Để xem full tài liệu Xin vui long liên hệ page để được hỗ trợ : https://www.facebook.com/thuvienluanvan01 HOẶC https://www.facebook.com/garmentspace/ https://www.facebook.com/thuvienluanvan01 https://www.facebook.com/thuvienluanvan01 tai lieu tong hop, thu vien luan van, luan van tong hop, do an chuyen nganh

1. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
----------------------
PHẠM ĐÔNG TRIỀU
Tên đề tài:
ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP
TRÊN ĐỊA BÀN XÃ CÙ VÂN, HUYỆN ĐẠI TỪ,
TỈNH THÁI NGUYÊN
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo : Chính quy
Chuyên ngành : Địa chính Môi trường
Khoa : Quản lý Tài nguyên
Khóa học : 2015 - 2019
Thái Nguyên - 2019

2. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
----------------------
PHẠM ĐÔNG TRIỀU
Tên đề tài:
ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP
TRÊN ĐỊA BÀN XÃ CÙ VÂN, HUYỆN ĐẠI TỪ,
TỈNH THÁI NGUYÊN
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo : Chính quy
Chuyên ngành : Địa chính Môi trường
Lớp : K47 - ĐCMT - N01
Khoa : Quản lý Tài nguyên
Khóa học : 2015 - 2019
Giảng viên hướng dẫn : ThS.Nguyễn Văn Hiểu
Thái Nguyên - 2019

3. i
LỜI CẢM ƠN
Thực tập tốt nghiệp là một khâu rất quan trọng trong quá trình học tập
của mỗi sinh viên nhằm hệ thống lại toàn bộ lại hệ thống những kiến thức đã
học, vận dụng lý thuyết vào thực tiễn, bước đầu làm quen với kiến thức khoa
học. Qua đó, sinh viên ra trường sẽ hoàn thiện hơn về kiến thức lý luận,
phương pháp làm việc, năng lực công tác nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiễn của
công việc sau này.
Trong suốt quá trình thực tập, em đã nhận được sự giúp đỡ của các thầy
cô giáo và anh chị nơi em thực tập tốt nghiệp.
Em xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu nhà trường Đại học Nông
Lâm Thái Nguyên, Ban chủ nhiệm khoa Quản lý tài nguyên và các thầy, cô
giáo Bộ môn đặc biệt là thầy giáo Nguyễn Văn Hiểu, người đã trực tiếp hướng
dẫn em hoàn thành khóa luận tốt nghiệpnày.
Em xin cám ơn các cán bộ phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Đại
Từ, nơi em thực hiện đề tài đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho em trong quá trình
thực hiện khóa luận tốt nghiệp.
Mặc dù đã cố gắng rất nhiều song bản khóa luận của em không thể
tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được những ý kiến chỉ bảo của
các thầy cô giáo, ý kiến đóng góp của bạn bè để bài khóa luận tốt nghiệp của
em được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn !
Thái Nguyên, ngày .... tháng ..... năm 2019
Sinh viên
Phạm Đông Triều

4. ii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Hiện trạng sử dụng đất cả nước tính đến ngày 31/12/2017............ 23
Bảng 4.1 Cơ cấu kinh tế giai đoạn 2016- 2018............................................... 35
Bảng 4.2.Thực trạng sử dụng đất xã Cù Vân tính đến ngày 01 tháng 4 năm
2018................................................................................................... 41
Bảng 4.3.Thực trạng sử dụng đất xã Cù Vân tính đến ngày 01 tháng 4 năm
2019................................................................................................... 42
Bảng 4.4. Năng suất, sản lượng một số cây trồng chính năm 2018................ 44
Bảng 4.5. Các loại hình sử dụng đất chính của xã Cù Vân năm 2018............ 44
Bảng 4.6. Hiệu quả kinh tế của một số cây trồng chính của xã Cù Vân ........ 46
Bảng 4.7. Bảng phân cấp hiệu quả kinh tế các loại hình sử dụng đất nông
nghiệp tính bình quân/ha................................................................... 47
Bảng 4.8. Đánh giá hiệu quả kinh tế các loại hình sử dụng đất..................... 48
Bảng 4.9. Đánh giá hiệu quả kinh tế các loại hình sử dụng đất cụ thể........... 49
Bảng 4.10. Bảng phân cấp các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả xã hội các kiểu sử
dụng đất............................................................................................. 51
Bảng 4.11. Hiệu quả xã hội của các kiểu sử dụng đất xã Cù Vân.................. 51
Bảng 4.12. Phân cấp mức độ đánh giá hiệu quả môi trường sử dụng đất ...... 53
Bảng 4.13. Đánh giá hiệu quả môi trường các loại hình sử dụng đất xã Cù Vân....53

5. iii
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 4.1: Hình ảnh vệ tinh xã Cù Vân........................................................... 32
Hình 4.2 Bản đồ thể hiện lớp phủ thực vật xã Cù Vân................................... 40
Hình 4.3 Cơ cấu LUT của xã Cù Vân năm 2018............................................ 42
Hình 4.4 Hình ảnh ruộng lúa tại xã Cù Vân .................................................. 46

6. iv
DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Nguyên nghĩa
BCH Ban chỉ huy
BTNMT Bộ tài nguyên Môi trường
C Cao
CSD Chưa sử dụng(loại hình sử dụng đất)
DNN Đất nông nghiệp(loại hình sử dụng đất)
ĐVT Đơn vị tính
FAO
Food and Agricuture Organnization - Tổ chức nông
lương Liên hiệp quốc
GDMN Giáo dục mầm non
KH Kế hoạch
LUT Land Use Type (loại hình sử dụng đất)
NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
PNN Phi nông nghiệp(loại hình sử dụng đất)
PRA Đánh giá nông thôn có người dân tham gia
RRA Đánh giá nhanh nông thôn
STT Số thứ tự
TB Trung bình
TBVTV Thuốc bảo vệ thực vật
TH Thấp
THCS Trung học cơ sở
UBND Ủy ban nhân dân

7. v
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................i
DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ii
DANH MỤC CÁC HÌNH................................................................................iii
DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT................................................iv
MỤC LỤC......................................................................................................... v
PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ.................................................................................. 1
1.1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................. 1
1.2. Mục tiêu của đề tài..................................................................................... 2
1.2.1. Mục tiêu tổng quát .................................................................................. 2
1.2.2. Mục tiêu cụ thể........................................................................................ 2
1.3. Ý nghĩa của đề tài....................................................................................... 2
PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU............................................................... 4
2.1. Cơ sở khoa học của đề tài .......................................................................... 4
2.1.1. Khái quát về đất nông nghiệp ................................................................. 4
2.1.2 Sử dụng đất và những quan điểm về sử dụng đất.................................... 6
2.1.3 Một số nghiên cứu về hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp ....................... 9
2.1.4. Định hướng sử dụng đất........................................................................ 18
2.2. Tình hình sử dụng đất nông nghiệp trên Thế giới và Việt Nam.............. 20
2.2.1. Trên Thế giới......................................................................................... 20
2.2.2. Ở Việt Nam ........................................................................................... 22
2.2.3. Khái quát về tình hình sử dụng đất của tỉnh Thái nguyên .................... 24
2.3. Định hướng sử dụng đất nông nghiệp...................................................... 25
2.3.1. Cơ sở khoa học và thực tiễn trong định hướng sử dụng đất................. 25
2.3.2. Quan điểm nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp ...................... 26
2.3.3. Định hướng sử dụng đất nông nghiệp................................................... 27

8. vi
PHẦN 3. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................... 28
3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................ 28
3.1.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................ 28
3.1.2. Phạm vi nghiên cứu............................................................................... 28
3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành............................................................... 28
3.3. Nội dung nghiên cứu................................................................................ 28
3.3.1. Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội và sử dụng đất của xã Cù
Vân, huyện Đại Từ, tỉnh Thái nguyên............................................................. 28
3.3.2. Thực trạng loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã
Cù Vân, huyện Đại Từ, tỉnh Thái nguyên....................................................... 28
3.3.3. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp của xã Cù Vân,
huyện Đại Từ, tỉnh Thái nguyên. .................................................................... 28
3.3.4. Lựa chọn các loại hình sử dụng đất (LUT) đạt hiệu quả kinh tế xã hội
môi trường và giải pháp .................................................................................. 29
3.4. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 29
3.4.1. Phương pháp điều tra thu thập số liệu................................................... 29
3.4.2. Phương pháp tính hiệu quả các loại hình sử dụng đất. ......................... 30
3.4.3. Phương pháp tính toán phân tích số liệu............................................... 31
PHẦN 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.......................................................... 31
4.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội và sử dụng đất của xã Cù Vân, huyện
Đại Từ, tỉnh Thái nguyên................................................................................ 32
4.1.1. Điều kiện tự nhiên................................................................................. 32
4.1.2. Điều kiện kinh tế, xã hội ....................................................................... 34
4.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nghiên, kinh tế - xã hội và sử dụng đất
xã Cù Vân, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên................................................. 39
4.1.4. Tình hình sử dụng đất ........................................................................... 40

9. vii
4.2. Thực trạng loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã Cù
Vân, huyện Đại Từ, tỉnh Thái nguyên............................................................. 42
4.2.1. Thực trạng các loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp................. 42
4.2.2. Một số loại cây trồng của xã Cù Vân năm 2018................................... 43
4.2.3. Các loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp chính trên địa bàn xã
4.3. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp của xã Cù Vân,
huyện Đại Từ................................................................................................... 45
4.3.1. Hiệu quả kinh tế .................................................................................... 45
4.3.2. Hiệu quả xã hội ..................................................................................... 50
4.3.3. Hiệu quả môi trường ............................................................................. 52
4.4. Lựa chọn các loại hình sử dụng đất (LUT) đạt hiệu quả kinh tế - xã hội,
môi trường và giải pháp .................................................................................. 54
4.4.1. Tiêu chuẩn lựa chọn LUT sử dụng đất bền vững ................................. 54
4.4.2. Căn cứ lựa chọn..................................................................................... 54
4.4.3. Lựa chọn LUT sử dụng có hiệu quả...................................................... 55
4.4.4. Đề xuất giải pháp .................................................................................. 56
PHẦN 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...................................................... 59
5.1. Kết luận .................................................................................................... 59
5.2. Kiến nghị.................................................................................................. 59
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 61

10. 1
PHẦN 1
ĐẶT VẤN ĐỀ
1.1. Tính cấp thiết của đề tài
Đất đai là tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc
biệt, là nguồn nội lực, nguồn vốn to lớn của đất nước, là thành phần quan
trọng của môi trường sống, là địa bàn phân bố của các khu dân cư, xây dựng
các cơ sở kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng [6]. Chúng ta biết rằng
không có đất thì không có quá trình sản xuất, cũng như không có sự tồn tại
của con người và đất có vai trò đặc biệt quan trọng với sản xuất nông nghiệp.
Nông nghiệp là một hoạt động có từ xa xưa của loài người và hầu hết
các nước trên thế giới đều phải xây dựng một nền kinh tế trên cơ sở phát triển
nông nghiệp dựa vào khai thác tiềm năng của đất, lấy đó làm bàn đạp cho việc
phát triển của các ngành khác. Vì vậy việc tổ chức sử dụng nguồn tài nguyên
đất đai hợp lý, có hiệu quả là nhiệm vụ quan trọng đảm bảo cho nông nghiệp
phát triển bền vững [5].
Cùng với sự phát triển kinh tế, quá trình đô thị hóa làm cho mật độ dân
cư ngày càng tăng, dẫn đến nhu cầu về nhà ở cũng như đất xây dựng các công
trình công cộng, khu công nghiệp trong nước ngày càng tăng cao. Để giải
quyết vấn đề này, mỗi quốc gia đều xây dựng cho mình những chương trình,
kế hoạch, chiến lược riêng phù hợp v-ới hoàn cảnh, điều kiện của mình để sử
dụng đất đai được hợp lý, tiết kiệm và hiệu quả. Trong những năm qua, đã có
nhiều biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất đai như: giao quyền sử
dụng đất lâu dài, ổn định cho người sử dụng đất, hoàn thiện hệ thống thủy lợi,
chuyển đổi cơ cấu cây trồng, đa dạng hóa các giống cây trồng có năng suất
cao đưa vào sản xuất, nhờ đó mà hiệu quả sử dụng đất tăng lên rõ rệt. Tuy
nhiên bên cạnh những kết quả đạt được thì vẫn có những hạn chế trong việc

