SlideShare a Scribd company logo
1 of 5
Download to read offline
10
HISTORIE&STREEKGESCHIEDENIS
OPPERHOOFD VAN PALLIACATTA
In het boek ‘De VOC in India’ van Bauke van der Pol wordt op pagina
115 terloops melding gemaakt van een Dokkumer, Nicolaas Tadema
(of Tadama). Hij trouwde twee keer. Eerst met Susanna Petronella Si-
mons en later met Petronella Leembruggen. Nicolaas was Koopman
en Opperhoofd van Palliacatta, de factorij Pulicat in India. Dit ligt in het
Zuidoosten van India, iets boven de huidige stad Chennai.
Nicolaas werd in 1756 ingeschreven als student aan de Universiteit te
Franeker. Hij vertrok als assistent, de helper van de (opper)koopman,
met de VOC kamer Amsterdam aan boord van de Sparenrijk op 6 de-
cember 1759 naar Batavia. Pas op 31 augustus 1790, ruim 30 jaar later
trad hij uit dienst. Het schip arriveerde in de Kaap de Goede Hoop op 18
maart 1760 en arriveerde al op 10 mei 1760 te Batavia.
Hij maakte carriëre bij de VOC, mede dankzij gouverneur Reynier van
Vlissingen uit Leeuwarden (1734), die drie andere Friezen baantjes aan
de Coromandelkust bezorgde. Naast Nicolaas als kassier te Sadras werd
Baverius of Broerius Brouwer uit Leeuwarden resident te Porto Novo en
Johannes Accama uit Leeuwarden opperhoofd van Pulicat (hij overleed
in 1815 te Leeuwarden, 75 jaar oud, met testament).
Nicolaas Tadema uit Dokkum werd na zijn functie als kassier te Sadras
niet alleen opperhoofd van Palliacatta, maar was ook degene die in
1781, als leider van de politieke raad van Pulicat, de capitulatie voor de
Engelsen tekende. Toen Pulicat tijdens de Vierde Engelse Oorlog (1781-1784) door de Engelse bezet was, bleef hij in functie en
werd hij door de Engelsen betaald. Na de vrede maakte hij deel uit van de commissie die de teruggave van de Nederlandse
gebieden in Voor-Indië regelde. In 1789 werd hij provisioneel gezaghebber ter kust van Coromandel. Enige jaren later moet
hij ook in India overleden zijn. Het verhaal zou hier kunnen stoppen, ware het niet dat het mij interessant leek om verder uit te
zoeken hoe het allemaal zo gekomen is. Dan blijkt maar weer eens hoe belangrijk het is om de bredere context van de familie,
de genealogie en streekhistorie, bij je onderzoek te betrekken.
HERKOMST VAN DE FAMILIENAAM
De familienaam Tadema komt al sinds eind 14e
eeuw
voor (in Uithuizen) en zeker vanaf 1511 in Noordoost-
Friesland. Er was een Tadema State te Oostrum bij
Dokkum en een Tadema State te Kollum.
Deze familie heeft zijn naam te danken aan de state
te Oostrum: In 1629 en 1640 was Gercke Sypts,
waarschijnlijk door koop, eigenaar en bewoner van
Tadema. Zijn dochter Tietske Gercx Tadema werd
op de state geboren, trouwde rond 1651 met Gerryt
Freerks (ca. 1615 Burum – 1671) en kan
als stammoeder van deze familie be-
schouwdworden(defamilienaamkomt
dus uit deze vrouwelijke lijn). Ook het
nageslacht van hun zoon Freerk Ger-
ryts noemde zich Tadama en Tadema.
Zij voeren een typisch boerenwapen:
een Friese halve adelaar, huismerk en
drie klavers.
De heer K.Terpstra uit Apeldoorn publiceerde in 1981 een uitgebreide genealogieTadama/Tadema, Burum- Oostrum- Dokkum,
deels gebaseerd op onderzoek van K.M. van der Kooi en het wapenboek van Gerrit Hesman. Een kopie is aanwezig op Streekar-
chief Dokkum, digitaal via www.slideshare.net/sneuperdokkum.
VOC-OPPERHOOFD IN INDIA
NICOLAAS TADEMA
door HANS ZIJLSTRA
sneuperdokkum@yahoo.com
GRAFMONUMENT TADEMA’S IN PULICAT
DETAIL SCHOTANUSKAART KOLLUMERLAND MET TADEMASTATE  1664
BRON:TRESOARLEEUWARDEN/HCL
FOTO:BAUKEVANDERPOL
11
HISTORIE&STREEKGESCHIEDENIS
TADEMA’S BIJ DE VOC
Nicolaas was niet de eerste Tadema uit deze Dokkumer familie die met de VOC naar de Oost vertrok. Er waren hem al drie, niet
bepaald succesvolle, avonturiers met dezelfde achternaam voorgegaan, allen via de kamer Amsterdam:
- Johannes Tadema, die 11 juni 1724 als ondermeester (iemand die medische zorg verleent) aan boord ging van de Karsenhof
en in 1726 repatrieerde. Dit was zijn vader. Er was nog een andere Dokkumer aan boord, de konstabel (verantwoordelijke voor
de wapens) Pieter Caart.
- Tiepke Tadema, die ook als ondermeester op 11 november 1729 vertrok, op de Westerbeek, en in 1731 in Azië overleed. Een
broer van zijn vader, dus een oom. Gedoopt op 13 september 1705 in Dokkum.
- Pieter Tadema, op 20 mei 1736 in dienst als botteliersmaat maar al op 20 oktober 1736 aan Kaap de Goede Hoop overleden
na een reis met de Westerwijk. Hij was ook een broer van zijn vader en gedoopt op 20 maart 1712 te Dokkum.
Maar waarom gingen drie broers uit één gezin bij de
VOC? Daar moest een heel dringende reden voor ge-
weest zijn en die bleek er ook te zijn. De oorzaak ligt
bij de Kerstvloed van 1717. Deze overstroming leid-
de tot veel schade rond het Dokkumerdiep, waar de
vader van het gezin, Gerrit Tadema, in het bijzonder
last van had. Hij probeerde, als pachter van het ge-
maal te Dokkum, in 1718 bij de Staten van Friesland
de geleden schade te verhalen, maar kreeg nul op
het rekest. Belasting op het gemaal was een door
een particulier gepacht recht, dat werd geheven
op het bij de molenaar ter vermaling aangevoerde
graan, wat werd gecontroleerd door cherchers.
In de jaren 1716-1718 had hij al veelvuldig geld
geleend en toen in 1724 ook nog de moeder van
het gezin, Sara Tjepkes Penijn, overleed, was dit on-
getwijfeld het laatste duwtje wat zoon Johannes no-
dig had om dan maar het avontuur bij de VOC aan
te gaan. Gelukkig pakte dat voor hem persoonlijk goed uit, hoewel hij later twee broers verloor. De jongste broer, Gerryt, ging
overigens niet bij deVOC. Dat Nicolaas, een generatie later, nog een extra reden had om bij deVOC te gaan, zal ik later uitleggen.
VADER JOHANNES TADEMA
Nicolaas werd in Dokkum geboren en gedoopt op 16 augustus 1739 als Claas, zoon van Johannes Tadema, vroedsman. Jo-
hannes was ten tijde van zijn huwelijk (voor het Gerecht) op 11 augustus 1727, nog chirurgijn. In het gildeboek wordt hij als
geëxamineerde genoemd op 9 juni 1727: Joh. Tadema in de heelkunde.
In het boek Memoryboeck van de Vrouwens (M. Van Lieburg), over vroedvrouw Catharina Schrader, wordt Johannes Tadema
genoemd: ‘... de vooraanstaande chirurgijn Johannes Tadema, de voorzitter van het Dokkumse chirurgijnsgilde.’
Catharina Schrader assisteerde hem en zijn vrouw bij de bevalling van hun dochter Sara Tadema, die op 30 november 1729
te Dokkum werd gedoopt: (2429) ‘1729 den 16 desember frijdag bij de chirurgin en vrotzman Johanes Tadema sijn wif Gertie
Clases. Durde een etmal. Swar arbeit. Gen ontslutinge als een ort grott. Most het alles macken. Een kleyne dochter. Doch alles
noch wel vor moder en kint. 4- ‘ Ofwel het doopboek ofwel Schrader zit er dan een maand naast... Chirurgijn Tadema staat
driemaal in het‘Memoryboeck’voor ƒ 4- genoteerd voor zijn verleende diensten.
Hij heeft mede het Gildereglement ondertekend in 1748. In 1749 wordt vader Johannes bij de Quotisatie aangemerkt als
winkelier in het Groot Breedstraatster-espel, met drie volwassenen en drie kinderen in huis. In 1758 wordt hij nog chirurgijn
genoemd, alsmede burgemeester die een octrooi voor de chirurgijns van Dokkum medeondertekende. Dat hij in 1755 ook
