Download luận văn thạc sĩ ngành kinh tế học với đề tài: Giải pháp phát triển thị trường phi nhân thọ ở VN, cho các bạn có thể tham khảo

1. TSBé gi¸o dôc vµ ®µo t¹oBé gi¸o dôc vµ ®µo t¹oBé gi¸o dôc vµ ®µo t¹oBé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Tr−êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©nTr−êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©nTr−êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©nTr−êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
TRÞNH THÞ XU¢N DUNGTRÞNH THÞ XU¢N DUNGTRÞNH THÞ XU¢N DUNGTRÞNH THÞ XU¢N DUNG
GI¶I PH¸P PH¸T TRIÓN THÞ TR¦êNG B¶O HIÓM
PHI NH¢N THä ë VIÖT NAM
Chuyên ngành: KINH T H C (KINH T B O HI M)
Mã s : 62.31.02.01
LUËN ¸N TIÕN SÜ KINH TÕLUËN ¸N TIÕN SÜ KINH TÕLUËN ¸N TIÕN SÜ KINH TÕLUËN ¸N TIÕN SÜ KINH TÕ
Ng−êiNg−êiNg−êiNg−êi h−íng dÉn khoa häc:h−íng dÉn khoa häc:h−íng dÉn khoa häc:h−íng dÉn khoa häc:
1. TS. PH¹M THÞ §ÞNH1. TS. PH¹M THÞ §ÞNH1. TS. PH¹M THÞ §ÞNH1. TS. PH¹M THÞ §ÞNH
2. TS. V¦¥NG HOµNG LONG2. TS. V¦¥NG HOµNG LONG2. TS. V¦¥NG HOµNG LONG2. TS. V¦¥NG HOµNG LONG
TSTHSTSHµ NéiHµ NéiHµ NéiHµ Néi ---- 2012201220122012

2. ii
L I CAM ðOAN
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a
riêng tôi. Các s li u, k t lu n nêu trong lu n án là trung th c,
có ngu n g c rõ ràng. Tác gi hoàn toàn ch u trách nhi m v
công trình khoa h c này.
Tác gi Lu n án
TR NH TH XUÂN DUNG

3. iii
M C L C
L I CAM ðOAN............................................................................................................i
DANH M C T VI T T T .......................................................................................v
DANH M C B NG S LI U....................................................................................vi
L I M ð U.................................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ S LÝ LU N V PHÁT TRI N TH TRƯ NG B O
HI M PHI NHÂN TH ...................................................................................6
1.1 ð C ðI M VÀ VAI TRÒ C A B O HI M PHI NHÂN TH ........................6
1.1.1 ð c ñi m c a b o hi m phi nhân th ............................................................ 6
1.1.2 Vai trò c a b o hi m phi nhân th ............................................................... 10
1.1.3 Phân lo i b o hi m phi nhân th ................................................................. 12
1.2 TH TRƯ NG B O HI M PHI NHÂN TH VÀ CÁC NHÂN T NH
HƯ NG T I S PHÁT TRI N C A TH TRƯ NG B O HI M PHI
NHÂN TH ........................................................................................................17
1.2.1 Khái ni m và ñ c ñi m th trư ng b o hi m phi nhân th ........................... 17
1.2.2 Phân lo i th trư ng b o hi m phi nhân th ................................................. 21
1.2.3 Các ch th tham gia th trư ng .................................................................. 22
1.2.4 S n ph m b o hi m phi nhân th ................................................................ 31
1.2.5 Các nhân t nh hư ng t i s phát tri n c a th trư ng b o hi m phi nhân th ....34
1.2.6 Các ch tiêu ñánh giá s phát tri n c a th trư ng b o hi m phi nhân th .... 41
1.3 M T S BÀI H C KINH NGHI M QU C T V PHÁT TRI N TH
TRƯ NG B O HI M PHI NHÂN TH .........................................................48
K T LU N CHƯƠNG 1............................................................................................53
CHƯƠNG 2: TH C TR NG TH TRƯ NG B O HI M PHI NHÂN
TH VI T NAM (GIAI ðO N 2006 -2010) .............................................54
2.1 KHÁI QUÁT V QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI N C A
TH TRƯ NG B O HI M PHI NHÂN TH VI T NAM.............................54
2.1.1 Giai ño n 1964-1974 .................................................................................. 54
2.1.2 Giai ño n 1975-1993 .................................................................................. 55
2.1.3 Giai ño n 1994- 2005 ................................................................................. 58
2.1.4 Giai ño n 2006-2010 .................................................................................. 60
2.2 TR C TR NG TH TR NG B O HI M PHI NHÂN TH VI T NAM
(GIAI ðO N 2006-2010)....................................................................................60
2.2.1 ði u ki n kinh t - xã h i Vi t Nam............................................................ 60

