Dit verslag gaat over kapitein en molenaar Willem Hendriks de Boer uit Hollum en is geschreven door Rik Bulder. Willem H. de Boer verdiende zijn vermogen als kapitein op de zeevaart. Later bouwde hij molen De Verwachting in

1. 1
Het leven van Willem Hendriks de Boer (29 sep 1783 – 20 jun 1851)
Door R. Bulder
Willem werd als vijfde kind van 7 geboren uit het huwelijk van Hendrik Clasen de Boer en Antke
Willems te Hollum.
Toen vader Hendrik rond1793 kwam te overlijden, bleef moeder Antke achter met vijf kinderen ( het
tweede en derde kind waren al jong overleden). Willem was rond die jaren veel op het strand en de rede
van Hollum te vinden bij de vissers en zeelui, die daar zo hun bezigheden hadden. Door her en der te
helpen met het werk weet hij wat te verdienen of krijgt hij spullen of vis om zijn moeder te helpen om
het gezin te laten overleven in een tijd van bittere armoe.
Al doende leert hij wat het zeemansleven en -werk inhoudt en krijgt hij allerlei vaardigheden onder de
knie. Vaak was hij te vinden bij zijn latere schoonvader Tjeerd Dirks Visser en zijn toekomstige
zwagers Job- en Dirk Tjeerds Visser, die van zijn leeftijd waren.
In 1795 Viel Napoleon met zijn legers de Nederlanden binnen; in mei dat jaar is ook Ameland bezet.
De scheepvaart wordt aan banden gelegd, kapers liggen op de loer en de handel in koloniale waren is
verboden. Dit alles duurt tot 1813 als het leger van Napoleon Nederland verlaat en het weer een vrij
land wordt.
Voor zover we weten was hij voor het eerst schipper op het Blokzijlder jacht “Jacobus”, een klein
handelsscheepje om waren vanuit Amsterdam het land in te brengen.

2. 2
In 1809 wordt het schip door de autoriteiten in beslag genomen i.v.m. een lading contrabande (koffie),
evenals het Blokzijlder jacht “Nooitgedacht”, waarop Tjeerd Dz Visser schipper was. Beide vaartuigen
en lading worden in augustus 1809 geveild te Amsterdam (eigenaars onbekend, evenals de kopers).
22 april 1810 Trouwt Willem op 26 jarige leeftijd te Hollum met Ytske Tjeerds Visser (21 jaar), de
dochter van zijn vriend en leermeester Tjeerd Dirks Visser en Gelske Jobs.

3. 3
In Hoogezand wordt op de werf van Anne Willem Hooites, een smak gebouwd, de “Jacob”, waarop
Willem als schipper wordt aangesteld op 21 juli 1810 en dit blijft tot 1816, doende europeesche kust-
reizen voor De Roo met een bemanning van 4man.
De doopsgezinde leraar/predikant Cornelis Pieter Sorgdrager noteerde in zijn “Memori Boeck”
“Den 25 julij 1810 kwam veerman Tjeerd Dirk van Amsterdam, bragt de tijding dat er meer
dan twintig Duisent Fransen in Amsterdam waren, Dat zommige 2,3,4,6 en meer in kwartier
haden, dat geen rijst, Tabak, Coffijbonen Thee, suiker en meer andere waren eruit mogt
gevoert werden, Geen passagier zonder pas mag er uit, Het Lands Comtoir is gesloten, en men
vreest zeer voor een presting”.
17 februari 1811 Doet Willem belijdenis in de Hervormde kerk te Hollum.

