3. अन्न िशिजणे, इंधन जळणे यांसारख्या घटनांमध्ये
पदाथार्थात कायमचे बदल होतात. अशिा बदलांना
रासायिनक बदल म्हणतात.
4. ज्या घटनेत पदाथार्थात असे कायमचे बदल
(रासायिनक बदल ) होतात त्या घटनेला
रासायिनक अिभिक्रियाक्रिया म्हणतात.
5. आपण रोज वापरत असलेल्या अनेक वस्तू रासायिनक
अिभिक्रक्रिीयांमध्येच तयार झालेल्या असतात. उदा : घराच्या
िभिक्रतीना ियादलेला रंग, प्लॅस्टिस्टकच्या वस्तू
6. रासायनिनिक अभिभिक्रियाक्रियना थोडक्यनात व्यक्त करता
यनावी म्हणूनि रासायनिनिक समीकरणाच्यना रुपात
िलिहिहतात
उदा : कॅल्शिल्शियनम ऑक्साईडची पाण्यनाबरोबर अभिभिक्रियाक्रियना झालिही
अभसता कॅल्शिल्शियनम हायनड्रॉक्साईड तयनार होते आणिण उष्णता
मुक्त होते.
ही अभिभिक्रियाक्रियना समीकरणाच्यना रुपात पुढीलिह प्रमाणे िलिहिहता यनेते.
• CaO + H2O Ca(OH)2 + उजार्जा
कॅल्शिल्शियनम पाणी कॅल्शिल्शियनम
ऑक्साईड हायनड्रॉक्साईड
7. CaO + H2O Ca(OH)2
• रासायनिनिक समीकरणात बाणाच्यना डावीकडीलिह
रसायननिांनिा अभिभिक्रक्रिीयनाकारके म्हणतात.
तर बाणाच्यना उजवीकडीलिह रसायननिांनिा उत्पाियादते
म्हणतात.
• अभिभिक्रियाक्रियनाकारके म्हणजेच रासायनिनिक ियाक्रियनेत भिक्राग
घेणारे मूळ पदाथर्जा तर उत्पाियादते म्हणजे रासायनिनिक
ियाक्रियनेत तयनार झालिहेलिहे निवीनि पदाथर्जा
8. रासायनिनिक अभिभिक्रक्रिीयनांचे प्रकार
• संयनोग अभिभिक्रियाक्रियना
• अभिभिक्रक्रिीयनाकारके दोनि िकवा दोनिापेक्षा अभिधिक
• उत्पाियादत फक्त एकच
• उदा : C + O2 CO2
10. िवस्थापनि अभिभिक्रियाक्रियना
• दोनि िकवा अभिधिक अभिभिक्रक्रिीयनाकारके व उत्पाियादते
• एका अभिभिक्रियाक्रियनाकारकातीलिह एक घटक दुस-यना
अभिभिक्रियाक्रियनाकारकामुळे िकवा त्यनातीलिह घटकामुळे
िवस्थािपत होतो आणिण उत्पाियादते तयनार होतात.
• उदा : Zn + 2HCl ZnCl2 + H2
11. ऑक्सिडीक्सिडीकरण व क्षपण
• ऑक्सिडीक्सिडीकरण एखाद्या मूलद्रव्याच्या िकवा सिंयुगाचा
ऑक्सिडीक्सिजनशी सिंयोग होणे.
उदा : C + O2 CO2
• क्षपण एखाद्या मूलद्रव्याचा िकवा सिंयुगाचा
हायड्रोजनशी सिंयोग होणे िकवा सिंयुगातून ऑक्सिडीक्सिजन
गमावला जाणे
Cl2 + H2 2HCl
12. रासिायिडीनक अभिडीभिक्रीयेचा वेग
काही रासिायिडीनक अभिडीभिियाक्रया जलद तर काही सिावकाश (मंद)
होतात.
उदा : फळ िडीपकणे , लोखंड गंजणे (मंद), कागद जळणे,
फटाका फु टणे (जलद)