4. iv
2.2.2 Th c tr ng th trư ng b o hi m phi nhân th Vi t Nam .............................. 67
K T LU N CHƯƠNG 2..........................................................................................115
CHƯƠNG 3: GI I PHÁP PHÁT TRI N TH TRƯ NG B O HI M
PHI NHÂN TH VI T NAM ......................................................................116
3.1 ð NH HƯ NG PHÁT TRI N TH TRƯ NG B O HI M PHI NHÂN
TH VI T NAM GIAI ðO N 2011-2020 ......................................................116
3.1.1 Nh ng thu n l i và khó khăn ñ i v i phát tri n th trư ng b o hi m phi
nhân th Vi t Nam giai ño n 2011-2020....................................................116
3.1.2 M c tiêu phát tri n th trư ng b o hi m phi nhân th Vi t Nam giai ño n
2011-2020..................................................................................................121
3.2 QUAN ðI M PHÁT TRI N TH TRƯ NG B O HI M PHI NHÂN
TH VI T NAM..............................................................................................123
3.2.1 Phát tri n th trư ng b o hi m phi nhân th Vi t Nam phù h p v i các
m c tiêu phát tri n kinh t chung c a ñ t nư c..............................................123
3.2.2 Phát tri n th trư ng b o hi m phi nhân th Vi t Nam n ñ nh và
b n v ng ........................................................................................ 124
3.2.3 Phát tri n th trư ng b o hi m phi nhân th Vi t Nam theo hư ng
chuyên nghi p ................................................................................ 125
3.3 GI I PHÁP PHÁT TRI N TH TRƯ NG B O HI M PHI NHÂN TH
VI T NAM........................................................................................................127
3.3.1 Hoàn thi n khung pháp lý ñ i v i ho t ñ ng kinh doanh b o hi m .............127
3.3.2 Xây d ng và ban hành Chi n lư c phát tri n th trư ng b o hi m Vi t
Nam giai ño n 2011-2020; xây d ng các chính sách, các ñ án, các
chương trình b o hi m vì m c tiêu phát tri n kinh t xã h i qu c gia .........137
3.3.3 Nâng cao năng l c qu n lý và giám sát b o hi m c a Nhà nư c ................140
3.3.4 Nâng cao năng l c b o hi m c a các DNBH..............................................144
3.3.5 Nâng cao vai trò c a Hi p h i b o hi m.....................................................154
3.3.6 Nâng cao nh n th c c a ngư i dân v b o hi m ........................................156
3.3.7 Gi i pháp khác...........................................................................................158
K T LU N CHƯƠNG 3..........................................................................................160
K T LU N.................................................................................................................161
CÁC CÔNG TRÌNH KHOA H C ðà CÔNG B C A TÁC GI .................163
DANH M C TÀI LI U THAM KH O................................................................164

5. v
DANH M C T VI T T T
1. ASXH An sinh xã h i
2. BHTM B o hi m thương m i
3. BHCN B o hi m con ngư i
4. BHTS B o hi m tài s n
5. BHTNDS B o hi m trách nhi m dân s
6. BHPNT B o hi m phi nhân th
7. BHXH B o hi m xã h i
8. DNBH Doanh nghi p b o hi m
9. DNBHPNT Doanh nghi p b o hi m phi nhân th
10. DNBHNT Doanh nghi p b o hi m nhân th
11. DNMGBH Doanh nghi p môi gi i b o hi m
12.ðLBH ð i lý b o hi m
13. GTBH Giá tr b o hi m
14. HðBH H p ñ ng b o hi m
15. MGBH Môi gi i b o hi m
16. XNK Xu t nh p kh u
17. STBH S ti n b o hi m
18.TBH Tái b o hi m

6. vi
DANH M C B NG S LI U
B ng 2.1: GDP và t c ñ tăng trư ng GDP (2006-2010).....................................61
B ng 2.2: Cơ c u GDP theo ngành (giai ño n 2006-2010 ) .................................61
B ng 2.3: Giá tr s n xu t công nghi p (2006-2010)............................................62
B ng 2.4: Giá tr s n xu t nông nghi p phân theo ngành ho t ñ ng (2006-2010) 63
B ng 2.5: Tình hình xu t nh p kh u c a Vi t Nam (2006-2010).........................64
B ng 2.6: V n ñ u tư phát tri n c a Vi t Nam (2006-2010)................................65
B ng 2.7: Dân s và tăng trư ng dân s Vi t Nam (2006-2010)..........................66
B ng 2.8: Thu nh p bình quân ñ u ngư i m t tháng m t s năm ........................67
B ng 2.9: S lư ng các DNBH trên th trư ng BHPNT (2006-2010)..................77
B ng 2.10: S lư ng các DNMGBH Vi t Nam..................................................78
B ng 2.11: S lư ng s n ph m b o hi m trên th trư ng BHPNT .........................79
B ng 2.12: Quy mô v n ch s h u c a th trư ng b o hi m phi nhân th ............80
B ng 2.13: Doanh thu phí b o hi m th trư ng BHPNT (2006-2010)....................81
B ng 2.14: Th ph n theo doanh thu phí b o hi m g c năm 2010 ........................... 84
B ng 2.15: Cơ c u theo doanh thu phí b o hi m g c c a các nghi p v b o hi m
năm 2010................................................................................................... 85
B ng 2.16: ðóng góp c a th trư ng BHPNT vào GDP.........................................86
B ng 2.17: Lao ñ ng làm vi c trong ngành b o hi m (2006-2010)........................86
B ng 2.18: Lao ñ ng làm vi c trong lĩnh v c b o hi m phi nhân th năm 2010....87
B ng 2.19: Tình hình b i thư ng b o hi m g c toàn th trư ng (2006-2010) ........87
B ng 2.20: T l b i thư ng theo nghi p v b o hi m g c và chung toàn th
trư ng năm 2010.................................................................................89
B ng 2.21: Tình hình như ng TBH c a th trư ng BHPNT (2006-2010) ..............90
B ng 2.22: Tình hình nh n TBH c a th trư ng BHPNT (2006-2010) ..................91
B ng 2.23: Giá tr ñ u tư tr l i n n kinh t c a th trư ng BHPNT (2007-2010)..92
B ng 2.24: L i nhu n kinh doanh c a B o Vi t, PVI và B o Minh (2008-2010)... 93
B ng 2.25: Hi u qu theo l i nhu n c a ho t ñ ng kinh doanh b o hi m t i B o
Vi t, PVI và B o Minh năm 2010 .......................................................94
B ng 2.26: T tr ng khai thác m t s s n ph m b o hi m so v i ti m năng năm
2010....................................................................................................99
B ng 2.27: Chi b i thư ng, chi bán hàng và qu n lý t i B o Vi t, PVI, B o
Minh năm 2010.................................................................................101
B ng 2.28: Cơ c u danh m c ñ u tư c a th trư ng BHPNT năm 2010...............113
B ng 3.1: M t s ch tiêu d báo phát tri n th trư ng b o hi m Vi t Nam .......123
B ng 3.2: Nhu c u BHNN c a các h ñi u tra t i m t s xã Bình phư c........157