11. 2
khai thác và sử dụng đất đai. Vì vậy để sử dụng đất có hiệu quả cao nhất là
việc làm hết sức quan trọng và cần thiết, đảm bảo cho sự phát triển sản xuất
nông nghiệp cũng như sự phát triển chung của nền kinh tế, cần phải có nghiên
cứu khoa học, đánh giá thực trạng hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp nói
chung và sử dụng đất ruộng nói riêng nhằm phát hiện ra các yếu tố tích cực và
hạn chế, từ đó làm cơ sở để định hướng phát triển sản xuất nông nghiệp, thiết
lập các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất.
Xuất phát từ ý nghĩa thực tiễn trên, được sự đồng ý của Ban giám hiệu
trường Đại học Nông Lâm, Ban chủ nhiệm khoa Quản lý Tài nguyên, dưới sự
hướng dẫn của ThS. Nguyễn Văn Hiểu, em đã tiến hành nghiên cứu đề tài "Đánh
giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã Cù Vân, huyện
Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên”
1.2. Mục tiêu của đề tài
1.2.1. Mục tiêu tổng quát
Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp, từ đó lựa chọn
loại hình sử dụng đất đạt hiệu quả cao phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế
- xã hội của xã Cù Vân, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội liên quan đến hiệu quả sử
dụng đất của xã Cù Vân, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.
- Ðánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp của xã Cù Vân,
huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.
- Lựa chọn các loại hình sử dụng đất (LUT) đạt hiệu quả kinh tế -
xã hội môi trường và giải pháp.
1.3. Ý nghĩa của đề tài
* Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học:

12. 3
- Góp phần bổ sung cơ sở thực tiễn trong công tác đánh giá, quản lý
và quy hoạch đất đai.
- Củng cố kiến thức đã tiếp thu trong quá trình học tập và những kiến
thức thực tế cho sinh viên trong quá trình thực tập tại cơ sở.
- Nâng cao khả năng tiếp cận, thu thập số liệu và xử lý thông tin
trong quá trình làm đề tài.
* Ý nghĩa trong thực tiễn:
Trên cơ sở đánh giá hiệu quả sử dụng nhóm đất nông nghiệp từ đó đề
xuất được các giải pháp sử dụng đất đạt hiệu quả cao và bền vững, phù họp
với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương.

13. 4
PHẦN 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. Cơ sở khoa học của đề tài
2.1.1. Khái quát về đất nông nghiệp
2.1.1.1. Khái niệm về đất, đất nông nghiệp và đặc điểm đất nông nghiệp
* Khái niệm chung về đất
Đất là một phần của vỏ trái đất, nó là lớp phủ lục địa mà bên dưới nó là đá
và khoáng sinh ra nó, bên trên là thảm thực bì và khí quyển. Đất là lớp mặt tươi
xốp của lục địa có khả nằng sản sinh ra sản phẩm của cây trồng. Đất là lớp phủ
thổ nhưỡng là thổ quyển, là một vật thể tự nhiên, mà nguôn gốc của thể tự nhiên
đó là do hợp điểm của 4 thể tự nhiên khác của hành tinh là thạch quyển, khí
quyển, thủy quyển và sinh quyển. Sự tác động qua lại của bốn quyển trên và thổ
quyển có tính thường xuyên và cơ bản.
Theo nguồn gốc phát sinh tác giả Đôkutraiep coi đất là một vật thể tự
nhiên được hình thành do sự tác động tổng hợp của 5 yếu tố: Khí hậu, đá mẹ, địa
hình, sinh vật và thời gian. Đất xem như một thể sống nó luôn vận động
và phát triển.
* Khái niệm đất nông nghiệp
Theo Luật đất đai 2013 “Đất nông nghiệp bao gồm đất sản xuất nông
nghiệp (đất trồng lúa, đất đồng cỏ dùng vào chăn nuôi, đất trồng cây hàng
năm khác), đất lâm nghiệp (đất rừng sản xuất, đất rừng phòng hộ, đất rừng
đặc dụng), đất nuôi trồng thuỷ sản, đất làm muối và đất nông nghiệp khác
theo quy định của Chính phủ” [6].
Đất nông nghiệp là đất được sử dụng vào mục đích sản xuất nông
nghiệp như trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản hoặc nghiên cứu thí
nghiệm về nông nghiệp.

14. 5
* Đặc điểm đất nông nghiệp
Đất nông nghiệp thuộc loại đất người ta chủ yếu sử dụng vào mục đích
nông nghiệp như trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản. Ngoài ra còn có
loại đất thuộc nông nghiệp nhưng thực tế không thuộc đất sản xuất nông
nghiệp mà nó phục vụ cho ngành khác. Vì vậy chỉ có loại đất sử dụng vào
mục đích nông nghiệp mới được coi là đất nông nghiệp.
Đất nông nghiệp ở nước ta phân bổ không đồng đều giữa các vùng
trong cả nước. vùng đồng Bằng Sông Cửu Long có tỷ trọng lớn nhất cả nước
chiếm 67,1% diện tích toàn vùng và vùng đất trũng. Độ phì và độ màu mỡ ở
các vùng khác nhau, trong đó vùng đồng bằng Sông Hồng và đồng bằng sông
Cửu Long có độ màu mỡ cao chủ yếu là đất phù sa chiếm tỷ lệ lớn so với các
vùng khác. Còn vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên phần lớn là đất bazan.
Vậy để sử dụng đất nông nghiệp cần có biện pháp nhằm nâng cao và sử
dụng đất đai hiệu quả nhất.
2.1.1.2. Tầm quan trọng của đất nông nghiệp
* Vị trí
Trong nông nghiệp, đất đai có vị trí đặc biệt quan trọng, là yếu tố hàng
đầu của ngành sản xuất này. Đất đai không chỉ là chỗ đứng, chỗ tựa để lao
động mà là nguồn cung cấp thức ăn cho cây trồng. Mọi tác động của con
người đều được đất đai chuyển hóa vào cây trồng và đất đai sử dụng trong
nông nghiệp.
* Vai trò của đất nông nghiệp
Đất nông nghiệp là loại đất là loại đất phù hợp cho cây trồng lương
thực, cây hoa màu và chỉ trồng trên đất nông nghiệp thì mới cho hiệu quả cao
đảm bảo cho sự tồn tại, duy trì và phát triển của các loại cây lương thực, hoa
màu trên. Phát triển kinh tế nông nghiệp chủ yếu do quỹ đất nông nghiệp và
tính chất đó là yếu tố cơ sở nền tảng và làm tiền đề để cho sự phát triển.

15. 6
Đất nông nghiệp là sản phẩm tự nhiên có trước lao động và cùng với sự
phát triển của xã hội, là điều kiện chung của lao động. Đất nông nghiệp quyết
định đến sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người.
Đất nông nghiệp tham gia và các quá trình sản xuất lương thực, thực
phẩm như ngành thủy sản, ngành trồng trọt, chăn nuôi, ngoài ra còn tham gia
vào các ngành hủy lợi, giao thông...
Đất đai và cùng với các điều kiện tự nhiên của đất nước là một trong
những cơ sở quan trọng nhất để hình thành các vùng chuyên canh nhằm khai
thác sử dụng hiệu quả các tiềm năng tự nhiên ở mỗi vùng đất nước.
Đất nông nghiệp có vị trí đặc biệt quan trọng là yếu tố hàng đầu của
ngành sản xuất nông nghiệp. Nó không chỉ là chỗ tựa, chỗ đứng của lao động
mà còn là cung cấp thức ăn cho cây trồng, mọi tác động của con người vào
cây trồng đều dựa vào đất đai.
2.1.2 Sử dụng đất và những quan điểm về sử dụng đất
2.1.2.1. Sử dụng đất và những nhân tố ảnh hưởng đến sử dụng đất
* Sử dụng đất là gì?
Sử dụng đất là hệ thống các biện pháp nhằm điều hòa mối quan hệ
người - đất trong tổ hợp các nguồn tài nguyên thiên nhiên khác và môi trường.
Căn cứ vào quy luật phát triển kinh tế xã hội cùng với yêu cầu không ngừng
ổn định và bền vững về mặt sinh thái, quyết định phương hướng chung và
mục tiêu sử dụng đất hợp lý nhất là tài nguyên đất đai, phát huy tối đa công
dụng của đất nhằm đạt tới hiệu ích sinh thái, kinh tế, xã hội cao nhất. Vì vậy,
sử dụng đất thuộc phạm trù hoạt động kinh tế của nhân loại. Trong mỗi
phương thức sản xuất nhất định, việc sử dụng đất theo yêu cầu của sản xuất
và đời sống cần căn cứ vào thuộc tính tự nhiên của đất đai. Với vai trò là
nhân tố của sức sản xuất, các nhiệm vụ và nội dung sử dụng đất đai được
thể hiện ở các khía cạnh sau:

16. 7
- Sử dụng đất hợp lý về không gian, hình thành hiệu quả kinh tế
không gian sử dụng đất.
- Phân phối hợp lý cơ cấu đất đai trên diện tích đất đai được sử
dụng, hình thành cơ cấu kinh tế sử dụng đất.
- Quy mô sử dụng đất cần có sự tập trung thích hợp, hình thành quy
mô kinh tế sử dụng đất.
- Giữ mật độ sử dụng đất đai thích hợp, hình thành việc sử dụng đất
đai một cách kinh tế, tập trung, thâm canh.
* Những nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng đất
Trong quá trình sử dụng đất, con người là nhân tố phân phối chủ yếu,
ngoài ra việc sử dụng đất còn chịu ảnh hưởng bởi các nhân tố sau:
- Yếu tố điều kiện tự nhiên
+ Điều kiện khí hậu: Khí hậu là yếu tố rất quan trọng, nó quyết định số
vụ trồng trong năm vì mỗi cây trồng yêu cầu một điều kiện thời tiết khí hậu
phù hợp với nó.
+ Loài cây trồng và hệ thống cây trồng:Việc lựa chọn loài cây trồng và
hệ thống cây trồng nào đó phù hợp với điều kiện khí hậu và đất đai của từng
vùng là vô cùng quan trọng, nó không những đem lại năng suất, sản lượng,
chất lượng cây trồng cao mà còn thể hiện được hiệu quả quản lý và sử dụng
đất của vùng đó.
+ Điều kiện đất đai: Sự khác nhau giữa địa hình, địa mạo, độ cao so với
mực nước biển, độ dốc, hướng dốc... thường dẫn đến đất đai, khí hậu khác
nhau, từ đó ảnh hưởng đến sản xuất và phân bố các ngành nông nghiệp, lâm
nghiệp.
- Yếu tố về kinh tế - xã hội
Bao gồm các yếu tố như: Chế độ xã hội, dân số và lao động, thông tin
và quản lý, trình độ phát triển của kinh tế hàng hóa, cơ cấu kinh tế và phân bổ

17. 8
sản xuất, các điều kiện về nông nghiệp, công nghiệp, giao thông, vận tải, sự
phát triển của khoa học kỹ thuật công nghệ, trình độ quản lý, sử dụng lao
động. Yếu tố kinh tế - xã hội thường có ý nghĩa quyết định, chủ đạo đối với
việc sử dụng đất đai.
Như vậy, các nhân tố điều kiện tự nhiên và điều kiện kinh tế - xã hội
tạo ra nhiều tổ hợp ảnh hưởng đến việc sử dụng đất đai. Tuy nhiên mỗi yếu tố
giữ vị trí và có tác động khác nhau. Vì vậy, cần dựa vào yếu tố tự nhiên và
kinh tế - xã hội trong lĩnh vực sử dụng đất đai để từ đó tìm ra những nhân tố
thuận lợi và khó khăn để sử dụng đất đai đạt hiệu quả cao.
* Cơ cấu cây trồng trong sử dụng đất
Trong lịch sử phát triển lâu đời của sản xuất nông nghiệp thì các hệ
thống canh tác đã được hình thành, phát triển thay thế lẫn nhau. Có những hệ
thống canh tác hiệu suất rất thấp nhưng vẫn tồn tại, có những hệ thống canh
tác hiện đại được đưa vào nhưng trong môi trường sản xuất không thích hợp
nên phải nhường chỗ cho những hệ thống cũ.
Cơ cấu cây trồng là thành phần của cơ cấu sản xuất nông - lâm nghiệp
và là giải pháp kinh tế quan trọng của phân vùng sản xuất nông - lâm nghiệp.
Cơ cấu cây trồng phải đáp ứng được yêu cầu phát triển chăn nuôi, phải
kết hợp chặt chẽ với lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản, đồng thời tạo cơ sở cho
ngành nghề khác phát triển.
Cơ cấu cây trồng về diện tích là tỷ lệ các loại cây trên một diện tích
canh tác. Tỷ lệ này một phần nào đó nói lên trình độ thâm canh sản xuất của
từng vùng. Tỷ lệ cây lương thực cao, tỷ lệ cây công nghiệp, cây thực phẩm
thấp phản ánh trình độ phát triển nông nghiệp thấp.
Tóm lại, hệ thống cây trồng bền vững là hệ thống có khả năng duy trì
sức sản xuất của cơ cấu cây trồng đó khi chịu tác động của những điều kiện
bất lợi. Để xác định được cơ cấu cây trồng hợp lý, đạt hiệu quả tối ưu trong sử

