1. KINDER
PARTICIPATIE

2. EEN KADER
VOOR KINDERPARTICIPATIE

3. WAT IS KINDER
PARTICIPATIE ?
1. kinderen een stem te geven
2. in alles wat hen aanbelangt
(regels, activiteiten, organisatie, inrichting omgeving,…)
 kinderen betrekken door hen in
heel wat zaken te laten
•
•
•
=
meedenken
meevoelen
meedoen
INSPRAAK
DEELNAME

4. VANUIT EEN
KINDBEELD
Twee mogelijke manieren om naar kinderen te kijken :
1. vanuit een hiërarchie
•
•
2. vanuit gelijkwaardigheid
kinderenwereld apart van
volwassenenwereld
nadruk op wat ze (nog) niet zijn
(nog niet volwassen, niet competent,…)
•
nadruk op wat ze zullen worden
(toekomstige generatíe, ...).
•
•
kinderen maken deel uit van
de actuele samenleving
nadruk op wie ze nu zijn
(volwaardige, zelfstandige individuen
met ideeën en een eigen mening)
•
kinderen als autonome wezens
en actieve participanten

5. BELANG VANUIT HET
ERVARINGSGERICHT WERKEN
Welbevinden en Betrokkenheid verhoogt als we
• kinderen autonomie verlenen (ondernemingszin ondersteunen)
• ruimte bieden voor initiatief van de kinderen
Waarom ?
• voorbereiden op het maken van keuzes
• voorbereiden op het nemen/dragen van verantwoordelijkheid
Hoe?
•
•
•
kinderen keuzes laten maken
kinderen aanpak (het hoe) laten bepalen
het initiatief van kinderen volgen
Rol van de begeleider is cruciaal (kader, grenzen, structuur, begeleiding,…)

6. BELANG VANUIT THEORIE
THOMAS GORDON
•
•
•
•
Amerikaans psycholoog (1918 tot 2002)
macht is schadelijk voor onderlinge relaties
pleidooi voor gelijkwaardige relaties tussen kind en opvoeder
pleidooi voor oprechte communicatie tussen kind en opvoeder
codewoorden zijn
•
•
•
•
evenwicht zoeken
de ander aux serieux nemen
respect tonen (eerlijke communicatie)
harmonie nastreven
gelijkwaardige relaties impliceren participatie van alle betrokkenen

7. BELANG VANUIT
KINDERRECHTEN
• kinderrechtenverdrag op basis van de
Universele Verklaring van de Rechten van de Mens
• het verdrag bestaat uit 3 soorten rechten (provisie, protectie, participatie)
• participatierechten helpen minderjarigen voor zichzelf op te
komen en mee te beslissen (over dingen die ze belangrijk vinden)
• participatierechten zijn de meest opvallende vernieuwing
• nooit eerder werd minderjarigen op deze manier erkend
• deze kinderrechten werden meegenomen in het
KWALITEITSCHARTER voor buitenschoolse kinderopvang

8. BELANG VANUIT ONZE
VISIE OP VRIJE TIJD
Wat ?
•
de beleving van het kind is bepalend
 het kind moet de tijd als zinnig ervaren (plezier, leerrijk, bevredigend,…)
 het kind moet zijn eigen tijd vorm kunnen geven
Hoe ?
•
een positieve beleving nastreven en vrijheid bieden
(autonomie verlenen, eigen tijd bieden)
 aansluiten bij zingeving die kinderen zoeken
 ruimte laten voor ongestructureerde tijd (eigen tijd)
 ruimte laten voor eigen keuze (autonomie)
OF
kinderen laten participeren

9. BELANG IN HET STREVEN
NAAR BURGERSCHAP
Wat ?
De wijze waarop inwoners deel hebben en
deelnemen aan de samenleving en zo die
samenleving helpen vorm geven.
Burgerschap heeft een politieke, een
sociale, een culturele en een economische
dimensie. Deze dimensies hebben
betrekking op een uiteenlopende waaier
aan (burger)plichten en deugden.

10. BELANG IN HET STREVEN
NAAR BURGERSCHAP
kinderparticipatie stimuleert de ontwikkeling
• sociaal-emotioneel
o
o
o
o
o
aanspreken van verantwoordelijkheidsgevoel
oefenen in het verwoorden van ideeën
leren afwegen van standpunten
naar elkaar leren luisteren
…
• identiteit, zelfbewustzijn, zelfbeeld, zelfvertrouwen
o
o
o
o
beslissingen kunnen en mogen nemen
gerespecteerd en gehoord worden
zich gewaardeerd weten
…

11. PARTICIPATIE
LADDER
Socioloog Roger Hart ontwikkelde een participatieladder
= een weg afleggen
= verschillende posities innemen (dingen verschillend bekijken)
De hoogste trap is niet het uiteindelijke doel.
Je wisselt tredes met elkaar af ifv doel en context.

