Crna Gora je dobila kredit od 50 miliona eura od Svjetske banke za troškove projekta “Upravljanje industrijskim otpadom i čišćenje”, kojim je predviđeno eliminisanje četiri crne ekološke tačke: deponija grita u Bijeloj, deponija šljake i pepela Termoelektrane i jalovište “Gradac” u Pljevljima, kao i baseni crvenog mulja i čvrsti otpad na lokaciji KAP-a.

1. 5 crnih tačaka ekološke Crne
Gore
Crna Gora je dobila kredit od 50 miliona eura od Svjetske banke za troškove projekta
“Upravljanje industrijskim otpadom i čišćenje”, kojim je predviđeno eliminisanje četiri crne
ekološke tačke: deponija grita u Bijeloj, deponija šljake i pepela Termoelektrane i jalovište
“Gradac” u Pljevljima, kao i baseni crvenog mulja i čvrsti otpad na lokaciji KAP-a.
Nikčević Ognjen, I1

2. Pljevlja
• Opština Pljevlja se nalazi na krajnjem sjeveru Crne Gore, na tromeđi sa Srbijom i Bosnom i
Hercegovinom. Pljevaljska opština obuhvata površinu od 1.346 kilometara kvadratnih i treća je po veličini
u Crnoj Gori.Na ulazu u grad, u kotlini, smješteni su i veliki zagađivači, Termoelektrana i otvoreni kop
Rudnika uglja.
• Pljevlja su prepoznata kao grad sa najvećim procentom zagađenja, kako vazduha tako i vode i zemljišta .
Kao primjer navodi se podatak iz izvještaja Agencije od 2011. godine koji ukazuje da su u Pljevljima
evidentirana 193 prekoračenja dnevnih graničnih vrijednosti praškastih materija radijusa manjeg od 10μm
(PM10). U 2012. godini broj prekoračenja iznosio je 217 . 7 . Prema Uredbi o utvrđivanju vrsta zagađujućih
materija, graničnih vrijednosti i drugih standarda kvaliteta vazduha gornje granične vrijednosti ne smiju
se prekoračiti više od 35 puta u toku jedne kalendarske godine.
• Dva najveća zagađivača Pljevalja su Rudnik uglja A.D. „Pljevlja“ sa deponijom Jagnjilo, koji je počeo sa
radom pedesetih godina prošlog vijeka, i Termoelektrana sa deponijom pepela i šljake Maljevac, čiji
osnovni resurs je ugalj, koja je je puštena u rad u početkom osamdesetih . Prema podacima iz izvještaja o
stanju životne sredine 2010. godine u Pljevljima se godišnje potroši skoro 1,8 miliona tona uglja. . Od toga
Termoelektrana troši skoro 90%, kotlarnice za toplifikaciju nešto više od 3% i individualno zagrijavanje domaćinstava i
ostali potrošači malo više od 7 %12. Na području Pljevalja prilikom sagorijevanja uglja, mazuta i od izduvnih gasova
motornih vozila godišnje u atmosferu se emituje 8.230 tona. PM10 čestice (eng. particulate matter – PM) spadaju
u grupu najopasnijih zagađujućih materija. One se sastoje od veoma malih čestica u tečnom ili čvrstom
agregatnom stanju. Zbog svog malog prečnika, koji je manji od 1/7 debljine ljudske dlake, prilikom
udisanja mogu stići i do najdubljih djelova pluća. PM10 izazivaju ili pogoršavaju astmu, bronhitise i druga
oboljenja pluća, a samim tim smanjuju ukupnu otpornost organizma. PM10 posebno loše utiču na djecu,
trudnice, stare i bolesne. PM10 umanjuju i vidljivost tokom dana, jer stvaraju efekte vidljivosti koji su
tipični za izmaglicu koja se često prepoznaje kao smog25. Prema izvršenim mjerenjima na teritoriji
Pljevalja u period od 2009. do 2012. godine PM10 čestice su konstantno bile iznad dozvoljenih granica,
koje su propisane Uredbom o utvrđivanju vrsta zagađujućih materija, graničnih vrijednosti i drugih
standarda kvaliteta vazduha. Prema toj Uredbi, dozvoljena srednja dnevna vrijednost PM10 čestica je 50
μg·m-3 i ne smije se prekoračiti više od 35 puta godišnje. Poznato je da gradjani ove opštine udišu najzagadjeniji
vazduh u Crnoj Gori , pa je primjetan i veliki odliv stanovništva iz ove opštine.Prema popisu iz 2011 . g. u Pljevljima je
živjelo 30.786 stanovnika, a prije 40 godina tu opštinu je naseljavalo 46.667 stanovnika.Pljevlja su na prvom mjestu u
Crnoj Gori sa negativnim priraštajem od minus 22.

