Slides Martijntje Boo(s)camp SciComLab

1. Martijntje Smits
Sci Com 28 juni 2018
Innovaties:
Wie of wat bepaalt de richting?

2. → de koers van de economie is antwoord op een politieke vraag
politieke keuze of pragmatisme?

3. politieke keuze of pragmatisme?
→ Is de koers van technologie niet ook antwoord op een politieke vraag?

4. “De OV chipkaart is zo ontworpen dat je, anders dan met de strippenkaart, niet meer samen op een kaart kunt reizen.
Dat is namelijk efficiënter voor de vervoersbedrijven en de overheid. Niemand heeft bij het ontwerpen de vraag gesteld:
Hoe willen mensen eigenlijk reizen?
Het systeem van individuele kaarten en poortjes verhindert ons om gastvrij te zijn.
Daar zie je hoe de architectuur van ICT ingrijpt in onze sociale dynamiek.”
Marleen Stikker in de Helling, 2016

5. Minister Asscher (2014) over de robotisering van arbeid
“Dames en Heren, wat dit betekent dit voor het Nederlandse beleid?”
“Als robots ertoe zouden leiden dat er voor veel mensen geen betaald
werk meer is, moeten we ervoor zorgen dat er voor die mensen wel een
inkomen is, zodat ze wel kunnen profiteren van de welvaartsgroei. Daar
moeten we nieuwe instrumenten voor verzinnen, dat gaat niet met ons
huidige stelsel. “
voorbeeld ‘reactieve houding’.
Asscher vraagt niet:
”wat willen we voor
robotsamenleving?”

6. Wat voor technologische cultuur willen we,
wat voor technieken hebben we nodig?
Of Flying Cars and the Declining Rate of Profit
DAVID GRAEBER, The Baffler 2012

7. jaren 70-80: sturing van technologie
naar maatschappelijke doelen
(zoals werkgelegenheid, milieu,
vrede)

9. Omslag jaren 80:

10. Dus GroenLinks ziet technologie als instrument voor een groene economie –
Maar: welke visie heeft de partij op de besluitvormingsprocedures, op richting van
technologie, op de rol van burgers bij innovatie?

11. Inside the blackbox:
Politieke beslissingen
objectkeuze
Politieke beslissingen
Toepassing, wetgeving“waardenvrij”

14. (instrumentalisme)
(determinisme)
→ Paradox: Instrumentele & Deterministische visie zijn niet verenigbaar.
Functie: normatieve keuzes/ implicaties blijven aan het zicht onttrokken en
blijven buiten debat (depolitisering)

15. AI is 'potentially more
dangerous than nukes': Elon Musk
claims a robot uprising could be
a serious threat to humanity
Musk previously said
‘Terminator-like’ scenario could
be created from AI
42-year-old is so worried that
he said his investment in AI
group, Vicarious, was purely to
keep an eye on the technology
rather than make..
PUBLISHED: 09:55 GMT, 4 August
2014 DailyMail
Voorbeeld ‘determinisme’

16. Techniek begint als onschuldig ‘substituut’, maar schept en passant (vaak
ongemerkt) nieuwe werelden.

17. de efficiency-mythe
(nieuwe technieken als efficiënt substituut van
voorgangers)

18. ‘tegen de vooruitgang’ of tegen een specifiek socio-technisch /politiek systeem?

20. (1561-1626)
Tegenstelling techniek / politiek heeft oude wortels:

21. Pinch, T. J. and W. E. Bijker (1987). “The social construction
of facts and artifacts: Or how the sociology of science and
the sociology of technology might benefit each other.”
Innovatie als co-evolutie van techniek en samenleving
Techniekdynamica ondergraaft de
tegenstelling
techniek vs. politiek/ samenleving:

22. Voorbeeld: van telegraaf naar de praktijk van de radio
– Geen rechte lijn van Marconi naar radio3: pad is grillig spoor van ‘haasje over’
– ‘Illegale praktijk’ (afluisteren radiosignalen) verandert ‘heuristiek’
– Zenden van point to multipoint als middel om christelijke boodschap te
verspreiden (kerk is ‘early adopter’/ verzuiling is drijvende kracht)
– radiopraktijk krijgt pas ‘boost’ door uitzenden amusement
Innovatie als co-evolutie van
techniek en sociale praktijken

23. ‘artifacts have politics’

24. “Techniek is niet neutraal, maar verandert de normen van de
praktijk” – voorbeeld Cubical Warriors(2010)

26. Kun je innovatie sturen?
Hoe meer je over de effecten weet, hoe minder je kunt sturen?
Maar ‘Collingridge dilemma’ lijkt een vals dilemma:
wanneer innovatie voortdurend normatieve keuzes vergt, kan er dus
voordurend gestuurd worden (je moet wel de ‘blackbox’ openen)

27. visies op innovatiebeleid

28. Hoe kunnen we het gemeenschappelijk
leer/ innovatievermogen vergroten?
 Naar een lerende economie’ (WRR 2013):
Leren = “beter gebruiken van bestaande kennis” en
het “mobiliseren en toepassen van ideeën en technieken
die te vinden zijn in andere bedrijven, sectoren of
landen”
 John Dewey, 1944:
 Leren = systematisch kunnen twijfelen en
heroverwegen : “het reorganiseren van
ervaringen en zo doende kennis omzetten in
betekenis”.

29. Verbreden van de verbeeldingsmacht

30. device paradigm
focal practice