Luận văn Nghiên cứu điều trị Chửa ngoài tử cung chưa vỡ bằng Methotrexat đơn liều tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội năm 2011.Chửa ngoài tử cung (CNTC) là một bệnh lý cấp cứu hay gặp trong sản phụ khoa. CNTC rất nguy hiểm nếu như không được chan đoán và điều trị kịp thời có thể gây tử vong hoặc để lại những hậu quả ảnh hưởng đến sức khoẻ và hạnh phúc gia đình. Tỷ lệ CNTC có xu hướng ngày càng tăng trong những năm gần đây. Ớ Châu Âu tỷ lệ là 1/100 tổng số trường hợp có thai, trong đó ở Pháp tỷ lệ CNTC tăng từ 0,35% đến 1,3% các trường hợp có thai [25]. Ớ Mỹ tỷ lệ CNTC tăng từ 4,5/1000 phụ nữ mang thai (1970) đến 20/1000 phụ nữ mang thai (1992) [26]. Ớ Việt Nam tỷ lệ CNTC gặp từ 1/250 đến 1/300 tổng số trường hợp có thai, hiện nay con số này chưa được thống kê đầy đủ và toàn diện nhưng CNTC tăng lên ở tất cả các tuyến điều trị. Tại bệnh viện phụ sản trung ương (BVPSTW) trong 5 năm từ 1985 tới 1989 có 582 trường hợp, năm 1996 là 202 trường hợp, năm 2001 là 767 trường hợp và đến 6 tháng đầu năm 2006 đã là 646 trường hợp

1. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
Luận văn Nghiên cứu điều trị Chửa ngoài tử cung chưa vỡ bằng
Methotrexatđơn liều tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội năm 2011.Chửa ngoài tử
cung (CNTC) là một bệnh lý cấp cứu hay gặp trong sản phụ khoa. CNTC rất nguy
hiểm nếu như không được chan đoán và điều trị kịp thời có thể gây tử vong hoặc
để lại những hậu quả ảnh hưởng đến sức khoẻ và hạnh phúc gia đình. Tỷ lệ CNTC
có xu hướng ngày càng tăng trong những năm gần đây. Ớ Châu Âu tỷ lệ là 1/100
tổng số trường hợp có thai, trong đó ở Pháp tỷ lệ CNTC tăng từ 0,35% đến 1,3%
các trường hợp có thai [25]. Ớ Mỹ tỷ lệ CNTC tăng từ 4,5/1000 phụ nữ mang thai
(1970) đến 20/1000 phụ nữ mang thai (1992) [26]. Ớ Việt Nam tỷ lệ CNTC gặp từ
1/250 đến 1/300 tổng số trường hợp có thai, hiện nay con số này chưa được thống
kê đầy đủ và toàn diện nhưng CNTC tăng lên ở tất cả các tuyến điều trị. Tại bệnh
viện phụ sản trung ương (BVPSTW) trong 5 năm từ 1985 tới 1989 có 582 trường
hợp, năm 1996 là 202 trường hợp, năm 2001 là 767 trường hợp và đến 6 tháng đầu
năm 2006 đã là 646 trường hợp [19]. Tại bệnh viện phụ sản Hà Nội (BVPSHN) tỷ
lệ CNTC có chiều hướng gia tăng rõ rệt. Theo số liệu của phòng Kế hoạch tổng
hợp, năm 2004 tỷ lệ CNTC / tổng số đẻ thường là 2,09% (316/15098), năm 2007 tỷ
lệ này là 2,76% (631/22880), đến năm 2010 tỷ lệ này đã tăng lên là 3,66%
(1095/29917).
