowy dot. autorskich praw majątkowych w praktyce wydawców książek naukowychPlatforma Otwartej Nauki
Umowy dot. autorskich praw majątkowych w praktyce wydawców książek naukowych
dr Sybilla Stanisławska-Kloc (UJ)
Webinarium "Prawne aspekty publikowania otwartych monografii” organizowane przez Platformę Otwartej Nauki i Komisję ds. Wydawnictw Naukowych przy KRASP.
15 grudnia 2022
Prawne aspekty otwartego dostępu
Krzysztof Siewicz
Webinarium "Prawne aspekty publikowania otwartych monografii” organizowane przez Platformę Otwartej Nauki i Komisję ds. Wydawnictw Naukowych przy KRASP.
15 grudnia 2022
Monografie Naukowe - Uniwersytet Śląski
Beata Klyta (UŚ)
Webinarium "Techniczne aspekty publikowania otwartych monografii” organizowane przez Platformę Otwartej Nauki i Komisję ds. Wydawnictw Naukowych przy KRASP.
21 listopada 2022
DSpace - doświadczenia Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego
Aleksandra Brzozowska (UŁ)
Webinarium "Techniczne aspekty publikowania otwartych monografii” organizowane przez Platformę Otwartej Nauki i Komisję ds. Wydawnictw Naukowych przy KRASP.
21 listopada 2022
Platforma czasopism Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego
Katarzyna Smyczek (UŁ)
Webinarium "Techniczne aspekty publikowania otwartych monografii” organizowane przez Platformę Otwartej Nauki i Komisję ds. Wydawnictw Naukowych przy KRASP.
21 listopada 2022
Biblioteka Nauki - techniczne możliwości wymiany metadanych
Jak Ciarka (ICM UW)
Webinarium "Techniczne aspekty publikowania otwartych monografii” organizowane przez Platformę Otwartej Nauki i Komisję ds. Wydawnictw Naukowych przy KRASP.
21 listopada 2022
Monografie w Bibliotece Nauki
Ryszard Burek (ICM UW)
Webinarium "Techniczne aspekty publikowania otwartych monografii” organizowane przez Platformę Otwartej Nauki i Komisję ds. Wydawnictw Naukowych przy KRASP.
21 listopada 2022
Open Science Platform. Facilitating Open Science in Poland
Natalia Gruenpeter
Wystąpienie podczas EOSC Festival – the National Tripartite Event Poland
"Otwarta Nauka dla lepszej nauki// Open Science for Better Science"
26 października: EOSC i otwarta nauka w praktyce // EOSC and Open Science in Practice
OpenAIRE Services for Open Science
Natalia Gruenpeter
Wystąpienie podczas EOSC Festival – the National Tripartite Event Poland
"Otwarta Nauka dla lepszej nauki// Open Science for Better Science"
26 października: EOSC i otwarta nauka w praktyce // EOSC and Open Science in Practice
Publikacje Ośrodka Badawczego Facta Ficta w Bibliotece Nauki
Joanna Brońka (Ośrodek Badawczy Facta Ficta)
Prezentacja podczas webinarium z okazji udostępnienia w Bibliotece Nauki ponad 500 000 artykułów
15 listopada 2022
Platforma Otwartej Nauki
http://pon.edu.pl/aktualnosci/226-ponad-pol-miliona-artykulow-w-bibliotece-nauki
PRESSto Platfoma otwartych czasopism naukowych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Aleksandra Szulc (Redakcja PRESSto, UAM)
Prezentacja podczas webinarium z okazji udostępnienia w Bibliotece Nauki ponad 500 000 artykułów
15 listopada 2022
Platforma Otwartej Nauki
http://pon.edu.pl/aktualnosci/226-ponad-pol-miliona-artykulow-w-bibliotece-nauki
Publikacje Instytutu Historii Ukrainy w Bibliotece Nauki
Stepan Vidnyanskyj (Instytut Historii Ukrainy, Narodowa Akademia Nauk Ukrainy
Prezentacja podczas webinarium z okazji udostępnienia w Bibliotece Nauki ponad 500 000 artykułów
15 listopada 2022
Platforma Otwartej Nauki
http://pon.edu.pl/aktualnosci/226-ponad-pol-miliona-artykulow-w-bibliotece-nauki
Polska Akademia Nauk a otwarta nauka
Monika Małecka-Krawczyk (Biuro Upowszechniania i Promocji Nauki, Polska Akademia Nauk)