18. 9
dụng đất thì ta phải căn cứ vào một số điều kiện cụ thể trong không gian và
thời gian nhất định.
2.1.3 Một số nghiên cứu về hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp
2.1.3.1. Khái quát về hiệu quả
Để xác định bản chất và khái niệm hiệu quả cần xuất phát từ những
luận điểm của Mác và những luận điểm lý thuyết hệ thống sau:
- Thứ nhất: Bản chất của hiệu quả là yêu cầu tiết kiệm thời gian, thể
hiện trình độ nguồn lực của xã hội. Các-Mác cho rằng quy luật tiết kiệm thời
gian là quy luật có tầm quan trọng đặc biệt tồn tại trong nhiều phương thức
sản xuất.
- Thứ hai: Theo quan điểm của lý thuyết hệ thống thì nền sản xuất xã
hội là một hệ thống các yếu tố sản xuất và các quan hệ vật chất hình thành
giữa con người với con người trong quá trình sản xuất.
- Thứ ba: Hiệu quả kinh tế là mục tiêu nhưng không phải là mục tiêu
cuối cùng mà là mục tiêu xuyên suốt mọi hoạt động kinh tế.
Như vậy, bản chất của hiệu quả được xem là: việc đáp ứng nhu cầu
của con người trong xã hội; việc bảo tồn tài nguyên, thiên nhiên và nguồn
lực để phát triển bền vững.
* Hiệu quả kinh tế: Hiệu quả kinh tế là một chỉ tiêu so sánh mức độ tiết
kiệm chi phí trong một đơn vị kết quả hữu ích và mức tăng kết quả hữu ích
của hoạt động sản xuất vật chất trong một thời kỳ, góp phần làm tăng thêm lợi
ích của xã hội.
Hiệu quả kinh tế phải đạt được 3 vấn đề sau:
+ Một là: Mọi hoạt động sản xuất của con người đều phải tuân theo quy
luật tiết kiệm thời gian.
+ Hai là: Hiệu quả kinh tế phải được xem xét trên quan điểm lý
thuyết hệ thống.

19. 10
+ Ba là: Hiệu quả kinh tế là một phạm trù phản ánh mặt chất lượng
của các hoạt động kinh tế bằng quá trình tăng cường nguồn lực sẵn có
phục vụ cho lợi ích của con người.
Hiệu quả kinh tế được hiểu là mối tương quan so sánh giữa lượng kết
quả đạt được và lượng chi phí bỏ ra trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Kết
quả đạt được là phần giá trị thu được của sản phẩm đầu ra, lượng chi phí bỏ ra
là phần giá trị của các nguồn lực đầu vào. Mối tương quan cần xét cả phần so
sánh tuyệt đối và tương đối cũng như xem xét mối quan hệ chặt chẽ giữa hai
đại lượng đó:
Từ những vấn đề trên có thể kết luận rằng bản chất của phạm trù kinh
tế sử dụng đất là: Với một diện tích nhất định sản xuất ra một khối lượng của
cải vật chất nhiều nhất với một lượng chi phí về vật chất và lao động thấp
nhất nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng vật chất xã hội.
* Hiệu quả xã hội: Phản ánh mối tương quan giữa kết quả thu được về
mặt xã hội mà sản xuất mang lại với các chi phí sản xuất xã hội bỏ ra.
Từ những quan niệm trên cho thấy, giữa hiệu quả kinh tế và hiệu quả
xã hội có mối quan hệ mật thiết với nhau, chúng là tiền đề của nhau và là một
phạm trù thống nhất, phản ánh mối quan hệ giữa kết quả sản xuất với các lợi
ích xã hội mà nó mang lại.
* Hiệu quả môi trường: Hiệu quả môi trường là xem xét sự phản ứng
của môi trường đối với hoạt động sản xuất. Từ các hoạt động sản xuất, đặc
biệt là sản xuất nông nghiệp đều ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường. Đó có
thể là ảnh hưởng tích cực đồng thời có thể là ảnh hưởng tiêu cực.
Xét về khía cạnh hiệu quả môi trường, đó là việc đảm bảo chất lượng
đất không bị thoái hóa, bạc màu và nhiễm các chất hóa học trong canh tác.
Bên cạnh đó còn có các yếu tố như độ che phủ, hệ số sử dụng đất, mối quan

20. 11
hệ giữa các hệ thống phụ trợ trong sản xuất nông nghiệp như: chế độ thủy
văn, bảo quản chế biến, tiêu thụ hàng hóa.
2.1.3.2 Sự cần thiết phải đánh giá hiệu quả sử dụng đất
“Thế giới đang sử dụng khoảng 1,5 tỷ ha đất cho sản xuất nông nghiệp.
Tiềm năng đất nông nghiệp của thế giới khoảng 3 - 5 tỷ ha. Nhân loại đang
làm hư hại đất nông nghiệp khoảng 1,4 tỷ ha đất và hiện nay có khoảng 6 - 7
triệu ha đất nông nghiệp bị bỏ hoang do xói mòn và thoái hóa. Để giải quyết
nhu cầu về sản phẩm nông nghiệp, con người phải thâm canh, tăng vụ tăng
năng suất cây trồng và mở rộng diện tích đất nông nghiệp”
Để nắm vững số lượng và chất lượng đất đai cần phải điều tra thành lập
bản đồ đất, đánh giá phân hạng đất, điều tra hiện trạng, quy hoạch sử dụng đất
hợp lý là điều rất quan trọng mà các quốc gia đặc biệt quan tâm nhằm ngăn
chặn những suy thoái tài nguyên đất đai do sự thiếu hiểu biết của con người,
đồng thời nhằm hướng dẫn về sử dụng đất và quản lý đất đai sao cho nguồn
tài nguyên này được khai thác tốt nhất mà vẫn duy trì sản xuất trong tương lai.
Phát triển nông nghiệp bền vững có tính chất quyết định trong sự phát
triển chung của toàn xã hội. Điều cơ bản nhất của phát triển nông nghiệp bền
vững là cải thiện chất lượng cuộc sống trong sự tiếp xúc đúng đắn về môi
trường để giữ gìn tài nguyên cho thế hệ sau này.
2.1.3.3 Tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả sử dụng đất
Trong quá trình sử dụng đất đai tiêu chuẩn cơ bản và tổng quát khi
đánh giá hiệu quả là mức độ đáp ứng nhu cầu của xã hội và sự tiết kiệm lớn
nhất về chi phí các nguồn tài nguyên, sự ổn định lâu dài của hiệu quả. Do đó
tiêu chuẩn đánh giá việc nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên đất nông - lâm
nghiệp là mức độ tăng thêm các kết quả sản xuất trong điều kiện nguồn lực
hiện có hoặc mức độ tiết kiệm về chi phí các nguồn lực khi sản xuất ra một
khối lượng nông - lâm sản nhất định.

21. 12
Tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả sử dụng đất là mức độ đạt được các mục
tiêu kinh tế, xã hội và môi trường.
“Hiệu quả sử dụng đất có ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất nông - lâm
nghiệp,sử dụng đất phải tuân theo quan điểm sử dụng đất bền vững hướng vào
ba tiêu chuẩn chung là bền vững về kinh tế, bền vững về xã hội và bền vững
về môi trường”
* Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả xã hội
Hiệu quả xã hội được phân tích bởi các chỉ tiêu sau:
+ Đảm bảo an toàn lương thực, gia tăng lợi ích của nông dân;
+ Đáp ứng mục tiêu chiến lược phát triển của vùng;
+ Thu hút nhiều lao động, giải quyết công ăn việc làm cho nông dân;
+ Góp phần định canh định cư, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật.
* Các chỉ tiêu về hiệu quả môi trường
Theo Đỗ Nguyên Hải (1999) [3], chỉ tiêu đánh giá chất lượng môi
trường trong quản lý sử dụng đất bền vững ở vùng nông nghiệp được tưới là:
+ Quản lý đối với đất đai rừng đầu nguồn;
+ Đánh giá các tài nguyên nước bền vững;
+ Đánh giá quản lý đất đai;
+ Đánh giá hệ thống cây trồng;
+ Đánh giá về tính bền vững đối với việc duy trì độ phì nhiêu của đất
và bảo vệ cây trồng;
+ Đánh giá về quản lý và bảo vệ tự nhiên;
+ Sự thích nghi của môi trường đất khi thay đổi kiểu sử dụng đất.
Các tiêu chí và chỉ tiêu thuộc 3 lĩnh vực trên được dùng để xem xét
đánh giá hiệu quả của một hệ thống sử dụng đất. Tuy nhiên, theo từng đặc
tính và mục tiêu của mỗi kiểu sử dụng đất, các tiêu chí và chỉ tiêu cũng có ý
nghĩa khác nhau. Vì vậy khi đánh giá xem xét trong từng trường hợp cụ thể
mà đặt cho chúng có các trọng số khác nhau.

22. 13
Nghiên cứu sự phát triển của nền nông nghiệp, nhiều nhà kinh tế đã
chia nông nghiệp ra làm ba giai đoạn: nông nghiệp tự cung tự cấp, nông
nghiệp đa dạng hoá, nông nghiệp chuyên môn hoá cao.
Giai đoạn tự cung tự cấp: sản xuất nông nghiệp chỉ phục vụ cho nhu
cầu của chính mình, sản xuất hoàn toàn dựa vào tự nhiên, quy mô nhỏ độ rủ
ro cao, chưa có sản phẩm hàng hoá.
Giai đoạn đa dạng hoá sản xuất: chủng loại cây trồng vật nôi đã phong
phú hơn, hạn chế được tình trạng bấp bênh, sản phẩm nông nghiệp một phần
tiêu dùng cho gia đình, một phần để trao đổi, từ giai đoạn này đã có hàng hoá
nông sản.
Giai đoạn ba: Nông nghiệp được chuyển sang sản xuất chuyên môn
hoá, sử dụng máy móc, áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, khối lượng
sản phẩm lớn năng suất lao động cao, sản phẩm hàng hoá cho thị trường.
Sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hoá có những ưu thế đặc biệt.
Nó thúc đẩy sự phát triển của lực lượng sản xuất, nâng cao năng suất lao động
xã hội. Trong kinh tế hàng hoá có sự tác động của quy luật giá trị, sự nghiệt
ngã của cạnh tranh, sự khắt khe của thị trường và quy luật cung cầu bộc người
nông dân phải năng động và biết tính toán, cải tiến kỹ thuật, tiết kiệm, nâng
cao chất lượng các sản phẩm nông nghiệp cho phù hợp với nhu cầu của xã
hội. Khi có sản xuất hàng hoá, quá trình xã hội hoá sản xuất nhanh chóng
được thúc đẩy làm cho sự phân công chuyên môn hoá sản xuất ngày càng sâu
sắc, hợp tác hoá chặt chẽ, hình thành các mối quan hệ và phụ thuộc lẫn nhau,
hình thành thị trường trong nước và thế giới, thúc đẩy nhanh quá trình tích tụ
và tập chung sản xuất, thúc đẩy quá trình dân chủ hoá, bình đẳng và tiến bộ xã
hội. Vì vậy sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hoá mang lại rất nhiều lợi ích.
Chuyển sang nền nông nghiệp sản xuất hàng hoá là sự tiến hoá hợp quy
luật. Đó là quá trình chuyển nền nông nghiệp truyền thống, manh mún lạc hậu
thành nền nông nghiệp hiện đại.