7. 1
L I M ð U
1. Tính c p thi t c a ñ tài nghiên c u
M c dù ngành b o hi m thương m i Vi t Nam ñư c b t ñ u hình thành t
năm 1965 v i s ra ñ i c a Công ty b o hi m Vi t Nam (Nay là T p ñoàn tài chính-
b o hi m B o Vi t), nhưng Vi t Nam ch th c s có th trư ng b o hi m t năm
1994 sau khi Ngh ñ nh 100/CP c a Chính ph ñư c ban hành tháng 12 năm 1993.
V i s ra ñ i c a hàng lo t các doanh nghi p b o hi m, th trư ng b o hi m Vi t
Nam ñã tr nên sôi ñ ng hơn, t ng bư c ñáp ng ñư c các nhu c u v b o hi m c a
các t ch c và cá nhân trong xã h i. T c ñ tăng trư ng doanh thu phí b o hi m
hàng năm c a th trư ng trong nh ng năm qua ñ u ñ t t 20% ñ n 30%. Tuy nhiên,
m c dù ñ t ñư c t c ñ tăng trư ng cao, ti m năng c a th trư ng b o hi m Vi t
Nam nói chung, th trư ng b o hi m phi nhân th nói riêng v n còn "b ng " l n.
Bên c nh ñó, s tăng trư ng c a trư ng b o hi m phi nhân th Vi t Nam cũng b c
l nhi u t n t i như: c nh tranh không lành m nh di n ra tràn lan, ñ c bi t là gi a
các doanh nghi p b o hi m trong nư c; ch t lư ng c a d ch v b o hi m không cao
và chưa ñư c chú tr ng; năng l c c nh tranh c a các doanh nghi p b o hi m trong
nư c y u kém. ði u ñó s nh hư ng t i t c ñ tăng trư ng và s phát tri n b n
v ng c a th trư ng b o hi m phi nhân th Vi t Nam trong th i gian t i.
Xu t phát t nh ng v n ñ th c t trên, là ngư i tr c ti p công tác trong
ngành b o hi m, Nghiên c u sinh ñã ch n ñ tài: “Gi i pháp phát tri n th trư ng
b o hi m phi nhân th Vi t Nam” ñ nghiên c u trong lu n án c a mình.
Ngoài ra, cho ñ n nay Vi t Nam, tuy ñã có m t s nghiên c u các lĩnh v c
riêng bi t, các ch ñ riêng bi t c a th trư ng b o hi m phi nhân th , nhưng chưa
có nghiên c u nào v toàn b th trư ng này. Vì v y, ñ tài nghiên c u là có ý nghĩa
c v m t lý lu n và th c ti n; là tài li u tham kh o cho các chuyên gia, các nhà
nghiên c u trong lĩnh v c b o hi m và nh ng cá nhân khác có quan tâm.

8. 2
2. M c ñích nghiên c u
Trên cơ s khái quát nh ng v n ñ lý lu n chung v b o hi m, b o hi m phi
nhân th , th trư ng b o hi m và các nhân t nh hư ng t i ho t ñ ng c a th
trư ng b o hi m, lu n án phân tích th c tr ng ho t ñ ng và phát tri n c a th trư ng
b o hi m phi nhân th Vi t Nam giai ño n 2006-2010, t ñó ñ xu t m t s gi i
pháp ch y u nh m phát tri n ho t ñ ng b o hi m phi nhân th th i gian t i.
3. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
ð i tư ng nghiên c u: Nh ng v n ñ lý lu n chung v b o hi m, b o hi m
phi nhân th và th trư ng b o hi m phi nhân th g n li n v i th c ti n Vi t Nam.
Ph m vi nghiên c u:
- Nghiên th trư ng b o hi m phi nhân th ñ i v i ho t ñ ng b o hi m g c,
ch nghiên c u ho t ñ ng tái b o hi m, ho t ñ ng ñ u tư tài chính trên giác ñ h
tr ho t ñ ng b o hi m g c.
- Nghiên c u toàn b th trư ng b o hi m phi nhân th Vi t Nam, trong ñó
có nghiên c u ñi n hình m t s doanh nghi p d n ñ u th trư ng.
- Th i gian nghiên c u t p trung giai ño n 2006-2010 và m t s năm trư c
ñó ñ so sánh, phân tích.
4. Phương pháp nghiên c u
Lu n án ch y u s d ng tài li u, s li u ñã ñư c công b t các ngu n: Niên
giám th ng kê, C c qu n lý và giám sát b o hi m - B tài chính, Hi p h i b o hi m
Vi t Nam, m t s doanh nghi p b o hi m như B o Vi t, B o Minh, B o hi m d u
khí (PVI), các bào báo, bài vi t, công trình nghiên c u ñư c công b trên các
phương ti n thông tin ñ i chúng ñ ph c v cho vi c nghiên c u.
Lu n án s d ng phương pháp l p b ng bi u, phương pháp so sánh, phương
pháp t ng h p, phương pháp phân tích trong nghiên c u t ng quan tài li u, t ñó rút
ra nh ng k t lu n, nh ng bài h c ñ i v i s phát tri n c a th trư ng b o hi m phi
nhân th Vi t Nam. ðây là nh ng cơ s v m t lý lu n và th c ti n ñ lu n án ñ
xu t các gi i pháp phát tri n th trư ng.

9. 3
5. Nh ng ñóng góp c a lu n án
- H th ng hoá và làm rõ thêm nh ng v n ñ lý lu n cơ b n v b o hi m
thương m i, b o hi m phi nhân th và th trư ng b o hi m phi nhân th .
- Nghiên c u bài h c kinh nghi m c a các nư c v phát tri n th trư ng b o
hi m phi nhân th cho Vi t Nam.
- Phân tích, ñánh giá th c tr ng phát tri n th trư ng b o hi m phi nhân th
Vi t Nam giai ño n 2006-2010.
- ð xu t các gi i pháp nh m phát tri n th trư ng b o hi m phi nhân th
Vi t Nam ñ n năm 2020.
6. K t c u lu n án
Ngoài ph n m ñ u và k t lu n, lu n án có k t c u ba chương:
Chương 1: Cơ s lý lu n v phát tri n th trư ng b o hi m phi nhân th
Chương 2: Th c tr ng th trư ng b o hi m phi nhân th Vi t Nam (giai
ño n 2006-2010)
Chương 3: Gi i pháp phát tri n th trư ng b o hi m phi nhân th Vi t Nam
7. T ng quan nghiên c u
Liên quan ñ n th trư ng BHPNT và phát tri n th trư ng BHPNT, ñã có các
công trình nghiên c u ñư c công b sau:
1) Lu n án "Ho t ñ ng ñ u tư c a các doanh nghi p b o hi m nhà nư c
Vi t Nam" , năm 2004, Ph m Th ð nh
Lu n án t p trung nghiên c u:
- Nh ng v n ñ lý lu n chung v ho t ñ ng ñ u tư c a doanh nghi p
b o hi m
- Kinh nghi m c a các nư c v qu n lý ho t ñ ng ñ u tư c a doanh nghi p
b o hi m
- Phân tích th c tr ng ho t ñ ng ho t ñ ng ñ u tư c a các DNBH Nhà nư c
Vi t nam bao g m B o Vi t, B o Minh và PVI

