2. Katı Dozaj Şekillerinde Proses
Validasyon
Proses validasyon
FDA, ICH, EMA ya göre proses validasyon
Validasyon master planı
Proses valisyonun aşamaları
Proses validasyonun firma için avantajları
Yaş granülasyonda kritik proses parametreleri
Kuru granülasyon kritik proses parametreleri
Tablet basımında kritik proses parametreleri
Kaplamada kritik proses parametreleri
3. Proses Validasyon
İmalat prosesinin istenen özellikte ilaç
üretimini sağlayarak, istenmeyen özellikte
ürün üretiminin engellenmesi için uyulması
gereken kuralların ve limitlerin
belirlenmesi, bu şekilde üretimin
yapıldığının ve tekrarlanabilirliğin
kanıtlanmasıdır.
5. FDA’ye göre proses validasyon
• 1987’deki klavuza göre uzun yıllar GMP
uygulamaları devam etti. Bu klavuzda en
çok vurgulanan nokta üretimin
tekrarlanabilirliğinin dökümanlarla
kanıtlanması idi. Bu nedenle ar-ge
aşaması biten ürün piyasaya çıkmadan
önce 3 batchde üretimin
tekrarlanabilirliğini kanıtlardı. İlk üretim
battchinde ürün serbest bırakma
spesifikasyonlarına uyanları piyasaya
sunardı.
6. QbD
• İlaçta kalite tasarımında üründe istenen
özellikler, bu hedeflere ulaşmayı
sağlayacak kritik kalite parametreleri
belirlenir.
• Bu parametreler elde edilecek ürün ve her
bir üretim yöntemi için farklılık gösteririr,
yani ürüne hastır.
• QbD formulasyon ve üretim
değişkenlerinin anlaşılması ve
kontrolüdür.
7. Proses Analitik Teknolojisi
• Nihai ürünün istenilen özellikte olması için
kullanılacak her maddenin, ürünün ve
işlemlerin zamanında değerlendirilmesidir.
• Kalite sağlanamadığında anında
müdahale edilmesini sağlamaktadır.
• Ruhsat dosyalarına uyum nedeniyle
inovasyonun sağlanamadığı durumları
engellemektedir.
8. Ürün yaşam döngüsü
• Ürünün arge labaratuarında başlayan ve
pazara sunulup geniş kitlelerce
kullanılması ile devam eden bir yaşam
döngüsü vardır.
• FDA’ye göre validasyon gerçekte üretim
aşamasından çok ar-ge nin bir parçasıdır.
İstenen ürün spesifikasyonları bu
aşamada belirlenir.
9. • Üretim prosesinin kontrol edilebilirliği ve
tek düze üretmin mümkün olması da ar-ge
aşamasında prosesin karmaşıklığının
azaltılması ile sağlanabilir.
• Kullanılan maddelerin stabil olduğu
koşullar iyice araştırılmalıdır.
• Ar-ge ve üretim sırasında elde edilen
verilerle geniş ve kapsamlı bir kalite
sistemi oluşturulmaktadır.
10. ICH ve EMA
• ICH’in Q9- Kalite Risk Yönetimi, Q8-
Farmasotik Gelişim, Q-10 klavuzları ile
FDA’in bu revizyonunu devam
ettirmektedir.
• EMA da FDA’in bu yeniliğine karşılık
vererek bünyesinde yeni klavuza uygun
PAT ve Kalite Çalışma Grubu
oluşturmuştur. Revizyona uygun
başvuruları ayrıca incelemektedir.
11.
12. Validasyon master planı
• 1.Planın amaçları
• 2.Planın kapsamı
• 3.Validasyonun kapsamı
• 4. Sorumluluklar
• 5.Proses ve tesis tanımları
• 6.Valide edilecek sistemlerin belirlenmesi
• 7. Genel kabul kriterleri
13. • 8.Validasyon takvimi
• 9. Personel ve donanımları
• 10.Destekleyici programlar
Denetimlerde ilk istenen belgedir, her
validasyonun işleminin dökümanları
referansları ile birlikte saklanmaktadır.
