SlideShare a Scribd company logo
ªã¿¿ëáýð
Á.Ï¿ðýâ-Î÷èð
ªã¿¿ëáýð :
  Þì ¿çýãäëèéã ò¿¿íèé õàìò á¿õýëä íü òóñãàí
  íýðëýñýí íèéëìýë äîõèî,íýðëýõ,ìýäýýëýõ,õàðèëöàõ
  ¿¿ðýãòýé íýãæ þì.ªã¿¿ëáýð áîë ººðèéí õýëç¿éí
  õýñã¿¿äòýéãýý á¿õýë õýñãèéí õàðüöààíä áàéäàã
  õýëíèé ¿íäñýí íýãæ ìºí.ªã¿¿ëáýðèéí ÷óõàë íýãýí
  øèíæ áîë ò¿¿íèé ñàíààíû á¿òýö þì.
ªã¿¿ëáýðèéã
         ¿¿ðãýýð íü




Àñóóõ    Õ¿¿ðíýõ      Çàõèðàõ
Õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð
• Õàìãèéí îëîí òîîòîé,¿íäñýí õýâ ìàÿã íü
  õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð þì.Áàéãàëü íèéãìèéí
  þì ¿çýãäýë òýäãýýðèéí õàðüöààíû
  òóõàé áàòàëñàí ýñâýë ¿ã¿éñãýñýí
  ìýäýýëëèéã ººðòºº àãóóëñàí
  òîî÷èõ,çóðàãëàë õèéõ,õ¿¿ðíýõ
  áàéäëààð ºã¿¿ëñýí ºã¿¿ëáýðèéã
  õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð ãýíý.
Àñóóõ ºã¿¿ëáýð
• Àñóóõ ºã¿¿ëáýð íü ýñ àñóóñàí ºã¿¿ëáýð
  áóþó ºã¿¿ëáýðòýé ýñðýãöýí ãàð÷
  èðäýã.õàðèëöàõ òºâøèíä ºã¿¿ëýã÷ ýòãýýä
  ìýäýõã¿é ýñâýë òîäîðõîéã¿é áàéãàà þì
  ¿çýãäýë ¿éëäëèéí òóõàé ëàâëàí ìýäýõ
  äàìæóóëàõ çîðèëãîòîé àñóóõ ìýäýýëëèéã
  ººðòºº àãóóëñàí ºã¿¿ëáýðèéã õýëíý.
Àñóóõ ºã¿¿ëáýðèéã àíãèëàõ
           íü:
                  Æèíõýíý
                   àñóóõ
                 ºã¿¿ëáýð:




                                Åðèéí
       ÿðóó                      Áóþó
                   Àñóóõ
       àñóóõ                   òààìàãëàí
                 ºã¿¿ëáýð
     ºã¿¿ëáýð                    àñóóõ
                               ºã¿¿ëáýð




                   Àñóóí
                Àíõààðóóëñàí
                  ºã¿¿ëáýð
Æèíõýíý àñóóõ ºã¿¿ëáýð

Çààâàë õàðèó øààðäàõ ó÷ðààñ
ÿðèã÷ áà ñîíñîã÷èéã õàðèó
ìýäýýëýëä ºäºæ ¿ã¿éñãýñýí áà
áàòàëñàí óòãàòàé õàðèóëò àâàõ
àñóóëò áàéäàã.
ßðóó àñóóõ ºã¿¿ëáýð

• Áàòàëñàí,¿ã¿éñãýñýí õàðèó
  øààðäàõã¿é,ºã¿¿ëýã÷èéí ñýòãýëèéí
  õºäºë㺺íèé ºí㺠àÿñ,áîäîò áàéäàëä
  õýðõýí õàíäàæ áàéãàà
  áàéìæ,¿íýëýìæèéã ìàø ºâºðìºö
  èëýðõèéëäýã ó÷èð íàéðóóëãûí ÷óõàë
  õýðýãë¿¿ð áîëäîã.ªã¿¿ëáýðèéí
  ýöýñò /?/,/./ òàâüñàí áàéäàã.
Åðèéí àñóóõ áóþó òààìàãëàí
     àñóóõ ºã¿¿ëáýð
• Çààâàë õàðèó øààðäàõã¿é,ýñðýã
  ýòãýýäèéã ìýäýýëýëä ºäºæ, äàëä
  òààìàãëàõ óòãûã èëýðõèéëäýã.
Æèøýý íü:Òàíàé íóòãààð ñîíèí èõòýé þó?
Àñóóí-àíõààðóóëñàí
        ºã¿¿ëáýð
• Áîäиò áàéäàëä õàðüöàõ õàðüöààíû õóâüä
  àñóóãààä àíõààðóóëàõ óòãà èëýðõèéëñýí
  óòãàòàé ºã¿¿ëáýð.Õýëýõýä ºã¿¿ëáýðèéí
  ìýäýãäýëä îíöîëñîí õýñýãò àÿëãà,äóóíû ºíãº
  ºíäºðñºõ òóë õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýðýýñ èõ
  ÿëãààòàé.
Æèøýý íü:×è óíòàíà óó? ¿ã¿é þó?
Çàõèðàõ ºã¿¿ëáýð
• Áîäиò áàéäàëä òóõàéí ¿éëèéã ã¿éöýòã¿¿ëýõèéí òóë
  ºã¿¿ëýã÷ ýòãýýäèéí çàõèðàõ, õ¿ñýõ,òóøààõ, ã¿éõ, øààðäàõ,
  ñàíóóëàõ, çºâøººðºõ, øèéäýõ, äààëãàõ, åðººõ, õ¿íäýòãýõ,
  çºâëºõ çýðýã õ¿ñýë çîðèãèéã èëýðõèéëñýí áàéìæ óòãûã
  çààäà㠺㿿ëáýðèéã çàõèðàõ ºã¿¿ëáýð ãýíý.
Æèøýý íü:Áîñ Äóóãàà äóóë. Òà íàð ò¿ðãýí ÿâààðàé.
  ªã¿¿ëáýðèéí çàõèðàõ òóøààõ õýñýãò íü äóóíû ºí㺠ºíäºðñºõ
  áîëîâ÷ åðºíõèé人òýãø àÿëãàòàé áàéäàã.Çàõèðàõ ºã¿¿ëáýð
  íü õàíäñàí ¿ãòýé áàéõ íü ýëáýã.
Æèøýý íü:Çà íºõºð ìèíü ÿâúÿ! ãýõ ìýò.
Àíõààðóóëàõ ºã¿¿ëáýð
•Àõóé áàéäëыã ã¿íçãèé ìýäýðñíýýñ ¿¿ñýæ áàéãàà ºã¿¿ëýã÷èéí
ñýòãýëèéí õºäºë㺺íèé ÷àíàðòàé àíõààðóóëàõ ºã¿¿ëáýð ,ò¿¿íèé
õýëáýð ,óòãà èëðýõ áàéäàëä øóóä õîëáîîòîé.
•Õ¿ðýýëýí áóé áàéãàëü,íèéãìèéí þìс,¿çýãäëèéí òóõàé ñýòãýëèéí èõ
õºäºë㺺íòýéãýýð õýëñýí àíõààðóóëàõ àÿëãà á¿õèé ºã¿¿ëáýðèéã
àíõààðóóëàõ ºã¿¿ëáýð ãýíý.ìîíãîë õýëíèé àíõààðóóëàõ ºã¿¿ëáýð íü ÿíç
á¿ðèéí ìàÿãòàé.Òóõàéëáàë:õ¿¿ðíýõ,àñóóõ,çàõèðàõ ºã¿¿ëáýðèéí
õýëáýðýýð áàéæ áîëíî.
• Àíõààðóóëàõ ºã¿¿ëáýð íü áàÿðëàí áàõäàõ,àéí ýìýýõ,ñî÷èí
ñàíäðàõ,æèøèí äóðã¿éöýõ,óóðëàí õèëãýíýõ çýðýã ñýòãýëèéí
õºäºë㺺íèé îëîí ÿíç ºí㺠àÿñ óòãûã èëòãýäýã.
Ì.Áàçàððàã÷àà
• ªíººãèéí õýë øèíæëýëä ºã¿¿ëáýðèéã
  ìýäýãäýõ¿¿í áà ìýäýõ¿¿í,õýë áà õýëýõ¿éí
  òàëààñ ñóäàëæ,ýäãýýðèéí äèàëåêòèê
  õîëáîîã íàðèéâ÷ëàí àíõààðàõ
  áºë㺺.ªã¿¿ëáýðèéã çºâõºí äîòîîä á¿òöèéí
  õóâüä áóñ,ãàäààä á¿òöèéí òàëààñ
  ºã¿¿ëáýð íü áàéãàëü íèéãìèéí ¿çýãäëèéã
  õýðõýí òóñãàæ,õ¿ì¿¿ñèéí õîîðîíäîõ
  õàðèëöààã ÿàæ ã¿éöýòãýäãèéã ñóäàëíà
  ãýñýí ¿ã.
ªã¿¿ëáýð




