Nacionalni parkovi su predjeli posebne ljepote i značajnih i rijetkih prirodnih pojava. Oni čine ekološku i geografsku cjelinu koja se posebnim zakonom izdvaja i štiti. Prostori nacionalnih parkova Durmitora, Biogradske gore, Skadarskog jezera, Lovćena i Prokletija čine 7,7% teritorije Crne Gore. Svaki nacionalni park karakteriše specifična prirodna i kulturna baština. Nacionalni parkovi su odgovorni za zaštitu i upravljanje, pripremu i implementaciju programa zaštite, kontrolu korišćenja prirodnih resursa, utvrđivanje unutrašnjih pravila i promociju, u skladu sa relevantnim zakonima i aktima. Zahvaljujući svojim vrijednostima, nacionalni parkovi imaju ne samo nacionalni već i međunarodni značaj. Tako se nacionalni park Durmitor sa kanjonom rijeke Tare, od 1980. godine, nalazi na UNESCO-voj Listi svjetske prirodne baštine. Rijeka Tara ima status Rezervata biosfere (MAB) od 1977. godine. Nacionalni park Skadarsko jezero ima status Značajnog ornitološkog područja (IBA) od 1989. godine, a 1995. godine je upisan na Svjetsku listu močvara od međunarodnog značaja (RAMSAR). Član su Europark federacije, međunarodne organizacije nacionalnih parkova, sa sjedištem u Grafenu u Njemačkoj, sa preko 400 članica iz 40 zemalja Evrope. Takođe, od 2013. godine Javno preduzeće za nacionalne parkove (JPNPCG) postalo je član Međunarodne unije za zaštitu prirode IUCN - najveće svjetske mreže organizacija i stručnjaka za zaštitu prirode.

1. Teodora Mišeljić, II6
Dragana Mišković, II6

2. Nacionalni parkovi su predjeli posebne ljepote i značajnih i
rijetkih prirodnih pojava. Oni čine ekološku i geografsku
cjelinu koja se posebnim zakonom izdvaja i štiti.
U impresivnom mozaiku ljepota Crne Gore izdvaja se 5
nacionalnih parkova, kao područja sa izuzetnim prirodnim,
ambijentalnim i kulturnim vrijednostima koja imaju ne samo
nacionalni, već i međunarodni značaj. Nacionalni parkovi
obuhvataju oko 7 % teritorije Republike Crne Gore. Javno
preduzeće za nacionalne parkove Crne Gore, osnovano
1993. u Podgorici, odgovorno je za zaštitu i upravljanje
nacionalnim parkovima, pripremu i implementaciju programa
zaštite i promociju parkova. JP je član je Europark
federacije, međunarodne organizacije nacionalnih parkova,
sa sjedištem u Grafenu u Njemačkoj, sa preko 400 članica iz
40 zemalja Evrope.

3. Nacionalni parkovi u Crnoj Gori:
1)NP Biogradska Gora
2)NP Durmitor
3)NP Lovćen
4)NP Skadarsko jezero
5)NP Prokletije

4. 1) Biogradska Gora
NP Biogradska gora je osnovan 1952. godine. Smješten je na sjevero-
istoku Crne Gore, između rijeka Tare i Lima, u središnjem dijelu planine
Bjelasice i zahvata površinu od 5.650 ha.. Glacijalni oblici reljefa kao što
su vrhovi visoki i preko 2000 metara (Crna glava - 2.139 -{m}-) i glečerski
valovi i cirkovi, sa više glečerskih jezera, daju predijelu neponovljivu
ljepotu. Najznačajnija prirodna vrijednost ovog nacionalnog parka je
prašuma Biogradska gora, koja zauzima površinu od 1600 hektara i jedna
je od posljednjih triju u Evropi. Ima karakter strogo zaštićenog rezervara.
U srcu prašume smjestilo se prekrasno Biogradsko jezero, najveće i
najpoznatije u nizu ledničkih jezera na području nacionalnog parka. U
bistroj jezerskoj vodi ogleda se sva ljepota drevne šume dajući joj modro-
zelenu boju i čineći pejzaž takvim da ostavlja utisak duboke impresije.
Vrlo slikovito i atraktivno deluju katuni Pešica rupe, Vranjak, Vragodo.
Ljeti padine ožive, katuni se ispune, a proplanci zaspu zvucima čaktara.

6. 2) Durmitor
Durmitor je najveći nacionalni park u Crnoj Gori, koji se od 1980.godine nalazi na
UNESCO-voj Listi svjetske prirodne i kulturne baštine. Obuhvata masiv planine
Durmitor, kanjone rijeka: Tare, Drage, Sušice i najviši dio kanjonske doline
Komarnice, sa kojih se uzdižu brojni planinski vrhovi, od kojih je njih 48 sa preko
2.000 mnv. Najveći vrh je Bobotov kuk 2.525 mnv. Durmitor krase 18 ledničkih
jezera nazvanih „gorske oči“. Kanjon rijeke Tare, čija je visina 1.600m iznad nivoa
rijeke, najveći je u Evropi i obuhvata 1.500 vrsta biljaka i 130 vrsta ptica. Kanjon je
proglašen za Svjetski ekološki rezervat. Na Durmitoru je zastupljena raznovrsnost
biljnog i životinjskog svijeta, sa brojnim endemičnim i reliktnim vrstama. Životinjski
svijet je uglavnom planinskog i visoskoplaninskog tipa. Od oko 1.325 vrsta biljaka,
122 su endemične, 150 ljekovite, dok je od gljiva njih 40 vrsta jestivih. Brojni su i
lokaliteti kulturne baštine: nekropole, grčka i rimska groblja, crkve i manastiri,
stećci, kao i tradicionalna arhitektura (katuni, savardaci, vodenice).