14. Proses validasyonun aşamaları
Proses validasyonun iki temel kapsamı
vardır, deneysel veriler ve geçmiş
dataların analizidir.
• 1. Basamak: Proses dizaynı;
Geliştirme ve scale up fazındaki
deneyimler ışığında üretim prosesinin
hazırlanması.
15. 2. Basamak:Proses kalifikasyonu;
Dizaynlanan prosesin ticari üretime
uygunluğu değerlendirilir.Kontrol
stratejilerinin proses değişkenleri ile ilişkisi
incelenir.
3.basamak: Prosesin uygunluğunun
denetlenmesi;
Üretimler sırasında yapılacak kalite
güvence çalışmalarıdır.
16. Uygun bir proses validasyonu
etkileyen kritik faktörler;
• 1.Prosesin bütün kritik noktaları
tanımlanmalı
• 2.Kritik noktalarda prosesin devamlılığı
sağlanmalı
17. • 3.Kalite sistemi; döküman kontrolu,
koruyucu bakımlar ve kalibrasyon ile
validasyonu desteklemeli.
• 4.Üretimdeki tekrarlanabilirliğin istatiksel
olarak kanıtlanabilmesi için yeterli data
olmalı.
20. Validasyonun firma için
avantajları
• GMP kurallarına uyum sağlamış böylece
otoritenin isteklerini yerine getirmiş olur.
• Reddedilen veya geri toplanan batchlerin
olma ihitmali engellenir, bu maliyet
açısından önemlidir.
• Ürün tek düzeliği, yeniden üretilebilirliği ve
kalitesi sağlanmış olur.
23. Farmasötik İşlem
Operasyonu
Kritik Proses
Parametresi
Potansiyel Kalite
Özelliği
Karıştırma Karıştırıcı tipi ve şekli
Ekleme sırası
Karıştırıcı yükleme
kapasitesi
Rotasyon hız ve süresi
Karışım tek düzeliği
Partikül boyutu dağılımı
Bulk / sıkıştırılmış
dansite
Nem içeriği
Akış özellikleri
Miktar tayini
Safsızlık
24.
25. Farmasötik İşlem
Operasyonu
Kritik Proses
Parametresi
Potansiyel Kalite
Özelliği
Shear tipi karıştırıcı ile
yaş granülasyon
Karıştırıcı şekli ve yeri
Parçalayıcı bıçaklar, hızı
Bağlayıcı cinsi
Bağlayıcı miktarı
Bağlayıcı ilave süresi
Granülasyon bitiş
noktası
Karıştırma hızı
Karıştırma süresi
Karışım tekdüzeliği
Akış
Nem içeriği
Granül dayanıklılık ve tek
düzeliği
Partikül boyutu ve
dağılımı
Granül boyutu ve
dağılımı
Granül dayanıklılık ve tek
düzeliği
26. Farmasötik İşlem
Operasyonu
Kritik Proses
Parametresi
Potansiyel Kalite
Özelliği
Kurutma Akışkan yataklı
İç hava hacmi,
sıcaklığı,nemlenme
noktası
Çıkış hava sıcaklığı
Filtre özellikleri
Çalkalanma aralıkları
Ürün sıcaklığı
Toplam kurutma süresi
Granülün boyutu ve
dağılımı
Granül dayanıklılığı ve
tekdüzeliği
Partikül boyutu
Akışkanlık
Bulk/ sıkıştırılmış dansite
Nem içeriği
Bakiye çözücü
27. Farmasötik İşlem
Operasyonu
Kritik Proses
Parametresi
Potansiyel Kalite
Özelliği
Kurutma Tepsi
Fırındaki tepsi sayısı
Tepsideki ürün miktarı
Kurutma sıcaklığı ve
süresi
Hava akışı
Giriş hava çimlenme
noktası