23. 14
Nước ta đi từ một nền kinh tế lạc hậu mang tính tự cấp, tự túc, tiến lên
chủ nghĩa xã hội không qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa, quá trình
phát triển kinh tế nhất thiết phải là quá trình phát triển sản xuất hàng hoá.
Như vậy, sản xuất nông nghiệp hàng hoá là một xu hướng có tính quy luật,
phù hợp với đường lối đổi mới của Đảng và nhà nước ta hiện nay, nó đang là
bước đi, là lộ trình trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp
nông thôn nước ta.
2.1.3.4 Những xu hướng phát triển nông nghiệp trên Thế giới
Trên con đường phát triển nông nghiệp, mỗi nước đều chịu ảnh hưởng
các điều kiện khác nhau, nhưng phải giải quyết vấn đề chung sau:
- Không ngừng nâng cao chất lượng nông sản, năng suất lao động trong
nông nghiệp, nâng cao hiệu quả đầu tư;
- Mức độ và phương thức đầu tư vốn, lao động, khoa học và quá trình
phát triển nông nghiệp. Chiều hướng chung nhất là phấn đấu giảm lao động
chân tay, đầu tư nhiều lao động trí óc, tăng cường hiệu quả của lao động, quản
lý và tổ chức;
- Mối quan hệ giữa phát triển nông nghiệp và môi trường.
Từ những vấn đề chung trên, mỗi nước lại có chiến lược phát triển nông
nghiệp khác nhau và có thể chia làm hai xu hướng:
* Nông nghiệp công nghiệp hoá:
Huớng này đặt trọng tâm dựa chủ yếu vào các yếu tố vật tư, kỹ thuật,
hoá chất và các sản phẩm khác của công nghiệp.
Sử dụng các thành tựu của công nghiệp vào sản xuất nông nghiệp. sử
dụng vật tư kỹ thuật, trang thiết bị máy móc, sản xuất theo quy trình kỹ thuật
chặt chẽ gần như công nghiệp, đạt năng suất cây trồng vật nuôi và lao động
cao. Khoảng 10% lao động xã hội trực tiếp làm nông nghiệp nhưng vẫn đáp
ứng đủ nhu cầu tiêu dùng và xuất khẩu. Nhược điểm nông nghiệp công

24. 15
nghiệp hoá gây nên nhiều hậu quả sinh thái nghiêm trọng, làm ô nhiễm
môi trường, giảm tính đa dạng sinh học và hao hụt nguồn gen thiên nhiên.
- Mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ cải tiến: Mô hình này đang
được phát triển ở các nước đang phát triển bắt đầu đi lên công nghiệp hoá,
phương thức sản xuất cơ bản là sử dụng sức người và súc vật với công cụ thủ
công là chủ lực có thêm phần hỗ trợ của máy móc, sử dụng các giống cây
trồng vật nôi cũ và mới, bón phân hữu cơ và hoá học với liều lượng khác
nhau, dùng hoá chất phòng trừ sâu bệnh, cỏ dại và một phần sản phẩm vi sinh,
dùng thức ăn tổng hợp, đậm đặc, thuốc thú y, chất kích thích tăng trưởng cây
trồng, vật nuôi, tưới nước bằng hệ thống thuỷ nông, sử dụng năng lượng tự
nhiên, là chủ yếu, năng suất sản lượng của phương thức sản xuất này thường
đạt loại từ khá đến cao và tương đối ổn định. Sản lượng đảm bảo nhu cầu của
người nông dân và bắt đầu có nông sản hàng hoá.
- Mô hình nông nghiệp hữu cơ hiện đại: Đây là phương thức sản xuất
nông nghiệp mới xuất hiện trên thế giới từ những năm 1970 của thế kỷ XX ở
một số nước phát triển như Anh, Pháp, Đức, Nhật tập chung chủ yếu là sản
xuất rau, quả sạch nhưng không sử dụng hoá chất làm phân bón và trừ sâu, trừ
cỏ đảm bảo cho nông sản sạch, có sử dụng giống mới và công nghệ sinh học,
sản phẩm vi sinh, máy móc làm đất ... mô hình nông nghiệp hữu cơ hiện đại đáp
ứng được yêu cầu cơ bản của nền nông nghiệp bền vững, bảo vệ được môi
trường sinh thái đem lại hiệu quả kinh tế.
- Mô hình nông nghiệp công nghiệp hoá: Mô hình này đang được ứng
dụng rộng rãi ở các nước công nghiệp phát triển. Phương thức sản xuất cơ bản
của mô hình này là công nghiệp hoá toàn bộ chu trình sản xuất: sử dụng
giống cây trồng, vật nuôi năng suất cao, thành tựu của công nghệ sinh học
hiện đại đã đưa lại năng suất cây trồng, vật nôi và năng suất lao động
nông nghiệp cao, đưa lại sản lượng và tỷ suất nông sản hàng hoá cao.

25. 16
Qua kinh nghiệm của các nước cho thấy: Một nền sản xuất nông nghiệp
hàng hoá phải có sự can thiệp và trợ giúp từ phía nhà nước bằng các hệ thống
chính sách tạo ra môi trường, điều kiện để khuyến khích phát triển sản xuất.
Mặt khác đối với các nước phát triển thì lao động nông nghiệp được chú trọng
trong việc đào tạo kiến thức và thực hành về kỹ thuật cũng như công tác quản
lý, đủ năng lực để sử dụng các công nghệ mới trong sản xuất làm giảm các chi
phí trong lao động, tăng năng suất lao động.
Giai đoạn hiện nay muốn đưa nông nghiệp phát triển đi lên phải xây
dựng và thực hiện nền nông nghiệp trí tuệ. Thể hiện ở việc phát hiện nắm bắt
và vận dụng các quy luật tự nhiên và xã hội trong mọi hoạt động của hệ thống
nông nghiệp, áp dụng các giải pháp phù hợp. Nông nghiệp trí tuệ là bước phát
triển ở mức cao, là sự kết hợp ở đỉnh cao của các thành tựu sinh học, công
nghiệp, kinh tế, quản lý được vận dụng phù hợp với điều kiện cụ thể của mỗi
nước, mỗi vùng .
2.1.3.5. Phương hướng phát triển nông nghiệp Việt Nam
Hiện nay cơ cấu kinh tế nông nghiệp nước ta bước đầu đã gắn phương
thức truyền thống với phương thức công nghiệp hoá và từng bước giảm
bớt tính tự cấp, tự túc, chuyển dần sang sản xuất hàng hoá và hướng mạnh
ra xuất khẩu.
Trên cơ sở thành tựu nông nghiệp trong 20 năm đổi mới, dựa trên
những dự báo về khoa học kỹ thuật, căn cứ vào điều kiện cụ thể, phương
hướng chủ yếu phát triển nông nghiệp Việt Nam trong 10 năm do Bộ nông
nghiệp và phát triển nông thôn đề ra.[8]
* Mục tiêu phát triển nông nghiệp giai đoạn 2016-2020 phục hồi tăng
trưởng, tăng hiệu quả sản xuất nông nghiệp; phát huy dân chủ cơ sở, huy
động sức mạnh cộng đồng để phát triển nông thôn; tăng thu nhập và giảm
đáng kể tỷ lệ nghèo, bảo vệ môi trường.

26. 17
- Tốc độ tăng trưởng nông nghiệp ổn định 3,3- 3,8%. Tạo chuyển
biến rõ rệt về mở rộng quy mô sản xuất bình quân của các hộ và ứng dụng, khoa
học công nghệ.
- Tạo bước đột phá trong đào tạo nhân lực. Nâng cao cả kiến thức
và kỹ năng sản xuất kinh doanh nông lâm ngư nghiệp và phi nông nghiệp
cho lao động nông thôn.
- Tạo chuyển biến rõ rệt trong phát triển kinh tế hợp tác xã, hiệp hội,
phát triển liên kết dọc theo ngành hàng, kết nối giữa sản xuất - chế biến- kinh
doanh. Phát triển doanh nghiệp nông thôn.
- Hình thành kết cấu hạ tầng căn bản phục vụ hiệu quả sản xuất nông
nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn. Cải thiện căn bản môi trường và sinh thái
nông thôn tập chung và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, phòng chống
dịch bệnh cho cây trồng và vật nuôi, phòng chống thiên tai.
* Mục tiêu phát triển nông nghiệp giai đoạn 2016-2020: phát triển nông
nghiệp theo hướng toàn diện, hiện đại, sản xuất hàng hoá lớn, vững bền; phát
triển nông thôn gắn với quá trình công nghiệp hoá, đô thị hoá đất nước, tăng
thu nhập và cải thiện căn bản điều kiện sống của dân cư nông thôn, bảo vệ
môi trường.
- Đảm bảo duy trì tốc độ tăng trưởng nông nghiệp ở mức bình quân 3,5-
4% năm. Hình thành một số ngành sản xuất kinh doanh mũi nhọn của Việt
Nam trên thị trường quốc tế.
- Cơ cấu sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông thôn chuyển đổi theo
nhu cầu thị trường. Phát triển chăn nuôi, thuỷ sản và lâm nghiệp. Công
nghiệp, dịch vụ và kinh tế đô thị phối hợp hiệu quả với sản xuất và kinh
doanh nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn.
- Chuyển phần lớn lao động nông thôn ra khỏi nông nghiệp, lao động
nông nghiệp còn khoảng 30% lao động xã hội. Hình thành đội ngũ nông dân

27. 18
chuyên nghiệp có kỹ năng sản xuất và quản lý, gắn kết trong các loại hình
kinh tế hợp tác và kết nối với thị trường.
- Phong trào xây dựng nông thôn mới phát triển mạnh với ít nhất 50% số
xã đạt tiêu chuẩn. Nâng cao thu nhập của cư dân nông thôn lên 2,5 lần so với
hiện nay. Quy hoạch dân cư, quy hoạch lãnh thổ nông thôn gắn với phát triển đô
thị, công nghiệp.
- Phát triển lâm nghiệp tăng độ che phủ của rừng lên 43-45%, bảo vệ đa
dạng sinh học, đảm bảo đánh bắt thuỷ hải sản nội địa và gần bờ trong khả
năng tái tạo và phát triển, khắc phục tình trạng ô nhiễm trong sản xuất nông
nghiệp, khắc phục và giảm thiệt hại thiên tai, dịch bệnh và các tác động xấu
của biến đổi khí hậu
2.1.4. Định hướng sử dụng đất
2.1.4.1. Cơ sở khoa học và thực tiễn trong đề xuất sử dụng đất
- Truyền thống, kinh nghiệm và tập quán sử dụng đất lâu đời của nhân dân
Việt Nam.
- Những số liệu, tài liệu thống kê định kỳ về sử dụng đất (diện tích,
năng suất, sản lượng), sự biến động và xu hướng phát triển.
- Chiến lược phát triển của các ngành: Nông nghiệp, lâm nghiệp, công
nghiệp, xây dựng, giao thông....
- Các dự án quy hoạch tổng thể kinh tế - xã hội của các vùng và địa phương.
- Kết quả nghiên cứu tiềm năng đất đai về phân bố, sản lượng, chất
lượng và khả năng sử dụng ở mức độ thích nghi của đất đai.
- Trình độ phát triển khoa học kỹ thuật phục vụ cho sản xuất đạt hiệu
quả kinh tế cao.
- Tốc độ gia tăng dân số, dự báo dân số qua các thời kỳ, truyền thống,
kinh nghiệm và tập quán sử dụng đất lâu đời của nhân dân Việt Nam.