MÃ TÀI LIỆU CAOHOC.00036
Giá : 50.000đ
Liên Hệ 0915.558.890
Hiện nay trên thế giới có 2 phương pháp điều trị CNTC chủ yếu là: điều trị ngoại
khoa (phẫu thuật mở, phẫu thuật nội soi), điều trị nội khoa bằng thuốc methotrexat
(MTX), ngoài ra phương pháp điều trị chỉ cần theo dõi trong các trường hợp
CNTC thể thoái triển…
Năm 1982, Tanaka T. lần đầu tiên áp dụng điều trị CNTC bằng MTX đạt tỷ lệ
thành công là 83%[49]. Đây là phương pháp điều trị không can thiệp vào vòi tử
cung, bảo tồn được chức năng sinh sản cho người bệnh. Người bệnh không phải
phẫu thuật, kỹ thuật đơn giản, dễ thực hiện và rất hiếm gặp tác dụng phụ. Từ sau
nghiên cứu này, rất nhiều tác giả khác như Lipscomb G.H., Stovall T., Ling Frank
W.,… đã chỉ định điều trị CNTC chưa vỡ bằng MTX với tỷ lệ thành công từ 81%
đến 97%, tỷ lệ thông vòi tử cung sau điều trị từ 67% đến 83% [40] [41] [42]. Tại
Việt nam, Tạ Thị Thanh Thủy (Bệnh viện Phụ sản Hùng Vương) đã điều trị 110
trường hợp CNTC chưa vỡ bằng MTX trong 2 năm từ 1/2000 tới 3/2002 và tỷ lệ

2. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
thành công là 90,9% [22]. Nguyễn Văn Học (Bệnh viện Phụ Sản Hải Phòng) cũng
đã tiến hành nghiên cứu trên 160 trường hợp từ 7/2007- 10/2008 đạt tỷ lệ thành
công là 86,9%, bảo tồn độ thông vòi tử cung là 75,3% [16]. Vũ Thanh Vân
(BVPSTW) nghiên cứu trên 105 người bệnh từ 3/2005 – 7/2006 với tỷ lệ thành
công là 91,4% [24]. Kết quả nghiên cứu của các tác giả trên đã mở ra triển vọng
mới cho việc điều trị bảo tồn CNTC. Mặc dù phương pháp điều trị mới này không
thể thay thế hoàn toàn phương pháp phẫu thuật nhưng nó làm đa dạng thêm các
phương pháp điều trị CNTC, bo sung và hỗ trợ lẫn nhau mang lại lợi ích cũng như
hiệu quả cao nhất cho người bệnh.
Hiện nay, phác đồ điều trị CNTC bằng MTX thường dùng là phác đồ đơn liều và
phác đồ đa liều. Một phân tích tổng hợp của Barnhart K. (2003) cho thấy phác đồ
đơn liều được sử dụng nhiều hơn có tỷ lệ thành công là 88% [31]. Lipscomb
G.H.(2005) nghiên cứu trên 643 trường hợp, tỷ lệ thành công cho phác đồ đơn liều
là 90% (n=546) [43]. BVPSHN đang nghiên cứu xây dựng phác đồ điều trị CNTC
chưa vỡ bằng thuốc tiêm MTX và bước đầu đã có những kết quả khả quan.
Để góp phần nâng cao chất lượng điều trị tại BVPSHN chúng tôi tiến hành
“Nghiên cứu điều trị CNTC chưa vỡ bằng Methotrexatđơn liều tại Bệnh viện
Phụ sản Hà Nội năm 2011” với mục tiêu sau:
1. Đánh giá hiệu quả điều trị CNTC chưa vỡ bằng MTXđơn liều.
2. Phân tích một số yếu tố liên quan đến kết quả điều trị.
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chương 1 6
TỔNG QUAN 6
1.1. CHỬA NGOÀI TỬ CUNG 6
1.1.1. Định nghĩa 6
1.1.2. Nguyên nhân 6
1.1.3. Một số yếu tố nguy cơ gây CNTC 7

3. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
1.1.4. Phân loại vị trí chửa ngoài tử cung: 7
1.1.5. Chấn đoán chửa ngoài tử cung 8
1.1.6. Các phương pháp điều trị chửa ngoài tử cung 10
1.2. METHOTREXATE 14
1.2.1. Công thức hóa học: C20 H12 N80 14
1.2.2. Cấu trúc hóa học: 14
1.2.3. Cơ chế tác dụng: 14
1.2.4. Dược động học: 15
1.2.5. Chỉ định và chống chỉ định 15
1.2.6. Đường dùng: 16
1.2.7. Tác dụng không mong muốn: 16
1.2.8. Dự phòng và điều trị ngộ độc Methotrexate 17
1.3. ĐIỀU TRỊ CHỬA NGOÀI TỬ CUNG BẰNG METHOTREXATE 17
1.3.1. Phác đồ MTX đơn liều 17
1.3.2. Phác đồ MTX đa liều: Error! Bookmark not defined.
1.3.3. Sử dụng MTX đường uống: 20
1.3.4. Sử dụng MTX tiêm trực tiếp tại khối chửa dưới hướng dẫn của siêu âm
hay nội soi: 20
1.3.5. Sử dụng MTX với các tác nhân khác: 21
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 23
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 23

4. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn 23
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ 23
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 23
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 23
2.2.2. Cỡ mẫu và chọn mẫu: 23
2.2.3. Phác đổ đơn liều 20
2.2.4. Biến số nghiên cứu 24
2.2.5. Cách thức tiến hành và phương pháp thu thập số liệu 26
2.2.6. Xử lý số liệu 26
2.3. ĐẠO ĐỨC NGHIÊN CỨU 22
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 27
3.1. ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 24
3.1.1. Tuổi 23
3.1.2. Nghề nghiệp 24
3.1.3. Tiền sử phụ khoa 24
3.1.4Tiền sử sản khoa 25
3.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG- CẬN LÂM SÀNG CỦA ĐỐI TƯỢNG
NGHIÊN CỨU 25
3.2.1. Đặc điểm lâm sàng 25
3.2.2. Đặc điểm cận lâm sàng 26
3.3. KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ BẰNG MTX 32

5. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
3.3.1. Kết quả chung 32
3.3.2. Số liều methotrexate 32
3.3.3. Mối liên quan giữa kích thước khối chửa và liều MTX 33
3.3.4. Mối liên quan giữa nồng độ phCG và liều MTX 34
3.3.5. Tác dụng phụ của MTX 35
3.3.6. Thời gian theo dõi điều trị 35
BÀN LUẬN 40
4.1. ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 40
4.1.1. Tuổi 40
4.1.2. Tiền sử sản – phụ khoa 40
4.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG CÁC ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 41
4.. 2.1. Triệu chứng cơ năng 41
4.. 2.2. Triệu chứng thực thể 38
4.3. ĐẶC ĐIỂM CẬN LÂM SÀNG CÁC ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.39
4.3.1. Siêu âm 43
4.3.2. Xét nghiệmphCG 41
4.4 . KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ 44
4.4.1. Tỷ lệ thành công 44
4.4.2. Liều lượng và phương pháp điều trị 45
4.4.3. Mối liên quan giữa kích thước khối chửa với liều MTX 47
4.4.4. Mối liên quan giữa nồng độ phCG và liều MTX 48

6. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
4.4.5. Tác dụng không mong muốn của thuốc 49
4.4.6Thời gian điều trị 50
KẾT LUẬN 51
KIẾN NGHỊ 52
TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1. Bộ Y tế(2002 ), Dược Thư Quốc Gia, tr.485-487, 679-682.
2. Bộ môn Phụ sản, Đại học Y Hà Nội (2006), Bài giảng Sản phụ khoa dùng cho
sau đại học, Nhà xuất bản Y học.
3. Dương Thị Cương(1992), “Chửa ngoài tử cung”, Bách khoa thư Bệnh học 1,
Trung tâm Quốc gia biên soạn từ diển Bách khoa Việt Nam, trang 119-21.
4. Dương Thị Cương(1992), “Chảy máu trong thời kỳ thai nghén”, Bài giảng phụ
khoa, Nhà xuất bản Y học, Hà Nội, tr. 22-23
5. Trần Danh Cường(1999),“Đánh giá sự phối hợp giữa lâm sàng và một số
phương pháp thăm dò trong chẩn đoán chửa ngoài tử cung”, Tạp chí thông tin y
dược, số chuyên đề sản phụ khoa, Viện thông tin Y học Trung ương, tr.19-21
6. Phan Trường Duyệt(1999), “Siêu âm chẩn đoán chửa ngoài tử cung”, Kỹ thuật
siêu âm và ứng dụng trong sản phụ khoa, Nhà xuất bản khoa học và kỹ thuật Hà
Nội, tr. 58-64
7. Phan Trường Duyệt- Đinh Thế Mỹ(1998), “Chửa ngoài tử cung”, Lâm sàng sản
phụ khoa, Nhà xuất bản Y học, Hà Nội, tr.153-161, 384-396.