Prezentacja podczas webinarium z okazji udostępnienia w Bibliotece Nauki ponad 500 000 artykułów
15 listopada 2022
Platforma Otwartej Nauki
http://pon.edu.pl/aktualnosci/226-ponad-pol-miliona-artykulow-w-bibliotece-nauki
Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS - doświadczenia i wyzwania
Xavery Stańczyk (GUS)
Prezentacja podczas webinarium z okazji udostępnienia w Bibliotece Nauki ponad 500 000 artykułów
15 listopada 2022
Platforma Otwartej Nauki
http://pon.edu.pl/aktualnosci/226-ponad-pol-miliona-artykulow-w-bibliotece-nauki
Making Open Access Book Funding Work Fairly
Opening the Future, CEU Press,
Emily Poznanski (Central European University Press)
4.10.2022 r - webinarium Platformy Otwartej Nauki organizowane we współpracy z Komisją ds. Wydawnictw Naukowych przy KRASP.
More information:
http://pon.edu.pl/aktualnosci/219-webinarium-na-temat-modeli-biznesowym-publikowania-otwartych-monografii
UCL Press. The UK's first fully open access university press
Lara Speicher (University College London Press)
4.10.2022 r - webinarium Platformy Otwartej Nauki organizowane we współpracy z Komisją ds. Wydawnictw Naukowych przy KRASP.
More information:
http://pon.edu.pl/aktualnosci/219-webinarium-na-temat-modeli-biznesowym-publikowania-otwartych-monografii
Funding open access books at Open Book Publishers: A practical overview
Lucy Barnes
4.10.2022 r - webinarium Platformy Otwartej Nauki organizowane we współpracy z Komisją ds. Wydawnictw Naukowych przy KRASP.
More information:
http://pon.edu.pl/aktualnosci/219-webinarium-na-temat-modeli-biznesowym-publikowania-otwartych-monografii
Arianna Becerril García – Redalyc: A platform to advance non-commercial Open ...Platforma Otwartej Nauki
Discussion panel during the conference celebrating the public launch of the new platform of the Library of Science (https://bibliotekanauki.pl), developed by the Interdisciplinary Centre for Mathematical and Computational Modelling, University of Warsaw, in cooperation with publishers, journal editorial boards, and indexing databases.
The Library of Science is an Open Access collection of Polish scientific journals and books. All the resources are available as full texts with metadata.
Panelists presented their individual experiences from the development of local and regional infrastructures for Open Access to scientific journals.
Panelists:
Arianna Becerril García (Redalyc)
Miroslav Milinović (HRČAK)
Susan Murray (AJOL)
Ritsuko Nakajima (J-STAGE)
Abel L Packer (SciELO)
moderator: Krzysztof Siewicz (ICM UW)
Recording: https://youtu.be/q8bfstI5vpE
The new version of the platform was developed in the framework of the “Platform of Polish Scientific Publications” project, co-financed from the European Regional Development Fund, 2nd priority axis of the Operational Program Digital Poland 2014-2020, Measure 2.3 (total project value: PLN 5,164,777.78, co-financing from European Funds: PLN 4,370,951.43).
Discussion panel during the conference celebrating the public launch of the new platform of the Library of Science (https://bibliotekanauki.pl), developed by the Interdisciplinary Centre for Mathematical and Computational Modelling, University of Warsaw, in cooperation with publishers, journal editorial boards, and indexing databases.
The Library of Science is an Open Access collection of Polish scientific journals and books. All the resources are available as full texts with metadata.
Panelists presented their individual experiences from the development of local and regional infrastructures for Open Access to scientific journals.
