GOOD LABORATORY PRACTICE (GLP)

1. GOOD LABORATORY PRACTICESGOOD LABORATORY PRACTICES
(İYİ LABORATUVAR UYGULAMALARI)(İYİ LABORATUVAR UYGULAMALARI)
Farmasötik Ürünlerin Üretiminde Dünya ve
Avrupa Standartları Açısından İyi İmalat
Uygulamaları
Ecz. Bürde Süheyla SUNAR

2. GLPGLP’’NİN TARİHÇESİNİN TARİHÇESİ
• GLP kavramı ilk olarak yeni ilaç başvurularında (NDA)
sunulan klinik öncesi güvenlik verilerinin geçerliliği
konusundaki kaygılardan dolayı 1970'lerde ABD'de
geliştirilmiştir.
Yapılan çalışmaların ve test tesislerinin denetiminde:
 Yetersiz planlama,
 Çalışmaların eksik yürütülmesi,
Eksik metot ve sonuç dökümentasyonu
Dolandırıcılık
tespit edilmiştir.

3. • Uluslararası düzeyde OECD (the
• Organisation for Economic Cooperation and
Development), bazı sorunlar doğrultusunda ilk
GMP prensipleri bir uzman ekip tarafından
oluşturulmuştur.
 Kimyasalların ticaretinde gümrük tarifesi dışı engellerden
kaçınmak
 Klinik olmayan güvenlik test verilerinin karşılıklı kabulünü
teşvik etmek
Deneylerin gereksiz tekrarını ortadan kaldırmak

4. GLP NEDİR?GLP NEDİR?
OECD prensiplerine göre GLP şöyle tanımlanmıştır:
“Klinik dışı çalışmalarda sağlık ve çevre
güvenliği çalışmalarının planlanması,
yapılması, izlenmesi, kaydedilmesi,
arşivlenmesi ve rapor edilmesi ile ilgili kalite
sistemi “

6. GQP: Good quality practices
GVP:Good pharmacovigilance practices

7. GLP prensiplerinin amacı:
• Kalite test verilerinin gelişmesini sağlamak
• İdare, raporlama, arşiv ve laboratuvar
çalışmalarını da içeren sağlam bir yönetim
aracı sağlamak

8. • GMP ilkeleri; çalışmaların bütünlüğünün,
kalitesinin ve güvenirliğinin, doğrulanabilir
sonuçlarının raporlanabilmesi ve veri
izlenebilirliğinin sağlanması için bir temel
olarak düşünülebilir.

9. GLP prensipleri sadece aşağıdaki
çalışmalar için geçerlidir:
• Non-klinik çalışmalar (in-vitro, hayvan deneyleri)
• İnsan sağlığı ya da test edilen maddelerin ortamı
ile ilgili güvenlik ya da özellikleri hakkında veri
elde etmek için yapılan çalışmalar
• Test edilen herhangi bir etken madde veya o
etken maddeyi içeren ürünün, kayıt ve lisans
amacıyla ulusal kayıt yerine sunulması için
yapılan çalışmalar

10. Ulusal yasal gereksinimlere bağlı olarak, non-klinik
laboratuvarlardaki ilaç güvenlik değerlendirme
çalışmaları için yapılan testler:
• Tek doz toksisitesi
• Tekrarlı doz toksisitesi (subakut ve kronik)
• Reprodüktif toksisite (fertilite, teratojenite, peri-/post-
natal toksisite)
• Mutajenik potansiyel
• Karsinojenik potansiyel
• Toksikokinetik
• Muhtemel yan etkileri belirlemek için yapılan
farmakodinamik çalışmalar
• Lokal tolerans testleri ( fototoksisite, irritasyon vs)

11. • GLP prensipleri genellikle, üniversite veya
devlet laboratuvarlarında ya da normal veya
fason üretim yerlerindeki laboratuvarlarda
planlanmış ve yürütülmekte olan çalışmalar
için uygulanır.

12. GLPGLP’’NİN ESAS NOKTALARINİN ESAS NOKTALARI
• Regülasyonlar; GLP için yönetimsel ve idari
kurallar belirlerken, aynı zamanda
araştırmacılara, önceden belirlenmiş
planlarına uygun olarak çalışmalarını
gerçekleştirmelerinde ve planlama, kaydetme,
raporlama ve arşivleme prosedürlerini
standartlaştırmalarında yardımcı olur.

13. • Regülasyonlar, çalışmaların bilimsel ve teknik
içeriği ile ilgili değillerdir ve çalışmaların
bilimsel değerini değerlendirmezler.
• GLP'ye sıkı bir şekilde uyulması ile birçok hata
ve belirsizlik ortadan kalkmaktadır. Böylece
GLP, dolaylı olarak bilimsel çalışmaların
verimini optimize etmektedir.