8. Lê Văn Điển(1998), “Thai ngoài tử cung”, Sản phụ khoa, Nhà xuất bản Thành
phố Hồ Chí Minh, tr. 811-819.
9. Nguyễn Ngọc Hải(1991), “Nhận định tình hình chẩn đoán và điều trị thai ngoài
tử cung ở Viện trong 2 năm 1985-1988”, tr.28-29
10. Nguyễn Thị Bích Hiền(2001),“ Nghiên cứu các yếu tố liên quan đến chửa
ngoài tử cung, đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và phương pháp điều trị phẫu
thuật”, Luận văn tốt nghiệp bác sĩ chuyên khoa II, Đại học Y Hà Nội.11. Phạm
Thanh Hiền (1999), “Tình hình điều trị CNTC năm 1998 tại Bệnh viện Phụ sản
Trung ương”, Tạp chí thông tin Y học chuyên đề sản
khoa tháng 12, tr. 22-25.
12. Vương Tiến Hoà(2001),“Nhận xét về βhCG trong chẩn đoán sớm chửa ngoài
tử cung”, Y học thực hành, 12/2001, tr. 51-54.

7. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
13. Vương Tiến Hoà (2003), Nghiên cứu một số yếu tố góp phần chẩn đoán sớm
chửa ngoài tử cung, Luận án tiến sỹ y học, Đại học y Hà Nội,
tr.69-112.
14. Vương Tiến Hoà(2001), “Giá trị của hình ảnh siêu âm trong chẩn đoán sớm
chửa ngoài tử cung” Y học thực hành, 6/2004, tr. 30-33
15. Nguyễn Văn Học (2004),“Nghiên cứu sử dụng MTX trong điều trị chửa ngoài
tử cung chưa vỡ tại Bệnh viện phụ sản Hải Phòng”, Luận án tiến sĩ Y học, Học
viện Quân y Hà Nội.
16. Nguyễn Văn Học (2008), “Kết quả 160 ca điều trị CNTC chưa vỡ bằng MTX
tại bệnh viện phụ sản Hải Phòng”, Tạp chí Y học Việt Nam (381), Tháng 5, Số
2/2011. Tr 30-34.
17. Nguyễn Việt Hùng (2010), “Điều trị CNTC chưa vỡ bằng MTX tại khoa Phụ
Sản – Bệnh viện Bạch Mai ”, Tạp chí Y học thực hành (722), số 6/2010, tr. 49-51.
18. Dương Tử Kỳ(1978), “Chửa ngoài tử cung”, Sản phụ khoa, Nhà xuất bản Y
học Hà Nội, tr. 359-365.
19. Vũ Hoàng Lan, Đặng Thị Minh Nguyệt(2008) “Điều trị CNTC tại bệnh viện
Phụ sản Trung ương trong 6 tháng đầu năm 2000 và 6 tháng đầu năm 2006”, Tạp
chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh vol 12, supplement of No 4; tr.358-362.
20. Nguyễn Viết Tiến(1999), “Chửa ngoài tử cung”, Bài giảng Sản phụ khoa, nhà
xuất bản Hà Nội, tr.117.21. Nguyễn Thị Bích Thủy (2011), “ Nghiên cứu điều trị
chửa ngoài tử cung chưa vỡ bằng methotrexate đơn liều và đa liều tại bệnh viện
phụ
sản Hà Nội”, Luận văn tốt nghiệp bác sĩ chuyên khoa II, Đại học Y Hà Nội..
22. Tạ Thị Thanh Thuỷ và Đỗ Danh Toàn(2004), “Điều trị thai ngoài tử cung với
MTX, một nghiên cứu thực nghiệm không so sánh tại Bệnhviện Hùng Vương”,
Hội nghị khoa học kỹ thuật Bệnh việnPhụ sản Hùng Vương,thành phố Hồ Chí
Minh, tr.60-65.
23. Hà Minh Tuấn (2010), “Nghiên cứu điều trị chửa ngoài tử cung chưa vỡ bằng
methotrexat tại Bệnh viện Phụ Sản Trung Ương năm 2009″, Luận văn tốt nghiệp
bác sĩ chuyên khoa II, Đại học Y Hà Nội..