4. 4
(Smak / Ons Amsterdam)
20 juni 1811 wordt te Hollum hun eerste zoon Hendrik Willems geboren, die Willem in 1840 zal
opvolgen als kapitein op de tweedeks-pink “De Vriendschap” van de weduwe J.S. v.d. Poll uit A’dam.
28 mei 1812 is Willem getuige in Amsterdam bij de geboorteaangifte van de eerste zoon van Dirk
Visser, zijn zwager. Die ligt met zijn schip de “Nepthunes”, evenals Willem met de “Jacob”en een
andere getuige met zijn schip aan de Geldersche Kade bij de Bantammer Brug.
6 januari 1814 Wordt te Amsterdam a/b v.d. “Jacob” liggende voor de werf “Het witte Kruis”, Willems
tweede zoon, Willem Willems geboren. Hij zal bakker en landbouwer worden.
14 januari 1814 Wordt te Amsterdam a/b v.d. “Vrouw Dieuwertje”, liggende voor de werf “De
Oliphant”, Dirk, de jongste zoon van Dirk Visser en Tanneke van der Gouwe geboren.
Beide werven liggen naast elkaar aan de Kattenburger gracht.
(Willem en Ytske wilden hun zoon Tjeerd noemen,maar de ambtenaar van de BS beweerde dat deze
friese naam in de stad niet werd toegestaan. Hij vroeg hoe de vader heette.Die antwoordde “Willem”
“Nou dan noemje hemtoch Willem”. En zo kwamde naamtot stand. Volgens overlevering werd op het
eiland echter wel de naamTjeerd i.p.v.Willemgebezigd)
Later in het jaar krijgt de “Jacob” de naam “Maria Frederika”, onder de reder Klinker (vermoedelijk de
naam van diens echtgenoote). Willem maakt nog 4 kustreizen tot half december 1815, o.a. naar Rouan
en Aalborg.

5. 5
28 maart 1816 Wordt een derde zoon geboren, Klaas Willems, welke echter na 3 maand overlijdt.
Van 1816 tot 1821 wordt Willem kapitein op de tweemast schoener “Johanna Philippina”, waarmee hij
een voor die tijd “geregelde dienst”op Suriname onderhoudt vanuit Amsterdam voor de koopman
Jacobus Sappius (5 reizen in 5 jaar). Hij monsterde een bemanning van elf koppen, waaronder zijn
jongere broer Jan, eerst als bootsman en later als stuurman en eerste stuurman. Ook zijn zwager Douwe
Tjeerds Visser is gemonsterd, als lichtmatroos.
19 december 1817 Wordt te Amsterdam , a/b v.d. schoener “Johanna Philippina” gemeerd liggende
voor de Oude Stadsherberg,Willems oudste dochter Gelske Willems geboren. Zij zal gelijk haar
moeder, zeemansvrouw worden.
15 januari 1820 Willem loopt over het ijs van de vaste walnaar Ameland , samen met Jan Tjerks
Visser en nog enige anderen.
31 juli 1820 Wordt geboren te Hollum, Klaas Willems. Hij wordt schipper en later kerkvoogd van
de hervormde kerk te Hollum.
Van 1821 tot 1831 wordt Willem aangesteld als kapitein op het fregatschip “De Vereeniging” van
de weduwe J.S. v.d. Poll te Amsterdam, waarvoor hij een “geregelde dienst” blijft onderhouden op
Suriname.
5 maart 1823 Wordt Dirk Willems geboren. Hij wordt molenaar en boekhouder voor de Christelijke
afgescheiden gereformeerde gemeente te Hollum.
In 1823 maakt Willems oudste zoon Hendrik zijn eerste zeereis (amper 12 jaar oud) als kajuit-
jongen. Er is een brief bewaard gebleven die Willem vanuit een van de aan te lopen havens naar
de jongen heeft gestuurd.
Hendrik, lieve zoon, In de Spaanse zee, den ……1823.
Gij gaat nu tansop uweerste reis begeven en aanvankelijk uw beroep
beginnen, zijt met het nodige totuw rijs voorzien maar zou u nog iets
ontbreken, waar het mijn plicht is uvan het nodige voor u lichaam te
bezorgen ik van mij teffens ten duurstenverpligt om mijn goede lessen
voor uwdierbare ziele mede te geven, want wij zijn voor deEeuwigheid
geschapen.
Denk toch om hetgeen ik u thuisaltijd leerde. Houd Goduwen maker en
weldoener altijd voor oogen in al uw doen en laten en dathij alles hoort
en ziet. Daarom doet niets dan hetgeen hembehaagt, zoo leest veel in den
Bijbel, tenminste zoo veel tijd gij over hebtwantdat is Godswoord, daar

