3. Šta su virusi?
ВИРУСИ
Živi? Acelularni organizmi.
• Ne dišu
• Ne hrane se
• Ne kreću se
• Ne rastu
• Ne mogu samostalno da se razmnožavaju
• Vidljivi samo pod elektronskim mikroskopom
• Nemaju ćelijsku građu
• Izgrađeni od čestice VIRIONA koji čine bjelančevinasti omotač (kapsid) i
nasljedi materijal (DNK ili RNK)
lat. VIROS- živi
otrov
4. Ćelija kao „fabrika“ virusa
• Virusi se razmnožavaju samo u živim ćelijama.
• Parazitiraju na bakterijama, protistima, gljivama, biljkama i životinjama.
• Viroze- virusne bolesti
1. Virus ulazi u ćeliju i „napada“
nasljedni materijal u jedru.
2. Virus blokira jedro ćelije.
3. Sinteza proteina i replikacija
DNK virusa.
4. Nove virusne čestice
napuštaju ćeliju.
5. VIRUSNE BOLESTI
ČOVJEKA
Načini širenja i prenošenja Simptomi bolesti
Bjesnilo (lues)
Ujedom zaražene životinje, kontaktom sa
zaraženom pljuvačkom životinje (vuk, lisica,
pacov, mačka, pas)
Razdražljivost, gubitak sna,
povraćanje, glavobolja, paraliza, smrt
Grip (influenca)
Vazduh, putem direktnog kontakta sa
sekretima inficirane osobe, kapljičnim
putem (kijanje, kašljanje) i preko prljavih
ruku
Osjećaj opšte slabosti, kijavicom,
vrtoglavicom i jakom glavoboljom.
Nakon toga pacijent osjeća bolove u
mišićima, zglobovima i kostima i jak
umor.
Жутица
(hepatitis) Zaražena voda i hrana
Muka, povraćanje, groznica,
natečena jetra
Dječja paraliza
(poliomyelitis)
Poliovirus, jedan od enterovirusa, širi se
gutanjem vode zagađene inficiranim
izmetom. Infekcija se iz crijeva širi cijelim
tijelom, ali su mozak i kičmena moždina
najteže zahvaćeni.
Povišena temperatura, jaka
glavobolja, ukočen vrat i leđa i
duboka mišićna bol. Ponekad se u
pojedinim područjima kože javljaju
čudni osjećaji, poput utrnulosti ili
neobične osjetljivosti na bol. Zavisno
od toga u kojem su dijelu mozga i
kičmene moždine patološke
promjene, bolest se može zaustaviti
ili napredovati do slabosti ili
oduzetosti u nekim mišićima.
Najteža komplikacija polia je trajna
Zapamti!
8. *imuniglobulin protiv hepatitisa B (HBIG) se daje novorođenčadi HbsAg + majki
** ukoliko nije ranije primljena daje se u 12 godini tri doze (nulti mjesec, posle mjesec dana i
posle 6 mjeseci)
V vakcinacija
R revakcinacija (prva, druga, treća doza vakcine po redosledu davanja vakcine)
DTP vakcina protiv difterije, tetanusa i velikog kašlja koja sadrži toksoide difterije i tetanusa i
inaktivisanu korpuskulu Bordetella pertusis. Daje se do navršenih pet godina života.
DTaP vakcina protiv difterije tetanusa i velikog kašlja koja sadrži toksoide difterije i tetanusa i
acelularnu pertusis. Daje se do navršenih pet godina života.
DT vakcina protiv difterije i tetanusa koja sadrži toksoide difterije i tetanusa. Daje se do
navršenih 7 godina života.
dT vakcina protiv difterije i tetanusa za odrasle koja sadrži toksoide difterije i tetanusa. Redovno
se daje od navršenih 7 godina života do navršenih 14 godina života.
TT vakcina protiv tetanusa koja sadrži toksoid tetanusa. Vakcina izbora nakon navršenih 14
godina života. Može se davati i mlađim osobama ukoliko nema prethodno navedenih vakcina.
OPV živa oralna tritipna polio vakcina protiv dječije paralize koja sadrži sva tri tipa živa
oslabljena poliovirusa. Daje se zdravoj djeci od rođenja do 14 godina. Vakcina izbora do navršenih
12 meseci života.
IPV inaktivisana polio vakcina protiv dječije paralize. Daje se u slučaju imunodeficijencije i kao
prva doza za započinjanje vakcinacije djece sa navršenih 12 mjeseci života.
MMR vakcina protiv malih boginja, zaušaka i crvenke - rubeole koja sadrži žive ali oslabljene
viruse malih boginja, zaušaka i crvenke. Redovno se daje od navršenih 12 meseci do navršenih 14
godina života.
HB vakcina protiv hepatitisa B dobijena genetskim inženjeringom, sadrži prečišćeni HbsAg. Prva
doza se daje u porodilištu, druga za mjesec dana, a treća 6 mjeseci nakon prve doze. HBIG se daje
kod akcidenta sa infektivnim materijalom i kod novorođenčadi HbsAg pozitivnih majki, po
preporuci u prvih 12 sati, u dozi koju propisuje proizvođač (kao i IV doza vakcine u skladu sa
Pravilnikom).
Hib konjugovana vakcina protiv oboljenja izazvanih hemofilusom influence tipa B.
9. Zaštita od virusnih infekcija?
• Оdržavanjem lične higijenе
• Održavanjem higijene životnog i radnog prostora
• Higijena namirnica
• Redovnim vakcinisanjem
