vật lý trị liệu - phục hồi chức năng

2. Gãy chỏm quay chiếm tỉ lệ từ 1,5 – 4% trong
các loại gãy xương và chiếm 20% trong các loại
gãy xương vùng khuỷu.

3.  Chỏm quay tiếp
giáp và tạo nên 2
trong 3 khớp trong
vùng khuỷu: Khớp
quay trụ gần và
khớp quay cánh
tay.

4.  Lực truyền qua khớp quay-cánh tay( chỏm
quay-chỏm con) chiếm khoảng 60% khi khuỷu
gập 40°-60°
 Và 20% khi duỗi hoàn toàn
 Chỏm quay giữ vai trò sấp ngửa cẳng tay,
gấp duỗi khuỷu, chịu lực kéo tách, nén ép và
giữ vững khớp khuỷu.
 Vì vậy chỏm quay có vai trò rất quan trọng
trong việc chịu lực và chức năng của tay

5.  Giải phẫu gân cơ
dây chằng rất
phức tạp, đảm bảo
độ vững chắc tại
chỏm quay.

6.  Thường do té ngã,
tai nạn lưu thông.
 Cơ chế trực tiếp:
Ngã giập khuỷu tay
xuống mô đất
cứng, giơ tay cản
đỡ đòn...
 Cơ chế gián tiếp:
Ngã chống tay
khuỷu gập

7.  Mason I: gãy phạm
khớp, mảnh gãy ít di
lệch
 Mason II: mảnh gãy
di lệch >2mm hoặc
gập góc
 Mason III: gãy nát
nhiều mảnh, kẹt
khớp khi vận động.
 Mason IV: Gãy kèm
trật khớp khuỷu

8.  Điều trị bảo tồn
bằng bó bột và tập
phục hồi chức
năng sớm với
phân loại I, II di
lệch it

9.  Kết hợp xương
bằng kirschner
hoặc vít: gãy phân
loại II >1/3 chỏm ,
cấp kênh chỏm
3mm, góc nghiêng
chỏm 30º
 Nẹp vit: loại III, IV
 Lấy bỏ chỏm quay:
Khi gãy nát hoặc
tiêu xương

10.  Thay chỏm quay nhân tạo là phương pháp
được khuyến cáo rộng rãi ở các nước phát
triển

11. Biến chứng sớm
 Chèn ép khoang: ít gặp
 Chèn ép mạch máu, thần kinh.
 Chọc thủng da dẫn đến gãy hở.

12. Biến chứng muộn
 Can lệch: Thường gặp do nắn không hết di
lệch hoặc có di lệch thứ phát trong bột mà
không phát hiện, can lệch này làm giảm chức
năng sấp ngửa.
 Khớp giả
 Nguồn dinh dưỡng kém
 Hội chứng Volkmnn
 Hội chứng rối loạn dinh dưỡng: Do bất động
lâu ngày và không luyện tập dẫn đến teo cơ,
loãng xương hạn chế vận động khớp.

13.  Nếu nắn tốt, bất động vững, xương sẽ liền
sau hai tháng. Tập phục hồi chức năng
thường xuyên trong thời gian bất động, giúp
phục hồi chức năng tốt. Chú ý sấp ngửa cẳng
tay đúng phương pháp.
 Thời gian bất động bằng bột: 6-8 tuần, trẻ
con: 4-6 tuần.
 Nếu sau thời gian này xương chưa liền vững,
có thể bất động thêm 2-4 tuần. Nếu vẫn
không liền có thể có chậm liền xương hay
khớp giả.

14.  Trường hợp phẫu thuật: Tập phục hồi chức
năng sớm sau phẫu thuật để ngăn ngừa và
điều trị các biến chứng
 Thay chỏm nhân tạo: Tập vận động ngay sau
thay chỏm
 Trong tất cả các trường hợp điều trị ngoại
khoa sau bất động có để lại di chứng tiếp tục
tập luyện phục hồi chức năng để tay lấy lại
chức năng bình thường của tay.

15.  Bệnh nhân: Huệ
 Gãy chỏm xoay tay
trái Mason I đã được
điều trị bất động bảo
tồn 1 tháng xương cal
ổn định, bệnh nhân
tháo bột sau đó đến
thầy lang nắn khớp và
bó thuốc, sau nắn
bệnh nhân đau, sưng
nề cả tay, gây loạn
dưỡng dẫn đến yếu
cơ, hạn chế vận động
tất cả các khớp của
tay trái

16. • Bệnh nhân vào cơ
sở điều trị ngày 11
tháng 12 năm
2017 sau bất động
gãy xương 2 tháng
tay vẫn còn sưng
nề, loạn dưỡng,
các khớp hạn chế
vận động nhiều

17.  Tại cơ sở: sử dụng các
phương thức vật lý trị liệu
kết hợp tập phục hồi chức
năng, hướng dẫn tập tại
nhà, hướng dẫn chế độ
sinh hoạt.
 Sau 1 tuần điều trị bệnh
nhân giảm đau, giảm sưng,
tầm vận động gia tăng rõ
 Chức năng của tay cải
thiện tốt

