AF me shpalljen e saj do të japë mesazhin se gabimet e bëra në të kaluarën politike dhe ekonomike të vendit, tani është vendosur të korigjohen. Qeveria, pasi ka fituar besimin e qytetarëve-partnerë, me aktin e shpalljes së amnistise fiskale për legalizimin e ndërtimeve pa leje dhe për të tjera legalizime u tregon atyre se jeta e tyre po hyn tashmë drejt legalizimit të tyre, si qytetarë dhe tatimpaguesë të ardhshëm europianë.

1. ... dhe Legalizime, dhe Amnisti Fiskale...
nga Eduart GJOKUTAJ
Qeveri të vendeve të ndryshme i kanë trajtuar amnistite fiskale (AF) si pjesë të
programeve fiskale në situata specifike të ngjashme me situatën e financave shqiptare.
Kjo praktikë kryhet gjithmonë në varësi të karakteristikave të problemeve ekonomiko-
sociale të vendit ku ajo zbatohet.
AF del e nevojshme të shpallet, kur evazioni fiskal, mosdeklarimi i të ardhurave dhe
mosderdhja vullnetare e detyrimeve fiskale janë në nivele të konsiderueshme. Kur
ekonomia e fshehur (informale) është e përhapur në një shkalle të lartë, kur bashkëpunimi
i tatimpaguesve me administratën është në nivele të ulta dhe kur korrupsioni në jetën e
vendit është bërë një sëmundje kërcënuese, pavarësisht nga niveli i besueshmërisë së
qeverisë AF duhet menduar si valvola shkarkuese.
Përpara se të marri vendimin për AF-në, qeveria duhet të bëjë një analizë studimore të
situatës fiskale në vend duke vlerësuar (a) shkallën e bashkepunimit me tatimpaguesit në
pagimin e tatimeve në mënyrë vullnetare deri më sot, (b) cilësinë e administratës fiskale
dhe (c) aftësitë menaxhuese të qeverisë për realizimin e këtij misioni. Dhënia e të drejtës
qytetarëve të legalizojnë asetet e padeklaruara (objekte, sende dhe para), mundet të nxitë
qytetarin të jetë shumë i interesuar, nëse mbahet parasysh se asetet e tij do t’i vlejnë nesër
si tatimpagues individual.
Por, kujdes!
Ajo që nevojitet në Shqipërinë e sotme është një amnisti fiskale (në vend të faljes së
detyrimeve). Deri më sot në harkun e 5 viteve janë aprovuar dhe shpallur tre ligje, për
faljen me kushte të detyrimeve fiskale dhe detyrimeve ndaj enteve publike. Dështimi me
sukses i tre ligjeve, duhet parë te (a) mungesa e besimit të tatimpaguesve te politika (1
milion shqiptarë e superuan këtë kusht) , (b) kapaciteti i dobët, madje edhe pengues i

2. administratës fiskale (vullneti i ri ndihmon në një përmbushje ndryshe), (c) niveli i lartë i
korrupsionit dhe kultura e ulët fiskale (pengesa serizoe, por të rrezikuara nga vullneti i ri).
Në këtë ambient politik dhe social, të tre ligjet kanë nxitur nivele të ndryshme
pjesëmarrje (kryesisht qytetarë për banesat) dhe të ardhura të pakta (20 miliard lekë), që
nuk justifikuan qëllimin e misionit të ndërmarrë nga qeveria e kaluar.
Pse? Një kundravajtës fiskal, që ka shpëtuar nga detyrimet nuk preferon të jetë pjesë e
AF, nëse informacioni që ai merr nga publikimi i amnistisë, nuk i lë të kuptojë se ky
shans që i jepet nuk do ti lërë më vend të abuzojë dhe në të ardhmen kur kjo amnisti të
ketë përfunduar. Ndikim direkt te psikologjia e tatimpaguesve të kësaj kategorie ka
kultura e besueshmërisë te qeverisja e fortë sipas ligjit. Publiciteti i bërë për amnistinë
duhet të jetë transparent dhe duhet të konsiderohet si momenti për gjithsecilin për të
marrë “Çertifikatën e Pastërtisë Fiskale”.
Synimi më i madh është në deklarimin dhe tërheqjen e kapitalit të qytetarëve, që e kanë
atë të ruajtur jashtë bankave apo të investuar jashtë vendit, që natyrisht janë pjese e tregut
informal. AF duhet të kthehet në “varkën e shpëtimit” për një numër të madh qytetarësh,
që janë duke ecur akoma në rrugën e kundravajtësit të legjislacionit fiskal.
Ku mund të fokusohet një Amnisti Fiskale e mundshme?
Segmentet e ekonomisë, të cilat AF mund t’i marrë në trajtim do të ishin të ardhurat e
rezidentëve dhe jorezidentëve nga përfitimet nga burime të padeklaruara të ardhurash, si
dhe të qarkulluara në fushën e investimeve:
- të paisjeve teknologjike dhe shërbimeve;
- ndërtimore e prodhuese;
- financiare.
Vendet më të “nxehta” për zbatimin e AF-se mund të përmenden ndërtimet e
shumllojshme në zonat rurale dhe periferitë e qyteteve më të mëdha pa leje, apo
shitblerjet e tokave dhe trojeve të ndryshme në tregun shqiptar. AF i kthen të gjithë këtë

3. kategori në një segment tatimpaguesish individualë, të cilët duhet të jenë kategoria që do
të zgjerojë bazën e tatimit mbi të ardhurat individuale.
AF me shpalljen e saj do të japë mesazhin se gabimet e bëra në të kaluarën politike dhe
ekonomike të vendit, tani është vendosur të korigjohen. Qeveria, pasi ka fituar besimin e
qytetarëve-partnerë, me aktin e shpalljes së amnistise fiskale për legalizimin e ndërtimeve
pa leje dhe për të tjera legalizime u tregon atyre se jeta e tyre po hyn tashmë drejt
legalizimit të tyre, si qytetarë dhe tatimpaguesë të ardhshëm europianë.
Shtator 2004