Panelists:
Arianna Becerril García (Redalyc)
Miroslav Milinović (HRČAK)
Susan Murray (AJOL)
Ritsuko Nakajima (J-STAGE)
Abel L Packer (SciELO)
moderator: Krzysztof Siewicz (ICM UW)
Recording: https://youtu.be/q8bfstI5vpE
The new version of the platform was developed in the framework of the “Platform of Polish Scientific Publications” project, co-financed from the European Regional Development Fund, 2nd priority axis of the Operational Program Digital Poland 2014-2020, Measure 2.3 (total project value: PLN 5,164,777.78, co-financing from European Funds: PLN 4,370,951.43).
Prezentacja: dr Laura Bandura-Morgan (Narodowe Centrum Nauki)
Krajowe Warsztaty Otwartego Dostępu OpenAIRE 2020, Polska
Polityki otwartości w Polsce
Cześć 2: dane badawcze
25 listopada 2020, online
OpenAIRE National Workshop in Poland (2020), organized as part of the OpenAIRE Advance project, was be devoted to the implementation of open access policies in Polish scientific institutions.
http://pon.edu.pl/politykiotwartosci/
Open Data - zarządzanie danymi w projektach badawczych NCN
Otwarta Nauka w pigułce 06-2017
1. Otwarta nauka
Platforma Otwartej Nauki, ICM, Uniwersytet Warszawski
Marta Hoffman-Sommer, Michał Starczewski
“Otwarta nauka to przekonanie, że wiedzę naukową wszelkiego rodzaju należy
otwarcie udostępniać innym na tak wczesnym etapie procesu badawczego, jak
to tylko możliwe.”
Michael Nielsen
3. Guidelines on Open Access to Scientific Publications and
Research Data in Horizon 2020. Wersja: 16 December 2013.
Co to jest otwarty dostęp?
Komisja Europejska (2013):
„Otwarty dostęp można zdefiniować jako praktykę udostępniania informacji
naukowej on-line w taki sposób, by była dla użytkownika końcowego bezpłatna i
by możliwe było jej ponowne wykorzystanie.
W kontekście badań i innowacji „informacja naukowa” oznacza
(i) recenzowane artykuły badawcze (publikowane w czasopismach naukowych)
oraz
(ii) dane badawcze (dane leżące u podstaw publikacji naukowych, dane
przetworzone i/lub dane surowe).”
4. Open Data Definition – definicja otwartości
Wiedza jest otwarta wtedy, gdy każdy ma do niej dostęp, może z niej korzystać,
modyfikować ją i przekazywać dalej – podlegając wyłącznie ograniczeniom związanym
z zachowaniem informacji o pochodzeniu wiedzy i z utrzymaniem jej otwartego
charakteru.
Open Knowledge Foundation, http://opendefinition.org/od/2.1/en/
5. Rezultaty badań naukowych
Artykuły i książki
KTHBiblioteket,CC-BY-SA
https://www.flickr.com/photos/kthbiblioteket/4472640423/
Dane badawcze
6. Jakie są korzyści z otwartego dostępu?
otwarte publikacje i dane są dostępne dla szerszego grona odbiorców:
mogą z nich korzystać osoby spoza środowiska akademickiego – nauczyciele i
uczniowie, lekarze, firmy i przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe, i inni
mogą z nich korzystać naukowcy z krajów lub instytucji o słabszym dostępie
otwartość poprawia funkcjonowanie nauki:
szybsza komunikacja w nauce – badania posuwają się szybciej, mniej duplikacji badań
częściej korzystają naukowcy z innych dziedzin – ułatwia badania interdyscyplinarne
jest mniej konkurencji, a więcej współpracy, także międzynarodowej
łatwiej wychwytywać oszustwa i nierzetelność naukową
otwarte licencje pozwalają na maszynową analizę tekstów
archiwizacja – bezpieczne, długoterminowe przechowywanie treści w postaci cyfrowej
7. Kiedy jesteśmy zobowiązani do otwartego udostępniania
rezultatów naszych badań?
1. Wymagania grantodawców – np. KE w programie Horyzont2020
wymaga otwartego dostępu do publikacji i danych badawczych.
