Literatura moderniste
Origjina dhe pararendesit e literatures moderniste
Perfaqesuesit kryesore te letersise moderniste
Vazhdimi i modernizmit
Letersia moderne pas vitit 1939
Modernizmi i vone
Literatura moderniste
Origjina dhe pararendesit e literatures moderniste
Perfaqesuesit kryesore te letersise moderniste
Vazhdimi i modernizmit
Letersia moderne pas vitit 1939
Modernizmi i vone
Franc Kafka - Jeta dhe veprat - Mujasera Aliu, prof.Mujasera Aliu
Nga të gjitha të dhënat biografike për Franc Kafkën me rëndësi është të dëgjohet "Letra babait", që kurrë nuk e kishte guximin t'ia dërgojë, apo së paku t'ia lexojë!!
PROJEKT:
GJERGJ FISHTA DHE ” LAHUTA E MALCIS”
OBJEKTIVAT:
1.JETA DHE VEPRA
- LIRIKE-
-EPIKE
- DRAMATIKE
2) ANALIZE “LAHUTA E MALCIS”
3) “LAHUTA E MALCIS”
PERKRAH LETERSISE
ARBERESHE
4)LAHUTA E MALCIS DHE EPOSET E TJERA SHQIPETARE
5) VLERESIMI QE KANE DHENE PER LAHUTEN E MALCIS
6) VLERESIMI JUAJ PER GJERGJ FISHTEN DHE LAHUTEN E MALCIS
#MesueseAurela
Lasgush Poradeci
Llazar Sotir Gusho
(1899 - 1987)
Emri: Llazar
Mbiemri: Gusho
Lindi më: 27 dhjetor, 1899
Vendlindja: Pogradec
Vdiq më: 12 nëntor 1987
Vdiq në: Tiranë
Profesioni: poet,shkrimtar,shqipërues
Llazar Gusho (Pogradec, 27 dhjetor 1899 - Tiranë, 12 nëntor 1987) i njohur nën pseudonimin Lasgush Poradeci, qe poet, shkrimtar e përkthyes shqiptar.
Jeta
Lindi në qytetin buzë liqenit të Ohrit në familjen e Sotir Gushos. I ati si arsimdashës që ishte e dërgoi pas mësimeve fillore që i kreu në vendlindje, në një shkollë të gjuhës rumune në të Manastir nga 1909 deri më 1916.
I ati më pas e nis në Athinë pranë liceun Léonin, instituti më i hershëm privat në kryeqytetin grek - licé ku qëndron deri më 1920. Pasi sëmuret, e shtrojnë në sanatorium dy vitet e mbrame të qëndrimit të tij në Greqi.
Mbas mbarimit të shkollës fillore në Pogradec, i ati i Lasgushit që ishte patriot dhe arsimdashës e dërgoi në moshën 9-vjeçare për të vazhduar studimet në Liceun Rumun të Manastirit (Bitola). Me filllimin e Luftës së Parë Botërore Liceu u mbyll dhe ai u kthye në 1915 në Pogradec duke e lënë Liceun pambaruar. I jati që nuk e shihte dot të birin pa shkollë e dërgoi në Athinë, dhe ai regjistrohet në një Lice francez. Atje sëmuret nga mushkëritë dhe për dy vjet qëndron i shtruar në sanatoriumin "Sotiria". Përsëri nuk e mbaron liceun.Në vitin 1921 ai shkoi në Bukuresht (Rumani], për të vazhduar studimet e lëna përgjysëm. Duke qenë pa bursë dhe pa asnjë ndihmë, ai u detyrua të punonte dhe njëkohësisht të studionte. Në Bukuresht ai u lidh me lëvizjen atdhetare të kolonisë shqiptare, u miqësua me Asdrenin e atdhetarë të tjerë shqiptarë dhe u zgjodh edhe sekretar i përgjithshëm i Kolonisë. Në Rumani, duke dhënë provimet mori bacalaureatën në Silistra. Në verën e vitit 1924 Qeveria e Fan Nolit i dha bursë dhe ai regjistrohet në Universitetin e Gracit (Austri) në Universitetin Karol Francik dhe në 1934 përfundon studimet e larta në Grac (Austri) në Fakultetin e Filologjisë Romano-Gjermane dhe fiton titullin Doktor-Profesor. Në dallim nga poetët e Rilindjes, që megjithë origjinalitetin e tyre kishin tipare të përbashkëta, poetët e shquar të periudhës së Pavarësisë Noli, Fishta, Poradeci, Migjeni, janë krejtësisht të ndryshëm nga njëri-tjetri si nga formimi, nga prirja e tyre, ashtu edhe nga interesat e synimet.