Ìýäýãäýõ¿¿í   Ìýäýõ¿¿í              Õýë   Õýëýõ
• Ì ý ä ý ã ä ý õ ¿ ¿ Ì: Íýã òàëààð áàéãàëüòàé, íºãºº òàëààð ã¿í
    óõààí,òàíèí ìýäýõ¿éòýé õîëáîãääîã.
• Ì ý ä ý õ ¿ ¿ í: Íýã òàëààð íèéãýìòýé íºãºº òàëààð íèéãìèéí
    óõààí ñîöèîëîãèòîé õîëáîãääîã.
• Õ ý ë : íýã òàëààð òîãòîëöîîòîé, íºãºº òàëààð ëîãèêòîé
    õîëáîãääîã.
• Õ ý ë ý õ ¿ é : íýã òàëààð ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîãääîã.
ª ã ¿ ¿ ë á ý ð è é í íý ã æ íü :
    Íýã áà îëîí ¿éëäýã÷ á¿õèé ºã¿¿ëáýð/õóðààíãóé áà
    äýëãýðýíã¿é/
   Õàðèëöâàð/Àñóóõ áà àíõààðóóëàõ /
   Õàðèëöàõ ºã¿¿ëáýð íü ¿íýíäýý õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð áºãººä
    àñóóõ ºã¿¿ëáýðòýé ýñðýãöýíý.¯¿íèéã ä¿ðñýëáýë:
Ýñðýãöýõ íü:



Õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð       Àíõààðóóëàõ ºã¿¿ëáýð

  Àñóóõ ºã¿¿ëáýð           Çàõèðàõ õ¿ñýõ
ºã¿¿ëáýð
Áàòëàõ áà ¿ã¿éñãýõ ºã¿¿ëáýð íü ëîãèêèéí
øèíæòýé áîëîâ÷ ìýäýõ¿¿íèé õóâüä ñîíñîã÷ ýòãýýä
çºâøººðºõ ýñ çºâøººðºõ ºã¿¿ëáºð áîëæ,ºã¿¿ëáýðýð
õýëýëöýõ ¿éë àæèëëàãààã ºðí¿¿ëäýã.àñóóõ
õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð íü îáúåêòèâ ñóáúåêòèâ
øèíæòýé.Õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð íü ØÓ-íû
íàéðóóëãàòàé,àíõààðóóëàõ ºã¿¿ëáýð íü óðàí
çîõèîë ÿðóó íàéðãèéí íàéðóóëãàòàé,çàõèðàõ
ºã¿¿ëáýð íü àëáà áè÷ãèéí íàéðóóëãàòàé òóñ òóñ
õîëáîãäîíî.
• Õ¿¿ðíýõ àñóóõ ºã¿¿ëáýð íü èõýâ÷ëýí öàã
  çààõ íºõöºëººð,àíõààðóóëàõ áà çàõèðàõ
  ºã¿¿ëáýð íü èõýâ÷ëýí çàõèðàõ õ¿ñýõ
  íºõöºëººð òóñ òóñ õýëáýðæèõ áºãººä àñóóõ
  ºã¿¿ëáýð íü òºëººíèé ¿ãñòýé òóñ òóñ
  õîëáîîòîé áàéäàã.ñýòãýë õºäëºëèéí áàéäëûã
  èëòãýñýí àíõààðóóëàõ ºã¿¿ëáýð íü àëü ÷
  íàéðóóëãàä ÷ºëººòýé õýðýãëýãäýíý.
ÌУБИС /Ñóðàõ áè÷èã äýýðõ
ºã¿ ¿ ë á ý ð : îíîëóóä/
•   ª ã ¿ ¿ ë á ý ð ßìàð íýãýí ¿éë ÿâäëûí òóõàé ìýäýýëýõ õàðèëöàõ
    íýãæèéã õýëíý.
    ªã¿¿ëáýðèéã òîì ¿ñãýýð ýõýëæ ýöýñò íü öýã òàâèíà.
    Íîì çîõèîëîîñ èøëýë àâàõ, õ¿íèé õýëñýí ¿ã, íîì ñîíèí ñýòã¿¿ëèéí íýðèéã
    õàøèëòàíä áè÷íý.ªã¿¿ëáýð íü þó áîëîâ? õýí ÿàâ? õýíèé? þó ÿàñàí?
    ãýõ ìýò àñóóëòàíä õàðèóëàãäàíà.Íýã þì ¿çýãäýë, îéëãîëòûã óðíààð
    ä¿ðñëýõäýý ººð íýã þì ¿çýãäýëòýé æèøèí ä¿ðñëýõ àðãûã
    Ç ¿ é ð ë ý ë ãýíý.
    Õ¿¿ðíýõ, àñóóõ, çàõèðàõ ºã¿¿ëáýðèéã ñýòãýëèéí õºäºë㺺íòýé
    õýëñíèéã Ç à õ è ð à õ º ã ¿ ¿ ë á ý ð ãýíý.Ýíý ºã¿¿ëáýðèéí ýöýñò
    ………. öýã òàâèíà.
    ªã¿¿ëáýðò / -ã¿é, ¿ë, ýñ, áèø / ãýõ ìýò íºõöºë, òóñëàõ ¿ãèéã íýìæ
    ¿ã¿éñãýñýí óòãà èëòãýíý.
Өгүүлбэрийн агуулга

Ө гүү лбэрийн утга          “1 Унших”    Ө гүү лбэр бү тэц аялга   “2 Ярих”
  - ө гүү лбэрийн гол ба эсрэг               - ө гүү лбэрийг хэлэх аялгаар нь
санааг                                       - ялгаж унших, ялган бичнэ
       олох                                  - хүү рнэх, асуух, захирах,
  - батлах ба ү гү йсгэх                       анхааруулах ө гүү лбэрийн бие
ө гүү лбэрүү дийг                              биенээсээ ялгарах шинжийг
       ялгах, утга санааг тайлбарлах,          тодорхойлох
       хам орчноос нь сэргээн ярих



Ө гүү лбэр найруулага “4                 Ө гүү лбэр хувиргал     “3 Бичих”
Найруулах”                                   - ө гүү лбэрийн хэлэх аялгыг
    - асуух, хүү рнэх, захирах,          ---хүү рнэх, асуух, захирах,
      анхааруулах ө гүү лбэрийг ялгах,   анхааруулахыг өө рчлө н найруулж
                                         бичих, унших, тайлбарлах
     зө в дуудах, зө в бичих                - ө гүү лбэрийн зарим ү гийг
  - цэг асуултын тэмдэг, анхаарлын       хурааж зарим ү гийг дэлгэрүү лж
    тэмдэг, таслалыг ялгаж зө в          бичих
    тэмдэглэх
ªã¿¿ëáýð
          /õýëýõ àÿëãà/




Õ¿¿ðíýõ      Àñóóõ        Çàõèðàõ   Àíõààðóóëàõ
Ìóèñ / Ñóðàõ áè÷èã äýýðõ
           îíîëóóä /
Ä.ä Óòãûí ÿëãàà                  Õýëýõ    Áè÷èõ     ªã¿¿ëáýð
                                 ñîíñîõ   òýìäýãëýõ

1.   Ýíãèéí õ¿¿ðíýí ÿðüñàí
     óòãàòàé                     Òýãø     Öýã        Õ¿¿ðíýõ