6. 6
daar spreekt hij totu en maakt hij zijn wil bekend. Bid Godook altijd
dat Hij u voor allekwaad behoede en al het noodige schenkt en dankt
Hem vooe al het goede dat gij ontvangt,want alleswat wij hebben is
des Heeren. Zijt vooral uwen vader gehoorzaam van wien gij naast God
het leven hebt en daaromalle eerbied en gehoorzaamheid schuldig zijt.
Wendt uwen mond togniet tot vloeken, nog gods heilige naam misbruiken,
Want de Heere zal de zulkeniet onschuldig houden maar met vlammend
vuurdezelvewreken. Onthoudu ook vansterke drank, zulksis de wortel
van allekwaad, en vervolgens alleswat God in uw geweten zegt, zijt ook
vooral ijverig in uwen plicht en beroep en dusdoende zultgij ’s Heeren
zegen en zijn nabijheid gedurig gevoelen en alles ’tzij voor of tegenspoed
zal u mede ten goede werken.
W. de Boer
(Museum Sorgdrager)

7. 7
3 april 1826 Wordt geboren Jan Willems. Hij wordt Zeeman / Molenaar/ Landbouwer.

8. 8
27 mei 1828 Wordt geboren Douwe Willems. Hij overlijdt echter op vijf jarige leeftijd.
13 april 1830 Wordt geboren de tweeling Antke Willems en Tjeerd Willems. Antke Willems over-
lijdt met drie en een halve maand en van Tjeerd Willems nog geen overlijdensakte kunnen vinden.
Van 1836 tot 1840 wordt Willem aangesteld als kapitein van het twee-deks pinkschip “Vriendschap”,
waarmee hij voor de weduwe van der Poll een “geregelde dienst” onderhield op Nederlandsch Oost
Indië.
Willem en zijn oudste zoon Hendrik Willems lossen elkaar in deze jaren af als kapitein. Tot H.W.
eind 1839 de vaste kapitein wordt en Willem voorgoed aan wal gaat.
Willem Hendriks de Boer als molenaar.
In 1834 vragen Willem en Jan Kornelis Sorgdrager tegelijkertijd een vergunning aan om een koren-
en pelmolen te mogen bouwen in Hollum. De grietman en assessoren geven hierbij de voorkeur aan
Willem, in een brief aan de commissaris des Konings van 5 mei 1834.
Echter 4 dagen later komt Douwe Cornelis Molenaar, molenaar te Ballum op de korenmolen de
“Eendracht” op de proppen met een octrooi dat het laatst vernieuwd was in 1777, waarop het maal-
recht aan de “Eendracht” te Ballum was toegekend. Het eilandbestuur wil Willem toch ter wille zijn en
wijst hem op de molen “Phenix” te Nes,welke op 31 december 1833 tijdens ruig weer was om-
gewaaid. Maar al snel daarna komt het bericht dat Boelens de molenaar/eigenaar, zijn molen zelf
weer wenst op te bouwen, daar hij 3 geldschieters heeft gevonden die hem met een som van fl 1600-
hiertoe in staat stellen.
Uit de cohieren blijkt dat een van deze mensenvrienden, D.C. Molenaar is die met fl 500,-- als
investering, Willem opnieuw de pas afsnijdt.
In 1840 vraagt Willems neef Job Dirks Visser een vergunning aan voor de bouw van een molen in
Hollum.. Weer komt Molenaar met zijn octrooi aanzetten. Doch gezien het feit dat zijn bedrijf