12. PROTEST
De dagverblijven zijn misnoegd met het nieuwe decreet. Door de
nieuwe richtlijnen dreigen heel wat privé-crèches de deuren te
moeten sluiten. De nieuwe kwaliteitsnormen zijn immers bijzonder
streng en het zal handen vol geld kosten om de nodige
aanpassingen door te voeren.
De sector laat het er niet bij. Er is besloten om massaal op straat
te komen. In maart staat er dan ook een „mars‟ gepland door
Brussel richting het kabinet van minister Vandeurzen. De mars
wordt goed voorbereid. In de deelnemende verblijven worden
door de kinderen en begeleiders t-shirts en spandoeken gemaakt
met de slogan : “durf jij mij op straat zetten, lieve Jo ?”.

13. MANIPULEREN
Wat vind je van deze vorm van participatie ?
hier is niet echt sprake van participatie
we spreken over schijnparticipatie
-
kinderen worden aangesproken voor acties die externe
belangen dienen
volwassenen initiëren de activiteit
kinderen begrijpen de doelen/implicaties niet

14. EEN NIEUWE TUIN
Na een grondig analyse van de werking adhv een Ziko vat de
buitenschoolse opvang Teerlinck het plan op om de buitenruimte
aan te pakken. Ze trekken de kaart van speelnatuur en kiezen
voor een ruw terrein waar kinderen uitgedaagd worden en
avontuurlijk kunnen spelen.
Nadat de plannen door landschapsbureau „fris in het landschap‟
ontwikkeld werden, volgt er een infovergadering voor de kinderen.
De kinderen worden samen met de pers uitgenodigd op „een
persconferentie‟ en krijgen adhv foto‟s en 3D-filmpjes een eerste
blik op de toekomstige buitenruimte.
Na de presentatie volgt een receptie met kinderchampagne en
kunnen de kinderen de plannen nog eens van dichtbij bekijken en
al hun vragen op de architecten afvuren.

15. INFORMEREN
Wat vind je van deze vorm van participatie ?
hier is sprake van een lichte vorm van participatie
(minimale betrokkenheid)
-
kinderen worden op de hoogte gebracht (geïnformeerd)
kinderen krijgen info die hen aanbelangt
het initiatief blijft bij de volwassenen

16. PLATTEGROND
Begeleidster Jana wil de ouders graag informeren over het reilen
en zeilen in kinderdagverblijf „Pipo‟. Vooral nu er nieuwe hoeken
ontwikkeld werden. Ze besluit om een plattegrond van de leef –en
speelruimte te tekenen en elke nieuwe hoek in de verf te zetten.
Nadat ze de plattegrond schetste , betrekt ze de kinderen door ze
te laten helpen. Alle hoeken moeten een ander kleur krijgen en de
kinderen kunnen hierbij helpen door met wasco of potloden de
verschillende zones te kleuren.

17. DECOREREN
Wat vind je van deze vorm van participatie ?
hier is niet echt sprake van participatie
we spreken over schijnparticipatie
-
kinderen luisteren acties van volwassenen op
kinderen hebben geen aandeel aan deze acties
de volwassenen pretenderen niet dat het in het belang van
het kind is

18. IDEEËNBUS
In IBO Harekino staat de vakantie voor de deur. Vakantieweken
zijn steeds een speciale periode. De kinderen zijn dan vaak
volledige dagen in de opvang aanwezig waardoor er andere
activiteiten mogelijk zijn.
De kinderen kunnen twee weken voor de krokusvakantie, wensen
posten in de ideeënbus. Na twee weken zal de begeleiding de
brievenbus leegmaken en selecteert ze enkele voorstellen om als
activiteit verder uit te werken.

19. CONSULTEREN
Wat vind je van deze vorm van participatie ?
hier is sprake van een actievere vorm van participatie
-
mening en advies van kinderen wordt gevraagd
kinderen worden gestimuleerd om voorstellen te doen
het initiatief blijft bij de volwassenen

20. BOODSCHAPPENLIJSTJE
Onthaalmoeder „Lilly Put‟ maakt er een punt van om de kinderen
regelmatig te betrekken. Onlangs werden er plannen gemaakt om
nieuw speelgoed aan te kopen voor de poppenhoek. Het huidig
materiaal is oud, versleten en aan vervanging toe.
De onthaalmoeder trok een budget uit en gaat samen met de
kinderen op zoek naar de interessantste investering. In een eerste
fase laat ze de kinderen snuisteren in verschillende catalogussen.
De kinderen kunnen de dingen die ze leuk vinden
aanduiden, uitscheuren of uitknippen.
In een tweede fase maakt de onthaalmoeder combinaties van de
verschillende ideeën zodat ze binnen het budget passen.
De kinderen kiezen nadien welke combinatie kan aangekocht
worden.