2.   Àñóóæ ëàâëàñàí óòãàòàé
                                 ªãñºõ    Àñóóëòûí   Àñóóõ
                                          òýìäýã
3.   Ñ ýòãýëèéí õºäºëãººíºº
     èëýðõèéëñýí àíõààðóóëàõ     ªãñºõ    Àíõààðëûí Àíõààðóó
                                          òýìäýã    ëàõ
4.   Çàõèðàõ, òóøààõ, øààðäàõ,
     õ¿ñýõ, åðººõ, çºâëºõ        òýãø     óýã        Çàõèðàõ
Á.Ï¿ðýâ-Î÷èð                  Àäèë òàë                 Ì.Áàçàððàã÷àà
ªã¿¿ëáýð:Þì ¿çýãäëèéã         Õàðèóëàõ ºã¿¿ëáýð íü     ªã¿¿ëáýðèéã çàâõºí äîòîîä
ò¿¿íèé õºäºë㺺íèéõ íü õàìò   õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð         á¿òöèéí õóâüä áóñ ãàäààä
á¿õýëä íü òóñãàí íýðëýñýí     ºã¿¿ëáýðòýé ýñðýãöýíý.   á¿òöèéí òàëààñ ºã¿¿ëáýð íü
íèéëìýë äîõèî, íýðëýõ         ¯¿íèéã ä¿ðñýëáýë:        áàéãºëü íèéãìèéí ¿çýãäëèéã
ìýäýýëýõ õàðèëöàõ                                      õýðõýí òóñãàæ õ¿ì¿¿ñèéí
                              Õ¿¿ðíýõ
¿¿ðýãòýé íýãæ þì.Ìîíãîë                                õîîðîíäîõ õàðèëöààã ÿàæ
õýëíèé ºã¿¿ëáýðèéã            Àíõààðóóëàõ              ã¿éöýòãýäãèéã ñóäàëíà ãýñýí
¿¿ðãýýð íü: -Àñóóõ            Àñóóõ                    ¿ã.
    -Õ¿¿ðíýõ                  Çàõèðàõ                  ªã¿¿ëáýðèéí íýãæ íü:
    -Çàõèðàõ                  ªíººãèéí ºã¿¿ëáýð/       -¯éëäýã÷
                              ñóäëàëûí á¿òýýë¿¿äýä
                                                       -Õàðèëöâàð
                              *Àñóóõ –
                                                       Àñóóõ õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð íü
                              Õ¿¿ðíýõõàðèóëàõ/
                                                       îáúåêòèâ, ñóáúåêòèâ øèíæòýé.
                              Àíõààðóóëàõ-Çàõèðàõ
К-2 Хүүрнэх, асуух, Захирах,           К-1 Өгүүлбэр гэж юу вэ?
анхааруулах өгүүлбэрийн бие           Өгүүлбэрийн тухай ойлголт өгөх.
биеэсээ ялгарах шинжүүдийг            Өгүүлбэрийн гол ба эсрэг санаа.
тодрохойлох.                          Өгүүлбэрийг хэлэх аялгаар
К-4 Өгүүлбэрийн хувиргалуудыг         ангилах, ялгах, таних, хувиргах,
ярьж, бичихдээ төгс хэрэглэх . Ярих   зохиох, хурааж дэлгэрүүлэх.
чадварыг сайжруулах.                  К-3 Өгүүлбэрийн гол утга санааг
                                      дэлгэрүүлэх, хураах зэргээр
                                      хувиргаж сурснаар аливаа асуудалд
                                      олон талаас нь хандах бүтээлчээр
                                      сэтгэх анхны дадал хэвшилтэй
                                      болох.
Цаг хувиарлалт
Өгүүлбэрийг 4-р ангид нийт 5 цаг заана


  №       Хичээлийн сэдэв   цаг      Заах арга

  1       Өгүүлбэрийн гол    1       KWL АРГА
           ба эсрэг санаа

  2       Асуух хүүрнэх      1      ИНСЕРТИЙН
             захирах                  АРГА
           анхааруулах
          өгүүлбэр ялгах
  3           Хураан         1     СОЛИЛЦООНЫ
           дэлгэрүүлэх                 АРГА
  4       Батлах үгүйсгэх    1    Харилцан ярианы
                                       арга
  5          Бататгал        1     Багаар ажиллах
                                        арга
•   Сөд өвс иш салааныхаа үзүүрт хурууны өндөгнөөс томгүй ягаан
    хүрэн, хүрэн ягаан өнгийн цэцэг бүхий товчирхуу толгойтой,
    олон наст өндөр өвс. Хангай нутагт чийглэг газар бөөн ургаж
    наймдугаар сард газрын өнгө нилдээ хүрэн ягаан, улаан хүрэн
    болох нь бий. Монголд эмийн, тагийн хоёр зүйл ургалагаас
    эмийн сөдийг ардын болон шинжлэх ухааны эмнэлэгт өргөн
    ашигладаг.Цэцэг ба үндсээр нь ходоод гэдэсний өвчний эм
    хийдэг. Цус тогтоох нянг үхүүлэх үйлдэлтэй. Хөдөө гадаа явж
    байхад гэдэс дотор эвгүйдвээс өдөрт сөдийн 3-4 толгойг сайтар
    зажлан идэхэд буруудахгүй.


•   Шаргал уул өвс ишнийхээ үзүүрт голдоо шаргалдуу олон өнгө
    зүс, хэлбэртэй цэцэгтэй их үсэрхэг, ноосорхог өвс. Монгол
    орны ойт хээр, тал хээрийн бүсэд маш элбэг. Хүмүүс толгойн
    өвчин намжаах, цусны даралт бууруулах тустай хэмээн дэр
    хийж, заримдаа гутлынхаа уланд зулж дэвсдэг. Бүдэг саарал
    цэцэг нь мөддөө гундаж мууддаггй учраас уран зохиол, яруу
    найрагт үхэлгүй мөнхийн цагаан уул хэмээн алдаршуулсан нь
    байдаг.
•   1 Эмийн сөдийг анагаах ухаанд хэрхэн хэрэглэдгийг товчхон бичээрэй.
 •   2 Сөд өвс цагаан уул цэцгийн ялгаатай ба ижил төсөөтэй талыг бичээрэй.

                      Өвслөг
                       эмиин
                      ургамал




 •   3 Үгсийг зөв байрлуулан өгүүлбэр бүтээгээрэй.
                                                 ходоо            өвчний
өвсний              с өд            эм
                                                   д


                гэдэсний              үндсээр               хийдэг




 •   4 Бичсэн өгүүлбэрээ асуух, анхааруулах, захирах өгүүлбэр болгон найруулаарай.
•   1 Цус тогтоох,нянг үхүүлэх гэдэс дотор эвгүйдэхэд зажилж хэрэглэдэг
•   2
               Сөд өвс                 Өвслөг          Цагаан уул өвс
               Уулын оройд ургадаг     эмиин     Ойт хээр талд ургадаг
               Тод өнгөтэй             ургама           Бүдэг өнгөтэй
               Олон настай                л




•   3 Сөд өвсний үндсээр ходоод гэдэсний өвчний эм хийдэг
•   4 Сөд өвсний үндсээр ходоод гэдэсний өвчний эм хийдэг уу?
•     Сөд өвсний үндсээр ходоод гэдэсний өвчний эм хийдэг юм шүү
•   Зуун даага эргэлээ
•   Зуур замдаа цувлаа
•    Зургаан даага хошуурлаа
•   Зуузай холбон уралдлаа
•   Уяа сойлго таарсан
•   Унаган хүлгүүд өрсөлдөө
•   Урд хойноо оролцсоор
•   Уралдах газар богинослоо
•   Унасан хүүхэд яарна
•   Урам сэргэм гийнгоолно
•   Удам судрыг нь бодож
•   Уясан эзэн нь догдолно
•   Торойх бараа тодорлоо
•   Тоосон дундаас сугарлаа
•   Толин сартай зээрд
•   Торгон жолоо өргүүллээ
•   1 Эхиин гол санааг бичээрэй.
•   2 Асуултаар өгүүлбэр зохиогоод гол санааг нь ямар үг илэрхийлж байгааг
    зураарай.
                                 Хэн? Хэнии? Ямар? Юуг? Яав?
      3 “Баян ходоод” гэж ямар насны ямар адууг нэрлэдэг вэ? Яагаад?
      4 Адууг насаар нь эрэмбэлэн бичээрэй
                                 Шүдлэн, азарга, соёолон, даага, хязаарлан, их нас.

      5 Эхээс нэрлэсэн үгүүдийг утгаар нь зүйлчлэн бичээрэй

         Тоог нэрлэсэн    Хү нийг           Ү йлийг             Орон цагийг
                          нэрлэсэн          нэрлэсэн            нэрлэсэн




      6 Анаграммыг уншаарай
                                   Дрээз, логроб, рээх, аадга
1 Хурдан морины тухай, зургаан насны морьд уралддаг хамгийн үзэгч ихтэй уралдаан
     бол дааганы уралдаан байдаг:
2 Болд Гансүхийн зээрд даагыг унаж түрүүлэв.
3 “ Баян ходоод “ гэж уралдаанд хамгийн сүүлд ирсэн даагыг нэрлэдэг.
         Энэ жилийн баян ходоод
         Ирэх жилийн түрүү магнай гээд малын бүтэн ходоодоор шагнадаг
6 Даага, шүдлэн, хязаарлан, соёолон, их нас, азарга
7 , Тоог нэрлэсэн Хү нийг              Ү йлийг         Орон цагийг
                      нэрлэсэн       нэрлэсэн         нэрлэсэн
     Зуун             хүүхэд         Эргэлээ          богинослоо
     зургаа           Уясан эзэн     Уралдлаа
                                     Хошуурлаа
                                     Догдолно
                                     өргүүллээ




