Ito ay ang Aralin ng mga nasa ika-6 na baitang.
*DISCLAIMER: Ang mga nakasulat na impormasyon at mga larawan ay hindi sa akin. Salamat po sa mga nagmamay-ari.
Itong modyul ng pangkatuto ay makakatulong sa mga-aaral tungkol sa Pananakop ng mga Amerikano sa Pilipinas. Dito nakalagay ang paraan ng pananakop ng Amerikano sa Pilipinas. Dito din nakasaad ang Digmaang Pilipino-Amerikano.
kailangang pahalagahan ang pakikipaglaban ng mga bayaning nagbuwis ng buhay para sa bayan. Hindi biro ang makipaglaban sa minimithing kalayaan nararapat lamang sila ay ating papurihan at pasalamatan.
Ito ay ang Aralin ng mga nasa ika-6 na baitang.
*DISCLAIMER: Ang mga nakasulat na impormasyon at mga larawan ay hindi sa akin. Salamat po sa mga nagmamay-ari.
Itong modyul ng pangkatuto ay makakatulong sa mga-aaral tungkol sa Pananakop ng mga Amerikano sa Pilipinas. Dito nakalagay ang paraan ng pananakop ng Amerikano sa Pilipinas. Dito din nakasaad ang Digmaang Pilipino-Amerikano.
kailangang pahalagahan ang pakikipaglaban ng mga bayaning nagbuwis ng buhay para sa bayan. Hindi biro ang makipaglaban sa minimithing kalayaan nararapat lamang sila ay ating papurihan at pasalamatan.
Sa panahon ngayon namulat tayo sa tunay na larawan ng kaunlaran. Ang kaunlaran ay nagbibigay ng mainam na pagbabago sa iba't ibang bahagi ng ating buhay tulad ng ating ekonomiya.
Ang orihinal na 13 kolonya na naging unang labintatlong orihinal din na estado ng Amerika. Ang Rebolusyong Panlipunan sa Amerika ay bunsod ng Siyentipikong Rebolusyon at ng Enlightenment. Pinaglaban ng mga Ameikano ang kanilang kalayaan mula sa mga taga-Britain.
Tinalakay sa nakaraang modyul ang mga instrumentong kolonyalng mga
Kastila sa Pilipinas. Ito ay ang Kristiyanisasyon, reducción, tributo at polo. Ang
mga ito ay naging dahilan ng pag-aalsa ng mga Pilipino, lalo na ang tributo at
polo. Mayroon ding mga Pilipinongnag-alsa dahilayaw nilang iwanan ang mga
sinaunang paniniwala na matagal nang nakaugat sa sariling kultura. Ang
pagkamkam ng mga prayleng Espanyolsa mga lupain ng mga Pilipino ay isa pang
dahilan ng mga pag-aalsa, lalo na sa mga Tagalog na lalawigan sa Luzon.
Tatalakayin sa modyul na ito ang mga pag-aalsa nina Tamblot sa Bohol
(1621-1622), Maniago sa Pampanga(1660), at ang mga agraryong pag-aalsa sa
mga probinsya ngLuzon(1745). Ang magkakahiwalay na mga pag-aalsang ito ay
isinalaysay ng mga pariat matataas na opisyal naKastila sa kanilang mga sinulat.
Ang mga primaryang sanggunian ay nagbibigay liwanag tungkol sa hinaing ng
mga Pilipino sa ilalim ng Espanya at mahihinuha mula sa mga dokumentongito
ang epekto at kahalagahan ng mga pag-aalsa sa kasaysayan ng Pilipinas.
PANAHON NG PAGKAMULAT O PROPAGANDA
Kaligirang Pangkasaysayan
-Pumasok ang mga dayuhang mangangalakal at nagsipagtayo ng mga Negosyo.
-Naging malaya ang Pilipinas sa pakikipagkalakalan sa ibang bansa.
-Umununlad ang agrikultura at Industriya.
Nabuksan ang Kanal Suez, noong Nobyembre 17,1869
Gobernador Heneral ng Panahong Pagkamulat
• Gob. Carlos Ma. Dela Torre – naniwala siya sa liberalism at ipinamalas niya ito sa pamamagitan ng patakaran at mahusay na pakikitungo sa mga Pilipino. Pantay-pantay ang pagtingin niya sa mga Espanyol at mga Pilipino
• Gob- Heneral Rafael de Izquierdo –ipinalit kay Gob. Dela Torre noong Ika- 4 ng Abril , 1871
Gob. Heneral Bustamante
ANG PAGKAMULAT NG MGA PILIPINO
- Sa pang-aalipin at pambubusabos ng mga Kastila.
- Dahil sa kahalagahan ng Pagbabago, Kalayaan at Hustisya.