Lasgush Poradeci e jetoi Rilindjen në periudhën e shpërthimit të kryengritjeve të mëdha për liri. Në veprën e këtij romantiku të fundit të letërsisë sonë jetoi shqetësimi atdhetar i mbrojtjes së kombit dhe të traditës së Rilindjes, ashtu sikurse edhe dëshira për triumfin e pikëpamjeve demokratike, shqetësimi për një emancipim të përgjithshëm kulturor e shpirtëror të shoqërisë shqiptare. Ai është nga lirikët tanë më të mëdhenj, i cili u shqua për sensibil
Franc Kafka - Jeta dhe veprat - Mujasera Aliu, prof.Mujasera Aliu
Nga të gjitha të dhënat biografike për Franc Kafkën me rëndësi është të dëgjohet "Letra babait", që kurrë nuk e kishte guximin t'ia dërgojë, apo së paku t'ia lexojë!!
PROJEKT:
GJERGJ FISHTA DHE ” LAHUTA E MALCIS”
OBJEKTIVAT:
1.JETA DHE VEPRA
- LIRIKE-
-EPIKE
- DRAMATIKE
2) ANALIZE “LAHUTA E MALCIS”
3) “LAHUTA E MALCIS”
PERKRAH LETERSISE
ARBERESHE
4)LAHUTA E MALCIS DHE EPOSET E TJERA SHQIPETARE
5) VLERESIMI QE KANE DHENE PER LAHUTEN E MALCIS
6) VLERESIMI JUAJ PER GJERGJ FISHTEN DHE LAHUTEN E MALCIS
#MesueseAurela
Lasgush Poradeci
Llazar Sotir Gusho
(1899 - 1987)
Emri: Llazar
Mbiemri: Gusho
Lindi më: 27 dhjetor, 1899
Vendlindja: Pogradec
Vdiq më: 12 nëntor 1987
Vdiq në: Tiranë
Profesioni: poet,shkrimtar,shqipërues
Llazar Gusho (Pogradec, 27 dhjetor 1899 - Tiranë, 12 nëntor 1987) i njohur nën pseudonimin Lasgush Poradeci, qe poet, shkrimtar e përkthyes shqiptar.
Jeta
Lindi në qytetin buzë liqenit të Ohrit në familjen e Sotir Gushos. I ati si arsimdashës që ishte e dërgoi pas mësimeve fillore që i kreu në vendlindje, në një shkollë të gjuhës rumune në të Manastir nga 1909 deri më 1916.
I ati më pas e nis në Athinë pranë liceun Léonin, instituti më i hershëm privat në kryeqytetin grek - licé ku qëndron deri më 1920. Pasi sëmuret, e shtrojnë në sanatorium dy vitet e mbrame të qëndrimit të tij në Greqi.