14. GLP REHBERİGLP REHBERİ

15. KAYNAKLAR
ORGANİZASYON VE PERSONEL
•GLP regülasyonları, araştırma organizasyon yapısının ve araştırma
personelinin yükümlülüklerinin açıkça tanımlanmasını ve güncel
olmasını ister.
•Personel sayısı mutlaka yapılacak iş için uygun olmalıdır.
•Tüm personelin sorumlulukları tanımlanmalı ve kaydedilmeli, ayrıca
personelin niteliği ve yeterliliği eğitim kayıtlarında yer almalıdır.
•GLP, personelin eğitimine büyük önem vermektedir ve bu nedenle
personele iç ve dış eğitimlerin verilmesi gerekmektedir.
•GLP'nin önem verdiği bir diğer nokta da "Çalışma Müdürü (Study
Director)" pozisyonudur. Çalışma içindeki tüm aktivitelerin GLP'ye
uyumluluğundan sorumludur.

16. Herhangi bir kalite sistemi insanların sorumlu
oldukları hareketlerine dayanmaktadır. Bu
sorumluluklar iki cümle ile açıklanabilir:
•Nedenini, içeriğini ve sonuçlarını anlamadığın bir
şeyi yapma
•Her bir birey kendi iş tanımını bilir ve doğru bir
şekilde tamamlamak için sorumlu hisseder

17. TESİSLER VE EKİPMAN
•Aşırı kalabalık, çapraz kontaminasyon, projeler arasında
karışıklık ve sıkışık çalışma koşullarından kaçınmak için
tesisler yeterli büyüklükte olmalıdır.
•Su ve elektrik gibi ihtiyaçlar yeterli ve dengeli olmalıdır.
•Çok bölmede yürüyen çalışmalarda, test tesisi çalışma
müdürünün bulunduğu bir bölgeyi ve ayrı ayrı ya da
birleşik halde bulunan test alanlarını içermektedir.

18. Ayrı bulunması gereken yerler:
• Farklı koşullar altında saklanan maddeler
• Kontrol maddelerinin depolanması
• Uçucu maddelerin kullanımı
• Tartım
• Farklı doz formülasyonlarının karıştırılması
• Hazırlanmış ilacın depolanması
• Ekipmanın temizlenmesi
• Ofisler ve dinlenme odaları
• Giyinme odaları

19. • Hayvanların çevresel koşullardan etkilenmemesi,
çeşitli hastalıklar ya da başka test materyalleri ile
kontaminasyonlarını engellemek için bulundukları
yerler ayrı olmalıdır.
• Kontaminasyon riskleri ‘’bariyer sistemi’’ ile
azaltılabilir, temiz ve kirli koridorlar belirlenip
temiz ve kirli malzemelerin buradan taşınması
sağlanır.

20. • Tüm ekipmanın bir çalışma düzeni olmalıdır ve
validasyonu, kalibrasyonu, kalifikasyonu ve
bakımı sıkı bir şekilde yapılmalıdır.
• Ekipmanların kullanım ve bakım kayıtlarının
tutulması ekipmanların durumunu
değerlendirmek için çok önemlidir.

21. KURALLAR
PROTOKOLLER
•Çalışmaların temel basamakları çalışma
protokolünde yer almalıdır.
•Çalışma başlamadan önce protokol, Çalışma
Müdürü tarafından imzalanmalıdır.
•Çalışma dizaynında yapılmak istenen
değişiklikler ancak resmi bir prosedürle
gerçekleştirilir.

22. Test Protokolü:
• Başlık ve çalışma amacının açıklaması
• Test ve kontrol maddelerinin tanımlanması
• Test tesislerinin adresi ve sponsor adı
• Sorumlu personel ve çalışma müdürün isimleri
• Çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihi
• Test sisteminin seçimi ve gerekçesi
• Test sisteminin tanımlanması
• Deneysel tasarım

23. YAZILI PROSEDÜRLER
•Çalışmanın tüm teknik detaylarının protokollerde yer alması mümkün
değildir.
•Rutin prosedürler SOPs'larda kayıtlıdır. (Standart Operating
Procedures)
•Laboratuvarlarda sonuçların karşılaştırmasını kolaylaştırmak için bazı
teknikler standardize edilmeli ve bunlar SOPs'larda yer almalıdır.
•Prosedürler bilgi ve tekniklerin gelişmesiyle güncelleştirilmelidir.
•Danışma kolaylığı için, SOPs'ların güncel versiyonları direkt olarak
çalışma alanlarında olmalıdır.