2. Wymagania pracodawców – niektóre uczelnie na świecie wymagają od
swoich pracowników otwartego dostępu do publikacji (rzadziej danych).
3. Wymagania czasopism naukowych – wiele (coraz więcej!) czasopism
wymaga, aby dane powiązane z publikowanym artykułem były
udostępnione w repozytorium.
8. Sytuacja w Polsce
Dokument MNiSW (październik 2015):
Kierunki rozwoju otwartego dostępu do publikacji i wyników badań
naukowych w Polsce
„…zaleca, aby krajowe podmioty finansujące badania naukowe ze
środków publicznych (…) stosowały i upowszechniały zasady, zgodnie z
którymi publikacje i dane badawcze powstające w wyniku
finansowanych lub współfinansowanych przez nie badań znajdą się w
otwartym dostępie.”
10. Otwarty dostęp do publikacji naukowych
Otwarte czasopisma
i książki
(złota droga)
Otwarte repozytoria
(zielona droga)
11. 1. Otwarte czasopisma i książki
Wydawca umożliwia darmowy dostęp dla wszystkich bezpośrednio na stronie
internetowej czasopisma (lub wydawnictwa).
2. Otwarte repozytoria
Oprócz opublikowania w czasopiśmie, autor (lub rzadziej: wydawca) zamieszcza
publikację również w repozytorium, gdzie jest dostępna za darmo dla
wszystkich.
12. Otwarte czasopisma
Czasopisma otwarte – wszystkie artykuły są otwarte.
Czasopisma hybrydowe – otwarte są te artykuły, za które autor zapłacił; nadal
funkcjonują płatne prenumeraty.
http://www.modernlanguagesopen.org/
PLOS – Public Library of Science
https://www.plos.org/
eLife
https://elifesciences.org/
pressto.amu.edu.pl
13. Otwarte książki naukowe
Wydawnictwo udostępnia książkę za darmo w internecie – możliwa również
płatna wersja drukowana – książka może być na otwartej licencji.
Wiele wydawnictw naukowych, zwłaszcza uczelnianych – według indywidualnych ustaleń.
https://books.openedition.org/
14. Otwarte repozytoria publikacji
Repozytorium – przechowuje i udostępnia publikacje naukowe, deponowane przez
autora (rzadziej przez wydawcę) – równolegle do publikacji w czasopiśmie.
1. Dziedzinowe – przyjmują materiały z danej dziedziny nauki
2. Instytucjonalne – przyjmują materiały od pracowników i
studentów danej instytucji, lub od grantobiorców danej instytucji
3. Ogólne – przyjmują materiały naukowe od wszystkich i z każdej
dziedziny nauki.
15. Repozytoria dziedzinowe
SSRN – Social Sciences Research Network
www.ssrn.com
arXiv
http://arxiv.org/
PubMed Central
https://www.ncbi.
nlm.nih.gov/pmc/
16. Repozytoria instytucjonalne
DASH – Digital Access to Scholarship at Harvard
https://dash.harvard.edu/ AMUR – Adam Mickiewicz University Repository
https://repozytorium.amu.edu.pl/
w Polsce działa ponad 30 repozytoriów instytucjonalnych
17. Repozytorium CeON – prowadzone przez ICM UW
https://depot.ceon.pl/
Repozytoria ogólne
Zenodo – prowadzone w CERN, finansowane
przez Komisję Europejską
https://zenodo.org/
21. OpenAIRE – Open Access Infrastructure for
Research in Europe
www.openaire.eu
22. Dwa główne obszary problemów:
1. Kwestie finansowe – kto płaci za proces wydawniczy?
2. Kwestie prawne – komu wolno decydować o
udostępnieniu danej publikacji?