al burgemeester was, blijkt uit een vonnis van het Hof van Friesland: ‘1755, d. 29 November is Jan de Soete die als weverknegt
werkte by de Burgemeester Tadema te Dockum, wegens het steelen van hetgeen op de weeftouwen zat, gegeeselt, gebrand-
merkt en 5 jaar gebannen.’
Hij huwde de Dokkumse Geertje Clases Jilderda, gedoopt op 17 maart 1707 als dochter van Claas Petrus Jilderda, meester bak-
ker, en Geertje Jacobs Canter. In het dagboek Schrader vermeld als Geertje Clases, drie bevallingen. Dat de vroedvrouw te hulp
werd geroepen was al een indicatie van problemen en dat blijkt ook uit de genealogische gegevens. Maar liefst vijf keer werd
een dochter Sara geboren, die allemaal maar kort leefden. NicolaasTadema was de derde zoon op rij die als Claas gedoopt werd!
tijdvanpruikenenrevoluties
PRENT KERSTVLOED  1717
BRON:MEMBERS.HOME.NL/JP.DE.GROOT
12
HISTORIE&STREEKGESCHIEDENIS
TADEMA’S IN DOKKUM
Het zal niet verbazen dat al deze ellende in het gezin de keuze voor Nicolaas om bij de VOC te gaan een extra impuls gaven.
Hij was uiteindelijk de enige van de tien kinderen die de volwassen leeftijd (toen 25) bereikte. Een broer Gerryt werd nog 21 en
een broer Augustinus 17. Je zou dus bijna zeggen dat het voor Nicolaas‘de dood of de gladiolen’werd.
Johannes werd op 28 maart 1701 gedoopt als zoon van hopman Gerrit Freerks Tadema en Sara Tjepkes (Penijn), afkomstig
van Dokkum, die in 1699 huwden voor het Gerecht, hoewel ze ook lidmaten van de Nederlands Hervormde gemeente werden.
In 1703 wordt Gerrit bij de Personele Goedschatting van de 100e
Penning aan de Kleine Suipmerkt voor maar liefst 3500 gulden
aangeslagen, wat - onder ede - wordt teruggebracht naar 2000 gulden.
Grootvader Gerrit Tadema was burger hopman en burgemeester van
Dokkum en voerde een wapen, dat door Gerrit Hesman in zijn be-
kende Wapenboek beschreven is. Ook wordt hij nog als bakker en or-
ganist vermeld in het dagboek van vroedvrouw Catharina Schrader, die
waarschijnlijk bij alle bevallingen in het gezin aanwezig was. Als organist
moest Gerrit woensdags en zaterdags de hervormde gemeente leren
psalmzingen op hele en halve noten. In 1728 vermeldt het Lidmaten-
boek van Dokkum de komst vanuit Harlingen van Rykje Horreus, zijn
tweede vrouw met wie hij op 16 mei huwde, nadat zijn eerste vrouw in
november 1724 overleed.
Piet de Haan zocht uit waar de familie woonde, in ieder geval Johannes
Tadema, en wat het geboortehuis van Nicolaas was. Reëelnr. 81. Kadaster
1832, A167 en A166, weduwe Nanne Hendriks Bouma, Grote Breed-
straat A170 en Oostersingel A238. Als grootvader Gerrit Tadema er in
1717 ook al woonde, zal de overstroming (Kerstvloed) van dat jaar tot
aan de voordeur gekomen zijn. Kroniekschrijver Gerrit Hesman heeft dit
tot in detail beschreven.
Familiewapen: Tadema, Gerrit Freerx: gedeeld: I. de Friese halve
adelaar van zwart op goud; II. doorsneden: a. in rood een zilver
huismerk in de vorm van een X, met onder de kruising een hori-
zontaal geplaatste weerhaak; b. in zilver drie groene klavers,
geplaatst 1 en 2. Jaar: 1708 (wapenboek Hesman).
Bij Nicolaas Tadema en diens zoon zien we dit familiewa-
pen terug. Op de Nederlandse begraafplaats in Pulicat is een
enorme grafkoepel met het graf van zijn echtgenote Petro-
nella Leembruggen, met daarop zowel het familiewapen
Leembruggen (een ruiter op een lemen brug) als het fami-
liewapen Tadema.
DETAIL SMEDEMAKAART  1788
KADER: WOONHUIS JOHANNES TADEMA
EN GEBOORTEHUIS VAN NICOLAAS
FAMILIEWAPEN GERRIT TADEMA
WAPENBOEK GERRIT HESMAN  1708
SCHOONFAMILIE LEEMBRUGGEN
In de Navorscher van 1889 vinden we informatie over de schoonfamilie van Nicolaas, de familie Leembruggen. Er blijken zelfs
twee Dokkumers te trouwen met zussen Leembruggen. Schoonvader Henricus Leembruggen was rond 1748 Hoofd der Ma-
habadde (het caneel-departement) op Ceylon, het huidige Sri Lanka. Ook was hij opperkoopman te Calpelte in 1756, Dissave van
Matara (Ceylon) 1759-60, opperkoopman en secretaris van Coromandel (India) in 1777 voor de VOC. Hij trouwde te Colombo op
18 oktober 1782, met Elizabet Thielman en later Dina Cramer.
Kinderen:
I. Petronella Jacoba Leembruggen, geboren te Colombo (Ceylon) 10 september 1753, trouwt te Palliacatte (India) met Nicolaas
Tadema (Tadama), koopman en opperhoofd van Palliacatte. Op 4 april 1777 overlijdt Petronella Leembruggen al, nog maar 23
jaar oud, niet lang na de geboorte van hun zoontje op 28 october 1776, die al na vier uren overleed, (Zie ook het grafschrift).
II. Robertus Henricus Leembruggen, geboren te Malara 1759 , trouwt te Negapatnam (India) tr. (1) te Galle 7 mei 1790, Gertruida
Henrietta, dr.v. Pieter Sluijsken, Commandeur, Galle en wed. v. Gerrit Sluijsken. Later trouwt hij een steenrijke Armeense vrouw
maar scheidt in 1817 van haar.
III. Johannes Leembruggen, gedoopt te Galle 22 februari 1761.
IV. Susanna Henrietta Leembruggen, trouwt te Galle, 27 april 1783, met Petrus Jacobus Roosmale-Cocq van Dokkum. (Zie ook
ons artikel over deze familie in een eerder nummer van De Sneuper en ons Sneuper blog d.d. 3 februari 2009, Friezen op Ceylon).
Hedentendage woont er nog een Peter Roosmale-Cocq in Engeland. Ongetwijfeld een nazaat van de Dokkumer militair!
V. Dorothea Maria Leembruggen, trouwt te Galle 1785 met Hieronymus Cassimirius, Baron von Prophalow (Calpetein) in het
hertogdom van Pommeren, weduwnaar van Catherina de Cramer.
FOTO:MUSEUMDOKKUMBRON:HCL
13
HISTORIE&STREEKGESCHIEDENIS DRAMA OP EEN GRAFZERK
Op de grafzerk in de grafkoepel op het Nederlandse
kerkhof in Pulicat staat links het familiewapenTadema
met de Friese halve adelaar en rechts het familie-
wapenLeembruggenmetderuiteropeenlemenbrug.
Een jongetje met engelenvleugels houdt een ovalen
plaat vast met de tekst die een klein drama ontrafelt:
Beati / Qui moriuntur in Domino. Hier legd begraven
d’Eerbare Deugd en Zeedenryke Vrouwe Petronella
Iacoba Leembruggen, zaliger huysvrouwe wylen den
Heer Nicolaas Tadama, Koopman en Opperhoofd
des comptoirs Palliacatta. Geboren te Colombo den
10.September Ao 1753. En op den 4(?) April Ao 1777 al-
hier tot Palliacatta in den Heere ontslapen. Oud 23 Iar-
en, 6 Maanden en 24 Dagen. Hebbende haar zoontje
dat maar Vier Uuren lang na zyn komste in de wereld
in leven geweest is en waarvan zy op den 28.October
1776 geluckig verlost was, by haar.
EERDER HUWELIJK
Nicolaas Tadema was al eerder getrouwd met Susanna Petronella
Simons op zijn eerdere post in Sadraspatnam. Zij overleed in 1773 te
Negapatnam en was waarschijnlijk een zus of nichtje van Caroline Su-
sanne Simons, de vrouw van de andere Fries uit een Dokkumer familie
die in een hoge rang voor de VOC in India werkte: Tammerus Canter
Visscher. Bauke van der Pol schreef over hem in Historisch Tijdschrift
Fryslan: ‘Naast zakelijke, bevatten zijn brieven ook persoonlijke informa-
tie. Zo schrijft hij op 15 december 1753 vanuit Nagapatnam aan zijn neef
dat hij zich gaat verloven: ‘Ik kan niet manequeren van mijn aanstaande
voornemen aan U meede te deelen dat ik op den 1ste November (1753) de
ceremoniële verlooving heb gepleegt met de Jonge Juffr. Carolina Susanne
Symons en in de maand Januari de verbintenisse te houden.’ En passant