24. ÇALIŞMA MÜDÜRÜ
•Çalışma Müdürü, bir GLP çalışmasında en önemli
bireydir.
•GLP uyumluluğu için bütün sorumluluk kendisindedir.
•Protokolün yeterliliğini ve çalışmanın GLP’ye uyumlu
yürümesini sağlamalıdır.
•Çalışma Müdürü, yazılı bir beyan imzalayarak bu
sorumluluğu kabul etmelidir.

25. KARAKTERİZASYON
• Bir çalışmayı doğru bir şekilde gerçekleştirmek için kullanılan
malzemeler hakkında mümkün olduğu kadar çok bilgiye sahip
olmak önemlidir.
• Preklinik çalışmalarda farmasötik bileşiklerin güvenlik
değerlendirmesini yapabilmek için test maddeleri ve test sistemi ile
ilgili detaylı bilgiye sahip olmak bir önkoşuldur.
• Tanımlama, saflık, bileşim, stabilite, impürite karakterizasyonu için
test maddelerinin, araçların ve referansların detaylı bilgisi
gerekmektedir.
• Eğer deney hayvanı kullanılacaksa; direni, sağlık durumu ve biyolojik
değerleri bilinmelidir.

26. DÖKÜMENTASYON
HAM DATA
• Tüm çalışmalar araştırmaların sonucunu, varılan kanıyı
gösteren, çalışmanın yapıldığı koşulların belgelendiği ve
prosedürleri gösteren ham datalardan (raw data)
oluşmaktadır.
•Bazı çalışma sonuçları istatistiksel olarak değerlendirilip öyle
kullanılır, diğerleri ise direkt olarak kullanılabilir.
•Çalışma raporundaki sonuçlar ve araştırmacılar tarafından
yorumlanması mutlaka doğru olmalıdır.

27. ÇALIŞMA RAPORU
•Çalışma raporları da çalışmanın diğer kısımları gibi
çalışma müdürünün sorumluluğundadır.
•Çalışma müdürü, raporun çalışma içeriğinin
çalışmayı doğru bir şekilde tarif ettiğinden emin
olmalıdır.
•Çalışma müdürü sonuçların bilimsel
yorumlanmasından da sorumludur

28. ARŞİVLEME
•Bir çalışmanın içeriği yıllar sonra tekrar gerekebilir, bu
yüzden tüm kayıtların uzun süre saklanması, hızlı bir
erişimle kullanılabilir olması ve güzelce muhafaza edilmesi
gerekmektedir.
•Ham veri ve diğer gerekli belgeleri arşivlenirken bütün
halinde olmalı ve sonradan kaybolmasına veya
değiştirilmesine izin verilmemelidir.
•Bu sebeple de arşiv kısmına erişim sınırlandırılmalıdır

29. KALİTE GÜVENCESİ
•Kalite güvencesi, hem test tesisinde hem de
çalışmanın bütününde GLP'ye uyumun
sağlanmasının garanti edilmesidir.
• GLP, çalışmanın bütünlüğünü sağlamak için gerekli
asgari kalite güvence şartlarını ve böylece deneysel
sonuçların geçerliliğini belirler.

30. • Kalite güvencesi çalışmaların kurallarından bağımsız
olarak bütün klinik öncesi araştırma sürecini
kapsamalıdır.
• Kalite güvence birimi ( çoğunlukla denetim ve
kontrolü içeren, görevleri tanımlanmış personel
grubu) kalite güvence işleminin bir parçasıdır.
• Kalite güvence ekibi, tüm araştırma prosesine ve
organizasyonel tasarımının bağımsız bir şahidi
rolündedir.

31. • Kalite güvence biriminin dosyaları tesis müdürünün
erişiminde olmalı ama düzenleyici otoritelerin ve diğer
tüzel harici kişilerin erişiminde olmamalıdır.
 Protokol ve çalışma planı değerlendirmesi
 SOP değerlendirmesi
 Planlama (ana plan, denetim planı)
 Denetim ve kontroller
 Nihai rapor ve ham data denetimi
 Kalite güvence beyanı

32. EMAEMA
• OECD’nin hazırladığı GLP prensiplerinin revize
edilmiş halini kullanmaktadır.

33. FDAFDA

35. • GOOD LABORATORY PRACTICE, QUESTIONS
AND ANSWERS (FDA)
• GLP HANDBOOK (WHO)
• OFFİCİAL JOURNAL OF THE EUROPEAN UNİON
(EMA)

36. TEŞEKKÜRLER…