16 Зээрд, борлог, хээр, даага.
Амьд цог                                 Алтан цох
                                     Ө вгө н дархан шавиа шалгахаар шийдсэн
                                     гэнэ. Тэгээд түү нд чимхийн тө дий алт ө гөө д
Зуслангийн дэргэлэх ойд очлоо        :
Зугаалсаар явтал од тү глээ          -За, чи юу сурснаа харуул гэжээ.Шавь нь :
Чийгтэй ө всө нд гярхай ажвал        -Жа, би сурч базаасан юм багадаа гээд хө л
Чийдэн шиг цохнууд гялалзаж байнаа   дороо явсан тонгоо хорхойг шүү рч авав.
Алаг цэцгүү д шатах вий гэж          Тэгээд агшин зуур чимхийн тө дий алтаар
Аавдаа би шалавхан хэллээ            бү рчихжээ. Энэ байдлыг багш хараад
Шө нийн ойг ө дө р шиг гэрэлтүү лж   санаандгү й: - Алтан цох уу даа гэж
Шү дэнз зураад ө вөө харлаа          инээмсэглэв.
Мойлон чинээ хорхой байлаа                  “Шавийн эрдэм багшдаа” гэдэг энэ
Модны ёроолд хороглож байлаа         бус уу?
Алтан цох гэж эгч хэллээ
Амьд цог гэж ээж хэллээ
Чи, сурснаа, За, харуул, юу,
• Эхийг харьцуулан уншиж                      инээмсэглэв, цох уу даа,
утгыг нь ярилцаарай                          алтан гээд – Өгүүлбэр мөн
•Алтан цох, амьд цог гэж                                үү?
нэрлэсний учир юу вэ?                      -Өгүүлбэр болгон бичээрэй.
                                               -Өгүүлбэр юунаас бүтдэг
                                                        вэ?
     1
                                           2
                                  Эх
                                Өгүүлбэр
                                   Үг
                                  Бүт
                            4                  3
         Зүйр үгийг холбоо үг                  Шавийн эрдэм багшдаа гэдэг
                   болгоорой                   энэ бус уу?
                                               Өгүүлбэрийг хэлэх аялгаар
                                               өөрчлөн хэлээд
                                               тайлбарлаарай.
1а Энэ хоёр эх дээр цохыг хоёр янзаар нэрлэснийг харуулсан байна
1б
1в
2а өгүүлбэр биш
2б За чи юу сурснаа харуул
    Алтан цох уу даа гээд инээмсэглэв
2в Холбоо үгнээс бүтнэ
3а Шавийн эрдэм багшдаа гэдэг-Энэ өгүүлбэр нь хэлэх аялгаар хүүрнэх өгүүлбэр
      болгож болно
• Анхаарал тавьсанд баярлалаа

More Related Content

What's hot

Маркетингийн судалгааны асуудлыг тодорхойлох
Маркетингийн судалгааны асуудлыг тодорхойлохМаркетингийн судалгааны асуудлыг тодорхойлох
Маркетингийн судалгааны асуудлыг тодорхойлох
Гончигжавын Болдбаатар
 
өгүүлбэр
өгүүлбэрөгүүлбэр
өгүүлбэрDoodoiigo
 
өгүүлбэр
өгүүлбэрөгүүлбэр
өгүүлбэрDoodoiigo
 
Ýìíýëýãèéí àíõíû òóñëàìæ
Ýìíýëýãèéí àíõíû òóñëàìæÝìíýëýãèéí àíõíû òóñëàìæ
Ýìíýëýãèéí àíõíû òóñëàìæChimeg DB
 
Nyabo 7-8-r ulirald ordog hicheelvvd
Nyabo 7-8-r ulirald ordog hicheelvvdNyabo 7-8-r ulirald ordog hicheelvvd
Nyabo 7-8-r ulirald ordog hicheelvvdDagvadorj Munkhbaatar
 
Г.Янжиндулам Б.Түмэнжаргал - Жижиг дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхэд факторингий...
Г.Янжиндулам Б.Түмэнжаргал - Жижиг дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхэд факторингий...Г.Янжиндулам Б.Түмэнжаргал - Жижиг дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхэд факторингий...
Г.Янжиндулам Б.Түмэнжаргал - Жижиг дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхэд факторингий...batnasanb
 
Elegnii cirroz
Elegnii cirrozElegnii cirroz
Elegnii cirroz
nytt103103
 
5. ug buteh yos
5. ug buteh yos5. ug buteh yos
5. ug buteh yos
telmenten
 
Minii shulguud
Minii shulguudMinii shulguud
Minii shulguudbayarankh
 
бургуйдалт
бургуйдалтбургуйдалт
бургуйдалтdashkaubuns
 
Uhriin aj ahui
Uhriin aj ahuiUhriin aj ahui
Uhriin aj ahuiotgooPhh
 
Suunii uheriin tej
Suunii uheriin tejSuunii uheriin tej
Suunii uheriin tejotgooPhh
 
З.Мөнхзул Б.Билэгням Э.Оюун - НИЙСЛЭЛИЙН НИЙТИЙН ТЭЭВРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНД УХААЛА...
З.Мөнхзул Б.Билэгням Э.Оюун - НИЙСЛЭЛИЙН НИЙТИЙН ТЭЭВРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНД  УХААЛА...З.Мөнхзул Б.Билэгням Э.Оюун - НИЙСЛЭЛИЙН НИЙТИЙН ТЭЭВРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНД  УХААЛА...
З.Мөнхзул Б.Билэгням Э.Оюун - НИЙСЛЭЛИЙН НИЙТИЙН ТЭЭВРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНД УХААЛА...batnasanb
 

What's hot (16)

Маркетингийн судалгааны асуудлыг тодорхойлох
Маркетингийн судалгааны асуудлыг тодорхойлохМаркетингийн судалгааны асуудлыг тодорхойлох
Маркетингийн судалгааны асуудлыг тодорхойлох
 
өгүүлбэр
өгүүлбэрөгүүлбэр
өгүүлбэр
 
өгүүлбэр
өгүүлбэрөгүүлбэр
өгүүлбэр
 
Ýìíýëýãèéí àíõíû òóñëàìæ
Ýìíýëýãèéí àíõíû òóñëàìæÝìíýëýãèéí àíõíû òóñëàìæ
Ýìíýëýãèéí àíõíû òóñëàìæ
 
Nyabo 7-8-r ulirald ordog hicheelvvd
Nyabo 7-8-r ulirald ordog hicheelvvdNyabo 7-8-r ulirald ordog hicheelvvd
Nyabo 7-8-r ulirald ordog hicheelvvd
 
Г.Янжиндулам Б.Түмэнжаргал - Жижиг дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхэд факторингий...
Г.Янжиндулам Б.Түмэнжаргал - Жижиг дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхэд факторингий...Г.Янжиндулам Б.Түмэнжаргал - Жижиг дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхэд факторингий...
Г.Янжиндулам Б.Түмэнжаргал - Жижиг дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхэд факторингий...
 
Elegnii cirroz
Elegnii cirrozElegnii cirroz
Elegnii cirroz
 
5. ug buteh yos
5. ug buteh yos5. ug buteh yos
5. ug buteh yos
 
Lecture 3
Lecture 3Lecture 3
Lecture 3
 
хэл зүй I
хэл зүй Iхэл зүй I
хэл зүй I
 
Minii shulguud
Minii shulguudMinii shulguud
Minii shulguud
 
бургуйдалт
бургуйдалтбургуйдалт
бургуйдалт
 
Uhriin aj ahui
Uhriin aj ahuiUhriin aj ahui
Uhriin aj ahui
 
Surgaltiin togtoltsoo
Surgaltiin togtoltsoo  Surgaltiin togtoltsoo
Surgaltiin togtoltsoo
 
Suunii uheriin tej
Suunii uheriin tejSuunii uheriin tej
Suunii uheriin tej
 
З.Мөнхзул Б.Билэгням Э.Оюун - НИЙСЛЭЛИЙН НИЙТИЙН ТЭЭВРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНД УХААЛА...
З.Мөнхзул Б.Билэгням Э.Оюун - НИЙСЛЭЛИЙН НИЙТИЙН ТЭЭВРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНД  УХААЛА...З.Мөнхзул Б.Билэгням Э.Оюун - НИЙСЛЭЛИЙН НИЙТИЙН ТЭЭВРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНД  УХААЛА...
З.Мөнхзул Б.Билэгням Э.Оюун - НИЙСЛЭЛИЙН НИЙТИЙН ТЭЭВРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНД УХААЛА...
 