vraagt hij zijn nicht in Batavia voor zijn aanstaande vrouw een wayer en
een paar stukken fray lint op te sturen. Uit deze verbintenisse zouden overi-
gens 21 (!) kinderen zijn geboren waarvan er slechts zeven overleefden.’
HOE GING HET VERDER MET NICOLAAS TADEMA?
Uit diverse bronnen komt fragmentarische informatie naar boven over de carrière van NicolaasTadema, die na de oorlog met de
Engelsen en de capitulatie in 1781 wel een deuk moet hebben opgelopen:
De Maandelykse Nederlandische Mercurius, Volumes 40-43: Den 18 (april 1773?) dito wierd met afgeschreven gagie van Coro-
mandel herwaarts opontboden de Koopman en Opperhoofd van Palliacatta H. A. Johnson, in wiens plaats aangesteld is de Onder
Koopman en Seconde van Sadraspatnam Nicolaas Tadema, met voordragt tot Koopman, om vervangen te worden door den
Boekhouder te Paliacatta G. F. J. de Ravalet.
Naamboekje van de Indische regeering: 1778: Palleacatta, opperhoofd 1776, Nicolaas Tadama.
Overdracht1781:Op 2 juli 1781 tekentTadema met Henri Scoffier, als hoofd en secunde van het fort Geldria te Pulicat en namens
de Staten van Holland ter plaatse de overgave aan de Engelse majoor John Elphinstone van de British East India Company. Het
verzwakte garnizoen van minder dan 100 man had geen schijn van kans. (Indian Records Series Vestiges of Old Madras).
Precis of the Archives of the Cape of Good Hope, Volume 17: Vastgesteld dat Jacob Pieter Deneijs en Nicolaas Tadama, voormalig
hoofden van Sadras en Pulicaat, krijgsgevangen zijn gemaakt door de overname van hun forten, en hierbij geruild zijn voor George
Proctor en Thomas Orpin.
Blijkbaar weerhield het verlies van het fort NicolaasTadema, zoals eerder gemeld, er niet van toch op een hoge positie te blijven.
Na de bezetting van Pulicat door de Engelsen in 1781 werd het bij de Vrede van Parijs in 1783 (aan het einde van de Vierde En-
gelse Oorlog), anders dan Nagapatnam, wel aan de Nederlanders teruggeven. In 1786 wordt hij nog vermeld als hoofdadminis-
trateur ofwel opperkoopman van de factorij te Pulicat!
DegezaghebbersderOost-IndischeCompagnieopharebuiten-comptoireninAzië:Blauwkamer overleed begin 1789 ...en werd de
hoofdadministrateur Tadema provisioneel gezaghebber.
Pas in 1790, ruim 50 jaar oud, treedt hij uit dienst van de VOC. In zijn laatste jaar zond hij vanuit‘hoofdvestiging Coromandel’nog
diverse ‘secrete missives aan den gouverneur generaal Willem Arnold Alting en raaden [tot Batavia]’, volgens documenten bij het
Nationaal Archief in Den Haag. Hij zal tot zijn dood, vermoedelijk rond 1799, in India blijven.
PRAALGRAF VAN PETRONELLA JACOBA LEEMBRUGGEN EN ZOON
OP NEDERLANDSE KERKHOF IN PULICAT - INDIA
FOTO:BAUKEVANDERPOL
FOTO:BAUKEVANDERPOL
14
LAATSTE GLIMP IN STREEKARCHIEF
In het Streekarchief te Dokkum vinden we nog volgende Koopbrief van het geboortehuis te Dokkum van Nicolaas Tadema
in zijn nalatenschap (Inv.nr. 217, Fiche 180-239, Bladnr. 222): Op 19 december 1801, Verkoper: Mr Reinier Willem Tadema te Am-
sterdam iov justitie volgens een acte van 7 oktober 1799 voor de leden van de Raad van Justitie des Cormandelsch Gouvernement
te Palicalte in oostindien op de bovengemelde kust gepasserd door Jacobus Sijmons Canter Visscher [als vermits ‘t overlijden van
Pancratius Haringe Meppen?] eenige overgebleven executeur in de boedel van wijlen de heer Nicolaas Tadema, neevens mr Johann
Church en Hendrietta Anna Tadema echtelieden woonachtig te Souratha in de Oostindien, zo te zamen als ieder in ‘t bijsonder
gesubstitueerde meede excuteur en redderaar in den boedel van zijn wijlen vader Nicolaas Tadema verklaren bij deesen verkogt te
hebben. Kopers: Sijmon Hiddes van der Werff en Gerttje Faber, echtelieden te Dokkum.
ZOON REINIER WILLEM TADEMA
Nicolaas Tadema en Susanna Simons kregen een dochter, Geertruid,
die op 9-jarige leeftijd overleed en een zoon: Reinier Willem Tadama,
geboren te Negapatnam (Voor-Indië) 9 december 1771 en overleden
te Amsterdam op 20 maart 1812. Hij trouwde driemaal, als laatste met
Christina Elisabeth van Loghem.
Na een studie rechten in Rotterdam en Leiden (promotie 1793) doorliep
hij een juridische loopbaan: 1793 admissie advocaat Hof van Holland;
1795 secretaris Amsterdam, daarna secretaris Comité van Algemene
Waakzaamheid te Amsterdam. Maart 1798 tot mei 1799 agent van Justi-
tie, na de coup in juni 1798 lid Intermediair Uitvoerend Bewind. Opgave
1810: verklaarde dat zijn vermogen niet voldoende was om familie te
onderhouden; was toen gehuwd en had een kind.
Van de hand van Reinier Vinkeles is een tekening uit 1795 waarop Tade-
ma de ‘vrede en verbintenis met de Franschen’ aankondigt. Ook is er een
miniatuurportret op ivoor van een onbekende kunstenaar in particulier
bezit. Van hem is ook nog een zwart zegel in was met het familiewapen
Tadema bekend.
Reinier kreeg een gelijknamige zoon, die leefde van 1810 tot 1860, en
op 21 juni 1838 huwde met Wilhelmina Elisabeth Mechteld van Doorn-
inck. Hij beschreef het archief van Berg en was o.a. stadsarchivaris van
Zutphen, kantonrechter te Zutphen en een vermaard lokaal-historicus.
KUNSTZINNIGE FAMILIE?
Deze familie Tadema, die zijn familienaam ontleent aan een Tadema state
(Gen. Jierb. 1981, pag. 87-108), is geen familie van kunstschilder Lourens
Alma Tadema, die afstamt van ene Taede Taedes uit Hallum/Holwerd
(Gens Nostra 1993).
Dat er wel kunstzinnig bloed in de familie zat, bewijst de zoon van Reinier
Willem (de derde in mannelijke lijn met die voornamen): Fokko Tadema,
die kunstenaar in Seattle werd. Vader Reinier Willem Tadama (geboren te
Zutphen, 1844; overleden Wiesbaden, Duitsland 1879), vertrok in 1869
naar Indonesie (Nederlands- Indie). Hij werd daar ‘assistent-resident’ (gou-
verneur) van Atjeh. Zoon Fokko werd geboren op 16 mei 1871 in Bandar,
regio Palembang (Indonesie). Zijn moeder was genaamd Pimbang.
Vanwege ziekte (tbc?) keerde Reinier in december 1878 terug naar Hol-
land en nam Fokko mee, die hij officieel erkende als kind. Hij overleed
tijdens een kuur in Duitsland in juli 1879, (een broer en zus overleden
hetzelfde jaar, 29 respectievelijk en 31 jaar oud).
Fokko werd opgevoed door zijn tante Alida Amelia te Arnhem. Hij
studeerde voor kunstschilder aan de ‘Rijksacademie’ in Amsterdam
(1892-1895). In 1895 huwde hij Thamina Henriette Bartholda Jacoba
Groeneveld (1871-1938), dochter van Hinrich Groeneveld en Thamina
M.F.C. barones Taets van Amerongen. Zij was ook een professioneel
schilder. Fokko en Thamina leefden en werkten als kunstschilder in Eg-
mond en vertrokken in 1909 naar Seattle, waar hij in 1937 overleed; zij
overleed in 1938 in Holland. Ze hadden een dochter, Thamina Marie Fe-
licie Carolina (1899-1988), die twee keer trouwde, maar geen kinderen
had, en een zoon Jacob Nicolaas Tadama, geboren 26 november 1897.
Al met al een bijzonder inkijkje in het wel en wee van een familie uit
Noordoost-Friesland met een lange traditie, met vele tegenslagen, maar
ook met vele hoogtepunten!
GENEALOGIE&FAMILIEGESCHIEDENIS
REINIER WILLEM TADEMA KONDIGT VREDE EN VERBINTENIS MET
DE FRANSEN AAN IN 1795 (TEKENING VAN REINIER VINKELES)
REINIER WILLEM TADEMA
BRON:PARTICULIERECOLLECTIEBRON:RIJKSMUSEUM