28. 19
2.1.4.2. Quan điểm nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp
Sử dụng đất phải gắn liền với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của
địa phương, phải dựa trên cơ sở quy hoạch và lập kế hoạch sử dụng đất của các cấp
chính quyền.
Khai thác sử dụng đất phải đạt hiệu quả kinh tế, xã hội, môi trường và
tiến tới sự ổn định bền vững lâu dài.
Khai thác sử dụng đất phải gắn liền với quá trình chuyển dịch cơ cấu
kinh tế nông nghiệp, nông thôn theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa.
Khai thác sử dụng đất phải đảm bảo khai thác tối đa lợi thế so sánh,
tiềm năng của từng vùng trên cơ sở kết hợp giữa chuyên môn hóa và đa dạng
hóa sản phẩm và sản xuất hàng hóa.
Khai thác sử dụng đất phải đảm bảo ưu tiên trước hết cho mục tiêu đảm
bảo an ninh lương thực của các nông hộ và địa phương.
Khai thác sử dụng đất phải dựa trên cơ sở kinh tế của nông hộ, nông
trại phù hợp với trình độ dân trí, phong tục tập quán nhằm phát huy kiến thức
bản địa và nội lực của địa phương.
Khai thác sử dụng đất phải đảm bảo ổn định về xã hội, an ninh- quốc phòng.
2.1.4.3. Định hướng sử dụng đất nông nghiệp
Định hướng sử dụng đất nông nghiệp là xác định phương hướng sử
dụng đất nông nghiệp theo điều kiện tự nhiên, đặc điểm kinh tế, điều kiện vật
chất xã hội, thị trường… đặc biệt là mục tiêu, chủ trương chính sách của nhà
nước nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất xã hội, tạo điều kiện bảo vệ đất và bảo
vệ môi trường. Nói cách khác, định hướng sử dụng đất nông nghiệp là việc
xác định một cơ cấu sản xuất nông nghiệp trong đó cơ cấu cây trồng, cơ cấu
vật nuôi phù hợp với điều kiện sinh thái của vùng lãnh thổ. Để xác định được
cơ cấu sử dụng đất nông nghiệp hợp lý cần phải có nghiên cứu về hệ thống
cây trồng, các mối quan hệ giữa cây trồng với nhau, giữa cây trồng với môi

29. 20
trường bên ngoài là điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội như: tập quán và kinh
nghiệm sản xuất, lao động, quản lý, thị trường, cơ chế chính sách...[8]
Trên cơ sở nghiên cứu hệ thống cây trồng và các mối quan hệ giữa
chúng với môi trường để định hướng sử dụng đất phù hợp với điều kiện từng vùng.
Các căn cứ để định hướng sử dụng đất:
- Đặc điểm địa lý, thổ nhưỡng.
- Tính chất đất hiện tại.
- Dựa trên yêu cầu sinh thái của cây trồng, vật nuôi và các loại
hình sử dụng đất.
- Dựa trên các mô hình sử dụng đất phù hợp với yêu cầu sinh thái của
cây trồng, vật nuôi và đạt hiệu quả sử dụng đất cao (Lựa chọn loại hình sử dụng
đất tối ưu).
- Điều kiện sử dụng đất, cải tạo đất bằng các biện pháp thủy lợi, phân
bón và các tiến bộ khoa học kỹ thuật về canh tác.
- Mục tiêu phát triển của vùng nghiên cứu trong những năm tiếp
theo hoặc lâu dài.
Việc nghiên cứu để đưa ra hệ thống sử dụng đất sản xuất nông nghiệp
tối ưu, hiệu quả phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của từng địa
phương cũng như tận dụng và phát huy được tiềm năng của đất, nâng cao
năng suất cây trồng, góp phần từng bước cải thiện đời sống của nhân dân,
đồng thời giữ vững được môi trường sinh thái theo quan điểm phát triển bền
vững đang là rất cần thiết.
2.2. Tình hình sử dụng đất nông nghiệp trên Thế giới và Việt Nam
2.2.1. Trên Thế giới
Tổng diện tích đất trên thế giới 14.777 triệu ha, với 1.527 triệu ha đất
đóng băng và 13.251 triệu ha đất không phủ băng [10].
Trong đó, 12% tổng diện tích là đất canh tác, 24% là đồng cỏ, 32% là
đất rừng và 32% là đất cư trú, đầm lầy. Diện tích đất có khả năng canh tác là

30. 21
3.200 triệu ha, hiện mới khai thác hơn 1.500 triệu ha. Tỷ lệ đất có khả năng
canh tác ở các nước phát triển là 70%; ở các nước đang phát triển là 36%.
Trong đó, những loại đất tốt, thích hợp cho sản xuất nông nghiệp như đất phù
sa, đất đen, đất rừng nâu chỉ chiếm 12,6%; những loại đất quá xấu như đất
vùng tuyết, băng, hoang mạc, đất núi, đất đài nguyên chiếm đến 40,5%; còn
lại là các loại đất không phù hợp với việc trồng trọt như đất dốc, tầng đất
mỏng, vv[10].
Sản xuất nông nghiệp thế giới đang phải đối mặt với những thách thức
to lớn, nhu cầu sử dụng sản phẩm nông nghiệp để nuôi sống nhân loại tăng,
trong khi đó hai yếu tố quan trọng của sản xuất nông nghiệp là đất và nước
đang bị suy giảm nghiêm trọng. Để ứng phó với vấn đề này trên thế giới đã có
nhiều nước tìm ra con đường khác nhau để đưa đất nước thoát khỏi tình trạng
đói nghèo. Cụ thể như:
Hà Lan tận dụng công nghệ: Đất nông nghiệp ở Hà Lan ít lại trũng, rất
dễ bị ngập lụt nhưng Hà Lan đã tìm tòi, tự khẳng định những lợi thế của chính
mình để phát triển nền nông nghiệp theo hướng chiến lược một nền nông
nghiệp hướng ra xuất khẩu. Hà Lan đã sử dụng vốn và công nghệ cao để thay
thế quỹ đất hiếm hoi: sử dụng nhà kính để sản xuất cà chua, ớt, dưa quanh
năm, tiết kiệm đất, tăng hiệu suất đất. Nhà nước còn biến các thửa đất nhỏ
liền kết thành thửa lớn liền nhau, xây dựng hệ thống kênh rạch, đảm bảo yêu
cầu cơ giới hóa bằng cách nhập khẩu hạt ngũ cốc, hạt đậu, hạt có dầu nhất là
thức ăn chăn nuôi để sản xuất hàng xuất khẩu. Nhờ có vốn lớn nên ở Hà Lan
đã hình thành hệ thống nhà kính với công nghệ hiện đại bậc nhất thế giới,
cùng với các biện pháp thâm canh cao đã đưa năng suất nông nghiệp của Hà
Lan cao gấp nhiều lần năng suất bình quân thế giới [12].
Israel: là một trong những đất nước khô hạn nhất với 60% diện tích đất
liền là sa mạc, nhưng ít ai biết được rằng, đây cũng là một trong những đất
nước có ngành nông nghiệp thành công nhất trên thế giới. Với lượng mưa

31. 22
trung bình chỉ khoảng 50mm/năm, tưởng chừng như không thể canh tác trồng
trọt được nhưng lại trở thành một cường quốc nông nghiệp, nhà cung cấp
lương thực hàng đầu thế giới. Tất cả là nhờ có hệ thống tưới tiêu sáng tạo của
những người nông dân. Nhờ có hệ thống tưới tiêu này, Israel đã biến hoang
mạc khô cằn thành những vùng đất tốt để trồng rau xanh và trang trại chăn
nuôi cá. Nhờ hệ thống tưới nhỏ giọt người dân có thể canh tác 3 vụ/năm thay
vì một vụ vào mùa mưa như trước đây. Kết quả tương tự cũng đạt được tại
Kenya, Nam Phi, Nigeria- Những quốc gia có điều kiện tương tự Israel [12].
Thái Lan: là một đất nước có diện tích đất sản xuất nông nghiệp lớn
trong vùng Đông Nam Á (tương đương với diện tích của Việt Nam và Lào
cộng lại) là 513,12 kilomet vuông xếp hạng 50 trên thế giới. Với các loại cây
trồng đa dạng được chú trong phát triển như: cao su, cà phê, mía, ngô và các
loại cây ăn quả. Trong quá trình phát triển chính phủ nước này có vai trò điều
khiển, thúc đẩy nền nông nghiệp phát triển bằng các hình thức khác nhau: về
cơ sở vật chất xây dưng hệ thống giao thông thủy lợi, điện, nước sinh hoạt...
cơ sở hạ tầng và hệ thống pháp lý, chính sách thuế, hệ thống giáo dục và đạo
tạo nguồn nhân lực. Định hướng cho sự phát triển bằng các kế hoạc rõ ràng.
Các kế hoạch phát triển kinh tế xã hội thường là các kế học 5 năm. Chính nhờ
những điều này thì Thái Lan là một nước đi lên từ nông nghiệp trở thành nước
xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới năm 2013[12].
2.2.2. Ở Việt Nam
Theo quyết định số 455/QĐ-BTNMT ngày 21 tháng 3 năm 2019 quyết
định phê duyệt và công bố kết quả thống kê diện tích đất đai năm 2017 [9].
Điều 1. Phê duyệt và cô bố kết quả thống kê diện tích đất đai của cả
nước năm 2017 (tính đến ngày 31 tháng 12 năm 2017) như sau:
Tổng diện tích tự nhiên: 33.123.077 ha, bao gồm:
- Diện tích nhóm đất nông nghiệp: 27.302.206 ha
- Diện tích nhóm đất phi nông nghiệp: 3.696.829 ha

32. 23
- Diện tích nhóm đất chưa sử dụng: 2.123.042 ha
Bảng 2.1. Hiện trạng sử dụng đất cả nước tính đến ngày 31/12/2017
STT Loại đất Mã
Diện tích
(ha)
Cơ cấu
(%)
Tổng diện tích tự nhiên 33.123.077 100
1 Đất nông nghiệp NNP 27.302.206 82.43
1.1 Đất sản xuất nông nghiệp SXN 11.530.160 34.81
1.1.1 Đất trồng cây hàng năm CHN 6.997.965 21.13
1.1.1.1 Đất trồng lúa LUA 4.143.096 12.51
1.1.1.2 Đất trồng cây hàng năm khác HNK 2.854.869 8.62
1.1.2 Đất trồng cây lâu năm CLN 4.532.195 13.68
1.2 Đất lâm nghiệp LNP 14.923.560 45.06
1.2.1 Rừng sản xuất RSX 7.460.315 22.52
1.2.2 Rừng phòng hộ RPH 5.287.367 15.96
1.2.3 Rừng đặc dụng RDD 2.175.878 6.58
1.3 Đất nuôi trồng thủy sản NTS 797.759 2.41
1.4 Đất làm muối LMU 17.505 0.05
1.5 Đất nông nghiệp khác NKH 33.223 0.10
2 Đất phi nông nghiệp PNN 3.697.829 11.16
3 Đất chưa sử dụng CSD 2.123.042 6.41
(Nguồn: Tổng cục thống kê)

33. 24
Từ bảng 2.1 cho ta thấy:
- Diện tích nhóm đất nông nghiệp là: 27.302,206 ha chiếm 82,43% tổng
diện tích tự nhiên. Diện tích nhóm đất phi nông nghiệp 3.697,829 ha chiếm
11,16% tổng diện tích tự nhiên. Diện tích nhóm đất chưa sử dụng 2.123,042
ha chiếm 6,14% tổng diện tích tự nhiên[2].
- Việc nâng cao hiệu quả sử dụng đất nhằm thỏa mãn nhu cầu cho xã hội
về sản phẩm nông nghiệp đang trở thành vấn đề cấp bách được các nhà quản
lí và sử dụng đất quan tâm. Thực tế cho thấy, trong những năm qua do tốc độ
công nghiệp hóa cũng như đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ ở nhiều địa phương
trên phạm vi cả nước làm cho diện tích đất nông nghiệp ở Việt Nam có nhiều
biến động.
- Nông nghiệp Việt Nam đã có bước phát triển rõ rệt về nhiều mặt, từ tổ
chức lực lượng sản xuất, khoa học công nghệ đến các chỉ số. Nông nghiệp
phát triển theo hướng hiện đại, hiệu quả, chuyển mạnh sang sản xuất hàng
hóa, ứng dụng công nghệ cao. Áp dụng các biện pháp canh tác thâm
canh tăng vụ, thủy canh, mô hình nhà kính… góp phần tăng hiệu quả sử dụng
đất, tăng giá trị kinh tế trên một đơn vị canh tác.
2.2.3. Khái quát về tình hình sử dụng đất của tỉnh Thái nguyên
Thái Nguyên là một tỉnh ở đông bắc Việt Nam, có diện tích
3.562,82 km² phía bắc tiếp giáp với tỉnh Bắc Kạn, phía tây giáp với các
tỉnh Vĩnh Phúc, Tuyên Quang, phía đông giáp với các tỉnh Lạng Sơn, Bắc
Giang và phía nam tiếp giáp với thủ đô Hà Nội. Tỉnh Thái Nguyên trung bình
cách sân bay quốc tế Nội Bài 50 km, cách biên giới Trung Quốc 200 km, cách
trung tâm Hà Nội 75 km và cảng Hải Phòng 200 km. Với vị trí địa lý là một
trong những trung tâm chính trị, kinh tế,giáo dục của khu Việt Bắc nói riêng,
của vùng trung du miền núi phía bắc nói chung, Thái Nguyên là cửa ngõ giao
lưu kinh tế - xã hội giữa vùng trung du miền núi với vùng đồng bằng Bắc Bộ.