Similar to File(5)

өгүүлбэр
өгүүлбэрөгүүлбэр
өгүүлбэрDoodoiigo
 
өгүүлбэр
өгүүлбэрөгүүлбэр
өгүүлбэрDoodoiigo
 
өгүүлбэр
өгүүлбэрөгүүлбэр
өгүүлбэрDoodoiigo
 
өгүүлбэр
өгүүлбэрөгүүлбэр
өгүүлбэрDoodoiigo
 
Ehed zadlal xiix
Ehed zadlal xiixEhed zadlal xiix
Ehed zadlal xiixnyamtaivan
 
математикийн хичээл 8 р анги
математикийн хичээл 8 р ангиматематикийн хичээл 8 р анги
математикийн хичээл 8 р ангиErka3d
 
7 10, 13-14,16-18 nastni ontslog
7 10, 13-14,16-18 nastni ontslog7 10, 13-14,16-18 nastni ontslog
7 10, 13-14,16-18 nastni ontslog
Delger Nasan
 
Ч.Должинсүрэн - ЭНГИЙН ХУВЬЦААГ ЛОГИСТИКООР УДИРДАХ НЬ
Ч.Должинсүрэн - ЭНГИЙН ХУВЬЦААГ ЛОГИСТИКООР УДИРДАХ НЬЧ.Должинсүрэн - ЭНГИЙН ХУВЬЦААГ ЛОГИСТИКООР УДИРДАХ НЬ
Ч.Должинсүрэн - ЭНГИЙН ХУВЬЦААГ ЛОГИСТИКООР УДИРДАХ НЬbatnasanb
 
Лекц №13 Төслийн санхүүжилтийг олж бэлтгэх аргууд
Лекц №13 Төслийн санхүүжилтийг олж бэлтгэх аргуудЛекц №13 Төслийн санхүүжилтийг олж бэлтгэх аргууд
Лекц №13 Төслийн санхүүжилтийг олж бэлтгэх аргууд
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
 
ябд хичээл уз
ябд хичээл узябд хичээл уз
ябд хичээл узnaran_od
 
Glossary of concepts and terms in governance
Glossary of concepts and terms in governanceGlossary of concepts and terms in governance
Glossary of concepts and terms in governance
Ochir Consulting Ltd
 
ЭЗО судлах зүйл
ЭЗО судлах зүйлЭЗО судлах зүйл
ЭЗО судлах зүйл
ИЗ-СЭЗС багш Д.Заяамөнх
 
3. galiin managment
3.   galiin managment3.   galiin managment
3. galiin managment
Sugiraa
 
монгол эмнэлэгийн онол lecture
монгол эмнэлэгийн онол lecture монгол эмнэлэгийн онол lecture
монгол эмнэлэгийн онол lecture Orgio Ekho
 
Suld enhbayar j_2011_09
Suld enhbayar j_2011_09Suld enhbayar j_2011_09
Suld enhbayar j_2011_09
Soyol-Orgil Enkhbayar
 

Similar to File(5) (20)

өгүүлбэр
өгүүлбэрөгүүлбэр
өгүүлбэр
 
өгүүлбэр
өгүүлбэрөгүүлбэр
өгүүлбэр
 
өгүүлбэр
өгүүлбэрөгүүлбэр
өгүүлбэр
 
өгүүлбэр
өгүүлбэрөгүүлбэр
өгүүлбэр
 
Ehed zadlal xiix
Ehed zadlal xiixEhed zadlal xiix
Ehed zadlal xiix
 
математикийн хичээл 8 р анги
математикийн хичээл 8 р ангиматематикийн хичээл 8 р анги
математикийн хичээл 8 р анги
 
7 10, 13-14,16-18 nastni ontslog
7 10, 13-14,16-18 nastni ontslog7 10, 13-14,16-18 nastni ontslog
7 10, 13-14,16-18 nastni ontslog
 
Ч.Должинсүрэн - ЭНГИЙН ХУВЬЦААГ ЛОГИСТИКООР УДИРДАХ НЬ
Ч.Должинсүрэн - ЭНГИЙН ХУВЬЦААГ ЛОГИСТИКООР УДИРДАХ НЬЧ.Должинсүрэн - ЭНГИЙН ХУВЬЦААГ ЛОГИСТИКООР УДИРДАХ НЬ
Ч.Должинсүрэн - ЭНГИЙН ХУВЬЦААГ ЛОГИСТИКООР УДИРДАХ НЬ
 
Лекц №13 Төслийн санхүүжилтийг олж бэлтгэх аргууд
Лекц №13 Төслийн санхүүжилтийг олж бэлтгэх аргуудЛекц №13 Төслийн санхүүжилтийг олж бэлтгэх аргууд
Лекц №13 Төслийн санхүүжилтийг олж бэлтгэх аргууд
 
ябд хичээл уз
ябд хичээл узябд хичээл уз
ябд хичээл уз
 
Geometr 7uzuuleh
Geometr 7uzuulehGeometr 7uzuuleh
Geometr 7uzuuleh
 
Geometr 7uzuuleh
Geometr 7uzuulehGeometr 7uzuuleh
Geometr 7uzuuleh
 
Geometr 7uzuuleh
Geometr 7uzuulehGeometr 7uzuuleh
Geometr 7uzuuleh
 
Blok2 1
Blok2 1Blok2 1
Blok2 1
 
Blok2 1
Blok2 1Blok2 1
Blok2 1
 
Glossary of concepts and terms in governance
Glossary of concepts and terms in governanceGlossary of concepts and terms in governance
Glossary of concepts and terms in governance
 
ЭЗО судлах зүйл
ЭЗО судлах зүйлЭЗО судлах зүйл
ЭЗО судлах зүйл
 
3. galiin managment
3.   galiin managment3.   galiin managment
3. galiin managment
 
монгол эмнэлэгийн онол lecture
монгол эмнэлэгийн онол lecture монгол эмнэлэгийн онол lecture
монгол эмнэлэгийн онол lecture
 
Suld enhbayar j_2011_09
Suld enhbayar j_2011_09Suld enhbayar j_2011_09
Suld enhbayar j_2011_09
 

More from Doodoiigo

ш 9 монгол хэл
ш 9  монгол хэлш 9  монгол хэл
ш 9 монгол хэлDoodoiigo
 
ш 9 монгол хэл
ш 9  монгол хэлш 9  монгол хэл
ш 9 монгол хэлDoodoiigo
 
Hicheel 7 r angi (repaired)
Hicheel 7 r angi (repaired)Hicheel 7 r angi (repaired)
Hicheel 7 r angi (repaired)Doodoiigo
 
модун шаньюй
модун шаньюймодун шаньюй
модун шаньюйDoodoiigo
 
зөвлөгөө
зөвлөгөөзөвлөгөө
зөвлөгөөDoodoiigo
 
модун шаньюй
модун шаньюймодун шаньюй
модун шаньюйDoodoiigo
 
модун шаньюй
модун шаньюймодун шаньюй
модун шаньюйDoodoiigo
 
зөвлөгөө
зөвлөгөөзөвлөгөө
зөвлөгөөDoodoiigo
 
Comparative and superlative(4)
Comparative and superlative(4)Comparative and superlative(4)
Comparative and superlative(4)Doodoiigo
 

More from Doodoiigo (10)

ш 9 монгол хэл
ш 9  монгол хэлш 9  монгол хэл
ш 9 монгол хэл
 
ш 9 монгол хэл
ш 9  монгол хэлш 9  монгол хэл
ш 9 монгол хэл
 
Hicheel 7 r angi (repaired)
Hicheel 7 r angi (repaired)Hicheel 7 r angi (repaired)
Hicheel 7 r angi (repaired)
 
модун шаньюй
модун шаньюймодун шаньюй
модун шаньюй
 
зөвлөгөө
зөвлөгөөзөвлөгөө
зөвлөгөө
 
модун шаньюй
модун шаньюймодун шаньюй
модун шаньюй
 
модун шаньюй
модун шаньюймодун шаньюй
модун шаньюй
 
зөвлөгөө
зөвлөгөөзөвлөгөө
зөвлөгөө
 
знө
знөзнө
знө
 
Comparative and superlative(4)
Comparative and superlative(4)Comparative and superlative(4)
Comparative and superlative(4)
 

File(5)