More Related Content

Viewers also liked

Bai 35 lien he yhgd va chuyen khoa
Bai 35 lien he yhgd va chuyen khoaBai 35 lien he yhgd va chuyen khoa
Bai 35 lien he yhgd va chuyen khoaThanh Liem Vo
 
Improved_Version_of_The_Most_Beautiful_Wild_Flowers_of_Turkey_1_A.pps
Improved_Version_of_The_Most_Beautiful_Wild_Flowers_of_Turkey_1_A.ppsImproved_Version_of_The_Most_Beautiful_Wild_Flowers_of_Turkey_1_A.pps
Improved_Version_of_The_Most_Beautiful_Wild_Flowers_of_Turkey_1_A.ppsTurkan Turgut Arikan
 

Viewers also liked (15)

Admiraliteit Friesland, It Beaken 77, 2015
Admiraliteit Friesland, It Beaken 77, 2015Admiraliteit Friesland, It Beaken 77, 2015
Admiraliteit Friesland, It Beaken 77, 2015
 
Schiermonnikoog in 1737: kostwinners, huizen, vee, schepen
Schiermonnikoog in 1737: kostwinners, huizen, vee, schepenSchiermonnikoog in 1737: kostwinners, huizen, vee, schepen
Schiermonnikoog in 1737: kostwinners, huizen, vee, schepen
 
Der is mar ien Dokkum. 75 jaar D.J. Kamminga
Der is mar ien Dokkum. 75 jaar D.J. KammingaDer is mar ien Dokkum. 75 jaar D.J. Kamminga
Der is mar ien Dokkum. 75 jaar D.J. Kamminga
 
Kerk van Augsbuurt, Alde Fryske Tsjerken
Kerk van Augsbuurt, Alde Fryske TsjerkenKerk van Augsbuurt, Alde Fryske Tsjerken
Kerk van Augsbuurt, Alde Fryske Tsjerken
 
Tinco Lycklama presentatie zuster Mattea
Tinco Lycklama presentatie zuster MatteaTinco Lycklama presentatie zuster Mattea
Tinco Lycklama presentatie zuster Mattea
 
Kopijvoorwaarden De Sneuper, Historische Vereniging Noordoost Friesland
Kopijvoorwaarden  De  Sneuper, Historische Vereniging Noordoost FrieslandKopijvoorwaarden  De  Sneuper, Historische Vereniging Noordoost Friesland
Kopijvoorwaarden De Sneuper, Historische Vereniging Noordoost Friesland
 
Heeringa brieven, rond 1830
Heeringa brieven, rond 1830Heeringa brieven, rond 1830
Heeringa brieven, rond 1830
 
Dokkumer doodskistenoproer in 1716
Dokkumer doodskistenoproer in 1716Dokkumer doodskistenoproer in 1716
Dokkumer doodskistenoproer in 1716
 
SMAC
SMACSMAC
SMAC
 
4 top reasons why it's time for an office redesign
4 top reasons why it's time for an office redesign4 top reasons why it's time for an office redesign
4 top reasons why it's time for an office redesign
 
Bai 35 lien he yhgd va chuyen khoa
Bai 35 lien he yhgd va chuyen khoaBai 35 lien he yhgd va chuyen khoa
Bai 35 lien he yhgd va chuyen khoa
 
Improved_Version_of_The_Most_Beautiful_Wild_Flowers_of_Turkey_1_A.pps
Improved_Version_of_The_Most_Beautiful_Wild_Flowers_of_Turkey_1_A.ppsImproved_Version_of_The_Most_Beautiful_Wild_Flowers_of_Turkey_1_A.pps
Improved_Version_of_The_Most_Beautiful_Wild_Flowers_of_Turkey_1_A.pps
 
When scrum goes bad
When scrum goes badWhen scrum goes bad
When scrum goes bad
 
Advantage of Cloud Hosting Services
Advantage of Cloud Hosting ServicesAdvantage of Cloud Hosting Services
Advantage of Cloud Hosting Services
 
Eco World Commandments
Eco World CommandmentsEco World Commandments
Eco World Commandments
 

Similar to Nicolaas Tadema artikel in De Sneuper 123

Historisch huisonderzoek woelwijk in voorschoten. familie van outshoorn eigen...
Historisch huisonderzoek woelwijk in voorschoten. familie van outshoorn eigen...Historisch huisonderzoek woelwijk in voorschoten. familie van outshoorn eigen...
Historisch huisonderzoek woelwijk in voorschoten. familie van outshoorn eigen...Jacques Duivenvoorden
 
Kingma State Herbouw
Kingma State HerbouwKingma State Herbouw
Kingma State Herbouwdpkingma
 
14 Met Homeland Van Spirit Final2
14 Met Homeland Van Spirit Final214 Met Homeland Van Spirit Final2
14 Met Homeland Van Spirit Final2guest2283fd
 
De heren en hun gerecht te Zemst tijdens de middeleeuwen vanaf 1293 (Marc Alc...
De heren en hun gerecht te Zemst tijdens de middeleeuwen vanaf 1293 (Marc Alc...De heren en hun gerecht te Zemst tijdens de middeleeuwen vanaf 1293 (Marc Alc...
De heren en hun gerecht te Zemst tijdens de middeleeuwen vanaf 1293 (Marc Alc...Marc Alcide
 
Vondelingen uit Mechelen ondergebracht te Zemst. Marc Alcide
Vondelingen uit Mechelen ondergebracht te Zemst. Marc AlcideVondelingen uit Mechelen ondergebracht te Zemst. Marc Alcide
Vondelingen uit Mechelen ondergebracht te Zemst. Marc AlcideMarc Alcide
 
Stamreeks leiss van der lis 20180315
Stamreeks leiss van der lis 20180315Stamreeks leiss van der lis 20180315
Stamreeks leiss van der lis 20180315Jacques Duivenvoorden
 

Similar to Nicolaas Tadema artikel in De Sneuper 123 (20)

Schilderij Maaltijd te Dokkum, met oa Philander de Baron, deel 1
Schilderij Maaltijd te Dokkum, met oa Philander de Baron, deel 1Schilderij Maaltijd te Dokkum, met oa Philander de Baron, deel 1
Schilderij Maaltijd te Dokkum, met oa Philander de Baron, deel 1
 
Bourboomstate in Birdaard en zijn bewoners
Bourboomstate in Birdaard en zijn bewonersBourboomstate in Birdaard en zijn bewoners
Bourboomstate in Birdaard en zijn bewoners
 
Schilderij Maaltijd te Dokkum, met oa Philander de Baron, deel 2
Schilderij Maaltijd te Dokkum, met oa Philander de Baron, deel 2Schilderij Maaltijd te Dokkum, met oa Philander de Baron, deel 2
Schilderij Maaltijd te Dokkum, met oa Philander de Baron, deel 2
 
Friese egodocumenten
Friese egodocumentenFriese egodocumenten
Friese egodocumenten
 