10. 4
- ðưa ra h th ng các gi i pháp phát tri n ho t ñ ng ñ u tư c a các DNBH
nhà nư c Vi t Nam.
Như v y, ñ tài ch nghiên c u m t m ng trong ho t ñ ng kinh doanh c a 3
DNBH là ho t ñ ng ñ u tư tài chính mà chưa nghiên c u ñ n ho t ñ ng kinh doanh
b o hi m. Lu n án cũng gi i h n 3 DNBH l n trên th trư ng, không nghiên c u
cho toàn b th trư ng và th i ñi m cách ñây 7 năm.
2) Lu n án "Nâng cao hi u qu kinh doanh b o hi m phi nhân th c a các
doanh nghi p b o hi m nhà nư c Vi t Nam trong ñi u ki n m c a và h i nh p",
2007, ðoàn Minh Ph ng.
Lu n án t p trung nghiên c u:
- Nh ng v n ñ lý lu n chung v b o hi m và hi u qu kinh doanh c a doanh
nghi p b o hi m
- Phân tích th c tr ng hi u qu kinh doanh BHPNT c a các DNBH Nhà
nư c Vi t Nam bao g m B o Vi t, B o Minh và PVI
- ðưa ra h th ng các gi i pháp nâng cao hi u qu c a các DNBH nhà nư c
Vi t Nam.
Như v y, ñ tài t p trung nghiên c u hi u qu kinh doanh c a ba DNBH nhà
nư c, không nghiên c u cho toàn b th trư ng và th i ñi m cách ñây 4 năm. Các
v n ñ t ng quan c a th trư ng b o hi m, th trư ng BHPNT (như các ch th trên
th trư ng, các nhân t nh hư ng ñ n s phát tri n c a th trư ng...) không thu c
ph m vi nghiên c u c a lu n án.
3) ð tài "Gi i pháp nâng cao hi u qu qu n lý, giám sát c a Nhà nư c ñ i
v i th trư ng b o hi m Vi t Nam", 2011, PGS.TS Hoàng Tr n H u và TS Hoàng
M nh C .
ð tài t p trung nghiên c u nh ng v n ñ sau:
- H th ng hóa nh ng v n ñ lý lu n cơ b n v th trư ng b o hi m; công tác
qu n lý, giám sát Nhà nư c ñ i v i th trư ng b o hi m.

11. 5
- Phân tích th c t ho t ñ ng qu n lý, giám sát c a Nhà nư c ñ i v i th
trư ng b o hi m Vi t Nam hi n nay.
- ð xu t h th ng các gi i pháp và ki n ngh nâng cao hi u qu công tác
qu n lý, giám sát Nhà nư c ñ i v i th trư ng b o hi m Vi t Nam.
ð tài có nh ng ñóng góp m i quan tr ng là nghiên c u v r i ro và ño lư ng r i ro
trong ho t ñ ng kinh doanh c a doanh nghi p b o hi m; nghiên c u và làm rõ m t
s v n ñ c a công tác qu n lý, giám sát Nhà nư c ñ i v i th trư ng b o hi m như:
nguyên t c, mô hình và n i dung qu n lý, giám sát. Tuy nhiên, nh ng v n ñ khác
c a th trư ng, ñ c bi t là v th trư ng BHPNT, không thu c ph m vi nghiên c u
c a ñ tài.
Như v y, m c dù ñã có m t s nghiên c u có liên quan như trình bày trên,
nhưng chưa có công trình nào nghiên c u t ng th v th trư ng BHPNT và gi i
pháp phát tri n th trư ng BHPNT Vi t Nam. Do ñó, tác gi ñã ch n ñ tài "Gi i
pháp phát tri n th trư ng b o hi m phi nhân th Vi t Nam".

12. 6
CHƯƠNG 1
CƠ S LÝ LU N V PHÁT TRI N TH TRƯ NG
B O HI M PHI NHÂN TH
1.1 ð C ðI M VÀ VAI TRÒ C A B O HI M PHI NHÂN TH
1.1.1 ð c ñi m c a b o hi m phi nhân th
1.1.1.1 B o hi m phi nhân th trong ngành b o hi m thương m i
B o hi m thương m i (BHTM) là lo i hình b o hi m hi n nay ñư c tri n
khai r ng rãi kh p các nư c trên th gi i. S ra ñ i và phát tri n c a BHTM g n
li n v i cu c ñ u tranh ñ sinh t n c a con ngư i trư c nh ng nguy cơ r i ro có th
x y ra b t kỳ lúc nào gây thi t h i không nh ng v c a c i v t ch t mà còn ñ n c
tính m ng, s c kho con ngưòi. Có th l y ví d : R i ro do t nhiên gây ra như các
hi n tư ng bão l t, ñ ng ñ t, núi l a; r i ro do s ti n b c a khoa h c k thu t như
tai n n phương ti n giao thông v n t i, tai n n lao ñ ng; hay r i ro do môi trư ng xã
h i như hi n tư ng tr m c p. ð ñ i phó v i các nguy cơ r i ro có th x y ra gây
thi t h i cho con ngư i, ñã có nhi u bi n pháp ñư c s d ng. Trên quan ñi m qu n
lý r i ro [13],[15],[21],[22], [34],[35] các bi n pháp này thành hai nhóm:
- Nhóm các bi n pháp ki m soát r i ro: Bao g m các bi n pháp tránh né r i
ro, ngăn ng a t n th t và gi m thi u t n th t. Trong ñó:
Tránh né r i ro bao g m các bi n pháp nh m lo i tr ho c không cho r i ro
có cơ h i x y ra. Ch ng h n, ñ tránh né tai n n giao thông x y ra, có th ch n gi i
pháp không ñi l i ra ngoài ñư ng n a. Nhưng rõ ràng trong cu c s ng con ngư i
không th ch n phương án tránh né cho m i r i ro vì con ngư i còn ph i làm vi c
ñ duy trì cu c s ng.
Ngăn ng a r i ro bao g m các bi n pháp nh m làm gi m m c ñ t n th t do
r i ro gây nên. Ch ng h n, ñ ñ phòng ho ho n x y ra ngư i ra th c t t vi c
phòng cháy, hay th c hi n t t an toàn lao ñ ng ñ gi m tai n n lao ñ ng.