27. A co na to prawo autorskie?
Cold Storage, https://www.flickr.com/photos/coldstorage/3167929623/; CC BY 2.0
28. Prawo autorskie
• Prawa wyłączne („wszystkie prawa zastrzeżone”)
• Przedmiot ochrony: UTWÓR
• (przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze)
• Ale NIE: idee, odkrycia, procedury, koncepcje matematyczne, …
29. Prawa autorskie
Osobiste
- więź twórcy z utworem
(autorstwo, integralność,
decyzja o udostępnieniu, …)
- nieograniczone w czasie
- niezbywalne
Majątkowe
- korzystanie z utworu na
różnych polach eksploatacji
- ograniczone w czasie
- zbywalne
36. Na jak wiele pozwolę odbiorcy?
Otwarty dostęp
GRATIS
Otwarty dostęp
LIBRE
37.
38.
39. Creative Commons w nauce
• Autorskie prawa majątkowe mogą blokować rozpowszechnianie publikacji
• Licencje CC zapewniają ochronę praw osobistych (m.in. autorstwo)
• Walutą naukowców są cytowania i prestiż
• Text & data mining
40.
41. Umowy
Na co zwracać uwagę?
• kto zawiera umowę?
• forma (pisemna?)
• pola eksploatacji
• odpłatność
• możliwość zmiany
• wypowiedzenie
• kary umowne
Ważność umowy
Ochrona interesów
44. Rezultaty badań naukowych
Artykuły i książki
KTHBiblioteket,CC-BY-SA
https://www.flickr.com/photos/kthbiblioteket/4472640423/
Dane badawcze
45. Definicje danych badawczych
„Dane badawcze to dane zebrane, zaobserwowane lub wytworzone jako
materiał do analizy, w celu uzyskania oryginalnych wyników naukowych.”
„…zarejestrowane materiały o charakterze faktograficznym
powszechnie uznawane przez społeczność naukową za niezbędne
do oceny wyników badań naukowych.”
46. Dane liczbowe
Dokumenty tekstowe, notatki
Kwestionariusze, ankiety, wyniki badań ankietowych
Nagrania audio i video, zdjęcia
Zawartość baz danych (video, audio, teksty, obrazy)
Modele matematyczne, algorytmy
Oprogramowanie (skrypty, pliki wejściowe…)
Wyniki symulacji komputerowych
Protokoły laboratoryjne, opisy metodologiczne
Próbki, artefakty, obiekty
Co zaliczamy do danych badawczych?
47. Guidelines on Open Access to Scientific Publications and
Research Data in Horizon 2020. Wersja: 16 December 2013.
Co to jest otwarty dostęp?
Komisja Europejska (2013):
„Otwarty dostęp można zdefiniować jako praktykę udostępniania informacji
naukowej on-line w taki sposób, by była dla użytkownika końcowego bezpłatna i
by możliwe było jej ponowne wykorzystanie.
W kontekście badań i innowacji „informacja naukowa” oznacza
(i) recenzowane artykuły badawcze (publikowane w czasopismach naukowych)
oraz
(ii) dane badawcze (dane leżące u podstaw publikacji naukowych, dane
przetworzone i/lub dane surowe).”
48. Po co otwierać dane?
1. Możliwość weryfikacji naszych wyników – powtarzalność
w nauce (reproducibility)
2. Możliwość ponownego wykorzystania – przez nas i przez
innych, również komercyjnie (re-use)
49. FAIR data
Findable - łatwo je znaleźć
Accessible - są dostępne dla wszystkich
Interoperable - można je połączyć z innymi danymi
Reusable - można je ponownie wykorzystać
50. Otwarty dostęp do danych naukowych
Otwarte repozytoria
(zielona droga)
51. Otwarte repozytoria danych badawczych
1. Specjalistyczne – przyjmuje dane wybranego typu, np. uzyskane
za pomocą eksperymentu danego rodzaju
2. Dziedzinowe – przyjmuje dane z wybranej dziedziny nauki
3. Instytucjonalne – przyjmuje dane od pracowników i studentów
danej instytucji, lub od grantobiorców danej instytucji
4. Ogólne (catch-all) – przyjmuje dane naukowe od wszystkich i z
każdej dziedziny nauki
53. Repozytoria tematyczne
Repozytorium danych biologicznych,
dostępne dla wszystkich
Repozytorium danych z nauk
społecznych i humanistycznych
Repozytorium danych z nauk o ziemi,
dostępne dla wszystkich
57. • Artykuły opisujące dane (data descriptors)
• Dane są deponowane w repozytoriach
• Niektóre czasopisma dopuszczają też możliwość dołączania danych w
postaci Supplementary Material
Uzupełnienie systemu repozytoryjnego, nie alternatywa
Czasopisma publikujące dane (data journals)
58. Trudności
w udostępnianiu danych badawczych
• Selekcja danych – co jest wartościowe?