Oostdongeradeel: schoolmeesters in de loop der tijden
Oostdongeradeel: schoolmeesters in de loop der tijdenOostdongeradeel: schoolmeesters in de loop der tijden
Oostdongeradeel: schoolmeesters in de loop der tijden
 
Willem Hendriks de Boer (1783-1851) van Ameland
Willem Hendriks de Boer (1783-1851) van AmelandWillem Hendriks de Boer (1783-1851) van Ameland
Willem Hendriks de Boer (1783-1851) van Ameland
 
Tjessens in Sneuper 130
Tjessens in Sneuper 130Tjessens in Sneuper 130
Tjessens in Sneuper 130
 
De Sneuper nummer 118, webnieuws
De Sneuper nummer 118, webnieuwsDe Sneuper nummer 118, webnieuws
De Sneuper nummer 118, webnieuws
 
Schregardus in Friesland, P.F. Visser
Schregardus in Friesland, P.F. VisserSchregardus in Friesland, P.F. Visser
Schregardus in Friesland, P.F. Visser
 
Genealogie Hennes op ameland
Genealogie Hennes op amelandGenealogie Hennes op ameland
Genealogie Hennes op ameland
 
Schiermonnikoger familie Donema Donama
Schiermonnikoger familie Donema DonamaSchiermonnikoger familie Donema Donama
Schiermonnikoger familie Donema Donama
 
Historisch huisonderzoek woelwijk in voorschoten. familie van outshoorn eigen...
Historisch huisonderzoek woelwijk in voorschoten. familie van outshoorn eigen...Historisch huisonderzoek woelwijk in voorschoten. familie van outshoorn eigen...
Historisch huisonderzoek woelwijk in voorschoten. familie van outshoorn eigen...
 
Kingma State Herbouw
Kingma State HerbouwKingma State Herbouw
Kingma State Herbouw
 
14 Met Homeland Van Spirit Final2
14 Met Homeland Van Spirit Final214 Met Homeland Van Spirit Final2
14 Met Homeland Van Spirit Final2
 
De heren en hun gerecht te Zemst tijdens de middeleeuwen vanaf 1293 (Marc Alc...
De heren en hun gerecht te Zemst tijdens de middeleeuwen vanaf 1293 (Marc Alc...De heren en hun gerecht te Zemst tijdens de middeleeuwen vanaf 1293 (Marc Alc...
De heren en hun gerecht te Zemst tijdens de middeleeuwen vanaf 1293 (Marc Alc...
 
In naam van Cornelia. Cornelia van Lynden (1860-1880)
In naam van Cornelia. Cornelia van Lynden (1860-1880)In naam van Cornelia. Cornelia van Lynden (1860-1880)
In naam van Cornelia. Cornelia van Lynden (1860-1880)
 
Van snik naar smak, Nykle Dijkstra
Van snik naar smak, Nykle DijkstraVan snik naar smak, Nykle Dijkstra
Van snik naar smak, Nykle Dijkstra
 
De Dokkumer familie Bontekoe
De Dokkumer familie BontekoeDe Dokkumer familie Bontekoe
De Dokkumer familie Bontekoe
 
Vondelingen uit Mechelen ondergebracht te Zemst. Marc Alcide
Vondelingen uit Mechelen ondergebracht te Zemst. Marc AlcideVondelingen uit Mechelen ondergebracht te Zemst. Marc Alcide
Vondelingen uit Mechelen ondergebracht te Zemst. Marc Alcide
 
Stamreeks leiss van der lis 20180315
Stamreeks leiss van der lis 20180315Stamreeks leiss van der lis 20180315
Stamreeks leiss van der lis 20180315
 

More from Historische Vereniging Noordoost Friesland

More from Historische Vereniging Noordoost Friesland (20)

Hoofdelijke Omslag Tietjerksteradeel 1915.pdf
Hoofdelijke Omslag Tietjerksteradeel 1915.pdfHoofdelijke Omslag Tietjerksteradeel 1915.pdf
Hoofdelijke Omslag Tietjerksteradeel 1915.pdf
 
Hoofdelijke Omslag Kollumerland 1920.pdf
Hoofdelijke Omslag Kollumerland 1920.pdfHoofdelijke Omslag Kollumerland 1920.pdf
Hoofdelijke Omslag Kollumerland 1920.pdf
 
Role of British Prisoners of War 1918 Leeuwarden.pdf
Role of British Prisoners of War 1918 Leeuwarden.pdfRole of British Prisoners of War 1918 Leeuwarden.pdf
Role of British Prisoners of War 1918 Leeuwarden.pdf
 
Boerderijenlijst boek Houtstromen borghaerts
Boerderijenlijst boek Houtstromen borghaertsBoerderijenlijst boek Houtstromen borghaerts
Boerderijenlijst boek Houtstromen borghaerts
 
Namenlijst Album Amicorum Cornelis de Glarges
Namenlijst Album Amicorum Cornelis de GlargesNamenlijst Album Amicorum Cornelis de Glarges
Namenlijst Album Amicorum Cornelis de Glarges
 
Briefe von Stephanus Bányai an Prof. Valckenaer in Franeker
Briefe von Stephanus Bányai an Prof. Valckenaer in FranekerBriefe von Stephanus Bányai an Prof. Valckenaer in Franeker
Briefe von Stephanus Bányai an Prof. Valckenaer in Franeker
 
Die Eintragungen aus den Niederlanden im Stammbuch Bányai
Die Eintragungen aus den Niederlanden im Stammbuch BányaiDie Eintragungen aus den Niederlanden im Stammbuch Bányai
Die Eintragungen aus den Niederlanden im Stammbuch Bányai
 
Als ballingen aan de boorden van de Amstel
Als ballingen aan de boorden van de AmstelAls ballingen aan de boorden van de Amstel
Als ballingen aan de boorden van de Amstel
 
Vijf inscripties in Album Amicorum Michael Corvinus 1624
Vijf inscripties in Album Amicorum Michael Corvinus 1624Vijf inscripties in Album Amicorum Michael Corvinus 1624
Vijf inscripties in Album Amicorum Michael Corvinus 1624
 
Album amicorum Fredericus Kemener
Album amicorum Fredericus KemenerAlbum amicorum Fredericus Kemener
Album amicorum Fredericus Kemener
 
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1565-1568 YY7
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1565-1568 YY7Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1565-1568 YY7
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1565-1568 YY7
 
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1559-1564 YY6
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1559-1564 YY6Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1559-1564 YY6
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1559-1564 YY6
 
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1554-1559 YY5 (c)
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1554-1559 YY5 (c)Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1554-1559 YY5 (c)
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1554-1559 YY5 (c)
 
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1554-1559 YY5 (b)
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1554-1559 YY5 (b)Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1554-1559 YY5 (b)
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1554-1559 YY5 (b)
 
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1554-1559 YY5 (a)
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1554-1559 YY5 (a)Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1554-1559 YY5 (a)
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1554-1559 YY5 (a)
 
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1549-1554 YY4
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1549-1554 YY4Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1549-1554 YY4
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1549-1554 YY4
 
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1538-1548 YY3
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1538-1548 YY3Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1538-1548 YY3
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1538-1548 YY3
 
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1534-1537 YY2
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1534-1537 YY2Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1534-1537 YY2
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1534-1537 YY2
 
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1527-1533 YY1
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1527-1533 YY1Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1527-1533 YY1
Hof van Friesland Namenindex Quaclappen 1527-1533 YY1
 
Ver van het Front? Friesland en de Friezen in de Eerste Wereldoorlog
Ver van het Front? Friesland en de Friezen in de Eerste WereldoorlogVer van het Front? Friesland en de Friezen in de Eerste Wereldoorlog
Ver van het Front? Friesland en de Friezen in de Eerste Wereldoorlog
 

