Metody badawcze

1. METODY BADAWCZE
W PSYCHOLOGII
przygotowała: Paula Pilarska

2. Rodzaje metod badawczych:
 Eksperyment
 Badania korelacyjne
 Obserwacja
 Wywiad
 Studium przypadku
 Sondaże / kwestionariusze/ testy

3. Eksperyment
Laboratoryjny Naturalny

4. METODA EKSPERYMENTALNA
 metoda badania relacji PRZYCZYNOWO-SKUTKOWYCH;
 badacz losowo przydziela uczestników eksperymentu
do różnych sytuacji i upewnia się, że sytuacje te są
identyczne pod wszystkimi względami z wyjątkiem
jednego, zdefiniowanego przez zmienną niezależną
 Latane i Darley (1968) – rozproszona odpowiedzialność

5. ZMIENNE
Zmienna niezależna
jest bezpośrednio kontrolowana
(manipulowana) przez eksperymentatora.
Zmienna zależna
jest tym, co badacz mierzy

6. Problemy badawcze
 Pojedyncza ślepa próba – gdy badani nie znają celu
badania
 Podwójna ślepa próba – gdy zarówno badacz jak i badani
nie wiedzą która grupa to grupa eksperymentalna, a która
kontrolna
 Błąd wynikający z oczekiwań badacza
 Błąd wynikający ze świadomości uczestników badania, iż
biorą udział w badaniu

7. Etyka badań psychologicznych
 Zgoda na badanie
 Prawo do zrezygnowania z udziału – w każdej
chwili
 Okłamywanie badanych
 Wyjaśnienie wszystkich informacji na końcu
 Anonimowość
 cierpienie psychiczne lub fizyczne
 Badania na zwierzętach

8. WYBÓR REPREZENTATYWNYCH PRÓB
 PRÓBA LOSOWA każdy człowiek w populacji ma
takie same szanse na znalezienie się w niej
 PRÓBA WARSTWOWA zawiera osoby z okre-
ślonych podgrup społecznych w takich samych
proporcjach jak w populacji

9. 1. Ankiety z czasopism – czy to jest
reprezentatywna grupa badanych?
2. Czy losowa grupa uczennic i uczniów II L.O.
w Tarnowie będzie reprezentatywna dla
polskiej populacji ogólnej? Dlaczego tak,
dlaczego nie?

10. REPREZENTATYWNOŚĆ
 Wymóg reprezentatywności - badana próba
odzwierciedla populację.
 Czy można przeankietować dwadzieścia milionów
wyborców i nadal nie być w stanie poprawnie
przewidzieć wyników wyborów?

11. REPREZENTATYWNOŚĆ
 badania prowadzone na mężczyznach (badania Milgrama – 40 białych
mężczyzn – czy można uogólniać wyniki?)
 brak badań nad zdrowiem kobiet, zapadalnością na depresję,
uzależnienia od substancji chemicznych
 wpływ pracy zawodowej kobiet na ich życie (podział obowiązków
domowych – drugi etat)
 niebezpieczeństwo uogólniania badań kobiet względnie
uprzywilejowanych na kobiety w ogóle
 w niektórych badaniach niewystarczająca reprezentacja mniejszości
etnicznych

12. Badania korelacyjne
 metoda, w której mierzy się dwie lub więcej zmiennych i sprawdza się, czy są one
ze sobą powiązane (tj. w jakim stopniu można przewidzieć wartość jednej
zmiennej na podstawie drugiej).
 Celem jest oszacowanie relacji (stopnia korelacji) pomiędzy zmiennymi.
 Korelacja to inaczej współwystępowanie, współzmienność.
 współczynnik korelacji
 -1 korelacja ujemna - wraz ze wzrostem jednej zmiennej maleją wartości drugiej dzy
zmiennymi nie powiązanymi
 +1 korelacja dodatnia - wraz ze wzrostem wartości jednej zmiennej wzrastają wartości
drugiej zmiennej
 0 brak związku między zmiennymi

13. WYWIADY
 Twarzą w twarz, lub prze telefon, e-mail; nagrywanie
 Subiektywna ocena/ interpretacja badacza
 Brak możliwości określenia co jest przyczyną, a co skutkiem
 Rodzaje wywiadu:
 Wywiady ustrukturalizowane
 Wywiady swobodne (nieustrukturalizowane)
 Wywiady częściowo ustrukturalizowane
 Kompetencje osoby przeprowadzające wywiad
 etyka
 Analiza danych

14. OBSERWACJA
W warunkach eksperymentalnych W warunkach naturalnych

15. METODA OBSERWACYJNA
 Obserwacja bierna
 Obserwacja czynna (uczestnicząca)
 zamaskowana obserwacji:
np. Festinger - Mindwest
 niezamaskowana obserwacja

16. METODA OBSERWACYJNA
 analiza archiwalna: badacz
obserwuje zachowanie społeczne
przez badanie nagromadzonych
w danej kulturze dokumentów albo
archiwaliów (np. pamiętników,
powieści, czasopism czy dzienników)
 zgodność sędziów kompetentnych,
 Archer (1983) oraz Akert (1991) -
badanie wizerunku kobiet i mężczyzn

17. STUDIUM PRZYPADKU
 obserwacja pojedynczych osób i grup społecznych
 do badania przypadków rzadkich i niezwykłych
 lub w poradnictwie psychologicznym
- pamięć jest zawodna
- oczekiwania psychologa (wiara w teorie) (EKSPERYMENT ZE
SZCZURAMI – Zimbardo – bystre i tępe szczury - rola oczekiwań)

18. SONDAŻE
 Dzięki sondażom badacze opinii publicznej potrafią przewidzieć wyniki wyborów
i oszacować zdanie społeczeństwa na jakiś temat
 Psychologowie badają sondażem zjawiska, których nie da się zbadać w warunkach
naturalnych lub laboratoryjnych (KWESTIONARIUSZ, ANKIETA)
Zniekształcenia:
 tendencyjne przypominanie sobie zdarzeń
 fałszowanie informacji
 chęć przypodobania się ankieterowi
 różnice etniczne i społeczne pomiędzy ankieterem a ankietowanym
 przesada – aby zwrócić na siebie uwagę
(mycie zębów – powinno się sprzedawać 3 razy więcej szczoteczek do zębów)

19. TRAFNOŚĆ I RZETELNOŚĆ
 TRAFNOŚĆ narzędzia - to stopień, w jakim
mierzy ono to, do czego zostało stworzone.
 Sprawdzanie trafności – porównanie do
jakiegoś zewnętrznego kryterium (osiągnięcia
szkolne = inteligencja)
 RZETELNOŚĆ – Czyli jak dobrze narzędzie
mierzy to, co mierzy
 Osoba badana testem dwa razy (retest)
w różnym czasie otrzymuje bardzo podobne
wyniki

20. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