• Przygotowanie danych – pełna dokumentacja, metadane, formaty
• Stan prawny danych – czy mam prawo je udostępnić? W jaki sposób
inni będą mogli z nich korzystać?
59. Przygotowanie danych – dokumentacja
Dane pozbawione dokumentacji będą bezwartościowe z punktu widzenia
ponownego wykorzystania.
1. Metadane typu bibliograficznego: autorzy, afiliacje, tytuł, czas powstania
2. Kontekst badania naukowego: po co te dane powstały?
3. Metodologia badań
4. Powiązania z innymi zbiorami, z publikacjami naukowymi
5. Status prawny danych – co wolno użytkownikowi
6. …
60. Jak sobie ułatwić zarządzanie danymi?
Plan zarządzania danymi (DMP; data management plan)
1. Jakie dane zostaną wytworzone lub zebrane?
(co będą zawierać? jakie będą formaty plików? jak dużo będzie danych?)
2. Jak zostaną uporządkowane i opisane?
3. Kwestie etyczne i prawne
(kwestie związane z ochroną prywatności, dane niejawne, etc.)
4. W jaki sposób dane zostaną udostępnione?
(jak, kiedy, komu)
5. Które dane będą przechowywane długoterminowo? Gdzie, jak długo?
Slajd przygotowany na podstawie materiałów DCC: www.dcc.ac.uk/resources/data-management-plans/checklist
61. Czy wszystkie dane powinny być otwarte? Nie.
Ale informacja o istnieniu danych zawsze powinna być publicznie dostępna:
• Inni mogą się dowiedzieć o danych i negocjować z nami dostęp
• Pozwala to uniknąć duplikacji badań
Slajd na podstawie: Kevin Ashley, DCC, CC-BY
Dane osobowe
Bezpieczeństwo narodowe
Komercjalizacja wyników badań
62. As open as possible, as closed as necessary
– ograniczenia prawne i etyczne oraz spójność z celem prowadzonych
badań (np. komercjalizacja)
http://ec.europa.eu/research/participants/data/ref/h2020/grants_manual/hi/oa_pilot/h2020-
hi-oa-data-mgt_en.pdf - Guidelines on FAIR Data Management, wersja 3.0, 26 July 2016
65. Istotny co do jakości lub ilości nakład inwestycyjny
• czas ochrony: 15 lat od sporządzenia / udostępnienia bazy
• istotna zmiana => czas ochrony liczy się odrębnie
• Baza danych może być UTWOREM
• ochrona prawnoautorska
Bazy danych
66. PRODUCENT BAZY DANYCH
• ponosi ryzyko nakładu inwestycyjnego
• wyłączne prawo wykorzystania danych w całości lub
istotnej części
67. M.in.:
• zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia
• nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica
korespondencji
• twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i
racjonalizatorska
Dobra osobiste
68. • jako dobro osobiste
• ochrona w prawie autorskim
Zasada: rozpowszechnianie wizerunku wymaga zgody
Chyba że:
- osoba powszechnie znana, a wizerunek - w związku z
pełnieniem funkcji publicznej
- osoba stanowi szczegół całości
Wizerunek
69. • dane osobowe = wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej
lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej
• przetwarzanie danych osobowych
• administrator danych osobowych
Dane osobowe
71. Przetwarzanie danych osobowych
Kiedy można przetwarzać dane osobowe?