7. Sedam zona Parka spada u specijalne zaštićene zone (ICUM):
1)Rezervat šume smrče i jele
2)Crna poda
3)Sliv Škrčkih jezera sa užom kanjonskom obalom Sušice
4)Barno jezero sa najužom okolinom
5)Zabojsko jezero sa najužom okolinom
6)Mlinski potok
7)Kanjon Tare

8. 3) Lovćen
Nacionalni park Lovćen prepoznatljiv je po prirodnim i kulturno-
istorijskim karakteristikama. Nalazi se na spajanju dvije klimatske
zone, mediteranske i kontinentalne, što je uslovilo razvoj bogatog
živog svijeta sa brojnim endemima. Među 1.300 biljnih vrsta, što
čini 1/3 ukupne crnogorske flore, mnogo je endemičnih, reliktnih,
ljekovitih, aromatičnih i medonosnih. Predio Parka stanište je
mnogih životinjskih vrsta, sa brojnim endemskim i reliktnim
oblicima. Osim sisara (vuk, medvjed, vepar, lisica, srna, zec,
bjelogrudi jež, crnogorska voluharica i dr.), ovdje su brojne i druge
životinjske grupe, oko 200 vrsta ptica, 11 vrsta gmizavaca, 5 vrsta
vodozemaca, 85 vrsta dnevnih leptira, 100 vrsta mrava, 45 vrsta
cvjetnih muva, 10 vrsta potkornjaka i dr. Kulturnu baštinu
karakterišu memorijalni spomenici, crkve, narodno graditeljstvo i
stari putevi. Na Jezerskom vrhu (1657mnv) nalazi se mauzolej
crnogorskog vladara i pjesnika P.II P.Njegoša. Lovćenske
serpentine dio su starog karavanskog puta od Kotora do Njeguša.
Brojne su crkve jednostavne arhitekture, kao i tradicionalne
građevine (kamene kuće sa pojatama, guvna, suvomeđe, ublovi i
bistijerne).

10. 4) Skadarsko jezero
Skadarsko jezero je dugo preko 40km, a prosječno široko oko 10km. Pri
niskom vodostaju površina mu je oko 370km2. Nakon obilnih proljećnih i
jesenjih kiša i bujica jezero pokriva 530km2. Najveće je jezero na
balkanu i geološki najmlađe u Evropi. Površina parka je 40.000 hektara.
Smješteno u kotlini, od mora je odvojeno oko 7km širokom planinom
Rumijom. Njegovu osnovnu vrijednost predstavlja izuzetno bogatstvo
flore i faune. U ovom jezeru živi preko 40 vrsta riba, od kojih su neke
(ukljeva i pastrmka) jedinstvene u svijetu. Veoma je brojna i populacija
ptica kojih ima 270 vrsta. Najpoznatiji su pelikani koji su ovdje našli
poslednje utočište u Evropi i koji na neki način predstavljaju zaštitni znak
jezera. Biljni svijet je bogat i raznovrstan. Pored živopisnog barskog bilja,
posebno su interesantni i rijetki ”vodeni orah” i ”mesožderka”. Lokvanji,
široki vodeni listovi, znaju tako gusto pokriti veliku površinu priobalne
vode, tako da se posmatraču čini da je u pitanju prostrana planinska
livada.

12. 5) Prokletije
Nacionalni park Prokletije proglašen je 2009. god. Površina Nacionalnog parka je
16.630 ha. Park je smješten u graničnom prostoru između Crne Gore i Albanije, i
između podgoričko – skadarske kotline na jugozapadu i Metohije na sjeveroistoku.
Glavna karakteristika Prokletija su reljef i bogatstvo voda. Na teritoriji Parka su dva
rezervata prirode Hridsko jezero i Volušnica. Posjetioci Nacionalnog parka
Prokletije mogu uživati u brojnim atrakcijama: vidikovcima, netaknutim planinskim
pejzažima na sniježnim vrhovima, planinskim jezerima, pećinama, pećinskim
crtežima, dubokom kanjonu sa prirodnim mostom, prirodnom polju borovnica,
tradicionalnim ruralnim kućama. Fora crnogorskih Prokletija u velikoj mjeri ima
karakter srednjoevropske flore. Veliki broj vrsta su endemične, endemoreliktne,
reliktne, rijetke, a mnoge vrste su ljekovite i medonosne. Na teritoriji Parka
registrovano je preko 1700 biljnih vrsta, a izdvojeno je 40 tipičnih biljnih zajednica.
Šume su jedno od najznačajnijh prirodnih bogatstava. Najrasprostranjenije su
visoko-ekonomske šume, koje mjestimično imaju prašumski karakter, zatim zaštitne
i na kraju šikare i niske šume. Karakteriše ih vertikalna zonalnost. Životinjski svijet
Prokletija karakteriše velika raznovrsnost, a najzastupljeniji su insekti, vodozemci,
gmizavci, ptice i sisari. Veliki broj insekata su endemične vrste, a neke vrste su
zaštićene Zakonom. Fauna vodozemaca i gmizavaca je raznovrsnog porijekla.
Najznačajniji fenomen koji se javlja na području Prokletija je neotenija. Na području
Prokletija je zabilježena 161 vrsta ptica. Najznačajnije vrste ptica su: siva čaplja,
čaplja kašikara, krža, bradan, bjeloglavi sup, orao zmijar, jastreb, kobac, mišar,
soko lastavičar, sivi soko, lještarka, krstokljun i dr.

14. Nacionalni parkovi su dragocjen resurs države, koji se mora
adekvatno zaštiti. Sačuvajmo šume, vodu, prirodu,
nacionalne parkove!   