-Nagkaroon ng isyu sa Sekularasyon
GOMBURZA
Mariano Gomez, Jose Apolonio Burgos at Jacinto Zamora
Napagbintangan sa isang pag-aalsa sa Cavite (Cavite mutiny)
Binitay sa pamamagitan ng garote noong Pebrero 17, 1872
ANG KILUSANG PROPAGANDA
Umigting ang damdaming Pilipino at lumawak pa ang mga pag-aalsa nang bitayin ang tatlong paring martir. Kaagad pinarusahan ng Espanyol ang sinumang mahuling kumikilos laban sa mga Espanyol sa pamamagitan ng pagpapatapon sa kanila sa labas ng Pilipinas. Maraming Pilipino ang ipinatapon sa Islas Marianas noong 1872 dahil sa pag-aalsa laban sa mga Espanyol. Dalawang uri ng paglaban sa mga Kastila ang namayani. Ang una ay ang pag-aalsang rebolusyunaryo, at ang kilusang propaganda.
MGA TALUTOK NG PROPAGANDA
Dr. Jose P. Rizal
Marcelo H. del Pilar
Graciano Lopez-Jaena
Ilan sa mga nakilalang kasapi ng Kilusang Propaganda
Antonio Luna
Mariano Ponce
Jose Ma. Panganiban
Pedro Paterno
Nagtatag ng pahayagan ang Kilusang Propaganda. Ito ang La Solidaridad.
Ang mga Layunin ng La Solidaridad :
Tumulong sa mapayapang paraan upang makamtan ang mga pagbabago sa pulitika at lipunan.
2. Ilantad ang nakalulunos na kalagayan ng mga Pilipino sa bansa upang mabigyang-lunas ng Espanya.
3. Hadlangan ang masasamang impluwensya ng nepotismo (paggamit ng impluwensya upang mapaunlakan ang isang kaanak) at konserbatismo (pagiging makaluma) sa pamamalakad ng pamahalaan.
4. Itaguyod ang mga kaisipang liberal at kaunlaran ng bansa.
5. Ipaglaban ang makatuwirang mga mithiin ng mga Pilipino sa buhay, demokrasya, at pamumuhay na mapayapa at maligaya.
6. Ilantad ang mga di kanais-nais na gawi ng mga prayle at mga tiwaling patakaran ng simbahan.
7. Sikaping himukin ang mga Pilipino sa pagkakaisa.
Ang kanilang sagisag sa pagsulat ng La Solidaridad
Rizal “Dimasalang” at “Laong-Laan”.
Mariano Ponce (Tikbalang, Naning at Kalipulako)
Marcelo H. Del Pilar (Plaridel)
Dominador Gomez (Romiro Franco)
Antonio Luna (Taga- ilog)
Jose Maria Panganiban (Jomapa).
Ang unang patnugot, si Graciano Lopez Jaena sumulat ng Fray Botod
Ang ikalawang patnugot, si Marcelo H. del Pilar. Itinatag at pinatnugutan niya
Araling Panlipunan 6 Hand out- Mga Pangyayari sa Pag-Usbong ng Nasyonalismong...JENNBMIRANDA
Ito ay mga pinagsamang Araling nakapaluob sa Unang Markahan sa ikaanim na baitang.
Ano-ano ang mga salik na nagbigay daan sa pag-usbong ng diwang makabansa?
1. Ang Pagbukas ng Pilipinas sa Kalakalang Pandaigdig.
- Taong 1834, ng hayagang binuksan ang Maynila sa Kalakalang pandaigdig. Binuksan din ang daungan ng Sual, Iloilo at Zamboanga at ng sumunod na taon ay ang Cebu.
Dahil dito ay umunlad ang mga produktong panluwas at lumaki ang kapital ng ating bansa. Pinaigi ang teknolohiyang pansakahan at dumami ang mga aning produkto ng mga magsasaka.
Ang bilang ng mga may-ari ng lupain , mga negosyante at mangangalakal ay dumami rin. Gumanda ang transportasyon at komunikasyon kaya naging mabilis ang pagkilos ng mga produkto. Ang mga ganitong pagbabagong dulot ng kalakalan ang nagbigay daan sa madalas na pagkikita at pagkikilala ng mga tao. Namulat sila sa sariling kalagayan kaiba sa mga prayle at mga Kastila.
2. Ang Paglitaw ng Gitnang Uri ng mga Pilipino.
Ang tao sa lipunan noong panahon ng mga Kastila ay nauuri-uri ayon sa kalagayan nila sa buhay. Ang mga purong Kastila na sa Espanya ipinanganak ay tinatawag na peninsulares . Ang mga isinilang sa Pilipinas mula sa kapwa Kastila ay mga insulares at mestizo naman ang tawag sa mula sa dalawang angkan, Kastila at Pilipino o Intsik.
Ang pinakamababa sa pangkat ng tao ay ang karaniwang mamamayang Pilipino na kilala sa tawag na indio o busabos.
Sa pagdaan ng mga panahon , nabago ang panghuling uri. Ang pag-unlad ng kabuhayan ng mga negosyante at mangangalakal ang nagbunsod sa paglitaw ng pangkat ilustrado.