• ZGODA
• podstawa prawna
• w celu realizacji umowy
• prawnie usprawiedliwione cele, o ile nie narusza to praw i
wolności
73. Dane wrażliwe (sensytywne)
• pochodzenie rasowe lub etniczne
• poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne
• przynależność wyznaniowa, partyjna lub związkowa
• o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu
seksualnym
• dotyczące skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a
także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym
lub administracyjnym
74. Dane wrażliwe c.d.
Zasada: konieczna zgoda na piśmie.
Wyjątki:
- istnieje podstawa prawna
- jest to niezbędne do prowadzenia badań naukowych, w tym do
przygotowania rozprawy wymaganej do uzyskania dyplomu
ukończenia szkoły wyższej lub stopnia naukowego; publikowanie
wyników badań naukowych nie może następować w sposób
umożliwiający identyfikację osób, których dane zostały
przetworzone
75. Dane osobowe a “państwa trzecie”
• W jakim państwie znajdują się serwery?
• Problemy z USA
76. RODO
25 V 2018 r. - Rozporządzenie Ogólne dot. Danych Osobowych
79. Otwarty dostęp do publikacji w H2020
Każdy beneficjent programu Horyzont 2020 musi zapewnić otwarty dostęp do
wszystkich recenzowanych publikacji naukowych jakie powstaną w oparciu o
uzyskane wyniki.
Aby spełnić powyższe wymaganie, beneficjenci muszą przynajmniej zapewnić, że
ich publikacje będzie można czytać online, ściągać i drukować. Wszelkie dodatkowe
uprawnienia dla użytkowników, takie jak prawo do kopiowania,
rozpowszechniania, przeszukiwania, linkowania i analizy maszynowej, zwiększają
użyteczność udostępnionej publikacji, tak więc beneficjenci są zobowiązani do
dołożenia wszelkich starań, aby zapewnić tak wiele spośród tych dodatkowych
uprawnień, jak to tylko możliwe.
80. Pilotaż Otwartych Danych w H2020
– od stycznia 2017 został rozszerzony do programu
Open Research Data by Default
„Od finansowanych projektów […] jest wymagane korzystanie ze
szczegółowego planu zarządzania danymi, odnoszącego się do
poszczególnych zbiorów danych.”
81. „Pilotaż Otwartych Danych obejmuje dwa rodzaje danych:
1) dane (…) niezbędne do weryfikacji wyników prezentowanych w
publikacjach naukowych należy udostępniać tak szybko, jak to możliwe;
2) inne dane (…) wymienione w planie zarządzania danymi należy
udostępniać zgodnie z ustalonymi w planie terminami.
(…) Projekty objęte pilotażem są zobowiązane do deponowania opisanych
powyżej danych badawczych, najlepiej w repozytoriach danych
badawczych.”
82. „Na ile to możliwe, projekty są zobowiązane do podjęcia działań
umożliwiających osobom trzecim dostęp do danych badawczych,
ich analizę maszynową, ponowne wykorzystanie, kopiowanie i
rozpowszechnianie (bez opłat ze strony użytkowników).
Prostą i skuteczną metodą osiągnięcia powyższego celu jest
dołączenie do deponowanych danych licencji Creative Commons
(CC-BY lub oświadczenia CC0).”
83. Kiedy można się wyłączyć z pilotażu?
• Gdy planowane jest komercyjne lub przemysłowe wykorzystanie danych
• Gdy uczestnictwo stoi w sprzeczności z wymogami poufności, związanymi z
bezpieczeństwem
• Gdy stoi w sprzeczności z obowiązującymi zasadami ochrony danych osobowych
• Gdyby udział w pilotażu uniemożliwiał osiągnięcie głównego celu naszych działań
• Jeżeli w ramach projektu nie zostaną wytworzone ani zebrane żadne dane naukowe
• Gdy występują inne uzasadnione przyczyny by nie uczestniczyć w pilotażu
Można się wyłączyć zarówno na etapie wniosku grantowego, jak i w trakcie trwania
projektu. Powody wyłączenia należy wyjaśnić w Planie Zarządzania Danymi.
Slajd na podstawie: Sarah Jones, Kevin Ashley, DCC, CC-BY