  • 2. Á.Ï¿ðýâ-Î÷èð ªã¿¿ëáýð : Þì ¿çýãäëèéã ò¿¿íèé õàìò á¿õýëä íü òóñãàí íýðëýñýí íèéëìýë äîõèî,íýðëýõ,ìýäýýëýõ,õàðèëöàõ ¿¿ðýãòýé íýãæ þì.ªã¿¿ëáýð áîë ººðèéí õýëç¿éí õýñã¿¿äòýéãýý á¿õýë õýñãèéí õàðüöààíä áàéäàã õýëíèé ¿íäñýí íýãæ ìºí.ªã¿¿ëáýðèéí ÷óõàë íýãýí øèíæ áîë ò¿¿íèé ñàíààíû á¿òýö þì.
  • 3. ªã¿¿ëáýðèéã ¿¿ðãýýð íü Àñóóõ Õ¿¿ðíýõ Çàõèðàõ
  • 4. Õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð • Õàìãèéí îëîí òîîòîé,¿íäñýí õýâ ìàÿã íü õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð þì.Áàéãàëü íèéãìèéí þì ¿çýãäýë òýäãýýðèéí õàðüöààíû òóõàé áàòàëñàí ýñâýë ¿ã¿éñãýñýí ìýäýýëëèéã ººðòºº àãóóëñàí òîî÷èõ,çóðàãëàë õèéõ,õ¿¿ðíýõ áàéäëààð ºã¿¿ëñýí ºã¿¿ëáýðèéã õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð ãýíý.
  • 5. Àñóóõ ºã¿¿ëáýð • Àñóóõ ºã¿¿ëáýð íü ýñ àñóóñàí ºã¿¿ëáýð áóþó ºã¿¿ëáýðòýé ýñðýãöýí ãàð÷ èðäýã.õàðèëöàõ òºâøèíä ºã¿¿ëýã÷ ýòãýýä ìýäýõã¿é ýñâýë òîäîðõîéã¿é áàéãàà þì ¿çýãäýë ¿éëäëèéí òóõàé ëàâëàí ìýäýõ äàìæóóëàõ çîðèëãîòîé àñóóõ ìýäýýëëèéã ººðòºº àãóóëñàí ºã¿¿ëáýðèéã õýëíý.
  • 6. Àñóóõ ºã¿¿ëáýðèéã àíãèëàõ íü: Æèíõýíý àñóóõ ºã¿¿ëáýð: Åðèéí ÿðóó Áóþó Àñóóõ àñóóõ òààìàãëàí ºã¿¿ëáýð ºã¿¿ëáýð àñóóõ ºã¿¿ëáýð Àñóóí Àíõààðóóëñàí ºã¿¿ëáýð
  • 7. Æèíõýíý àñóóõ ºã¿¿ëáýð Çààâàë õàðèó øààðäàõ ó÷ðààñ ÿðèã÷ áà ñîíñîã÷èéã õàðèó ìýäýýëýëä ºäºæ ¿ã¿éñãýñýí áà áàòàëñàí óòãàòàé õàðèóëò àâàõ àñóóëò áàéäàã.
  • 8. ßðóó àñóóõ ºã¿¿ëáýð • Áàòàëñàí,¿ã¿éñãýñýí õàðèó øààðäàõã¿é,ºã¿¿ëýã÷èéí ñýòãýëèéí õºäºë㺺íèé ºí㺠àÿñ,áîäîò áàéäàëä õýðõýí õàíäàæ áàéãàà áàéìæ,¿íýëýìæèéã ìàø ºâºðìºö èëýðõèéëäýã ó÷èð íàéðóóëãûí ÷óõàë õýðýãë¿¿ð áîëäîã.ªã¿¿ëáýðèéí ýöýñò /?/,/./ òàâüñàí áàéäàã.
  • 9. Åðèéí àñóóõ áóþó òààìàãëàí àñóóõ ºã¿¿ëáýð • Çààâàë õàðèó øààðäàõã¿é,ýñðýã ýòãýýäèéã ìýäýýëýëä ºäºæ, äàëä òààìàãëàõ óòãûã èëýðõèéëäýã. Æèøýý íü:Òàíàé íóòãààð ñîíèí èõòýé þó?
  • 10. Àñóóí-àíõààðóóëñàí ºã¿¿ëáýð • Áîäиò áàéäàëä õàðüöàõ õàðüöààíû õóâüä àñóóãààä àíõààðóóëàõ óòãà èëýðõèéëñýí óòãàòàé ºã¿¿ëáýð.Õýëýõýä ºã¿¿ëáýðèéí ìýäýãäýëä îíöîëñîí õýñýãò àÿëãà,äóóíû ºí㺠ºíäºðñºõ òóë õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýðýýñ èõ ÿëãààòàé. Æèøýý íü:×è óíòàíà óó? ¿ã¿é þó?
  • 11. Çàõèðàõ ºã¿¿ëáýð • Áîäиò áàéäàëä òóõàéí ¿éëèéã ã¿éöýòã¿¿ëýõèéí òóë ºã¿¿ëýã÷ ýòãýýäèéí çàõèðàõ, õ¿ñýõ,òóøààõ, ã¿éõ, øààðäàõ, ñàíóóëàõ, çºâøººðºõ, øèéäýõ, äààëãàõ, åðººõ, õ¿íäýòãýõ, çºâëºõ çýðýã õ¿ñýë çîðèãèéã èëýðõèéëñýí áàéìæ óòãûã çààäà㠺㿿ëáýðèéã çàõèðàõ ºã¿¿ëáýð ãýíý. Æèøýý íü:Áîñ Äóóãàà äóóë. Òà íàð ò¿ðãýí ÿâààðàé. ªã¿¿ëáýðèéí çàõèðàõ òóøààõ õýñýãò íü äóóíû ºí㺠ºíäºðñºõ áîëîâ÷ åðºíõèé人òýãø àÿëãàòàé áàéäàã.Çàõèðàõ ºã¿¿ëáýð íü õàíäñàí ¿ãòýé áàéõ íü ýëáýã. Æèøýý íü:Çà íºõºð ìèíü ÿâúÿ! ãýõ ìýò.
  • 12. Àíõààðóóëàõ ºã¿¿ëáýð •Àõóé áàéäëыã ã¿íçãèé ìýäýðñíýýñ ¿¿ñýæ áàéãàà ºã¿¿ëýã÷èéí ñýòãýëèéí õºäºë㺺íèé ÷àíàðòàé àíõààðóóëàõ ºã¿¿ëáýð ,ò¿¿íèé õýëáýð ,óòãà èëðýõ áàéäàëä øóóä õîëáîîòîé. •Õ¿ðýýëýí áóé áàéãàëü,íèéãìèéí þìс,¿çýãäëèéí òóõàé ñýòãýëèéí èõ õºäºë㺺íòýéãýýð õýëñýí àíõààðóóëàõ àÿëãà á¿õèé ºã¿¿ëáýðèéã àíõààðóóëàõ ºã¿¿ëáýð ãýíý.ìîíãîë õýëíèé àíõààðóóëàõ ºã¿¿ëáýð íü ÿíç á¿ðèéí ìàÿãòàé.Òóõàéëáàë:õ¿¿ðíýõ,àñóóõ,çàõèðàõ ºã¿¿ëáýðèéí õýëáýðýýð áàéæ áîëíî. • Àíõààðóóëàõ ºã¿¿ëáýð íü áàÿðëàí áàõäàõ,àéí ýìýýõ,ñî÷èí ñàíäðàõ,æèøèí äóðã¿éöýõ,óóðëàí õèëãýíýõ çýðýã ñýòãýëèéí õºäºë㺺íèé îëîí ÿíç ºí㺠àÿñ óòãûã èëòãýäýã.
  • 13. Ì.Áàçàððàã÷àà • ªíººãèéí õýë øèíæëýëä ºã¿¿ëáýðèéã ìýäýãäýõ¿¿í áà ìýäýõ¿¿í,õýë áà õýëýõ¿éí òàëààñ ñóäàëæ,ýäãýýðèéí äèàëåêòèê õîëáîîã íàðèéâ÷ëàí àíõààðàõ áºë㺺.ªã¿¿ëáýðèéã çºâõºí äîòîîä á¿òöèéí õóâüä áóñ,ãàäààä á¿òöèéí òàëààñ ºã¿¿ëáýð íü áàéãàëü íèéãìèéí ¿çýãäëèéã õýðõýí òóñãàæ,õ¿ì¿¿ñèéí õîîðîíäîõ õàðèëöààã ÿàæ ã¿éöýòãýäãèéã ñóäàëíà ãýñýí ¿ã.
  • 14. ªã¿¿ëáýð Ìýäýãäýõ¿¿í Ìýäýõ¿¿í Õýë Õýëýõ
  • 15. • Ì ý ä ý ã ä ý õ ¿ ¿ Ì: Íýã òàëààð áàéãàëüòàé, íºãºº òàëààð ã¿í óõààí,òàíèí ìýäýõ¿éòýé õîëáîãääîã. • Ì ý ä ý õ ¿ ¿ í: Íýã òàëààð íèéãýìòýé íºãºº òàëààð íèéãìèéí óõààí ñîöèîëîãèòîé õîëáîãääîã. • Õ ý ë : íýã òàëààð òîãòîëöîîòîé, íºãºº òàëààð ëîãèêòîé õîëáîãääîã. • Õ ý ë ý õ ¿ é : íýã òàëààð ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîãääîã. ª ã ¿ ¿ ë á ý ð è é í íý ã æ íü : Íýã áà îëîí ¿éëäýã÷ á¿õèé ºã¿¿ëáýð/õóðààíãóé áà äýëãýðýíã¿é/ Õàðèëöâàð/Àñóóõ áà àíõààðóóëàõ / Õàðèëöàõ ºã¿¿ëáýð íü ¿íýíäýý õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð áºãººä àñóóõ ºã¿¿ëáýðòýé ýñðýãöýíý.¯¿íèéã ä¿ðñýëáýë:
  • 16. Ýñðýãöýõ íü: Õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð Àíõààðóóëàõ ºã¿¿ëáýð Àñóóõ ºã¿¿ëáýð Çàõèðàõ õ¿ñýõ ºã¿¿ëáýð
