1. Prawne aspekty otwartego dostępu
dr Krzysztof Siewicz

2. Ustawa o otwartych danych
• wdrożenie Dyrektywy 2019/1024
• weszła w życie w grudniu 2021 r.
• Polityka otwartego dostępu do
danych badawczych finansowanych
ze środków publicznych (+18
miesięcy, MEIN)
• uchylenie ustawy o ponownym
wykorzystaniu ISP (ale przejęcie wielu
rozwiązań tamtej ustawy)
• obejmuje m.in. zasoby bibliotek
naukowych, ale ponowne
wykorzystanie ograniczone tam, gdzie
prawa przysługują osobom trzecim
●
obowiązek bezpłatnego udostępniania do
reuse danych badawczych, jako otwarte
dane jeżeli to możliwe (o ile są już
udostępniane)
●
„otwarte dane – informacje sektora
publicznego udostępniane lub
przekazywane w postaci elektronicznej,
bezwarunkowo lub z uwzględnieniem
warunków, o których mowa w rozdziale 3,
kompletne, aktualne, w wersji źródłowej, w
otwartym i niezastrzeżonym formacie
przeznaczonym do odczytu maszynowego,
które są przeznaczone do bezpłatnego
ponownego wykorzystywania na tych
samych zasadach dla każdego
użytkownika, bez konieczności
potwierdzania tożsamości przez
użytkownika”

3. Horyzont Europe – modelowa umowa
grantowa (Aneks nr 5)
●
The beneficiaries must ensure open access to peer-reviewed scientific
publications relating to their results. In particular, they must ensure that:
– at the latest at the time of publication, a machine-readable electronic copy of the published
version or the final peer-reviewed manuscript accepted for publication, is deposited in a
trusted repository for scientific publications
– immediate open access is provided to the deposited publication via the repository, under
the latest available version of the Creative Commons Attribution International Public Licence
(CC BY) or a licence with equivalent rights; for monographs and other long-text formats,
the licence may exclude commercial uses and derivative works (e.g. CC BY-NC, CC
BY-ND) and
– information is given via the repository about any research output or any other tools and
instruments needed to validate the conclusions of the scientific publication.
●
Beneficiaries (or authors) must retain sufficient intellectual property
rights to comply with the open access requirements

6. Kierunki rozwoju otwartego dostępu do
publikacji i wyników badań naukowych w
Polsce (2015 r., MNiSW)
https://www.gov.pl/documents/1068557/10
69061/20180413_Kierunki_rozwoju_OD_w
ersja_ostateczna.pdf
2018-2021 “Wsparcie dla czasopism
naukowych” (Program MNiSW), którego
jednym z wymogów było publikowanie
wyników badań naukowych w otwartym
dostępie.

7. dostęp zamknięty dostęp gratis dostęp libre
odbiorca materiału nie
uzyskuje uprawnień do
korzystania z praw
autorskich ani praw
pokrewnych
swoboda korzystania
ograniczona do
ustawowego
dozwolonego użytku
odbiorca materiału nie
uzyskuje uprawnień do
korzystania z praw
autorskich ani praw
pokrewnych
swoboda korzystania
ograniczona do
ustawowego
dozwolonego użytku
odbiorca materiału
uzyskuje wolną licencję
na korzystanie z praw
autorskich i praw
pokrewnych do danego
materiału

9. Zakomunikowanie zamiaru udostępniania
publikacji na licencji CC autorom
(zwłaszcza, gdy odformalizowane
zawieranie umowy)
Wpisanie licencji CC do umowy, nabycie
uprawnień wystarczających do ich
udzielania
Wyraźne i spójne informowanie o licencji
czytelników

10. przeniesienie praw (pełna lista pól
eksploatacji)
przeniesienie praw (niektóre pola)
licencja wyłączna
licencja niewyłączna
sublicencja

11. rodzaj umowy z autorem możliwości wydawcy możliwości twórcy
przeniesienie praw przenoszenie praw (!),
udzielanie licencji,
udostępnianie
dozwolony użytek
licencja (niewyłączna) z
prawem do
sublicencjonowania
udzielanie (sub)licencji,
udostępnianie
przenoszenie praw (!),
udzielanie licencji,
udostępnianie
licencja (niewyłączna) bez
prawa sublicencjonowania
udostępnianie przenoszenie praw (!),
udzielanie licencji,
udostępnianie

12. 1. nabywanie uprawnień i licencja zwrotna
dla autora (preprinty i ew. też postprinty)
2. nabywanie licencji niewyłącznej z
prawem do udzielania sublicencji (zgodnej
z wzorcem CC), w tym serwisom takim jak
bazy publikacji naukowych
3. uzyskiwanie wyłącznie licencji CC

13. https://www.elsevier.com/about/open-science/open-access - archiwalny zrzut ekranu (strona została zmieniona)
https://www.elsevier.com/about/policies/sharing - aktualna wersja polityki

14. Podstawowe zasady formułowania umów
• obowiązek wymienienia pól eksploatacji
• zakaz rozporządzania na nieznanych polach eksploatacji
• „domniemanie” prawa do wynagrodzenia
• „domniemanie” zachowania prawa do zezwalania na wykonywanie prawa
zależnego oraz zakaz czynienia zmian
• forma pisemna pod rygorem nieważności dla przeniesienia praw
• brak wyraźnego postanowienia o przeniesieniu to udzielenie licencji
• „domniemanie” udzielenia licencji na 5 lat; konsekwencje udzielenia licencji na
czas określony dłuższy niż 5 lat

15. Dziękuję za uwagę