13. 7
Gi m thi u t n th t bao g m các bi n pháp nh m gi m giá tr thi t h i khi r i
ro ñã x y ra. Ch ng h n, ñ tránh tai n n giao thông x y ra gây t n thương ñ n não
ngư i ñi u khi n xe c n ñ i mũ b o hi m, hay c n có ñ phương ti n ch a cháy khi
có ho ho n x y ra.
- Nhóm các bi n pháp tài tr r i ro: M c dù ñã th c hi n các bi n pháp ki m
soát r i ro, nhưng r i ro là b t ng và không lư ng trư c ñư c nên v n có th c
x y ra, gây thi t h i l n cho con ngư i. Nhóm các bi n pháp tài tr r i ro là bao
g m nh ng bi n pháp nh m kh c ph c nh ng khó khăn v m t tài chính do r i ro
b t ng gây ra, như ñi vay, tích lu ñ dành, tương tr nhau và b o hi m. Trong
th c t , các bi n pháp này t n t i song song nhau, trong ñó b o hi m ñư c coi là
bi n pháp h u hi u nh t.
Hi n nay, có nhi u nghiên c u khoa h c v b o hi m ñã ñưa ra các quan
ni m v BHTM. Dư i góc ñ chuy n giao r i ro, “b o hi m là m t cơ ch , theo cơ
ch này m t ngư i, m t doanh nghi p hay m t t ch c chuy n như ng r i ro cho
công ty b o hi m, công ty ñó s b i thư ng cho ngư i ñư c b o hi m các t n th t
thu c ph m vi b o hi m và phân chia giá tr thi t h i gi a t t c nh ng ngư i ñư c
b o hi m” [13]. Dư i góc ñ k thu t b o hi m, BHTM ñư c hi u là “bi n pháp
chia nh t n th t c a m t hay m t s ít ngư i khi g p m t lo i r i ro d a vào m t
qu chung b ng ti n ñư c l p b i s ñóng góp c a nhi u ngư i cùng có kh năng
g p r i ro ñó thông qua ho t ñ ng c a công ty b o hi m”[13]. Dư i góc ñ pháp lý,
BHTM là “m t tho thu n qua ñó ngư i tham gia b o hi m cam k t tr cho công ty
b o hi m m t kho n ti n g i là phí b o hi m cho mình ho c cho ngư i th c ba.
Ngư c l i công ty b o hi m cũng d a vào ñó cam k t tr m t kho n ti n b i thư ng
khi có r i ro x y ra gây t n th t”[13]. Các quan ni m trên dù ñ nh nghĩa BHTM
theo nh ng cách th c khác nhau nhưng ñ u th hi n b n ch t c a b o hi m nói
chung ñó là s san s r i ro c a s ñông các cá nhân và t ch c trong xã h i thông
qua ho t ñ ng c a các công ty b o hi m.
K t khi h p ñ ng b o hi m qu c t ñ u tiên ñư c ghi nh n trong l ch s
ngành b o hi m vào ngày 23/10/1347 t i Genoa, Italia, ngành BHTM th gi i ñã có

14. 8
nh ng bư c phát tri n m nh m . T lo i hình b o hi m truy n th ng ban ñ u là b o
hi m hàng h i, ngành b o hi m ñã phát tri n thêm nhi u lo i hình b o hi m m i
nh m ñáp ng nhu c u “an toàn” c a con ngư i như b o hi m ho ho n, b o hi m
k thu t, b o hi m hàng không... Hi n nay trên th trư ng BHTM ñã có t i hàng
trăm lo i hình b o hi m và ñư c phân chia thành các nhóm khác nhau tuỳ theo m c
ñích và ý nghĩa nghiên c u. Ví d [13]:
- Căn c vào tính pháp lý, BHTM ñư c chia thành:
B o hi m b t bu c. B o hi m b t bu c ñư c pháp lu t áp d ng khi ñ i tư ng
c n ñư c mua b o hi m không ch c n thi t cho s ít ngư i mà là yêu c u c a toàn
xã h i như b o hi m trách nhi m dân s c a ch xe g n máy.
B o hi m t nguy n. Hình th c b o hi m t nguy n ñư c áp d ng ñ i v i t t
c các ñ i tư ng b o hi m không thu c lo i b t bu c. Hình th c b o hi m t
nguy n d a trên cơ s th a thu n gi a ngư i b o hi m và ngư i tham gia b o hi m,
ñư c c th hóa b ng H p ñ ng b o hi m..
- Căn c vào ñ i tư ng b o hi m, BHTM ñư c chia thành:
B o hi m tài s n: Bao g m các nghi p v b o hi m mà ñ i tư ng b o hi m
là tài s n, v t ch t. Ví d như b o hi m hàng hóa xu t nh p kh u chuyên ch b ng
ñư ng bi n, b o hi m thân tàu, b o hi m v t ch t xe cơ gi i...
B o hi m con ngư i: Bao g m các nghi p v b o hi m mà ñ i tư ng b o
hi m là tính m ng, tình tr ng s c kh e và kh năng lao ñ ng c a con ngư i. Ví d
như b o hi m tai n n cá nhân, b o hi m h c sinh, b o hi m tai n n hành khách...
Trong b o hi m con ngư i l i ñư c chia thành: B o hi m nhân th và b o hi m con
ngư i phi nhân th .
B o hi m trách nhiêm dân s : Bao g m các nghi p v b o hi m mà ñ i
tư ng b o hi m là ph n nghĩa v hay trách nhi m dân s c a ngư i tham gia b o
hi m. Ví d : b o hi m trách nhi m dân s c a ch tàu, ch xe, trách nhi m dân s
c a ch s d ng lao ñ ng…