34. 25
Việc giao lưu đã được thực hiện thông qua hệ thống đường bộ, đường sắt,
đường sông hình rẻ quạt mà thành phố Thái Nguyên là đầu nút.
Tỉnh Thái Nguyên có tổng diện tích là 356.282 ha. Cơ cấu đất đai gồm
các loại sau: Đất núi chiếm 48,4% diện tích tự nhiên, có độ cao trên 200 m,
hình thành do sự phong hóa trên các đá Macma, đá biến chất và trầm tích. Đất
núi thích hợp cho việc phát triển lâm nghiệp, trồng rừng đầu nguồn, rừng
phòng hộ, rừng kinh doanh nhưng cũng thích hợp để trồng cây ăn quả, một
phần cây lương thực cho nhân dân vùng cao. Đất đồi chiếm 31,4% diện tích
tự nhiên chủ yếu hình thành trên cát kết, bột kết phiến sét và một phần phù
sa cổ kiến tạo. Đây là vùng đất xen giữa nông và lâm nghiệp. Đất đồi tại một
số vùng như Đại Từ, Phú Lương... ở từ độ cao 150 m đến 200 m có độ dốc từ
50 đến 200 phù hợp đối với cây công nghiệp và cây ăn quả lâu năm, đặc biệt
là cây chè (trà) (một đặc sản của Thái Nguyên). Đất ruộng chiếm 12,4% diện
tích đất tự nhiên, trong đó một phần phân bố dọc theo các con suối, rải rác,
không tập trung, chịu sự tác động lớn của chế độ thủy văn khắc nghiệt (lũ đột
ngột, hạn hán...) khó khăn cho việc canh tác. Trong tổng quỹ đất 356.282 ha,
đất đã sử dụng là 246.513 ha (chiếm 69,22% diện tích đất tự nhiên) và đất
chưa sử dụng là 109.669 ha (chiếm 30,78% diện tích tự nhiên). Trong đất
chưa sử dụng có 1.714 ha đất có khả năng sản xuất nông nghiệp và 41.250 ha
đất có khả năng sản xuất lâm nghiệp. Trong những năm gần đây với tốc độ đô
thị hóa diễn ra mạnh, làm cho diện tích đất nông nghiệp của toàn tỉnh bị thu
hẹp. Vì vậy đánh giá hiệu quả sử dụng đất đai nhằm đưa ra được biện pháp
và phương hướng sử dụng đất đai hợp lý, hiệu quả là rất cần thiết [2.].
2.3. Định hướng sử dụng đất nông nghiệp
2.3.1. Cơ sở khoa học và thực tiễn trong định hướng sử dụng đất
- Truyền thống, kinh nghiêm và tập quán sử dụng đất lâu đời của nhân
dân Việt Nam.

35. 26
- Những số liệu, tài liệu thống kê định kì về sử dụng đất (Diện tích,
năng suất, sản lượng), sự biến động và xu hướng phát triển.
- Chiến lược phát triển của các ngành: nông nghiệp, lâm nghiệp, công
nghiệp, xây dựng, giao thông…
+ Các dự án quy hoạch tổng thể kinh tế - xã hội của các vùng và địa phương.
+ Kết quả nghiên cứu tiềm năng đất đai và phân bố, sản lượng, chất
lượng và khả năng sử dụng ở mức độ thích nghi của đất đai.
+ Trình độ phát triển khoa học kĩ thuật phục vụ cho sản xuất đạt hiệu
quả kinh tế cao.
+ Tốc độ gia tăng dân số, dự báo dân số qua các thời kì.
2.3.2. Quan điểm nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp
- Sử dụng đất phải gắn liền với định hướng phát triển kinh tế - xã hội
của địa phương, phải dựa trên cơ sở quy hoạch và lập kế hoạch sử dụng đất
của các cấp chính quyền.
- Khai thác sử dụng đất phải đạt hiệu quả kinh tế, xã hội, môi trường và
tiến tới sự ổn định bền vững lâu dài.
- Khai thác sử dụng đất phải gắn liền với quá trình chuyển dịch cơ cấu
kinh tế nông nghiệp, nông thôn theo hướng công nghiệp hóa hiện đại hóa.
- Khai thác sử dụng đất phải đảm bảo khai thác tối đa lợi thế so sánh,
tiềm năng của từng vùng trên cơ sở kết hợp giữa chuyên môn hóa và đa dạng
hóa sản phẩm và sản xuất hàng hóa.
- Khai thác sử dụng đất phải đảm bảo ưu tiên trước hết cho mục tiêu
đảm bảo an ninh lương thực của các nông hộ và địa phương.
- Khai thác sử dụng đất phải dựa trên cơ sở kinh tế của các nông hộ,
nông trại phù hợp với trình độ dân trí, phong tục tập quán nhằm phát huy kiến
thức bản địa và nội lực của địa phương.
- Khai thác sử dụng đất phải đảm bảo ổn định về xã hội, an ninh quốc phòng.

36. 27
2.3.3. Định hướng sử dụng đất nông nghiệp
Định hướng sử dụng đất nông nghiệp là xác định phương hướng sử
dụng đất nông nghiệp theo điều kiện tự nhiên, đặc điểm kinh tế, điều kiện vật
chất xã hội, thị trường…đặc biệt là mục tiêu, chủ trương chính sách của Nhà
nước nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất xã hội, tạo điều kiện bảo vệ đất và bảo
vệ môi trường. Nói cách khác, định hướng sử dụng đất nông nghiệp là việc
xác định một cơ cấu sản xuất nông nghiệp trong đó cơ cấu cây trồng, cơ cấu
vật nuôi phù hợp với điều kiện sinh thái của vùng lãnh thổ. Trên cơ sở nghiên
cứu hệ thống cây trồng và các mối quan hệ giữa chúng với môi trường để
định hướng sử dụng đất phù hợp với điều kiện từng vùng.
Căn cứ để định hướng sử dụng đất:
- Đặc điểm địa lí, thổ nhưỡng.
- Tính chất đất hiện tại.
- Dựa trên yêu cầu sinh thái của cây trồng, vật nuôi và các loại hình sử
dụng đất.
- Dựa trên các mô hình sử dụng đất phù hợp với yêu cầu sinh thái của
cây trồng, vật nuôi và đạt hiệu quả sử dụng đất cao (lựa chọn loại hình sử
dụng đất tối ưu).
- Điều kiện sử dụng đất, cải tạo đất bằng các biện pháp thủy lợi, phân
bón và các tiến bộ khoa học kĩ thuật về canh tác.
- Mục tiêu phát triển của vùng nghiên cứu trong những năm tiếp theo
hoặc lâu dài.
Để đưa ra hệ thống sử dụng để sản xuất nông nghiệp tối ưu, hiệu quả
phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của từng địa phương cũng như
tận dụng và phát huy được tiềm năng của đất, nâng cao năng suất cây trồng,
góp phần từng bước cải thiện đời sống của nhân dân là rất cần thiết. Đề tài
“Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã Cù Vân,
huyện Đại Từ, tỉnh Thái nguyên” không nằm ngoài mục tiêu trên.

37. 28
PHẦN 3
NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1.1. Đối tượng nghiên cứu
- Các loại hình sử dụng đất nông nghiệp
3.1.2. Phạm vi nghiên cứu
Các loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã Cù Vân,
huyện Đại Từ, tỉnh Thái nguyên.
3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành
- Địa điểm: xã Cù Vân, huyện Đại Từ, tỉnh Thái nguyên.
- Thời gian tiến hành: từ ngày 01 tháng 01 năm 2019 đến ngày 01
tháng 04 năm 2019
3.3. Nội dung nghiên cứu
3.3.1. Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội và sử dụng đất của xã Cù
Vân, huyện Đại Từ, tỉnh Thái nguyên.
- Điều kiện tự nhiên
- Điều kiện kinh tế, xã hội
- Tình hình sử dụng đất
3.3.2. Thực trạng loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn
xã Cù Vân, huyện Đại Từ, tỉnh Thái nguyên.
- Thực trạng các loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp
- Mô tả các loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp
3.3.3. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp của xã Cù Vân,
huyện Đại Từ, tỉnh Thái nguyên.
- Hiệu quả kinh tế
- Hiệu quả xã hội

38. 29
- Hiệu quả môi trường
3.3.4. Lựa chọn các loại hình sử dụng đất (LUT) đạt hiệu quả kinh tế xã
hội môi trường và giải pháp
- Lựa chọn các loại hình sử dụng đất
- Đề xuất giải pháp
3.4. Phương pháp nghiên cứu
3.4.1. Phương pháp điều tra thu thập số liệu
- Điều tra thu thập số liệu thứ cấp: Thu thập các tài liệu, số liệu đã có
tại các phòng ban chức năng, các tài liệu có liên quan đến tình hình sử dụng
đất nông nghiệp của xã.
- Điều tra thu thập số liệu sơ cấp:
+ Phương pháp đánh giá nhanh nông thôn (RRA): Thông qua việc đi
thực tế quan sát, phỏng vấn cán bộ và người dân để điều tra hiện trạng sử
dụng đất của xã, thu thập các thông tin liên quan đến đời sống và tình hình
sản xuất nông nghiệp (diện tích, năng suất, sản lượng các loại cây trồng…)
+ Phương pháp đánh giá nông thôn có người dân tham gia (PRA): Trực
tiếp phỏng vấn, tiếp xúc với người dân, tạo cơ hội để người dân trao đổi kinh
nghiệm sản xuất, đưa ra những khó khăn, nguyện vọng nhằm cải thiện tình
hình sử dụng đất tại địa phương… Sử dụng phương pháp PRA để thu thập số
liệu phục vụ việc phân tích hiện trạng, hiệu quả các loại hình sử dụng đất và
đưa ra các giải pháp trong sử dụng đất nông nghiệp nhằm đảm bảo tính thực
tế, khách quan.
Trên địa bàn xã Cù Vân có 13 thôn. Tiến hành điều tra, dự kiến phỏng
vấn 30 hộ dân theo mẫu phiếu đã xây dựng sẵn. Tại mỗi xóm phỏng vấn từ 3 -
4 hộ.

39. 30
3.4.2. Phương pháp tính hiệu quả các loại hình sử dụng đất.
Hiệu quả sử dụng đất là tiêu chí đánh giá mức độ khai thác sử dụng đất
và được đánh giá thông qua một số chỉ tiêu sau:
* Hiệu quả kinh tế
- Tổng giá trị sản phẩm (T): T = p1.q1 + p2.q2 +...+ pn.qn
Trong đó:
+ q: Khối lượng của từng loại sản phẩm được sản xuất/ha/năm.
+ p: Giá của từng loại sản phẩm trên thị trường tại cùng một thời điểm
+ T: Tổng giá trị sản phẩm của 1ha đất canh tác/năm.
- Thu nhập thuần (N): N = T - Csx
Trong đó:
+ N: Thu nhập thuần túy của 1ha đất canh tác/ năm
+ Csx: Chi phí sản xuất cho 1ha đất canh tác/năm
- Hiệu quả đồng vốn: Hv = T/ Csx
- Giá trị ngày công lao động: HLđ = N/Số ngày công lao động/ha/năm [4]
* Hiệu quả xã hội
- Đảm bảo an ninh lương thực
- Đáp ứng nhu cầu nông hộ
- Giá trị ngày công lao động nông nghiệp
- Tỷ lệ giảm hộ đói nghèo
- Mức độ giải quyết công ăn việc làm và thu hút lao động
* Hiệu quả môi trường
- Tỷ lệ che phủ
- Khả năng bảo vệ, cải tạo đất
- Ý thức của người dân trong việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật

40. 31
3.4.3. Phương pháp tính toán phân tích số liệu
Đây là phương pháp phân tích và xử lý số liệu thô đã thu thập được để
thiết lập các bảng biểu để so sánh được sự biến động và tìm nguyên nhân của
nó. Trên cơ sở đó đưa ra các biện pháp thực hiện.
Số liệu được kiểm tra, xử lý tính toán trên máy tính bằng phần mềm
Microsoft office excel và máy tính tay.