  • 17. Áàòëàõ áà ¿ã¿éñãýõ ºã¿¿ëáýð íü ëîãèêèéí øèíæòýé áîëîâ÷ ìýäýõ¿¿íèé õóâüä ñîíñîã÷ ýòãýýä çºâøººðºõ ýñ çºâøººðºõ ºã¿¿ëáºð áîëæ,ºã¿¿ëáýðýð õýëýëöýõ ¿éë àæèëëàãààã ºðí¿¿ëäýã.àñóóõ õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð íü îáúåêòèâ ñóáúåêòèâ øèíæòýé.Õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð íü ØÓ-íû íàéðóóëãàòàé,àíõààðóóëàõ ºã¿¿ëáýð íü óðàí çîõèîë ÿðóó íàéðãèéí íàéðóóëãàòàé,çàõèðàõ ºã¿¿ëáýð íü àëáà áè÷ãèéí íàéðóóëãàòàé òóñ òóñ õîëáîãäîíî.
  • 18. • Õ¿¿ðíýõ àñóóõ ºã¿¿ëáýð íü èõýâ÷ëýí öàã çààõ íºõöºëººð,àíõààðóóëàõ áà çàõèðàõ ºã¿¿ëáýð íü èõýâ÷ëýí çàõèðàõ õ¿ñýõ íºõöºëººð òóñ òóñ õýëáýðæèõ áºãººä àñóóõ ºã¿¿ëáýð íü òºëººíèé ¿ãñòýé òóñ òóñ õîëáîîòîé áàéäàã.ñýòãýë õºäëºëèéí áàéäëûã èëòãýñýí àíõààðóóëàõ ºã¿¿ëáýð íü àëü ÷ íàéðóóëãàä ÷ºëººòýé õýðýãëýãäýíý.
  • 19. ÌУБИС /Ñóðàõ áè÷èã äýýðõ ºã¿ ¿ ë á ý ð : îíîëóóä/ • ª ã ¿ ¿ ë á ý ð ßìàð íýãýí ¿éë ÿâäëûí òóõàé ìýäýýëýõ õàðèëöàõ íýãæèéã õýëíý. ªã¿¿ëáýðèéã òîì ¿ñãýýð ýõýëæ ýöýñò íü öýã òàâèíà. Íîì çîõèîëîîñ èøëýë àâàõ, õ¿íèé õýëñýí ¿ã, íîì ñîíèí ñýòã¿¿ëèéí íýðèéã õàøèëòàíä áè÷íý.ªã¿¿ëáýð íü þó áîëîâ? õýí ÿàâ? õýíèé? þó ÿàñàí? ãýõ ìýò àñóóëòàíä õàðèóëàãäàíà.Íýã þì ¿çýãäýë, îéëãîëòûã óðíààð ä¿ðñëýõäýý ººð íýã þì ¿çýãäýëòýé æèøèí ä¿ðñëýõ àðãûã Ç ¿ é ð ë ý ë ãýíý. Õ¿¿ðíýõ, àñóóõ, çàõèðàõ ºã¿¿ëáýðèéã ñýòãýëèéí õºäºë㺺íòýé õýëñíèéã Ç à õ è ð à õ º ã ¿ ¿ ë á ý ð ãýíý.Ýíý ºã¿¿ëáýðèéí ýöýñò ………. öýã òàâèíà. ªã¿¿ëáýðò / -ã¿é, ¿ë, ýñ, áèø / ãýõ ìýò íºõöºë, òóñëàõ ¿ãèéã íýìæ ¿ã¿éñãýñýí óòãà èëòãýíý.
  • 20. Өгүүлбэрийн агуулга Ө гүү лбэрийн утга “1 Унших” Ө гүү лбэр бү тэц аялга “2 Ярих” - ө гүү лбэрийн гол ба эсрэг - ө гүү лбэрийг хэлэх аялгаар нь санааг - ялгаж унших, ялган бичнэ олох - хүү рнэх, асуух, захирах, - батлах ба ү гү йсгэх анхааруулах ө гүү лбэрийн бие ө гүү лбэрүү дийг биенээсээ ялгарах шинжийг ялгах, утга санааг тайлбарлах, тодорхойлох хам орчноос нь сэргээн ярих Ө гүү лбэр найруулага “4 Ө гүү лбэр хувиргал “3 Бичих” Найруулах” - ө гүү лбэрийн хэлэх аялгыг - асуух, хүү рнэх, захирах, ---хүү рнэх, асуух, захирах, анхааруулах ө гүү лбэрийг ялгах, анхааруулахыг өө рчлө н найруулж бичих, унших, тайлбарлах зө в дуудах, зө в бичих - ө гүү лбэрийн зарим ү гийг - цэг асуултын тэмдэг, анхаарлын хурааж зарим ү гийг дэлгэрүү лж тэмдэг, таслалыг ялгаж зө в бичих тэмдэглэх
  • 21. ªã¿¿ëáýð /õýëýõ àÿëãà/ Õ¿¿ðíýõ Àñóóõ Çàõèðàõ Àíõààðóóëàõ
  • 22. Ìóèñ / Ñóðàõ áè÷èã äýýðõ îíîëóóä / Ä.ä Óòãûí ÿëãàà Õýëýõ Áè÷èõ ªã¿¿ëáýð ñîíñîõ òýìäýãëýõ 1. Ýíãèéí õ¿¿ðíýí ÿðüñàí óòãàòàé Òýãø Öýã Õ¿¿ðíýõ 2. Àñóóæ ëàâëàñàí óòãàòàé ªãñºõ Àñóóëòûí Àñóóõ òýìäýã 3. Ñ ýòãýëèéí õºäºëãººíºº èëýðõèéëñýí àíõààðóóëàõ ªãñºõ Àíõààðëûí Àíõààðóó òýìäýã ëàõ 4. Çàõèðàõ, òóøààõ, øààðäàõ, õ¿ñýõ, åðººõ, çºâëºõ òýãø óýã Çàõèðàõ
  • 23. Á.Ï¿ðýâ-Î÷èð Àäèë òàë Ì.Áàçàððàã÷àà ªã¿¿ëáýð:Þì ¿çýãäëèéã Õàðèóëàõ ºã¿¿ëáýð íü ªã¿¿ëáýðèéã çàâõºí äîòîîä ò¿¿íèé õºäºë㺺íèéõ íü õàìò õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð á¿òöèéí õóâüä áóñ ãàäààä á¿õýëä íü òóñãàí íýðëýñýí ºã¿¿ëáýðòýé ýñðýãöýíý. á¿òöèéí òàëààñ ºã¿¿ëáýð íü íèéëìýë äîõèî, íýðëýõ ¯¿íèéã ä¿ðñýëáýë: áàéãºëü íèéãìèéí ¿çýãäëèéã ìýäýýëýõ õàðèëöàõ õýðõýí òóñãàæ õ¿ì¿¿ñèéí Õ¿¿ðíýõ ¿¿ðýãòýé íýãæ þì.Ìîíãîë õîîðîíäîõ õàðèëöààã ÿàæ õýëíèé ºã¿¿ëáýðèéã Àíõààðóóëàõ ã¿éöýòãýäãèéã ñóäàëíà ãýñýí ¿¿ðãýýð íü: -Àñóóõ Àñóóõ ¿ã. -Õ¿¿ðíýõ Çàõèðàõ ªã¿¿ëáýðèéí íýãæ íü: -Çàõèðàõ ªíººãèéí ºã¿¿ëáýð/ -¯éëäýã÷ ñóäëàëûí á¿òýýë¿¿äýä -Õàðèëöâàð *Àñóóõ – Àñóóõ õ¿¿ðíýõ ºã¿¿ëáýð íü Õ¿¿ðíýõõàðèóëàõ/ îáúåêòèâ, ñóáúåêòèâ øèíæòýé. Àíõààðóóëàõ-Çàõèðàõ
  • 24. К-2 Хүүрнэх, асуух, Захирах, К-1 Өгүүлбэр гэж юу вэ? анхааруулах өгүүлбэрийн бие Өгүүлбэрийн тухай ойлголт өгөх. биеэсээ ялгарах шинжүүдийг Өгүүлбэрийн гол ба эсрэг санаа. тодрохойлох. Өгүүлбэрийг хэлэх аялгаар К-4 Өгүүлбэрийн хувиргалуудыг ангилах, ялгах, таних, хувиргах, ярьж, бичихдээ төгс хэрэглэх . Ярих зохиох, хурааж дэлгэрүүлэх. чадварыг сайжруулах. К-3 Өгүүлбэрийн гол утга санааг дэлгэрүүлэх, хураах зэргээр хувиргаж сурснаар аливаа асуудалд олон талаас нь хандах бүтээлчээр сэтгэх анхны дадал хэвшилтэй болох.
  • 25. Цаг хувиарлалт Өгүүлбэрийг 4-р ангид нийт 5 цаг заана № Хичээлийн сэдэв цаг Заах арга 1 Өгүүлбэрийн гол 1 KWL АРГА ба эсрэг санаа 2 Асуух хүүрнэх 1 ИНСЕРТИЙН захирах АРГА анхааруулах өгүүлбэр ялгах 3 Хураан 1 СОЛИЛЦООНЫ дэлгэрүүлэх АРГА 4 Батлах үгүйсгэх 1 Харилцан ярианы арга 5 Бататгал 1 Багаар ажиллах арга