15. 9
- Trong th c t , các công ty b o hi m có th phân lo i BHTM ñ qu n lý trên
cơ s l ch s ra ñ i c a các nghi p v b o hi m. Ví d : B o hi m hàng h i ñư c coi
là ra ñ i s m nh t và là nghi p v b o hi m truy n th ng c a các công ty b o hi m.
Vì v y, th i kỳ ñ u, các công ty b o hi m thư ng phân chia BHTM thành b o hi m
hàng h i (bao g m: b o hi m hàng hoá xu t nh p kh u, b o hi m thân tàu và H i
b o hi m P/I) và b o hi m phi hàng h i (bao g m t t c các nghi p v b o hi m còn
l i). Sau này, v i s phát tri n c a ngành BHTM, nhi u nghi p v b o hi m m i
ñư c ra ñ i như b o hi m cháy, b o hi m con ngư i, b o hi m xây d ng l p ñ t…
Và ñ c bi t v i s ra ñ i c a b o hi m nhân th vào cu i th k XIX v i k thu t
b o hi m riêng, BHTM ñư c chia thành hai nhóm l n, ñó là: B o hi m nhân th và
b o hi m phi nhân th . Trong ñó B o hi m nhân th (BHNT) là lo i hình b o hi m
con ngư i, b o hi m cho nh ng r i ro liên quan ñ n tu i th c a con ngư i bao g m
hai s ki n s ng và ch t. Do BHNT có th i h n b o hi m dài, v a mang tính r i ro,
v a mang tính ti t ki m, k thu t nghi p v ñư c áp d ng trong BHNT là k thu t
t n tích. Còn BHPNT do ch mang tính r i ro nên ñư c áp d ng k thu t phân chia.
Hi n nay có nh ng công ty chuyên kinh doanh v b o hi m nhân th , ho c chuyên
kinh doanh v b o hi m phi nhân th , ho c n u kinh doanh c hai lo i hình thì ph i
t ch c h ch toán riêng bi t.
1.1.1.2 ð c ñi m c a b o hi m phi nhân th
Nhìn chung, b o hi m phi nhân th có nh ng ñ c ñi m cơ b n sau:
- B o hi m phi nhân th ch nh n b o hi m cho nh ng r i ro mang tính ch t
thi t h i mà không có tính ch t ti t ki m như trong BHNT. Có nghĩa là trong b o
hi m phi nhân th , ch khi có r i ro ñư c b o hi m x y ra gây thi t h i cho ñ i
tư ng b o hi m thì m i ñư c b o hi m b i thư ng. Kho n phí b o hi m mà ngư i
tham gia b o hi m ñã ñóng s không ñư c tr l i n u không có r i ro x y ra, và
không ñư c coi như m t kho n ti n ti t ki m.
- B o hi m phi nhân th có th i h n b o hi m thư ng là ng n t 1 năm tr
xu ng. Th m chí có nh ng nghi p v b o hi m th i h n b o hi m ch trong vòng
vài tháng, vài ngày hay vài gi như b o hi m hàng hoá xu t nh p kh u, b o hi m du

16. 10
l ch hay b o hi m tai n n hành khách. Khác v i BHNT th i h n b o hi m có th là
5 năm, 10 năm ho c th m chí là su t ñ i.
- B o hi m con ngư i phi nhân th áp d ng k thu t phân chia trong vi c
qu n lý qu tài chính b o hi m, khác v i BHNT áp d ng k thu t t n tích. ði u này
xu t phát t ñ c ñi m b o hi m phi nhân th là ch b o hi m cho r i ro mang tính
ch t thi t h i và th i h n b o hi m ng n. S khác nhau gi a k thu t phân chia và
k thu t t n tích ñư c th hi n trong vi c l p d phòng nghi p v c a b o hi m phi
nhân th khác v i BHNT. C th trong b o hi m phi nhân th là l p d phòng phí
và trong BHNT là l p d phòng toán h c.
- Theo cách phân lo i BHTM theo ñ i tư ng b o hi m, b o hi m con ngư i
bao g m: B o hi m tài s n, BH trách nhi m dân s và BH con ngư i phi nhân th .
1.1.2 Vai trò c a b o hi m phi nhân th
Là m t công c nh m ñ i phó v i nh ng khó khăn tài chính do r i ro gây ra
cho con ngư i, BHTM nói chung và b o hi m phi nhân th nói riêng có vai trò to l n
không ch ñ i v i các cá nhân t ch c mà v i toàn xã h i nói chung [13], [34] [35]:
- B o hi m phi nhân th góp ph n n ñ nh ñ i s ng kinh t , t ñó n ñ nh v
m t tinh th n, cho các cá nhân và t ch c trong xã h i khi không may g p ph i r i
ro. ði u ñó ñư c d a trên cơ s b o hi m bù ñ p nh ng thi t h i tài chính do r i ro
gây ra. ð c bi t, khi t n th t x y ra có m c ñ và quy mô l n, ý nghĩa c a b o hi m
l i càng ñư c nhân lên g p nhi u l n.
- B o hi m phi nhân th góp ph n làm gi m “t ng r i ro” c a xã h i, ñ m
b o cho xã h i có m t qu tài chính ñ l n và ch ñ ng ñ i phó v i r i ro. R i ro là
ng u nhiên và b t ng . V i m i cá nhân hay t ch c th t khó có th xác ñ nh ñư c
r i ro có x y ra v i h hay không và m c ñ thi t h i là như th nào. Do ñó h khó
có th ch ñ ng có k ho ch tài chính ñ ñ i phó ñ y ñ v i thi t h i do r i ro gây
ra. Tuy nhiên v i s ñông ngư i tham gia b o hi m, xác su t r i ro có th tính ñư c
tương ñ i chính xác trên cơ s quy lu t s l n. T ñó m t k ho ch tài chính thông
qua thu phí b o hi m ñ bù ñ p thi t h i do r i ro gây ra là có th th c hi n ñư c,
b o ñ m cho xã h i ch ñ ng ñ i phó v i nh ng h u qu c a r i ro.