Nicolaas Tadema artikel in De Sneuper 123

  • 1. 10 HISTORIE&STREEKGESCHIEDENIS OPPERHOOFD VAN PALLIACATTA In het boek ‘De VOC in India’ van Bauke van der Pol wordt op pagina 115 terloops melding gemaakt van een Dokkumer, Nicolaas Tadema (of Tadama). Hij trouwde twee keer. Eerst met Susanna Petronella Si- mons en later met Petronella Leembruggen. Nicolaas was Koopman en Opperhoofd van Palliacatta, de factorij Pulicat in India. Dit ligt in het Zuidoosten van India, iets boven de huidige stad Chennai. Nicolaas werd in 1756 ingeschreven als student aan de Universiteit te Franeker. Hij vertrok als assistent, de helper van de (opper)koopman, met de VOC kamer Amsterdam aan boord van de Sparenrijk op 6 de- cember 1759 naar Batavia. Pas op 31 augustus 1790, ruim 30 jaar later trad hij uit dienst. Het schip arriveerde in de Kaap de Goede Hoop op 18 maart 1760 en arriveerde al op 10 mei 1760 te Batavia. Hij maakte carriëre bij de VOC, mede dankzij gouverneur Reynier van Vlissingen uit Leeuwarden (1734), die drie andere Friezen baantjes aan de Coromandelkust bezorgde. Naast Nicolaas als kassier te Sadras werd Baverius of Broerius Brouwer uit Leeuwarden resident te Porto Novo en Johannes Accama uit Leeuwarden opperhoofd van Pulicat (hij overleed in 1815 te Leeuwarden, 75 jaar oud, met testament). Nicolaas Tadema uit Dokkum werd na zijn functie als kassier te Sadras niet alleen opperhoofd van Palliacatta, maar was ook degene die in 1781, als leider van de politieke raad van Pulicat, de capitulatie voor de Engelsen tekende. Toen Pulicat tijdens de Vierde Engelse Oorlog (1781-1784) door de Engelse bezet was, bleef hij in functie en werd hij door de Engelsen betaald. Na de vrede maakte hij deel uit van de commissie die de teruggave van de Nederlandse gebieden in Voor-Indië regelde. In 1789 werd hij provisioneel gezaghebber ter kust van Coromandel. Enige jaren later moet hij ook in India overleden zijn. Het verhaal zou hier kunnen stoppen, ware het niet dat het mij interessant leek om verder uit te zoeken hoe het allemaal zo gekomen is. Dan blijkt maar weer eens hoe belangrijk het is om de bredere context van de familie, de genealogie en streekhistorie, bij je onderzoek te betrekken. HERKOMST VAN DE FAMILIENAAM De familienaam Tadema komt al sinds eind 14e eeuw voor (in Uithuizen) en zeker vanaf 1511 in Noordoost- Friesland. Er was een Tadema State te Oostrum bij Dokkum en een Tadema State te Kollum. Deze familie heeft zijn naam te danken aan de state te Oostrum: In 1629 en 1640 was Gercke Sypts, waarschijnlijk door koop, eigenaar en bewoner van Tadema. Zijn dochter Tietske Gercx Tadema werd op de state geboren, trouwde rond 1651 met Gerryt Freerks (ca. 1615 Burum – 1671) en kan als stammoeder van deze familie be- schouwdworden(defamilienaamkomt dus uit deze vrouwelijke lijn). Ook het nageslacht van hun zoon Freerk Ger- ryts noemde zich Tadama en Tadema. Zij voeren een typisch boerenwapen: een Friese halve adelaar, huismerk en drie klavers. De heer K.Terpstra uit Apeldoorn publiceerde in 1981 een uitgebreide genealogieTadama/Tadema, Burum- Oostrum- Dokkum, deels gebaseerd op onderzoek van K.M. van der Kooi en het wapenboek van Gerrit Hesman. Een kopie is aanwezig op Streekar- chief Dokkum, digitaal via www.slideshare.net/sneuperdokkum. VOC-OPPERHOOFD IN INDIA NICOLAAS TADEMA door HANS ZIJLSTRA sneuperdokkum@yahoo.com GRAFMONUMENT TADEMA’S IN PULICAT DETAIL SCHOTANUSKAART KOLLUMERLAND MET TADEMASTATE  1664 BRON:TRESOARLEEUWARDEN/HCL FOTO:BAUKEVANDERPOL
  • 2. 11 HISTORIE&STREEKGESCHIEDENIS TADEMA’S BIJ DE VOC Nicolaas was niet de eerste Tadema uit deze Dokkumer familie die met de VOC naar de Oost vertrok. Er waren hem al drie, niet bepaald succesvolle, avonturiers met dezelfde achternaam voorgegaan, allen via de kamer Amsterdam: - Johannes Tadema, die 11 juni 1724 als ondermeester (iemand die medische zorg verleent) aan boord ging van de Karsenhof en in 1726 repatrieerde. Dit was zijn vader. Er was nog een andere Dokkumer aan boord, de konstabel (verantwoordelijke voor de wapens) Pieter Caart. - Tiepke Tadema, die ook als ondermeester op 11 november 1729 vertrok, op de Westerbeek, en in 1731 in Azië overleed. Een broer van zijn vader, dus een oom. Gedoopt op 13 september 1705 in Dokkum. - Pieter Tadema, op 20 mei 1736 in dienst als botteliersmaat maar al op 20 oktober 1736 aan Kaap de Goede Hoop overleden na een reis met de Westerwijk. Hij was ook een broer van zijn vader en gedoopt op 20 maart 1712 te Dokkum. Maar waarom gingen drie broers uit één gezin bij de VOC? Daar moest een heel dringende reden voor ge- weest zijn en die bleek er ook te zijn. De oorzaak ligt bij de Kerstvloed van 1717. Deze overstroming leid- de tot veel schade rond het Dokkumerdiep, waar de vader van het gezin, Gerrit Tadema, in het bijzonder last van had. Hij probeerde, als pachter van het ge- maal te Dokkum, in 1718 bij de Staten van Friesland de geleden schade te verhalen, maar kreeg nul op het rekest. Belasting op het gemaal was een door een particulier gepacht recht, dat werd geheven op het bij de molenaar ter vermaling aangevoerde graan, wat werd gecontroleerd door cherchers. In de jaren 1716-1718 had hij al veelvuldig geld geleend en toen in 1724 ook nog de moeder van het gezin, Sara Tjepkes Penijn, overleed, was dit on- getwijfeld het laatste duwtje wat zoon Johannes no- dig had om dan maar het avontuur bij de VOC aan te gaan. Gelukkig pakte dat voor hem persoonlijk goed uit, hoewel hij later twee broers verloor. De jongste broer, Gerryt, ging overigens niet bij deVOC. Dat Nicolaas, een generatie later, nog een extra reden had om bij deVOC te gaan, zal ik later uitleggen. VADER JOHANNES TADEMA Nicolaas werd in Dokkum geboren en gedoopt op 16 augustus 1739 als Claas, zoon van Johannes Tadema, vroedsman. Jo- hannes was ten tijde van zijn huwelijk (voor het Gerecht) op 11 augustus 1727, nog chirurgijn. In het gildeboek wordt hij als geëxamineerde genoemd op 9 juni 1727: Joh. Tadema in de heelkunde. In het boek Memoryboeck van de Vrouwens (M. Van Lieburg), over vroedvrouw Catharina Schrader, wordt Johannes Tadema genoemd: ‘... de vooraanstaande chirurgijn Johannes Tadema, de voorzitter van het Dokkumse chirurgijnsgilde.’ Catharina Schrader assisteerde hem en zijn vrouw bij de bevalling van hun dochter Sara Tadema, die op 30 november 1729 te Dokkum werd gedoopt: (2429) ‘1729 den 16 desember frijdag bij de chirurgin en vrotzman Johanes Tadema sijn wif Gertie Clases. Durde een etmal. Swar arbeit. Gen ontslutinge als een ort grott. Most het alles macken. Een kleyne dochter. Doch alles noch wel vor moder en kint. 4- ‘ Ofwel het doopboek ofwel Schrader zit er dan een maand naast... Chirurgijn Tadema staat driemaal in het‘Memoryboeck’voor ƒ 4- genoteerd voor zijn verleende diensten. Hij heeft mede het Gildereglement ondertekend in 1748. In 1749 wordt vader Johannes bij de Quotisatie aangemerkt als winkelier in het Groot Breedstraatster-espel, met drie volwassenen en drie kinderen in huis. In 1758 wordt hij nog chirurgijn genoemd, alsmede burgemeester die een octrooi voor de chirurgijns van Dokkum medeondertekende. Dat hij in 1755 ook al burgemeester was, blijkt uit een vonnis van het Hof van Friesland: ‘1755, d. 29 November is Jan de Soete die als weverknegt werkte by de Burgemeester Tadema te Dockum, wegens het steelen van hetgeen op de weeftouwen zat, gegeeselt, gebrand- merkt en 5 jaar gebannen.’ Hij huwde de Dokkumse Geertje Clases Jilderda, gedoopt op 17 maart 1707 als dochter van Claas Petrus Jilderda, meester bak- ker, en Geertje Jacobs Canter. In het dagboek Schrader vermeld als Geertje Clases, drie bevallingen. Dat de vroedvrouw te hulp werd geroepen was al een indicatie van problemen en dat blijkt ook uit de genealogische gegevens. Maar liefst vijf keer werd een dochter Sara geboren, die allemaal maar kort leefden. NicolaasTadema was de derde zoon op rij die als Claas gedoopt werd! tijdvanpruikenenrevoluties PRENT KERSTVLOED  1717 BRON:MEMBERS.HOME.NL/JP.DE.GROOT