41. 32
PHẦN 4
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
4.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội và sử dụng đất của xã Cù Vân,
huyện Đại Từ, tỉnh Thái nguyên.
4.1.1. Điều kiện tự nhiên
4.1.1.1.Vị trí địa lí
Hình 4.1: Hình ảnh vệ tinh xã Cù Vân
Xã Cù Vân là một xã miền núi, nằm về phía Đông Nam của huyện
Đại Từ, cách trung tâm huyện khoảng 10 km, có vị trí địa lý tiếp giáp với
các xã sau:
+ Phía Đông giáp xã Cổ Lũng - huyện Phú Lương.
+ Phía Tây giáp xã Hà Thượng và xã Tân Thái huyện Đại Từ.
+ Phía Nam giáp xã An Khánh-huyện Đại Từ và xã Phúc Xuân - TP
Thái Nguyên.

42. 33
+ Phía Bắc giáp xã Phục Linh-huyện Đại Từ và TT Giang Tiên - huyện
Phú Lương.
Cù Vân hệ thống giao thông đường bộ phát triển tiếp giáp với nhiều xã
khác nhau trong và ngoài huyện nên thuận cho các hoạt động chao đổi mua
bán tiêu thụ hàng hóa từ đó thúc đẩy ngành nông nghiệp phát triển.
4.1.1.2. Địa hình
Cù Vân nằm trong hệ thống các địa phương thuộc vùng trung du và
miền núi có địa hình tương đối bằng phẳng không quá phức tạp chủ yếu là đất
bằng và đồi núi bát úp xen kẽ là các cánh đồng với hệ thống thủy lợi, giao
thông phát triển
4.1.1.3. Thổ nhưỡng
Theo kết quả khảo sát, nghiên cứu trên địa bàn của xã gồm những
nhóm đất chính sau:
- Nhóm đất Feralit vàng đỏ trên đá sét và đá biến chất trên đồi núi thấp
- Nhóm đất nâu đỏ trên đá vôi
- Nhóm đất thung lũng do sản phẩm dốc tụ
Điều kiện về thổ nhưỡng của xã: các loại đất trong xã có độ phì lớn và
chiếm đa phần diện tích. Có nhiều thuận lợi cho phát triển sản xuất nông lâm
nghiệp như: trồng cây lương thực (lúa, ngô) và phát triển thủy sản.
4.1.1.4. Khí hậu, thủy văn
Khí hậu: Cù Vân mang đặc điểm chung của khí hậu vùng miền núi
phía Bắc hằng năm chia hai mùa rõ rệt.
- Mùa mưa từ tháng 4 đến tháng 10, khí hậu nóng ẩm và mưa nhiều.
- Mùa khô từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau, gió đông Bắc chiếm ưu
thế, lượng mưa ít, thời tiết hanh và khô.
- Đặc trưng khí hậu nhiệt đới nóng ẩm thể hiện rõ qua các chỉ số: Nhiệt
độ trung bình hằng năm khoảng 22,8 độ C. Lượng mưa phân bố không đều có

43. 34
chênh lệch lớn giữa mùa mưa và mùa khô.Về mùa mưa lượng mưa lớn, chiếm
tới gần 70% tổng lượng mưa trong năm. Độ ẩm trung bình cả năm là 85%, ẩm
độ cao nhất vào tháng 6, 7, 8. Độ ẩm thấp nhất vào tháng 11, 12 hàng năm.
Thủy văn: Cù Vân có nguồn nước mặt dồi dào, hệ thống thủy lợi tuy có
bước phát triển đồng bộ, hoàn chỉnh, cơ sở hạ tầng, các công trình giao thông,
thuỷ lợi đã đáp ứng được yêu cầu của sản xuất. Hệ thống thủy lợi trên địa bàn
xã hiện nay đáp ứng yêu cầu phát triển sản xuất và phục vụ dân sinh đạt 100%
(so sánh với tiêu chí xây dựng nông thôn mới là 100%) km kênh đạt chuẩn.
4.1.1.5.Tài nguyên rừng, khoáng sản
Tài nguyên rừng của xã khá phong phú, là nơi lưu giữ và bảo tồn nhiều
nguồn gen quý của các loài động, thực vật cận và á nhiệt đới. Diện tích đất có
khả năng phát triển rừng của xã khá lớn là một tiềm năng cho phát triển lâm
nghiệp, độ che phủ rừng của toàn xã đạt 18,28%.
Xã có nguồn khoáng sản phong phú và đa dạng trữ lượng tương đối
lớn, đang được nhà nước quan tâm và đầu tư trong giai đoạn 2015 – 2020.
Trên địa bàn xã đang triển khai dự án để khai thác:
Than tại khu vực xóm 11, với quy mô diện tích để khai thác là 3,04ha
Mỏ đá Cát Kết tại khu vực xóm 7 với quy mô diện tích để khai thác là
72,5ha
Mỏ sắt tại khu vực xóm 10, với quy mô diện tích để khai thác là 20,6ha
Mỏ thiếc Đông Núi Pháo gồm 3 khu vực với tổng diện tích 83ha thuộc
xóm 12, xóm 13 với quy mô diện tích để khai thác là 83ha.
4.1.2. Điều kiện kinh tế, xã hội
4.1.2.1. Tăng trưởng kinh tế và cơ cấu kinh tế
Tuy cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch tích cực, sản xuất nông nghiệp
ngày càng phát triển, giá trị sản xuất nông nghiệp tăng lên xong kinh tế tăng
trưởng còn chậm, chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế của xã. Trong

44. 35
những năm tới xã phấn đấu đẩy nhanh tốc độ chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo
hướng tăng dần tỷ trọng ngành công nghiệp, thương mại, dịch vụ.
Bảng 4.1 Cơ cấu kinh tế giai đoạn 2016- 2018
Ngành kinh tế Cơ Cấu(%)
Nông, lâm, thủy sản 76
Công nghiệp – Xây Dựng 10,5
Dịch vụ – Thương mại 13,5
Tổng 100
(Nguồn: UBND xã Cù Vân)
Tuy cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch tích cực, sản xuất nông nghiệp
ngày càng phát triển, giá trị sản xuất nông nghiệp tăng lên xong kinh tế tăng
trưởng còn chậm, chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế của xã.
- Cơ cấu kinh tế: Tỷ trọng nông, lâm, thủy sản chiếm 76%, thương mại
dịch vụ 13,5%, tiểu thủ công nghiệp 10,5%.
Tổng giá trị sản xuất năm 2017 là 88,6 tỷ trong đó:
+ Sản xuất nông nghiệp (trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp, thuỷ sản ....)
67tỷ. Thu nhập bình quân đầu người đạt 14 triệu đồng/người/năm.
+ Công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp 11tỷ.
+ Dịch vụ, thương mại 10,6tỷ.
4.1.2.2. Thực trạng phát triển các ngành kinh tế
Nông nghiệp: Cây trồng lương thực (lúa, ngô) là thế mạnh của xã. Các
cây công nghiệp ngắn ngày chính gồm lạc, đậu tương...Cơ cấu cây trồng đang
dần chuyển đổi để hình thành các vùng chuyên canh, nâng cao hiệu quả sử
dụng đất. Chuyển đổi toàn bộ diện tích rừng trồng ở khu đất bằng đến kỳ khai
thác sang trồng cây lâu năm như chè, cây ăn quả. Hình thành các vùng chuyên
canh lúa, chè có chất lượng cao, chuyển đổi cơ cấu cây trồng trong nội bộ đất

45. 36
cây hàng năm để xây dựng vùng sản xuất hàng hoá tập trung với sản phẩm
cây có hạt.
- Sản xuất lương thực: Diện tích lúa gieo cấy hàng năm từ 260 ha đến
300 ha. Bình quân lương thực đạt 400kg/người/năm (2018).
- Cây ăn quả: Hiện nay toàn xã có 225 ha cây ăn quả, chủ yếu là vải,
nhãn đang cho thu hoạch, xong giá trị sản phẩm thu từ cây ăn quả chưa cao
- Chăn nuôi: Đẩy mạnh chăn nuôi lợn, gia cầm với quy mô hộ gia đình
nhỏ hẹp rất cần sự hỗ trợ vốn đầu tư trang thiết bị phục vụ cho lai tạo, mua
con giống và hỗ trợ về kỹ thuật để nâng cao năng xuất, sản lượng và hiệu quả
cao hơn.
- Lâm nghiệp: Xã Cù Vân có diện tích rừng tương đối lớn trong đó có
rừng tự nhiên 330,78ha và rừng trồng 385,36ha. Đất đai tương đối bằng
phẳng, màu mỡ, nguồn nước dồi dào phong phú, tài nguyên khoáng sản là
những yếu tố rất thuận lợi cho Cù Vân phát triển nông lâm nghiệp, phát triển
tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ thương mại, phát triển du lịch trong tương lai.
Để thúc đấy sự phát triển kinh tế thì xã đã Xây dựng đề án phát triển
sản xuất định hướng đến năm 2020. Chú trọng công tác chuyển đổi nghề
trong nhân dân nhằm giải quyết việc làm tăng thu nhập, tăng cường công tác
đào tạo nghề, chuyển dịch cơ cấu lao động, phấn đấu có trên 99% người trong
độ tuổi lao động có việc làm thường xuyên và ổn định nguồn thu nhập. Thực
hiện tốt công tác quy hoạch phát triển sản xuất như phân vùng trồng lúa, trồng
chè, trồng rừng, khu chăn nuôi tập trung, khu sản xuất tiểu thủ công nghiệp,
khu dịch vụ thương mại. Trong đó chú trọng phát triển các ngành nghề có thế
mạnh như phát triển nông lâm nghiệp, phát triển tiểu thủ công nghiệp, phát
triển thương mại dịch vụ gắn với ngành công nghiệp khai thác đang phát triển
ở địa phương. Đối với lĩnh vực phát triển sản xuất nông nghiệp: Quy hoạch

46. 37
chi tiết các vùng sản xuất lúa, chè và khu chăn nuôi tập trung…đẩy mạnh việc
ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, nâng cao năng suất, sản lượng và
chất lượng cây trồng, tăng giá trị sản xuất ngành nông nghiệp hàng năm 5%,
xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm hàng hóa nông nghiệp. Khuyến
khích, hỗ trợ nhân dân đổi thửa để tập trung diện tích đầu tư thâm canh, ứng
dụng cơ giới hóa vào sản xuất lúa, chè. Phát triển chăn nuôi theo hướng trang
trại và chăn nuôi công nghiệp tập trung. Triển khai xây dựng khu chăn nuôi
tập trung.
4.1.2.2.Về lĩnh vực văn hóa xã hội
Dân số - lao động
Xã Cù Vân có 1920 hộ và 6329 khẩu được phân thành 13 xóm.
Người dân trong xã chủ yếu làm nông nghiệp, dân số trong độ tuổi lao động
khoảng: 3.584 người, chiếm khoảng 56.62% dân số xã. Trong đó nam 1881
người; nữ 1703 người.
- Tỷ lệ lao động đã qua đào tạo 1598 người/3584 người chiếm 44.58%
tổng số lao động toàn xã.
- Tỷ lệ lao động có trình độ văn hóa 3537 người/3584 người chiếm
98.68% tổng số lao động toàn xã.
- Cơ cấu lao động:
+ Nông, lâm, ngư nghiêp 76%.
+ Dịch vụ, thương mại 10,5%.
+ Công nghiệp, xây dựng, giao thông 13,5%.
- Số lao động đi làm việc ngoài xã 226 người, số lao động đang làm
việc ở nước ngoài 74 người chiếm tỷ lệ 2,06%. Còn lại làm việc tại địa
phương và các cơ quan đơn vị hành chính và doanh nghiệp trên địa bàn.
- Tỷ lệ lao động có việc làm thường ổn định xuyên trên 93,8%.