9. 9
intussen dusdanig verloederde en het klachten regende over niet nakomen van afspraken,afwezigheid
van het bedrijf, als men graan wilde laten malen e.d. wees het eilandbestuur de commissaris des
Konings erop dat het octrooi eigenlijk als verlopen en van geen waarde meer zijnd (vervallen als de
molen zou verkocht worden), diende te worden beschouwd (in een brief van 6 februari 1840).
("Zonderin beoordeling te treden in hoeverregedachtoctrooinog geldendekan zijn,voelen wij ons
overtuigd,datdeoprichting eener koren- en pelmolen te Hollum........wenselijkware,temeer daarin
alle gevallehet bedoeld octrooibij eventueleverkoop van demolen te Ballum,waartoede eigenaren,
naarwij stellig onderrichtzijn,binnen korten tijd zullen overgaan,van zelvezoudevervallen")
aldusde grietman.
Job kreeg zijn vergunning en liet de stellingmolen “De Verwachting”bouwen door. Binnen een jaar
verkocht hij deze door aan Willem. De “Eendracht” werd ook in 1841 verkocht aan Willem Hendriks
de Boer en Job Dirks Visser uit Hollum, die hem echter al in 1942 lieten slopen, daarmede een eeuwen-
oude traditie in Ballum de nek omdraaiend, De bijbehorende boerderij en schuur waren direct al door-
verkocht.
Het laatste gewapper met het octrooi door Molenaar moet waarschijnlijk gezien worden als een poging
de prijs van de vervallen molen nog een beetje op te krikken bij een eventuele verkoop (in dit geval aan
Willem en Job dus).
1841 Ameland, notaris J. H. Heymans Gzn
Finale toewijzing
Betreft de verkoop van een stander korenmolen, huis en erf
enz. te Ballum, Ameland, koopsom fl. 1225
- Jacob Cornelis Molenaar, landbouwer te Ballum, verkoper
- OrselCornelis Molenaar te Hollum, Ameland, gehuwd met
Arjen Arjens Nobel, verkoper
- Douwe Cornelis Molenaar, molenaar te Hollum, Ameland,
verkoper
- Foppe Cornelis Molenaar, landbouwer te Ballum, verkoper
- Dirk Douwes Metz, landbouwer te Ballum, verkoper
- Willem de Boer, landbouwer te Hollum, Ameland, koper
- Job Dirks Visser, koopman te Hollum, Ameland, koper
Bron : Tresoar
Toegangsnr. : 26
Inventarisnr.: 2004
Repertoirenr.: 8 d.d. 10 april 1841
De uit 1841 daterende molen, welke in 1950 is gesloopt.
Dat de molens op Ameland niet alleen bedrijven waren om graan te malen, maar dat zij ook een functie
hadden bij de navigatie ter zee, leert ons de volgende brief van de grietman van Ameland aan de
Commissaris des Konings, geschreven tijdens de bouw van de Hollumer molen :.....

10. 10
"Het schijntmij van belang toe,dat de zeevarenden daarmede(metdebouw van demolen van Hollum)
voorlopig bekend gemaaktworden,aangezien daardoorandersbij hetaandoen van hetAmelander
Zeegatvan daarmedeonbekendezeelieden ligtelijkvergissen en ongelukken zouden kunnen ontstaan."
Willem Hendriks de Boer maakte van zijn molen binnen korte tijd een bloeiend bedrijf.
Begin 1855 vroeg hij vergunning aan bij Gedeputeerde Staten van Friesland, om zijn molen behalve als
korenmolen, ook als zaagmolen te mogen inrichten. B&W van Ameland hadden geen bezwaar
en zagen naast aanvragers belang ook een algemeen belang voor de gemeenschap (8 maart 1855).
11 jun 1855 kwam de vergunning af met die restrictie dat, “ bij in werking zijnde molen tot het zagen
van hout tussen zonsop- en zonsondergang, deze ten alle tijden toegankelijk diende te zijn voor
Ambtenaren van ’s Rijks Middelen”.
Na Willem Hendriks de Boer waren achtereenvolgens zijn zoon Dirk Willems de Boer en zijn klein-
zoon Douwe Dirks de Boer eigenaren van de molen. In de jaren 30 werd het bedrijf gemechaniseerd
door de installatie van een 2e
hands Brons scheepsdieselmotor met 2 vliegwielen, welke in de jaren 40-
45 bij gebrek aan brandstof geen dienst deed. Vanaf 1927 draaide de molen al met 2 wieken i.p.v. vier,
nadat de wieken er bij een storm afgewaaid waren.
Tegen de voortschrijdende mechanisatie konden ook deze molenaars het op den duur niet bolwerken en
in 1949 kwam voor deze molen het einde. Slechts de namen “Molendijk” en “Molendobbe”, deden nog
herinneren aan de glorie van weleer,nadat ze in 1950 gesloopt was.
Echter in 1991 heeft de gemeente Ameland met onderdelen van een te slopen stellingmolen, uit de
buurtschap Brucht, gemeente Hardenberg (Ov) op dezelfde plek een nieuwe laten bouwen.
De nieuwe “Verwachting” te Hollum op een oude plek.
In het voorjaar van 1851 krijgt Willem 3 maal een beroerte achter elkaar en komt op 20 juni van dat jaar
te overlijden op 67 jarige leeftijd.