  • 3. 12 HISTORIE&STREEKGESCHIEDENIS TADEMA’S IN DOKKUM Het zal niet verbazen dat al deze ellende in het gezin de keuze voor Nicolaas om bij de VOC te gaan een extra impuls gaven. Hij was uiteindelijk de enige van de tien kinderen die de volwassen leeftijd (toen 25) bereikte. Een broer Gerryt werd nog 21 en een broer Augustinus 17. Je zou dus bijna zeggen dat het voor Nicolaas‘de dood of de gladiolen’werd. Johannes werd op 28 maart 1701 gedoopt als zoon van hopman Gerrit Freerks Tadema en Sara Tjepkes (Penijn), afkomstig van Dokkum, die in 1699 huwden voor het Gerecht, hoewel ze ook lidmaten van de Nederlands Hervormde gemeente werden. In 1703 wordt Gerrit bij de Personele Goedschatting van de 100e Penning aan de Kleine Suipmerkt voor maar liefst 3500 gulden aangeslagen, wat - onder ede - wordt teruggebracht naar 2000 gulden. Grootvader Gerrit Tadema was burger hopman en burgemeester van Dokkum en voerde een wapen, dat door Gerrit Hesman in zijn be- kende Wapenboek beschreven is. Ook wordt hij nog als bakker en or- ganist vermeld in het dagboek van vroedvrouw Catharina Schrader, die waarschijnlijk bij alle bevallingen in het gezin aanwezig was. Als organist moest Gerrit woensdags en zaterdags de hervormde gemeente leren psalmzingen op hele en halve noten. In 1728 vermeldt het Lidmaten- boek van Dokkum de komst vanuit Harlingen van Rykje Horreus, zijn tweede vrouw met wie hij op 16 mei huwde, nadat zijn eerste vrouw in november 1724 overleed. Piet de Haan zocht uit waar de familie woonde, in ieder geval Johannes Tadema, en wat het geboortehuis van Nicolaas was. Reëelnr. 81. Kadaster 1832, A167 en A166, weduwe Nanne Hendriks Bouma, Grote Breed- straat A170 en Oostersingel A238. Als grootvader Gerrit Tadema er in 1717 ook al woonde, zal de overstroming (Kerstvloed) van dat jaar tot aan de voordeur gekomen zijn. Kroniekschrijver Gerrit Hesman heeft dit tot in detail beschreven. Familiewapen: Tadema, Gerrit Freerx: gedeeld: I. de Friese halve adelaar van zwart op goud; II. doorsneden: a. in rood een zilver huismerk in de vorm van een X, met onder de kruising een hori- zontaal geplaatste weerhaak; b. in zilver drie groene klavers, geplaatst 1 en 2. Jaar: 1708 (wapenboek Hesman). Bij Nicolaas Tadema en diens zoon zien we dit familiewa- pen terug. Op de Nederlandse begraafplaats in Pulicat is een enorme grafkoepel met het graf van zijn echtgenote Petro- nella Leembruggen, met daarop zowel het familiewapen Leembruggen (een ruiter op een lemen brug) als het fami- liewapen Tadema. DETAIL SMEDEMAKAART  1788 KADER: WOONHUIS JOHANNES TADEMA EN GEBOORTEHUIS VAN NICOLAAS FAMILIEWAPEN GERRIT TADEMA WAPENBOEK GERRIT HESMAN  1708 SCHOONFAMILIE LEEMBRUGGEN In de Navorscher van 1889 vinden we informatie over de schoonfamilie van Nicolaas, de familie Leembruggen. Er blijken zelfs twee Dokkumers te trouwen met zussen Leembruggen. Schoonvader Henricus Leembruggen was rond 1748 Hoofd der Ma- habadde (het caneel-departement) op Ceylon, het huidige Sri Lanka. Ook was hij opperkoopman te Calpelte in 1756, Dissave van Matara (Ceylon) 1759-60, opperkoopman en secretaris van Coromandel (India) in 1777 voor de VOC. Hij trouwde te Colombo op 18 oktober 1782, met Elizabet Thielman en later Dina Cramer. Kinderen: I. Petronella Jacoba Leembruggen, geboren te Colombo (Ceylon) 10 september 1753, trouwt te Palliacatte (India) met Nicolaas Tadema (Tadama), koopman en opperhoofd van Palliacatte. Op 4 april 1777 overlijdt Petronella Leembruggen al, nog maar 23 jaar oud, niet lang na de geboorte van hun zoontje op 28 october 1776, die al na vier uren overleed, (Zie ook het grafschrift). II. Robertus Henricus Leembruggen, geboren te Malara 1759 , trouwt te Negapatnam (India) tr. (1) te Galle 7 mei 1790, Gertruida Henrietta, dr.v. Pieter Sluijsken, Commandeur, Galle en wed. v. Gerrit Sluijsken. Later trouwt hij een steenrijke Armeense vrouw maar scheidt in 1817 van haar. III. Johannes Leembruggen, gedoopt te Galle 22 februari 1761. IV. Susanna Henrietta Leembruggen, trouwt te Galle, 27 april 1783, met Petrus Jacobus Roosmale-Cocq van Dokkum. (Zie ook ons artikel over deze familie in een eerder nummer van De Sneuper en ons Sneuper blog d.d. 3 februari 2009, Friezen op Ceylon). Hedentendage woont er nog een Peter Roosmale-Cocq in Engeland. Ongetwijfeld een nazaat van de Dokkumer militair! V. Dorothea Maria Leembruggen, trouwt te Galle 1785 met Hieronymus Cassimirius, Baron von Prophalow (Calpetein) in het hertogdom van Pommeren, weduwnaar van Catherina de Cramer. FOTO:MUSEUMDOKKUMBRON:HCL
  • 4. 13 HISTORIE&STREEKGESCHIEDENIS DRAMA OP EEN GRAFZERK Op de grafzerk in de grafkoepel op het Nederlandse kerkhof in Pulicat staat links het familiewapenTadema met de Friese halve adelaar en rechts het familie- wapenLeembruggenmetderuiteropeenlemenbrug. Een jongetje met engelenvleugels houdt een ovalen plaat vast met de tekst die een klein drama ontrafelt: Beati / Qui moriuntur in Domino. Hier legd begraven d’Eerbare Deugd en Zeedenryke Vrouwe Petronella Iacoba Leembruggen, zaliger huysvrouwe wylen den Heer Nicolaas Tadama, Koopman en Opperhoofd des comptoirs Palliacatta. Geboren te Colombo den 10.September Ao 1753. En op den 4(?) April Ao 1777 al- hier tot Palliacatta in den Heere ontslapen. Oud 23 Iar- en, 6 Maanden en 24 Dagen. Hebbende haar zoontje dat maar Vier Uuren lang na zyn komste in de wereld in leven geweest is en waarvan zy op den 28.October 1776 geluckig verlost was, by haar. EERDER HUWELIJK Nicolaas Tadema was al eerder getrouwd met Susanna Petronella Simons op zijn eerdere post in Sadraspatnam. Zij overleed in 1773 te Negapatnam en was waarschijnlijk een zus of nichtje van Caroline Su- sanne Simons, de vrouw van de andere Fries uit een Dokkumer familie die in een hoge rang voor de VOC in India werkte: Tammerus Canter Visscher. Bauke van der Pol schreef over hem in Historisch Tijdschrift Fryslan: ‘Naast zakelijke, bevatten zijn brieven ook persoonlijke informa- tie. Zo schrijft hij op 15 december 1753 vanuit Nagapatnam aan zijn neef dat hij zich gaat verloven: ‘Ik kan niet manequeren van mijn aanstaande voornemen aan U meede te deelen dat ik op den 1ste November (1753) de ceremoniële verlooving heb gepleegt met de Jonge Juffr. Carolina Susanne Symons en in de maand Januari de verbintenisse te houden.’ En passant vraagt hij zijn nicht in Batavia voor zijn aanstaande vrouw een wayer en een paar stukken fray lint op te sturen. Uit deze verbintenisse zouden overi- gens 21 (!) kinderen zijn geboren waarvan er slechts zeven overleefden.’ HOE GING HET VERDER MET NICOLAAS TADEMA? Uit diverse bronnen komt fragmentarische informatie naar boven over de carrière van NicolaasTadema, die na de oorlog met de Engelsen en de capitulatie in 1781 wel een deuk moet hebben opgelopen: De Maandelykse Nederlandische Mercurius, Volumes 40-43: Den 18 (april 1773?) dito wierd met afgeschreven gagie van Coro- mandel herwaarts opontboden de Koopman en Opperhoofd van Palliacatta H. A. Johnson, in wiens plaats aangesteld is de Onder Koopman en Seconde van Sadraspatnam Nicolaas Tadema, met voordragt tot Koopman, om vervangen te worden door den Boekhouder te Paliacatta G. F. J. de Ravalet. Naamboekje van de Indische regeering: 1778: Palleacatta, opperhoofd 1776, Nicolaas Tadama. Overdracht1781:Op 2 juli 1781 tekentTadema met Henri Scoffier, als hoofd en secunde van het fort Geldria te Pulicat en namens de Staten van Holland ter plaatse de overgave aan de Engelse majoor John Elphinstone van de British East India Company. Het verzwakte garnizoen van minder dan 100 man had geen schijn van kans. (Indian Records Series Vestiges of Old Madras). Precis of the Archives of the Cape of Good Hope, Volume 17: Vastgesteld dat Jacob Pieter Deneijs en Nicolaas Tadama, voormalig hoofden van Sadras en Pulicaat, krijgsgevangen zijn gemaakt door de overname van hun forten, en hierbij geruild zijn voor George Proctor en Thomas Orpin. Blijkbaar weerhield het verlies van het fort NicolaasTadema, zoals eerder gemeld, er niet van toch op een hoge positie te blijven. Na de bezetting van Pulicat door de Engelsen in 1781 werd het bij de Vrede van Parijs in 1783 (aan het einde van de Vierde En- gelse Oorlog), anders dan Nagapatnam, wel aan de Nederlanders teruggeven. In 1786 wordt hij nog vermeld als hoofdadminis- trateur ofwel opperkoopman van de factorij te Pulicat! DegezaghebbersderOost-IndischeCompagnieopharebuiten-comptoireninAzië:Blauwkamer overleed begin 1789 ...en werd de hoofdadministrateur Tadema provisioneel gezaghebber. Pas in 1790, ruim 50 jaar oud, treedt hij uit dienst van de VOC. In zijn laatste jaar zond hij vanuit‘hoofdvestiging Coromandel’nog diverse ‘secrete missives aan den gouverneur generaal Willem Arnold Alting en raaden [tot Batavia]’, volgens documenten bij het Nationaal Archief in Den Haag. Hij zal tot zijn dood, vermoedelijk rond 1799, in India blijven. PRAALGRAF VAN PETRONELLA JACOBA LEEMBRUGGEN EN ZOON OP NEDERLANDSE KERKHOF IN PULICAT - INDIA FOTO:BAUKEVANDERPOL FOTO:BAUKEVANDERPOL
  • 5. 14 LAATSTE GLIMP IN STREEKARCHIEF In het Streekarchief te Dokkum vinden we nog volgende Koopbrief van het geboortehuis te Dokkum van Nicolaas Tadema in zijn nalatenschap (Inv.nr. 217, Fiche 180-239, Bladnr. 222): Op 19 december 1801, Verkoper: Mr Reinier Willem Tadema te Am- sterdam iov justitie volgens een acte van 7 oktober 1799 voor de leden van de Raad van Justitie des Cormandelsch Gouvernement te Palicalte in oostindien op de bovengemelde kust gepasserd door Jacobus Sijmons Canter Visscher [als vermits ‘t overlijden van Pancratius Haringe Meppen?] eenige overgebleven executeur in de boedel van wijlen de heer Nicolaas Tadema, neevens mr Johann Church en Hendrietta Anna Tadema echtelieden woonachtig te Souratha in de Oostindien, zo te zamen als ieder in ‘t bijsonder gesubstitueerde meede excuteur en redderaar in den boedel van zijn wijlen vader Nicolaas Tadema verklaren bij deesen verkogt te hebben. Kopers: Sijmon Hiddes van der Werff en Gerttje Faber, echtelieden te Dokkum. ZOON REINIER WILLEM TADEMA Nicolaas Tadema en Susanna Simons kregen een dochter, Geertruid, die op 9-jarige leeftijd overleed en een zoon: Reinier Willem Tadama, geboren te Negapatnam (Voor-Indië) 9 december 1771 en overleden te Amsterdam op 20 maart 1812. Hij trouwde driemaal, als laatste met Christina Elisabeth van Loghem. Na een studie rechten in Rotterdam en Leiden (promotie 1793) doorliep hij een juridische loopbaan: 1793 admissie advocaat Hof van Holland; 1795 secretaris Amsterdam, daarna secretaris Comité van Algemene Waakzaamheid te Amsterdam. Maart 1798 tot mei 1799 agent van Justi- tie, na de coup in juni 1798 lid Intermediair Uitvoerend Bewind. Opgave 1810: verklaarde dat zijn vermogen niet voldoende was om familie te onderhouden; was toen gehuwd en had een kind. Van de hand van Reinier Vinkeles is een tekening uit 1795 waarop Tade- ma de ‘vrede en verbintenis met de Franschen’ aankondigt. Ook is er een miniatuurportret op ivoor van een onbekende kunstenaar in particulier bezit. Van hem is ook nog een zwart zegel in was met het familiewapen Tadema bekend. Reinier kreeg een gelijknamige zoon, die leefde van 1810 tot 1860, en op 21 juni 1838 huwde met Wilhelmina Elisabeth Mechteld van Doorn- inck. Hij beschreef het archief van Berg en was o.a. stadsarchivaris van Zutphen, kantonrechter te Zutphen en een vermaard lokaal-historicus. KUNSTZINNIGE FAMILIE? Deze familie Tadema, die zijn familienaam ontleent aan een Tadema state (Gen. Jierb. 1981, pag. 87-108), is geen familie van kunstschilder Lourens Alma Tadema, die afstamt van ene Taede Taedes uit Hallum/Holwerd (Gens Nostra 1993). Dat er wel kunstzinnig bloed in de familie zat, bewijst de zoon van Reinier Willem (de derde in mannelijke lijn met die voornamen): Fokko Tadema, die kunstenaar in Seattle werd. Vader Reinier Willem Tadama (geboren te Zutphen, 1844; overleden Wiesbaden, Duitsland 1879), vertrok in 1869 naar Indonesie (Nederlands- Indie). Hij werd daar ‘assistent-resident’ (gou- verneur) van Atjeh. Zoon Fokko werd geboren op 16 mei 1871 in Bandar, regio Palembang (Indonesie). Zijn moeder was genaamd Pimbang. Vanwege ziekte (tbc?) keerde Reinier in december 1878 terug naar Hol- land en nam Fokko mee, die hij officieel erkende als kind. Hij overleed tijdens een kuur in Duitsland in juli 1879, (een broer en zus overleden hetzelfde jaar, 29 respectievelijk en 31 jaar oud). Fokko werd opgevoed door zijn tante Alida Amelia te Arnhem. Hij studeerde voor kunstschilder aan de ‘Rijksacademie’ in Amsterdam (1892-1895). In 1895 huwde hij Thamina Henriette Bartholda Jacoba Groeneveld (1871-1938), dochter van Hinrich Groeneveld en Thamina M.F.C. barones Taets van Amerongen. Zij was ook een professioneel schilder. Fokko en Thamina leefden en werkten als kunstschilder in Eg- mond en vertrokken in 1909 naar Seattle, waar hij in 1937 overleed; zij overleed in 1938 in Holland. Ze hadden een dochter, Thamina Marie Fe- licie Carolina (1899-1988), die twee keer trouwde, maar geen kinderen had, en een zoon Jacob Nicolaas Tadama, geboren 26 november 1897. Al met al een bijzonder inkijkje in het wel en wee van een familie uit Noordoost-Friesland met een lange traditie, met vele tegenslagen, maar ook met vele hoogtepunten! GENEALOGIE&FAMILIEGESCHIEDENIS REINIER WILLEM TADEMA KONDIGT VREDE EN VERBINTENIS MET DE FRANSEN AAN IN 1795 (TEKENING VAN REINIER VINKELES) REINIER WILLEM TADEMA BRON:PARTICULIERECOLLECTIEBRON:RIJKSMUSEUM