18. Sau đây xin trích dẫn bài viết của Thanh Mai, Báo Sức Khỏe Đời Sống – cơ
quan ngôn luận của bộ y tế, số ra ngày 14 tháng 03 năm 2016.
Gãy xương có nên bó lá thuốc?
SKĐS - Khi bị gãy xương, bong gân nhiều người băn khoăn giữa
hai lựa chọn: đến bệnh viện chữa theo bác sĩ hay tới thầy lang?
 Khi bị gãy xương, bong gân nhiều người băn khoăn giữa hai lựa
chọn: đến bệnh viện chữa theo bác sĩ hay tới thầy lang? Sự thật chỉ
có một lựa chọn đúng đắn nhưng có rất nhiều thông tin sai lệch khiến
cho người bệnh ra quyết định sai và phải chịu hậu quả nặng nề.
 Rước tật vì thiếu hiểu biết
Anh Nguyễn Văn L. 54 tuổi ở Văn Lâm, Hưng Yên không may bị tai
nạn trong khi lao động, một đống gỗ đổ đè vào chân khiến anh bị gãy
xương cẳng chân. Nghĩ đến chuyện vào bệnh viện “phiền phức”, anh
L. nghe người ta mách đến một thầy lang ở Hòa Bình để bó lá. Thầy
cho anh một loại bột, dặn mỗi ngày thay một lần bột đắp ở chân.
Đảm bảo sau 2 - 3 tuần sẽ đi lại được. Thế nhưng chưa đến thời hạn
đó, chỉ sau 10 ngày đắp bột lá, da chân anh L. phồng rộp lên từng
đám mọng nước, có chỗ da trợt loét bắt đầu có dấu hiệu nhiễm trùng.

19. Anh lo lắng vào BV Việt Đức Hà Nội khám. BS ở đây chẩn đoán anh
bị loét da do đắp thuốc lá. Chụp Xquang mới rõ, chỗ xương cẳng
chân bị gãy của anh vẫn trong tình trạng di lệch chưa được chỉnh.
Trường hợp của anh L. đúng là trong cái rủi có cái may, bởi nếu anh
không bị loét da do thuốc lá thì đã không vào BV, nhờ đó phát hiện
xương gãy vẫn còn di lệch chưa được căn chỉnh. Nếu cứ để như vậy,
khoảng vài tuần nữa, xương tự can liền sẽ dẫn tới lệch trục gây tàn
tật. Không may mắn như anh L., em Nguyễn V. ở Hà Nội trong một
lần đùa nghịch với bạn đã bị trật khớp khuỷu tay trái cách đây 1 năm.
Gia đình không đưa vào BV mà đưa em đi bó lá. Khi vào BV Việt
Đức, tay của V. đã ở tình trạng rất tệ: khớp khuỷu tay vẫn trong tình
trạng bị trật, khủy tay biến dạng, dây chằng đều bị tổn thương, tay
không co duỗi được bình thường chỉ gấp lại được khoảng 70 độ. Tuy
chỉ định phẫu thuật,nhưng bác sĩ cũng không dám chắc sau ca mổ,
tay em có trở lại được như cũ hay chỉ cải thiện được phần nào di
chứng.

20.  Có nhiều bệnh có thể chữa được bằng Đông y, nhưng gãy xương
mà đi bó lá thì nguy cơ là rước tật vào thân. Nhiều thầy lang tự
quảng cáo là có thuốc gia truyền chữa gãy xương hiệu nghiệm,
thực chất là gì? Thuốc nam chữa gãy xương chủ yếu là các vị
thuốc có tác dụng tiêu sưng, giảm đau. Trong trường hợp người
bệnh gãy xương kín không có di lệch, hoặc rạn xương, nếu đảm
bảo cố định xương tốt thì sau 6-8 tuần, cơ thể sẽ tự bồi đắp chất
tạo xương khiến xương liền lại. Không có thuốc nào đắp bên ngoài
có tác dụng làm liền xương cả. Quá trình tạo xương và liền xương
đều diễn ra tự động trong cơ thể, không cần tác động gì thì một
vết gãy xương vẫn tự liền sau 6-8 tuần. Do đó, nguyên tắc của cả
Đông y lẫn Tây y trong điều trị gãy xương đều là phải nắn chỉnh
xương trở lại trạng thái giải phẫu ban đầu, cố định để khỏi di lệch,
trong đó chắc chắn và triệt để nhất là phẫu thuật bắt vít xương.
Nhiều lương y chỉ nhận chữa trị gãy xương sau khi có phim chụp
X quang chỗ xương gãy. Nếu chỗ gãy phức tạp, độ di lệch quá
lớn, lương y sẽ khuyên người bệnh nên đến bệnh viện để phẫu
thuật.

21. Tuy nhiên vẫn có “thầy” lang vườn chữa theo kiểu bất chấp, khoa
trương quảng cáo có thuốc gia truyền khiến cơ thể “đùn ra canxi
nhanh hơn, liền xương chỉ sau 5-7 ngày”, khi đó người bệnh lãnh đủ.
Theo ThS. BS. Đỗ Văn Minh ( Viện Chấn thương Chỉnh hình - BV
Việt Đức), không phải thầy lang nào cũng có hiểu biết về giải phẫu cơ
thể người, hơn nữa do không có các thiết bị kỹ thuật chẩn đoán hình
ảnh hỗ trợ, họ khó có thể nắn chỉnh xương trở về đúng chuẩn được.
Ngoài ra, trong thời gian bó lá, do không được cố định vững chắc,
xương cũng rất dễ bị di lệch. Tại BV, một ca gãy xương thông thường
sẽ được chụp Xquang để xác định tình trạng gãy xương. Sau khi nắn
chỉnh và bó bột, bệnh nhân còn được kiểm tra lại để xem hình ảnh
xương liền có tốt hay không, đảm bảo thẳng đúng trục như giải phẫu
hay không... để được điều chỉnh kịp thời. Sau đó, người bệnh còn
được hướng dẫn hoặc điều trị phục hồi chức năng để có thể trở lại
trạng thái vận động tốt nhất.