Granülün boyutu ve
dağılımı
Granül dayanıklılığı ve
tekdüzeliği
Partikül boyutu
Akışkanlık
Bulk/ sıkıştırılmış dansite
Nem içeriği
Bakiye çözücü
28. Farmasötik İşlem
Operasyonu
Kritik Proses
Parametresi
Potansiyel Kalite
Özelliği
Kurutma Vakum/ mikrodalga
Ceket sıcaklığı
Kondansatör sıcaklığı
Pervane hızı
Vakum basınç değeri
Mikrodalga potensi
Elektrik ve enerji dağılımı
Ürün sıcaklığı
Granülün boyutu ve
dağılımı
Granül dayanıklılığı ve
tekdüzeliği
Partikül boyutu
Akışkanlık
Bulk/ sıkıştırılmış dansite
Nem içeriği
Bakiye çözücü
29. Farmasötik İşlem
Operasyonu
Kritik Proses
Parametresi
Potansiyel Kalite
Özelliği
Öğütme Vurma/ kesme/ eleme
mil tipleri
Hız
Öğütücü tipi
Elek boyu ve tipi
Beslenme hızı
Akış enerji mili
Partikül boyutu ve
dağılımı
Partikül şekli
Bulk/ Sıkıştırılmış dansite
Akış özellikleri
Polimorfik form
Safsızlık
33. Tablet basımında kritik proses
parametreleri
Farmasötik İşlem
Operasyonu
Kritik Proses
Parametresi
Potansiyel Kalite
Özelliği
Tablet baskı Baskı hızı ve kuvveti
Huni dizaynı, yüksekliği
ve titreşimi
Tablet ağırlığı ve kalınlığı
Dolum derinliği
Zımba penetrasyon
derinliği
Zımba seti tipi, şekli ve
yapı malzemesi
Ağırlık tekdüzeliği
İçerik tekdüzeliği
Sertlik
Kalınlık
Tablet porozitesi
Friabilite
Görünüş
Safsızlık
Nem içeriği
Dağılma
34. Kaplamada K.P.P.
Farmasötik İşlem
Operasyonu
Kritik Proses
Parametresi
Potansiyel Kalite
Özelliği
Kaplama
(akışkan yataklıda)
Ürün sıcaklığı
Toplam ön ısıtma süresi
Sprey başlığı(tipi, sayısı,
açısı ve konfigurasyonu)
Her bir sprey
tabancasının oranı
Kazan dönüş hızı
Hava basıncı
İç hava akışı, sıcaklığı,
nemlenme noktası
Çıkış hava sıcaklığı ve
hava akışı
Ürün sıcaklığı
Ürün yüzeyi ve sprey
başlığı mesafesi
Toplam kaplama süresi
Granülün boyutu ve
dağılımı
Granül dayanıklılığı ve
tekdüzeliği
Partikül boyutu
Akışkanlık
Bulk/ sıkıştırılmış dansite
Nem içeriği
Bakiye çözücü
35. Yeni klavuzlara göre proses
validasyon
• Bir ar-ge laboratuarında parasetamol
tablet üretimi için formulasyon çalışmaları
yapılacaktır.
• Ar-ge sürecinde en az kritik parametreye
sahip olan doğal olarak en ucuz,
validasyonu en kolay olacak yöntem
seçilir.
37. Formülasyon
• Formülasyon için en uygun yardımcı
maddeler seçilmelidir.Yardımcı
maddelerin stabilite şartları iyi araştırılmalı
ve prosese uygunluğu incelenmelidir.
Parasetamol 325 mg
Avicel pH 102 180 mg
Mısır Nişastası 100 mg
Magnezyum Stearat 11 mg
38. • Formülasyona giren maddeler tek tek
tartılır. Tartılan Avicel pH 102; 3 eşit
porsiyona bölünür. Tartılan mısır nişastası
alınıp bir porsiyon Avicel pH 102
eklenmesiyle progresif olarak karıştırılır.
