IDdagen 2013 - W12 - Hoe welvarend is ons welzijn (Herman Fonck)

2. Het welzijn op
het werk door
vakbondsogen
Herman Fonck, 29/11/2013

3. Het welzijn door vakbondsogen
Allerlei onrustwekkende indicatoren voor welzijn op het werk:
•
•
•
•
•
Evolutie arbeidsongevallen
Beperkingen beroepsziekten
Tekort aan inspectie
Inbreuken op veiligheidswetgeving
Allerlei indicatoren van enquêtes bij werknemers

4. Het welzijn door vakbondsogen

5. Het welzijn door vakbondsogen

6. Het welzijn door vakbondsogen
De pijnpunten
 Merkwaardig genoeg dalen sinds jaren enkel de aangegeven lichte
arbeidsongevallen (tijdelijke ongeschiktheid). Bij de ernstige
arbeidsongevallen (blijvende ongeschiktheid) is er helemaal geen
dalende trend.
 De kans op een ernstig arbeidsongeval is sinds 1980 nog gestegen
voor arbeiders. Per 1000 arbeiders worden er jaarlijks 9 ernstige
arbeidsongevallen aangegeven: het stijgende aantal
uitzendkrachten, toenemend werk in onderaanneming en het
stijgend aantal KMO-werknemers laat zich voelen.
 In KMO’s gebeuren nog steeds meer ernstige arbeidsongevallen
dan in grotere ondernemingen met vakbondsvertegenwoordigers.

7. Het welzijn door vakbondsogen
 Het Fonds Arbeidsongevallen raamt dat voor elk aangegeven
arbeidsongeval er twee ongevallen niet worden aangegeven.
 Verzekeraars weigeren sinds 1980 vier keer meer
arbeidsongevallen te erkennen: er zijn zeer ongelijke praktijken
naargelang de verzekeraar.
 Ongevallen overkomen aan ambtenaren (met inbegrip van bpost,
NMBS, en leger) blijven jaren achterop in de nationale cijfers.
 Inspectiediensten blijven onderbemand zodat een Belgische
onderneming gemiddeld maar om de 21 jaar een inspectie mag
verwachten. Vakbonden en werkgevers (!) vroegen samen in de
Nationale Arbeidsraad om een verdubbeling van het aantal
inspecteurs en een lik-op-stukbeleid met effectieve sancties.

8. Het welzijn door vakbondsogen
Aangiftes beroepsziekten in België

9. Het welzijn door vakbondsogen

10. Het welzijn door vakbondsogen
Andere indicatoren:
Eurofound enquête naar arbeidsomstandigheden van Belgische
werknemers
•
•
•
•
•
3 op 10 werknemers ervaart stress op het werk
13%: mikpunt van verbaal geweld
7%: bedreigingen en vernederingen
9%: intimidatie en pesterijen
3%: lichamelijk geweld

11. Het welzijn door vakbondsogen
Massief tekort aan handhaving van veiligheidswetgeving
• 1 inspecteur toezicht welzijn per 27.125 werkenden
• Gemiddeld 1 inspectiebezoek om de 21 jaar per onderneming
• Bij 50% van de 52.251 controles in 2011: overtredingen
wetgevingen
• 2011: 167 sancties (met inbegrip van administratieve boetes,
strafrechtelijke sancties,…)

12. Het welzijn door vakbondsogen
Verkozenen CPBW
18000
16000
14000
12000
10000
ACV/CSC
ABVV/FGTB
8000
ACLVB/CGSLB
6000
4000
2000
0
1958
1963
1967
1971
1975
1979
1983
1987
1991
1995
2000
2004
2008
2012

13. Het welzijn door vakbondsogen
ACV en zijn werking in comités PB:
•
•
•
•
16.150 effectief verkozenen in comités PB
Grote turnover 43% tussen 2 verkiezingen
Basisvorming: 4 à 6 dagen per jaar
Campagnes: vb arbeidsongevallen, gevaarlijke
stoffen, psychosociale risico’s
• Werking arbeidsgeneeskunde
• Vertegenwoordigingswerk: Europees, nationaal, externe
diensten

14. Het welzijn door vakbondsogen
ACV campagne psycho sociale risico’s:
• Moeilijk grijpbaar thema voor delegees
• Multicausaal :
o Arbeidsvoorwaarden
o Arbeidsinhoud
o Arbeidsomstandigheden
o Arbeidsverhoudingen
• Vorming, jaarlijkse actieplannen, risico evaluatie

15. Het welzijn door vakbondsogen
Welzijn en bewegingswerk:knelpunten
•
•
•
•
•
Weinig politieke belangstelling (nationaal, europees, …)
Ex-minister Werk: “je kan niet scoren met thema arbeidsveiligheid”
Steekvlammetjesbeleid (vb Ougree, ESF geld voor campagne, …)
Groot contrast met volksgezondheid, verkeersveiligheid
Weinig linken vanuit gezondheidssector met preventie in arbeid
o Causaal verband vaak niet gezien (vb kanker)
o Fragmentair: vb reïntegratie, controle,…
o Focus op persoon, niet op causaal verband met arbeidssituatie
o Vaak individuele benadering: arts (psycholoog) -patient,
o Naast elkaar werken
o Fragmentaire aanpak