17. 11
- B o hi m phi nhân th t o ñi u ki n g n như t t nh t cho s n xu t thông
qua vi c n ñ nh giá c và c u trúc giá. Nh ng thi t h i tài chính do r i ro b t ng
gây ra ch c ch n s ñ y chi phí c a doanh nghi p lên. Khi ñó n u tăng giá lên ñ
gi nguyên l i nhu n doanh nghi p s m t v th c nh tranh v giá. Ngư c l i n u
gi nguyên giá ñ c nh tranh, doanh nghi p s m t ñi m t ph n l i nhu n. Tác ñ ng
này s r t l n n u giá tr thi t h i là l n. Trong trư ng h p này rõ ràng b o hi m là
“t m lá ch n” r t t t cho các doanh nghi p. ð i v i các doanh nghi p v a và nh ,
ñi u này càng có ý nghĩa l n lao vì v n c a h thư ng là h n ch , d b các doanh
nghi p l n chèn ép v giá.
- B o hi m phi nhân th là m t kênh cung c p v n ñáng k cho n n kinh t .
ði u này xu t phát t b n ch t c a b o hi m thương m i là m t d ch v tài chính.
Do có “s ñ o ngư c c a chu kỳ kinh doanh”, các công ty b o hi m thu phí b o
hi m trư c, nhưng sau ñó (có th sau vài ngày, vài tu n, vài tháng, vài năm ho c
th m chí vài ch c năm) m i ph i s d ng ti n này ñ b i thư ng. Chính vì v y xét
trên khía c nh kinh t , ch c ch n các công ty b o hi m c n ñ u tư tr l i n n kinh t
ti n phí b o hi m này ñ thu l i. Do b o hi m tuân theo quy lu t s l n, ph i có s
ñông ngư i tham gia b o hi m nên qu tài chính huy ñ ng t phí b o hi m c a các
công ty b o hi m là r t l n, trong th c t ch sau các Ngân hàng thương m i. các
nư c có th trư ng b o hi m phát tri n như M , ngành b o hi m cung c p t i trên
10% v n ñ u tư trên th trư ng v n.
- B o hi m phi nhân th th c hi n các ho t ñ ng giám sát t n th t quan
tr ng, giúp phòng tránh và gi m thi u r i ro, t n th t x y ra cho toàn xã h i. Xu t
phát t l i ích c a b n thân doanh nghi p b o hi m, ñ gi m m c ñ t n th t x y ra
do r i ro b t ng , các doanh nghi p thư ng xuyên ti n hành các ho t ñ ng ñ phòng
và h n ch t n th t. Và rõ ràng xét trên ph m vi toàn xã h i nh ng ho t ñ ng này
cũng có ý nghĩa r t l n lao.
Ngoài ra, còn có th k t i r t nhi u vai trò khác c a b o hi m như góp ph n
tăng cư ng m i quan h kinh t ñ i ngo i gi a các nư c, t o công ăn vi c làm, tăng
GDP, góp ph n ñ m b o an sinh xã h i [14]…

18. 12
1.1.3 Phân lo i b o hi m phi nhân th
Theo tiêu th c d a trên ñ i tư ng b o hi m, BHPNT ñư c chia thành: B o
hi m tài s n, BH trách nhi m dân s và BH con ngư i phi nhân th [13] [21].
1.1.3.1 B o hi m tài s n
Do ñ i tư ng b o hi m c a b o hi m tài s n là tài s n nên lo i hình b o hi m
này có nh ng ñ c ñi m cơ b n sau:
- S ti n b o hi m, th hi n gi i h n trách nhi m b i thư ng c a b o hi m,
b gi i h n b i giá tr th c t c a tài s n ñư c b o hi m. Giá tr th c t c a tài s n
ñư c g i là giá tr b o hi m. Giá tr b o hi m thông thư ng ñư c xác ñ nh b ng giá
tr c a tài s n t i th i ñi m mua b o hi m. Khi ngư i tham gia b o hi m mua v i s
ti n b o hi m th p hơn giá tr b o hi m ñư c g i là b o hi m dư i giá tr . Ví d ,
m t chi c xe ô tô tr giá 100 tri u ñ ng, ch xe ch có th tham gia v i s ti n b o
hi m l n nh t b ng gía tr b o hi m là 100 tri u ñ ng, ho c tham gia b o hi m dư i
giá tr b ng 80 tri u ñ ng, ch không th tham gia b o hi m trên 100 tri u ñ ng.
Nguyên t c này nh m m c ñích ñ m b o bù ñ p ñúng giá tr tài s n thi t h i mà
không b khách hàng tr c l i b o hi m.
- S ti n b i thư ng mà ngư i ñư c b o hi m nh n ñư c trong m i trư ng
h p, ngoài vi c không ñư c vư t quá s ti n b o hi m theo như nguyên t c b i
thư ng c a b o hi m nói chung, còn không ñư c vư t quá thi t h i th c t do s c
b o hi m gây nên. Ví d , m t chi c xe máy ñư c b o hi m v t ch t thân xe g p tai
n n, giá tr thi t h i là 10 tri u ñ ng, s ti n b i thư ng mà ch xe nh n ñư c trong
b t kỳ trư ng h p nào cũng không vư t quá 10 tri u ñ ng.
- Áp d ng nguyên t c th quy n h p pháp khi xu t hi n ngư i th ba có l i
và do ñó có trách nhi m ñ i v i thi t h i tài s n. Theo nguyên t c này, sau khi tr
ti n b i thư ng, công ty b o hi m s ñư c thay quy n c a ngư i ñư c b o hi m
ñ th c hi n vi c truy ñòi trách nhi m c a ngư i th ba có l i. Nguyên t c th
quy n h p pháp nh m ñ m b o quy n l i c a ngư i ñư c b o hi m, ch ng l i
hành vi rũ b trách nhi m c a ngư i th ba có l i, ñ ng th i ñ m b o c nguyên
t c b i thư ng .