Sırasıyla ikinci ve üçüncü porsiyon Avicel
pH 102 de her seferinde karıştırılarak
eklenir.
39. • Elde ettiğimiz Avicel pH 102 ve Mısır
nişastası karışımının üzerine önceden
tarttığımız ve 3 eşit porsiyon halinde
ayırdığımız Parasetamol porsiyonlar
halinde ve her seferinde progresif olarak
karıştırılmak suretiyle eklenir.
40. • Elde ettiğimiz Avicel pH 102, Mısır
Nişastası ve Parasetamol karışımı da 3
eşit porsiyona bölünerek tartılmış olan
Magnezyum Stearat üzerine birer birer
porsiyonlar halinde progresif karıştırılarak
eklenir.
41. Proses değerlendirmesi
• Prosesde çok fazla basamak vardır ve bu
basamakların her birinin analizi zordur,
prosesin eleme sonrasında tüm
malzemelerin karıştırılması en son tek
başına mgstearat ilavesi ve karıştırılması
şekline karar verilmiştir.
• Pilot üretim ve scale-up sonrasında
ekipmanlar ve üretim hattı belirlenmiştir.
42. • Elde edilen veriler ve analiz sonuçları
doğrultusunda ürün serbest bırakma ve in-
proses limitleri belirlenmiştir. Referanslar
değerler belirlenmiştir.
• PAT; bazı ölçümlere karar verilmiştir, örn;
basım ortamının nem içeriğinin ölçülmesi.
neden ?
43. • İlk üretimin verileri ve geçmiş datalar
matematik olarak değerlenedirildiğinde
(PAT) tekrarlanan sonuçlar elde edildiği
gözlenmiştir, ürün serbest bırakma
analizleri için NIR(near infrared)
spektroskopisi kullanılmıştır.
• Ham madde, API analizleri uygun
sonuçlar vermiştir. İn- proses ve bitmiş
ürün kontrolleri istenen nitelikleri
sağlamaktadır.
45. Kaynaklar
1) Guidance for Industry Process Validation: General Principles and Practices, U.S. Department of
Health and Human Services Food and Drug Administration, January 2011 Current Good
Manufacturing Practices (CGMP), Revision 1
2) Guideline on Process Validation,29 March 2012 ,EMA/CHMP/CVMP/QWP/70278/2012-Rev1
,Committee for Medicinal Products for Human Use (CHMP) , Committee for Medicinal Products
for Veterinary Use (CVMP),
3) ICH HARMONISED TRIPARTITE GUIDELINE , QUALITY RISK MANAGEMENT Q9, Current
Step 4 version dated 9 November 2005
4) Industrial proses validation of solid dossage forms, Singh Harsimranjit et all, IRJP 2012,3(4)
5) Cherkruatry Gourish, Seth Nimrata, Sharma Vishal, Process validation of solid dossage forms
and process validation guidance for industry, ınt. Res j. Pharma. 2013;4(5): 36-39
6) Process Validation of Solid Dosage Form: A Review, Sharma Ajay et al. IJRPS 2013, 3(2), 12-30
7) İlaçta kalite tasarımı ve ilgili yasal düzenlemeler, Buket Aksu,İstanbul, 2013
8) AKIŞKAN YATAKLI KURUTUCU SİSTEM (FLUID BED) PROSES PARAMETRELERİNİN
OKSKARBAZEPİN İÇEREN GRANÜL VE TABLETLERİN ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ETKİSİNİN
İNCELENMESİ, Kim. Melek Sena GEYİK, Yakın Doğu Üniversitesi, Sağlık bilimleri
esntitüsi,Farmasötik teknoloji anabilim dalı, yükesek lisans bitirme tezi.