21. OVERLEGGEN
Wat vind je van deze vorm van participatie ?
hier is sprake van een sterkere vorm van participatie
-
kinderen en volwassenen maken samen plannen
tweerichtingsverkeer
er wordt rekening gehouden met de maturiteit

22. TAPIJT EN GORDIJN
De inrichting van het kinderdagverblijf wordt opnieuw aangepakt.
De begeleiders kiezen ervoor om in hoeken te werken. Ze
ontwikkelen hoeken op maat van de kinderen en zorgen voor een
grote variatie. Het ziet er fantastisch uit. De omgeving wordt een
stuk rijker omwille van een sterker aanbod.
Om het geheel nog wat gezelliger te maken worden er ook
tapijtjes gekocht en worden de gordijnen vernieuwd. Hierbij
worden de kinderen betrokken. Zij mogen samen met de
begeleiders de kleur van de tapijtjes en de gordijnen helpen
kiezen.

23. AFKOPEN
Wat vind je van deze vorm van participatie ?
hier is niet echt sprake van participatie
we spreken over schijnparticipatie
-
kinderen krijgen ogenschijnlijk een stem
de onderwerpen zijn onbelangrijk
kinderen hebben geen enkele invloed

24. EEN WEEK VAKANTIE
De vakantieweek staat voor de deur. Omdat heel wat kinderen
zich meestal vervelen tijdens deze week, pakt de begeleiding het
deze keer anders aan. Ze stelden een schema op, waarin ze de
„vaste momenten‟ opnamen. Wanneer er gegeten wordt, wanner
de kinderen naar huis gaan, wanneer het vieruurtje gepland staat.
Het schema is dus nog voor een groot stuk leeg. Aan het begin
van de week zitten de begeleiders met de kinderen samen. Zij
mogen voorstellen doen om de lege ruimtes op te vullen en
samen wordt er gezocht naar mogelijkheden en worden de
voorstellen ingepland.

25. (MEE)BESLISSEN
Wat vind je van deze vorm van participatie ?
hier is sprake van een zeer sterke vorm van participatie
-
kinderen participeren bij het maken van beslissingen (of
maken ze zelf)
kinderen kiezen om al dan niet verantwoordelijkheid op te
nemen
kinderen voeren uit of laten uitvoeren

26. PARTICIPATIE
IN DE PRAKTIJK

27. TOEPASSINGS
GEBIEDEN
•
speelse activiteiten waarin kinderen zich kunnen laten gelden
MAAR OOK :
•
ruimte geven aan alles wat hen aanbelangt
Voorbeeld
•
•
•
•
•
•
thuis : afspraken rond computergebruik
school : inrichting van de speelplaats
opvang : organisatie eetmoment
jeugdbeweging : keuze van activiteiten
buurt : invulling openbaar speeldomein
…

28. ROL EN HOUDING
VAN DE BEGELEIDER
Grondhouding :
•
•
•
kijken door de bril van kinderen
ruimte en vrijheid bieden
de kinderen (en hun inbreng) aux serieux nemen
Centraal staat :
• inleving
de leefwereld van de kinderen met veel empathie begrijpen
• aanvaarding
accepteren dat kinderen anders kunnen zijn/denken dan jezelf
• echtheid
eerlijk communiceren over persoonlijke gevoelens adhv ik-boodschappen

29. PARTICIPATIE
METHODIEKEN
• structureel inbedden (geen éénmalige initiatieven)
• niet enkel verbaal (speelse werkvormen)
• aantrekkelijk door speelse en gevarieerde werkvormen
(motivatie is cruciaal)
• kader scheppen en duidelijk stellen (grenzen, beperkingen, afspraken)
 werkbare voorstellen, haalbare antwoorden
• aan de slag gaan met de inbreng (niet : zin laten doen)

30. AANPASSEN
PER LEEFTIJD
Baby’s en Peuters
= figuurlijk het woord geven
•
•
•
observatie
pedagogisch documenteren
gesprekjes (met ouders)
Kleuters en Lagere Schoolkinderen
= letterlijk het woord geven
•
•
•
•
•
•
•
•
•
verbaal : doorvragen
non-verbale methodieken
abstracte begrippen illustreren
bij beleving blijven
aanbieden van keuzemogelijkheden
moment van bevraging zorgvuldig kiezen
fantasiewereld gebruiken
vertrouwde figuur
verschillende leeftijden apart bevragen