Kasaysayan ng Wikang Pambansa

5. • Mayaman na sa sining at panitikan ang mga katutubo
noon bago pa man dumating ang mga Kastila. Sila rin ay
may sariling pamahalaan at batas na pinairal. Mayroon din
silang wika na ginagamit sa pakikipagtalastasan at
pakikipagkalakan.
• Ang pinagmulang angkan ng mga wika ay Malayo-
Polinesyo.
• Ginamit nila bilang papel ang mga biyas ng kawayan,
dahon ng palaspas at balat ng punong kahoy at ginamit
din nila ang dulo ng matutulis na bakal bilang panulat.

6. • Ang mga ebedensiyang ito ng kanilang sining at panitikan
ay matatagpuan sa Museo ng Aklatang Pambansa at ng
Unibersidad ng Santo Tomas. Pinatunayan ito ni Padre
Chirino sa kaniyang Relacion de las Islas Filipinas
(1604) na may sariling sistema ng pagsulat ang mga
katutubo noon na tinatawag na baybayin.
• Ang baybayin ay binubuo ng labimpitong titik – tatlong
patinig at labing-apat na katinig.
• Ang katinig ay binibigkas na may kasamang tunog na
patinig na /a/.

7. • Ang patinig naman ay binibigkas na may kasamang patinig
na /e/o/i/ na nilalagyan ang titik ng tuldok sa itaas,
samantalang tuldok sa ibaba naman kung ang nais isama
ay /o/at/u/.
• Ang baybayin ay gumagamit ng dalawang guhit na pahilis
(//) sa hulihan ng pangungusap.

10. • Noong panahon ng Espanyol may sariling wikang
ginagamit na sa pakikipagtalastasan at pakikipagkalakalan
sa ibang lugar ang mga katutubo ngunit ipinagkait nila ang
kalayaan sa paggamit ng wikang katutubo.
• Sumulat ang mga prayle ng diksyunaryo at aklat
panggramatika, katesismo at mga kumpesyonal para
mapabilis ang pagkatuto nila ng katutubong wika.

11. • Itinuro rin ng mga prayle ang Doctrina Christiana, gamit
ang wikang katutubo kaya napalapit ang mga katutubo sa
kanila samantalang napalayo naman ang loob ng mga ito
sa pamahalaan dahil sa wikang Espanyol.
• Pinalitan ng Alpabetong Romano na may 5 katinig at 15
patinig ang baybayin bilang sistema ng pagsulat.

14. • Natuto silang lumaban ng kanilang karapatan na siniil ng
mga dayuhan sa loob ng higit na tatlong daang taon.
• Sa panahon namang ito ng Rebolusyong Pilipino,
nagkaroon sila ng matinding damdaming nasyonalismo.
Nag-aral ang mga Pilipino sa ibang bansa upang tumuklas
ng karunungan.
• Itinatag nina Andress Bonifacio at ng kanyang mga
kasamahan ang Katipunan.

15. • Ginamit nila ang wikang Tagalog sa kanilang kautusan at
mga pahayagan bilang unang hakbang sa pagtataguyod ng
wikang Tagalog.
• Noon 1872, nagkaroon ng kilusan ng propagandadista na
naging simula ng paghihimagsik. Sumibol ang kaisipang
“isang bansa, isang diwa” laban sa mga Espanyol.
• Noong 1899, pinagtibay ang Konstitusyon ng “Biak na
Bato” bilang unang sama-samang pagkilos ng mga Pilipino.

16. • Ginamit na ospisyal na wika ang wikang Tagalog ngunit
naging opisyal lamang ang paggamit nito batay sa
isinasaad na konstitusyon nang itinatag ang unang
Republika sa pamumuno ni Aguinaldo dahil sa pamamayani
ng mga ilustrado sa Asembleyang Konstitusyonal.

17. • Ginamit din nila ang wikang Tagalog sa pagsulat ng
sanaysay, tula, kwento at iba pa na kung saan dito
nakapaloob ang kanilang masidhing damdamin laban sa
Espanyol.
• Sa panahong ito, ang Wikang Tagalog ay naging biktima
ng politika dahil sa nag-uumpisa pa lamang lumago ang
nasabing wika ay napasailalim naman ito sa dayuhang
wika.

19. • Pagkaraan ng pananakop ng Espanyol, dumating na
naman sa bansa ang mga Amerikano sa pamumuno ni
Almirante Dewey.
• Ginamit ang wikang Ingles bilang wikang pantalastasan at
wikang panturo sa antas primarya hanggang kolehiyo.
• Batay sa Komisyon ng Batas Blg. 74 noong ika-21 ng
Marso, ang wikang Ingles ay ginamit na wikang panturo sa
paaaralang pambayan.

20. • Nagsilbing guro ang mga sundalo at mga Thomasites sa
pagturo ng Ingles. Hindi naging madali ang pagturo ng
tatlong R (reading, writing, arithmetic) kaya ipinagamit ang
bernakular bilang wikang pantulong.
• Ang paggamit ng bernakular at wikang Ingles ay hindi
naging magandang pakinggan at ang paggamit ng
bernakular ay maaaring magresulta sa suliraning
administratibo at magdulot ng rehiyonalismo ayon sa
kawanihan ng paaralang pambayan.