11. 11
In zijn arbeidzame leven heeft Willem risico’s durven nemen die gelukkig veelal gunstig uitpakten en
die de familie de Boer geen windeieren hebben gelegd. Toen Willem was overleden was zijn Ytske een
der rijkste vrouwen op het eiland. Ze hadden meerdere stukken onroerend goed, een aandeelin het
molenbedrijf en een goed gevulde oude sok.
Ytske deed op haar eigen wijze wat aan de vaak droeve omstandigheden van haar medemens. Zo gaat de
overlevering dat menig gezin wel eens een mand met etenswaar, kleding of andere benodigde zaken
voor de deur vond (zonder dat daar een kaartje bijzat) .
Naast haar goede doelen was ze ook een zeer gelovige vrouw. De laatste jaren van haar leven schreef ze
in een aantal schriften, elke dag wel een stichtelijke opmerking of een stukje over iets uit de bijbel.
(Van deze schriften zijn er enkele bewaard gebleven en te bezien in het Museum Sorgdrager.)
Als ze 2 maart 1885 op 96 jarige leeftijd overlijdt, wordt het vermogen over de zes nog in leven zijnde
kinderen verdeeld.

12. 12
Haar nalatenschap behelsde o.a. ook het eigendom van 5 huizen aan de Westerlaan te Hollum.

13. 13
Kadasterkaart 1832 Hollum Begin Westerlaan (Percelen W.H. de Boer in rood).

14. 14
Nadat in december 1939 de graven van Willem en Ytske zijn geruimd van het kerkhof te Hollum,
schijnen de zerken verloren geraakt.
Maar,enige jaren geleden, toen de verharding van een erf in Hollum, van een aannemer werd opge-
broken kwamen van tussen het puin, de beide zerken tevoorschijn. Door Pieter Jan Borsch,
gepensioneerd medewerker van het museum Sorgdrager zijn de zerken blijvend tentoongesteld in de
winkelruimte onderin de molen. Ook zijn daar een duidelijke schets van de tekst op de zerken , een
schilderij van het pinkschip “De Vriendschap” en twee foto’s van Douwe Dirks de Boer en Risje
Barends de Boer (kleinzoon van Willem en diens echtgenote) opgehangen.

15. 15

16. 16
Willem Hendriks de Boer
Ytske Tjeerds Visser
Dirk Willems de Boer Jan Willems de Boer
Wopje Jacobs de Boer Antje Siebes Visser
Aaltje Dirks de Boer Siebe Jans de Boer
Jan Dirksz Vis Antje Barends de Boer
Willem Vis X Sientje de Boer
Anna Vis X Herman C.J. Bulder
Rik (H.J.H.) Bulder
Info ontleend aan;
Pieter Jan en Tineke Borsch-de Boer, Siebe de Boer Dz., Gert van der Kamp (Amelander Historie),
Tresoar , Alle Friezen, Wiewaswie, Zoekakten, Piet’s Scheepsindex, Graftombe, Stamboomzoeker,
Genealogie online, Geneanet, Nederlandse molenvereniging..