Mbas mbarimit të shkollës fillore në Pogradec, i ati i Lasgushit që ishte patriot dhe arsimdashës e dërgoi në moshën 9-vjeçare për të vazhduar studimet në Liceun Rumun të Manastirit (Bitola). Me filllimin e Luftës së Parë Botërore Liceu u mbyll dhe ai u kthye në 1915 në Pogradec duke e lënë Liceun pambaruar. I jati që nuk e shihte dot të birin pa shkollë e dërgoi në Athinë, dhe ai regjistrohet në një Lice francez. Atje sëmuret nga mushkëritë dhe për dy vjet qëndron i shtruar në sanatoriumin "Sotiria". Përsëri nuk e mbaron liceun.Në vitin 1921 ai shkoi në Bukuresht (Rumani], për të vazhduar studimet e lëna përgjysëm. Duke qenë pa bursë dhe pa asnjë ndihmë, ai u detyrua të punonte dhe njëkohësisht të studionte. Në Bukuresht ai u lidh me lëvizjen atdhetare të kolonisë shqiptare, u miqësua me Asdrenin e atdhetarë të tjerë shqiptarë dhe u zgjodh edhe sekretar i përgjithshëm i Kolonisë. Në Rumani, duke dhënë provimet mori bacalaureatën në Silistra. Në verën e vitit 1924 Qeveria e Fan Nolit i dha bursë dhe ai regjistrohet në Universitetin e Gracit (Austri) në Universitetin Karol Francik dhe në 1934 përfundon studimet e larta në Grac (Austri) në Fakultetin e Filologjisë Romano-Gjermane dhe fiton titullin Doktor-Profesor. Në dallim nga poetët e Rilindjes, që megjithë origjinalitetin e tyre kishin tipare të përbashkëta, poetët e shquar të periudhës së Pavarësisë Noli, Fishta, Poradeci, Migjeni, janë krejtësisht të ndryshëm nga njëri-tjetri si nga formimi, nga prirja e tyre, ashtu edhe nga interesat e synimet.
Lasgush Poradeci e jetoi Rilindjen në periudhën e shpërthimit të kryengritjeve të mëdha për liri. Në veprën e këtij romantiku të fundit të letërsisë sonë jetoi shqetësimi atdhetar i mbrojtjes së kombit dhe të traditës së Rilindjes, ashtu sikurse edhe dëshira për triumfin e pikëpamjeve demokratike, shqetësimi për një emancipim të përgjithshëm kulturor e shpirtëror të shoqërisë shqiptare. Ai është nga lirikët tanë më të mëdhenj, i cili u shqua për sensibil
This project talks about the time where people were more fluent in their writting than in dealing with the problems of the time like war and genocide that is why this generation was called lost generation
Humanizmi dhe Renesansa ishte një lëvizje e reformimit intelektual, kulturor dhe arsimor në Evropën e periudhës së Mesjetës së vonë dhe periudhës së hershme moderne.
Me konkretisht ajo u zhvillua gjatë shekullit XIV dhe fillimit të shekullit XV-të.
Jeronim De Rada
Si ai që një yll të qetë
sheh e zemrën ia ngroh,
yll që thot: “Vështromni dritën,
bota nuk do të shkallmohet”.
Dritero Agolli - Në Vendin Tim , Në Vendin Tënd
Tema: Poezi Dashurie
Dritero AgolliNë vendin tim e në vendin tënd
Në vendin tim e në vendin tënd
E shpojnë lakren, i hedhin mënd.
Në vendin tim e në vendin tënd
Ty te kruhet, tjetrit i dhëmb.
Në vendin tim e në vendin tënd
Hënën si petull e pjekin në shkëmb.
Në vendin tim e në vendin tënd
Një i çmendur, një vend e çmënd
#MesueseAurela
Vargas Llosa, Lectio magistralis (përkthim në shqip), Università di Firenze (...Lingua culture
L’Università di Firenze ha conferito a Mario Vargas Llosa la laurea magistrale honoris causa in Lingue e letterature europee e americane. Lo scrittore e premio Nobel ha ricevuto il titolo accademico, mercoledì 4 giugno, in Aula magna dal rettore dell’Ateneo fiorentino Alberto Tesi. Dopo la laudatio di Martha Canfield, ordinario di Lingua e letterature ispano-americane, Vargas Llosa ha tenuto la lectio magistralis dedicata a Boccaccio in scena.
Universiteti i Firences i ka dhënë shkrimtarit Mario Vargas Llosa titullin akademik Honoris causa në Gjuhë dhe letërsi evropiane dhe amerikane. Shkrimtari, fitues i çmimit Nobel e ka marrë titullin akademik, ditën e mërkurë, 4 qershor, në Aula magna nga Rektori i Universitetit fiorentin Alberto Tesi. Pas laudatio-s së Martha Canfield, profesor i Gjuhës dhe letërsisë hispanike-amerikane, Vargas Llosa ka mbajtur një lectio magistralis që i dedikohet Bokaçios në skenë. (e përkthyer në shqip).
Pyetjet dhe përgjigjet në letërsi shqiptare...!!!!