3. Vazduh “čist” samo četiri dana u februaru
Prema podacima Agencije za zaštitu životne sredine, u Pljevljima je u
februaru 24 dana sadržaj PM10 čestica u vazduhu prelazio je
dozvoljene granice.
Registrovano je i 15 dana sa povećanim vrijednostima PM 2,5 čestica
koje su opasnije za zdravlje građana. Sadržaj visoko kancerogene
materije benzo a pirena izračunat kao srednja vrijednost nedjeljnih
uzoraka u februaru iznosio je 7,91 nanograma po metro kubnom, što je
skoro osam puta više od dozvoljenog
)

4. KAP
• Najdužu istoriju i najveći učinak u trovanju ljudi i prirode
ima KAP. U okviru KAP-a postoji oko sedam miliona tona
crvenog mulja (stacioniran u dva bazena) i 500.000 tona
čvrstog industrijskog otpada. KAP je bio i ostao najveći
ekološki problem Crne Gore. Tako su stanovnici
Podgorice, prema podacima Agencije za zaštitu životne
sredine, u decembru 2015. samo 4 dana udisali vazduh
čije su vrijednosti u granicama normale.

5. Bazen cvenog mulja
!!!!Ukrajinac Roman Denkovič je kupio dio KAP-a i bazen crvenog mulja i obećao da će u naredne četiri godine
pokrenuti preradu aluminijuma, izgraditi novu fabriku za reciklažu otpada iz dva bazena crvenog mulja i
proizvoditi tri vrste kvalitetnog građevinskog materijala!

6. Beranselo
• Na deponiji Vasove vode u Beranama, na samo 2 km od
strogog centra grada istovareno je oko 1.000.000 t otpada
koji je zbog odlaganja medicinskog dobio status opasnog.
Prilikom kišnih dana dolazi do pojačanja potoka koji odnose
tone opasnog otrova u Lim, a zatim dalje ka Bijelom Polju ,
Prijepolju I Priboju .

7. Beranselo

8. Nikšić
• Na teritoriji naše opštine zastupljeni su srazmjerno svi karakteristični izvori zagađivanja. Najveći
zagađivači vazduha u Nikšiću su: Pivara Trebjesa, Željezara Nikšić, Rudnici boksita, Asfaltna baza…
• Pivara ima instalirana dva parna kotla na mazut od kojih je jedan radni, a drugi rezervni. Čađ u dimnom
gasu tokom rada oba kotla konstantno prelazi Pravilnikom dozvoljene vrijednosti. Visok sadržaj dima i
čađi je posledica nedovoljno visokih temperatura koje su potrebne da bi se razgradili ugljovodonici
mazuta, a razlog takođe može ležati u stalnoj promjeni kapaciteta gorionika kao i lošem kvalitetu mazuta.
U naselju Gračanica na utovarno-pretovarenoj rampi Boksita instalisana su dva toplovodna kotla na ugalj od kojih
je jedan radni, a drugi rezervni. Radni kotao radi oko 6 mjeseci u godini. Kocentracije ugljenmonoksida često su
višestruko iznad granične vrijednosti emisije. To je posledica nepotpunog sagorijevanja uglja u ložišnom prostoru,
na što ukazuje i visok sadržaj kiseonika. Mjerenje sadržaja ukupnih lebdećih čestica i teških metala u njima u
okolini Željezare pokazuje da sadržaj kadmijuma prelazi Pravilnikom propisane vrijednosti. Ukupne lebdeće čestice
su najveće sjeverno i južno od Željezare. Najveći izvor emisije zagađujućih materija predstavlja objekat
Energane. Objekat je novijeg datuma, služi za grijanje prostorija i sastoji se iz dva kotla. Radno gorivo je
mazut lošeg kvaliteta, sa dosta sumpora. Pri radu kotlarnice koriste se savremena rješenja i mjere
zaštite. Gorionice imaju dobru efikasnost, čime je smanjena emisija zagađujućih gasova u vazduhu.
Količina čađi stalno prelazi propisane norme, zbog nedovoljno postignute temperature sagorijevanja,
potrebne za potpunu razgradnju ugljo-vodonika iz mazuta, kao i Željezara proizvodi kisjele otpadne v
energane.ode iz postrojenja Livnice kao i vrelu vodu iz energane . Postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda
recikliraju oko 70% ukupne tehnološke vode dok se ostatak ispušta u rijeke ; Bistricu i Gračanicu . Elektrolučne peći
u Željezari koje datiraju iz 1950.god. Predstavljaju glavni izvor emisije suspendovanih čestica i teških
metala.Godišnje se ispušti oko 1000 tona takvih čestica a glavni izvor zagađivanja dolazi upravo iz vazduha . Većina
stanovništva koja živi u blizini Željezare žali se kako čak i kada rašire veš on postane crn .