Sila ang mga Pilipinong nagkaroon ng magandang katayuan sa lipunan at nagsimulang humiling ng mga pagbabago. Kinalaban nila ang mga impluwensiya ng mga Kastila at prayle . Pinag-aral ang mga anak sa Maynila, sa Espanya at sa ibang bansa . Di nagtagal , ang mga nakapag-aral ay bumuo naman ng pangkat ng intelligentsia. Dahil sa natamong kaalaman at karunungan ay lalong lumawak at lumaki ang kanilang pang-unawa sa kahulugan ng kalayaan na dapat ipaglaban.
Kabilang sa mga Pilipinong nakapag-aral sa ibang bansa ay sina Dr.Jose Rizal, Graciano Lopez Jaena, Marcelo H. del Pilar, Mariano Ponce , Antonio Luna, Felix Hidalgo at marami pang –iba.
3. Ang Pagpasok ng mga Liberal na kaisipan.
Nang ang mga panahong yaon, mabilis na lumaganap sa Espanya ang liberal na kaisipan . Nakilala ang mga pampulitikang manunulat na tulad nina Jean Jacques Rousseau, Voltaire at John Locke na di- sang-ayon sa umiiral na sistemang monarkiyal. Ayon sa kanila kung mapapatunayan ng mga mamamayan na hindi na karapat-dapat ang pinuno sa kanilang pagtitiwala ay kailangang alisin na ito at palitan.
Ang kaisipang liberal na ito ay nadama sa naganap na Himagsikang Pranses.
Ang mga simulain ng mga Pranses, “Pagkapantay-pantay, kalayaan, at pagkakapatiran ay umabot at nakarating sa Pilipinas .
Sa araling ito, tatalakayin natin ang mga pamamaraang ginamit ng mga Espanyol upang maipatupad ang Kolonisasyon. Pangunahin sa mga patakarang ito ang kristiyanisasyon, reduccion, tributo, encommienda, at polo y servicio o sapilitang paggawa. Tatalakayin din dito ang naging epekto ng mga patakaran sa mga katutubo at naging reaksiyon nila rito.
Similar to Grade 6 mga ginawa ng makabayang pilipino sa pagkamit ng kalayaan (20)
2. Ang Paghihimagsik sa Cavite
Ika-20 ng Enero 1872 KP nagarmas ang
mga mangagawa at sundalo sa cavite
2 buwan matapos alisin ni Gobernador
Rafael de Izquierdo ang kanilang
prebelehiyo na makaligtas mula sa
pagbabayad ng buwis at sapilitang paggawa
Nakita ng mga prayle bilang oportunidad
upang ituloy ang sekularisasyon
3. Ang Paghihimagsik sa Cavite
Kinumbinsi nila si Izquidero na ang
pagaalsa ay bahagi ng mas malaking
planong pabagsakin ang kolonyal na
gobyerno at itayo ang nagsasariling
republika ng Pilipinas
Itinuro ang mga pilipinong pari bilang lider
ng pagsasabwatan laban sa gobyerno
Sa pag-udyok ng mga pari hinatulan sila ng
bitay sa pamamagitan ng garrote noong ika-
4. Mga Propagandistang Pilipino
Graciano Lopez Jaena
Itinatag ang kilusang
propaganda
Fray Botod – hinggil sa
pagaabuso at immoralidad ng
matabang prayle
Nagalit ang mga prayle at siya
ay ipinahanap
Sa lungsod ng Madrid sa
Espanya, ipinaalam sa mga
5. Mga Propagandistang Pilipino
Marcelo H. Del Pilar
Mamahayag ng Kilusang
Propaganda na gumamit ng
alyas “Plaridel”
Editor ng La Solidaridad
Nagsimulang maging repormista
noong 1880 KP
Ginamit niya ang mga plaza,
sabungan at maliliit na tindahan
upang mangampanya laban sa
6. Mga Propagandistang Pilipino
Jose Rizal
Nagaral ng medisina sa
Espanya. Doon sya lumahok sa
Kilusang Propaganda
Noli Me Tangere at El
Filibusterismo
Tinalakay ng dalawang nobela
ang katiwalian ng mga prayle at
mga opisyales na Espanyol
Pang-aabuso ng
8. Ang Katipunan
Kataas-taasan, Kagalang-
galangang Katipunan ng mga
anak ng Bayan
Itinatag noong Hulyo 7, 1892,
isang araw matapos arestuhin
si Rizal
Nagpulong ang mga gusting
sumapi sa Katipunan at
lumagda ng kanilang pagsapi
9. Ang Katipunan
Ang Tatlong Batayang layunin ng
Katipunan
1. Kumilos para sa kalayaan ng
Pilipinas mula sa Espanya
2. Magturo ng mabuting gawi at
gawa, at makibaka laban sa
panatisisimo at kahinaan ng
simbahan
3. Suportahan ang isa’t isa at
10. Ang Katipunan
Andres Bonifacio
Tagapagtatag ng Katipunan
Sa murang edad, tumigil sa
pag-aaral upang suportahan
ang kanyang pamilya
Nagtinda siya ng abaniko at
tungkod bago maging
mensahero.
Mahilig siya magbasa ng mga