Bima e brishtë e letërsisë shqiptare u rrit në një tokë shkëmbore. Ajo herë mbinte e lulëzonte, dhe herë shkulej nga dheu prej rrjedhës brutale të historisë dhe politikës.
Megjithatë, kjo bimë e brishtë e kësaj toke të ashpër legjendare ka prodhuar disa lule të mahnitshme, shumë prej të cilave e meritojnë vëmendjen e botës së jashtme.
#MesueseAurela
Në barrën e keqkuptimeve që, me kalimin e shekujve, vijnë duke u shtuar mbi marrëdhëniet e
Perëndimit me vendet ballkanike, bën pjesë edhe përçmimi për thuajse gjithë sa është
ballkanike, duke e përfillur këtë rajon si vis pa qytetërim "oksidental". Duke i veshur
Ballkanit prirjen për të përmbysur situatat gjeopolitike të Europës, intelektualë mediokër të
Perëndimit europian i fajësojnë popujt ballkanikë për mynxyra deri nga ato që s'i nxë mendja.
Analistët madje flasin rëndom për "bal kanizim", në një kuptim fortësisht pejorativ, për të
dëftuar gjithë sa, në doke, në kulturë dhe në nivelin e jetesës, i kundërvihet Perëndimit "të
tyre". Kështu Ballkani, më shumë se një rajon, është bërë një problem, duke qenë fjala për një
"Ballkan" që ekziston më së shumti në mendje, se në terren.
Në një situatë të tillë është bërë tanimë detyrë të thyerit e mjaft prej modeleve me të cilat janë
modeluar faktet e historisë botërore përkundrejt historisë së rajonit tonë, posaçërisht të atyre
modeleve që përftojnë një shembëlltyrë të shformuar mbi zhvillimin e historisë europiane në
të cilën Lindja shfaqet si një periferi e Perëndimit. Sidomos "ne ballkanikët" s'kemi më se
përse të vijojmë duke pranuar një histori të njerëzimit siç është shkruar në mënyrë diverguese
vetëm prej "popujve të mëdhenj", një histori që e vështron rajonin tonë si një "botë shtojcë", e
cila gjallin jashtë qendrës së historisë botërore të identifikuar me një traditë vetëm e vetëm
"oksidentale".
2. Per te udhetuar na nevojitet te jemi te informohemi se ku
do te “arratisemi” per disa momente.Plani yne eshte qe te
gjendemi afer shekullit XIX ku kemi te zhvilluara dy
drejtime letrare realizmi dhe simbolizmi.Por ne do
udhetojme vetem ne letersine realiste si fillim fjala relizëm
rrejdh nga latinishtja realis që dmth I VËRTETË.Realizmi
si drejtim letrar, si epokë letrare u paraqit në gjysmën e
dytë të shek. XIX në Francë dhe zgjati deri në vitet 60 – 70
të shek. XIX.Fillimisht u paraqit në shtetet ku kundërthëniet
shoqërore ishin më të theksuara prandaj atje u paraqit më
fuqishëm si në : Francë, Angli, Rusi, kurse në shtetet të
cilat ende kishin nevojë për unitet kombëtar u paraqit më
dobët.
Realizmi si periudhë letrare u krijua për t’ju kundërvënë
idealeve të krijuara prej romantikëve.Kjo epokë e vuri
theksin në pasqyrimin kritik të realitetit të kohës.Sipas
realistëve njeriu qëndron përballë realitetit dhe njeriu sipas
tij ose bie viktimë e tij ose produkt i realitetit.Termi
realizëm në letërsi ka kuptimin e metodës letrare, shkollës
letrare, drejtimit dhe doktrinës letrare, pra është një
formacion i ri stilistik.Tematika që trajtohej ishte aktuale
dhe paraqiste probleme me të cilat përballet shoqëria
njerëzore.Realizmi u jep shkrimtarëve liri veprimi.Kjo liri
veprimi e shkrimtarit realist vihet kudo në temat, në
personazhët, në konfliktet, në gjuhën, në gjinitë e
ndryshme letrare, në thurrjen e në zhvillimin e veprimit.