24. Vũ Thanh Vân(2006), “Điều trị chửa ngoài tử cung bằng methotrexate tại Bệnh
viện Phụ sản Trung ương từ 3/2005- 7/2006”, Luận văn tốt nghiệp bác sĩ nội trú
bệnh viện, Đại học Y Hà Nội.
25. Trường Đại học Y Hà Nội (2005), Dược lý học lâm sàng, Hà Nội, tr. 5511.
Phạm Thanh Hiền (1999), “Tình hình điều trị CNTC năm 1998 tại Bệnh viện Phụ
sản Trung ương”, Tạp chí thông tin Y học chuyên đề sản khoa tháng 12, tr. 22-25.
12. Vương Tiến Hoà(2001),“Nhận xét về βhCG trong chẩn đoán sớm chửa ngoài
tử cung”, Y học thực hành, 12/2001, tr. 51-54.

8. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
13. Vương Tiến Hoà (2003), Nghiên cứu một số yếu tố góp phần chẩn đoán sớm
chửa ngoài tử cung, Luận án tiến sỹ y học, Đại học y Hà Nội, tr.69-112.
14. Vương Tiến Hoà(2001), “Giá trị của hình ảnh siêu âm trong chẩn đoán sớm
chửa ngoài tử cung” Y học thực hành, 6/2004, tr. 30-33
15. Nguyễn Văn Học (2004),“Nghiên cứu sử dụng MTX trong điều trị chửa ngoài
tử cung chưa vỡ tại Bệnh viện phụ sản Hải Phòng”, Luận án tiến sĩ Y học, Học
viện Quân y Hà Nội.
16. Nguyễn Văn Học (2008), “Kết quả 160 ca điều trị CNTC chưa vỡ bằng MTX
tại bệnh viện phụ sản Hải Phòng”, Tạp chí Y học Việt Nam (381), Tháng 5, Số
2/2011. Tr 30-34.
17. Nguyễn Việt Hùng (2010), “Điều trị CNTC chưa vỡ bằng MTX tại khoa Phụ
Sản – Bệnh viện Bạch Mai ”, Tạp chí Y học thực hành (722), số 6/2010, tr. 49-51.
18. Dương Tử Kỳ(1978), “Chửa ngoài tử cung”, Sản phụ khoa, Nhà xuất bản Y
học Hà Nội, tr. 359-365.
19. Vũ Hoàng Lan, Đặng Thị Minh Nguyệt(2008) “Điều trị CNTC tại bệnh viện
Phụ sản Trung ương trong 6 tháng đầu năm 2000 và 6 tháng đầu năm 2006”, Tạp
chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh vol 12, supplement of No 4; tr.358-362.
20. Nguyễn Viết Tiến(1999), “Chửa ngoài tử cung”, Bài giảng Sản phụ
khoa, nhà xuất bản Hà Nội, tr.117.21. Nguyễn Thị Bích Thủy (2011), “ Nghiên cứu
điều trị chửa ngoài tử cung chưa vỡ bằng methotrexate đơn liều và đa liều tại bệnh
viện phụ sản Hà Nội”, Luận văn tốt nghiệp bác sĩ chuyên khoa II, Đại học Y Hà
Nội..
22. Tạ Thị Thanh Thuỷ và Đỗ Danh Toàn(2004), “Điều trị thai ngoài tử cung với
MTX, một nghiên cứu thực nghiệm không so sánh tại Bệnh viện Hùng Vương”,
Hội nghị khoa học kỹ thuật Bệnh việnPhụ sản Hùng Vương,thành phố Hồ Chí
Minh, tr.60-65.
23. Hà Minh Tuấn (2010), “Nghiên cứu điều trị chửa ngoài tử cung chưa vỡ bằng
methotrexat tại Bệnh viện Phụ Sản Trung Ương năm 2009″, Luận văn tốt nghiệp
bác sĩ chuyên khoa II, Đại học Y Hà Nội..
24. Vũ Thanh Vân(2006), “Điều trị chửa ngoài tử cung bằng methotrexate tại Bệnh
viện Phụ sản Trung ương từ 3/2005- 7/2006”, Luận văn tốt nghiệp bác sĩ nội trú
bệnh viện, Đại học Y Hà Nội.
25. Trường Đại học Y Hà Nội (2005), Dược lý học lâm sàng, Hà Nội, tr. 556