47. 38
Văn hóa
- Toàn xã có tổng 13 xóm, trong đó có 7 xóm đạt tiêu chuẩn Làng văn
hóa (Xóm 2, xóm 4, xóm 6, xóm5, xóm 7, xóm 12, xóm 14) đạt 53,8%. 85%
số hộ đạt gia đình văn hóa, các hoạt động văn hóa, văn nghệ phát triển lành
mạnh thực sự là món ăn tinh thần của nhân dân. 100% người dân tham gia
bảo hiểm y tế, 100% lượng rác thải được thu gom xử lý, không có cơ sở sản
xuất kinh doanh gây ô nhiễm môi trường, 03 nghĩa trang được đầu tư xây
dựng và quản lý đảm bảo quy định của nhà nước.
Công tác y tế- dân số gia đình và trẻ em
Đội ngũ cán bộ y tế được chuẩn hóa cơ bản đáp ứng chất lượng
chuyên môn. Thực hiện công tác y tế dự phòng và các chương trình y tế quốc
gia luôn chủ động đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền trong việc phòng
chống dịch bệnh như: phòng chống sốt xuất huyết, tay chân miệng, thủy đậu,
viêm não… đẩy mạnh công tác tuyên truyền về vệ sinh môi trường. Tổ chức
tiêm chủng theo định kỳ, công tác khám chữa bệnh, cấp phát thuốc và chăm
sóc sức khỏe nhân dân ngày càng được nâng cao.
Cơ sở hạ tầng
Phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn: Cứng hóa 100% hệ
thống đường giao thông với 3,87km đường giao thông liên xã được đổ bê
tông đạt chuẩn theo Bộ GTVT. Hệ thống thủy lợi do xã quản lý 37,0km,
trong đó đã kiên cố hóa được 22,4km, tỷ lệ 60,54%. Hệ thống cấp điện đảm
bảo kỹ thuật, an toàn, tiếp tục đầu tư xây dựng cơ sở vật chất văn hóa để nâng
cao chất lượng sử dụng hệ thống nhà văn hóa và sân thể thao trung tâm xã và
của các xóm….

48. 39
4.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nghiên, kinh tế - xã hội và sử dụng
đất xã Cù Vân, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên
Điều kiện tự nhiên
Vị trí địa lý gần với thành phố Thái Nguyên trung tâm kinh tế của tỉnh,
thị trường lớn cho tiêu thụ nông sản phẩm của địa phương. Đất nông nghiệp
tương đối tốt so với các huyện khác của tỉnh, thích hợp với nhiều loại cây
trồng, có nhiều diện tích trồng chè đặc sản khá nổi tiếng. Người nông dân có
kinh nghiệm và cần cù chăm chỉ, trình độ nhận thức ngày càng cao. Địa hình
tương đối bằng phẳng không quá phức tạp chủ yếu là đất bằng và đồi núi bát
úp xen kẽ là các cánh đồng với hệ thống thủy lợi, giao thông phát triển.
Xét về điều kiện tự nhiên, khí hậu, thời tiết, thổ nhưỡng và nguồn nước,
xã Cù Vân rất thuận lợi cho phát triển nông, lâm nghiệp, đặc biệt là phát triển
trồng lúa, trồng rừng, phát triển địa hình chăn nuôi thuỷ sản, kết hợp với phát
triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái.
Điều kiện kinh tế - xã hội
Mạng lưới giao thông rất thuận lợi cho việc lưu thông hàng hóa giữa
các vùng, đường liên thôn đã đến hầu hết các thôn trên địa bàn xã, điện cũng
đáp ứng được nhu cầu sản xuất và sinh hoạt hàng ngày của người dân, hệ
thống kênh mương đã được xây dựng và kiên cố hóa phát huy có hiệu quả
năng lực tưới tiêu.
Việc phát triển kinh tế của người dân trong vùng còn gặp khó khăn do
ảnh hưởng của thị trường, giá cả các loại phân bón và giống cao nên việc
người dân bỏ ra chi phí là khá nhiều nhưng mức thu nhập lại rất thấp do chưa
có thị trường ổn định về giá cả. Hiện nay việc ổn định giá cả các sản phẩm từ
sản xuất chăn nuôi, trồng trọt đang được chính quyền địa phương và người
dân hết sức quan tâm.

49. 40
Sử dụng đất
Trong những năm gần đây, tình hình sử dụng đất trên địa bàn xã đã có
bước chuyển biến rõ rệt, đất đai được khai thác và sử dụng một cách hiệu quả,
hệ số sử dụng đất tăng dần, cơ cấu sử dụng ngày càng hợp lý và tiết kiệm, phù
hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, trong từng loại đất có sự
chuyển đổi nội bộ, nhất là đất sản xuất nông nghiệp. Chuyển đổi toàn bộ diện
tích rừng trồng ở khu đất bằng đến kỳ khai thác sang trồng cây lâu năm như
chè, cây ăn quả. Hình thành các vùng chuyên canh lúa, chè có chất lượng cao,
chuyển đổi cơ cấu cây trồng trong nội bộ đất cây hàng năm để xây dựng vùng
sản xuất hàng hoá tập trung với sản phẩm cây có hạt, chất lượng các loại đất
nông nghiệp ngày càng được cải tạo tốt hơn.
4.1.4. Tình hình sử dụng đất
Hình 4.2 Bản đồ thể hiện lớp phủ thực vật xã Cù Vân

50. 41
Xã Cù Vân có điều kiện tự nhiên địa hình, khí hậu, thời tiết, thổ
nhưỡng và nguồn nước rất thuận lợi cho phát triển nông, lâm nghiệp, đặc biệt
là phát triển trồng lúa, trồng rừng, phát triển chăn nuôi thuỷ sản, kết hợp với
phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái.Trong những năm gần đây, tình
hình sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn xã đã có bước chuyển biến rõ rệt,
đất đai ngày càng được được khai thác và sử dụng một cách hiệu quả, hệ số sử
dụng đất tăng dần, cơ cấu sử dụng ngày càng hợp lý phù hợp với sự phát triển
kinh tế - xã hội của địa phương. Chất lượng các loại đất nông nghiệp ngày
càng được cải tạo tốt hơn tuy nhiên trong cơ cấu sử dụng đất còn có những
tồn tại cần phải khắc phục.
Bảng 4.2.Thực trạng sử dụng đất xã Cù Vân tính đến
ngày 01 tháng 4 năm 2018
STT Mục đích sử dụng Mã
Diện tích
(ha)
Cơ cấu
(%)
Tổng diện tích tự nhiên 1568 100
1 Đất nông nghiệp NNP 1217,38 77,63
1.1 Đất sản xuất nông nghiệp SXN 514,17 32,79
1.1.1 Đất trồng cây hàng năm CHN 288,19 18,38
1.1.1.1 Đất trồng lúa LUA 259,44 16,55
1.1.1.2 Đất trồng cây hàng năm khác HNK 28,75 1,83
1.1.2 Đất trồng cây lâu năm CLN 225,98 14,41
1.2 Đất lâm nghiệp LNP 684,66 43,66
1.2.1 Đất rừng phòng hộ RPH 315,13 20,10
1.2.2 Đất rừng sản xuất RSX 369,52 23,56
1.3 Đất nuôi trồng thủy sản NTS 18,56 1,1
2 Đất phi nông nghiệp PNN 339,33 21,64
3 Đất chưa sử dụng CSD 11,29 0,72
(Nguồn: UBND xã Cù Vân)

51. 42
Hình 4.3 Cơ cấu LUT của xã Cù Vân năm 2018
Qua bảng 4.1 và hình ảnh 4.3 cho thấy diện tích đất tự nhiên của xã Cù
Vân là 1,568ha cơ cấu các loại đất có sự chênh lệch lớn: Đất nông nghiệp có
diện tích 1217,38ha chiếm 77,63% diện tich đất tự nhiên của xã. Đất phi nông
nghiệp có diện tích 339,33ha và chiếm 21,64% diện tich đất tự nhiên của xã
và đất chưa sử dụng có diện tích là 11,29ha chiếm0,72% diện tích đất tự nhiên
của xã.
4.2. Thực trạng loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn
xã Cù Vân, huyện Đại Từ, tỉnh Thái nguyên
4.2.1. Thực trạng các loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp
Bảng 4.3.Thực trạng sử dụng đất xã Cù Vân tính đến
ngày 01 tháng 4 năm 2019
STT Mục đích sử dụng Mã Diện tích (ha)
Cơ cấu
(%)
1 Đất nông nghiệp NNP 1217,38 100
2 Đất sản xuất nông nghiệp SXN 514,17 42,22
3 Đất trồng cây hàng năm CHN 288,19 23,67
4 Đất trồng lúa LUA 259,44 21,31
5
Đất trồng cây hàng năm
khác
HNK 28,75 2,36
6 Đất trồng cây lâu năm CLN 225,98 18,56
(Nguồn: UBND xã Cù Vân)

52. 43
Đất nông nghiệp: 1217,38ha chiếm 100% diện tích đất nông nghiệp
toàn xã.
Đất sản xuất nông nghiệp: 514,17ha chiếm 42,22%
Đất trồng cây hàng năm: 288,19ha chiếm 23,67%
Trong đó:
Đất trồng lúa: 259,44ha chiếm 21,31%. Diện tích đất trồng lúa qua các kỳ
kiểm kê giảm do người dân chuyển đổi mục đích sử dụng đất và chuyển qua canh
tác các loại cây cho hiệu quả kinh tế phù hợp với nhu cầu thị trường.
Đất trồng cây hàng năm khác: 28,75ha chiếm 2,36%. Loại hình sử dụng
đất là 1 lúa, chuyên màu như ngô, khoai, là cây trồng dù cho năng suất cao
nhưng không đem lại hiệu quả kinh tế và còn do ảnh hưởng nhiều của thị
trường nên chỉ chiếm tỉ lệ diện tích rất nhỏ.
Đất trồng cây lâu năm: 225,98ha chiếm 18,56%. Chủ yếu là đất vườn
của các hộ dân có các loại cây như nhãn, bòng, đào, hồng xiêm, na…Tuy có
sản lượng lớn và đa dạng sản phẩm nhưng chưa được chú trọng đầu tư sản
xuất chưa đem lại hiệu quả tương sứng với tiềm năng của xã.
4.2.2. Một số loại cây trồng của xã Cù Vân năm 2018
Diện tích xã Cù Vân phần lớn là địa hình bằng phẳng không quá phức
tạp chủ yếu là đất bằng và đồi núi bát úp xen kẽ đó là các cánh đồng. Nên xã
đã dần hình thành các vùng chuyên canh lúa, chè có chất lượng cao, chuyển
đổi cơ cấu cây trồng trong nội bộ đất cây hàng năm để xây dựng vùng sản
xuất hàng hoá tập trung với sản phẩm cây có hạt.
Sản lượng, năng suất của một số loại cây trồng của xã được thể hiện
qua bảng4.4

53. 44
Bảng 4.4. Năng suất, sản lượng một số cây trồng chính năm 2018
STT Cây trồng
Diện tích
(ha)
Năng suất
(tạ/ha)
Sản lượng
(tạ)
1 Ngô 150 38 5.700
2 Lúa mùa 110 42 4,620
3 Đậu tương 28 10 280
4 Chè 56 75 4.200
5 Bòng 30 79,03 2.370
6 Nhãn 37 88 3.256
(Nguồn UBND Xã Cù Vân)
4.2.3. Các loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp chính trên địa bàn
xã Cù Vân
Theo FAO: loại hình sử dụng đất (LUT) là bức tranh mô tả thực trạng
sử dụng đất của một vùng đất với những phương thức quản lý sản xuất trong
các điều kiện kinh tế, xã hội và kĩ thuật được xác định[4].
Để xác định loại hình sử dụng đất trên địa bàn xã Cù Vân tôi đã tiên
hành điều tra nông hộ bằng mẫu phiếu điều tra. Các loại hình sử dụng đất của
xã Cù Vân được thể hiện qua bảng 4.6
Bảng 4.5. Các loại hình sử dụng đất chính của xã Cù Vân năm 2018
Các loại
nđất
LUT Kiểu sử dụng đất
Diện tích
(ha)
Cây hàng
năm
1 Lúa Lúa mùa
288,19
1 Lúa – Màu
Lúa – ngô
Chuyên màu
Ngô
Đậu tương
Cây lâu
năm
Cây ăn quả
Bòng
225,98
Nhãn
Cây lâu
năm khác
Chè 56
(Nguồn: từ điều tra nông hộ)