3. Le te flasim paksa per shkrimtaret e kesaj periudhe pasi
ishin ata qe mundesuan kete drejtim letrar dhe disa nga
kryeveprat me te medhe boterore ne I studiojme dhe
arratisemi ne to fale tyre.Ato ishin te lire të zgjedhin temat
dhe meqenese ishin te lire,kishin mundësi të paraqisnin
personazhe të ndryshme dhe personazhët t’i marrin nga
shtresat e klasat e ndryshme shoqërore.Personazhët
paraqiten më të gjallë, më të plotë e më të ndryshëm nga
ata të klsikëve dhe të romantikëve sepse janë marrë
drejtpërdrejtë nga jeta apo realiteti.Shkrimtari realist nuk
guxon të mendojë as për të mirën e as për të keqen, as
për të bukurën as për të shëmtuarën sepse e vërteta
është preokupim kryesor i tij.Shkrimtari realist dënon
humbjen e vlerave njerëzore në shoqërinë e
korruptuar,prandaj arti i tij u quajt REALIZËM KRITIK.
Shkrimtarët realist mbajtën qëndrim kritik ndaj
aristokracisë, privilegjeve, paragjykimeve dhe veseve të
saja.Realistët krijojnë tipa, karaktere të gjalla që
përfaqësojnë kategori njerëzish me tipare të
përbashkëta.Realistët shkruajnë me një gjuhë të afërt dhe
të qartë për të gjithë pra gjithcka ishte SI N’JETE.
4. PAK KULTURE PARA SE TE ARRATISEMI NEPER
KRYEVEPRAT E SHKRIMTAREVE TE REALIZMIT.
Realizmi u zhvillua ne tri faza qe jane :
I- REALIZMI I HERSHËM
Kjo fazë karakterizohet me përmbajtjen dhe komentin
moralizues. Përfaqësues të kësaj faze janë:
Balzaku në Francë, Çarls Dikens në Angli dhe Gogoli
në Rusi.
II- REALIZMI I ZHVILLUAR
Kjo fazë merr hov pas Revolucionit frances(1848).Këtu
personazhi kryesor paraqitet si determinues i
marrëdhënieve shoqerore.
Përfaqësuesit kryesore janë: Flober në Francë dhe
Turgeniev në Rusi.
III- REALIZMI I LARTË
Paralajmëron shthurrjen e parimeve realiste dhe
paraqitjen e formave të reja moralizuese.
Në këtë fazë pikëpamjet e shkrimtarit afrohen me
ndjenjat e personazhit gjë që shpie drejt monologut të
brendshëm.
Shkrimtarët : Tolstoj dhe Dostojevski
5. SHKRIMTARET QE NA MUNDESOJNE ARRATISJEN NE
LETERSINE REALISTE
Honore de Balzak
Balzaku (1799- 1850), shkrimtari gjenial i Francës dhe i
Evropës së shekullit 19-të.Balzaku është shkrimtari më i
madh dhe më i lexuari i gjysmës së parë të shekullit të 19-
të.Njohja e tij gjeniale e realitetit dhe kontradiktave në
shoqërinë feudale-borgjeze të kohës, ka bërë që veprat e
tij të kenë qenë burim i njohurive edhe për filozofët dhe
shkrimtarët më të njohur e më të mëdhenj të Evropës e
botës së asaj kohe. Gjeniu i filozofisë së materializmit
dialektik.
Disa nga titujt e kryeveprave te tij :
Xha Gorio (frëngjisht: Père Goriot)
Gobseku (frëngjisht: Le Gobsèque)
Evgjeni Grande (frëngjisht: Eugénie Grandet)
Fajdexhiu (frëngjisht: L'Usurier)
Le Shuons (1829)
Shkëlqimi dhe rënia e kurtizaneve
Kushëriri Pons (frëngjisht: Le cousin Pons)
6. Kushërira Betë (frëngjisht: La cousine Bette)
Iluzionet të humbura (frëngjisht: Les illusions perdues)
Fshatarë
Lë médsë dë shampanj (Mjeku i fshatit, 1833)
Balzaku dominon gjithë shekullin e XIX. Gazetar, industrialist i
munguar, krijues i afërsisht njëqind romaneve në 20 vjet, figurë
brilante e një shoqërie së cilës ai përfundon duke iu imponuar,
Balzak përzihet me “fëmijën e shekullit” duke kontribuar në
krijimin e një miti : një burrë aventurash dhe dëshirash në të
njëjtën kohë edhe ëndërrimtar, i plagosur nga kontradiktat e jetës
moderne. Në qoftë se Balzaku shpallte dy të vërtetat e tij, fronin
dhe altarin, Hygo dallonte tek ai një shkrimtar revolucionar ;
ndërsa bashkëkohësit e tij e merrnin për realist, Bodler e
përshëndet si një vizionar të mrekullueshëm. Vepra e tij
përshkohet nga tensione dinamike dhe kritike. Ajo jeton : Është ky
kompleksitet i pabesueshëm që e bën Komedinë hyjnore një
vepër madhore me përmasa botërore.