19. 13
Tuy nhiên, có m t s ngo i l khi áp d ng nguyên t c th quy n h p pháp.
ðó là khi ngư i th ba gây l i là tr em, ho c là con cái, v ch ng, cha m ... c a
ngư i ñư c b o hi m, b i vì trong trư ng h p này theo lu t là không phát sinh trách
nhi m dân s .
- Áp d ng “nguyên t c ñóng góp” trong trư ng h p b o hi m trùng. Khi m t
ñ i tư ng b o hi m ñ ng th i ñư c b o ñ m b ng nhi u h p ñ ng b o hi m cho
cùng m t r i ro, v i nh ng ñi u ki n b o hi m gi ng nhau, th i h n b o hi m trùng
nhau, và t ng s ti n b o hi m t t t c nh ng h p ñ ng này l n hơn giá tr c a ñ i
tư ng b o hi m ñó thì g i là b o hi m trùng.
Trong trư ng h p có b o hi m trùng, tuỳ thu c vào nguyên nhân x y ra ñ
gi i quy t. Thông thư ng, b o hi m trùng liên quan ñ n s gian l n c a ngư i tham
gia b o hi m nh m tr c l i b o hi m. Do ñó, v nguyên t c, DNBH có th hu b
h p ñ ng b o hi m n u phát hi n th y có d u hi u gian l n. N u DNBH ch p nh n
b i thư ng thì lúc này, trách nhi m c a m i doanh nghi p ñ i v i t n th t s ñư c
phân chia theo t l trách nhi m mà h ñ m nh n.
- Có th áp d ng các ch ñ b o hi m, bao g m:
+ Ch ñ b o hi m b i thư ng theo m c mi n thư ng: Theo ch ñ này,
DNBH ch ch u trách nhi m ñ i v i nh ng t n th t mà giá tr thi t h i th c t vư t
quá m t m c ñã tho thu n g i là m c mi n thư ng. Vi c áp d ng b o hi m theo
m c mi n thư ng th là t nguy n ho c b t bu c. N u gi a DNBH và ngư i tham
gia b o hi m tho thu n s không b i thư ng d i v i nh ng t n th t nh hơn m c
mi n thư ng trên cơ s t nguy n thì phí b o hi m s ñư c gi m b t ph thu c vào
m c mi n thư ng c th . Trong trư ng h p mi n thư ng b t bu c, phí b o hi m
v n gi nguyên. B o hi m theo m c mi n thư ng không ch tránh cho công ty b o
hi m ph i b i thư ng nh ng t n th t quá nh so v i giá tr b o hi m mà còn có ý
nghĩa trong vi c nâng cao ý th c và trách nhi m ñ phòng h n ch r i ro c a ngư i
ñư c b o hi m.

20. 14
Có hai lo i mi n thư ng: Mi n thư ng không kh u tr và mi n thư ng có
kh u tr . Ch ñ b o hi m mi n thư ng không kh u tr b o ñ m chi tr cho nh ng
thi t h i th c t vư t quá m c mi n thư ng nhưng s ti n b i thư ng s không b
kh u tr theo m c mi n thư ng.
+ Ch ñ b o hi m b i thư ng theo t l : Theo ch ñ b o hi m này, s ti n
b i thư ng c a b o hi m luôn b ng m t t l nh t ñ nh ñư c tho thu n trư c (g i
là t l b i thư ng) so v i giá tr thi t h i th c t thu c ph m vi b o hi m.
+ Ch ñ b o hi m b i thư ng theo r i ro ñ u tiên: Ch ñ b o hi m này
ñư c áp d ng trong b o hi m dư i giá tr , theo ñó n u t n th t x y ra thu c ph m vi
b o hi m nh hơn ho c b ng s ti n b o hi m (STBH) s b i thư ng theo thi h i
th c t , còn n u l n hơn STBH b o hi m ch b i thư ng b ng STBH.
1.1.3.2 B o hi m TNDS
Là lo i hình b o hi m có ñ i tư ng b o hi m là ph n trách nhi m pháp lý
phát sinh ph i b i thư ng trách nhi m dân s (TNDS), b o hi m TNDS có nh ng
ñ c ñi m cơ b n sau:
- B o hi m TNDS có ñ i tư ng ñư c b o hi m là trách nhi m dân s c a
ngư i ñư c b o hi m ñ i v i ngư i th ba theo lu t ñ nh. Ví d : BHTNDS c a ch
xe cơ gi i, BHTNDS c a ch lao ñ ng, B o hi m trách nhi m s n ph m, B o hi m
trách nhi m công c ng... Trách nhi m pháp lý bao g m trách nhi m hình s và
trách nhi m dân s . B o hi m ch có th nh n b o hi m cho TNDS mà không th
b o hi m cho trách nhi m hình s , vì theo ñúng nguyên t c ho t ñ ng c a BHTM là
r i ro b o hi m không ñư c ñi ngư c v i các chu n m c ñ o ñ c và pháp lu t cũng
như thi t h i x y ra ph i lư ng hoá ñư c b ng ti n.
Theo lu t dân s , trách nhi m dân s c a m t ch th (như ch tài s n, ch
doanh nghi p,...) ñư c hi u là trách nhi m ph i b i thư ng các thi t h i v tài s n,
v con ngư i... gây ra cho ngư i khác do l i c a ngư i ch ñó. Trách nhi m dân s
có th là trách nhi m dân s trong h p ñ ng và trách nhi m dân s ngoài h p ñ ng.
Thông thư ng các công ty b o hi m cung c p s b o ñ m cho các trách nhi m dân
s ngoài h p ñ ng.

21. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 52701
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562