9. Nikšić
• Halda, opasni otpad iz
Željezare
• Zagađen vazduh
prekriva Nikšića

10. Brodogradilište Bijela
• grit(mješavine pijeska i oštrih opiljaka metala koja se koristi za obradu
metalne površine brodova i na taj način čiste od ostataka boje, rđe i
naslaga)

11. Zagađene rijeke u Crnoj Gori
• Morača do Smokovca može da se pije. Rijeka Morača je u najlošijem stanju na dijelu ispod
kolektora gradske kanalizacije do Botuna. Kako su pokazali preliminarni rezultati za
2013.godinu tu je voda van propisane, ili svake klase prema sadržaju amonijaka, organskih
materija, fosfata, nitrata i bakteriološkog zagaenja. - Na lokalitetima Grbavci i Vukovci voda
je znatno boljeg kvaliteta, pretežno u A1-A2 klasi. Na tom dijelu vodotoka se vrši intenzivna
eksploatacija pijeska iz korita, što znatno mijenja hidrodinamike i ekološke karakteristike
vode.Uzvodno od Podgorice, na profilima Zlatica i Pernica, voda je pretežno u A1 ponekad
u A2 klasi. Povećan je sadržaj samo amonijaka.
• Lim- Sve veća zagađenost od kanalizacije i životinjskog otpada od nekada čiste rijeke
napravila septičku jamu. Boravak pored rijeke često je nemoguć zbog velikog smrada.
Pored oko 900 kanalizacionih cijevi kojima fekalni i drugi otpadi idu direktno u Lim, ovu
rijeku posljednjih godina zagađuju razni odvodi i otpad iz klanica i živinarskih farmi.
Pomiješani sa ogromnim brojem raznog otpada, smeća i šuta, ova zagađenja napravila su
od Lima rijeku kojoj nestaju obale. Pored krvi, mrtvih kokošaka, iznutrica od krupne stoke i
perja koji se često vide u Limu, svaki drugi dan ga, po izjavama velikog broja ribolovaca i
mještana, zamute odvodi iz farmi. Tada se osjeća veliki smrad, pa je boravak pored vode
nemoguć. Stanovnici naselja u Oluja, Gubava i Konatara, u čijoj blizini se nalaze farme,
popodne moraju da zatvaraju prozore na kućama zbog smrada.

13. Termoelektrana Pljevlja

14. Zagađena rijeka Lim

15. Kese vise sa grana pored rijeka

16. Kako ćemo u svijet?
• 330.000 eura je planirala Vlada za
praćenje stanja životne sredine u
2017. godini. U predlogu monitoringa
životne sredine navodi se da je za
praćenje kvaliteta vazduha izdvojeno
185.000, za sadržaj opasnih i štetnih
materija u zemljištu 29. 000, stanje
ekosistema priobalnog mora 55.000,
stanje biodiverziteta 20.000, buku u
životnoj sredini 6.000 i za stanje
radioaktivnosti 35.000 eura. Ti podaci
biće osnova za izradu godišnjeg
izvještaja koji priprema Agencija za
zaštitu životne sredine.
• Crna Gora, kao prva ekološka država
definisana Ustavom posvećena je
visokom nivou zaštite životne sredine i
očuvanju svoje bogate biološke
raznolikosti, kaže se u saopštenju
pristupnim pregovorima.
• Osnovna načela politike životne sredine
EU su: predostrožnost, prevencija,
suzbijanje zagađenja na samom izvoru
i princip „zagađivač plaća“. Kreiranje
politike životne sredine podrazumijeva
poštovanje osnovnih prava i prava
javnosti da u ovom procesu učestvuje.
Evropska unija je potpisnica Aarhuske
konvencije i primena ove Konvencije je
obezbeđena kroz sekundarno
zakonodavstvo EU.
• Gdje smo mi? Zaključite sami.