  • 26. Сөд өвс иш салааныхаа үзүүрт хурууны өндөгнөөс томгүй ягаан хүрэн, хүрэн ягаан өнгийн цэцэг бүхий товчирхуу толгойтой, олон наст өндөр өвс. Хангай нутагт чийглэг газар бөөн ургаж наймдугаар сард газрын өнгө нилдээ хүрэн ягаан, улаан хүрэн болох нь бий. Монголд эмийн, тагийн хоёр зүйл ургалагаас эмийн сөдийг ардын болон шинжлэх ухааны эмнэлэгт өргөн ашигладаг.Цэцэг ба үндсээр нь ходоод гэдэсний өвчний эм хийдэг. Цус тогтоох нянг үхүүлэх үйлдэлтэй. Хөдөө гадаа явж байхад гэдэс дотор эвгүйдвээс өдөрт сөдийн 3-4 толгойг сайтар зажлан идэхэд буруудахгүй. • Шаргал уул өвс ишнийхээ үзүүрт голдоо шаргалдуу олон өнгө зүс, хэлбэртэй цэцэгтэй их үсэрхэг, ноосорхог өвс. Монгол орны ойт хээр, тал хээрийн бүсэд маш элбэг. Хүмүүс толгойн өвчин намжаах, цусны даралт бууруулах тустай хэмээн дэр хийж, заримдаа гутлынхаа уланд зулж дэвсдэг. Бүдэг саарал цэцэг нь мөддөө гундаж мууддаггй учраас уран зохиол, яруу найрагт үхэлгүй мөнхийн цагаан уул хэмээн алдаршуулсан нь байдаг.
  • 27. 1 Эмийн сөдийг анагаах ухаанд хэрхэн хэрэглэдгийг товчхон бичээрэй. • 2 Сөд өвс цагаан уул цэцгийн ялгаатай ба ижил төсөөтэй талыг бичээрэй. Өвслөг эмиин ургамал • 3 Үгсийг зөв байрлуулан өгүүлбэр бүтээгээрэй. ходоо өвчний өвсний с өд эм д гэдэсний үндсээр хийдэг • 4 Бичсэн өгүүлбэрээ асуух, анхааруулах, захирах өгүүлбэр болгон найруулаарай.
  • 28. 1 Цус тогтоох,нянг үхүүлэх гэдэс дотор эвгүйдэхэд зажилж хэрэглэдэг • 2 Сөд өвс Өвслөг Цагаан уул өвс Уулын оройд ургадаг эмиин Ойт хээр талд ургадаг Тод өнгөтэй ургама Бүдэг өнгөтэй Олон настай л • 3 Сөд өвсний үндсээр ходоод гэдэсний өвчний эм хийдэг • 4 Сөд өвсний үндсээр ходоод гэдэсний өвчний эм хийдэг уу? • Сөд өвсний үндсээр ходоод гэдэсний өвчний эм хийдэг юм шүү
  • 29. Зуун даага эргэлээ • Зуур замдаа цувлаа • Зургаан даага хошуурлаа • Зуузай холбон уралдлаа • Уяа сойлго таарсан • Унаган хүлгүүд өрсөлдөө • Урд хойноо оролцсоор • Уралдах газар богинослоо • Унасан хүүхэд яарна • Урам сэргэм гийнгоолно • Удам судрыг нь бодож • Уясан эзэн нь догдолно • Торойх бараа тодорлоо • Тоосон дундаас сугарлаа • Толин сартай зээрд • Торгон жолоо өргүүллээ
  • 30. 1 Эхиин гол санааг бичээрэй. • 2 Асуултаар өгүүлбэр зохиогоод гол санааг нь ямар үг илэрхийлж байгааг зураарай. Хэн? Хэнии? Ямар? Юуг? Яав? 3 “Баян ходоод” гэж ямар насны ямар адууг нэрлэдэг вэ? Яагаад? 4 Адууг насаар нь эрэмбэлэн бичээрэй Шүдлэн, азарга, соёолон, даага, хязаарлан, их нас. 5 Эхээс нэрлэсэн үгүүдийг утгаар нь зүйлчлэн бичээрэй Тоог нэрлэсэн Хү нийг Ү йлийг Орон цагийг нэрлэсэн нэрлэсэн нэрлэсэн 6 Анаграммыг уншаарай Дрээз, логроб, рээх, аадга
  • 31. 1 Хурдан морины тухай, зургаан насны морьд уралддаг хамгийн үзэгч ихтэй уралдаан бол дааганы уралдаан байдаг: 2 Болд Гансүхийн зээрд даагыг унаж түрүүлэв. 3 “ Баян ходоод “ гэж уралдаанд хамгийн сүүлд ирсэн даагыг нэрлэдэг. Энэ жилийн баян ходоод Ирэх жилийн түрүү магнай гээд малын бүтэн ходоодоор шагнадаг 6 Даага, шүдлэн, хязаарлан, соёолон, их нас, азарга 7 , Тоог нэрлэсэн Хү нийг Ү йлийг Орон цагийг нэрлэсэн нэрлэсэн нэрлэсэн Зуун хүүхэд Эргэлээ богинослоо зургаа Уясан эзэн Уралдлаа Хошуурлаа Догдолно өргүүллээ 16 Зээрд, борлог, хээр, даага.
  • 32. Амьд цог Алтан цох Ө вгө н дархан шавиа шалгахаар шийдсэн гэнэ. Тэгээд түү нд чимхийн тө дий алт ө гөө д Зуслангийн дэргэлэх ойд очлоо : Зугаалсаар явтал од тү глээ -За, чи юу сурснаа харуул гэжээ.Шавь нь : Чийгтэй ө всө нд гярхай ажвал -Жа, би сурч базаасан юм багадаа гээд хө л Чийдэн шиг цохнууд гялалзаж байнаа дороо явсан тонгоо хорхойг шүү рч авав. Алаг цэцгүү д шатах вий гэж Тэгээд агшин зуур чимхийн тө дий алтаар Аавдаа би шалавхан хэллээ бү рчихжээ. Энэ байдлыг багш хараад Шө нийн ойг ө дө р шиг гэрэлтүү лж санаандгү й: - Алтан цох уу даа гэж Шү дэнз зураад ө вөө харлаа инээмсэглэв. Мойлон чинээ хорхой байлаа “Шавийн эрдэм багшдаа” гэдэг энэ Модны ёроолд хороглож байлаа бус уу? Алтан цох гэж эгч хэллээ Амьд цог гэж ээж хэллээ
  • 33. Чи, сурснаа, За, харуул, юу, • Эхийг харьцуулан уншиж инээмсэглэв, цох уу даа, утгыг нь ярилцаарай алтан гээд – Өгүүлбэр мөн •Алтан цох, амьд цог гэж үү? нэрлэсний учир юу вэ? -Өгүүлбэр болгон бичээрэй. -Өгүүлбэр юунаас бүтдэг вэ? 1 2 Эх Өгүүлбэр Үг Бүт 4 3 Зүйр үгийг холбоо үг Шавийн эрдэм багшдаа гэдэг болгоорой энэ бус уу? Өгүүлбэрийг хэлэх аялгаар өөрчлөн хэлээд тайлбарлаарай.
  • 34. 1а Энэ хоёр эх дээр цохыг хоёр янзаар нэрлэснийг харуулсан байна 1б 1в 2а өгүүлбэр биш 2б За чи юу сурснаа харуул Алтан цох уу даа гээд инээмсэглэв 2в Холбоо үгнээс бүтнэ 3а Шавийн эрдэм багшдаа гэдэг-Энэ өгүүлбэр нь хэлэх аялгаар хүүрнэх өгүүлбэр болгож болно