7. Gustav Flober
(12 dhjetor 1821 - 8 maj 1880) ishte një shkrimtar
francez, autor i kryeveprës Zonja Bovari.Ai është një
nga novelistët më të njohur francez të Shekullit XIX
shek. XIX,që u lind në kohën kur po lulëzonte
romantizmi i Hygoit, Vinjisë, Mishlesë dhe i
Shatobrianit, të cilët i admiroi gjatë gjithë lulezimit
Rrugëtimet me frytdhënëse të Floberit ishin ato në
Britani pastaj në Egjipt, Greqi, dhe Azinë e Vogël, ai
pasqyroi gjithçka që përjetoi prej tyre në letrat dhe
shënimet e udhëtimit.
Disa nga titujt e kryeveprave te tij :
•Rêve d'enfer (Ëndërr Ferri) (1837)
•Memoirs of a Madman (Kujtimet e një të çmenduri) (1838)
•Madame Bovary (Zonja Bovari) (1857)
•Le Candidat (Kandidati) (1874)
•The Temptation of Saint Anthony (Tundimi i Shën Antonit) (1874)
•Dictionary of Received Ideas (Fjalor i ideve të pranuara) (1911)
8. Lev Nikolayevich Tolstoy
(9 shtator/28 gusht, 1828- 20 nëntor, 1910), ishte shkrimtar
rus, novelist, eseist, dramaturg dhe filozof. Rrjedh nga
familja aristokrate e Tolstojve. Njihet për dy veprat kryesore
Lufta dhe paqja dhe Ana Karenina. Edhe sa ishte gjallë Leon
Tolstoi, fama e tij doli edhe jashtë kufijëve rus. Ai i tregoi
regjimit carist dhe të gjithë dinastisë së atij regjimi, se si
duhet ndertuar jeta. Leo me forcen e tij dridhi fronin e
Nikollës II, por Nikolla II kurrë nuk arriti t'ia dridhte fronin
mbretëror Leon Nikolajevic Tolstoit; fron moral, te cilin ia
dhuruan lexuesit e tij.Vepra e tij e parë ishte përkthimi "Një
udhëtim sentimental në Francë dhe Itali". Më 1851 ai shkroi
një histori të shkurtër me titull "Historia e të djeshmes" si dhe
një varg veprash të tjera.
Disa nga veprat e tij :
Fëmijëria, 1852)
Djalëria, 1854)
Rinia, 1856)
Tregimet e Sevastopolit, (1855, 1856)
9. Fjodor Dostojevski
Fjodor Dostojevski është një nga romancierët më të mëdhenj të
letërsisë ruse dhe botërore të shekullit të XIX, i cili vuri themelet e
prozës së gjatë për fuqinë përshkruese, depërtimin e thellë
psikologjik dhe peshën e madhe që i dha letërsisë në komunikimin
me lexuesinFjodor Dostojevski ka lindur më 11 nëntor 1821, Moskë,
Rusi. Jeta e autorit rus Fjodor Dostojevski, ndër figurat më të shquara
të literaturës botërore, ishte dëshmi e kësaj lloj vuajtjeje. Ai u bë i
famshëm për krijimin e "heroit të rrugës", një protagonist i mohuar
nga shoqëria dhe në kërkim të shpengimit. Në novelat e tij ai
eksploron temat e mëkatit, moralitetit dhe shpengimit të njeriut
modern.
DISA NGA VEPRAT E TIJ :
“Krimi dhe Ndëshkimi”
“Vëllezërit Karamazov”
“Heroit të rrugës”
“Njerëz të varfër”