21. • Sa pagbibigay diin ng mga Amerikano sa pagtuturo na gamit
ang Ingles, natuklasan na ang kakayahang makaunawa ang
mga kabataang Pilipino ay napakahirap tayahin kung ito ba
ay hindi makakalimutan paglabas nila ng paaralan ayon sa
sarbey na ginawa nina Najeeb Mitri Saleeby ng Educational
Survey Commission sa pamumuno ni Dr. Paul Monroe.
• Ayon din kay Saleeby mas makabubuti kung magkaroon ng
pambansang wikang hango sa katutubong wika nang naging
malaya at mas epektibo ang paraan ng edukasyon sa buong
bansa.

22. • Iminungkahi ni Lope K. Santos na ang isa sa mga wikang
ginagamit ang nararapat na maging wikang Pambansa.
Sinusugan ito ni Manuel L. Quezon, pangulo ng Komonwelt
ng Pilipinas.
• Ang panukalang ito ay nakasaad sa Probisyong Pangwika
sa Artikulo XIV, Seksyon 3 ng Saligang Batas ng 1935.
• Nalikha ang Komonwelt Blg. 184 na nagsasaad ng opisyal
na paglikha sa Surian ng Wikang Pambansa noong ika-13
ng Nobyembre, 1936.

23. • Ang batas na ito ang magsagawa ng pananaliksik, gabay
at alituntunin na maging batayan sa pagpili ng wikang
pambansa ng Pilipinas. Tagalog ang napiling wikang
pambansa.
• Ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 ang nag-aatas
na Tagalog ang magiging batayan ng wikang gagamitin sa
pagbuo ng Wikang Pambansa. Ito ay ipinalabas noong
1937 ni Pangulong Quezon.

25. • Noong pananakop ng Hapones nakaramdam ng kaluwagan
ang wikang Tagalog.
• Ipinagamit nila ang wikang Tagalog sa pagsulat ng akdang
pampanitikan sa panahon ding ito, ipinatupad ang
Ordinansa Militar Blg. 3 na nag-utos na gawing opisyal na
wika ang Tagalog at wikang Hapones (Nihonggo).
• Itinuro ni Jose Villa Panganiban ang wikang Tagalog sa
mga Hapones at sa mga di-Tagalog.

26. • Binuhay ang Surian ng Wikang Pambansa.
• Sa panahon ding ito, nagkaroon ng masiglang talakayan
tungkol sa wika, marahil ay ipinagbabawal ng Hapones na
tangkilikin ang wikang Ingles.
• Kaugnay nito, napilitan ang mga bihasa sa Ingles na
matuto ng wikang Tagalog at sumulat gamit ang wikang
ito.

28. • Noong panahon ito, ang wikang opisyal sa bansa ay
Tagalog at Ingles sa bisa ng Batas Komonwelt Blg. 570
noong Hulyo 4, 1946.
• Pinalitan ang tawag sa Wikang Pambansa, mula Tagalog ay
naging Pilipino sa bisang Kautusang Pangkagawaran Blg.7
na ipinalabas ni Jose B. Romero dating kalihim ng
Edukasyon, noong Agosto 13, 1959.

29. • Noong taong-panuruan 1963-1964, ang mga sertipiko at
diploma sa pagtatapos ay ipinalimbag sa wikang Pilipino.
• Noong 1963, ipinag-utos na awitin ang Pambansang Awit sa
titik nitong Pilipino batay sa Kautusang Tagapagpaganap Blg.
60 s. 1963 na nilagdaan ni Pangulong Diosdado Macapagal.
• Noong 1967, nang umupo si Ferdinand Marcos bilang
pangulo ng Pilipinas, inutos niya, sa bisa ng kautusang
tagapagpaganap Blg. 96, s. 1967 na ang lahat ng edipisyo,
gusali at tanggapan ay pangalanan sa Pilipino.

30. • Nilagdaan din ni KalihimTagapagpaganap Rafael Salas ang
Memorandum Sirkular Blg. 172 (1968) na naguutos na ang mga
ulong-liham ng mga tanggapan ng pamahalaan ay isulat sa Pilipino.
• Ang mga pormularyo sa panunumpa sa tungkulin ng mga pinuno at
kawani ng pamahalaan ng isinalin din sa Pilipino.
• Ang Memorandum Sirkular Blg. 199 (1968) naman ay may kinalaman
sa pagbibigay ng tagubilin sa lahat ng mga kawani ng pamahalaan
na dumalo sa mga seminar sa Pilipino na pinangungunahan ng
Surian ng Wikang Pambansa sa iba’t ibang purok linggwistika ng
kapuluan.

31. • Noong Hunyo 19, 1974 ang Kagawaran ng Edukasyon at Kultura sa
pamumuno ni Kalihim Juan L. Manuel ay nagpalabas ng Kautusang
Pangkagawaran Blg. 25, s. 1974 ng mga panuntunan sa
pagpapatupad ng Patakarang Edukasyong Bilingguwal.
• Nang umupo si Corazon Aquino bilang unang babaeng pangulo ng
Pilipinas ay bumuo ng bagong batas ang Constitutional Commission.
• Sa Saligang Batas 1987 ay nilinaw ang mga kailangang gawin upang
maitaguyod ang wikang Pilipino. Sinasabing sa termino ni Pangulong
Aquino isinulong ang paggamit ng wikang Filipino.